Familie Lippens boert goed in de VS

011_GPV1QU_20080809_VMGBI 07-08-2008 19:11 Pagina 11
Onze journaliste op het melkveebedrijf van een Belgisch gezin in South Dakota
Familie Lippens
boert goed in de VS
Marc, Marie-Thérèse, Amy, Els, Ann en hond Fanti in hun 300 koeien tellende stal. Bevrijd van Europese quota mogen ze hier zoveel melk produceren als ze maar willen.
Marc, Marie-Thérèse, Amy, Els, Ann en hond Fanti in hun 300 koeien tellende stal. Bevrijd van Europese quota mogen ze hier zoveel melk produceren als ze maar willen.
tekst
Evy Ballegeer –
South Dakota, VS
foto’s
Griet Dekoninck
De verf op het bord is een beetje afgebladderd,
maar er staat wel degelijk Lippens Agria op.
“Kom maar binnen”, klinkt het achterin wanneer
we de deur van de loods opentrekken.
“Jullie hebben ons gevonden”, zegt Marie-
Thérèse met een Lembeeks accent dat op
7.000 km afstand van België even verwelkomend
is als het gekwispel van hond Fanti.
Marie-Thérèse (50) en haar man Marc (50)
wonen samen met hun dochters Ann (29), Els
(26) en Amy (20) in Milbank, een dorp in
South Dakota, op zo’n 2,5 uur rijden van
Sioux Falls, de grootste stad van de staat waar
ook de dichtstbijzijnde luchthaven gevestigd is.
De rit naar hier vormde een leerrijke kennismaking
met wat veel Amerikanen een ‘fly over’staat
noemen, zo’n plek waar je overvliegt op
weg van de oost- naar de westkust en waar je
normaal geen halt houdt, tenzij dat echt moet.
Aanvankelijk kan het weidse landschap ons
Het is er bijtend koud in de winter, ondraaglijk heet in de
zomer en op sociaal en cultureel vlak valt er nauwelijks
iets te beleven. Maar voor de familie Lippens biedt South
Dakota precies wat ze in België niet vonden: een melkveebedrijf
waar een boer nog ambitieus mag zijn.
nog boeien, maar zelfs dat wordt na enige tijd
even monotoon als de schijnbaar eindeloze
rechte weg. De familie Lippens is het wel erg
ver gaan zoeken.
ALTIJD AL WILLEN BOEREN
Dat ze uitgerekend hier terechtkwamen,
berust eerder op toeval, vertelt dochter Els
wanneer we haar de volgende ochtend ontmoeten.
“Ik heb landbouwschool gevolgd in
Sint-Niklaas en maakte een eindwerk over
boeren die naar Canada emigreren. Op die
manier kwam ik terecht bij een firma die reizen
organiseert om Europese boeren warm te
maken om in de VS of Canada aan landbouw
te doen. Samen met pa en mijn zussen Ann
en Amy heb ik aan zo’n reis deelgenomen.”
“Onze pa heeft altijd al willen boeren”, vult
Ann aan. “Zijn vader was een kleine
Belgische boer die helemaal niet vooruitstre-
vend was. Pa moest hem bijvoorbeeld altijd
pushen om een nieuwe machine te kopen.
Hij dacht ook veel te klein. Hij had overal kleine
lapjes grond. Hij wou ook niet dat pa zou
boeren. Hij zag er geen toekomst in.” En dus
zocht Marc een job buitenshuis. Hij werkte
bij Cretel in Eeklo, een bedrijf dat machines
“In België zouden we nooit een
melkveebedrijf met 300 koeien
kunnen runnen.”
Vader Marc Lippens
maakt voor slachthuizen en visverwerkende
bedrijven. “Ik had een goede job, maar landbouw
bleef me altijd aantrekken”, bekent
Marc. “Op mijn 45ste, wanneer sommige
mensen al aan uitbollen beginnen denken, is
het er dan toch van gekomen.”
“Op onze rondreis bezochten we verschillende
bedrijven die te koop stonden”, vertelt Els verder.
“Deze boerderij was daar ook bij. De verkopers
zaten zwaar in de financiële problemen
waardoor de vraagprijs niet hoog was. Omdat
er nog andere geïnteresseerden waren, heeft
mijn vader vrij snel beslist. Mijn thesis ging dus
over emigreren naar Canada, maar de conclusie
was Amerika. Voor ons was Canada minder
aantrekkelijk omdat er ook melkquota opgelegd
worden, terwijl we hier zoveel melk
mogen produceren als we maar willen.” Marc:
“Ik heb nog even de mogelijkheden in Oost-
>

012_GPV1QU_20080809_VMGBI 07-08-2008 18:28 Pagina 12
12 Vacature | zaterdag 9 augustus 2008
>
Duitsland en Rusland bekeken, maar daar
moesten we veel geld onder tafel geven en dat
zag ik niet zitten.” En zo viel de keuze op
Milbank. Een blank Republikeins gat met
heel veel kerken en boerderijen, maar verder
niets om over naar huis te schrijven. Er valt
“Hoe eerlijker je tegenover
het personeel probeert te zijn,
hoe meer je wordt misbruikt.”
Dochter Ann Lippens
zelfs zo weinig nieuws te rapen, dat de gekste
berichten de plaatselijke krant Grand County
Review halen. Iemand heeft een boete gekregen
voor het rijden zonder gordel. Iemand
ging op bezoek bij zijn buurman. Niet
bepaald de meest aantrekkelijke plek voor
drie jonge Belgische vrouwen. “Aanvankelijk
wou ik niet mee verhuizen”, bekent Ann.
“Maar pa was ervan overtuigd dat we samen
een melkveebedrijf konden doen werken.
Hoe kon ik bovendien alleen achterblijven in
België? Ze kunnen me hier nu gebruiken en ik
kan later nog altijd naar België terugkeren. Ik
investeer liever een paar jaar van mijn leven
hier als ik kan helpen. Nadien kan ik nog altijd
iemand opleiden om mijn job over te nemen.”
Ook Els weet nog niet hoe lang haar
Amerikaans avontuur zal duren. “Zelfs tijdens
mijn studies wist ik nog niet wat ik later
wou doen. En eigen-
lijk weet ik dat nog
altijd niet. Ik weet wel
dat ik niet eeuwig
alleen wil blijven. En
de vrijgezellenpopulatie
in Milbank...”
“Uitgestorven”, vult Ann snel in. De enige van
wie de toekomst al wat meer vorm gekregen
heeft, is de jongste dochter Amy. Zij was
amper vijftien bij de verhuis en ging nog een
tijd naar school hier. In tegenstelling tot haar
zussen bouwde ze een lokale vriendenkring
uit. En ze leerde Chris kennen, haar kersverse
echtgenoot. De kans dat zij hier blijft hangen,
is dus groot.
INVESTEERDERSVISUM
Aanvankelijk was Amy de enige dochter die
vier jaar geleden mee naar de States mocht
verhuizen. Ann en Els hadden visumproblemen
die hun oversteek met twee jaar vertraagde.
“Nadat we deze boerderij bezocht
hadden, zijn ma en pa nog eens samen teruggekomen
om te zien hoe het er hier in de winter
aan toe ging”, zegt Els. “In december
2003 hebben ze de contracten getekend en
in april 2004 zijn ze verhuisd. Zij kregen een
investeerdersvisum. Daarvoor moet je wel
500.000 dollar investeren. Alleen een huis
kopen volstaat niet. Omdat Amy nog minderjarig
was, mocht ze mee met hetzelfde visum.
Voor Ann en mij gold die regel niet.”
Ann: “Toen Els en ik naar de ambassade gingen,
was de reactie: ‘Aha, jullie zijn ouder dan
21, waar is jullie investering? Jullie gaan boeren?
Twee jonge vrouwen. Boeren in de VS?
Dat geloof je toch zelf niet! En hup: een stempel
in ons paspoort. We waren voor meer dan
een jaar uit de VS gebannen, we mochten
zelfs niet op bezoek komen. Om dan uiteindelijk
toch toegelaten te worden, moesten we
opnieuw geld verzamelen om hetzelfde
visum te krijgen als ma en pa. En zo hebben
wij nu ons eigen bedrijf, althans op papier.”
Ann wijst in de richting van een oude boerderij

013_GPV1QU_20080809_VMGBI 07-08-2008 18:28 Pagina 13
Vacature | zaterdag 9 augustus 2008
COVERSTORY
Marc en Marie-Thérèse wonen in een eenvoudig huis. Marie-Thérèse:"Pas toen de eerste tornado hier passeerde, besefte ik waarom ze zo weinig aandacht
voor details hebben. Als het huis weggeblazen wordt, doet het niet zoveel zeer om het te moeten herbouwen.
waar de zussen wonen. Hun ouders betrekken
een bescheiden huis aan de andere kant van de
melkveehouderij. “Toen ik het voor het eerst zag,
dacht ik, zo’n stekkendoos”, weet Marie-Thérèse
nog. “Het viel me op hoe niets afgewerkt was. Pas
toen de eerste tornado hier passeerde, besefte ik
waarom ze zo weinig aandacht voor details hebben.
Als het huis weggeblazen wordt, doet het
niet zoveel zeer om het te moeten herbouwen.”
In het bureau laat Marc een foto van hun oude
huis in Lembeke zien. Veel groter. Mooi afgewerkt
en typisch Vlaams. Maar hij mist het niet.
“We zouden het bedrijf dat we hier hebben, een
bedrijf met 300 koeien, nooit kunnen runnen in
België. Daar is er de plaats niet voor en we zouden
nooit de vergunningen krijgen. Bovendien
zou de investering in België het dubbele bedragen
van hier.”
Wat Marc vooral apprecieert aan de Verenigde
Staten is de vrijheid om te ondernemen. “Er
gelden hier ook regels, maar als het goed is, is
het goed. Ook wat het milieu betreft, zijn ze
hier vrij streng. Er moet bijvoorbeeld maar
iemand een vermoeden hebben dat je een
gallon drijfmest in de rivier loost en je krijgt al
allerlei instanties op je kap.”
Met de Amerikanen zelf loopt Marc niet hoog
op. “Ze zijn lui”, zegt hij onomwonden.
Els: “Het is erger dan lui. Hun geloof is heilig,
maar hun werkethiek lijkt nergens op.” “Er
staan wel tien kerken in het dorp”, weet Ann.
“Als het er geen twintig zijn. Maar mochten we
ons bij een ervan aansluiten, dan moeten we
10 procent van ons inkomen afgeven. Doe je
dat niet, dan word je verstoten door de hele
gemeenschap. Daardoor zijn wij nu overtuigde
atheïsten”, lacht ze.
BELASTINGVOORDELEN
“Op een dairy valt goed geld te verdienen”,
aldus Els, “maar de mensen hier willen niet
meer werken.” South Dakota ervaart een landelijke
vlucht, net als vijf andere staten in het
Midwesten (Nebraska, Kansas, Oklahoma,
North Dakota en Iowa). Tussen 1996 en
2004 vertrokken bijna een half miljoen mensen
uit de zes staten. De meeste van hen bezitten
een universiteitsdiploma. De jonge generaties
ruilen het harde werk op de boerderijen liever
voor een opleiding die hen aan een 9 to 5job
in de stad kan helpen. Vandaar dat een
staat als South Dakota gezinnen als de Lippens
graag ziet komen en nieuwkomers verwelkomt
met belastingvoordelen en gemakkelijke vergunningen.
Ann: “Al na ons eerste bezoek hier
had ik door dat ze op de melkveebedrijven
meer managers nodig hebben dan arbeiders.
De werkers zijn zo goed als allemaal
Mexicanen. Je zult hier bijna geen enkele
Amerikaan zien.”
In 2005 maakten Latino’s ongeveer 40 procent
uit van alle agrarische arbeiders in de VS.
Lange tijd werkten ze in de fruit- en groente-
teelt, maar ongeveer tien jaar geleden trokken
de eersten noordwaarts om op de melkveebedrijven
te werken. In South Dakota kwamen er
tussen 2000 en 2005 meer dan 3.000
Latino’s bij.
Ook de boerderij van de familie Lippens heeft
arbeiders uit Latijns-Amerika in dienst.
Opvallend is dat het vooral vrouwen zijn die de
koeien melken. De meeste van hen zijn illegaal
en veelal blijven ze niet langer dan een paar
maanden op dezelfde werkplek. “Ze komen op
allerlei manieren naar hier”, zegt Ann.
“Gewandeld, met een vrachtwagen of een auto.
Renata, die hier werkt, is langs de sporen naar
het noorden gewandeld. Op haar tocht zag ze
dode kinderen in de bossen. Af en toe doet de
Immigration and Naturalization Service (INS)
invallen om te controleren of je personeel legaal
is. In feite kunnen wij niet checken of iemand
“Al na ons eerste bezoek hier had ik door
dat ze op de melkveebedrijven meer
managers nodig hebben dan arbeiders.”
Dochter Ann Lippens
illegaal is of niet. Ze kunnen ons altijd een social
security nummer voorleggen, dat ze wellicht
gekregen hebben van iemand die goed kan
kopiëren. Dat nummer noteren wij in onze
boekhouding. En als de INS binnenvalt, dan
springen ze allemaal in de velden. Wij riskeren
geen boete, want we betalen belastingen voor
hen.” Marc: “Ik heb eens informatie ingewon-
>
13

014_GPV1QU_20080809_VMGBI 07-08-2008 18:28 Pagina 14
14 Vacature | zaterdag 9 augustus 2008
>
COVERSTORY
nen bij een advocaat in het dorp. Die zei me: de
persoon die hier de lonen uitbetaalt, is nog altijd
de persoon met macht. En zo willen we het hier
nog lang houden.”
De koele houding van de familie tegenover hun
werkvolk blijkt het resultaat van een resem nare
ervaringen. Personeel dat dronken was, dat hen
beloog of dat niet kwam opdagen. Marc: “In
het begin hebben we nog nieuwjaarsgeld gegeven
en veertien dagen nadien trapten ze het
gewoon af.” Ann: “Je kunt er echt niet op rekenen.
Of je nu vrije tijd of bonussen geeft. Dat
maakt niets uit. Hoe eerlijker je probeert te zijn,
hoe meer je misbruikt wordt. Je komt naar hier
met je goede Belgische opvoeding om je eerlijk
en beleefd te gedragen, maar je kunt soms niet
cru genoeg zijn.”
Het werkvolk komt en gaat. Ooit plaatsten de
Lippens een advertentie in de plaatselijke krant
en in de lokale winkel, maar daar reageerde niemand
op. De werkers komen gewoon opdagen.
In de zomer zijn het er meer, in de winter minder.
“Het is hier echt wel hard ’s winters”,
getuigt Ann. “Staan melken terwijl het snot aan
je neus vriest, prettig is anders.”
WERKEN VAN 4 TOT 20 UUR
Wie de familie Lippens een tijdje aan het werk
ziet op hun boerderij, begrijpt maar al te goed
waarom veel jongeren dit leven niet zien zitten.
De dagen van Ann beginnen bijvoorbeeld om 4
uur ’s ochtends en eindigen pas ’s avonds rond
20 uur of later. Zij is verantwoordelijk voor het
voederen van de dieren en neemt ook de rol
van de dierenarts op zich. Ze insemineert de
koeien en dient de medicijnen toe. Zus Els
assisteert haar bij die taken en ontfermt zich
over de paperassen, terwijl Amy in de stallen
werkt om bijvoorbeeld de mest te ruimen en de
taak van ‘pusher’ op zich te nemen: het
‘duwen’ van de koeien naar de melkstal. Ook
vader Marc heeft een duidelijke rol. Hij staat in
voor alle reparaties en haalt onder andere hooi
op. Moeder Marie-Thérèse springt in waar ze
“Je krijgt 0,0 garantie
wanneer je hier een koe koopt.”
Dochter Ann
nodig is en neemt de zorg van de pasgeboren
kalfjes op zich. En die zijn er dagelijks.
Allemaal krijgen ze een naam die netjes gegraveerd
staat op het label in hun oor. Ann: “We
kijken naar de naam van de moeder en zoeken
dan een naam voor het kalfje. De dieren worden
hier in Amerika helemaal niet geregistreerd
of zo. We houden hun namen bij zodat we
weten wie de moeder was en hoe ze het deed
tijdens de bevalling. Meer dan 30 procent van
Een Mexicaanse melkt de koeien op de boerderij van de familie Lippens.
Vele Latino’s in het Midwesten werken er illegaal.
onze koeien is ouder dan zeven jaar, terwijl
koeien in de VS gemiddeld maar drie jaar oud
worden. Die dieren leven op beton en worden
constant gepusht. Soms wordt de koeien geen
droogstand gegund, een rustperiode nadat ze
gekalfd hebben. Die manier van werken is
winstgevender. Je krijgt meer ponden melk uit
je koe. De prijs voor een nieuw beest is vrij laag.
Je kunt elke koe dus vervangen door een jong
beest met minder problemen en een grotere
melkproductie. Maar wij hechten belang aan
het dierenwelzijn.”
“In het bedrijf huizen momenteel 300 koeien,
maar in de open stallen kan het dubbel ondergebracht
worden. Ann: “Het is niet zo gemakkelijk
om van binnenuit te groeien. Het duurt
toch zeker tien jaar om je eigen kalfjes op te
kweken. Je moet je vee dus elders kopen, maar
dat houdt enorme risico’s in. Die dieren kunnen
ziek zijn en al je andere koeien besmetten.
Het kunnen slechte koeien zijn, in de zin dat ze
geen melk geven. Je krijgt 0,0 garantie wanneer
je een koe koopt. In België hebben we veel
correctere gegevens over de dieren.”
MELK VOOR KAASFABRIEK
De melk van Lippens Agria gaat allemaal naar
een kaasfabriek in de buurt, Valley Queen
Cheese. Helaas vinden de Belgen die kaas niet
lekker. “Je vindt hier geen lekkere kaas, geen
aardappelen en nauwelijks groenten of fruit”,
zegt Ann. “Negen op de tien sinaasappels zijn
niet te eten. We zijn al twee keer teruggeweest
naar België voor een huwelijk en ik was bijna
geëmotioneerd door al de lekkere gerechten.”
“Ik heb mij voor onze buren eens uitgesloofd
om een typisch Belgische maaltijd te koken”,
vertelt Marie-Thérèse. “Ik had konijn klaargemaakt
in bruin bier. Tastes a bit like canned
chicken”, zeiden die. Ik had zin om ze buiten te
gooien.” De familie lacht luid. Maar dan is het
weer tijd om te werken. Er is een kalfje geboren.
En Lippens Agria moet verder groeien.

015_GPV1QU_20080809_VMGBI 07-08-2008 18:28 Pagina 15
Van Bakel Groep begeleidde al een zestigtal families bij hun oversteek naar Amerika
Europeanen runnen
megafarms in Amerika
Een megafarm in het Midwesten van de VS. VS Mensen die vlakbij zo’n boerderij wonen, wonen reageren vaak niet blij. blij
De buurtbewoners maken zich vooral zorgen over het milieu en vrezen dat de grote hoeveelheid mest nefast zal zijn voor de kwaliteit van hun drinkwater.
tekst
Evy Ballegeer
foto
Griet Dekoninck
Toen Willy Van Bakel (46) aan de landbouwschool
afstudeerde, lag zijn toekomst voor de
hand. Samen met zijn jongere broers René en
Alex nam hij het melkveebedrijf van hun vader
in Zuid-Nederland over. De broers wilden de
boerderij uitbreiden van tachtig naar 200
koeien, maar de in 1984 opgelegde melkquota
dwongen hen tot plan B. “We moesten ons
tot 100 koeien beperken en dat was te weinig
als kostwinning voor ons alledrie”, vertelt Van
Bakel. “Bijgevolg startten we een aantal
nevenactiviteiten op zoals agrarisch loonwerk.
We stortten ons ook op makelaardij.
Aanvankelijk verhandelden we melkquota,
maar uiteindelijk kochten en verkochten we
complete melkveebedrijven.”
NAAR MICHIGAN, OHIO EN
INDIANA
Vandaag is de Van Bakel-groep op nog meer
fronten actief. Alex staat aan het hoofd van de
melkveehouderij en de machinebouw, terwijl
het onroerend goed en de melkhandel
Vrebamel in handen zijn van René. “Zelf wou
ik nog verder ondernemen”, zegt Willy. “In
1996 molken we 800 koeien in Nederland.
Ik was toen 34 jaar en vroeg me af wat ik de
Al bijna tien jaar helpt Nederlander Willy Van Bakel
Europese melkveehouders naar de VS te emigreren.
Verlost van melkquota runnen ze er megaboerderijen
met 2.000 koeien en meer. “Dankzij het schaalvoordeel
kun je hier tenminste goed aan de kost komen.”
rest van mijn leven zou doen. Uitbreiden naar
1.500 koeien, daar zag ik de uitdaging niet
van in. En dus richtte ik mijn blik op het buitenland.
In Europa lukte het om diverse rede-
nen niet om een nieuw bedrijf te bouwen. Het
plan rees om in Amerika een melkveebedrijf
op te richten dat ik zou laten runnen door mijn
neven en nichten Van der Hoff, de kinderen
van mijn tante die in de jaren zestig naar de
VS verhuisd was.”
De Amerikaanse plannen lokten heel wat
interesse in Nederland. “Ik legde de mensen
uit dat je met de euro in de VS veel meer kunt
ondernemen dan in Europa, en mensen werden
geïnteresseerd om ook een bedrijf op te
richten. Van het een kwam het ander.” Het
eerste gezin dat Van Bakel begeleidde, arriveerde
in 1999 in Amerika. Sindsdien heeft
Vreba-Hoff Diary Development, een samenwerking
tussen de Van Bakels en de Van der
Hoffs, al een zestigtal families gerelocaliseerd.
Nog eens dertig boerderijen zijn in aanbouw.
De meeste Vreba-Hoff boeren zijn
Nederlanders, maar ook een aantal Belgen,
Ieren en Duitsers waagden de oversteek naar
“We geven belastingsadvies, helpen
met visa, vergunningen en bouw.”
Willy Van Bakel helpt Nederlanders emigreren naar Amerika
Michigan, Ohio en Indiana. “We assisteren de
boer bij de verkoop van zijn bedrijf, geven
belastingsadvies, helpen met visa, vergunningen,
en bouw. We zoeken ook investeerders
en vaak investeren we zelf. Voor een bedrijf
van 2.500 koeien mag je rekenen op een
investering van 11 miljoen dollar. Belangrijk is
dat we vooraf studiereizen organiseren en we
moedigen mensen aan om hier eerst een stage
te lopen voor ze een beslissing nemen.”
“De grote aantrekkingskracht van de VS is dat
je veel meer kunt doen met je geld. Je hebt hier
niet alleen meer plaats, je kunt een veel groter
bedrijf beginnen omdat je bijvoorbeeld niet
hoeft te investeren in melkquota. Dankzij het
schaalvoordeel kun je hier tenminste goed aan
de kost komen. We zijn begonnen met boer-
derijen van 500 tot 700 koeien, maar de
kostprijs van zo’n bedrijf ligt ongeveer 600
dollar per dier hoger dan bij 2.000 koeien.
Vandaar dat we nu enkel boerderijen bouwen
met meer dan 2.000 dieren.”
NIET GELIEFD IN DE BUURT
Hoewel de Amerikanen meestal zelf niet vies
zijn van het principe ‘bigger is better’ zien de
omwonenden de megafarms meestal niet
graag komen. “De plaatselijke bevolking
reageert heel wisselend”, geeft Van Bakel toe.
“Stel je voor dat er in België iemand uit Turkije
een groot kippenbedrijf recht voor je huis
neerzet. Mensen die vlakbij zo’n boerderij
wonen, reageren vaak niet blij. Dat verandert
als ze de mensen leren kennen.”
De buurtbewoners maken zich vooral zorgen
over het milieu en vrezen dat de grote hoeveelheid
mest nefast zal zijn voor de kwaliteit van
hun drinkwater. “Hier is er voldoende ruimte
voor de mestafzet”, verzekert Van Bakel die
ontkent dat de milieuwetgeving in Amerika
soepeler is dan in Europa . “Als in België
en Nederland alles op papier klopt, is het
oké. Hier komen ze de regels in werkelijkheid
controleren.”