Jaco de Rapper

ouders, hoe subtiel ook, leidt tot verwijdering tussen de leerkrachten en de kinderen. Als we
een kind vertellen ‘Je zou blij moeten zijn met zo een goed onderwijsaanbod temeer daar
jouw ouders in de maatschappij slecht functioneren’, beginnen we aan een zeer riskant
proces.
Dit kan bij het kind leiden tot vervreemding van de school. Bovendien kan vervreemding
ertoe leiden dat de kinderen later ernstige problemen krijgen.
School is namelijk het eerste maatschappelijk instituut waarmee kinderen te maken krijgen.
Als ze zich daartegen afzetten is de kans groot dat ze later ook andere maatschappelijke
instituties gaan afwijzen.
In mijn praktijk maak ik geregeld mee dat mensen zich afzetten tegen de samenleving, uit
onzichtbare loyaliteit aan hun ouders. Hoe vaker onze samenleving ons vertelt dat onze
ouders fout zijn, des te meer willen we op den duur bewijzen dat de samenleving fout is.
De school moet dus uiterst voorzichtig omgaan met loyaliteitsgevoelens van kinderen.
Leerkrachten moeten, ook onuitgesproken, respectvol omgaan, met ouders van hun
leerlingen. Pas dan kunnen kinderen ingaan op het onderwijsaanbod.
Als de school ouders kan benaderen om samen met hen, kinderen cognitief en sociaal te
vormen is dat een enorme sprong voorwaarts. Ouderparticipatie is dan geen modegril maar
heeft een existentiële betekenis. Kinderen zullen deze samenwerking nodig hebben om niet
in loyaliteitsconflicten te raken.
Ouders moeten geïnformeerd raken over het onderwijsaanbod om vervolgens, van harte,
ook vanuit hun eigen achterstandspositie, daarmee akkoord te gaan. Thuis wordt dan de
boodschap: het is goed dat je deze lessen leert. Wij als ouders staan erachter.
Als er een herkenbare samenwerking is tussen ouders en school leidt dat tot afname van de
kans op een loyaliteitsconflict. Een leraar kan zo zijn neiging tot tegenstander zijn, door het
kind te redden van slecht functionerende ouders, ombuigen naar de rol van medestander.
Leerkrachten zullen ook bij zichzelf moeten nagaan waar hun eigen waarden en normen
liggen. Dit zelfonderzoek dient vooraf te gaan om te werken vanuit een meerzijdig gerichte
partijdigheid. Hiermee bedoel ik het vermogen om achter de belangen van iedereen te
staan. Anders kan een leerkracht zelf in een loyaliteitsconflict komen met zijn eigen wortels.
Dat de school aandacht besteedt aan sociaal- emotionele problemen van leerlingen is zeer
belangrijk. Kinderen met problemen zoeken terecht steun bij leraren. Als die zich vervolgens
uitsluitend opstellen als belangenbehartiger van het kind brengen ze die leerling
onmiddellijk in een loyaliteitsconflict. Meerzijdig gerichte partijdigheid is noodzakelijk. Deze
houding nodigt kinderen juist uit hun frustratie, woede en verdriet te uiten omdat hij weet
dat de leraar zijn ouders niet afwijst.
We helpen het kind niet door het te leren diens ouders te haten. Alleen als er sprake is van
acuut en levensbedreigend gevaar moet eenzijdige bescherming worden geboden. Echter