Klik hier voor het artikel in PDF formaat. - Muziekvereniging St. Jan

Muzikale reis door
de geschiedenis van
‘Muziekvereniging St. Jan’
Klokkengelui van de Larense Sint Jan
vormen de beginnoten van de speciale
‘Johannes Ouverture’ die Nico Schimmel
componeerde ter ere van de viering
van het 90 jarig jubileum van de
Muziekvereniging St. Jan op zondag
11 november jongstleden. De ouverture
beschrijft het ontstaan van de muziekvereniging
en dat heeft alles te maken
met de kerk, ook al bestond er in 1922
nog geen basiliek en heette de vereniging
nog geen St. Jan.
door Hans Schaapherder
Op 15 oktober 1922 werd het R.K. Muziekgezelschap
St. Vitus door postbode
Lammert van der Veer, groentehandelaar
Dirk de Boer en Kapelaan Uijttewaal opgericht
als onderdeel van het jongenspatronaat.
De fanfare (alleen koper instrumenten)
van Katholieke signatuur werd
door de kerk geprefereerd boven de reeds
bestaande Larensche Harmonie uit 1909
28 kwartaalbericht 122 [2012-4]
waarvan nota bene Lammert’s broer dirigent
was. De pastoor wist vele muzikanten
over te halen om naar “dé Katholieke” over
te stappen en de vereniging groeide daardoor
snel. In 1933 werd de naam veranderd
in R.K. Muziekgezelschap St. Jan en kwam
de vereniging los van het patronaat. Muzikaal
volgt de ouverture deze context met de
thema’s ‘te Laren op de Dom’, ‘Het lied van
Sint Jan’ en ‘Johannes Uitverkoren’ om
uiteindelijk in een variant van ‘Lang zal ze
leven’ over te gaan. De toon is gezet, in de
bomvolle Singer theaterzaal wordt volop
genoten van een groots opgezet jubileumconcert
waar de muziek van de afgelopen
90 jaar de leidraad zal zijn. Op het
programma staan vele muzikale hoogtepunten
die een reis door de tijd markeren,
gelijk de geschiedenis van de vereniging
zelf. Op het podium spelen onder leiding
van dirigent Marco de Jong 45 muzikanten
die bestaan uit het Harmonie orkest, aangevuld
met vele oud-leden. Traditioneel
Foto: collectie Kreuzen,
ca. 1922. Achterste rij
v.l.n.r. Kees Wortel, Jaap van
Kooten, Bertus Calis,
Gerrit Wortel;
2e rij van boven: Bertus Vos,
Gijs de Boer, Bertus de
Boer, Rikus de Boer, Dirk de
Boer, Theo Grob, Tinus
Majoor, Lammert v. d. Veer.
3e rij van boven:
Bart de Leeuw, Henk Calis,
Kapelaan Uytewaal, Gerard
v.d. Berg, Jan Majoor.
Voorste rij: Henk Majoor,
Gerard de Leeuw, Stef Vos,
Fok Bierlaagh, Jaap Vos
en Kees Vos.
koper- en houtinstrumenten zoals dwarsfluit,
hobo, es-klarinet, besklarinet, basklarinet,
altsaxofoon, tenorsaxofoon, trompet,
cornet, hoorn, trombone, bariton en
bastuba, verrassend aangevuld met een
drumstel.
PIEKEN EN DALEN
Uiteraard staat het fameuze vaandel uit
1926 - en sindsdien enkele malen aangepast
- fier achter de trotse Harmonie opgesteld.
Op de achterwand van het podium worden
filmpjes en beelden vertoond die de thematiek
begeleiden waarbij de eerste gelijk de
beste is en Charlie Chaplin de zaal weet te
ontroeren. Zijn ‘Modern Times’ oogt net zo
hectisch als de in 1922 nieuw opgerichte
muziekvereniging die uit 19 leden bestond
maar slechts 13 instrumenten ter beschikking
had. Desondanks kon men op 24 juni
1923 reeds deelnemen aan de Sint Jansprocessie
en werden al enkele kleinere
nummers en marsen ten gehore gebracht.
In 1924 werd voor het eerst deelgenomen
aan een concours te ‘s Graveland waar de 2e
prijs werd behaald, een voorschotje op
succesjaar 1925 waar op het concours te De
Bilt zowel prijzen voor de concert- als de
marswedstrijd volgden en de eerste prijs
van het concours te IJsselstein werd
verovert. Een groter cadeau had men St.
Vitus niet kunnen geven en toen men dan
ook ‘s avonds in Laren terugkwam stond
een grote menigte hen op te wachten en
werd de muziekvereniging door de gehele
Larense bevolking bejubeld. Beelden die
prima voor de geest zijn te halen als op de
Singer theaterwand zwartwit beelden van
feestende en dansende mensen de rag-time
verbeelden ter ondersteuning van de inmiddels
ingezette “Tiger Rag”. Deze klassieke
voorloper van de jazz past anno 2012 prima
in het repertoire van de St Jan harmonie.
Dat wordt ook bevestigd in het volgende
nummer “Cycles and Myths” van Nuno
Osorio waar je als het ware de vereniging
kunt horen groeien. Zoals bij het eerste zelf
georganiseerde concours in 1926 in ‘de Kuil’
aan de Jordaan, waar 70 korpsen aan deelnamen
en dat door 10.000 mensen werd
bezocht. ‘Cycles and myths’, losjes vertaald
als ‘pieken en dalen’. Ook donkere wolken
pakten zich boven de vereniging samen
toen het bestuur na een controverse uit
elkaar viel. Wederom was het aan Lammert
van der Veer om de vereniging - inmiddels
uitgegroeid tot 23 leden - in goede banen te
leiden en werd er zelfs een (eerste) Jazz-
kwartaalbericht 122 [2012-4] 29

and opgericht. Op
29 mei 1930 werd op
het Nationaal
concours te Baarn
zowel bij de marswedstrijd
als bij de
concertwedstrijd
het hoogste aantal
punten behaald en
werd beslag gelegd
op de eerste prijs
waardoor de vereniging
zijn intrede
deed in de afdeling
uitmuntendheid.
De vereniging groeide
hard, nieuwe instrumenten
waren nodig
en oudere waren aan
reparatie toe. Om de
instrumenten te
kunnen bekostigen
werd er door de leden
langs de deuren van het dorp gecollecteerd
en dankzij de gulheid van de Laarders kon
men in minder dan geen tijd tot aankoop
overgaan. Na de eerder genoemde naamswijziging
in St. Jan en de omschakeling
naar ‘harmonie’ in 1933 bleven de pieken en
dalen elkaar afwisselen, was de vereniging
enige tijd bestuursloos en moest er zelfs
een heroprichtingsvergadering worden
gehouden. Pastoor Th.W. Hendriks zwaaide
Lammert van der Veer alle lof toe voor zijn
doorzettingsvermogen en hij was trots te
kunnen zeggen dat het Lammert was die
door alle stormen heen de vereniging trouw
was gebleven. Vlak voor de oorlog moest
Lammert om gezondheidsredenen echter
terugtreden en werd in H.G. Borghaerts, die
trombone in het K.R.O. orkest speelde, een
opvolger gevonden die de Harmonie in zeer
korte tijd naar een hoger peil wist te brengen.
In 1926 zorgde een comité er voor dat de vereniging een vaandel kreeg.
Staande van links naar rechts: E.J. (Bertus) Vos, Jan Majoor, Henk Calis, Lammert Bouwman,
Cees Wortel, Bertus de Leeuw, Theo Grob, Jac. Vos, Gerrit Wortel, de schuiftrombonist
ernaast is niet bekend, Stef Vos, Arnold Koekkoek, Roel van Dijk, Henk Majoor,
Fok Bierlaagh, Jaap Distelblom, Gerard van de Berg en Jan Krijnen.
Daaronder van links naar rechts: Jan Vos, Lammert van der Veer, Dirk de Boer, voor het
vaandel Bart Arends, Rinus Kieckens, de heer H. Gruijter en Kees Vos. Zittend van links
naar rechts: Dien Bus, Gerrie Bus, H.F.J. ten Kroode, Burgemeester Jhr. van Nispen van
Sevenaer, Geestelijk adviseur kapelaan G.W.J. Pelgröm, Jan Smit en de dames Vleugel.
Geheel vooraan zittend van links naar rechts: Gert Vos, J. Marjot en Piet de Haar.
De verschillende nummers en stijlen van dit
jubileumprogramma worden vermakelijk
door acteur en schrijver Sjoerd Pleijsier aan
elkaar gepraat. Zijn introductie van het tijdperk
‘Sound of Music’ gaat gepaard met een
voorzichtige a-capella uitvoering van ‘Edelweiss’
ondersteund door een massaal meeneuriën
vanuit de zaal. Echt zingen laat hij
liever over aan professioneel zangeres
Suzan Poort die direct inzet op het uit de
film bekende repertoire: ‘do-re-mi’. De
muziek van de beroemdste musical-film
aller tijden staat vanavond voor het tijdperk
‘jaren 40’, oftewel de oorlogsjaren. Het
oorlogsthema wordt in de film breed uitgemeten
als de familie von Trapp voor de
Duitsers moet vluchten. Dezelfde oorlog
heeft ook in Laren invloed op de geschiedenis
van de Harmonie. De Duitsers
kondigden maatregelen af die in strijd
waren met alle Nederlandse opvattingen
waardoor concerten en uitvoeringen nog
nauwelijks mogelijk waren. Ook de kerkelijke
leiders kwamen hierdoor in verzet en
zo kon het gebeuren dat op bevel van de
Bisschoppen van Nederland in 1942 de St.
Jansharmonie ontbonden moest worden
waardoor men ook niet tot de door de Duitsers
in het leven geroepen cultuurkamer
behoefde toe te treden. Vanaf die tijd
werden alle instrumenten verstopt zodat de
bezetter geen kans kreeg er oorlogstuig van
te laten vervaardigen. De muziek uit de film
draait om gouvernante Maria (Julie
Andrews) die de kinderen van kapitein von
Trapp (Christopher Plummer) leert muziek
te maken, te zingen en plezier in hun leven
te hebben. Zo vlak voor de pauze een mooie
toekomstblik voor het verdere verloop van
de geschiedenis van de St.Jan Harmonie.
Direct na de bevrijding speelde de opnieuw
opgerichte Harmonie op 24 juni 1945 al
weer mee in de Sint Jansprocessie. De
oorlog, ellende, honger en vervolging
mogen nimmer worden vergeten. Daarvan
getuigt de Harmonie nog ieder jaar bij de
dodenherdenking op de Brink. Gelukkig
breekt er daarna weer een heel nieuw tijd-
De meisjesdrumband van
St.Jan organiseerde op
zondag 10 juli 1983 een
fietstocht vanuit gebouw
Schering en Inslag aan de
Eemnesserweg.
perk aan, symbolisch
weergegeven
als het doek open
gaat voor de tweede
helft. Het podium is
nu nog veel voller
omdat ook de St.
John Junior Band
en de ‘mysterie
guest’ plaats hebben genomen. Mysterieus
is het zeker want Elvis is ‘alive’. ‘One for the
money, two for the show, three to get ready,
now go, go, go’. Het volle rock & Roll geluid
van de Lansky Brothers in combinatie met
de harmonie waait als een frisse wind door
de zaal zoals ook het zilveren jubileumconcert
op 12 oktober 1947 moet hebben
geklonken in het K.A.B.-gebouw. Vele
verenigingen uit Laren en het gehele Gooi
kwamen hun gelukwensen aanbieden en
onder leiding van H.G. Borghaerts werd een
voortreffelijk en hoogstaand concert
gegeven. Lammert van der Veer werd tot
ere-lid benoemd, maar overleed een half
jaar later. Onder grote belangstelling en
begeleid door praktisch alle muziekverenigingen
en vele PTT-ers werd hij naar het St.
Janskerkhof gebracht. Na het vertrek van
H.G. Borghaerts gaat men verder onder
leiding van de nieuwe dirigent (ook wel
directeur genoemd) Chr. v.d. Velden en 10
jaar later de heer De Kort. In de jaren vijftig
is al goed merkbaar dat de passie en het
lidmaatschap van vader op zoon worden
overgedragen waardoor familienamen als
Linssen, van Deursen en Calis altijd vertegenwoordigd
zijn. Opmerkelijk daarbij is
30 kwartaalbericht 122 [2012-4] kwartaalbericht 122 [2012-4] 31

ook dat veel leden
werkzaam zijn bij
de weverij van de
Brink & Campman.
In 1951 wordt
boerenkapel “De
Dorsvlegels” opgericht
door Peter J.
Linssen, Jan van
Deursen, Bart
Arends, Gijs Calis,
Bertus Vos, Jan
Majoor, Henk Calis,
Gert de Rooy,
Bertus Majoor, Nol
de Boer en Theo G.G.
Christenhuis - alias
Berend Gerstekorrel -
als vaandeldrager.
Het was de intentie
om met de boerenkapel
geld in te zamelen voor het instrumentenfonds
van de harmonie maar het grote
succes van de boerenkapel steeg al snel
boven deze ambitie uit. Niet alleen nationaal
maar ook internationaal kregen zij grote
bekendheid. ‘A-lo-ha(rmonie) from Laren!’
Als thema voor de jaren zestig is voor de
meest invloedrijke band uit de geschiedenis
van de popmuziek gekozen. De Beatles
betraden paden in de muziek die voorheen
voor onmogelijk werden gehouden. ‘She
loves you, yeah, yeah, yeah’ wordt in 1962
door dhr.Peter J. Linssen bekrachtigd als er
na speciale toestemming van de geestelijk
adviseur een meisjesdrumband wordt opgericht.
De toestemming hield in dat het
korps maar uit 8 tot 12 meisjes zou mogen
bestaan, maar het aanbod bleek veel groter
zodat er desondanks toch met 27 meisjes
werd begonnen.En er een wachtlijst kwam.
Eén van die meisjes spreken wij de
maandag na het concert. Thony van der
Ook de vrouwen van de leden gingen wel mee naar het concours en na afloop werden
ook zij met hun muzikale mannen vereeuwigd, staande van links naar rechts: Bertus Vos
Pzn., Theo Grob, Henk Calis, E.J. (Bertus) Vos, Gerard van de Berg, Tijmen Luijf, Kees
Wortel en Kees Vos bijna niet zichtbaar, Jan Majoor, Piet de Haar, Kees Schaapherder,
Willem Arends, Joop Majoor, Bart Arends, Rinus Kieckens, Bertus Ligter, Bertus Calis,
Gert Wortel, Gerard van de Heuvel en Willem Vos. Zittend van links naar rechts: bijna
niet zichtbaar Lammert van der Veer, Jan Schaapherder, mevrouw B. Luijf-v.d. Berg,
mevrouw M. de Jong-Fecken, mevrouw T. v.d. Berg-Westerveld, Mevrouw J. Calis-v.d.
Kamme, mevrouw G. Kieckens-Calis, mevrouw J. v.d. Veer-Calis en mevrouw M. Vos-Ligter.
Wardt werd als 10-jarige toegelaten tot de
harmonie omdat het maximale aantal
inschrijvingen bij de drumband was bereikt
en men de meisjes niet wilde verliezen aan
een te lange wachttijd. Zij verteld ons over
de cultuuromslag die dat ook voor de
harmonie heeft betekend. Vrouwen van
muzikanten gingen mee op tournee als
verzorgers/begeleiders . Vanaf nu traden
ook vrouwen toe als muzikanten of
bestuursleden van de vereniging. ‘Come
together, right now’! Vijftig jaar speelt
Thony inmiddels al bij de harmonie. Zij
vind het wel jammer dat het stukje geschiedenis
van de meisjesdrumband geen eigen
plaats in het jubileumconcert heeft
gekregen. De samenwerking met MCC
openbaarde zich in taptoe’s zoals bij het
gouden priesterjubileum van pastoor Mgr.
J.J. Brouwer. Net als de harmonie en de
boerenkapel wist de meisjesdrumband vele
prijzen in de wacht te slepen maar hield na
bijna een kwart eeuw toch op te bestaan,
toen de Beatles ook al lang niet meer
bestonden.
Met ‘Super Trouper’ betreden we het Abba
tijdperk. Suzan Poort schittert in een
medley van alle grote en herkenbare Abbahits
begeleid door het nu 60 koppige orkest.
De jeugd van de St. John Juniorband (door
Sjoerd Pleijsier als ‘JR’ aangekondigd) speelt
het repertoire volop mee. De opleiding van
jonge muzikanten is altijd in eigen hand
gehouden doordat de leden zelf les gaven.
Thony vertelt hoe je gewoon bij iemand
thuis aan het oefenen ging. The name of the
game! In 1973 werd er een eigen leerlingenorkest
onder leiding van Jaap Verhaar
opgericht, welke vanaf 1985 door Nico
Schimmel werd geleid. Het leerlingenaantal
steeg gestaag zodat in 1990 een introductieorkest,
als voorportaal van het leerlingenorkest,
in het leven werd geroepen met Ben
van Deursen als dirigent. Ook een blokfluitgroep
onder leiding van Jozef Majoor en
later Jet Vigeveno liet de jeugd kennismaken
met muziek. Uiteindelijk resulteerde
dit in een leerlingenorkest en een kleinharmonieorkest.
Thank you for the music...
Nu zou je verwachten dat ook de jaren
tachtig en negentig thematisch zouden
worden weergegeven maar daarmee zou het
hele concert met bijna een uur verlengd
moeten worden. De geschiedenis is al bijna
verteld en dus wordt het thema nu
verschoven naar de toekomst. Het zijn de
vier kleine kinderen vooraan op het
podium, waaronder het meisje met de
stoere zonnebril, die pas een week lid zijn
maar toch al 4 nummers mee kunnen
spelen. Zij staan symbool voor de komende
10 jaar als de Muziekvereniging St. Jan zich
opmaakt voor hun eeuwfeest. Onder leiding
van Nico Schimmel wordt een potpourri
van hedendaagse nummers gespeeld waaronder
het veelzeggende ‘Neem me mee!’
Voordat het afsluitende ‘Hey Jude’ zal
worden gespeeld richten voorzitter Caro
Botman en beschermheer burgemeester E.
Roest zich tot het publiek. Veel dank en ook
hoop voor de toekomst spreken zij uit. Als
we daar later met Thony van der Wardt over
doorpraten zegt zijdaar over dat de vereniging
de komende 10 jaar veel meer
concerten/ uitvoeringen wil geven, zoals
zaterdag en/of zondag concerten. Muzikaal
goede concerten waarbij de klankkleur het
best tot z’n recht komt als er veel meer
muzikanten aan deelnemen; muziek moet
groots klinken. Er zijn dus veel nieuwe
muzikanten nodig, maar ook veel ‘money,
money, money’. Donateurs zijn van harte
welkom. Het jubileumjaar zal samen met de
St. Jan Schola o.l.v. Hans Rikkert de Koe op
3 februari in de Basiliek worden afgesloten
met de ‘Missa Brevis’.
Bronnen: ‘60-jarig jubileumboekje’ door
Henk W. van Arnhem, 1982; Kwartaalbericht
1997 door B. Vos; www.stjanlaren.nl;
Archief Historische Kring Laren; met dank
aan Thony van der Wardt & B. van Deursen.
32 kwartaalbericht 122 [2012-4] kwartaalbericht 122 [2012-4] 33