Lokalen van Amsterdam - Stichting Het Nederlandse Interieur

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
Tip vooraf: Bezoek “het cafe” niet met een grote groep! De sfeer komt alleen over met hoogstens
3 personen . Sommige cafe’s op de lijst zijn uiterst klein en ‘ intiem ’, hou hier rekening mee.
Bijna alle teksten zijn van internet ‘geplukt’ en samengevoegd/bewerkt. Waar mogelijk is de
oorspronkelijke schrijver of fotograaf genoemd. Mijn excuses; er is niet bewust gelet op
auteursrecht.
_______________________________________________________________________________________________________________________
1 Café/slijterij Oosterling, Utrechtsestraat 140, tel. 623 41 40
Zijn historie en interieur maken café Oosterling tot een van de meest bijzondere lokalen van
Amsterdam. Het interieur met onder meer authentieke fusten, die ooit dienden voor de opslag
van dranken, schept een sfeer alsof de tijd er al meer dan een eeuw stilstaat. Het café is tevens
slijterij, een combinatie die tegenwoordig niet vaak voorkomt in onze hoofdstad. Voor veel
mensen een extra reden om het café te bezoeken. Het pand is van rond 1735, toen de VOC er
koffie, thee en specerijen uit het Verre Oosten verkocht. Uit die tijd stamt ook de lage toonbank
die nog steeds in gebruik is. Zijn huidige cafébestemming kreeg het pand in 1820. Het is sinds
1877 in handen van de familie Oosterling, die het kocht als filiaal voor haar distilleerderij. De
broers Marcel en Oscar zijn intussen de vierde generatie Oosterling achter de bar.
Oscar en Marcel Oosterling Foto Jan van Breda
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 1

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
De gebroeders Oosterling groeten op straat wel eens een vaste klant. Verbaasde blik terug. Een
bekend gezicht, denkt die klant dan, maar waarvan ook alweer? Zodra Marcel en Oscar
Oosterling het café verlaten, klopt er iets niet. Ze horen gewoon tussen de flessen, achter die veel
te lage bar, arm op de pomp.
Café Oosterling behoort tot de top van het Amsterdamse bruinekroegleven. Een eikenhouten
hemel, waarin weinig tot niets is veranderd sinds de opening in 1899, vier generaties Oosterling
geleden.
Marcel (Gouda, 1962) en Oscar (Amstelveen, 1967) namen in 1992 de kroeg over van hun vader.
Vaste klanten sloten weddenschappen af: hoe lang gaat dat goed samen, met die twee?
De broers zijn nogal verschillend, om een eufemisme te gebruiken. Oscar (wit overhemd) is de
extraverte, de klassieke barman, dolletje hier, geintje daar, maar daar run je geen inkoop en
administratie mee.
Marcel is serieuzer, hij heeft het zakelijke overzicht. Kort door de bocht: Marcel onderhoudt de
contacten met de leveranciers, Oscar met de klanten aan de bar.
Het gaat nog altijd goed tussen Marcel en Oscar. Ze werken op andere tijden, dat scheelt ook.
Marcel: ''Elke dag acht, negen uur samen - je gaat met bijlen gooien, hoor.''
Het succes weten de broers zelf goed te benoemen. De ouderwetse gezelligheid, een kroeg als
deel van de eigen huiskamer, altijd bekende gezichten, aan de bar, maar ook achter de bar. Niet
alleen Marcel en Oscar zijn een vaste factor, ook het personeel blijft in de regel jarenlang.
De warme deken. Een kroeg die past als een jas. Het zijn clichés, maar ze kloppen wel. Marcel en
Oscar noemen hun klanten bij de voornaam en van veertig procent weten ze wat ze willen
drinken. Als een vaste klant buiten zijn fiets stalt, wordt binnen zijn bestelling al op de bar gezet.
Oscar: ''We doen zoals we zelf ook behandeld willen worden. We zeggen fatsoenlijk goedendag
en bij het verlaten zeggen we bedankt en tot ziens. Het zijn kleine dingen, maar waar hoor je dat
nog? Je moet je hier gast voelen.''
En het allerbelangrijkste: verander niets aan de inrichting. Dat moet niet licht worden opgevat.
Marcel: ''Als je een bordje aan de muur verhangt, krijg je meteen commentaar. Ze weten het
beter dan jij. Gek word je ervan.''
Zo lieten de broers in 1995 het pand grondig renoveren, van de fundering tot het dak. Tijdens de
verbouwing werd eindelijk de oude gaskachel in het midden van de zaak vervangen door
centrale verwarming. Het lekkende ding bleek levensgevaarlijk te zijn. Marcel: ''Iedereen lag aan
het gas, maar dat hadden we nooit in de gaten, omdat de ramen zo slecht waren en kierden dat
er altijd frisse lucht binnenkwam.''
“Tot op de dag van vandaag vragen ze: waar is die kachel gebleven?”
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 2

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
2 De Pilsener Club (de Engelse Reet), Begijnensteeg 4 1012PN Amsterdam
Eén van de kroonjuwelen van de Amsterdamse horeca is ongetwijfeld café De Pilsener Club,
door intimi liefkozend De Engelse Reet genoemd. De Pilsener Club bestaat 115 jaar en is al 80
jaar in handen van horecadynastie Van Veen. In de Pilsener Club wordt het Pilsener Bier van
Heineken als hoofdbiermerk getapt, maar met gepaste trots verkoopt eigenaar Teun al jaren ook
een perfect glas Brand Pilsener. Vier generaties Teun - zoals alle Van Veens van voren heten -
zorgden ervoor dat alles bij het oude bleef: het zand op de vloer, geen muziek of speelautomaten
en een uitgelezen collectie bieren van het vat (8) en op fles (15). Tot de cliëntèle van De Engelse
Reet behoren uitgevers, schrijvers, journalisten en boekverkopers. Gevestigd op Begijnensteeg 4,
slechts 50 meter van het Begijnenhof. Geopend van maandag tot en met donderdag van 12.00 tot
01.00 uur. Op vrijdag en zaterdag sluit De Engelse Reet een uurtje later.
Zondag en feestdagen gesloten.
3 Café ‘In de Wildeman’ , Kolksteeg 3, 1012PT Amsterdam tel 6382348
Deze likeurstokerij annex proeflokaal van Levert & Co. werd hier in 1690 gevestigd. Het
historisch interieur is voor een goed deel bewaard gebleven. Het café is vooral ook een aanrader
voor bierliefhebbers; zij kunnen kiezen uit ongeveer 150 soorten bier, waaronder diverse van
het vat.
Gelegen in het hart van Amsterdam schuin tegenover het Korenmetershuisje op de Nieuwe Zijds
Kolk. Vanouds een distilleerderij en proeflokaal van jenevers en likeuren, nu een proeflokaal van
bier. Dit mooie, bruine biercafé heeft 17 verschillende bieren van het vat en een ciderpomp,
tevens zijn er ongeveer 300 verschillende bieren op fles verkrijgbaar uit de gehele wereld. Een
gratis kopie van de bierkaart is verkrijgbaar aan de bar ! Het Brand Pils e.a. Brand
seizoensbieren alsmede wijn, jenevers en diverse malt whisky's komen hier uitstekend tot zijn
recht. De dienstdoende obers, een team van enthousiaste bierliefhebbers, wijst U desgevraagd
de weg door bierland. In de Wildeman is een oase van rust, hier wordt geen muziek gedraaid.
Men serveert er kleine borrelhapjes die passen bij het bier. Er worden het gehele jaar door
verschillende bierfestivals gehouden: de Duitse en Engelse Bierdagen, de Gueuze- en
Kriekenbierdagen , met als belangrijkste de Nederlandse Bierweek, de week waar 1 oktober in
valt.
In de Wildeman heeft een klein maar uiterst boeiend terras. Langs de trap naar de kelder zijn
bierpullenkastjes, waarin vaste klanten hun eigen bierpul bewaren. Bierproeflokaal 'In de
Wildeman', is lid van de ABT=Alliantie Van Biertapperijen.De ABT verzorgt elke maand een Bier
van de Maand dat nog nooit op het vat te verkrijgen is geweest. Er is een kleine leesplank waarin
u op verzoek kunt rondneuzen. Alles staat hier in het teken van BIER !!!
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 3

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
4 Café De Druif, Rapenburgerplein 83, 1011VJ Amsterdam tel. 624 45 30 (Nieuwmarkt)
De Druif zou z'n deuren al in 1631 geopend hebben. Niet ver hier vandaan woonde de
roemruchte zeeheld Piet Hein. Volgens de overlevering haalde hij hier regelmatig een
hartversterking. Dat moet dan wel als geest geweest zijn, want Piet Hein stierf in 1629.
5 Café Karpershoek, Martelaarsgracht 2, tel. 624 78 86
De oudste sporen van dit café gaan terug naar het jaar 1606, toen de Karpershoek als tapperij
zijn deuren opende. Ongetwijfeld werd het café al spoedig druk bezocht door zeelieden die hier
vlakbij in de haven afmeerden. Nog steeds ligt in de Karpershoek zilverzand op de vloer, zoals
dat in de 17e eeuw gebruikelijk was. Mannen hadden de onfrisse gewoonte bij het pruimen van
tabak regelmatig op de grond te spuwen. Dankzij het schurende zand was de vloer
gemakkelijker schoon te houden. De pruimen verdwenen, het zand bleef. Sinds in 1890 het
Centraal Station hier pal tegenover gebouwd werd op een kunstmatig eiland in het IJ - is het café
ook in trek bij treinreizigers.
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 4

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
6 Café Chris, Bloemstraat 42, tel. 624 59 42
Ook dit café begon z'n bestaan als tapperij. Volgens overlevering kregen hier vanaf 1624 de
bouwers van de vlakbij gelegen Westertoren hun loon uitbetaald. De Westerkerk werd gebouwd
tussen 1620 en 1631, maar de 85-meter hoge toren werd pas in 1638 voltooid. Een van de
curiositeiten in het interieur: de trekker van het watercloset bevindt zich buiten het toilet.
7 Café Papeneiland, Prinsengracht 2, tel. 624 19 89
Dit huis met twee prachtige trapgevels op de hoek van de Brouwersgracht, aan de rand van de
Jordaan, dateert uit 1642. Er wordt beweerd dat een kistenmaker annex begrafenisondernemer
hier rond 1600 al drank verkocht als bijverdienste. Dat moet dan in een voorloper van dit pand
geweest zijn want met de aanleg van de Jordaan werd pas in 1612 begonnen.
8 De Drie Fleschjes, Gravenstraat 18, tel. 624 84 43
Anno 1650. Sinds 1816 is dit het proeflokaal van Hendrik Bootz. De gehele rechterwand wordt
in beslag genomen door eeuwenoude vaten van Amsterdamse bedrijven met hierin hun eigen
drankjes. De Gravenstraat is genoemd naar de graven van Henegouwen, die hier in de 14e eeuw
regelmatig in een herberg verbleven.
9 Café Hoppe, Spui 18-20, tel. 420 44 20
Anno 1670. Het linker pand is de zit-Hoppe met tafeltjes en stoeltjes - maar het oudste deel is in
het rechter pand te vinden: alleen staanplaatsen voor de bar met zijn indrukwekkende vaten.
Hoppe is beroemd om de "staande recepties" die hier bij goed weer op de stoep plaatsvinden.
Toeristen die dit verschijnsel niet kennen denken soms dat er een oploopje is, of dat de menigte
hier is samengestroomd vanwege een ernstig ongeluk.
10 Café Kalkhoven, Prinsengracht 283, tel. 624 86 49
Dit café, recht tegenover de Westertoren, dateert uit 1670. De Perzische kleedjes op tafel geven
het interieur een oer-Hollandse karakter. Het gerucht doet de ronde dat dit café zelfs al rond
1630 bestond. In dat geval zou Kalkhoven de vierde plaats op deze lijst van historische cafés
toekomen.
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 5

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
11 Proeflokaal Wijnand Fockink, Pijlsteeg 31, tel. 639 26 95
Dit proeflokaal dateert uit 1679. Een van de bezienswaardigheden van dit établissement is de
collectie likeurflesjes die beschilderd zijn met portretten van alle Amsterdamse burgemeesters
sinds 1591. Pieter Corneliszn. Hooft was de eerste burgemeester die vereeuwigd werd op zo'n
fles van Wijnand Fockink; de rij wordt (voorlopig) gesloten door Ed van Thijn, burgemeester tot
1994. Rechts van het proeflokaal ligt een likeurstokerij.
12 Café 't Smalle, Egelantiersgracht 12, tel. 6239617
In 1786 opende de vermaarde Pieter Hoppe op deze plek zijn likeurstokerij en proeflokaal. Het
interieur en exterieur van dit pand werd in de 70-er jaren van deze eeuw in oude glorie hersteld
waarmee de Jordaan er een authentiek café bij kreeg.
13 't Doktertje, Rozenboomsteeg 4, tel. 626 44 27
De naam van dit café uit 1798 verwijst naar de tijd dat drankjes nog een medisch aureool
hadden. Een mooi excuus om je glas nog eens te laten vullen. Het Doktertje is met een
oppervlakte van nog geen 18 vierkante meter wellicht het kleinste café van Amsterdam; het
interieur is in de loop van de tijd versierd met een verzameling attributen waarop je niet snel
uitgekeken raakt. Het dranklokaal ligt vlakbij het middeleeuwse Begijnhof; de historie vertelt
niet of de vrome Begijntjes vroeger ook tot de vaste klanten behoorden.
14 Lacroix , overtoom 219
Een beetje Amsterdammer betreedt minstens een keer in zijn leven André Lacroix; het bruine café
halverwege de Overtoom. Is het niet om in alle rust te genieten van een fluitje, dan is het wel omdat je
er altijd nog een fles drank kunt halen. André Lacroix is namelijk ook een avondslijterij en die zijn
zeldzaam in de stad.
Via een smalle, glazen ingang en een uitgesleten stenen traptree betreed je het gelag. Een beetje
argeloze bezoeker waant zich al snel in het filmdecor van Sneeuwwitje en haar dwergen. En daarvoor
hoeft hij niet eens te diep in het glaasje te hebben gekeken. Vanwege de amper zeventig centimeter
hoge toog en de lage tafeltjes met bijbehorende barkrukjes, zou kaboutercafé dan ook een
toepasselijkere naam zijn.
Het enige groteske zijn de twee op elkaar gestapelde, lichteiken wijnvaten. Ze bevinden zich recht
tegenover de ingang. Elke toerist, die vragend door de glazendeur naar binnenkijkt, realiseert zich bij
de aanblik van die vaten dat het een café betreft.
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 6

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
15 ’t Mandje, Zeedijk
't Mandje
“ Café 't Mandje. Legendarische kroeg aan de Amsterdamse Zeedijk. Eind februari zat
ik er met m'n hoffotograaf Piet Hermans en twee Vlaamse collega's. 't Mandje is een
van de tweehonderd plekken in mijn boek Amsterdam – 200 Plekken die je echt gezien
moet hebben en wat mij betreft een van de beste hoofdstedelijke kroegen om
buitenlandse gasten te ontvangen.
Bij binnenkomst viel mijn oog op een wervende tekst over een nieuw biertje. Tante Bet
heet het, naar de al even legendarische Bet van Beeren die veertig jaar lang achter de
tap van 't Mandje stond. Het was een twee weken eerder gepresenteerd. Op 12
februari, de geboortedag van Bet van Beeren. Ik bestelde een Tante Bet en kreeg het
in een colaglaasje getapt. Zo dronk Bet haar biertjes vroeger ook, vandaar. Met mijn
bestelling doneerde ik en passant 25 eurocent aan de stichting Vrienden van 't Mandje.
Mijn Tante Bet was licht van kleur, de smaak deed in de verte denken aan witbier.
Afkomstig uit de ketels van brouwerij De Prael aan de Oudezijds Voorburgwal. ”
Auteur; Flip van Doorn, reisjournalist.
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 7

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
16 De Ooievaar zeedijk
Dit kleine proeflokaal, een van de kleinste van Nederland, is gevestigd in een prachtig oud pand dat
de entree vormt van de Zeedijk en de Warmoesstraat, twee van de roerigste straten van Amsterdam.
Het huis is scheef gebouwd en niet verzakt zoals velen denken. Dit in vlucht bouwen, dat veel
historische Amsterdamse panden kenmerkt, had alles te maken met het cement van 1600 en met het
verhuizen van meubels door een raam in de voorgevel. De trappen waren daarvoor te smal. In dit
intieme proeflokaal kan men een verscheidenheid aan producten proeven, afkomstig van de
distilleerderij de Ooievaar, sinds 1782 een garantie voor eerlijke, ambachtelijk gestookte jenevers.
17 Cafe de Pels, Huidenstraat 25
In hartje Amsterdam ligt één van de best bewaarde kroegen van het land: Café de Pels. Een café die
uit het P-Café era van de zeventige jaren stamt. Er is vrij weinig verandert sinds toen; dezelfde
studenten drinken er nog graag hun biertje en qua uiterlijk is er in ruim 30 jaar ook niet veel
vernieuwd. De hond des huizes is zowat de mascotte van het café: het rek achter de toog staat vol
schilderijtjes en foto's van het beest. Als het u moest ontgaan, zal de eigenaar u er zeker op wijzen.
Door de populariteit van de 9 straatjes zit het er overdag vol met dagjesmensen, provinciaaltjes en
verdwaalde toeristen die van een simpel broodje en een goed kop koffie genieten, maar rond
borreltijd verschijnen de vaste klanten en verandert het café in een gezellige en toegankelijke kroeg,
een kroeg waar iedereen zich thuis kan voelen. In de Pels kan je waarschijnlijk het beste kopje koffie
van de stad krijgen en er is een uitgebreid aanbod van nationale en internationale kranten. Ook kan
je er elke zondag ochtend goed ontbijten. Maar door het charmante barpersoneel en de vaste garde is
de kans groot dat je er ook een ontzettend leuke avond hebt.
18 Kafe de Wetering; Weteringstraat 37, 1017 SM (Leidseplein)
Café de Wetering is gevestigd in een schilderachtig 17e eeuws huis. Hier geen luide muziek of andere
raucousness maar een rustig intellectuele discussie over literatuur, de betekenis van het leven en
voetbalwedstrijden…. stamgasten van alle leeftijden verzamelen zich meestal samen beneden in de
kleine bar, terwijl de eerste keer bezoekers zich warmen voor de ouderwetse open haard boven op
de verdieping.
En voor als je dan toch dronken ben:
19 Cafe Nol, Westerstraat 109 ( hossen en inhaken in de Jordaan)
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 8

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 9

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 10

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
Natuurlijk zijn we nu heel veel cafe’s ‘vergeten’ te noemen. Iedereen kent wel een voorbeeld. We
hebben de keuze een beetje afgestemd op cafe’s die we veelal persoonlijk al kenden of die wat
meer in ‘de loop’ liggen.
Het geeft ook de kwetsbaarheid aan en tevens het ‘gewone’ van een dergelijke plek van
samenkomst. Het nadrukkelijk benoemen van het onderwerp geeft, naar wij hopen, echter wel
een duidelijker bewustwording en dat is een van de aspecten waar de SHNI zich op richt.
Als Stichting zijn we van plan om dergelijke ‘gewone’ interieurs wat vaker ‘in het licht’ te zetten.
Zo zijn er al gedachten over authentieke winkelinterieurs (slagers, kappers, apotheek etc.) en
werkplaatsen(loodgieter, schilder, timmerman, etc.).
Vanuit de Vereniging Hendrick de Keijzer kregen we de volgende aanvullingen, op horecagebied,
uit hun rijke monumentenbezit:
De Gouden en Zilveren Spiegel (Restaurant de Silveren Spiegel), Kattengat 4-6, Amsterdam
In de Lompen (proeflokaal In de Olofspoort), Nieuwebrugsteeg 13, Amsterdam
Het Bossche Hofje, Palmgracht 20-26, Amsterdam
Prinsengracht 999 (Restaurant Le zinc...et les autres), Amsterdam
Sint Olofspoort 9 / Nieuwebrugsteeg 15 (Buster's Café), Amsterdam
Sint Olofspoort 1 / Zeedijk 2 (Proeflokaal De Ooievaar), Amsterdam
Het Aepgen (Proeflokaal Int Aepjen), Zeedijk 1, Amsterdam
Overige bezittingen VHdK op horecagebied:
Karel V-huis (Restaurant Karel V), Turfkade 11, Goes
Waag (Restaurant De Waag), Rode Steen 8, Hoorn
Rechthuis (Koffiehuis het Wapen van Linschoten en Snelrewaard), Dorpsstraat 32-34,
Linschoten
Campveerse Toren (Restaurant-Auberge De Campveerse Toren), Kaai 2, Veere
De Beurs (Restaurant De Beurs), Beursplein 11, Vlissingen
Raadhuis (Restaurant Seidel), Kerkplein 1-3, Vollenhove
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 11

studiemiddag “het Amsterdamse café”
_________________________________________________________________________________
Beste mensen,
Onlangs las ik in Het Parool over de interesse van de Stichting Het Nederlandse Interieur voor
de interieurs van café's en hoe deze mogelijk te behouden zijn.
Mede vanuit eenzelfde interesse beschrijf ik op de website www.reguliers.net onder andere zo
uitvoerig mogelijk de geschiedenis van de bekendste horecazaken uit de Reguliersdwarsstraat,
een van de bekendste Amsterdamse uitgaansstraten.
Onder meer probeer ik door het achterhalen van oude foto's en gesprekken met de architecten
ook de vroegere interieurs te beschrijven. Dit met name ook omdat er tot nu toe bijzonder
weinig aandacht is voor de geschiedenis van de populaire uitgaanscultuur en dit soort
informatie anders heel snel verloren gaat.
Het zou goed zijn als er meer aandacht voor deze aspecten zou komen, ik wens jullie daarom in
elk geval veel succes met jullie werk!
Met vriendelijke groeten,
Peter Koop
Webmaster
Reguliers.net
1 a p r i l 2 0 1 0 - s t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s e I n t e r i e u r -
Pagina 12