Presentatie Dr. Katie-Lee Weille - Dr. GJ van Hoytema Stichting
Presentatie Dr. Katie-Lee Weille - Dr. GJ van Hoytema Stichting
Presentatie Dr. Katie-Lee Weille - Dr. GJ van Hoytema Stichting
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
OUDERSCHAP &<br />
PROFESSIONEEL OMGAAN<br />
MET OUDERS<br />
<strong>Dr</strong>. <strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong><br />
<strong>Weille</strong>.com<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OUDERSCHAP<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
Een ernstig<br />
geval <strong>van</strong><br />
verwaarlozing<br />
Van der Pas, 1988<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
BEGRIPPEN...<br />
Gezin<br />
Partnerschap<br />
Ouderschap<br />
Opvoederschap<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OUDERSCHAP VS OPVOEDERSCHAP<br />
(VAN DER PAS)<br />
OUDERSCHAP<br />
Niet een rol maar een<br />
24/7 levenslang ethische<br />
relatie<br />
Gaat niet weg als het<br />
kind er niet is (zei het<br />
uit logeren,<br />
uithuisgeplaatst, of<br />
opgegroeid)<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com<br />
OPVOEDERSCHAP<br />
Is een rol, door<br />
meerdere gevuld (ook<br />
leerkracht, oppas, tantes<br />
e.d.)<br />
Is niet permanent, maar<br />
hangt af <strong>van</strong> de<br />
aanwezigheid en<br />
behoefte <strong>van</strong> het kind
PARTNERSCHAP EN<br />
KERSVERSE OUDERSCHAP<br />
Partnerschap...<br />
Onderzoek:<br />
verandert ineens in ouderschap!<br />
Zeer ontregelend effect op de relatie<br />
Toename angst en depressie<br />
Verminderde communicatie en sex<br />
Toename relatie stres<br />
40-70% minder tevredenheid met huwelijk<br />
Daar tegenover…Hoe verrijkt ouderschap partnerschap?<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
KERSVERSE OUDERSCHAP: THE<br />
GREAT DIVIDE<br />
ANTHROPOLOGISCH :<br />
• Mensensoort onaf geboren en lang<br />
afhankelijk<br />
• Kersverse ouderschap = investerings<br />
keuze<br />
BIO-PSYCHO-SOCIAAL: HECHTING<br />
• Op gang komen tijdens/ na 72 uur<br />
• Hormonaal en door fysiek kontact<br />
geregeld<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
KERSVERSE<br />
OUDERSCHAP:<br />
THE GREAT DIVIDE<br />
BIO-PSYCHO-SOCIAAL: IDENTITEIT<br />
• Eenmaal ouder, nooit meer geen ouder<br />
• Wie ben ik als ouder, en wat voor ouder ben ik?<br />
• Meerdere filosofieen en benaderingen in de opvoeding: Welke<br />
past bij mij/ ons?<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
KERSVERSE<br />
OUDERSCHAP:<br />
THE GREAT DIVIDE<br />
BIO-PSYCHO-SOCIAAL: ‘MOTHERHOOD CONSTELLATION’<br />
(Daniel Stern)<br />
• Veel meer dan een levensfase: Tijdelijke totale herorganisatie <strong>van</strong> de psychologische wereld <strong>van</strong><br />
de moeder die tot permanente structurele veranderingen leidt<br />
• Proces kan maanden of jaren duren. In die periode worden alle centrale complexen,<br />
persoonlijkheidsfactoren enzovoort tijdelijk aan de kant geschoven<br />
• Oedipale driehoek (moeder-vader-kind) wordt ver<strong>van</strong>gen door de driehoek moeder’s moeder –<br />
moeder – baby<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
KERSVERSE<br />
OUDERSCHAP:<br />
THE GREAT DIVIDE<br />
BIO-PSYCHO-SOCIAAL: ‘MOTHERHOOD CONSTELLATION’<br />
4 thema’s<br />
• Life-growth: Kan ik de baby in leven houden?<br />
• Primary relatedness: Kan ik een relatie aangaan met deze baby?<br />
• Supporting matrix: Kan ik steun krijgen/ toelaten/ voelen?<br />
• Identity reorganisation: Kan ik deze transformatie integreren in mijn zelf-gevoel?<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com<br />
(Daniel Stern)
KERSVERSE<br />
OUDERSCHAP:<br />
THE GREAT DIVIDE<br />
ETHISCH: Moreel filosofie (Burggraeve)<br />
• Grondverschuiving in besef:<br />
ik heb iemand de wereld ingebracht<br />
Oftewel, ik ben ouder geworden <strong>van</strong> dit kind<br />
• Dat heeft onvermijdelijke consequenties, al doe<br />
ik alsof het niet zo is (achtergrond besef)<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
KERSVERSE<br />
OUDERSCHAP:<br />
THE GREAT DIVIDE<br />
ETHISCH: Moreel filosofie (Levinas)<br />
• Baby confronteert ouder met kwetsbaarheid<br />
• Door zijn kwetsbaarheid doet het kind<br />
een appel op de ouder om zorg en<br />
bescherming<br />
• Kind weerspiegelt de kwetsbaarheid <strong>van</strong><br />
de ouder<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OUDERSCHAP GEDEFINEERD<br />
(VAN DER PAS)<br />
" Ouderschap betreft een<br />
besef <strong>van</strong> onvoorwaardlijke<br />
en tijdloos<br />
verantwoordelijk-zijn voor<br />
een kind<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OUDERSCHAP MAAKT<br />
KWETSBAAR<br />
" Ouderschap impliceert een besef <strong>van</strong><br />
verantwoordelijk-zijn… dat kun je nooit helemaal waar<br />
maken<br />
" Iedereen kijkt mee en heeft een oordeel klaar<br />
" Je kind is kwetsbaar… en jij ook<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OUDERSCHAP VOL MET RUIS<br />
Normaal ouderschap?<br />
• 3-15 conflicten per uur<br />
• Elke 3-5 minuten grens stellen<br />
• Kinderen luisteren de helft <strong>van</strong> de tijd niet<br />
25% gezinnen in Nederland kampt met een chronische ziek<br />
of verslaafde familie lid<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OUDERSCHAP IS AMBIVALENT<br />
Alle liefdes en afhankelijkheidsrelaties zijn ambivalent:<br />
Haat en liefde leven samen<br />
Je hoort er als ouder, vooral als moeder, altijd de zorgend<br />
en volwassen partij te zijn<br />
Woede, haat en destructieve emoties zijn taboe<br />
Dit zorgt voor veel schaamte en verberging <strong>van</strong> de<br />
moeilijke kanten <strong>van</strong> ouderschap<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
BEELDEN VAN OUDERSCHAP<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OUDERSCHAP IS INGEBED IN<br />
HET SOCIALE CONTEXT<br />
Alles is ingebed in het sociale context…maar <strong>van</strong> ouderschap<br />
vindt IEDEREEN wat!<br />
Beelden <strong>van</strong> ouderschap: onze ervaring, als kind en/of als<br />
ouder, grootouder, tante, buur…<br />
Iedereen heeft geleerd wat juist en onjuist is omtrent<br />
opvoeding<br />
Wat we daarover hebben geleerd…voelt als <strong>van</strong>zelfsprekend<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
WELKE SOCIALE INSTRUCTIES KRIJGEN MOEDERS<br />
ALLEMAAL TEGENWOORDIG?<br />
• via media, via allerlei wetenschappelijke onderzoeken, via allerlei<br />
theorieën, via de andere moeders op het schoolplein<br />
En welke instructies krijgen vaders?<br />
Welke instructies krijgen stiefmoeders?<br />
En omas?<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
DOMINANT SOCIALE PERSPECTIEVEN OVER OUDERS<br />
• als ouder heeft men een unieke en determinerende invloed<br />
(uni-directional vs bi-directional)<br />
• belang <strong>van</strong> het geven <strong>van</strong> veiligheid / structuur, maar ook kunnen<br />
loslaten<br />
• ouderschap vervolmaakt het partnerschap<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OUDERS IN NEO-<br />
LIBERALE TIJDEN<br />
‘neoliberale subjectiviteit’<br />
Ouders krijgen de schuld…<br />
….en zijn vatbaar voor kritiek<br />
Technocratisch model<br />
Subject versus object<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OUDER ALS RISICOFACTOR<br />
Individu versus de kromme <strong>van</strong> gaus:<br />
Hoe kijken we naar mensen?<br />
Epistemologische slordigheid: vertaling<br />
onderzoek naar praktijk<br />
Preventie kader, modellen als Balans<br />
Signalerings dilemma’s<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
RISICO’S: FACTOREN OF AL DAN NIET<br />
GEBUFFERDE OMSTANDIGHEDEN?<br />
Ouderlijke<br />
werkvloer<br />
Basisgedragingen:<br />
• Veiligheid<br />
• Verzorging<br />
• Zicht op het kind<br />
• Eisen<br />
• Grenzen<br />
Timen & Doseren<br />
Emotieregulatie<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com<br />
Buffer processen Omstandigheden<br />
Solidaire<br />
gemeenschap<br />
Goede taakverdeling<br />
Metapositie<br />
‘Goede ouder’ervaringen<br />
Het kind<br />
Ouders<br />
Broers en zussen<br />
Ziekte<br />
Verhuizen<br />
Financiele situatie<br />
Cultuur<br />
Enzovoort
WERKEN MET<br />
OUDERS VANUIT<br />
VELE<br />
INVALSHOEKEN<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
WERKEN MET OUDERS:<br />
VELE INVALSHOEKEN<br />
Preventief versus Curatieve kader<br />
• Preventie model: (epidemiology)<br />
De brede vlakte--Op grote kwantitatief studies gebaseerd waaruit<br />
blijkt hoe vaak problemen voorkomen<br />
Op de hele bevolking gericht, aandacht voor gemiddeld<br />
• Curatief model: (etiology)<br />
De diepte in--Op o.a. klinische gevalsstudies gebaseerd waaruit de<br />
werking <strong>van</strong> het probleem kan worden begrepen, het waarom.<br />
Op het individu gericht, aandacht voor uitzondering<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
WERKEN MET OUDERS:<br />
VELE INVALSHOEKEN<br />
Psychodynamisch & Hechtingstheorieen:<br />
Binnenwereld <strong>van</strong> de ouder (bijv. ‘spoken’)<br />
Intergenerationele overdracht<br />
Pedagogiek en leertheorieen:<br />
Toegepast ontwikkelingspsychologie<br />
Trainen/ leren opvoedingsvaardigheden<br />
Systeemtheorieen: Ouders = onderdeel<br />
systeem<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
WERKEN MET OUDERS:<br />
VELE INVALSHOEKEN<br />
Preventief versus Curatieve kader<br />
• Preventie model:<br />
Op epidemiologisch-, hechtings- en ontwikkelingsonderzoek gebaseerd<br />
Op de hele bevolking gericht, aandacht voor gemiddeld<br />
• Curatief model:<br />
Op klinische onderzoek, gevalsstudies gebaseerd met inachtneming<br />
bevindingen uit ontwikkelingpsychologie<br />
Op het individu gericht, aandacht voor uitzondering<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
Ouderlijke<br />
werkvloer<br />
Basisgedragingen:<br />
• Veiligheid<br />
• Verzorging<br />
• Zicht op het kind<br />
• Eisen<br />
• Grenzen<br />
Timen & Doseren<br />
Emotieregulatie<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com<br />
SCHEMA VAN OUDERSCHAP<br />
(VAN DER PAS)<br />
Buffer processen Omstandigheden<br />
Solidaire<br />
gemeenschap<br />
Goede taakverdeling<br />
Metapositie<br />
‘Goede ouder’ervaringen<br />
Het kind<br />
Ouders<br />
Broers en zussen<br />
Ziekte<br />
Verhuizen<br />
Financiele situatie<br />
Cultuur<br />
Enzovoort
ALS PROFESSIONAL IN<br />
GESPREK MET OUDERS<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
DE DUBBELE POSITIE VAN DE<br />
OUDER T.O.V. DE PROFESSIONAL<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com<br />
Ouders zijn én<br />
eindverantwoordelijke<br />
consultvragers, de deskundige <strong>van</strong><br />
het kind, een soort <strong>van</strong> collega<br />
dus…..<br />
Maar ze zijn tegelijkertijd ook weer<br />
kwetsbaar!
DE OUDERBEGELEIDENDE POSITIE<br />
(VAN DER PAS)<br />
• Ouderschap impliceert een besef <strong>van</strong><br />
verantwoordelijk-zijn<br />
• Alle ouderschap maakt kwetsbaar<br />
• De ouder vraagt consult en is eindverantwoordelijk<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
RELATIE PROFESSIONAL EN OUDER<br />
Het verschil:<br />
‘samenwerking’of ‘partnerschap’<br />
versus<br />
ouder als opdrachtgever<br />
Instelling als ‘social control’ of als deel <strong>van</strong> een<br />
solidaire samenleving?<br />
werker als goed ondersteund professional<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OMGAAN MET OUDERS<br />
• Aard en duur <strong>van</strong> contact professional en ouder<br />
• Beroepsvoorbereiding op professioneel contact met<br />
ouders<br />
• Wederzijds verwachtingen, maar welke zijn dat?<br />
• Rol cultuur, achterstand en andere complexe sociaaleconomische<br />
factoren bij ouders met verschillende<br />
achtergronden<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
ONDERZOEK NAAR OUDERS IN RELATIE TOT<br />
VERPLEEGKUNDIGEN<br />
Kraemer (2009) in een NICU<br />
‘Nursing staff report that mothers identify nurses as<br />
the number one factor I their NICU experience and<br />
the number one influence on their mothering’<br />
‘most NICU staff have virtually no formal training in<br />
working with and communicating with families, and<br />
very little is understood about the psychological<br />
complexities of conditions such as postpartum<br />
depression, acute stress disorder, or posttraumatic<br />
stress disorder.’ (p. 154)<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
OMGAAN MET OUDERS:<br />
WEDERZIJDS KWETSBAARHEID<br />
NICU verpleegkundigen: Life or death…<br />
Overweldigd en zelf kwetsbaar door hun werk<br />
Het belang <strong>van</strong> supervisie, intervisie, collegiale steun bij<br />
intensieve casuistiek<br />
Beelden <strong>van</strong> ouderschap…in deze setting extra intens,<br />
maar overal aanwezig: Ken uzelf!<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com
SIGNALEREN VANUIT DE OUDER<br />
WWW.PEDSTEST.COM<br />
Parents evaluation of developmental status (PEDS)<br />
pedstest.com<br />
Ouders vragen stellen over hun zorgen<br />
<strong>Katie</strong>-<strong>Lee</strong> <strong>Weille</strong> / weille.com<br />
• Betrouwbaar t.o.v. signalering kind problematiek<br />
• Signaleert ouder problematiek, wat ook een risico is voor<br />
kinderen!
Change language