Leien Historische Gebouwen URL - Ridder Leidekkers en ...

UITVOERINGSRICHTLIJNEN
VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN
Ten behoeve van historische gebouwen
(Monumenten)
Datum: 2006-06-06
Uitgever: IKOB-BKB BV
BIJLAGE A

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Algemene informatie bij deze bijlage
Deze bijlage behorend bij de Ontwerp- en uitvoeringsrichtlijn voor dakbedekkingsconstructies
met leien van natuursteen is opgesteld in samenwerking met de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg (RDMZ), Monumentenwacht Nederland en de Nederlandse
Leidekkersvereniging en de Vereniging Hellend Dak.
Deze Ontwerp- en uitvoeringsrichtlijnen voor dakbedekkingsconstructies met leien van
natuursteen zijn goedgekeurd door de Technische commissie daken, het Algemeen College
van Deskundigen van IKOB-BKB BV en heeft tevens de instemming van de RDMZ.
Het voornemen tot het verwijderen van historische daken met leien van een gemeentelijk,
provinciaal of rijksmonument is in alle gevallen vergunningsplichtig en dient onderworpen te
worden aan de procedure die de Monumentenwet 1988 daartoe voorschrijft. Het maakt niet
uit of dit voornemen plaats vindt in het kader van een uit te voeren algehele restauratie van
het monument of in het kader van het uitvoeren van werkzaamheden aan het dak; in beide
gevallen zal een aanvraag om vergunning noodzakelijk zijn.
Opmerkingen:
In deze Bijlage A zijn aanvullende c.q. afwijkende verwerkingsrichtlijnen en
detailleringen gegeven ten behoeve van daken van historische gebouwen
(monumenten) en gelden alléén, indien een vergunning ingevolge de
Monumentenwet 1988 of gemeentelijke of provinciale monumentenverordening is
verleend (zie artikel 1.12 van het Bouwbesluit). Zonder deze speciale vergunning,
gelden de eisen uit deel 1 van deze publicatie.
In deze bijlage A is dezelfde hoofdstukindeling aangehouden als in voorgaand deel
1. Indien een andere tekst en tekening is gegeven in de bijlage, is deze tekst en
tekening maatgevend.
Indien geen andere of afwijkende verwerkingsrichtlijnen zijn gegeven dan gelden
de ontwerp- en uitvoeringsrichtlijnen zoals gegeven in deel 1, tenzij op basis van
artikel 1.12 van het Bouwbesluit hiervan mag worden afgeweken.
Opgemerkt wordt dat de in deze bijlage gegeven verwerkingsrichtlijnen ook moeten
worden beschouwd als een richtlijn. De leidekker kan op basis van zijn
vakmanschap afhankelijk van de situatie en in overleg met de opdrachtgever
(schriftelijk onderbouwd) hiervan afwijken.
Bouwbesluit Artikel 1.11
1. Burgemeester en wethouders kunnen bij het geheel of gedeeltelijk vernieuwen of
veranderen of het vergroten van een bouwwerk ontheffing verlenen van een bij of krachtens
dit besluit vastgesteld voorschrift omtrent het bouwen van een bouwwerk tot het niveau van
de desbetreffende voorschriften voor een bestaand bouwwerk, tenzij bij het voorschrift
anders is aangegeven.
2. Burgemeester en wethouders kunnen, voor zover bij of krachtens dit besluit geen
voorschrift is vastgesteld omtrent de staat van een bestaand bouwwerk, bij het geheel of
gedeeltelijk vernieuwen of veranderen of het vergroten van een bouwwerk ontheffing
verlenen van een voorschrift omtrent het bouwen van een bouwwerk tot het rechtens
verkregen niveau.
Bouwbesluit Artikel 1.12
Indien voor het geheel of gedeeltelijk vernieuwen of veranderen of het vergroten van een
monument als bedoeld in de Monumentenwet 1988 of in een provinciale of gemeentelijke
monumentenverordening, een vergunning ingevolge die wet of verordening is verleend, is,
voor zover een aan die vergunning verbonden voorschrift afwijkt van een voorschrift van dit
besluit, uitsluitend het aan die vergunning verbonden voorschrift van toepassing.
Opmerking
Veel van de onderhoudswerkzaamheden en restauratiewerkzaamheden aan rijksmonumenten zijn
subsidiabel. Zie hiervoor onder andere de "Beleidsregels onderhoud en restauratie monumenten"
(staatscourant 1999 nr. 17). Nadere informatie over eventuele subsidies voor provinciale, gemeentelijke
en rijksmonumenten is te verkrijgen bij de gemeente.
IKOB-BKB bv Pagina 2 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
2. ONDERLIGGENDE DAKCONSTRUCTIE
2.1 Algemeen
Indien in deze publicatie gesproken wordt over leien, worden bedoeld leien van natuursteen.
Het is van groot belang dat de leidekker in een zo vroeg mogelijk stadium, de dakconstructie
waarop de leien moeten worden aangebracht, visueel en zonodig door middel van metingen,
zeer zorgvuldig controleert of deze in een dusdanige staat verkeert dat een dakbedekking van
leien kan worden aangebracht die aan de gestelde eisen kan voldoen.
Hierbij valt te denken aan:
Technische gebreken aan de kapconstructie (spanten, sporen, gordingen, en dergelijke);
Technische gebreken aan het dakbeschot (bijvoorbeeld de spijkerbaarheid);
Grote doorbuigingen in kapconstructie en dakbeschot, die het aanzicht en de kwaliteit van
het gerestaureerde dak negatief kunnen beïnvloeden;
Technische gebreken bij de diverse aansluitingsdetails;
Technische gebreken aan eventuele aanwezige tengels en leilatten.
Indien dergelijke gebreken worden geconstateerd dient in overleg met de opdrachtgever
en/of architect een herstelplan te worden opgesteld waarbij recht wordt gedaan aan het
historisch karakter van de dakconstructie. Maak zoveel mogelijk gebruik van de historisch
karakteristieke aansluitingstechniek die bij het dak past.
2.2 Draagconstructie
Het ondersteunende gedeelte van het dakschild, zoals gordingen, sporen, spanten,
muurplaten e.d., dient constructief verantwoord te zijn.
Doorgezakte sporen, gordingen e.d., onderlinge hoogteverschillen in de draagconstructie
groter dan 5 tot 10 mm en hoogteverschillen bij de toepassing van houten dakbeschot groter
dan 3 tot 5 mm kunnen wellicht bij het aanbrengen van de leien een probleem geven of het
aanzicht en de kwaliteit van het leiendak negatief beïnvloeden. Bij deze of grotere
hoogteverschillen is contact met de opdrachtgever noodzakelijk evenals vastlegging op het
IKB-formulier (formulier ten behoeve van de Interne Kwaliteits Bewaking (IKB) van het
leidekkersbedrijf).
Van geval tot geval dient door de leidekker te worden beoordeeld, afhankelijk van de situatie,
of een water- en regendichte constructie kan worden gerealiseerd.
Indien bij een visuele controle doorbuigingen worden geconstateerd welke groter zijn dan
1/500 van de overspanning (ca. 2 mm/m 1 ), is eveneens contact met de opdrachtgever
noodzakelijk evenals het vastleggen van de situatie op het IKB-formulier.
Indien afwijkingen worden geconstateerd die constructief geen gevolgen hebben, maar het
aanzicht van het afgewerkte leiendak nadelig kunnen beïnvloeden zal de leidekker op basis
van zijn ervaring de opdrachtgever schriftelijk moeten attenderen op de eventuele gevolgen.
2.3 Dakbeschot
Natuursteenleien moeten worden aangebracht op een vlakke ondergrond (dakbeschot). Bij
vervanging van het bestaande dakbeschot dienen in principe houten delen te worden
toegepast met een minimum dikte van 28 mm en ten minste 180 mm breed, rekening
houdend met de lengte van de leinagel en/of de inslagpen van de leihaak. Bij gedeeltelijke
vervanging van het bestaande dakbeschot moeten de afmetingen van de houten delen
worden aangepast aan het bestaande dakbeschot. De houtkwaliteit van de houten delen
dient minimaal Kwaliteitsklasse C conform NEN 5466 (KVH 1980) te zijn. De houten delen
moeten met de hartzijde naar boven gericht verwerkt worden.
IKOB-BKB bv Pagina 3 van 57

2.4 Tengels
BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
2.5 Leilatten
Indien tengels worden toegepast, bijvoorbeeld bij staand dakbeschot (gordingkappen), dienen
deze te worden aangebracht met een h.o.h. afstand tot max. 600 mm.
De houtkwaliteit van de tengels dient minimaal Kwaliteitsklasse C conform NEN 5466 (KVH
1980) te zijn. De afmetingen van de tengels dienen minimaal 12 mm x 32 mm te zijn.
Indien de bestaande leilatten worden vervangen dienen zij in één lijn te liggen en op de juiste
plaats te zijn aangebracht.
Leilatten dienen aan de naar boven gekeerde zijde scherpkantig te zijn (rondom geschaafd).
De kwaliteit dient minimaal Kwaliteitsklasse C conform NEN 5466 (KVH 1980) te zijn.
De minimale afmetingen van de leilatten zijn voor een onbeschoten kap 32 mm x 52 mm
(dikte x breedte) en voor een beschoten kap 31 mm x 52 mm bij een spoorafstand van h.o.h.
max. 600 mm. Bij een grotere h.o.h. afstand van de sporen dienen de afmetingen van de
leilat in overleg met een constructeur te worden bepaald.
De leilatten dienen over meer dan twee steunpunten door te lopen. Een stuiknaad tussen de
leilatten dient altijd verspringend te worden aangebracht ten opzichte van de onderliggende
en bovenliggende stuiknaad en zonodig te worden ondersteund.
2.6 Toepassing van folies
Voor de toepassing van eventuele dampremmende folies is specifieke deskundigheid
noodzakelijk, zie hoofdstuk 2.6 in deel 1.
Een eventuele waterkerende dampopen folie dient te bestaan uit een zogenaamde
spinvliesfolie, welk zich kenmerkt door een zeer lage µd-waarde en kunnen worden gebruikt
in de volgende toepassingen:
ter vervanging van een oude bestaande waterkerende laag (bijvoorbeeld asfaltpapier)
bij flauwe dakhellingen (< 30 graden) als een waterdicht onderdak noodzakelijk is;
ten behoeve van de bescherming tegen weersinvloeden in de bouwfase en daarna als
bescherming tegen stuifsneeuw, stof en eventuele lekkage.
2.7 Bevestigingsmiddelen
Voor de bevestiging van de eventuele tengels en leilatten op de onderliggende dakconstructie
dienen bij voorkeur geribbelde of getordeerde (schroef)draadnagels te worden toegepast van
roestvast staal (ten minste AISI 316).met de volgende minimum afmetingen:
- bij een tengel met een dikte van 12 mm: ø 2,7 mm, lang 40 mm;
- bij een leilat met een dikte van 28 mm: ø 2,7 mm, lang 65 mm;
- bij een leilat met een dikte van 32 mm: ø 3,0 mm, lang 70 mm.
In afwijkende gevallen (bijv. als nagels onder het dakbeschot uitsteken, zodat onvoldoende
hechtlengte aanwezig is) dienen de afmetingen te worden aangepast (b.v dikker zodat een
zelfde uittrekwaarde wordt verkregen).
Voor de bevestiging van het dakbeschot op sporen moet er vanuit gegaan worden dat delen
van 180 mm of breder met drie nagels per spoor bevestigd worden. Daarbij wordt uitgegaan
van een hart op hart afstand van de sporen variërend tussen de 300 tot 600 mm.
IKOB-BKB bv Pagina 4 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
3 DAKBEDEKKING
3.1 Algemeen
De leileverancier is verantwoordelijk voor het afleveren van een partij leien die geschikt is
voor de toepassing op monumenten. De leverancier laat daartoe een inspectie uitvoeren door
een onafhankelijke ter zake kundige partij. Uit het verslag van deze inspectie moet blijken dat
de partij geschikt is voor de toepassing op monumenten.
Het verslag dient voor de levering van de leien op het werk te worden verstrekt aan de
opdrachtgever door de visueel inspecteur. De opdrachtgever tekent voor ontvangst hiervan.
Aan dit schriftelijk verslag dient een Certificaat van oorsprong (conform de geldende
Europese richtlijnen) te zijn toegevoegd, ondertekend door de groeve.
3.2 Controle bij aflevering
De leidekker dient een partij natuursteenleien op de volgende punten te controleren
• Een visuele controle om na te gaan of de geleverde lei overeenkomt met hetgeen is
besteld aan de hand van een eerder door de importeur ter hand gesteld monster. Het
gaat hierbij met name om kleur en afmeting
• Bij aanvoer nagaan of de leien geen zichtbare gebreken vertonen als gevolg van het
transport en opslag. Eventuele schade moet binnen 2 werkdagen worden gemeld bij de
leverancier.
• Nagaan of de labels van de gemerkte kratten overeenstemmen met de bestelling. De
architect of diens vertegenwoordiger tekent voor akkoord.
• De opdrachtgever dient aan de leidekker te bevestigen dat de leien geschikt bevonden
zijn voor de toepassing op monumenten.
4.2.2 Lood (afb. 6 t/m 10, 12 t/m17, 20, 21, 23 t/m 29, 31 t/m 35)
Voor het toegepaste lood voor loketten en dergelijke dient minimaal de navolgende kwaliteit
te worden gebruikt, voor zover niet elders is bepaald:
- voor het noklood: min. 25 kg/m 2 ; afhankelijk van situatie en detaillering;
- voor het hoekkeperlood: min 20 kg/m 2 ;afhankelijk van situatie en detaillering;
- voor in de kilgoot; min. 25 kg/m 2
- voor vlinderloketten verdekt: min. 15 kg/m 2 ; afhankelijk van situatie en detaillering;
- voor vlinderloketten niet verdekt: min. 20 kg/m 2 ; afhankelijk van situatie en detaillering;
- voor muurlood en muurloketten: min. 25 kg/m 2 ; afhankelijk van situatie en detaillering;
Bij de bepaling van de dikte van het lood (gewicht) dient men o.a. rekening te houden met de
ligging (noord- of zuidzijde).
Het lood dient te bestaan uit 99,9 % lood en 0,03 tot 0,06 % koper om de kruipweerstand te
verhogen.
Op plaatsen waar het lood rechtstreeks in aanraking kan komen met het buitenklimaat
verdient het aanbeveling om het lood te patineren of te behandelen met een daarvoor
geschikte beschermlaag.
4.2.5 Veiligheidsvoorzieningen (afb.33 en 34)
Indien veiligheidshaken (ook wel ladder- of klimhaken genoemd) worden toegepast dienen
deze haken te voldoen aan NEN-EN 517 “Geprefabriceerde toebehoren voor daken.
Veiligheidshaken”. Ze worden dikwijls toegepast op daken van gebouwen voor het veilig uit
kunnen voeren van onderhoud en inspectie
Voor de plaats van de veiligheidshaken en de bevestiging aan de onderliggende
dakconstructie is men gehouden aan de geldende richtlijnen.
IKOB-BKB bv Pagina 5 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
5.2 Verankering
Conform het Bouwbesluit dient bij een bouwaanvraag onder andere een berekening van de
verankering en de bevestiging van de dakbedekking ingeleverd te worden.
5.3 Soorten dekkingspatronen met natuursteenleien
Leien kunnen volgens diverse dekkingspatronen worden verwerkt afhankelijk van de beoogde
toepassing en esthetische voorkeuren, te weten:
1. Maasdak, waaronder o.a. ook het ruitdak, rens- of koeverdak (afb.2) gerekend worden
en een dak gedekt met leien met zogenoemde afgehakte schouders of lamme koppen
(afb.2)
Deze varianten kunnen samen voorkomen in één dakschild uitgevoerd in verschillende kleuren
leien van dezelfde kwaliteit.
2. Rijndak, waaronder o.a. oud-duits en sjabloondekking gerekend worden
3. Wild verband
In deze publicatie is het maasdak uitgewerkt.
5.3.1 Toegestane dakhelling
Bij de maasdekking kunnen de leien worden toegepast vanaf een dakhelling van 35° (afb.4).
Flauwere dakhellingen vragen om speciale maatregelen.
5.4 Maasdekking
5.4.1 Algemeen
Leien in Maasdekking kunnen worden aangebracht op een vlak dakbeschot of op tengels en
leilatten.
De bevestiging van de leien kan geschieden met leinagels of met leihaken of een combinatie
hiervan (afb.1).
Indien de leien op een vlak dakbeschot worden aangebracht dat bestaat uit houten delen,
dienen deze houten delen horizontaal te zijn aangebracht. Om te voorkomen dat de leien
breken als gevolg van het werken van de houten delen moeten de leinagels (doorgaans
twee) van één lei in hetzelfde houten deel aangebracht worden.
Over een en ander dient uitsluitsel gegeven te worden in het bestek. Wanneer dit niet
het geval is dient men contact op te nemen met de`afdeling
Instandhoudingstechnologie van de RDMZ om duidelijke instructies te krijgen.
5.4.2 Formaten
De afmetingen van de rechthoekige natuursteenleien zijn afhankelijk van de herkomst, zie
hiervoor de documentatie van de betreffende leverancier c.q. producent.
IKOB-BKB bv Pagina 6 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
5.4.3 Minimale overlapping
De minimale overlap van de leien is afhankelijk van:
- de dakhelling;
Naarmate de dakhelling afneemt (flauwer wordt) zal de minimum overlap toenemen.
- de bevestigingswijze van de lei;
Op een flauw hellend dak dient de overlap groter te zijn bij de bevestiging van de leien
met leihaken dan bij een bevestiging met leinagels.
Tabel 1. Haaklengte bij maasdekking voor verschillende leiformaten bij een dakhelling van 45 tot
90 graden.
Let op: dit is een minimale eis van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, maar het kan
zijn dat door de ligging van het object in een bepaald windgebied langere haken gebruikt moeten
worden ( zie tabel deel 1)
8 cm 9 cm
40 X 20 cm X
35 X 20 cm X
32 x 22 cm X
30 X 20 cm X
30 X 18 cm X
35 x 18 cm X
35 x 15 cm X
Zijdelingse overlapping
De passtukken mogen niet smaller zijn dan 2/3 van de breedte van de toegepaste lei.
Bovendien bedraagt de minimale zijdelingse overlapping 6 cm (afb.5)
5.4.4 Aanbrengen van tengels
Indien de leien op leilatten worden aangebracht, dienen eerst tengels van 20 mm x 32 mm te
worden aangebracht (zie hoofdstuk 2.4).
5.4.5 Aanbrengen van de leilatten (afb.11)
Na het eventueel aanbrengen van de tengels worden de leilatten van de juiste afmeting
aangebracht (zie hoofdstuk 2.5 en 2.7).
De hart op hart afstand van de leilatten is afhankelijk van het formaat van de leien en de
minimaal vereiste verticale overlap.
De hart-op-hart afstand van de leilatten is te berekenen met de volgende formule:
hoogte lei - overlap
-------------------------- ( + 0,5 cm )
2
IKOB-BKB bv Pagina 7 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
5.4.6 Aanbrengen van de leien
Begonnen wordt met de leien te sorteren op drie diktes. De dikste leien komen onderaan en
de dunste bovenaan het dakvlak (afb.4) Op deze wijze wordt het ontstaan van “gapers”
(openstaande lei onderzijden door dikteverschillen van de leien onderling) tegengegaan. Het
gerede leien dak krijgt hiermee een esthetisch fraaier aanzien (vakmanschap).
Zo nodig worden de leien ook op breedte gesorteerd.
De leien moeten in verband met breukgevaar voorzichtig naar het dak worden
getransporteerd.
Vervolgens worden de smetlijnen en hartlijnen aangebracht.
Voor de bevestiging van de voetleien, de hoekleien en de nokleien worden leinagels gebruikt.
De gaatjes worden vanaf de achterzijde van de leien aangebracht. De leinagels kunnen
hierdoor "los-vast" verzonken worden ingeslagen (bij te los ingeslagen nagels kunnen de
leien gaan klepperen).
De onderste rij leien (de voetleien) worden het eerst met de onderste rij haken aangebracht.
De hoogte van deze leien komt overeen met het zichtvlak plus de overlap. De voetleien
worden met nagels vast gezet. Tussen deze leien wordt dan de eerste rij leihaken geplaatst.
Tussen de leien en de leihaken mag geen ruimte zitten.
Om het keperen van de onderste leien te voorkomen wordt er onderaan de voet van het
dakbeschot een schuin latje (duivenlatje) van 10 tot 12 mm dik of een schegstuk (afb. 6 en 7)
aangebracht om de eerste laag leien de nodige schuinte te geven. Het voetlood wordt over dit
latje aangebracht (afb.6).
Leihaken worden in de voegen tussen de leien aangebracht. De leien worden in de leihaken
geschoven; de leien mogen niet klemmen in de haak. De leien worden van onder naar boven
(trapsgewijs) aangebracht (afb.1).
De leihaken worden steeds ter plaatse van de snijpunten van de verticale en de horizontale
smetlijnen bevestigd of ter plaatse van de horizontale smetlijn, 5 mm van de bovenkant leilat.
De leien worden zijdelings gesteund door de haken van de bovenliggende rij leien. Afstand
tussen de leien (horizontaal) niet groter dan de dikte van de leihaak. Zorg dat de haken niet in
de naden van het dakbeschot terecht komen.
Indien de leien worden genageld werkt men in dezelfde volgorde.
De nagels dienen tenminste 50 mm van de zijkant en 60 mm boven het zichtvlak van de lei te
worden aangebracht, vlak boven de voorgaande lei. Bij genagelde uitvoering dient het
dakbeschot bestaande uit houten delen bij voorkeur horizontaal te lopen.
5.4.7 Aandachtpunten bij de detaillering
5.4.7.1 De goot (afb. 6 t/m 10).
Vóór het plaatsen van de voetleien wordt het voetlood (over het “duivenlatje”) aangebracht en
voorzien van een felskant of ingewerkt tussen de houten delen van het dakbeschot. Het
voetlood moet gemaakt worden uit stroken lood van max. 1000 mm lang. Ze moeten elkaar
100 mm overlappen en van de overheersende windrichting afgedekt zijn. De breedte van het
voetlood is in het bestek voorgeschreven.
De voetleien steken circa 10 mm voorbij de onderzijde van het dakbeschot. De onderkant
van de voetleien zit ten minste 30 mm boven de bovenkant van de voorzijde van de goot.
De voetleien worden genageld in gaten die zich circa 50mm vanuit de zijkant van de lei
bevinden en circa 30 mm boven het berekende zichtvlak.
5.4.7.2 Nokaansluiting
De nokaansluiting kan op de volgende manieren worden uitgevoerd:
a. met noklood (afb.12)
b. met nokstenen (van natuursteen of gebakken steen) (afb.13)
IKOB-BKB bv Pagina 8 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
5.4.7.3 Dakdoorbrekingen (afb.21,22 en 23)
Beëindigingen naast dakdoorbrekingen (zoals bijvoorbeeld schoorstenen en dakkapellen)
dienen altijd te worden uitgevoerd in het verband van het dakschild (afb.4).
Aansluitingen met dakdoorvoeren en dakvensters dienen op dezelfde wijze te worden
uitgevoerd (afb.31,32).
5.4.7.4 Gevelaansluiting (afb. 17,18,19 en 20)
5.4.7.5 Kilgoten
Bij de gevelbeëindiging van leien met een windveer kunnen de leien op dezelfde wijze als bij
de normale dakdoorbreking worden beëindigd.
De overlap van de loketten moet hetzelfde zijn als de overlap van de leien. De afmetingen zijn
dus afhankelijk van het formaat van de leien en de voorschriften in het bestek.
Het kilgootdetail kan worden uitgevoerd als open kilgoot van zink, lood of koper of als een
gesloten kilgoot met loden vliegers. De afmetingen staan in het bestek.
a. Open kilgoot (afb.5, 24 en 25)
De breedte van de kil is afhankelijk van de lengte van het dakvlak. De lengte van het lood
bedraagt nooit meer dan 1000 mm.
Ter weerszijden van de kilgoot dient een felskant te zijn aangebracht om enerzijds een
opstand tegen opstuwend water te krijgen en anderzijds om deze met klangen vast te
kunnen zetten.
Bij een dakhelling van 90 graden danwel bij een nauwe kil dient men een
brug aan te brengen in het diepste punt van kil, die dienst doet als waterkering.
b. Doorgedekte kilgoot (afb.5 en 26)
5.4.7.6 Hoekkeper (afb.5, 27 t/m 30)
Hoekkepers kunnen worden uitgevoerd met lood over de hoekkeper(ruiter). De afmetingen
van het lood staan in het bestek.
5.4.7.7 Aansluitingen bij een knik (afb.14,15 en 16)
IKOB-BKB bv Pagina 9 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
7. Tekeningen maasdekking
Nr Omschrijving Pagina
1 Wijze van dekken, zowel genageld als gehaakt 11
2 Vormvarianten Maasdekking 12
3 Constructie van leihaken, afmetingen bek en leihaak voor
bevestiging op latten 13
4 Benamingen dakvlak 14
5 Aansluiting op kepers en kilgoten met minimale zijdelingse overlap 15
6 Constructie dakvoet aansluitend op goot, schegstuk + voetlat 16
7 Constructie dakvoet sporenkap zonder goot + variant aankapping 17
8 Constructie dakvoet aansluitend op platdak 18
9 Constructie dakvoet aansluitend op roevendak 19
10 Constructie dakvoet van toren + variant met voetkoper 20
11 Leien gehaakt op latten 21
12 Loodafdekking nok met gefelst lood in 2 varianten 22
13 Afdekking nok met natuurstenen noksteen 23
14 Aansluiting bij knik mansardekap op bovenvlak met zinken roevendak 24
15 Aansluiting bij knik mansardekap op bovenvlak gedekt met leien 25
16 Aansluiting in knik van insnoering toren of scherpe aankapping 26
17 Aansluiting muur met indekloketten en stroken muurlood 27
18 Aansluiting muur met oplopende leien met speciekraag 28
19 Aansluiting muur met oplopende leien onder muizentrap 29
20 Beëindigen van overstek in 2 varianten 30
21 Aansluiting met opgaand muurwerk met indekloketten en stroken
Muurlood 31
22 Aansluiting met opgaand muurwerk in specie met uitkraging in het
Metselwerk 32
23 Aansluiting met schoorsteen en zalinggoot 33
24 Aansluiting op constructie van kilgoot 34
25 Aansluiting op constructie met verdiepte kilgoot 35
26 Constructie kilgoot met dichtgedekte en doorgedekte kil 36
27 Keper met gefelste afdekking in lood 37
28 Kepers afgedekt met lood in diverse varianten 38
29 Keper afgewerkt met Franse vlechthoek in 2 varianten 39
30 Keper afgewerkt met Duitse vlechthoek 40
31 Constructie inliggend luik in Maasdekking 41
32 Constructie opliggend luik in Maasdekking 42
33 Aansluiting en bevestiging van verankering in leibedekking 43
34 Aansluiting en bevestiging van ladder- en klimhaken in leibedekking 44
35 Doorsneden van gefelst lood en aanbrengen muurlood 45
IKOB-BKB bv Pagina 10 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 1: Wijze van dekken, zowel genageld als gehaakt
IKOB-BKB bv Pagina 11 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 2: Vormvarianten Maasdekking
IKOB-BKB bv Pagina 12 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 3: Constructie van leihaken, afmetingen bek en leihaak voor bevestiging op latten
IKOB-BKB bv Pagina 13 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 4: Benamingen dakvlak
IKOB-BKB bv Pagina 14 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 5: Aansluiting op kepers en kilgoten met minimale zijdelingse overlap
IKOB-BKB bv Pagina 15 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 6: Constructie dakvoet aansluitend op goot, schegstuk + voetlat
IKOB-BKB bv Pagina 16 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 7: Constructie dakvoet sporenkap zonder goot + variant aankapping
IKOB-BKB bv Pagina 17 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
IKOB-BKB bv Pagina 18 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 8: Constructie dakvoet aansluitend op platdak
Afbeelding 9: Constructie dakvoet aansluitend op een roevendak
IKOB-BKB bv Pagina 19 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 10: Constructie dakvoet van toren + variant met voerkoper
IKOB-BKB bv Pagina 20 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
IKOB-BKB bv Pagina 21 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 11: Leien gehaakt op latten
IKOB-BKB bv Pagina 22 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 12: Loodafdekking nok met gefelst lood in 2 varianten
IKOB-BKB bv Pagina 23 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 13: Afdekking nok met natuurstenen noksteen
IKOB-BKB bv Pagina 24 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 14: Aansluiting bij knik mansardekap op bovenvlak met zinken roevendak
IKOB-BKB bv Pagina 25 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 15: Aansluiting bij knik mansardekap op bovenvlak gedekt met leien
IKOB-BKB bv Pagina 26 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 16: Aansluiting in knik van insnoering toren of een scherpe aankapping
IKOB-BKB bv Pagina 27 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 17: Aansluiting muur met indekloketten en stroken muurlood
IKOB-BKB bv Pagina 28 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 18: Aansluiting muur met oplopende leien met speciekraag
IKOB-BKB bv Pagina 29 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 19: Aansluiting muur met oplopende leien onder muizentrap
IKOB-BKB bv Pagina 30 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 20: Beëindiging van overstek in 2 varianten
IKOB-BKB bv Pagina 31 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 21: Aansluiting met opgaand muurwerk met indekloketten en stroken muurlood
IKOB-BKB bv Pagina 32 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 22: Aansluiting met opgaand muurwerk in specie met uitkraging in het metselwerk
IKOB-BKB bv Pagina 33 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 23: Aansluiting met schoorsteen en zalinggoot
IKOB-BKB bv Pagina 34 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 24: Aansluiting op constructie van kilgoot
IKOB-BKB bv Pagina 35 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 25: Aansluiting op constructie met verdiepte kilgoot
IKOB-BKB bv Pagina 36 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 26: Constructie kilgoot met dichtgedekte en doorgedekte kil
IKOB-BKB bv Pagina 37 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 27: Keper met gefelste afdekking in lood
IKOB-BKB bv Pagina 38 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 28: Kepers afgedekt met lood in diverse varianten
IKOB-BKB bv Pagina 39 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 29: Keper afgewerkt met Franse vlechthoek in 2 varianten
IKOB-BKB bv Pagina 40 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 30: Keper afgewerkt met Duitse vlechthoek
IKOB-BKB bv Pagina 41 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 31: Constructie inliggend luik in Maasdekking
IKOB-BKB bv Pagina 42 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 32: Constructie opliggend luik in Maasdekking
IKOB-BKB bv Pagina 43 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 33: Aansluiting en bevestiging van verankering en leibedekking
IKOB-BKB bv Pagina 44 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 34: Aansluiting en bevestiging van ladder- en klimhaken en leibedekking
IKOB-BKB bv Pagina 45 van 57

BIJLAGE A
UITVOERINGSRICHTLIJNEN VOOR DAKBEDEKKINGSCONSTRUCTIES
MET LEIEN VAN NATUURSTEEN, MAASDEKKING, HISTORISCHE GEBOUWEN
Afbeelding 35a: Doorsneden ven gefelst lood en aanbrengen muurlood
Afbeelding 35b: Doorsneden van gefelst lood en aanbrengen muurlood
IKOB-BKB bv Pagina 46 van 57