Bespreking van Willem Elders, Josquin des Prez en ... - Rabelais.nl
Bespreking van Willem Elders, Josquin des Prez en ... - Rabelais.nl
Bespreking van Willem Elders, Josquin des Prez en ... - Rabelais.nl
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
DE GROTE ONBEKENDE: JOSQUIN DES PREZ<br />
<strong>Bespreking</strong> <strong>van</strong> <strong>Willem</strong> <strong>Elders</strong>, <strong>Josquin</strong> <strong>des</strong> <strong>Prez</strong> <strong>en</strong> zijn muzikale nalat<strong>en</strong>schap.<br />
Hilversum, Uitgeverij Verlor<strong>en</strong>, 2011, 256 blz., ISBN 978-90-8704-232-5, € 29,-<br />
door Piet Offermans<br />
EEN NALATENSCHAP<br />
Over <strong>Josquin</strong> <strong>des</strong> <strong>Prez</strong>, door tijdg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> bewierookt als ‘princeps musicorum’, is e<strong>en</strong><br />
om<strong>van</strong>grijke literatuur versch<strong>en</strong><strong>en</strong>. In het begin <strong>van</strong> de zesti<strong>en</strong>de eeuw verspreidt zijn faam<br />
zich in de culturele hotspots <strong>van</strong> Europa <strong>en</strong> is hij aan het werk in Italië, Frankrijk <strong>en</strong> de Lage<br />
Land<strong>en</strong>. Luther bewonderde hem om zijn psalmmotett<strong>en</strong> als ‘der not<strong>en</strong> meister’, <strong>en</strong> talrijk zijn<br />
de verwijzing<strong>en</strong> naar de voortreffelijkheid <strong>van</strong> zijn muziek. <strong>Josquin</strong> werd zo geliefd dat<br />
naarmate de eeuw vorderde steeds meer muziek aan hem werd toegeschrev<strong>en</strong>. Tot zijn licht<br />
verbleekte in de glans <strong>van</strong> de opkom<strong>en</strong>de sterr<strong>en</strong> <strong>van</strong> Lassus <strong>en</strong> Palestrina. Maar in het begin<br />
<strong>van</strong> de vorige eeuw ontstaat e<strong>en</strong> <strong>Josquin</strong>-r<strong>en</strong>aissance <strong>en</strong> verschijn<strong>en</strong> meerdere heruitgav<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
zijn oeuvre. Bij de herd<strong>en</strong>king <strong>van</strong> zijn 450ste sterfdag in 1971 is beslot<strong>en</strong> e<strong>en</strong> internationale<br />
New <strong>Josquin</strong> Edition op te zett<strong>en</strong>. Het lijkt erop dat deze wet<strong>en</strong>schappelijk gefundeerde editie<br />
de vette oogst <strong>van</strong> de zesti<strong>en</strong>de-eeuwse toeschrijving<strong>en</strong> wat uitdunt: er is nog steeds veel<br />
onzeker maar de mythe <strong>Josquin</strong> neemt normalere proporties aan.<br />
Houtsnede met het portret <strong>van</strong><br />
<strong>Josquin</strong> <strong>des</strong> <strong>Prez</strong> in Petrus<br />
Opmeer, Opus chronographicum<br />
orbis universi (Antwerp<strong>en</strong> 1611)<br />
E<strong>en</strong> Nederlandse musicoloog die aan de wet<strong>en</strong>schappelijke exploratie <strong>van</strong> de muziek <strong>van</strong><br />
<strong>Josquin</strong> <strong>des</strong> <strong>Prez</strong> e<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijke bijdrage heeft geleverd, bekroont nu zijn werk met e<strong>en</strong><br />
fraaie monografie.<strong>Willem</strong> <strong>Elders</strong> is zijn naam. Hij heeft naar eig<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> meer dan veertig<br />
jaar ‘belangstelling getoond’ voor <strong>Josquin</strong> <strong>des</strong> <strong>Prez</strong>, wat wel e<strong>en</strong> erg bescheid<strong>en</strong> omschrijving<br />
is <strong>van</strong> zijn bijdrag<strong>en</strong> aan onder meer de al g<strong>en</strong>oemde internationale New <strong>Josquin</strong> Edition <strong>en</strong><br />
E<strong>en</strong> Muziekgeschied<strong>en</strong>is der Nederland<strong>en</strong> (1995). En nu is dan zijn <strong>Josquin</strong> <strong>des</strong> <strong>Prez</strong> <strong>en</strong> zijn<br />
muzikale nalat<strong>en</strong>schap versch<strong>en</strong><strong>en</strong> als resultaat <strong>van</strong> die dec<strong>en</strong>nialange ‘belangstelling’. Wie in
deze kwalificatie e<strong>en</strong> zeker amateurisme bespeurt, e<strong>en</strong> liefdevolle belangstelling <strong>van</strong> e<strong>en</strong> leek,<br />
over te drag<strong>en</strong> op andere lek<strong>en</strong>, komt bij het lez<strong>en</strong> <strong>van</strong> dit boek bedrog<strong>en</strong> uit. <strong>Elders</strong> beoogt<br />
naar eig<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> <strong>Josquin</strong> dichter bij de lezer te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> die lezer is dan ‘de liefhebber <strong>van</strong><br />
oude muziek’. Nou b<strong>en</strong> ik zo’n liefhebber, maar ik kan u verzeker<strong>en</strong> dat de weg tot<br />
to<strong>en</strong>adering <strong>van</strong> <strong>Josquin</strong> ge<strong>en</strong> makkie is. Ruim 250 bladzijd<strong>en</strong> muziekhistorische gegev<strong>en</strong>s <strong>en</strong><br />
muziektheortische noties <strong>en</strong> analyses zijn zware kost voor de e<strong>en</strong>voudige leek. Wie echter de<br />
moed opbr<strong>en</strong>gt om <strong>Elders</strong>’ steile weg tot het einde te lop<strong>en</strong> heeft wel e<strong>en</strong> helder zicht op die<br />
grote onbek<strong>en</strong>de prins der musici uit de R<strong>en</strong>aissance.<br />
<strong>Josquin</strong> <strong>des</strong> <strong>Prez</strong> <strong>en</strong> zijn muzikale nalat<strong>en</strong>schap geeft in deel 1 e<strong>en</strong> analyse <strong>van</strong><br />
persoon <strong>en</strong> werk. E<strong>en</strong> summiere biografie <strong>en</strong> wat stemm<strong>en</strong> <strong>van</strong> tijdg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>, dat is alles over de<br />
man. Bij de bespreking <strong>van</strong> zijn muziek duikt het probleem op <strong>van</strong> de eeuw<strong>en</strong>lange afstand:<br />
veel is nooit vastgelegd, veel is verlor<strong>en</strong>. Uit welke bronn<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> we zijn muziek, wat is<br />
echt <strong>van</strong> <strong>Josquin</strong>? E<strong>en</strong> analyse <strong>van</strong> de bepal<strong>en</strong>de invloed <strong>van</strong> het gregoriaans op de<br />
componist<strong>en</strong> <strong>van</strong> de vijfti<strong>en</strong>de <strong>en</strong> zesti<strong>en</strong>de eeuw, <strong>en</strong> <strong>van</strong> de aspect<strong>en</strong> <strong>van</strong> de symbooltaal <strong>van</strong><br />
de muziek <strong>van</strong> <strong>Josquin</strong> in het bijzonder besluit het eerste deel. Deel 2 bevat bespreking<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
de verschill<strong>en</strong>de composities <strong>van</strong> <strong>Josquin</strong>, miss<strong>en</strong>, motett<strong>en</strong> <strong>en</strong> chansons <strong>en</strong> is zeker ook<br />
gericht op e<strong>en</strong> tweede doelgroep <strong>van</strong> <strong>Willem</strong> <strong>Elders</strong>: ‘musici die <strong>Josquin</strong>s muziek will<strong>en</strong><br />
uitvoer<strong>en</strong>’. Zoals gezegd: <strong>Elders</strong>’ <strong>Josquin</strong> is e<strong>en</strong> indrukwekk<strong>en</strong>d boek, in zekere zin e<strong>en</strong><br />
lev<strong>en</strong>swerk. Het is dan ook jammer dat de editie naast e<strong>en</strong> fraaie opmaak ook <strong>en</strong>kele<br />
gemakkelijk vermijdbare uitgeversfout<strong>en</strong> vertoont.<br />
ONBEKEND, MAAR ZEER BEMIND<br />
Wat wet<strong>en</strong> wij eig<strong>en</strong>lijk <strong>van</strong> de grootste componist uit de R<strong>en</strong>aissance? Bedroev<strong>en</strong>d weinig,<br />
ook in vergelijking met tijdg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> <strong>en</strong> m<strong>en</strong>ig voorganger. Geboorteplaats <strong>en</strong> jaar zijn<br />
onbek<strong>en</strong>d. Is <strong>Josquin</strong> afkomstig uit Picardië, omgeving Saint-Qu<strong>en</strong>tin, zoals ooit is<br />
verondersteld? Of stond zijn wieg in H<strong>en</strong>egouw<strong>en</strong>, in of in de buurt <strong>van</strong> Doornik? Het is hier<br />
hoe dan ook op zijn plaats e<strong>en</strong> hardnekkig misverstand uit de weg te ruim<strong>en</strong>: <strong>Josquin</strong> <strong>des</strong> <strong>Prez</strong><br />
was ge<strong>en</strong> Franse componist, maar e<strong>en</strong> Nederlandse. Gedur<strong>en</strong>de de hele Middeleeuw<strong>en</strong> <strong>en</strong> in<br />
de Bourgondische tijd behoord<strong>en</strong> de lage land<strong>en</strong> t<strong>en</strong> noord<strong>en</strong> <strong>van</strong> de Somme tot de<br />
Nederland<strong>en</strong> Deze vormd<strong>en</strong> in de vijfti<strong>en</strong>de <strong>en</strong> zesti<strong>en</strong>de eeuw ook e<strong>en</strong> zekere politieke<br />
e<strong>en</strong>heid, eerst als de Bourgondische land<strong>en</strong> ‘<strong>van</strong> herwaarts over’ <strong>en</strong> later als de Habsburgse<br />
Nederland<strong>en</strong>. Pas in de zev<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de eeuw rukt Frankrijk verder noordwaarts op. <strong>Josquin</strong> was<br />
e<strong>en</strong> Zuid-Nederlander, <strong>en</strong> met zijn muzikale tijd- <strong>en</strong> streekg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> wordt hij met recht<br />
gerek<strong>en</strong>d tot de zog<strong>en</strong>oemde Vlaamse of Nederlandse polyfone school, meer in het bijzonder<br />
tot de tweede school, sam<strong>en</strong> met de G<strong>en</strong>t<strong>en</strong>aar Jacob Obrecht <strong>en</strong> de Vlaming Heinrich Isaac.<br />
Van <strong>Josquin</strong>s verscheid<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> we het fijne: 27 augustus 1521 in Condé-sur-l’Escaut<br />
(Schelde), dat to<strong>en</strong> niet in Noord-Frankrijk lag, zoals <strong>Willem</strong> <strong>Elders</strong> opmerkt, maar in de<br />
Nederland<strong>en</strong>. De 70 (?) jaar <strong>van</strong> zijn lev<strong>en</strong> heeft hij grot<strong>en</strong>deels buit<strong>en</strong> zijn geboortestreek<br />
doorgebracht. Zoals alle begaafde kunst<strong>en</strong>aars <strong>van</strong> zijn tijd reisde hij het grote geld achterna,<br />
<strong>en</strong> zo zi<strong>en</strong> we hem achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>s in Aix-<strong>en</strong>-Prov<strong>en</strong>ce, Parijs <strong>en</strong> Milaan of andersom,<br />
Rome, misschi<strong>en</strong> nog Parijs, <strong>en</strong> dan in Ferrara, in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> hertog Ercole d’Este. Hij dankt<br />
deze b<strong>en</strong>oeming aan de goede muzikale smaak <strong>van</strong> zijn broodheer, want die legde het advies<br />
<strong>van</strong> zijn hoveling Gian de Artiganova naast zich neer:<br />
... Naar mijn m<strong>en</strong>ing is hij [Heinrich Isaac] zeer geschikt om Uwe Excell<strong>en</strong>tie te<br />
di<strong>en</strong><strong>en</strong>, veel meer dan <strong>Josquin</strong> omdat hij goed met zijn collega’s overweg kan <strong>en</strong> vaker<br />
nieuwe stukk<strong>en</strong> zal schrijv<strong>en</strong>. Het is waar dat <strong>Josquin</strong> beter componeert, maar hij doet<br />
het alle<strong>en</strong> wanneer hij er zin in heeft, niet wanneer iemand anders dat w<strong>en</strong>st, <strong>en</strong> hij<br />
verlangt 200 dukat<strong>en</strong> als salaris terwijl Isaac het voor 120 zal aannem<strong>en</strong> [...]<br />
Waarschij<strong>nl</strong>ijk heeft e<strong>en</strong> pestepidemie <strong>Josquin</strong> g<strong>en</strong>oopt om Ferrara in 1504 te verlat<strong>en</strong>. Hij<br />
heeft zich gevestigd in Condé, waar hij als proost e<strong>en</strong> acht<strong>en</strong>swaardige kerkelijke functie
ekleedde <strong>en</strong> contact<strong>en</strong> had met het Habsburgse hof in de Nederland<strong>en</strong>.Van die laatste<br />
zev<strong>en</strong>ti<strong>en</strong> jaar is vrijwel niets bek<strong>en</strong>d.<br />
Maar deze onbek<strong>en</strong>dheid duidde zeker niet op onbemindheid. Maar liefst vier jongere<br />
componist<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> bij zijn dood e<strong>en</strong> treurzang aan hem gewijd. Zo’n rouwmotet voor e<strong>en</strong><br />
collega was in die tijd gebruikelijk, <strong>en</strong> <strong>Josquin</strong> heeft braaf aan die mode meegedaan, zoals we<br />
nog zull<strong>en</strong> zi<strong>en</strong>. Vier collega’s, <strong>en</strong> niet de minst<strong>en</strong>, dat zei toch wel iets over <strong>Josquin</strong>s<br />
muzikale status. En heel toepasselijk le<strong>en</strong>de e<strong>en</strong> <strong>van</strong> h<strong>en</strong> in zijn klacht e<strong>en</strong> tekst <strong>van</strong> e<strong>en</strong><br />
chanson <strong>van</strong> de dode meester zelf: C’est douleur non pareille.<br />
Naast deze collegiale hommage vermeldt <strong>Elders</strong> nog e<strong>en</strong> groot aantal blijk<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>Josquin</strong>s populariteit, zowel bij lev<strong>en</strong> als geruime tijd daarna. Schrijvers, dichters,<br />
muziektheoretici, muziekuitgevers <strong>en</strong> collega-componist<strong>en</strong> zing<strong>en</strong> zijn lof. <strong>Josquin</strong> is ‘de<br />
beste componist <strong>van</strong> onze tijd’ (muziektheoreticus Gio<strong>van</strong>ni Spataro 1521); ‘<strong>en</strong> son temps<br />
tresexcell<strong>en</strong>t & superemin<strong>en</strong>t’(Tielman Susato, 1545); ‘<strong>Josquin</strong>s g<strong>en</strong>ie [is] onbeschrijfbaar’<br />
(Glareanus, humanist <strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d <strong>van</strong> Erasmus, 1547), <strong>en</strong> de dichter Teofilo Fol<strong>en</strong>go (1521)<br />
zegt zelfs dat God, luister<strong>en</strong>d naar de goud<strong>en</strong> pracht <strong>van</strong> <strong>Josquin</strong>s composities, de hemel<br />
ervoor zal op<strong>en</strong><strong>en</strong>. Opmerkelijk is de aanzi<strong>en</strong>lijke houdbaarheid <strong>van</strong> zijn faam. Bijna e<strong>en</strong><br />
halve eeuw na zijn dood geeft de Flor<strong>en</strong>tijnse humanist Cosimo Bartoli <strong>Josquin</strong> de volg<strong>en</strong>de<br />
plaats in de cultuurhistorie:<br />
Het is bek<strong>en</strong>d dat Ockeghem als het ware de eerste was die in onze dag<strong>en</strong> de muziek<br />
opnieuw ontdekte to<strong>en</strong> deze bijna was uitgedoofd: ev<strong>en</strong>als Donatello in zijn tijd de<br />
beeldhouwkunst nieuw lev<strong>en</strong> inblies; <strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>Josquin</strong>, de leerling <strong>van</strong> Ockeghem, kan<br />
word<strong>en</strong> gezegd dat hij in de muziek e<strong>en</strong> natuurwonder was, ev<strong>en</strong>als onze<br />
Michelangelo Buonaroti dat is geweest op het gebied <strong>van</strong> de architectuur,<br />
schilderkunst <strong>en</strong> beeldhouwkunst [...].<br />
Bartoli’s bewondering voor onze componist was e<strong>en</strong> stem in e<strong>en</strong> koor <strong>van</strong> <strong>Josquin</strong>-adept<strong>en</strong> in<br />
de tweede helft <strong>van</strong> de zesti<strong>en</strong>de eeuw. Maar eeuwige roem bestaat blijkbaar niet. In 1576<br />
verschijnt in Parijs e<strong>en</strong> bundel chansons <strong>van</strong> Orlando di Lasso (ingedeeld in de Vijfde<br />
Vlaamse polyfone school). In deze bundel wordt <strong>Josquin</strong> ‘le bon père de la Musique’<br />
g<strong>en</strong>oemd, maar papa moet het toch aflegg<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> zoo<strong>nl</strong>ief:<br />
<strong>Josquin</strong> aura la palme, ayant esté primier;<br />
Willaert le myrthe aura; Cyprian le laurier;<br />
Orlande emportera les trois comme le maistre.<br />
NYMPHES DES BOIS<br />
In <strong>Josquin</strong> <strong>des</strong> <strong>Prez</strong> <strong>en</strong> zijn muzikale nalat<strong>en</strong>schap omschrijft <strong>Willem</strong> <strong>Elders</strong> de treurzang<br />
Nymphes <strong>des</strong> bois bij de dood <strong>van</strong> Johannes Ockeghem als het meest indrukwekk<strong>en</strong>de<br />
chanson <strong>van</strong> <strong>Josquin</strong>. Ik geloof het graag want dat vind ik ook, voorzover ik met mijn<br />
amateurk<strong>en</strong>nis iets te vind<strong>en</strong> heb. Vandaar het slot <strong>van</strong> deze bespreking in de vorm <strong>van</strong> e<strong>en</strong><br />
spelletje. Vijfti<strong>en</strong>de- <strong>en</strong> zesti<strong>en</strong>de-eeuwse dichters (rederijkers) <strong>en</strong> musici war<strong>en</strong> dol op<br />
vorminv<strong>en</strong>tiviteit<strong>en</strong>, bijvoorbeeld net zolang pluss<strong>en</strong> tot je e<strong>en</strong> gedicht <strong>van</strong> voor naar achter <strong>en</strong><br />
omgekeerd kon lez<strong>en</strong>. In de muziek leefd<strong>en</strong> componist<strong>en</strong> zich uit in soms ingewikkelde<br />
getall<strong>en</strong>symboliek, <strong>van</strong>uit de gedachte dat muziek e<strong>en</strong> vorm <strong>van</strong> wiskundige ord<strong>en</strong>ing is. Ze<br />
behoorde niet voor niets tot de ‘bèta-afdeling’ <strong>van</strong> de zev<strong>en</strong> vrije kunst<strong>en</strong>, het quadrivium,<br />
sam<strong>en</strong> met de aritmetica, de geometrie <strong>en</strong> de astronomie.<br />
Doe mee met het volg<strong>en</strong>de tel-spelletje. Zet nu de Déploration aan (laatste <strong>van</strong> de<br />
lijst), lees verder <strong>en</strong> luister mee. Als u uitgelez<strong>en</strong> b<strong>en</strong>t, is het stil, hop<strong>en</strong> we. (Wat ook kan:<br />
gewoon de rest overslaan <strong>en</strong> vredig de Franse tekst aan het eind meelez<strong>en</strong>.)
In 1497 sterft de beroemde Vlaamse componist Johannes Ockeghem. Niemand minder<br />
dan Jean Molinet, de geschiedschrijver <strong>van</strong> het Bourgondische Huis, vindt het gepast om dit<br />
icoon <strong>van</strong> de Bourgondisch-Nederlandse muziek te er<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> klaagzang, waarin hij alle<br />
‘célèbres compositeurs’ <strong>van</strong> zijn gewest<strong>en</strong> oproept hun dode vader te er<strong>en</strong>. <strong>Josquin</strong> neemt de<br />
handscho<strong>en</strong> op <strong>en</strong> schept het wondermooie vijfstemmige Déploration. Dit chanson heeft<br />
zoveel door <strong>Willem</strong> <strong>Elders</strong> besprok<strong>en</strong> typische <strong>Josquin</strong>-k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>, dat het gepast is met deze<br />
<strong>en</strong>kele woord<strong>en</strong> zijn hele oeuvre te er<strong>en</strong>. Dat is niet gering. Achtti<strong>en</strong> miss<strong>en</strong> <strong>en</strong> misdel<strong>en</strong>,<br />
minst<strong>en</strong>s 62 motett<strong>en</strong> (er zijn er in de loop <strong>van</strong> de tijd 171 aan hem toegeschrev<strong>en</strong>) <strong>en</strong> 80<br />
wereldlijke werk<strong>en</strong> (oorspronkelijk 110) met e<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijke invloed op de muziekproductie<br />
<strong>van</strong> de late vijfti<strong>en</strong>de <strong>en</strong> de eerste helft <strong>van</strong> de zesti<strong>en</strong>de eeuw. De oogst <strong>van</strong> e<strong>en</strong> muzikale<br />
productie <strong>van</strong> veertig jaar, die in het begin volg<strong>en</strong>s <strong>Elders</strong> nog de invloed <strong>van</strong> de<br />
‘Bourgondiërs’ Dufay <strong>en</strong> Ockeghem verraadt <strong>en</strong> aan het eind zijn tijd ver vooruit is. Midd<strong>en</strong><br />
in die periode sterft Ockeghem <strong>en</strong> trekt <strong>Josquin</strong> zijn treurige registers op<strong>en</strong>.<br />
De basismelodie <strong>van</strong> Déploration is gregoriaans <strong>en</strong> verwijst uit eerbied voor de<br />
overled<strong>en</strong>e naar e<strong>en</strong> <strong>van</strong> zijn miss<strong>en</strong>. Maar de tekst is Franstalig <strong>en</strong> lijkt voort te kom<strong>en</strong> uit de<br />
eeuw<strong>en</strong>oude tradtie <strong>van</strong> de wereldse lief<strong>des</strong>klacht, waarin het verlies of het gemis <strong>van</strong> de<br />
geliefde c<strong>en</strong>traal staat. Dat het hier om de geliefde père Ockeghem gaat blijkt niet alle<strong>en</strong> uit de<br />
tekst, maar wordt ook bevestigd in de getall<strong>en</strong>symboliek <strong>van</strong> de slotregel ‘Requiescat in pace’<br />
die 64 not<strong>en</strong> telt, hetzelfde getal dat in de naam Ockeghem schuilgaat. Om het rouwkarakter<br />
<strong>van</strong> deze treurzang te onderstrep<strong>en</strong> is het werk volledig in het zwart g<strong>en</strong>oteerd, wat in<br />
<strong>Josquin</strong>s tijd zo ongebruikelijk was dat er maar twee ‘zwartg<strong>en</strong>oteerde’ composities uit die<br />
tijd zijn overgeleverd, beide treurzang<strong>en</strong>.<br />
De sopraanpartij <strong>van</strong> Nymphes <strong>des</strong> bois in het Septiesme livre <strong>van</strong> Tielman Susato (1545)<br />
Déploration zet stevig in: heel de muzikale wereld wordt opgeroep<strong>en</strong> om <strong>van</strong> toon te<br />
verander<strong>en</strong>. Pastorale beroepszangers als bosnimf<strong>en</strong> <strong>en</strong> brongodinn<strong>en</strong> <strong>en</strong> trouw<strong>en</strong>s zangers <strong>van</strong>
alle naties moet<strong>en</strong> e<strong>en</strong> toontje lager zing<strong>en</strong>, want schikgodin Atropos heeft de grote maestro<br />
Ockeghem het eeuwig zwijg<strong>en</strong> opgelegd. Welk e<strong>en</strong> slag moet de wereld hierdoor incasser<strong>en</strong>.<br />
En daarom, <strong>Josquin</strong>, Brumel, Pierchon, Compère, hul je in rouwkleding <strong>en</strong> schrei<br />
bittere tran<strong>en</strong>, want jullie zijn je vader kwijt. God geve hem eeuwige rust, <strong>en</strong> e<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong>d licht<br />
verlichte hem, dat hij ruste in vrede. Am<strong>en</strong>.<br />
Nimphes <strong>des</strong> bois, déesses <strong>des</strong> fontaines,<br />
Chantres expers de toutes nations,<br />
Changez vos voix fort cleres et haultaines<br />
En cris tranchantz et lam<strong>en</strong>tations.<br />
Car Atropos les molestations,<br />
Vostr’ Ockeghem par sa rigeur attrape<br />
Le vray tresoir de musique et chef d’oeuvre<br />
Qui de trépas désormais plus n’eschappe,<br />
Dont grand doumaigne est que la terre coeuvre.<br />
Acoutrez-vous d’abits de deuil,<br />
<strong>Josquin</strong>, Brumel, Pierchon, Compère,<br />
Et plorez grosses larmes d’oeil.<br />
Perdu avez vostre bon père.<br />
Requiem aeternam dona eis Domine<br />
Et lux perpetua luceat eis.<br />
Requiescat in pace.<br />
Am<strong>en</strong>.<br />
© Piet Offermans <strong>en</strong> rabelais.<strong>nl</strong> , 7 augustus 2011