Kleine kinderen en geneesmiddelen? - West-Vlaanderen

Kleine kinderen
en geneesmiddelen
Praktische raadgevingen aan jonge ouders

COLOFON
Deze brochure is een uitgave van de dienst
Gezondheidsvoorlichting en -opvoeding van de
Liberale Mutualiteit
Auteurs :
Dr. Heidi Capiau en Dr. Kathleen Hunninck,
kinderartsen
Verleenden hun wetenschappelijke
medewerking :
Algemene Pharmaceutische Bond (APB)
Met ondersteuning van :
ING en de Vlaamse Gemeenschap
Foto cover :
Fotostock Mauritius
Tekeningen :
J.-P. Saive
Verantwoordelijke uitgever :
G. Messiaen,
Livornostraat 25 te 1050 Brussel

Edito
Als ouder reageert u op het ziek-zijn van uw kind vaak met enige onrust, paniek
soms. U voelt zich onzeker en vraagt u af wat u eventueel zelf kunt doen.
Geneesmiddelen al dan niet toedienen? Wanneer de dokter roepen ?
Deze brochure biedt u een bondig overzicht van de meest voorkomende ziektebeelden
en klachten
die u als ouder van een kindje zal
moeten trotseren.
Telkens worden de definitie,
de oorzaken en de mogelijke
behandeling gegeven.
Dit vanuit de centrale
bekommernis : wat kunt u zelf
doen en wanneer dient u aan
te kloppen bij uw arts.
Uw ziekenfonds wenst u en uw
kleintje alvast een fijne en
onbezorgde toekomst toe!
3

INHOUD
Edito
Geneesmiddelen geven aan kinderen . . . 6
Ziektebeelden
Koorts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Acute diarree . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Constipatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Braken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Neusverzorging bij kleine kinderen . . . . . . . . . 13
Oorontsteking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Bovenste luchtweginfecties . . . . . . . . . . . . . . 16
Lagere luchtweginfecties . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Astma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Huidaandoeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Vragenlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Belangrijke telefoonnummers . . . . . . . . . . 22
5

6
GENEESMIDDELEN GE
EEN BITTERE PIL?
De meeste medicamenten voor baby’s of
kleine kinderen zijn in een zoete vloeistof
opgelost. Ze worden dan iets gemakkelijker
ingenomen, via een lepel of een druppelpipet.
Deze laatste is vaak meer geschikt
omdat baby’s nog niet zo goed van een
lepeltje kunnen happen.
Oudere kinderen krijgen medicatie dikwijls
in andere vormen toegediend zoals pillen,
suppo’s, spray’s enz...
Meestal zal een kind een middel probleemloos
innemen, maar soms ook niet. In dit geval kan
enige zachte dwang aangewezen zijn, zonder
evenwel bestraffend op te treden.
BABY’S EN KLEINE KINDEREN
Soms proberen baby’s of peuters eronder
uit te komen door weg te draaien. Vraag
hulp van een andere volwassene of van een
oudere broer of zus.
Zet het zieke kind eerst in zijn zitje of
stoeltje. Algemene regel : leg hem nooit
plat bij het geven van medicijnen want dit
vergroot het gevaar van verslikken.
Uitzondering hierop vormt het toedienen
van druppels (zie onder).
EEN LEPEL GEBRUIKEN
Neem altijd een schone lepel. Als de baby
zijn mondje niet open wil doen, druk dan
zacht zijn kin naar beneden, zodat het
mondje opengaat. Laat dit zonodig door
iemand anders doen.
EEN PIPET GEBRUIKEN
Zuig de benodigde hoeveelheid op in de
pipet. Plaats de pipet in de hoek van het
babymondje. Knijp in het gummizuigblaasje
en druppel zo het geneesmiddel.
Tips
❏ Staat u er alleen voor : wikkel een
handdoek om de armen van de
baby, zodat u hem goed stil kan
houden.
❏ Doe van het medicijn maar een
klein beetje tegelijk in zijn mondje.
❏ Als uw baby het geneesmiddel
uitspuugt, laat dan iemand
anders zijn mond openhouden.
Giet het medicijn voorzichtig
achterin het mondje en sluit het
zacht maar volledig.
❏ Doe geen medicijnen in de papfles
of in ander voedsel. U weet namelijk
nooit of de baby het voorgeschotelde
helemaal zal opeten.

VEN AAN KINDEREN
OUDERE KINDEREN
In het algemeen vinden iets oudere kinderen
het niet zo erg om geneesmiddelen in
te nemen. Vaak willen ze de dosis bijvoorbeeld
zelf graag afmeten.
Toch loopt het niet altijd van een leien
dakje. Ook hier kunnen een aantal handzame
remedies u helpen.
Tips
DRUPPELS GEVEN
Oor-, neus- of oogaandoeningen worden
meestal met druppels voor uitwendig
gebruik behandeld. Het is altijd makkelijker
om druppels toe te dienen als u het kind
plat neerlegt en zorgt voor hulp van een
volwassene of ouder kind.
Een ouder kind werkt al goed mee als hij
het hoofdje achterover of opzij draait terwijl
u druppelt.
❏ Zorg voor iets lekkers nà het innemen van een medicijn : een stukje fruit
of het favoriete drankje bijvoorbeeld.
❏ Stel het kind voor om zijn neus dicht te knijpen tijdens het inslikken van
het geneesmiddel : zo vermindert de smaakgewaarwording.
Let op ! Het kind kan zich verslikken wanneer u, willens nillens, zijn neus
dichtknijpt.
❏ Meng het middel eventueel met iets dat het kind lekker vindt. Hoedt u
voor een te grote hoeveelheid drinken. Roer goed door om te vermijden
dat het medicijn deels op de bodem van het glas achterblijft.
Tabletten kunnen bijvoorbeeld worden fijngemaakt en met iets lekkers
gemengd, zoals jam of honing. Capsules daarentegen mogen nooit worden
opengemaakt.
Let op : vraag steeds advies aan uw apotheker indien u het geneesmiddel
wenst te mengen, pletten en dergelijke meer.
❏ Een vloeibaar medicijn dat met een bijgeleverde maatlepel wordt afgemeten,
giet u het best over op een grotere lepel. Zo wordt knoeien voorkomen.
7

8
* Oordruppels
Leg het kind op de zij met het te druppelen
oor naar boven. Laat de druppels in de
gehoorgang vallen. Houd hem in deze houding
vast tot de druppels in het oor gelopen
zijn.
* Neusdruppels
Leg de baby of kleuter met het hoofdje op
één zijde en druppel voorzichtig het bovenste
neusgat.
Draai vervolgens het hoofdje en druppel de
andere kant.
Tel de druppels nauwkeurig. Vermijd het
toedienen van neusdruppels of het verstuiven
als het hoofd van het kind naar achter
is gebogen, want zo loopt de vloeistof
onmiddellijk in de keel.
* Oogdruppels
Houd het hoofdje van de baby lichtjes opzij,
zodat het te druppelen oogje wat lager is
en er geen druppels in het andere oogje
kunnen lopen.
Trek het onderste ooglid voorzichtig naar
beneden en laat de druppels tussen het
oog en ooglid vallen.
Tips
❏ Zorg ervoor dat de pipet de neus,
het oog of het oor niet aanraakt,
anders brengt u bacteriën van de
huid over naar het flesje. Raakt u
toch uw kind aan met de pipet,
spoel deze dan heel goed schoon
vooraleer u ze terug opbergt.
❏ Druppels, zonder voorschrift
verkrijgbaar, moet u niet langer
dan vijf dagen gebruiken zonder
een dokter te raadplegen.
ZIEKTEBEEL
KOORTS
DEFINITIE
De normale lichaamstemperatuur bij kinderen
kan schommelen tussen 36 °C en 37,5 °C tot
zelfs 38 °C. Men spreekt van koorts wanneer
de lichaamstemperatuur boven de 38,5 °C
uitstijgt. Koorts is geen ziekte maar een
signaal dat er iets in het lichaam fout gaat.
Bovendien is het belangrijk te weten dat er
geen verband is tussen de hoogte van de
koorts en de ernst van de oorzaak. Vandaar
het grote belang om kinderen met koorts
nauwgezet te observeren (zie ook onder).
KOORTS METEN
Door het aanbrengen van een gewone
koortsthermometer in de aars kan de ernst
van de temperatuurstijging gemeten worden.
Fijnere, puntigere thermometers zijn overbodig
en zelfs gevaarlijk. Let op dat de thermometer
voor gebruik steeds afgeslagen is tot
onder 36°. Blijf bij grotere kinderen terwijl de
temperatuur gemeten wordt.
OORZAKEN
Meestal veroorzaakt een infectieziekte
(verkoudheid, bronchitis, infectie van de urinewegen
of de darmen) koorts. Maar ook
kinderziekten zoals mazelen, windpokken,
bof, enz... kunnen koorts teweegbrengen.
Tenslotte kan matige koorts bij zuigelingen,
peuters en kleuters voor komen door te
veel of te warme kleding, warm weer, een
flinke inspanning, een te warme maaltijd,
een vaccinatie, enz...
BEHANDELING THUIS
Neem de volgende maatregelen ingeval van
koorts :
1. Afkoeling
❏ Dek het kind niet te warm toe.
Als kleding volstaan een hemdje en een
luier.

DEN
❏ Verlaag de omgevingstemperatuur.
Zet de verwarming af en zorg voor een
betere verluchting.
❏ Geef een afkoelingsbadje.
Zorg ervoor dat de temperatuur van
het water 3 graden lager is dan de
gemeten lichaamstemperatuur.
2. Medicatie
Een preparaat op basis van Paracetamol
is de eerste keus bij zuigelingen en kleine
kinderen. Deze geneesmiddelen bestaan
onder de vorm van siroop, pilletjes of suppo’s.
Bij braken of slikmoeilijkheden geeft u best
een suppo, bij diarree een siroop of
pilletjes. Wanneer na 4 à 6 uur de
temperatuur terug boven de 38,5°C is
opgelopen, mag u opnieuw een koortswerend
middel toedienen.
3. Vochttoediening
Denk eraan dat koorts heel wat
vochtverlies veroorzaakt door zweten
en verdampen.
Geef uw kind dus extra te drinken en hou
in de gaten of het nog regelmatig plast.
4. Observatie
Observeer uw kind als het koorts heeft.
Zolang het speelt, drinkt, regelmatig
plast, hoeft u nog geen dokter te
raadplegen.
De bovenstaande maatregelen kunnen
soms voldoende zijn. Vergeet echter niet
dat ook zonder koorts uw kind ernstig
ziek kan zijn.
CONSULTEER UW ARTS
Wanneer uw kind ongewoon suf is, verward,
blauwe plekken vertoont, moeilijk ademt of
meermaals braakt, dan moet u zéker een
dokter raadplegen.
Ook wanneer uw kind jonger dan 3 maanden
is en het een temperatuur heeft
boven de 38,5°C, kunt u best uw arts
contacteren.
KOORTSSTUIPEN
Wat?
Snel oplopende koorts kan koortsstuipen
veroorzaken bij kinderen van 6
maand tot 6 jaar. Koortsstuipen zijn
spiertrekkingen van korte duur die
gepaard gaan met bewustzijnsverlies
en het wegdraaien van de ogen.
Slechts 4 op 100 kinderen met koorts
krijgen koortsstuipen.
Een eerste aanval van koortsstuipen
kan niet voorzien of voorkomen worden.
Wanneer uw kind op de leeftijd van 3
jaar reeds enkele malen hoge koorts
had en nog geen stuipen vertoonde,
zullen die ook later niet optreden.
Te nemen maatregelen :
Probeer kalm te blijven wanneer uw
kind stuipt.
Draai het hoofdje opzij zodat uw kind
zich niet kan verslikken en maak spannende
kleding los.
Koortsstuipen stoppen spontaan en
de overgrote meerderheid van de kinderen
houdt er geen letsels aan over.
Raadpleeg in elk geval uw arts
wanneer uw kind koortsstuipen
krijgt.
9

10
ACUTE DIARREE
DEFINITIE
Acute diarree is een plots optredende,
frequentere en lossere stoelgang.
OORZAKEN
Meestal is acute diarree bij het kind het
gevolg van een virale besmetting. Ook bacteriën
(bijvoorbeeld salmonella) of parasieten
kunnen de oorzaak zijn. Een voedselvergiftiging
of -allergie kan eveneens aanleiding
geven tot diarree.
BEHANDELING
De basisregels voor de behandeling van
diarree thuis zijn :
ZIEKTEBEELDEN
1. Geef meer te drinken dan normaal om
uitdroging te voorkomen !
☛ Gebruik hiervoor : een zogenaamde
orale rehydratate oplossing verkrijgbaar
bij uw apotheker (ORS of
Soparyx), water, soep, yoghurtdrink,
rijstwater, thee met suiker.
☛ Geef zoveel vocht als het kind wil drinken.
☛ Doe dit zolang de diarree aanhoudt.
2. Geef veel te eten om ondervoeding te
voorkomen.
☛ Als u borstvoeding geeft, verhoog dan
het aantal voedingen.
☛ Zo niet : geef de gewone melk. Op
advies van uw dokter en/of apotheker
kan eventueel ook lactose-arme dieetmelk
gebruikt worden.
☛ Bij kinderen ouder dan 6 maand kunt u
het volgende klaarmaken :
● aardappelpuree of rijst gemixt met
spinazie, wortelen, witloof, kip of vis
en wat margarine;
● geplette, rijpe banaan en geraspte
appel.
☛ Moedig het kind aan te eten, zorg voor
minstens 6 kleine maaltijden per dag.
☛ Doe dit tot de diarree gestopt is.

ZIEKTEBEELDEN
CONSULTEER UW ARTS
indien het kind niet beter is na drie dagen
of wanneer één van onderstaande tekens
optreden :
❏ zeer frequente, waterige stoelgang
❏ uitgesproken dorst
❏ slecht eten of drinken
❏ koorts
❏ herhaaldelijk braken
❏ bloed in de stoelgang
BELANGRIJKE OPMERKINGEN
❏ Vraag vooraf raad aan uw arts wanneer
u geneesmiddelen wenst te
geven.
❏ Was uw handen goed nà een luierverschoning
of toiletgebruik om
verspreiding van de besmetting te
voorkomen.
❏ Geef géén ongeschild fruit, gebakken
of gefrituurde producten, rauwkost,
pruimen of kolen.
Constipatie
DEFINITIE
Constipatie of verstopping is ontlasting,
die te hard wordt en klachten geeft.
De normale stoelgangsfrequentie bij zuigelingen
varieert van 7 maal per dag
tot 1 maal per week.
Klachten bij zuigelingen zijn meestal :
slecht drinken, gewichtsstilstand, soms
braken.
Rood aanlopen, grommen of huilen bij het
persen duidt nog niet op constipatie.
Kleuters hebben vaker last van verstopping.
Zij klagen over buikpijn, pijnlijke stoelgang
of onwillekeurig stoelgangverlies.
OORZAKEN
1. Voeding : te weinig groenten, fruit en
vezels en te weinig vocht.
Stoelgang bestaat uit onverteerbare voedingsresten.
Maar onze voeding is meestal
zo uitgezuiverd dat er weinig onverteerbaars
rest. De weinige resten die er nog
zijn, worden onregelmatig uitgescheiden.
Dit leidt tot verharding, uitdroging en een
belemmering voor nieuw gevormde stoelgang.
2. Toiletgewoonten : een te vroege zindelijkheidstraining,
schrik voor het “vieze toilet”,
te weinig tijd maken ...
3. Natuurlijke aanleg.
4. Organische oorzaken : vooral bij zuigelingen
kunnen enkele zeldzame afwijkingen
de oorzaak zijn.
11

12
ZIEKTEBEELDEN
BEHANDELING THUIS
1. Zorg voor gevarieerde, vezelrijke voeding:
gewassen maar ongeschild - of gedroogd
fruit, rauwkost, ongepelde rijst, veel groenten,
granen, volkorenbrood, speculaas en
peperkoek.
Laat uw kind veel drinken. Beperk de
melkinname : melk werkt constiperend.
2. Leer nieuwe toiletgewoonten aan : na
elke maaltijd op het potje gedurende drie
minuten. Zorg er wel voor dat het kind met
de voeten aan de grond kan.
CONSULTEER UW ARTS
❏ Ingeval van constipatie bij zuigelingen
om lichamelijke oorzaken uit te
sluiten.
❏ Bij langdurige bestaande klachten.
❏ Soms zijn lavementen, glijmiddelen
of stoelgangverzachters nodig.
Braken
WAT?
Als de maaginhoud of een deel van het
ingenomen voedsel wordt uitgestoten,
noemt men dit braken.
Let wel : baby’s geven frequent een kleine
hoeveelheid voedsel, meestal melk, terug.
Dit noemt men geen braken.
OORZAKEN
Braken is een belangrijk teken bij verschillende
ziekten.
Vaak is braken het gevolg van een infectie
zoals een maag-, darm-, oor-, urineweg-, of
hersenvliesontsteking, ...
Baby’s kunnen braken als uiting van koemelk-allergie
.
Frequent veroorzaakt een reflux braken bij
jonge baby’s. Dit komt door het onvoldoende
sluiten van de maagingang.
Braken komt ook voor bij ziekten die heelkundig
moeten worden behandeld zoals een
darmobstructie, appendicitis ...
BEHANDELING THUIS
Probeer het kind kleine hoeveelheden melk,
cola zonder prik of bouillon te laten drinken.
Leg bij een reflux het kind hoger in zijn
bedje. U kan bijvoorbeeld het hoofdeinde
van het bedje op blokken plaatsen (20 cm).
U kan ook de voeding indikken (bijvoorbeeld
met johannesbroodpitmeel).
CONSULTEER UW ARTS
Bij herhaaldelijk braken en zeker wanneer
uw kind er ziek uitziet. De dokter moet
eventueel een ernstige oorzaak kunnen
opsporen. Jonge kinderen kunnen ook snel
uitdrogen.
Een reflux wordt soms met geneesmiddelen
behandeld.

ZIEKTEBEELDEN
NEUSVERZORGING
VAN GROOT BELANG
Omdat baby’s voornamelijk via de neus
ademen, bezorgt een neusverstopping of
neusloop hen heel wat ongemak.
Infecties van de luchtwegen beginnen vaak
in de neus maar kunnen zich uitbreiden
naar de diepere luchtwegen of het middenoor.
Goede neushygiëne is daarom fundamenteel.
HOE AANPAKKEN?
Correct snuiten
Een peuter moet men snel leren zijn neus
goed te snuiten. Dit houdt in : zacht snuiten
zonder de neus toe te knijpen. Indien
het kind hard snuit of één van de neusgaten
toeklemt, kan het slijm in de sinusholtes
of het middenoor terechtkomen. Dit
kan soms een infectie veroorzaken.
De behandeling van een verstopte neus
Irritatie van de neus wordt veroorzaakt
door infecties, allergie of toxische stoffen
ten gevolge van bijvoorbeeld sigarettenrook
of luchtvervuiling.
Bij kleine kinderen leidt dit bijna altijd tot
een verstopte neus.
Deze laatste kan, naargelang de ernst
ervan, op verschillende manieren worden
aangepakt :
1. De neus spoelen
❏ Met een fysiologisch serum. Dit is geen
geneesmiddel en mag frequent gebruikt
worden.
❏ Met kleine flacons van ongeveer 2 ml,
die zachtjes in de neus kunnen
gesproeid worden.
❏ Met sprays zonder drijfgas en aangepaste
sproeikop en straal voor kinderen.
Een goede spoeling is belangrijk en
gebeurt het best zo :
Leg de baby of kleuter met het hoofdje op
één zijde en spoel voorzichtig het bovenste
neusgat. Draai vervolgens het hoofdje en
spoel de andere kant.
Vermijd het verstuiven als het hoofd van
het kind naar achter is gebogen. Zo loopt
de vloeistof onmiddellijk in de keel.
Let op : spray’s onder druk kunnen irritatie
veroorzaken.
2. Het geven van ontzwellende neusdruppels
bij blijvende neusverstopping
Geef ze nooit zonder doktersadvies :
sommige druppels zijn te sterk of zelfs
gevaarlijk voor baby’s.
Gebruik ze nooit langer dan 5 dagen.
3. Het toedienen van antibiotica bij
infecties
Gele of groene neusloop duidt op een infectie.
Uw arts kan in dit geval druppels met
lokale antibiotica voorschrijven.
U mag ze, met andere woorden, enkel op
voorschrift toedienen!
Zij worden aangebracht nà het reinigen van
de neus.
13

14
DEFINITIE
Een oorontsteking is een infectie van het
middenoor, d.w.z. de ruimte achter het
trommelvlies.
Er bestaan 2 vormen van oorontsteking:
de acute en de chronische
middenoorontsteking.
A. DE ACUTE
MIDDENOORONTSTEKING
ZIEKTEBEELDEN
OORONTSTEKING
OMSCHRIJVING
Het middenoor staat via de Buis van
Eustachius in verbinding met de keel. Bij
een verkoudheid kunnen langs deze weg
kiemen een oorontsteking gaan veroorzaken.
De Buis van Eustachius geraakt
gezwollen en het middenoor loopt vol met
besmet vocht dat niet meer kan aflopen
naar de keel.
Door de druk van opgestapeld vocht op het
trommelvlies heeft het kind pijn. Deze
neemt toe bij het neerliggen. Meestal
treedt er ook koorts op.
Een acute middenoorontsteking komt het
vaakst voor tussen de leeftijd van 2 en 6
jaar. Bij 5 tot 10 % van de acute oorontstekingen
barst het trommelvlies spontaan
en is er een etterige oorloop. Het
scheurtje in het trommelvlies groeit spontaan
terug dicht.
BEHANDELING
Iedere oorontsteking moet goed worden
behandeld, zoniet kan deze evolueren naar
een chronische middenoorontsteking.
De arts beschikt over 3 behandelingsmogelijkheden
:
1. Antibiotica
Antibiotica dienen om de kiemen die de
infectie veroorzaken te doden. Een behandeling
bij het begin van de infectie is het
meest efficiënt. Dikwijls zijn de klachten
dan ook na een paar dagen verdwenen.
Zeer belangrijk :
Volgens het advies van de arts zal u de
antibiotica-therapie 7 tot 10 dagen lang
moeten toedienen. Volg dit steeds op!
2. Medicatie tegen koorts en pijn
Deze geneesmiddelen zullen vooral de eerste
dagen van een acute oorontsteking
nuttig zijn. Ze bestaan onder de vorm van
siroop, suppo’s of druppels.
Een tweetal dagen na het starten van de
antibiotica-therapie zijn de klachten van
koorts en pijn meestal verdwenen en kunnen
de pijn- en koortswerende middelen
gestopt worden.

ZIEKTEBEELDEN
3. Doorprikken van het trommelvlies
Bij hevige pijn of wanneer de pijn en de
koorts 48 uur na het starten van de
behandeling toch blijft duren, kan het nodig
zijn het trommelvlies te doorprikken.
Zo laat men de etter afvloeien. De prikplaats
groeit spontaan terug dicht.
B. DE CHRONISCHE
MIDDENOORONTSTEKING
OMSCHRIJVING
Een acute oorontsteking kan chronisch worden
wanneer tijdige genezing uitblijft.
Men spreekt van een chronische oorontsteking
wanneer deze gedurende weken of
maanden aanhoudt .
Een dergelijke ontsteking wordt meestal
onderhouden door problemen elders in de
neusomgeving : vergrote neuspoliepen,
sinusitis, allergie,...
Bij een chronische oorontsteking hebben de
kinderen meestal geen koorts of pijn maar
enkel een matige gehoorsdaling.
Een behandeling van deze aandoening is
van zeer groot belang omdat langdurig
gehoorverlies de spraak- en taalverwerving
kan bemoeilijken.
BEHANDELING
De volgende behandelingsvormen kunnen al
of niet in combinatie worden aangewend :
1. Langdurige antibioticatherapie
2. Wegname van de neus-poliepen
3. Plaatsing van buisjes doorheen het
trommelvlies
Dankzij deze buisjes kan het vocht naar
buiten en is er een betere verluchting van
het middenoor. Het buisje wordt na gemiddeld
6 à 9 maand spontaan uitgestoten
en het trommelvlies sluit vrij snel.
Vermijd bij buisjes het contact met zeepwater
of het onder water zwemmen.
4. Behandeling van eventuele
achterliggende oorzaken
Bijvoorbeeld een allergie.
15

16
ZIEKTEBEELDEN
Neus, keel, oren, sinussen en het strottehoofd
behoren tot de bovenste luchtwegen. Naast
aandoeningen van neus en oren (zie hiervoor)
komen de volgende infecties vaak voor:
1. SINUSITIS
Een sinus of bijholte is een holte in de
beenderen die de neus omringen. Bij een
hevige of langdurige neusverkoudheid kan
de infectie zich uitbreiden naar de verschillende
bijholtes. Hardnekkige hoest of
koorts kunnen hieruit volgen.
2. KEELONTSTEKING
Dit is een frequent voorkomende infectie bij
kinderen. Een rode keel begeleidt vaak een
verkoudheid.
Oudere kinderen klagen meestal over keelpijn.
Baby’s of jonge kinderen weigeren vooral
het eten van vast voedsel.
Een ontsteking van de keelamandelen, of
ook angina genoemd, uit zich door gezwollen
keelamandels. Deze zien rood met witte
stippen (etter) erop. Het kind is erg ziek en
heeft hoge koorts.
De arts schrijft bij een bacteriële angina
antibiotica voor.
Bovenste
luchtweginfecties
De keelamandelen of tonsillen spelen een
grote rol in onze afweer tegen ziekten.
Grote amandelen vormen zeker geen reden
om ze te verwijderen. De dokter kan de
amandelen wel verwijderen bij een aanhoudende
ontsteking of bij eet- en of ademhalingsmoeilijkheden.
3. PSEUDO-KROEP OF VALSE
KROEP
Pseudo-kroep is een virale infectie van de
valse stembanden bij jonge kinderen
(vooral op de leeftijd van twee jaar).
Deze infectie komt slechts zelden voor in
de zomer. Meestal treedt een aanval van
valse kroep ‘s avonds op. De valse
stembanden zwellen en het kind krijgt een
typische blafhoest en een hese stem.
Ook kortademigheid treedt op waardoor
het kind het benauwd krijgt en angstig
wordt.
Vochtige lucht vergemakkelijkt meestal de
ademhaling. Ga daarom met uw kind naar
de badkamer en laat veel warm water lopen
zodat er stoom kan worden gevormd.
Een luchtbevochtiger kan eveneens
nuttig zijn.
WAARSCHUW DE DOKTER
of ga naar het ziekenhuis :
❏ bij hevige ademnood
❏ als het kind er ziek en bleek uitziet
❏ als het kind koorts heeft
❏ bij spraakmoeilijkheden en speekselvloed

ZIEKTEBEELDEN
Lagere
luchtweginfecties
1. ACUTE BRONCHITIS
Omschrijving
Een bronchitis is een verkoudheid die zich
heeft uitgebreid tot de luchtwegen.
Virussen zijn meestal de boosdoeners.
Bronchitis merkt u aan de droge hoest die
reutelend of piepend kan worden.
Behandeling thuis
Maak de neus vrij en reinig hem goed.
Het hoesten is een verdedigingsreflex om
de luchtwegen vrij te maken van slijmen
afkomstig uit de neus. Wees voorzichtig
met hoestsiropen bij kleine kinderen.
Gebruik ze enkel op doktersvoorschrift.
Hoestsiropen pakken meestal de oorzaak
niet aan, maar enkel de symptomen.
CONSULTEER UW ARTS
❏ bij langdurig en aanhoudend hoesten
❏ bij koorts en een ziek uitzicht
Antibiotica of andere geneesmiddelen
zijn soms nodig.
2. LONGONTSTEKING
Longontsteking kan optreden na enkele
dagen van verkoudheid bij uw kind. Maar
het kan ook plots, zonder voorafgaande
waarschuwing. Uw kind oogt ziek en hoest
veel. Meestal heeft uw kind hoge koorts,
een versnelde ademhaling of is het kortademig.
Raadpleeg uw arts zo snel mogelijk!
3. BRONCHIOLITIS
Deze aandoening komt vooral in de winter
voor. Kinderen tot twee jaar zijn het meest
kwetsbaar.
Bronchiolitis start met neusloop en een
prikkelhoest. De ademhaling verloopt versneld,
soms piepend. Baby’s kunnen het
hierbij moeilijk krijgen. Ze drinken hun papfles
niet meer leeg.
Een opname in het ziekenhuis kan in
bepaalde gevallen nodig zijn.
17

18
ZIEKTEBEELDEN
Astma
OMSCHRIJVING
Astma is een aandoening van de luchtwegen
waarbij de luchtpijptakken langdurig
zijn ontstoken. De luchtpijptakken zijn
daardoor overgevoelig voor prikkels en
gaan, gemakkelijker en meer uitgesproken
dan normaal, vernauwen. Dit uit zich door
terugkerende aanvallen van piepen, kortademigheid
en hoesten. Meestal spreekt
men van astma als de periode met hoesten
en piepen driemaal na elkaar voorkomt
of langer duurt dan drie weken.
1 op 10 kinderen zou aan deze aandoening
lijden.
OORZAKEN
De echte oorzaak van astma is niet
bekend. Vaak kan de neiging tot overgevoelig
reageren van de luchtwegen erfelijk
zijn. Maar ook prikkels vanuit de omgeving
zoals virale infecties, inspanning, koude
lucht, emoties, rook ...spelen een rol.
Een aanleg voor astma kan eveneens tot
uiting komen door allergische prikkels :
graspollen, huisstofmijt, bepaalde voeding,
medicatie, huisdieren ...
Tijdens het eerste levensjaar geven vooral
virale infecties aanleiding tot herhaalde
aanvallen van piepende ademhaling. In
tweede instantie lokt luchtvervuiling,
maar ook passief roken bijvoorbeeld,
astma uit ...
Het onvoldoende afsluiten van de maagingang,
ook wel reflux genoemd, kan ook een
uitlokkende prikkel zijn bij zuigelingen.
Tijdens het tweede en het derde jaar ontwikkelt
zich vooral de huisstofmijtallergie.
Pollenallergie treedt meestal op rond het
vijfde, zesde jaar.
BEHANDELING THUIS
Vermijd de vermelde schadelijke prikkels.
Zorg dat er zeker niet gerookt wordt in de
omgeving van het kind. Astma komt
immers 2,5 maal meer voor in families
waar wordt gerookt. Astma en het hebben
van huisdieren gaan niet goed samen.
Zelfs wanneer het hartverscheurend is om
uw kind te scheiden van zijn huisdier, moet
u deze beslissing overwegen.
Bij huisstofmijtallergie is een voorgeschreven
antistofcontrole belangrijk. Vermijd
vasttapijt. Gebruik synthetisch
beddengoed en een synthetische matras.
Verlucht overdag de kamer en verwarm
niet te veel.
CONSULTEER UW ARTS
Wanneer uw kind piept of kortademig
is. Denk eraan dat nachtelijk hoesten
of hoesten bij inspanning, de enige
uitingen van astma kunnen zijn.
Astma moet vroeg worden behandeld.
De behandeling bestaat meestal uit
een combinatie van medicatie die
enerzijds de ontsteking van de luchtpijptakken
vermindert en anderzijds
de vernauwing van de luchtpijptakken
opheft. Dit kan onder de vorm van
pufjes of aërosols.

ZIEKTEBEELDEN
HUIDAANDOENINGEN
BIJ DE GEBOORTE
De huid van een pasgeboren baby is vaak
droog en schilferig. Badolie en overvette
zeep volstaan meestal. De tweede of de
derde dag kunnen licht verheven rode plekken
voorkomen op de huid. Deze zijn goedaardig
en verdwijnen spontaan.
En verder...
‘Ooievaarsbeet’
Rode, spikkelige of wat grotere vlekjes in
de nek van de baby, die ook tussen de
wenkbrauwen of op de oogleden kunnen
voorkomen. Ze verdwijnen uit eigen beweging
tijdens de eerste levensjaren.
‘Wijnplekken’
Vlakke, dieprood tot paars verkleurde vlekken
die op alle delen van het lichaam kunnen
voorkomen en van blijvende aard zijn.
Lasertherapie op latere leeftijd is
mogelijk.
‘Haemangiomen’
Deze worden veroorzaakt door
een groepje kronkelige, gezwollen
vaatjes. Ze zijn boven de huid
verheven, soms dik en bultig
en van een intens vuurrode
kleur. Na het 2de levensjaar
verbleken ze en verdwijnen
vanzelf.
OP LATERE LEEFTIJD
‘Zuigelingenacné
Treedt op rond de leeftijd van 6 weken.
Deze kleine, verheven rode puistjes treft
men aan op het gelaat, de schouders en
het bovenste gedeelte van de romp.
Hoe aanpakken?
❏ smeer geen vette crèmes op de
acné
❏ zorg ervoor dat uw kind niet teveel
zweet
De puistjes verdwijnen spontaan na
enkele weken.
19

20
‘Luieruitslag’
ZIEKTEBEELDEN
Eén van de meest voorkomende huidproblemen
van de eerste 2 levensjaren. Er
verschijnen rode puistjes van verschillende
grootte of plekken rode, ruwe, glanzende
huid op de billen en de anogenitale streek.
Belangrijkste oorzaken : een hoge vochtigheidsgraad,
de verweking van de huid door
plasticluiers en het langdurig contact
met urine en stoelgang.
Hoe aanpakken?
❏ Verschoon regelmatig om infecties
of eczeem te voorkomen.
Vermijd nauw aansluitende luiers
en gebruik géén plastic broekjes.
❏ Gebruik een beschermende crème
op basis van zinkoxyde.
❏ Bij het wassen : dep de huid droog
in plaats van te wrijven.
‘Eczeem’
Eczeem komt veel voor. Het zijn plekken
rode, ruwe huid die afwisselend weggaan,
dan weer terugkomen. Bij verergering worden
ze schilferig, korstig en gaan jeuken.
Eczeem treedt 2 à 3 maanden na de
geboorte op, meestal in het gelaat en
daarna op de romp. Na het eerste jaar
vindt men de aandoening veelal in de knieholtes
en in de elleboogplooien terug.
Hoe aanpakken?
❏ Gebruik een goede badolie, overvette
zeep en een goede vochtinbrengende
crème.
❏ In sommige eczeemstadia kan uw
arts aanraden om aanvullende producten
tegen jeuk of ontsteking
(bijvoorbeeld cortisone) in de crèmes
te laten mengen.
En verder ...
‘Impetigo’
Huidinfectie die meestal begint met uitslag
op een kapotgekrabd plekje, vaak in
het gezicht. Er vormt zich een nattend
geel korstje dat zeer besmettelijk is. Door
het wrijven kan deze aandoening snel over
gans het lichaam worden verspreid.
‘Ringworm’
Besmettelijke schimmelinfectie, gekenmerkt
door ronde plekken ruwe huid, ongeveer
zo groot als een geldstuk, waarvan
de rand soms bestaat uit blaasjes. Een
behandeling is noodzakelijk.
Sommige vormen van huiduitslag
maken deel uit van een infectieziekte
zoals mazelen, rodehond,
windpokken, 3-dagen koorts,
roodvonk, ...

Tien nuttige vragen die u als ouder aan
uw arts of apotheker kunt stellen wanneer
uw kind geneesmiddelen moet nemen
1. Is dit geneesmiddel absoluut
noodzakelijk ?
Zijn er eventueel andere
mogelijkheden voorhanden
(voeding, leefwijze, ...) ?
2. Welk soort geneesmiddel (bijvoorbeeld
pijnstiller, antibioticum,
hoestverzachter, ...) is het.
Hoe noemt het ?
3. Hoe weet ik of het geneesmiddel
effectief werkt ?
Wat moet ik doen als het niet lijkt
te werken ?
4. Hoeveel geef ik van het medicijn ?
Hoeveel keer per dag ?
Gedurende welke periode
(enkele dagen , één week, ...) ?
Wanneer dien ik het geneesmiddel
het beste toe (bijvoorbeeld vóór of
na de maaltijd) ?
5. Zijn er voedingswaren die niet
samen met het medicijn mogen
gebruikt worden ?
6. Kunnen andere geneesmiddelen
gelijktijdig gebruikt worden ?
7. Zijn er nevenwerkingen bekend ?
Zijn er ernstige, zeldzame
nevenwerkingen bekend ?
Wat kan ik doen als een
nevenwerking optreedt ?
Wegen de pluspunten van het
nemen van het medicijn op tegen
eventuele gebruiksrisico’s
(nevenwerkingen) ?
8. Mijn kind is allergisch aan bepaalde
geneesmiddelen. Zal het dan
ook allergisch zijn aan dit specifiek
geneesmiddel ?
9. Moet ik de voorgeschreven toedieningsperiode
respecteren ook al
lijkt mijn kind genezen ?
Zijn er negatieve effecten verbonden
aan het voortijdig stoppen ?
Wat moet ik doen als ik een dosis
ben vergeten ?
10. Hoeveel kost het medicijn ?
Is er geen goedkopere, gelijkwaardige
vorm beschikbaar ?
21

22
Belangrijke
telefoonnummers
Werk ouders: ________ / ______________________
________ / ______________________
Huisarts: ________ / ______________________
Kinderarts: ________ / ______________________
Ziekenhuis: ________ / ______________________
Hulpdienst: ________ / ______________________
Apotheek: ________ / ______________________
070 245 245
Antigifcentrum: ________ / ______________________

Lijst Nederlandstalige ziekenfondsen
401 Liberale Mutualiteit Lange Nieuwstraat 109 - 2000 Antwerpen
Provincie Antwerpen 03/203.76.00 - fax 03/225.02.35
E-mail : info@lmpa.be
Website : http://www.lmpa.be
403 Liberale Mutualiteit Koninginneplein 51-52 - 1030 Brussel
van Brabant 02/209.48.11 - fax 02/219.01.54
E-mail : info@mut403.be
Website : www.libmutbrab.be
404 West-Vlaams Liberaal Revillpark 1 - 8000 Brugge
Ziekenfonds 050/45.01.00 - fax 050/45.01.02
E-mail : info@wlz.be
Website : http://www.wlz.be
407 Liberale Mutualiteit Brabantdam 109 - 9000 Gent
van Oost-Vlaanderen 09/223.19.76
fax 09/224.11.74
E-mail : infocomm@libmutov.be
Website : http://www.libmutov.be
415 Liberale Mutualiteit Limburg Geraetsstraat 20 - 3500 Hasselt
011/29.10.00
fax 011/22.20.67
E-mail : info@lml.be
Website : www.lml.be
417 Liberale Mutualiteit - Prieelstraat 22 - 1730 Asse
Vlaams Gewest 02/452.90.10 - 454.06.70
Mutualité Libérale - fax 02/452.62.20
Région Flamande E-mail : info@lmvlg.be
Website : http://www.lmvlg.be
23