beleidsdocument gemeente Heiloo - Jan Klop

Beleid
dodenbezorging en
gedenkplaatsen
“In Heiloo bezorgen en
gedenken wij onze doden zo” december 2006
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 0

Voorwoord
In het voortraject van dit beleidsvoorstel is het beleidsterrein aangeduid als ‘begraafbeleid’. Maar
omdat het om meer gaat dan begraven, is gekozen voor een omschrijving die de inhoud beter
weergeeft: “Beleid dodenbezorging en gedenkplaatsen”.
In de eerste plaats heeft het beleid ook betrekking op crematies, plaatsen van een urn en het
verstrooien van as. In de uitvaartbranche spreekt men daarom over ‘dodenbezorging’. In de tweede
plaats gaat het ook om het belang van nabestaanden. Veel mensen hebben behoefte aan een plek
waar ze hun dierbaren kunnen gedenken. Dat kan op een begraafplaats zijn, maar ook daar buiten.
Het kan bijvoorbeeld iemands wens zijn dat zijn as wordt verstrooid op een speciale plek, ergens in de
gemeente. In dit verband is ook te denken aan bermmonumenten en stille tochten.
Wettelijk is er weinig geregeld over begraafplaatsen en gedenkplaatsen. Elke gemeente moet een
plaats hebben waar ingezetenen kunnen worden begraven. Maar de wet schrijft niet voor dat een
gemeente zogenaamde ‘eigen graven’ moet uitgeven, of urnenplaatsen moet aanbieden of een
strooiveld moet hebben. En het staat de gemeenten vrij naar eigen inzicht te regelen waar
grafbedekking aan moet voldoen. Zo kiezen sommige gemeenten er voor maar één type grafsteen toe
te staan, veelal onder het motto “na de dood is iedereen gelijk”. Andere gemeenten laten ruimte voor
bijzondere materialen en vormen en geven nabestaanden ruimte om de overledenen op eigen wijze te
gedenken. Vaak betreft dit zaken die zijn voortgekomen uit de plaatselijke cultuur, zonder daartoe
specifieke doelstellingen te hebben vastgelegd. Toch is het goed om voor dergelijke zaken beleid vast
te stellen, al was het maar omdat aan alle voorzieningen en diensten een prijskaartje hangt. Waarom
doet de gemeente Heiloo meer dan de wet eist? Welke filosofie zit daar achter? En wat stelt de
gemeente zich voor de toekomst als doel?
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 1

Leeswijzer
In dit document vindt u:
inhoudsopgave,
samenvatting
met de meest in het oog
springende beleidspunten,
het beleidsvoorstel,
bestaande uit een overzicht van
onderdelen waar besluitvorming
voor nodig is, waarbij aan de
linkerzijde elk punt is toegelicht,
achtergrondinformatie,
bijlagen,
met onder meer een
begrippenlijst en het
resultaat van enquête.
Kortheidshalve zijn in dit document de
termen ‘begraven’, ‘grafruimte’,
‘begraafruimte’ gebruikt waar deze
betrekking kunnen hebben op zowel
grafruimten, urnenplaatsen en strooivelden.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 2

Begrippenlijst
Inhoudsopgave
SAMENVATTING BELEID............................................................................ 4
1 INLEIDING ............................................................................................ 7
2 BELEID DODENBEZORGING EN GEDENKPLAATSEN................................... 8
Een visie op gemeentelijke taken bij dodenbezorging en gedenken
Doelstellingen en terreinafbakening
2.1 Gemeentelijke begraafplaatsen ...................................................... 9
Doelstellingen gemeentelijke begraafplaatsen ............................. 9
Dodenbezorging niet-ingezetenen .............................................10
Begraafcapaciteit .....................................................................10
Regels voor het beheer en gebruik van de begraafplaats.............11
Verwijderen grafbedekking .......................................................11
Beschermde gedeelten, graf/graftekens bijzondere waarde .........12
Grafruimingen .........................................................................13
Niet overgeschreven grafrechten...............................................14
Organisatie .............................................................................15
Tarieven .................................................................................16
Administraties en automatisering ..............................................17
Informatieverstrekking .............................................................17
2.2 Dodenbezorging buiten gemeentelijke begraafplaatsen ...................18
Bijzondere begraafplaatsen.......................................................18
Afgescheiden gedeelten kerkgenootschappen.............................19
Begraven op eigen grond .........................................................29
Asverstrooiing op dierbare plek (incidentele verstrooiing) ............20
Crematorium ...........................................................................21
2.3 Gedenkplaatsen en collectieve rouw ..............................................22
Gedenktekens voor collectieve rouw ..........................................22
Stille tochten ...........................................................................22
Bermmonumenten ...................................................................23
2.4 Bijzondere situaties ......................................................................24
Opgraving stoffelijk overschot binnen grafrusttermijn..................24
Uitvaart op kosten gemeente ....................................................24
Calamiteiten ............................................................................24
3 ACHTERGRONDINFORMATIE .................................................................... 25
3.1 Begraafplaatsen in Heiloo................................................................ 25
3.2 Dodenbezorging - Voorzieningen en diensten.................................... 26
3.3 Dodenbezorging - Taken en verantwoordelijkheden........................... 27
3.4 Regelgeving op het gebied van dodenbezorging ................................ 28
3.5 Ontwikkelingen op het gebied van dodenbezorging ........................... 29
3.6 Enquête ‘beleid dodenbezorging en gedenkplaatsen’.......................... 31
BIJLAGEN
Begrippenlijst ...................................................................................... 33
Wetsartikelen ...................................................................................... 34
Tabel resultaten enquête ...................................................................... 39
Historische documenten begraafplaatsen Heiloo...................................... 46
Bronnen .............................................................................................. 49
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 3

Samenvatting beleid
Uitgangspunten
- HET BELEID HEEFT BETREKKING OP TAKEN BIJ DODENBEZORGING EN GEDENKPLAATSEN;
- DE GEMEENTE GEEFT ZICH REKENSCHAP VAN DE BEHOEFTE ROUW TE VERWERKEN EN DODEN TE GEDENKEN, BLIJFT
DAARBIJ OP DE ACHTERGROND, BIEDT IN BEGINSEL RUIMTE VOOR EEN INVULLING NAAR PERSOONLIJKE VOORKEUR,
WEEGT ALGEMENE EN INDIVIDUELE BELANGEN ZORGVULDIG AF EN BENADERT VRAAGSTUKKEN PRAGMATISCH;
- GEDENKPLAATSEN VORMEN EEN BELANGRIJK ONDERDEEL VAN ONZE CULTUUR.
Gemeentelijke begraafplaatsen
Algemene doelstellingen gemeentelijke begraafplaatsen
o Bieden van een laatste rustplaats voor overledenen.
o Bieden van een plek voor nabestaanden om overledenen te herdenken.
o Behoud van waarden die voort kunnen vloeien uit de aard en het gebruik van begraafplaatsen
(sociaal, psychologisch, cultuurhistorisch, stedenbouwkundig, flora, fauna).
Begraafcapaciteit
o De gemeente ziet er op toe dat er voldoende begraafruimte is, passend bij de behoeften, met ruimte voor onvoorziene zaken.
o Er is steeds voldoende capaciteit voor een periode van ten minste 3 jaar.
o Op de begraafplaatsen is een gedeelte bestemd voor begraafruimte bij calamiteiten.
o Behoud van kwaliteit van inrichting/dienstverlening prevaleert boven vergroten capaciteit op bestaande begraafplaatsen.
Verwijderen grafbedekking
o Grafbedekking van een graf waarvoor geen onderhoudsrecht wordt betaald, wordt zo spoedig mogelijk verwijderd.
o Degene die de zorg had over het graf krijgt gelegenheid een aanvraag in te dienen om gedenkteken ter beschikking te houden.
Beschermde gedeelten en graftekens met bijzondere waarde
o Een begraafplaats kan in zijn geheel of gedeeltelijk tot gemeentelijk monument worden verklaard.
o De gemeente streeft naar behoud van graven of graftekens met historische of bijzondere waarde.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 4

Samenvatting beleid
Gemeentelijke begraafplaatsen (vervolg)
Grafruimingen
o Hernieuwde uitgifte van graven wordt bevorderd.
o Een graf wordt niet eerder geruimd dan 15 jaar na de laatste bijzetting (5 jaar langer dan de wettelijke grafrusttermijn).
o Ruiming vindt plaats wanneer het graf geopend wordt voor een begraving.
o Op verzoek van nabestaanden worden stoffelijke resten herbegraven in een ander graf. In andere gevallen worden de resten
onderin het graf gebracht of overbracht naar een verzamelgraf, knekelput of ossuarium.
Organisatie
o De organisatievorm voor het beheer en de exploitatie van de begraafplaatsen (intern, uitbesteed, geprivatiseerd) wordt afgestemd
op de belangen van nabestaanden en belangen van de gemeente.
o Indien daartoe aanleiding bestaat evalueert het college voor- en nadelen van organisatievormen en bepaalt op grond daarvan wat
wenselijk is.
Tarieven
o De raming van de opbrengsten wordt gebaseerd op het te verwachten sterftecijfer en de trend ten aanzien van de vraag naar
eigen graf / algemeen graf / urnenruimten / asverstrooiing.
o De tarieven worden zodanig vastgesteld dat de opbrengsten niet hoger zijn dan de kosten.
o Per subproduct wordt het tarief zoveel mogelijk gebaseerd op de daarbij behorende kosten. Bij bestaande voorzieningen wordt
een niet-kostendekkend tarief bepaald, indien onvoldoende gebruik wordt gemaakt van die voorzieningen.
Administraties en automatisering
o Het begraafplaatsregister bevat gegevens over wie waar ligt begraven. Dit is openbaar.
o De rechthebbendenadministratie bevat gegevens die nodig zijn om personen te kunnen aanschrijven en om betalingen te
registreren. Deze gegevens zijn niet openbaar.
o Indien voornoemde administraties worden bijgehouden in één geautomatiseerd systeem, wordt (het gebruik van) het systeem zo
ingericht dat wordt voldaan aan wettelijke bepalingen en verordeningen.
Informatievoorziening
o Bij vragen over het gebruik van de begraafplaatsen is de afdeling Beheer Openbare Ruimte het eerste aanspreekpunt. Dit is/zijn
primair de medewerker(s) die is/zijn aangesteld als beheerder van de begraafplaatsen.
o Bij vragen over leges is afdeling Organisatieondersteuning het eerste aanspreekpunt.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 5

Samenvatting beleid
Dodenbezorging buiten gemeentelijke begraafplaatsen
Bijzondere begraafplaatsen
o Het stichten van een bijzondere begraafplaats wordt niet gestimuleerd.
o Het aanwijzen van een afgescheiden gedeelte op een gemeentelijke begraafplaats heeft in voorkomende gevallen de voorkeur.
o Een verzoek om een bijzondere begraafplaats te mogen stichten staat open voor een kerkgenootschap. Medewerking wordt
verleend als hiervoor bij een groot aantal ingezetenen behoefte bestaat.
o In dat geval werkt de gemeente mee aan het tegen redelijke voorwaarden kunnen verwerven van de benodigde grond. De
gemeente wijst de grond als begraafplaats aan en stelt voorwaarden t.a.v. aanleg en inrichting.
o De gemeente draagt niet bij in de aanlegkosten of exploitatie van een bijzondere begraafplaats.
o In het voorbereidingstraject kan ondersteuning worden geboden.
Afgescheiden gedeelten voor kerkgenootschappen.
o Indien een kerkgenootschap dat geen gebruik maakt van het recht op een eigen begraafplaats, verzoekt om een afgescheiden
gedeelte op een gemeentelijke begraafplaats, beoordeelt de gemeente de praktische uitvoerbaarheid.
Begraven op eigen grond
o Begraven op eigen grond is niet toegestaan.
Crematorium
o Een mogelijke aanvraag voor het vestigen van een crematorium wordt in regionaal overleg aan de orde gesteld;
o Het college zal vestiging van een crematorium in Heiloo niet stimuleren.
Gedenkplaatsen en collectieve rouw
o Een verzoek om een stille tocht te mogen houden, wordt in overweging genomen indien dit oprecht en voldoende gemotiveerd is.
o Een verzoek om een permanent gedenkteken voor collectieve rouw te mogen plaatsen in de openbare ruimte wordt beoordeeld op
het belang dat er mee wordt gediend en getoetst aan welstandseisen en relevante wetten en regelingen voor bouwwerken.
o Gedenktekens langs de openbare weg zijn alleen toegestaan als deze een zeer tijdelijk karakter hebben (neerleggen van bloemen,
ophangen van kaarten) en er geen bezwaren zijn uit oogpunt van verkeersveiligheid of het beheer en onderhoud van openbare
voorzieningen. Toestemming kan worden verleend voor maximaal 6 maanden.
o Gedenktekens met een duurzamer karakter zijn niet toegestaan.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 6

Burgers hebben een emotionele
betrokkenheid met begraafplaatsen en alles
wat zich afspeelt rond dodenbezorging en
dodenherdenking.
Daarbij stelt de dienstverlening hen voor
financiële lasten. Dit maakt het nodig om
het beleid, rechten en verplichtingen
duidelijk vast te leggen.
1 Inleiding
Uit een gehouden enquête over dodenbezorging in Heiloo blijkt dat de respondenten over het
algemeen tevreden zijn over de door de gemeente aangeboden voorzieningen en ook tevreden zijn
over de kwaliteit/prijs verhouding. Het belang van een waardige laatste rustplaats en het belang van
nabestaanden wordt door de gemeente onderkend, getuige de sfeervolle inrichting van de huidige
begraafplaats en de goede staat van onderhoud
Als het zo goed gaat, waarom dan toch beleid vaststellen?
In Heiloo is op beleidsniveau weinig bepaald over dodenbezorging en gedenkplaatsen. In de
beleidsmatige toelichting op de begroting staat bij het product ‘begraafplaats’ een zeer algemeen
gehouden doelstelling: “Het bieden van de mogelijkheid tot begraven in de gemeente Heiloo” met
“kostendekkende exploitatie”. Er zijn geen beleidstukken waar subdoelstellingen worden beschreven,
of beweegredenen waarom de huidige diensten en voorzieningen worden aangeboden, of hoe te
handelen bij nieuwe ontwikkelingen.
Door groei van het inwonertal en het effect van de naoorlogse geboortegolf zal het sterftecijfer de
komende jaren sterk toenemen en het aantal overlijdingen zal pas na 2040 stabiliseren. In 2004 is
een oriënterend onderzoek verricht, met als conclusie dat de gemeentelijke begraafplaats te klein
wordt en er over enkele jaren meer begraafcapaciteit moet komen.
Daarnaast zijn mogelijkheden en behoeften op het gebied van dodenbezorging aan veranderingen
onderhevig. De gemeentelijke begraafplaats beschikt sinds enige jaren over voorzieningen om urnen
te plaatsen en as te verstrooien. De laatste jaren is bovengronds begraven in opgang (wandgraven)
en is er toenemende belangstelling voor begraven op natuurbegraafplaatsen.
Voorts is er meer dan voorheen sprake van marktwerking. De binding met de eigen gemeente is door
toegenomen migratie soms minder sterk dan vroeger. Men is dan eerder geneigd zich ook elders te
oriënteren. Daar komt bij dat er een algemene tendens is om op te komen voor individuele wensen en
zich niet zonder meer te conformeren aan regels en tradities. Dit geldt ook voor de ‘laatste rustplaats’.
Dit kan consequenties hebben voor de diensten en voorzieningen die de gemeente aanbiedt, de regels
die zij daarbij opstelt en de tarieven die zij daarvoor rekent.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 7

2 Beleid dodenbezorging en gedenkplaatsen
Visie op de taak van de gemeente bij dodenbezorging en gedenkplaatsen
• Het beleid heeft betrekking op alle taken van de gemeente rond een overlijden.
Het beleid beperkt zich niet tot begraafruimte bieden en administreren.
• De gemeente geeft zich rekenschap van de behoefte rouw te verwerken en overledenen te
gedenken,
o blijft daarbij op de achtergrond,
o biedt in beginsel ruimte voor een invulling naar ieders persoonlijke voorkeur,
o weegt individuele en algemene belangen zorgvuldig af,
o benadert vraagstukken pragmatisch.
• Gedenkplaatsen vormen een belangrijk onderdeel van onze cultuur.
De manier waarop men met de dood om gaat is van grote betekenis voor de samenleving,
ook al spreekt men in Nederland zelden openlijk over de dood
en zijn uitvaarten over het algemeen ingetogen en sober.
Doelstellingen en afbakening van het beleidsterrein
Het “Beleid dodenbezorging en gedenkplaatsen” vormt een leidraad voor bestuur en ambtenaren bij
het beantwoorden van vragen of verzoeken over zaken die betrekking hebben op het bezorgen en
gedenken van overledenen: IN HEILOO BEZORGEN EN GEDENKEN WIJ ONZE OVERLEDENEN ZO.
Getracht is de motivering van dit beleid inzichtelijk te maken, teneinde actuele vraagstukken te
kunnen toetsen aan het gevoerde beleid en dit waar nodig te heroverwegen: MET DIE ACHTERLIGGENDE
GEDACHTE DOEN WE HET ZO.
Het beleid beperkt zich tot hoofdzaken en is nader uitgewerkt in verordeningen, waaronder de
‘verordening op het beheer en gebruik van de gemeentelijke begraafplaatsen’, de ‘algemene
plaatselijke verordening’ en de ‘legesverordening’. Het heeft betrekking op:
- gemeentelijke begraafplaatsen, waaronder ook gesloten begraafplaatsen
- herdenken van overledenen
- behoud historische of andere bijzondere waarden
- stichten van niet-gemeentelijke begraafplaatsen
- dodenbezorging buiten begraafplaatsen
-
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 8

2.1 Gemeentelijke begraafplaatsen
Wettelijk is niet veel meer bepaald dan dat een gemeente over een begraafplaats moet beschikken,
een register moet bijhouden en gemaakte kosten in rekening mag brengen. Gemeenten kunnen op
grond van eigen beleid doelstellingen formuleren ten aanzien van de voorzieningen, diensten en
rechten. Tot op zekere hoogte kunnen zij zelf bepalen hoe hun begraafplaatsen zijn ingericht en
worden onderhouden.
Beschreven zijn: hoofdfunctie(s) van een begraafplaats
aspecten van sfeer of uitstraling
bijzondere waarden
aspecten van de exploitatie
Over de hoofdfuncties kan worden opgemerkt dat een begraafplaats er is voor de doden én voor
de nabestaanden. Een graf is een ‘laatste rustplaats’ en een ‘gedenkplaats’.
Over de sfeer of uitstraling van een begraafplaats kan verschillend worden gedacht. Soms wordt
multifunctionaliteit nagestreefd door een begraafplaats in te richten als openbaar park. Dit lijkt
aantrekkelijk, maar kan ten koste gaan van de gewenste intimiteit en beslotenheid. Bovendien
wordt het beeld dat een begraafplaats bij mensen oproept niet versterkt door er meerdere functies
in onder te brengen of deze te integreren in een andere functie. Over het algemeen ziet men
begraafplaatsen als een omsloten, van de omgeving afgescheiden terrein. Juist het zelfstandige,
besloten karakter vormt een kwaliteit.
Een begraafplaats heeft voor velen bijzondere waarden. Die kunnen heel tastbaar zijn, zoals
architectuur of beplanting, en ze kunnen voelbaar zijn, zoals ‘stilte’, ‘mystiek’. Hoewel deze zaken
op zich zelf geen doel zijn van een begraafplaats, maar voortkomen uit de aard en het gebruik, zijn
ze wel waard om te behouden.
Bij aspecten van de exploitatie zijn twee hoofdzaken genoemd. (1) Begraafruimte efficiënt
benutten, wat inhoudt dat graven niet eeuwigdurend in stand worden gehouden, maar eens
worden geruimd en hergebruikt; (2) Kostendekkende exploitatie. Andere aspecten van de
exploitatie zijn in afzonderlijke doelstellingen uitgewerkt. Deze zijn op de volgende pagina’s
beschreven en toegelicht.
Algemene doelstellingen
Conform de Wet op de Lijkbezorging zorgt de gemeente
voor voldoende begraafruimte voor haar ingezetenen en
voor een nauwkeurig register. Daarnaast hanteert de
gemeente de volgende algemene doelstellingen:
• Begraafplaatsen worden in stand gehouden als
omsloten, rustige plekken waar:
- overledenen hun laatste rustplaats krijgen,
- nabestaanden afscheid nemen en rouwen;
• Gestreefd wordt naar het behoud van waarden die zijn
voortgekomen uit aard, inrichting of gebruik van een
begraafplaats (sociaal, psychologisch, cultuurhistorisch,
stedenbouwkundig, flora, fauna).
• Hergebruik van grafruimten wordt bevorderd;
• Nieuwe mogelijkheden voor het bezorgen en gedenken
van doden worden geboden als daar voldoende vraag
naar is en dit de kwaliteit van de inrichting niet
aantast;
• Tarieven worden op een inzichtelijk te maken wijze
vastgesteld, zodanig dat de exploitatie kostendekkend
is.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 9

Aangezien er geen capaciteitstekort is en de begraafplaats kostendekkend wordt geëxploiteerd is er
geen aanleiding het begraven van niet-ingezetenen te weigeren. Dit is in het verleden ook niet
gebeurd. Bij de gehouden enquête geeft een duidelijke meerderheid aan geen bezwaar te hebben
tegen begraven van niet ingezetenen.
Bij het bepalen van de benodigde begraafcapaciteit is het verstandig rekening te houden met een
zekere marge. Er kan een calamiteit plaatsvinden en er kunnen verschuivingen optreden in de
voorkeur voor bijvoorbeeld begraven of cremeren, en voor het type graf dat men wenst (algemeen
graf of eigen graf. Ook de gemiddelde duur van instandhouding van een graf kan veranderen. Het
is aan te bevelen statistische gegevens van de begraafplaats bij te houden en om de zoveel jaar te
evalueren.
Als richtlijn zou kunnen gelden: zorg dat er altijd voldoende begraafruimte is voor een periode van
twee of drie jaar. Dat is de tijd die nodig is om een nieuwe begraafplaats of uitbreiding aan te
leggen.
Naast het aanhouden van een marge in de begraafcapaciteit, is het aan te bevelen een speciaal
gedeelte te reserveren voor begrafenissen na een calamiteit. Dit heeft twee voordelen. De
gemeente wordt niet plotseling geconfronteerd met een capaciteitstekort. En er kan - als daaraan
behoefte bestaat - een bijzondere gedenkplek worden ingericht. Te denken is aan een
terreingedeelte dat als groenvoorziening is ingericht, zodanig dat de grond op zeer korte termijn
geschikt te maken is voor begravingen. Ten aanzien van de omvang is geen richtlijn te geven. Dit
kan worden afgestemd op de mogelijkheden in de bestaande situatie.
Als uitbreiding van begraafcapaciteit nodig is, kan soms ruimte worden gevonden binnen de
bestaande begraafplaatsen, maar als dit bij de oorspronkelijke aanleg niet zo was bedoeld, gaat dit
doorgaans ten koste van de kwaliteit van de inrichting.
Indien een capaciteitstekort wordt voorzien, is het zaak tijdig te starten met voorbereidingen voor
uitbreiding. Planvoorbereiding en aanleg vergen meerdere jaren.
Dodenbezorging niet-ingezetenen
Geen regeling nodig.
Begraafcapaciteit
De gemeente ziet er op toe dat er voldoende
begraafruimte beschikbaar is.
• Er is begraafruimte beschikbaar om drie jaar of langer
te kunnen begraven;
• Het college wijst een of meer gedeelten aan als
begraafruimte die nodig kan zijn na een calamiteit;
Deze gedeelten zijn ingericht als groenvoorziening;
• De voor calamiteiten bestemde gedeelten worden niet
gebruikt om voorzienbare tekorten in de
begraafcapaciteit op te vangen. Bij het bepalen van de
bestaande begraafcapaciteit worden deze gedeelten
buiten beschouwing gelaten.
• Ten minste eens in de 5 jaar wordt de benodigde en
beschikbare begraafruimte onderzocht;
• Indien mogelijk vindt uitbreiding van begraafruimte
plaats op bestaande begraafplaatsen, maar behoud van
de kwaliteit van inrichting en dienstverlening staat
voorop;
• Indien nodig treft de gemeente tijdig voorbereidingen
om een begraafplaats uit te breiden of een nieuwe
begraafplaats aan te leggen.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 10

Artikel 35 van de Wet op de lijkbezorging schrijft voordat een gemeente een verordening opstelt,
waarin staat op welke dagen en uren de gemeente gelegenheid geeft tot begraven. Daarnaast is
het noodzakelijk regels op te stellen voor het beheer en gebruik van de begraafplaatsen. Op grond
van artikel 149 van de Gemeentewet kan een gemeente daartoe een verordening opstellen. In
Heiloo is deze opgesteld conform het model van de Vereniging Nederlandse Gemeenten en bestaat
uit: ‘Verordening op het beheer en gebruik van de gemeentelijke begraafplaatsen’, ‘Regels
openstelling begraafplaatsen’, ‘Regels graven en asbezorging’ en ‘Regels grafbedekkingen’. In dit
beleidsdocument wordt kortheidshalve steeds gesproken over de ‘begraafplaatsverordening’.
Het is wenselijk dat mensen zo veel mogelijk ruimte wordt geboden bij het inrichten van een
laatste rustplaats. Toch is het van groot belang duidelijke regels te stellen, want er zijn nauwelijks
wettelijke bepalingen. Als de gemeente niet zelf regels stelt, mag vrijwel alles op het gebied van
uitvaartplechtigheid, grafbedekking en grafbezoek. Er zal dus een balans moeten worden gevonden
tussen netheid en veiligheid enerzijds en vrijheid of gemoedelijkheid anderzijds.
In de begraafplaatsverordening staan ook voorwaarden voor het verkrijgen, overschrijven en
beëindigen van een ‘uitsluitend recht’ (eigen graven). Deze voorwaarden behouden rechtskracht
zolang het grafrecht bestaat en kunnen niet worden vervangen door regels van een nieuwe
verordening. Het is dus zaak de verordeningen goed te archiveren.
Als een grafrecht is verlopen wordt dat graf in de praktijk zelden direct weer uitgegeven. Dit kan
zelfs meerdere jaren duren. Het is aan te bevelen de nog aanwezige grafbedekking zo spoedig
mogelijk te verwijderen. Daarmee wordt de kans op het ontstaan van een verwaarloosd beeld en
niet te verhalen schade uitgesloten en het scheelt aanzienlijk in onderhoudskosten. Er worden
immers ook geen onderhoudsrechten betaald. Hoewel de gedenktekens formeel eigendom zijn van
de gemeente, is het goed gebruik dat nabestaanden geruime tijd van te voren worden ingelicht en
gelegenheid krijgen een bestemming te vinden voor een grafteken. In geval van een eigen graf is
de gemeente wettelijk verplicht uiterlijk een jaar voordat de termijn van een grafrecht verstrijkt, de
rechthebbende hiervan in kennis te stellen. Het ligt voor de hand deze berichtgeving te combineren
met de mededeling dat de grafbedekking wordt verwijderd als het grafrecht niet wordt verlengd.
Dus als de gemeente van plan is een grafbedekking te verwijderen krijgt de rechthebbende hiervan
minimaal een jaar van te voren bericht. Dezelfde regel kan worden toegepast bij een algemeen
graf.
Regels voor beheer en gebruik begraafplaatsen
Regels voor gebruik en beheer van de begraafplaats zijn
vastgelegd in de ‘begraafplaatsverordening’.
• In de begraafplaatsverordening zijn ten minste
bepaald:
- begraaftijden en openingstijden;
- regels voor handhaving piëteit;
- een indeling in categorieën van voorzieningen en
diensten, met daarbij regels en voorwaarden per
categorie;
- regels voor grafbedekking;
- regels voor ruiming van graven en asbussen;
- regels voor graven met bijzondere waarde.
• Ingetrokken begraafplaatsenverordeningen behouden
rechtskracht inzake ‘uitsluitende rechten’ en worden
daarom zorgvuldig gearchiveerd.
Verwijderen grafbedekking
De grafbedekking van een graf waarvoor geen
onderhoudsrecht wordt betaald, wordt verwijderd.
• Als de gemeente grafbedekking wil verwijderen, stelt
het college degene die de zorg had over het graf
hiervan in kennis; hij/zij krijgt gelegenheid een
aanvraag in te dienen om het gedenkteken ter
beschikking te houden;
• Regels voor de berichtgeving en het ter beschikking
houden van gedenktekens zijn bepaald in de
begraafplaatsverordening;
• Uitgezonderd zijn graftekens met bijzonder waarde.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 11

Om een aantal redenen is het van belang goed te zorgen voor historische begraafplaatsen en de
daarop voorkomende graftekens. Heel vaak is sprake van een stedenbouwkundig en/of historisch
belang. In Heiloo is de Witte Kerk met het daaromheen gelegen kerkhof een goed voorbeeld. De
aanleg van de begraafplaats kan een representatief voorbeeld zijn van een stijlperiode uit de
(landschaps)architectuur. Graftekens kunnen een bron zijn voor onze geschiedschrijving en kunnen
een bijzondere vormgeving of symboliek hebben, of gemaakt zijn van bijzondere materialen.
De gemeente beschikt over een lijst van graven/graftekens met een bijzondere waarde en te
beschermen begraafplaatsgedeelten. De zaken die op deze lijst staan, zijn tot gemeentelijk
monument verklaard. Dit betreft enkele graven op de gemeentelijke begraafplaats aan de Holleweg
en graven bij het klooster aan de Hoogeweg. Toevoegen van een graf, grafteken of
begraafplaatsgedeelte aan de monumentenlijst kan plaatsvinden op verzoek of ambtshalve. Het
college stelt de monumentenlijst samen, na de Heilooër monumentencommissie te hebben
gehoord. De raad stelt de lijst vast. Aangezien het bij grafbedekking gaat om een relatief groot
aantal, kleine, niet in het oog lopende zaken, is het aan te bevelen de afdeling Monumentenzorg te
belasten met het ambtshalve actualiseren van deze lijst.
In de begraafplaatsverordening staan regels voor de instandhouding van graftekens met een
bijzondere waarde. Deze regels zijn conform de “Heilooër monumentenverordening”.
In Heiloo liggen enkele graven van oorlogsslachtoffers. De
Oorlogsgravenstichting in Den Haag ziet toe op de
instandhouding van deze graven. Een plaatselijke honorair
consul assisteert met de controle. Indien de betreffende
graven van historische waarde zijn, volstaat de regeling voor
graven/graftekens met een bijzondere waarde.
Beschermde gedeelten en graven of graftekens
met een bijzondere waarde
De gemeente streeft naar behoud van graven of
graftekens met historische of bijzondere waarde.
• Een begraafplaats kan in zijn geheel of gedeeltelijk tot
gemeentelijk monument worden verklaard;
• De gemeente beschikt over een lijst van graven en
graftekens met historische of andere bijzondere
waarde, welke tot gemeentelijk monument zijn
verklaard; afdeling Monumentenzorg is belast met het
ambtshalve actualiseren van de lijst;
• Het college beslist over het ruimen en verwijderen of
herbestemmen van graven/graftekens die op deze lijst
staan.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 12

Een graf ‘ruimen’ is het leeg maken van het graf, nadat de wettelijke grafrusttermijn is verstreken
en een eventueel grafrecht is verlopen. Stoffelijke resten die in het graf worden aangetroffen,
brengt men over naar een andere plek op de begraafplaats (verzamelgraf, knekelput, ossuarium)
of men legt ze helemaal onderin het graf. In het laatste geval spreekt men over een graf
‘schudden’ of ‘verdiepen’. Cremeren van de resten wordt als ongepast beschouwd, omdat de
overledene of nabestaanden in veel gevallen om principiële redenen hebben gekozen voor
begraven.
Omwille van het behoud van voldoende begraafcapaciteit is het aan te bevelen graven te ruimen
en opnieuw te gebruiken, zodra dit wettelijk geoorloofd en gezondheidtechnisch verantwoord is.
Ingevolge de Wet op de lijkbezorging mag een graf niet eerder worden geruimd dan 10 jaar na de
laatste bijzetting. De wetgever is er van uitgegaan dat lijkontbinding in die 10 jaar voldoende plaats
heeft kunnen vinden. In de praktijk blijkt dat deze termijn in veel gevallen te kort is. Het ruimen
van stoffelijke resten die nog onvoldoende zijn vergaan, brengt een gezondheidsrisico met zich
mee en is psychisch zwaar belastend werk. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten pleit om die
reden voor een langere grafrusttermijn, bijvoorbeeld 15 jaar.
Een grafruiming vindt bij voorkeur plaats wanneer het graf geopend wordt om opnieuw te worden
uitgegeven, zodat onnodige kosten van graf openen en dichten worden vermeden). Soms is het
gunstiger meerdere graven tegelijkertijd te ruimen. Uitvoering van een ruiming behoort uitsluitend
te worden uitgevoerd door gespecialiseerd en voldoende gekwalificeerd personeel en zodanig dat
de werkzaamheden voor het publiek aan het gezicht worden onttrokken.
Bij de gehouden enquête vindt de meerderheid ‘verdiepen’ de meest wenselijke methode.
Daarnaast bestaat er bij een aanzienlijk deel behoefte om na een grafruiming een vaste
gedenkplek te behouden. Zij kiezen voor een toegankelijk verzamelgraf/knekelput en/of ossuarium.
Te onderzoeken is hoe groot de belangstelling is voor dergelijke voorzieningen en of hiervoor op de
huidige begraafplaats ruimte te vinden is. Bij de aanleg van een nieuwe begraafplaats kan dit in de
planontwikkeling worden meegenomen.
Een grafruiming roept niet zelden vragen op bij nabestaanden. Als na een overlijden gekozen werd
voor een algemeen graf, kunnen nabestaanden –geconfronteerd met de aankondiging van een
grafruiming- de wens uiten om de resten te laten herbegraven in een eigen graf.
Grafruimingen
Hergebruik van graven wordt bevorderd om de
beschikbare ruimte optimaal te benutten.
• Een graf wordt geruimd als er geen grafrecht (meer)
op rust, maar niet eerder dan 15 jaar na de laatste
bijzetting in dat graf;
• Op verzoek van nabestaanden worden stoffelijke resten
herbegraven in een ander graf of overgebracht naar
een verzamelgraf, knekelput of ossuarium (indien deze
voorzieningen aanwezig zijn);
• In andere gevallen worden de resten onderin het graf
gebracht;
• Ruimen van de stoffelijke resten vindt in beginsel
plaats wanneer het graf geopend wordt voor een
begraving;
• Ruiming geschiedt uitsluitend door gespecialiseerd en
voldoende opgeleid personeel, zodanig dat de
werkzaamheden aan het gezicht worden onttrokken
voor een ieder die niet bij het werk is betrokken;
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 13

In de praktijk komt het voor dat na het overlijden van een rechthebbende van een eigen graf door
de nabestaanden verzuimd wordt het grafrecht te laten overschrijven. Vooral bij graven met een
grafrecht voor onbepaalde tijd (in Heiloo destijds aangeduid als “koopgraven”) is soms ten
onrechte verondersteld dat deze grafrechten eeuwigdurend zijn of automatisch overgaan op de
erfgenamen. Een grafrecht moet op iemands naam worden overgeschreven als de rechthebbende
is overleden. Als dat niet is gebeurd, is het grafrecht vervallen, tenzij anders is overeengekomen bij
het ingaan van het grafrecht. De begraafplaatsverordening die destijds van kracht was, is op dit
punt bindend (oude verordeningen dus goed archiveren!). In deze verordening is veelal ook
geregeld op wiens naam een grafrecht mag worden overgeschreven (bijvoorbeeld levenspartners
en bloedverwanten tot in de derde graad), hoelang daartoe gelegenheid wordt geboden
(bijvoorbeeld 3 maanden of een jaar) en of er overschrijvingsrecht verschuldigd is.
Gelet op het streven om hergebruik van grafruimten te bevorderen, is het aan te bevelen actief
beleid te voeren om geen graven in stand te houden als er geen rechthebbende meer is. Anderzijds
is enige coulance op zijn plaats. De gemeente kan gelegenheid bieden een grafrecht met
terugwerkende kracht te herstellen of opnieuw een grafrecht te vestigen.
Een gebruikelijke procedure is:
- ga voor alle graven na of degene op wiens naam het grafrecht staat nog in leven is;
- geef daarbij prioriteit aan graven die verwaarloosd worden;
- als de rechthebbende is overleden, traceer nabestaanden via de Gemeentelijke Basis
Administratie, door hen aan te spreken bij grafbezoek en/of door berichtgeving bij het graf;
- indien geen nabestaande getraceerd kon worden, vervalt grafrecht;
- indien wel nabestaanden zijn getraceerd, gelegenheid bieden grafrecht te verkrijgen voor 20 jaar
in geval van een graf met recht voor onbepaalde duur, dan wel grafrecht met terugwerkende
kracht voort te zetten tegen betaling van de nog niet betaalde rechten in geval van een graf met
recht voor beperkte duur;
- Stop deze regeling wanneer alle betreffende gevallen zijn afgehandeld.
De afdeling Beheer Openbare Ruimte voert inzake ‘niet overgeschreven grafrechten’ een actief
beleid.
Niet overgeschreven grafrechten
• Indien in het verleden is verzuimd een grafrecht te
laten overschrijven na het overlijden van de
rechthebbende, probeert de gemeente nabestaanden
te traceren en hen in de gelegenheid te stellen alsnog
een grafrecht te verkrijgen;
• Indien het oorspronkelijke recht een recht was voor
onbepaalde duur, is dit recht vervallen. Gelegenheid
wordt geboden een ‘uitsluitend recht’ te krijgen voor
een beperkte duur, conform de dan geldende
begraafplaatsverordening;
• Indien het oorspronkelijke recht voor beperkte duur
gold, wordt gelegenheid geboden dit over te schrijven
conform de dan geldende begraafplaatsverordening, en
tegen betaling van rechten voor overschrijving en het
verlengen met terugwerkende kracht.
Oproep contact op te nemen met beheerder
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 14

Iedere gemeente moet zelf of gedeeld met andere gemeenten een begraafplaats hebben, maar het
beheer en de exploitatie mag worden ondergebracht bij een andere organisatie. Als er maar één
gemeentelijke begraafplaats in gebruik is, is toestemming van Gedeputeerde Staten nodig.
In de huidige situatie zijn begraafplaatstaken ondergebracht binnen de bestaande ambtelijke
organisatie. De taken van beleidsvorming, exploitatie en beheer zijn verdeeld over verschillende
afdelingen en medewerkers binnen de sector Grondgebied. Deze taken zijn voor de betrokken
medewerkers geen hoofdtaak, uitzonderend degene(n) die is/zijn aangesteld als begraafplaatsbeheerder.
De financiën van de begraafplaatsexploitatie worden centraal geadministreerd en
beheerd bij de afdeling Organisatieondersteuning.
Voor degenen die gebruik maken van gemeentelijke begraafplaatsen is het wenselijk dat de
organisatie efficiënt is opgezet, zodat de exploitatiekosten laag zijn. Andere afwegingsfactoren zijn:
in hoeverre worden dodenbezorging en begraafplaatsbeheer gezien als kerntaak van de gemeente,
en hoeveel waarde wordt gehecht aan het toezicht op de uitvoering van taken. Het gaat om
emotionele gebeurtenissen, waarbij de gemeente eindverantwoordelijk blijft. Als de huidige
tariefstelling als maatstaf wordt genomen voor efficiëntie, en men vergelijkt dit met de gemiddelde
tarieven in Noord-Holland, geeft dit geen aanleiding om de organisatievorm te wijzigen. Ook de
klanttevredenheid is goed, zie de resultaten van de gehouden enquête. Maar dat wil niet zeggen
dat het niet beter kan. Het is afhankelijk van allerlei omstandigheden welke organisatievorm de
voorkeur geniet.
Interne verzelfstandiging: Oprichten van een afdeling die zich uitsluitend bezighoudt met taken met betrekking
tot de gemeentelijke begraafplaatsen. Dit lijkt in Heiloo niet zinvol, gelet op de veelheid aan specialistische
taken met elk een relatief geringe omvang.
Externe verzelfstandiging: Het gemeentebestuur richt een private rechtspersoon op, bijvoorbeeld een stichting,
waaraan de beheertaak wordt overgedragen. Ook na de rechtsovergang blijft de gemeente als enig
aandeelhouder en subsidiënt rechtstreeks verantwoordelijk voor de financiële positie van de onderneming. Het
gemeentebestuur is als oprichter van de rechtspersoon verantwoordelijk voor het formuleren van de statutaire
taken en verplichtingen. Cruciaal daarbij is enerzijds het verankeren van de gewenste bestuurlijke zeggenschap,
en anderzijds de onafhankelijkheid van de organisatie.
Privatisering: Van privatisering is sprake zodra een private partij geheel of gedeeltelijk verantwoordelijk wordt
voor de financiering en exploitatie van de begraafplaats. De betreffende partij staat geheel los van de gemeente
en is een concurrerende marktpartij die voor het voortbestaan afhankelijk is van de eigen prestaties. De uit te
voeren taken worden niet meer gezien als specifieke overheidstaken en de gemeente ziet af van strategische
ambities. Toch kan de gemeente nog enige invloed laten gelden. Zo kunnen privaatrechtelijk voorwaarden
worden verbonden aan de overdracht, bijvoorbeeld met betrekking tot de hoogte van de tarieven van de
begraafplaats. Daarnaast kan worden bedongen dat een overheidsbestuurder of -commissaris wordt
aangesteld.
Organisatie
De organisatievorm voor het beheer en de exploitatie van
de begraafplaatsen (intern, uitbesteed, geprivatiseerd)
wordt afgestemd op de belangen van nabestaanden en
belangen van de gemeente.
• Beheer en exploitatie van gemeentelijke
begraafplaatsen zijn georganiseerd binnen de
ambtelijke organisatie. De beleidsvormende taak ligt bij
de afdeling Volkshuisvesting, openbare ruimte en
milieu; het beheer valt onder de afdeling Beheer
Openbare Ruimte; financiële zaken vallen onder de
afdeling Organisatieondersteuning.
• Indien daartoe aanleiding bestaat, evalueert het
college voor- en nadelen van verzelfstandiging of
privatisering en bepaalt op grond daarvan wat
wenselijk is.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 15

De rechten (leges) die de gemeente heft voor begravingen, grafrechten en onderhoud worden
geheven op basis van de Gemeentewet. Deze rechten worden aangemerkt als gemeentelijke
belastingen. De gemeente mag geen winst maken met de heffing van deze rechten. Alleen kosten
die door de dienstverlening worden veroorzaakt kunnen worden verhaald. Kosten voor opbouw van
vervangingsreserve mogen worden toegerekend, evenals omzetbelasting (indien recht op bijdrage
uit btw compensatiefonds). De gemeente moet inzicht kunnen geven in de lasten en baten van de
verschillende vormen van dienstverlening.
Te onderscheiden zijn:
- rechten voor begraven, opgraven, bijzetten of verwijderen asbus of verstrooien as
- grafrecht voor verlenen uitsluitend recht
- inschrijvingsrecht/overschrijvingsrecht eigen graf
- vergunning gedenkteken
- onderhoudsrecht
De eis dat opbrengsten niet hoger mogen zijn dan de lasten - ook wel de opbrengstnorm genoemd
- moet in de visie van de wetgever worden toegepast op de legesverordening in haar geheel, dat
wil zeggen op het totaal van alle daarin opgenomen heffingen. In de literatuur wordt ook wel
verdedigd om deze norm op gelijksoortige vormen van dienstverlening toe te passen, bijvoorbeeld
op het totaal van lijkbezorgingrechten. Die zienswijze betekent dat de opbrengstnorm niet van
toepassing is op ieder afzonderlijk subproduct. Niettemin moet de tariefstelling wel voldoen aan
een aantal eisen. De heffingsmaatstaf voor rechten:
- moet praktisch hanteerbaar zijn;
- moet een relatie hebben met de door de gemeente gemaakte kosten;
- mag niet leiden tot een heffing naar inkomen, winst, of vermogen;
- mag niet leiden tot willekeurige en onredelijke heffingen;
- mag geen strijd met algemene rechtsbeginselen opleveren.
Tariefdifferentiatie in het recht voor algemeen onderhoud van de begraafplaats is slechts
toegestaan als er sprake is van verschil in genot bij dat onderhoud, bijvoorbeeld als de
infrastructuur niet overal gelijkwaardig is.
Op grond van de huidige Wet op de lijkbezorging hoeft er geen apart tarief te worden gerekend
voor het begraven van een kind. In het verleden was dit wel het geval. Veel gemeenten hebben
deze tariefdifferentiatie tussen volwassen en kinderen toch gehandhaafd, waarschijnlijk uit sociale
overwegingen.
Tarieven
Gelet op de gemeentewet mag de opbrengst van het
product ‘begraafplaats’ de kosten niet overtreffen en
moet de tariefstelling voor de verschillende subproducten
inzichtelijk zijn.
• Conform de opdracht van de raad streeft het college
naar 100% kostendekkende dodenbezorging;
• Bij het opstellen van de jaarlijkse begroting wordt de
geschatte opbrengst van het product begraafplaatsen
gebaseerd op gegevens over het verwachte
sterftecijfer en de verwachte vraag naar afzonderlijke
subproducten (zoals eigen graf, algemeen graf,
urnenruimten, asverstrooiing).
• De tariefstelling is inzichtelijk te maken;
• De tarieven voor de subproducten worden gerelateerd
aan de toe te rekenen kosten;
• Bij bestaande voorzieningen zal een tarief worden
bepaald dat onder de kostprijs ligt, als blijkt dat er
onvoldoende gebruik van wordt gemaakt;
• Kosten die uit het verleden voortkomen en
redelijkerwijs niet kunnen worden doorberekend aan
nieuwe gebruikers van voorzieningen of diensten,
worden buiten beschouwing gelaten;
• Kosten en opbrengsten die niet direct gerelateerd zijn
aan dodenbezorging worden bij het bepalen van de
mate van kostendekking buiten beschouwing gelaten;
• Lasten van het opbouwen van vervangingsreserves
worden zodanig doorberekend in de tarieven dat dit
geen ongewenste schommelingen van de tarieven tot
gevolg heeft.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 16

Ten aanzien van het wettelijk verplichte begraafplaatsregister en de administratie voor het innen
van grafrechten gelden specifieke eisen. Hiermee is rekening te houden bij het ontwikkelen van
een automatiseringsplan en het ontwikkelen van richtlijnen voor gegevensverstrekking.
Gegevens van het begraafplaatsregister zijn openbaar. Aan iedereen moet desgevraagd informatie
worden gegeven. Het is niet verplicht dat iedereen het begraafplaatsregister zelf kan inzien, maar
het mag wel: bijvoorbeeld via internet of een informatiezuil op de begraafplaats. Het register bevat
alleen die gegevens die nodig zijn om te kunnen weten waar iemand is begraven: een nauwkeurige
plaatsaanduiding, grafnummer, voornaam, geboortenaam, geboortedatum, datum van overlijden
en eventueel datum van de begrafenis.
Bij de administratie van rechthebbenden en andere belastingplichtigen is de Wet Bescherming
Persoonsgegevens van toepassing. Specifiek voor grafrechten zijn er nadere regels opgesteld in het
ontheffingenbesluit Wet Bescherming Persoonsgegevens.
In de huidige situatie is sprake van het naast elkaar bestaan van een handmatige administratie op
de begraafplaats (het wettelijk verplichte begraafplaatsregister met nauwkeurige aanduiding wie
waar begraven ligt) en een geautomatiseerde administratie bij afdeling Organisatieondersteuning
(ook een register van begravenen om informatie te kunnen verstrekken, en een administratie van
belastingplichtigen in verband met het innen van leges).
Als in de toekomst gekozen wordt alle onderdelen van de aan de begraafplaatsen gerelateerde
administraties te automatiseren en te integreren in één systeem, moet er voor worden gezorgd dat
gegevens van overledenen en gegevens van rechthebbenden afzonderlijk kunnen worden
geraadpleegd. Wie welke gegevens mag bijhouden en raadplegen is geregeld in de “Verordening
verwerking persoonsgegevens gemeente Heiloo”.
Een duidelijke, toegankelijke informatievoorziening is wenselijk.
Voor verbetering vatbaar is:
- Uitleg over grafrust: waarom is verlenging van grafrecht in sommige
gevallen verplicht?
- Uitleg over grafruiming en over mogelijkheden van herbegraving;
- Consequent gebruik terminologie in voorlichtingsmateriaal, correspondentie
en facturen, waarbij de terminologie van de begraafplaatsverordening
leidend is voor de omschrijving van de voorzieningen en diensten, en de
terminologie van de Gemeentewet leidend is voor de omschrijving van
aard en rechtsgrond van geheven rechten.
Bij de eerstvolgende herziening van de informatiefolder en eerstvolgende
factureringsronde kan dit worden gecontroleerd en waar nodig worden
aangepast.
Informatiezuil
Administraties en automatisering
Met betrekking tot dodenbezorging houdt de gemeente
de volgende administraties bij:
1. Begraafplaatsregister;
2. Rechthebbendenadministratie.
• In het begraafplaatsregister staan uitsluitend gegevens
die nodig zijn om te kunnen weten wie waar begraven
ligt. Dit register is openbaar. Aan een ieder die dat
wenst wordt informatie verstrekt over in dit register
bewaarde gegevens;
• In de rechthebbendenadministratie worden gegevens
bewaard van de houder van een grafrecht of de
opdrachtgever van een begraving. Deze gegevens zijn
niet openbaar.
• Indien voornoemde administraties worden bijgehouden
in één geautomatiseerd systeem, wordt (het gebruik
van) het systeem zo ingericht dat wordt voldaan aan
wettelijke bepalingen
Informatieverstrekking
• Bij vragen over het gebruik van de begraafplaatsen is
de afdeling Beheer Openbare Ruimte het eerste
aanspreekpunt. Dit is/zijn primair de medewerker(s)
die is/zijn aangesteld als beheerder van de
begraafplaatsen.
• Bij vragen over leges is de afdeling
Organisatieondersteuning het eerste aanspreekpunt.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 17

2.2 Dodenbezorging buiten gemeentelijke begraafplaatsen
De Wet op de lijkbezorging onderscheidt gemeentelijke en bijzondere begraafplaatsen. Een
bijzondere begraafplaats kan worden aangelegd en in stand gehouden door een kerkgenootschap,
een privaatrechtelijke rechtspersoon of een natuurlijk persoon. Van deze categorieën is alleen een
kerkgenootschap gerechtigd tot het hebben van één of meer kerkelijke begraafplaatsen tot een
zodanige uitgestrektheid, als overeenkomt met een redelijk deel van de grond, welke in de
gemeente voor begraafplaatsen bestemd is.
De aanleg van een bijzondere begraafplaats levert voor de gebruikers uiteraard het voordeel op dat
zij een eigen plek hebben, waarover zij zelf het beheer voeren. Er kunnen eigen regels worden
opgesteld en de inrichting en prijsstelling kan naar eigen inzicht worden bepaald. Soms kunnen de
exploitatiekosten laag worden houden door inzet van vrijwilligers.
Voor de gebruikers van de gemeentelijke begraafplaats en voor de gemeente zelf is er geen
voordeel. Het exploiteren van een begraafplaats is voordeliger naarmate deze groter is. En het
aanleggen van meerdere kleine begraafplaatsen is planologisch gezien ongunstig doordat het
ontwikkelingen kan belemmeren.
In Heiloo zijn drie bijzondere begraafplaatsen. Daarvan is alleen de rooms-katholieke begraafplaats
aan de Westerweg nog in gebruik. De andere twee betreffen de begraafplaats op het terrein van
St. Juliana Stichting en de begraafplaats op het terrein van de psychiatrische instelling Sint
Willibrordus.
Als een kerkgenootschap een eigen begraafplaats wil stichten, is de gemeente op grond van artikel
40 van de Wet op de lijkbezorging verplicht mee te werken aan het tegen redelijke voorwaarden
kunnen verwerven van grond welke geschikt is voor een begraafplaats. Verder zijn de gangbare
procedures ten aanzien van ruimtelijke ordening en milieu van toepassing.
In het verleden heeft de gemeente geen financiële ondersteuning gegeven bij het verwerven van
grond, de aanleg of exploitatie van een bijzondere begraafplaats. Wel is ondersteuning geboden bij
de planontwikkeling door specifieke kennis en faciliteiten beschikbaar te stellen.
De Wet op de lijkbezorging regelt de procedures bij het gesloten verklaren en opheffen van een
bijzondere begraafplaats.
Bijzondere begraafplaatsen
De Wet op de lijkbezorging onderscheidt gemeentelijke
en bijzondere begraafplaatsen. De gemeente stimuleert
het stichten van bijzondere begraafplaatsen niet.
• Een verzoek aan de gemeente om een bijzondere
begraafplaats te mogen stichten kan worden gedaan
door een kerkgenootschap. Bij een dergelijk verzoek
zal voldoende aannemelijk moeten zijn dat hiertoe bij
een groot aantal ingezetenen behoefte bestaat;
• Het college beziet in eerste instantie of het aanwijzen
van een apart gedeelte op een bestaande
begraafplaats een geschikte oplossing is;
• Als het stichten van een eigen begraafplaats de
voorkeur krijgt, zal de gemeente meewerken aan het
tegen redelijke voorwaarden kunnen verwerven van
grond welke geschikt is voor een begraafplaats in een
omvang die passend is voor de beoogde doelgroep;
• Voor de locatie en inrichting van de begraafplaats zijn
voorts de gangbare procedures ten aanzien van
ruimtelijke ordening en milieu van toepassing;
• De gemeenteraad wijst grond aan als begraafplaats en
schrijft maatregelen voor die nodig zijn om de grond te
kunnen gebruiken als begraafplaats;
• De gemeente draagt niet bij in aanlegkosten of
exploitatie van een bijzondere begraafplaats;
• In het voorbereidingstraject van de aanleg kan
ondersteuning worden geboden door specifieke kennis
en faciliteiten beschikbaar te stellen;
• Bij opheffing van die begraafplaats wordt het register
overgebracht naar het archief van de gemeente.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 18

Het opdelen van een begraafplaats ten behoeve van afzonderlijke groeperingen is ongunstig voor
de exploitatie. Het gaat ten koste van de flexibiliteit (waar kan worden begraven) en de capaciteit
(als een deel vol dreigt te raken kan geen gebruik worden gemaakt van afgescheiden delen). Daar
staat tegenover dat het aanwijzen van een afgescheiden gedeelte een betere optie kan zijn dan de
aanleg van een nieuwe begraafplaats, want als er op meerdere plaatsen in de gemeente
begraafplaatsen ontstaan, kan dit planologische ontwikkelingen belemmeren.
De Wet op de Lijkbezorging noemt het aanwijzen van een afgescheiden gedeelte als alternatief
voor het stichten van een bijzondere begraafplaats. Een kerkgenootschap dat geen gebruik maakt
van het recht een eigen begraafplaats te stichten, is gerechtigd een deel van de gemeentelijke
begraafplaats tot zijn beschikking te krijgen. Het betreffende wetsartikel hoeft niet zo te worden
uitgelegd dat iedere willekeurige groepering een apart gedeelte mag vragen, bijvoorbeeld een
sportvereniging of een groep notabelen. De wet spreekt expliciet over een kerkgenootschap * ) .
De vraag of de gemeente op verzoek een apart gedeelte moet aanwijzen is ook voorgelegd in de
enquête over het beleid ‘dodenbezorging en gedenkplaatsen’. De reacties waren niet eenduidig: bij
burgers is 50% voor aparte gedeelten, bij professioneel betrokken organisaties is 69% voor.
Als de vraag om een eigen gedeelte op de gemeentelijke begraafplaats zich voordoet, is in de
eerste plaats te bezien of het verzoek voldoende gerechtvaardigd is. Hoe groot is de achterban en
gaat het om ingezetenen van Heiloo? Kan aan specifieke wensen niet worden voldaan binnen de
dan bestaande inrichting op de begraafplaats?
Als besloten wordt in te stemmen met een apart gedeelte kan over de inrichting, de afscheiding en
het gebruik van het af te scheiden deel overleg worden gepleegd. Het is aan te bevelen de
uitvoering van beheertaken van die gedeelten over te dragen aan de vragende partij, als deze door
inzet van vrijwilligers de beheerkosten laag kan houden. Wel blijft de gemeente verantwoordelijk
voor het beheer. De begraafplaatsadministratie kan het best centraal worden bijgehouden door de
gemeente, zodat aan alle wettelijke eisen wordt voldaan en duidelijk is waar informatie kan worden
opgevraagd.
*) In de literatuur is terug te vinden dat er geen juridische omschrijving is van het begrip
kerkgenootschap. Om als kerkgenootschap te worden aangemerkt, zou slechts de wil daartoe
voldoende zijn. De Nederlandse rechter is bevoegd om in voorkomend geval een beslissing te
nemen.
Afgescheiden gedeelten kerkgenootschappen
Het inrichten van aparte gedeelten voor specifieke
groepen wordt niet gestimuleerd. Maar als er een keuze
moet worden gemaakt tussen aanleg van een bijzonder
begraafplaats of een apart gedeelte op een bestaande
begraafplaats, verdient het laatste over het algemeen de
voorkeur.
• Een afgescheiden gedeelte maken op een
gemeentelijke begraafplaats geschiedt uitsluitend ten
behoeve van een kerkgenootschap;
• Het college toetst de noodzaak en uitvoerbaarheid;
• De wijze van afscheiding wordt in onderling overleg
bepaald;
• Overdracht van beheertaken wordt in onderling overleg
bepaald; de gemeente blijft verantwoordelijk voor het
beheer;
• De gemeente voert de administratie;
• Bij aanleg van een nieuwe begraafplaats wordt bij het
bepalen van de inrichting op voorhand een indeling
nagestreefd waarbij ruimtelijke afscheiding van één of
meer gedeelten mogelijk is
Islamitisch gedeelte (grafrichting afgestemd op Qibla)
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 19

In Nederland vinden er per jaar twee tot drie begravingen in eigen grond plaats. Begraven op
eigen grond vereist het aanwijzen van die grond als bijzondere begraafplaats, want in de Wet op
de lijkbezorging van 1991 is de mogelijkheid van het zogenoemde familiegraf op eigen grond
vervallen. De wetgever wil het her en der vestigen van grafrechten ontmoedigen, omdat dit
planologische ontwikkelingen zou kunnen belemmeren. Daarnaast is het in de meeste gevallen
aannemelijk dat omwonenden bezwaren hebben (ethisch, psychologisch, aantasting woongenot).
De VROM-Inspectie van de rijksoverheid wil om die redenen waken voor precedentwerking en
geeft voorts aan dat het wenselijk is dat gemeenten hierop beleid ontwikkelen. Er zijn uitspraken
van de Hoge Raad waarin is bepaald dat een gemeente terecht het begraven op eigen grond had
geweigerd. Daarbij werd meegewogen dat de betreffende gemeente een duidelijke beleidslijn op
dit punt hanteerde.
In Heiloo werd in 1805 schout en
secretaris W. Laarman begraven
op zijn eigen bosgrond (huidige
Secretarisbosje). Voor zover
bekend zijn er in Heiloo geen
graven meer buiten de reguliere
begraafplaatsen.
De Wet op de lijkbezorging staat toe dat de as van een overledene wordt bewaard of verstrooid
buiten de plaatsen die daartoe zijn bestemd. Dus in principe kan iemand overal as verstrooien als
de eigenaar van het betreffende terrein daarmee instemt en niemand hier hinder van ondervindt.
De wet staat toe dat een gemeente nadere regels stelt, maar niet zodanig dat asverstrooiing
grotendeels onmogelijk wordt gemaakt.
Onderzoek door de VROM-Inspectie van de rijksoverheid heeft uitgewezen dat er geen directe
milieueffecten zijn te verwachten als gevolg van het individueel verstrooien van as. Maar als een
plek hiervoor herhaaldelijke wordt gebruikt, kan dit alsnog tot ongewenste milieubelasting leiden.
In de Algemene Plaatselijke Verordening van Heiloo is geregeld dat incidentele asverstrooiing
verboden is op verharde delen van de weg, gemeentelijke begraafplaatsen *) en
crematoriumterreinen, woonbuurten en bedrijventerreinen, speelplaatsen en schoolterreinen. Het
zal duidelijk zijn dat niemand aanspraak kan maken op enigerlei beperking in het gebruik en
beheer van een plek waar as is verstrooid. Het is niet wenselijk dat zonder enige regulering, in de
gemeente gedenkplaatsen ontstaan.
*) Het verbod in de APV heeft uitsluitend betrekking op ‘incidentele asverstrooiing’. Verstrooiing op het
strooiveld mag uiteraard wel (ambtshalve of onder toezicht, en alleen met vergunning).
Begraven op eigen grond
• Verzoeken om begraven te mogen worden op eigen
grond worden afgewezen.
Asverstrooiing op dierbare plek
(incidentele verstrooiing)
• In de Algemene Plaatselijke Verordening is geregeld
waar incidentele asverstrooiing verboden is en welke
uitzonderingen hierbij van toepassing zijn;
• Niemand kan aanspraak maken op enigerlei beperking
in het gebruik en beheer van een plek waar as is
verstrooid.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 20

De Wet op lijkbezorging onderscheidt gemeentelijke crematoria en bijzondere crematoria. In
Nederland behoren de meeste tot de categorie ‘bijzondere crematoria’ (stichting, vereniging of
private onderneming).
Tegenwoordig kiest 51% van de bevolking voor cremeren en over het algemeen wordt
aangenomen dat dit percentage verder zal stijgen. Terwijl een begrafenis binnen de gemeente
mogelijk is, moet men in het geval van een crematie soms ver reizen om bij de plechtigheid
aanwezig te kunnen zijn. Het aantal crematies van ingezetenen van Heiloo is nu ongeveer 90 per
jaar en kan in de toekomst oplopen tot 180 à 280 per jaar. Dat komt neer op gemiddeld 3 à 5
crematies per week.
Crematoria hebben doorgaans een regionale functie. Een crematorium dat uitsluitend de behoefte
van Heiloo verzorgt is weinig realistisch omdat dat onvoldoende rendabel is. Dat betekent dat naast
het voordeel voor de eigen bevolking nadrukkelijk ook de nadelen moeten worden meegewogen,
zoals ruimtebeslag en aantrekking van extra verkeer. Daar komt bij dat de mogelijke vestiging van
een crematorium voor sommigen een emotioneel beladen aangelegenheid is. Omwonenden kunnen
allerlei bezwaren naar voren brengen, zoals:
- Ethische en godsdienstige opvattingen over cremeren
- Confrontatie met de dood
- Vrees voor geuroverlast
- Vrees voor verkeer- en/of parkeerproblemen
- Onverenigbaarheid met functies in de omgeving (recreatie, uitgaansgelegenheden)
- Waardedaling van onroerend goed in de omgeving
- Crematorium voorziet onvoldoende in behoefte, is economisch niet verantwoord
Vergeleken met andere publieke voorzieningen, zijn er veelal lange procedures nodig
en moet de gemeente veel tijd en geld steken in goede planvorming,
planbegeleiding en voorlichting.
Crematorium
• Een eventuele vergunningsaanvraag voor het oprichten
van een crematorium wordt in regionaal overleg aan de
orde gesteld.
• Het college zal vestiging van een crematorium in Heiloo
niet stimuleren.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 21

2.3 Gedenkplaatsen en collectieve rouw
De laatste jaren is er in Nederland menig
gedenkteken voor collectieve rouw bij gekomen:
monument voor gevallenen bij vredesoperaties,
monument voor het doodgeboren kind,
monument voor slachtoffers van slavernij,
enzovoort. Over deze tendens kan verschillend
worden gedacht. Sommigen wijzen het af omdat
ze het zien als blijk van een soort wanhoop die
ten onrechte worden geuit naar de rest van de
gemeenschap. Anderen oordelen milder en
onderschrijven het belang van dergelijke
initiatieven voor het proces van rouwverwerking.
Traditioneel wordt de nationale dodenherdenking
in Heiloo gehouden bij het monument ‘De man
van Vught’ (Frederica’s Hof), voorafgegaan door
een stille tocht. De gemeente ondersteunt de
organisatie van deze herdenking. Bij de
gehouden enquête over het beleid
‘dodenbezorging en gedenkplaatsen’ geven de
respondenten vrijwel unaniem aan het goed te
vinden dat de gemeente dit ondersteunt.
Naast de voornoemde traditionele stille tocht, zijn
er spontane stille tochten, veelal na een misdrijf
of tragisch ongeval. Landelijk gezien stijgt het
aantal initiatieven om een dergelijke stille tocht te
houden.
De regels voor optochten en evenementen in
Algemene Plaatselijke Verordening volstaan.
Gedenktekens voor collectieve rouw
• Verzoeken om een permanent gedenkteken in de
openbare ruimte te mogen plaatsen zullen worden
beoordeeld op het belang dat er mee is gediend;
• Dergelijke verzoeken worden voorts getoetst aan
welstandseisen en aan alle relevante wetten en
regelingen ten aanzien van bouwwerken.
Stille tochten
• Verzoeken voor het houden van stille tochten worden
in overweging genomen, als duidelijk is dat het verzoek
oprecht en voldoende gemotiveerd is;
• Een verzoek wordt getoetst op aspecten van openbare
orde, overlast, verkeersveiligheid. Regels voor
optochten en evenementen van de Algemene
Plaatselijke Verordening zijn hierbij van toepassing.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 22

Landelijk gezien neemt het aantal verzoeken om een gedenkteken te mogen plaatsen langs de
openbare weg toe. Het gaat meestal om verkeersslachtoffers of slachtoffers van zinloos geweld. Er
is geen uniforme landelijke regeling op dit terrein. Rijkswaterstaat voert een beleid waarbij een
verzoek welwillend beoordeeld wordt, maar waarbij tegelijkertijd wordt gemeld dat in de praktijk
zelden toestemming verleend wordt vanwege de verkeersveiligheid. Sommige provinciale besturen
staan gedenktekens langs de provinciale wegen principieel niet toe. De meeste gemeenten hebben
nog geen eigen beleid op dit punt. Als ze dit wel hebben, is het veelal vergelijkbaar met de koers
van Rijkswaterstaat: welwillend, maar de verkeersveilig gaat voor.
Er van uitgaande dat een verzoek om een gedenkteken langs de openbare weg te mogen plaatsen
oprecht is, is er geen aanleiding om dit verzoek principieel af te wijzen. Wel zullen ander belangen
moeten worden meegewogen.
Te denken is aan de volgende voorwaarden:
- alleen op plaatsen waar de verkeersveiligheid op geen enkele wijze negatief wordt beïnvloed;
- alleen waar eventuele hinder voor het beheer van de openbare ruimte niet bezwaarlijk is;
- alleen tijdelijk, bijvoorbeeld maximaal een half jaar;
- ongedaan maken mogelijk als bij nader inzien of door gewijzigde omstandigheden
verkeersveiligheid niet kan worden gewaarborgd of als dit nodig is in het belang van de
openbare orde.
Bermmonumenten
• Voor het aanbrengen van een gedenkteken langs de
openbare weg geldt een meldingsplicht;
• Toestemming wordt alleen verleend voor gedenktekens
met een zeer tijdelijk karakter (neerleggen van
bloemen, ophangen brieven of kaarten);
• Gedenktekens met een duurzamer karakter zijn niet
toegestaan.
• Toestemming wordt verleend voor de duur van
maximaal zes maanden;
• Toestemming wordt niet verleend als er bezwaren zijn
uit oogpunt van verkeersveiligheid of het beheer en
onderhoud van wegen, beplantingen en andere
openbare voorzieningen.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 23

2.4 Bijzondere situaties
Opgraving binnen grafrusttermijn
• Ingevolge artikel 29 van de Wet op de lijkbezorging
verleent de burgemeester vergunning tot opgraving of
herbegraving wanneer deze plaats vindt binnen de
wettelijke grafrusttermijn;
• Aan de vergunning verbindt de burgemeester de
nodige voorschriften betreffende geneeskundig
toezicht, alsmede vervoer en bestemming van het
stoffelijk overschot.
• Vergunning is niet vereist wanneer opgraving plaats
vindt in opdracht van een gerechtelijke autoriteit.
Uitvaart op kosten van de gemeente
• Ingevolge artikel 21 van de Wet op de lijkbezorging
draagt de burgemeester zorg voor de lijkbezorging als
niemand anders daarin voorziet;
• De kosten worden verhaald op de opbrengst van
goederen die bij de overleden persoon worden
aangetroffen en niet aan anderen toebehoren, uit de
nalatenschap en, als dit niet toereikend is, op de bloed-
en aanverwanten die krachtens het Burgerlijk Wetboek
tot onderhoud van de overledene verplicht zouden zijn.
Calamiteiten
• Bij een calamiteit kan de gemeente taken op zich
nemen bij uitvaarten en rouwverwerking. Het
bestaande gemeentelijke rampenplan voorziet in
procedures en taakbeschrijvingen.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 24

3 Achtergrondinformatie
3.1 Begraafplaatsen in Heiloo
Begraafplaats Witte Kerk
11 e eeuw Begraven op gewijde plekken,
vermoedelijk alleen in en rond de kerk
17 e eeuw Kerk en begraafplaats beheerd door
gereformeerde kerkgemeenschap
1816 Kerk en begraafplaats beheerd door
Nederlands Hervormde kerkgemeenschap
1828 Goedkeuring gedeputeerde staten
instandhouding begraafplaats Witte Kerk
(Heiloo telde 538 zielen en beschikte over
een goede begraafplaats)
19 .. Begraafplaats gesloten verklaard
19 .. Kerk en het ommuurde terrein met oude
graftekens wordt gemeentelijk monument
Gemeentelijke Begraafplaats Holleweg
1918 Ingebruikneming, circa 0,5 ha
1935 Uitgebreid, vijver aangelegd
1965 Uitgebreid tot ruim 1,5 ha
1993 Urnengraven en columbarium
1996 Strooiveld
2005 Bijzondere graftekens van oudste gedeelte
op gemeentelijke monumentenlijst
Asverstrooiing buiten een daartoe bestemde plaats
2005 Artikel met nadere regels voor incidentele
verstrooiing van as opgenomen in de
Algemene Plaatselijke Verordening
Bijzondere begraafplaats Westerweg (RK)
1841 Inwijding, ca. 0,4 ha
In fasen uitgebreid tot circa 0,8 ha,
2006 Uitgebreid tot 1,15 ha
Bijzondere begraafplaats op het terrein van
psychiatrische instelling Sint Willibrordus
1930 Toestemming college voor ingebruikneming
Grootte ca. 0,9 ha
Sinds ’70 er jaren niet meer in gebruik
Bijzondere begraafplaats op het terrein van
St. Juliana Stichting
1938 Toestemming college voor ingebruikneming
Grafmonumenten staan op gemeentelijke
monumentenlijst
Familiebegraafplaatsen
1805 Graf van Wilhelmus Laarman (1729-1805,
schout en secretaris van Heiloo) ter hoogte
van Laarmanstraat en Van Aostastraat
(secretarisbosje).
Voor zover bekend zijn er in Heiloo geen
particuliere familiebegraafplaatsen meer.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 25

3.2 Dodenbezorging en gedenkplaatsen in Heiloo
Voorzieningen en diensten
Voorzieningen:
□ gesloten begraafplaats bij Witte Kerk
□ herdenkingsmonument(en)
□ gemeentelijke begraafplaats Holleweg:
o rouwcentrum, aula
o algemene graven
o eigen graven
o eigen graven met recht van onbeperkte duur (nu niet meer mogelijk)
o eigen urnennissen / urnengraven
o strooiveld
□ uitstrooimogelijkheden buiten begraafplaatsen
Diensten:
□ administraties en informatieverstrekking
□ graf of urnenruimte openen/dichten
□ toezicht houden bij uitvaart
□ vergunning grafteken
□ reinigen van graftekens
□ beheer en onderhoud begraafplaats
□ diensten en faciliteiten bij rampen
□ instandhouding beschermde gedeelten begraafplaats
□ instandhouding graven/graftekens met bijzondere waarde
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 26

Op bestuurlijk niveau hebben zowel de
burgemeester, het college en de gemeenteraad een
aantal specifieke taken met betrekking tot
dodenbezorging en gedenkplaatsen. Binnen de
ambtelijke organisatie hebben nagenoeg alle
afdelingen hierbij een taak. Financieel en
organisatorisch ligt het zwaartepunt bij de
begraafplaatsexploitatie. De beleidsvormende taak
ligt bij de afdeling Volkshuisvesting, ruimtelijke
ordening en milieu. Het beheer van de
begraafplaatsen valt onder Beheer openbare ruimte.
Beide afdelingen vallen onder de sector
Grondgebied. Het financieel beheer valt onder
afdeling Organisatieondersteuning.
3.3 Dodenbezorging en gedenkplaatsen in Heiloo
Taken en verantwoordelijkheden
Burgemeester sector Welzijn & Burgerij
draagt zorg voor ambtshalve begravingen
verleent vergunning bij opgraving,
herbegraving binnen wettelijke grafrusttermijn
College sector Grondgebied
geeft toestemming voor in gebruikneming van
begraafplaats of crematorium
publiek maken van voornemen vergunning te
verlenen voor vestiging crematorium
Publiekszaken Gemeentelijke Basis Administratie
Prognose aantal overlijdingen
Welzijn Uitvaartverzorging i.g.v. calamiteiten;
Contacten met maatschappelijke en
levensbeschouwelijke organisaties
Grondbedrijf Grondzaken, exploitatieberekeningen
Volkshuisvesting,
ruimtelijke ordening en
milieu
bestemmingsplannen, aanleg
begraafplaatsen, monumentenbeleid,
gemeentelijke gebouwen, milieuzaken
verleent milieuvergunning voor crematorium Beheer Openbare Ruimte Beheer, onderhoud begraafplaatsen
verleent vergunning voor oprichten
bewaarplek urnen buiten een crematorium
verleent vergunning voor het bestemmen van
een terrein voor verstrooien van as
Ingenieursbureau
Gemeenteraad sector Bestuur- en organisatieondersteuning
draagt zorg voor toewijzen bestemming
begraafplaats en bepalen randvoorwaarden
draagt zorg van het gesloten verklaren van
een begraafplaats of delen daarvan
verleent vergunning voor oprichten, wijzigen
of uitbreiden van een crematorium
draagt zorg voor opstellen verordeningen
Bestuursondersteuning
Organisatie
ondersteuning
Beleid-/beheerplannen groen, toetsing
ruimtelijke planning, landmeten,
werkvoorbereiding, toezicht
Algemene Plaatselijke Verordening,
rampenbestrijding, automatisering
Financiën, verordeningen, publieksvoorlichting,
organisatie, personeel
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 27

Overzicht van huidige wetten, besluiten en
verordeningen met betrekking tot dodenbezorging
Landelijk
□ Wet op de Lijkbezorging
□ Besluit op de lijkbezorging
□ Inspectierichtlijn Lijkbezorging
□ Gemeentewet
□ Wet Bescherming Persoonsgegevens
□ Besluit ontheffingen Wet Bescherming
Persoonsgegevens
Gemeentelijk
□ Verordening op het beheer en gebruik van de
gemeentelijke begraafplaatsen
□ Nadere regels openstelling begraafplaatsen
□ Nadere regels graven en asbezorging
□ Nadere regels grafbedekkingen
□ Algemene plaatselijke verordening
□ Bestemmingsplannen
□ Legesverordening en bijbehorende Tarieven
lijkbezorging en aanslag grafrechten
□ Verordening verstrekking persoonsgegevens
□ Gemeentelijk rampenplan
3.4 Regelgeving op het gebied van dodenbezorging
Historisch overzicht regelgeving dodenbezorging
784 Karel de Grote
Begraven wordt in en rond de kerk; crematie is verboden
1810 Franse tijd
Begraven in een kerk wordt verboden en begraven wordt een overheidstaak (scheiding kerk en
staat): gemeenten moeten een algemene begraafplaats buiten de bebouwde kom aanleggen.
1813 Buitenwerking stellen van Frans decreet
1828 Koninklijk besluit
Begraven in een kerk wederom verboden en gemeenten met meer dan 1000 inwoners moeten een
algemene begraafplaats buiten de bebouwde kom aanleggen, omgeven door een muur of een sloot.
1869 Begrafeniswet
Er mag alleen begraven worden met toestemming van een ambtenaar van de burgerlijke stand,
uitsluitend op een begraafplaats, en in een gesloten kist; een gemeente mag begrafenisrecht heffen
en een graf mag pas na 10 jaar worden geruimd.
1955 Wet op de Lijkbezorging
Crematie en bestemming van de as wettelijk geregeld
1991 Herziening Wet op de Lijkbezorging
Vermindering en vereenvoudiging van overheidsregelingen
1998 Herziening Wet op de Lijkbezorging
Verruiming mogelijkheden bestemming van as
2008? Mogelijke herziening Wet op de Lijkbezorging (bij Raad van State sinds juni 2006)
Kleine wijzigingen, onder andere: geen advies inspectie volksgezondheid meer nodig, grafrecht
vervalt eerder bij verwaarlozing van het graf (10 jaar i.p.v. 30 jaar na laatste bijzetting).
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 28

Wandgraven Lisse
Wandgraven Valkenburg
Begraafgebouw Porto Alegre
3.5 Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van dodenbezorging
Op het gebied van dodenbezorging zijn er diverse ontwikkelingen. Mogelijk geïnspireerd door begraafgewoonten
in andere landen is er aandacht voor bovengronds begraven: het begraven in nissen in een helling, muur of in
een gebouw. Maar ook bij de voor Nederland traditionele manier van begraven is er sprake van een grotere
diversiteit in wensen en ideeën over uitvaartgewoonten en de inrichting van de laatste rustplaats. Sommigen
willen terug naar een basale uitvaart en willen het liefst begraven worden in een natuurlijke omgeving, zonder
monumentale tekens. Anderen willen juist wel bijzondere graftekens en verlangen een grote vrijheid ten aanzien
van vormgeving en materiaalgebruik.
Wandgraven
Wandgraven, galerijgraven of muurgraven zijn diverse benamingen voor hetzelfde: bovengrondse nissen die zijn
verwerkt in een helling, muur of ander bouwwerk. Op de Caubergbegraafplaats in Valkenburg is bovengronds
begraven al mogelijk sinds 1920. De oudste graven zijn daar uitgehouwen in mergel, in drie of vier lagen. De
begraafplaats van Heilig Land-Stichting bij Nijmegen heeft wandgraven in grafheuvels en gestapelde
wandgraven. De laatste jaren zijn ook op andere begraafplaatsen wandgraven gerealiseerd: begraafplaats
Crooswijk in Rotterdam, begraafplaats Duinhof in Lisse en Oosterbegraafplaats in Enschede.
Wandgraven kunnen een oplossing zijn voor begraafplaatsen op locaties met een te hoog grondwaterpeil. Ze
kunnen ruimtebesparend zijn en maken een begraafplaats interessanter, doordat het aanbod wordt verruimd en
de begraafplaats een ander aanzicht krijgt. Sommigen spreken over statusverhogend. Wandgraven vergen een
behoorlijke investering, want bouwkundige constructies zijn duur en ze vragen om een fraaie afwerking. Daar
staat tegenover dat er geen zandophoging nodig is en dat de exploitatiekosten laag zijn. Bijzetten, ruimen en
onderhoud zijn weinig arbeidsintensief.
Begraafgebouwen
Tot 1829 was begraven in een kerk toegestaan. Tegenwoordig mag alleen in een gebouw worden begraven als
dat gebouw uitsluitend de bestemming begraafplaats heeft *) . In Nederland komt dit voor zover bekend alleen
voor in de vorm van kleine gebouwtjes op een begraafplaats. Uit Italië, Spanje en Brazilië zijn voorbeelden
bekend van grote begraafgebouwen, anders dan een kerk. Men vindt er wandgraven, en andere voorzieningen,
waaronder urnennissen, ossuaria, opbaarkamers, ontvangstruimten, een aula en een restaurant.
*) Eén uitzondering: leden van het koninklijk huis mogen worden bijgezet in de Oude Kerk te Delft.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 29

Ossuarium
Knekelput
Natuurbegraafplaats
Verzamelgraf, ossuarium
Om te voorzien in de behoefte aan een gedenkplaats voor overledenen waarvan het graf is geruimd, worden op
sommige begraafplaatsen verzamelgraven gemaakt die voor publiek toegankelijk zijn en gemarkeerd zijn door er
een informatiebord te plaatsen of door er een speciaal gedenkteken aan te brengen. Een verzamelgraf kan een
apart veldje op de begraafplaats zijn of een gebouwde knekelput.
Er zijn landen waar een zogenoemde tweede begrafenis plaats vindt: het graf wordt geruimd en de botten
worden in een kistje bijgezet in een wand met gesloten nissen. Dit kan buiten zijn of in een gebouw. Het
voordeel is dat het weinig ruimte in beslag neemt en dat nabestaanden een plek houden om hun dierbaren te
bezoeken. Sommige begraafplaatsen en kerkhoven hadden vroeger een knekelhuis om de botten van geruimde
graven te bewaren. Ossuarium is een ander woord voor het kistje waarin de botten worden bewaard, maar de
term wordt ook gebruikt voor het knekelhuis als geheel.
Natuurbegraafplaatsen
Een natuurbegraafplaats is een terrein waar begraven kan worden, maar het is primair een natuurgebied. Men
vindt er geen rijen grafstenen of overdadige graftombes. Het is de bedoeling de graftekens niet te laten
detoneren met de omgeving. Veelal speelt ook het milieubewust omgaan met onze omgeving een rol: de
overledene wordt begraven in een lijkwade of biologisch afbreekbare kist.
In Groot-Brittannië zijn ongeveer 160 natuurbegraafplaatsen. In Nederland zijn er voor zover bekend twee:
begraafplaats Westerwolde in Hoog-Soeren (Veluwe) en Bergerbos in St. Odiliënberg (Limburg).
Een ander categorie natuurbegraafplaatsen betreft begraafplaatsen die zijn aangelegd in een natuurlijke
omgeving, maar waarbij de aangebrachte grafvelden en voorzieningen juist architectonisch en expressief zijn.
Een richtlijn voor de benodigde oppervlakte voor een natuurbegraafplaats is moeilijk te geven. Dit hangt onder
meer af van het terrein- en vegetatietype. Gerekend kan worden met minimaal 100m2 per grafkavel.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 30

Om een beeld te krijgen van de ideeën die onder
ingezetenen van Heiloo leven over het beleid
‘dodenbezorging en gedenkplaatsen’ is een enquête
gehouden. Deze bestond uit een vragenlijst met
informatieve bijlage, en is uitgezet onder
professioneel bij de uitvaart betrokken partijen uit de
regio: te weten uitvaartondernemingen,
levensbeschouwelijke organisaties, maatschappelijke
organisaties en bedrijven die producten of diensten
leveren voor begraafplaatsen. Verder is de enquête
uitgezet onder personen die een graf huren op de
gemeentelijke begraafplaats en kon iedereen de
enquête afhalen op de begraafplaats of op het
gemeentehuis of downloaden via internet.
3.6 Enquête ‘beleid dodenbezorging en gedenkplaatsen’
Respons
- Er hebben 13 professioneel betrokken partijen en 55 burgers gereageerd. Eén formulier was niet
ingevuld en is buiten beschouwing gelaten.
- Alle burgerrespondenten hebben aangegeven direct belanghebbend te zijn, bijvoorbeeld omdat een
familielid is begraven op de gemeentelijke begraafplaats. Dit lijkt er op te duiden dat beleid
‘dodenbezorging en gedenkplaatsen’ niet echt leeft bij mensen die geen betrokkenheid hebben met de
begraafplaats.
- Er is weinig verschil tussen de mening van professioneel betrokkenen en die van burgers.
Samenvatting enquêteresultaat
- Men is tevreden over de huidige voorzieningen en diensten;
- Men vindt de prijs-kwaliteitverhouding goed;
- Inzake inrichting, beheer, regelgeving en informatievoorziening zijn enkele verbeterpunten genoemd;
- Men is tegen sluiting van de bestaande gemeentelijke begraafplaats;
- Inzake een nieuwe begraafplaats heeft men een voorkeur voor een traditionele inrichting;
- Er is ook belangstelling voor andere inrichtingstypen, al of niet in combinatie met traditioneel;
- Inzake de bestemming van grafresten na een grafruiming is er een voorkeur voor de werkwijze waarbij
de resten onderin het graf wordt gebracht;
- Er is ook belangstelling voor een toegankelijk verzamelgraf en een ossuarium;
- Over de meeste zaken is er een duidelijk oordeel of bestaat er een duidelijke voorkeur;
- Geen overeenstemming of uitgesproken mening is er over:
locatie nieuwe begraafplaats: meesten geen mening, overigen centraal versus perifeer;
uitstraling van nieuwe begraafplaats: markant versus onopvallend;
aparte gedeelten voor verschillende geloofsovertuigingen: wel of niet toestaan.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 31

Beoordeling bestaande begraafplaats en uitvoering van taken
• Een grote meerderheid vindt dat naast het aanbieden van begraafruimte ook een strooiveld en urnenplekken moeten worden aangeboden.
• Het onderhoud van de begraafplaats wordt door de meesten als GOED beoordeeld. Als verbeterpunten worden het meest genoemd: opknappen van verwaarloosde
graven, aanbrengen/verbeteren van grafnummering en het beter begaanbaar maken van paden.
• T.a.v. van regelgeving en informatievoorziening heeft de meerderheid geen oordeel. Overigen beoordelen deze zaken overwegend als GOED.
• Men vindt de huidige verhouding tussen kosten en kwaliteit GOED.
• Bijna unaniem is men van mening dat de gemeente nationale herdenkingen en behoud van historische grafmonumenten moet ondersteunen.
Beleving
• Men ziet de begraafplaats als belangrijke plek voor de gemeenschap.
• De meesten bezoeken een graf meerdere malen per jaar (52% maandelijks of meer; 39% vooral op bijzondere dagen).
• Men hecht waarde aan nevenfuncties van een begraafplaats (burgers 79%, profs 69%). Meest genoemd worden ‘natuurplek’ en ‘stilteplek’.
Anderzijds vindt de meerderheid dat een nieuwe begraafplaats uitsluitend voor dodenbezorging moet worden ingericht: namelijk 43% tegenover 34% die vinden
dat ook natuur/wandelen belangrijk is. Bij profs respectievelijk 38% en 62%.
Nieuwe begraafplaats
• Bijna unaniem is men van mening dat de bestaande begraafplaats moet blijven. Genoemde argumenten: (a) betere bereikbaarheid, (b) vertrouwdheid.
• Over de gewenste locatie voor een nieuwe begraafplaats geven de meesten geen mening (62%). Bij de overigen is de reactie verdeeld. Sommigen willen een
centrale ligging i.v.m. bereikbaarheid, anderen een perifere ligging. Als specifieke locatie wordt Zandzoom het meest genoemd.
• De meesten kiezen voor een landelijke of parkachtige ligging.
• Er is een lichte voorkeur voor een ‘niet markante’ uitstraling.
• De meesten kiezen voor traditionele inrichting, al of niet in combinatie met een andere manier van dodenbezorging.
• Er is ook belangstelling voor andere manieren van dodenbezorging.
Natuurbegraafplaats genoemd door 29% en bij profs door 38%; wandgraven (al of niet in combinatie met traditioneel of natuur) 11%, bij profs 0%.
• De meesten vinden dat in meerdere lagen begraven moet worden.
• Men verkiest een ruime, goed onderhouden begraafplaats boven kostenbesparing.
Grafruimingen
• De meesten vinden ‘schudden’ van een graf de beste manier voor het bergen van de grafresten na een ruiming.
• Er is duidelijk ook belangstelling voor een toegankelijk verzamelgraf en ossuarium.
Beheer
• Een grote meerderheid heeft geen bezwaar tegen begraven van niet ingezetenen.
• Men is verdeeld over instellen van aparte gedeelten voor geloofsovertuigingen: 50% voor en 50% tegen, bij de profs is 69% voor en 31% tegen.
• Men is verdeeld over het ondersteunen van oprichten bijzondere begraafplaatsen: 52% voor en 41% tegen, bij de profs is 85% voor en 15% tegen).
Crematorium
• Een meerderheid heeft geen bezwaar tegen een crematorium in Heiloo.
• Zo’n 10% van de respondenten geeft aan eerder geneigd te zijn te kiezen voor crematie als er een crematorium in Heiloo komt.
Bij de profs geeft 64% aan NIET te verwachten dat men eerder voor cremeren zal kiezen.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 32

Begrippenlijst
Algemeen graf Graf waarbij de gemeente bepaalt wie er in dat graf wordt begraven. Zie ook ‘Eigen graf’
Asbus Bus waarin de as van een gecremeerde persoon wordt bewaard.
In dit document een verkorte aanduiding voor de Verordening op het beheer en gebruik van de gemeentelijke
Begraafplaatsverordening
begraafplaatsen en Regels openstelling begraafplaatsen, Regels graven en asbezorging, Regels
grafbedekkingen
Bermmonument Gedenkteken langs de openbare weg, bijvoorbeeld voor verkeersslachtoffers
Begraving, bijzetting Plaatsen van een stoffelijk overschot in een graf, grafkelder of wandgraf.
Columbarium Urnenmuur of urnenzuil met nissen om urnen te plaatsen.
Eigen graf
Graf waarbij een persoon voor bepaalde of onbepaalde tijd het ‘uitsluitend recht’ heeft verkregen om te bepalen
wie er in dat graf wordt begraven. Ook wel koopgraf of huurgraf genoemd. Zie ook ‘algemeen graf’.
Grafruimte Plek waar een overledene wordt begraven of bijgezet.
Grafrusttermijn
Incidentele asverstrooiing
Knekelput
De periode waarin een graf niet mag worden geruimd. Bij de huidige wetgeving is dit 10 jaar na de laatste
bijzetting in het graf.
Verstrooien van as buiten daartoe bestemde plekken, veelal op een door de overledene geliefde plek.
Zie ook: strooiveld.
Locatie waar resten van een stoffelijk overschot bijeen worden gebracht na een grafruiming. Soms letterlijk een
put. Zie ook verzamelgraf.
Legesverordening Verordening gemeentelijke rechten en belastingen en de daarbij behorende lijst met tarieven.
Ossuarium
Kistje waarin beenderen worden bewaard. Ook wel het gebouw waar dergelijke kisten worden bewaard. In sommige
landen een gebruikelijk alternatief voor een verzamelgraf na ruiming van een graf.
Qibla
Richting naar Islamitisch heiligdom Kaäba in Mekka, in Nederland iets oostelijk van zuidoost. Volgens Islamitisch
gebruik moet een overledene op de rechterzijde in het graf worden gelegd met het gezicht naar de Kaäba.
Leeg maken van het graf, nadat wettelijke grafrusttermijn is verstreken en een eventueel grafrecht is verlopen. Men
Ruimen
brengt de stoffelijke resten over naar een verzamelgraf/knekelput of men legt ze onderin het graf. In het laatste geval
spreekt men over ‘schudden’ of ‘verdiepen’ van het graf.
Schudden Zie: ‘Ruimen’
Sterftecijfer Aantal sterfgevallen per jaar en per 1000 inwoners
Strooiveld Permanente locatie waar as van een overledene mag worden verstrooid.
Urn Vaas of ander kunstobject waarin een asbus of de losse as kan worden bewaard.
Urnenruimte
Verzamelbegrip voor urnennis, urnenkelder of urnengraf.
- Urnennis: Afgesloten ruimte in urnenmuur waarin urnen of asbussen kunnen worden geplaatst;
- Urnenkelder: Afgesloten ruimte in de grond waarin urnen of asbussen kunnen worden geplaatst;
- Urnengraf: Stuk grond waarop of waarin urnen of asbussen kunnen worden geplaatst.
Verdiepen Zie: ‘Ruimen’
Verzamelgraf
Locatie waar resten van een stoffelijk overschot bijeen worden gebracht na het ruimen van een graf.
Zie ook knekelput en ossuarium.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 33

Bijlage 1 Wetsartikelen
Gemeentewet en heffingen in kader van lijkbezorging
Artikel 229
1. Rechten kunnen worden geheven ter zake van:
a. het gebruik overeenkomstig de bestemming van voor de openbare dienst bestemde gemeentebezittingen of van voor de openbare dienst bestemde werken of inrichtingen die bij de gemeente in beheer of in
onderhoud zijn;
b. het genot van door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten
c. het geven van vermakelijkheden waarbij gebruik wordt gemaakt van door of met medewerking van het gemeentebestuur tot stand gebrachte of in stand gehouden voorzieningen of waarbij een bijzondere
voorziening in de vorm van toezicht of anderszins van de zijde van het gemeentebestuur getroffen wordt.
2. Voor de toepassing van deze paragraaf en de eerste en vierde paragraaf van dit hoofdstuk worden de in het eerste lid bedoelde rechten aangemerkt als gemeentelijke belastingen.
Artikel 229a
De rechten, bedoeld in artikel 229, eerste lid, onder a en b, kunnen worden geheven door de gemeente die het gebruik van de bezittingen, werken of inrichtingen toestaat of de diensten verleent, ongeacht of het
belastbare feit zich binnen of buiten het grondgebied van de gemeente voordoet
Artikel 229b
1. In verordeningen op grond waarvan rechten als bedoeld in artikel 229, eerste lid, onder a en b, worden geheven, worden de tarieven zodanig vastgesteld dat de geraamde baten van de rechten niet uitgaan boven
de geraamde lasten ter zake.
2. Onder de in het eerste lid bedoelde lasten worden mede verstaan:
a. bijdragen aan bestemmingsreserves en voorzieningen voor noodzakelijke vervanging van de betrokken activa;
b. de omzetbelasting die ingevolge de Wet op het BTW-compensatiefonds recht geeft op een bijdrage uit het fonds.
Ontheffingenbesluit Wet Bescherming Persoonsgegevens, artikel 25. Grafrechten
1 Artikel 27 van de wet is niet van toepassing op verwerkingen betreffende personen die bij de verantwoordelijke een recht hebben op een begraafplaats, voor zover deze verwerkingen voldoen aan de in dit artikel
vermelde eisen.
2. De verwerking geschiedt slechts voor:
a. het administreren van de in gebruik zijnde graven en de daarvoor verschuldigde grafrechten;
b. het administreren van de rechthebbenden;
c. het berekenen en vastleggen van inkomsten en uitgaven en het doen van betalingen;
d. het innen van vorderingen, daaronder begrepen het in handen van derden stellen van vorderingen, t.b.v. grafrechten;
e. activiteiten van intern beheer;
f. het behandelen van geschillen en het doen uitoefenen van accountantscontrole;
g. de uitvoering of toepassing van een andere wet.
3. Geen andere persoonsgegevens worden verwerkt dan:
a. naam, voornamen, voorletters, titulatuur, geslacht, geboortedatum, adres, postcode, woonplaats, telefoonnummer en soortgelijke voor communicatie benodigde gegevens, alsmede bank- en
girorekeningnummer van de rechthebbende op het graf, diens partner of nagelaten betrekkingen;
b. een administratienummer dat geen andere informatie bevat dan bedoeld onder a;
c. gegevens met betrekking tot de in gebruik zijnde graven;
d. gegevens met het oog op het berekenen en vastleggen van inkomsten en uitgaven en het doen van betalingen en het innen vorderingen in verband met de rechten op een graf;
e. andere dan de onder a tot en met d bedoelde gegevens waarvan de verwerking wordt vereist ingevolge of noodzakelijk is met het oog op de toepassing van een andere wet.
4. De persoonsgegevens worden slechts verstrekt aan:
a. degenen, waaronder begrepen derden, die belast zijn met of leiding geven aan de in het tweede lid bedoelde activiteiten of die daarbij noodzakelijk zijn betrokken;
b. anderen, in de gevallen bedoeld in artikel 8, onder a, c en d, of artikel 9, derde lid, van de wet.
5. De persoonsgegevens worden verwijderd uiterlijk twee jaren nadat het recht op het graf is vervallen, tenzij de persoonsgegevens noodzakelijk zijn ter voldoening aan een wettelijke bewaarplicht.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 34

Wet op de lijkbezorging
De huidige Wet op de lijkbezorging dateert van 1991. Sindsdien is de wet op onderdelen gewijzigd, het laatst in oktober 2005. Een nieuwe wetswijziging is in de tweede kamer behandeld en ligt sinds juni 2006 ter
beoordeling bij de Raad van State. Hieronder zijn enkele relevante wetsartikelen opgesomd.
Indien van toepassing is in cursieve letter de tekst van de voorgestelde wetswijziging vermeld. Mogelijk zal deze wetswijziging ingaan op 1 januari 2008.
Artikel 22
De kosten, verbonden aan de bezorging van lijken waarvoor de burgemeester zorg draagt, daaronder begrepen lijken die uit zee worden aangebracht, komen ten laste van de gemeente. Voor
zover zij door de bij de lijken gevonden, niet klaarblijkelijk aan anderen toebehorende goederen of gelden niet kunnen worden gedekt, kan de gemeente die kosten verhalen op de
nalatenschap en, bij ongenoegzaamheid van deze, op de bloed- en aanverwanten, die krachtens de artikelen 392-396 van Boek I van het Burgerlijk Wetboek tot onderhoud van de overledene
verplicht zouden zijn geweest, dan wel de reder indien en voor zover kosten van de lijkbezorging op grond van artikel 416 Wetboek van Koophandel voor diens rekening komen. Artikel 13 van
de Invoeringswet Wet werk en bijstand is voor zover mogelijk van overeenkomstige toepassing.
Artikel 23
Begraving geschiedt op een begraafplaats.
Artikel 23
1. Begraving geschiedt op een begraafplaats.
2. Begraving geschiedt in een algemeen graf, voor een periode van tien jaar, waarbij de houder van de begraafplaats bepaalt wie daarin wordt begraven, dan wel in een graf waarop een uitsluitend recht is
gevestigd, waarbij de rechthebbende bepaalt wie daar in wordt begraven.
Artikel 24
De begraafplaatsen worden onderscheiden in gemeentelijke en bijzondere.
Artikel 25
Het is verboden een begraafplaats, die niet op de voet van het bepaalde bij of krachtens deze wet is aangelegd of in gebruik genomen, als zodanig ter beschikking te stellen of te gebruiken.
Artikel 26
Geen toegang of ingang van een graf of grafkelder mag zich bevinden of worden aangelegd in een kerk of een ander gesloten gebouw, dat niet uitsluitend tot begraven bestemd is.
Artikel 27
1. De houder van een begraafplaats houdt een register van alle daar begraven lijken, met een nauwkeurige aanduiding van de plaats waar zij begraven zijn.
2. Het in het eerste lid bedoelde register is openbaar.
3. Het register van een bijzondere begraafplaats wordt bij opheffing van die begraafplaats overgebracht naar het archief van de gemeente waarin die begraafplaats was gelegen.
Artikel 28
1. Een uitsluitend recht op een graf, welke vorm aan dit recht ook wordt gegeven, kan uitsluitend schriftelijk worden gevestigd. Het recht kan voor onbepaalde tijd of voor een bepaalde tijd van tenminste twintig
jaren worden verleend. Het voor bepaalde tijd verleende recht wordt op verzoek, mits gedaan binnen twee jaren voor het verstrijken van de termijn, verlengd, doch telkens voor niet langer dan tien jaren. Het
uitsluitend recht op een graf is geen registergoed.
2. Binnen een jaar na de aanvang van de termijn waarin verlenging van het recht kan worden verzocht doet de houder van de begraafplaats aan de rechthebbende wiens adres hem bekend is of redelijkerwijs
bekend kan zijn, schriftelijk mededeling van het verstrijken van de termijn en van het bepaalde in het eerste lid.
3. Blijkt het adres onbekend, dan geschiedt de mededeling door aanplakking daarvan bij het graf en de ingang van de begraafplaats. De mededeling blijft aangeplakt tot het einde van de termijn waarvoor het
uitsluitend recht op een graf werd gevestigd.
4. In geval van kennelijke verwaarlozing van het onderhoud van een graf waarop een uitsluitend recht berust, voor zover dit onderhoud niet op de houder van de begraafplaats berust, kan deze verwaarlozing
worden geconstateerd bij een schriftelijke verklaring van de houder van de begraafplaats, die hij toezendt aan de rechthebbende wiens adres hem bekend is of redelijkerwijs bekend kan zijn.
5. Blijkt het adres onbekend dan wordt de verklaring aangeplakt bij de ingang van de begraafplaats. Een mededeling daarvan wordt bij het graf aangeplakt.
6. Indien toepassing is gegeven aan het vierde of vijfde lid en niet alsnog in het onderhoud wordt voorzien, vervalt in ieder geval dertig jaren nadat in dat graf de laatste begraving heeft plaatsgevonden het in het
eerste lid bedoelde recht.
7. De op grond van het vijfde lid aangeplakte verklaring en mededeling worden eerst verwijderd indien in het onderhoud wordt voorzien of het uitsluitend recht op het graf is vervallen.
Artikel 28
1. Een uitsluitend recht op een graf, welke vorm aan dit recht ook wordt gegeven, kan uitsluitend schriftelijk worden gevestigd. Het recht kan voor onbepaalde tijd of voor een bepaalde tijd van ten minste twintig
jaar worden verleend. Het voor bepaalde tijd verleende recht wordt op verzoek, mits gedaan binnen twee jaren voor het verstrijken van de termijn, verlengd, voor een periode van telkens vijf jaar of meer, met
dien verstande dat de houder van de begraafplaats kan bepalen dat het recht telkens niet langer dan twintig jaar wordt verlengd. Het uitsluitend recht op een graf is geen registergoed.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 35

2. Binnen een jaar na de aanvang van de termijn waarin verlenging van het recht kan worden verzocht doet de houder van de begraafplaats aan de rechthebbende wiens adres hem bekend is, schriftelijk
mededeling van het verstrijken van de termijn en van het bepaalde in het eerste lid.
3. De houder van de begraafplaats maakt de mededeling, bedoeld in het tweede lid, tevens bekend bij het graf en bij de ingang van de begraafplaats, tot het einde van de periode waarvoor het recht was
gevestigd.
4. In geval van kennelijke verwaarlozing van het onderhoud van een graf waarop een uitsluitend recht rust, kan de houder van de begraafplaats, voor zover de plicht tot onderhoud niet bij hem ligt, deze
verwaarlozing vastleggen in een schriftelijke verklaring, die hij toezendt aan de rechthebbende wiens adres hem bekend is.
5. De houder van de begraafplaats maakt de verklaring, bedoeld in het vierde lid, tevens bekend bij het graf en bij de ingang van de begraafplaats, gedurende een periode van vijf jaar dan wel totdat in die
periode in het onderhoud is voorzien.
6. Indien toepassing is gegeven aan het vierde of vijfde lid en niet alsnog in het onderhoud van het graf is voorzien, vervalt het recht op het graf op het moment dat de periode van vijf jaar, bedoeld in het vijfde
lid, is verstreken.
7. Indien het recht op het graf nog geen twintig jaar is gevestigd op het moment dat de periode, bedoeld in het vijfde lid is verstreken, blijft de bekendmaking in stand totdat de periode van twintig jaar is
verstreken dan wel totdat in die periode in het onderhoud is voorzien. Indien niet voordien in het onderhoud van het graf is voorzien, vervalt het recht op het graf zodra de termijn van twintig jaar is
verstreken.
Artikel 29
1. Geen lijk wordt opgegraven dan, indien het een graf betreft waarop een uitsluitend recht berust, met toestemming van de rechthebbende op het graf en voorts met vergunning van de burgemeester der
gemeente, binnen welker gebied het begraven is, nadat deze de betrokken regionale inspecteur van de volksgezondheid heeft gehoord.
2. Aan de vergunning verbindt de burgemeester de nodige voorschriften betreffende geneeskundig toezicht alsmede vervoer en bestemming van het lijk.
3. Een opgegraven lijk mag worden gecremeerd met schriftelijk verlof van de officier van justitie van de plaats van opgraving, wanneer het verzoek daartoe gedaan wordt door de in artikel 18 bedoelde persoon.
De paragrafen 1, 2 en 3 van hoofdstuk II zijn ten aanzien van de crematie niet van toepassing.
Artikel 29
1. Een lijk wordt binnen tien jaar na de begraving slechts opgegraven met vergunning van de burgemeester van de gemeente waarin het is begraven, en, indien het een graf betreft waarop een uitsluitend recht
rust, met toestemming van de rechthebbende op het graf.
2. Aan de vergunning verbindt de burgemeester de nodige voorschriften betreffende geneeskundig toezicht alsmede vervoer en bestemming van het lijk.
3. Een opgegraven lijk mag worden gecremeerd, wanneer het verzoek daartoe gedaan wordt door de in artikel 18 bedoelde persoon. De paragrafen 1, 2 en 3 van hoofdstuk II zijn ten aanzien van de crematie
niet van toepassing.
4. Crematie binnen een jaar na de begraving vindt slechts plaats met schriftelijk verlof van de officier van justitie van de plaats van opgraving.
Artikel 30
Artikel 29 is niet van toepassing bij een opgraving ingevolge een bevel van een gerechtelijke autoriteit met het oog op een strafrechtelijk onderzoek.
Artikel 31
1. Artikel 29 geldt evenmin bij het ruimen van graven, voorzover dit geschiedt met inachtneming van het bepaalde bij of krachtens dit artikel.
2. Het ruimen geschiedt niet dan op last van de houder van de begraafplaats en na verloop van tien jaren, nadat in het graf laatstelijk een lijk is geplaatst, en, indien het een graf betreft waarop een uitsluitend recht
berust, met toestemming van de rechthebbende. Van het voornemen om graven te ruimen geeft de houder van de begraafplaats tenminste twee maanden tevoren kennis aan de betrokken regionale inspecteur
van de volksgezondheid. De inspecteur kan bepalen, dat het ruimen onder geneeskundig toezicht geschiedt.
3. De overblijfselen der lijken worden op een begraafplaats ter aarde besteld of, met overeenkomstige toepassing van het gestelde in artikel 29, derde lid, in een crematorium gecremeerd.
4. Gedeputeerde staten kunnen, op voorstel van de betrokken regionale inspecteur van de volksgezondheid of na deze te hebben gehoord, voor een begraafplaats de in het tweede lid genoemde termijn een of
meermalen verlengen. Gedeputeerde staten kunnen besluiten de in het tweede lid genoemde termijn te verlengen. Het besluit treedt terstond in werking.
Artikel 31
1. Artikel 29 geldt evenmin bij het ruimen van graven, voorzover dit geschiedt met inachtneming van het bepaalde bij of krachtens dit artikel.
2. Het ruimen geschiedt niet dan op last van de houder van de begraafplaats en na verloop van tien jaren, nadat in het graf laatstelijk een lijk is geplaatst, en, indien het een graf betreft waarop een uitsluitend
recht berust, met toestemming van de rechthebbende.
3. De overblijfselen der lijken worden op een begraafplaats ter aarde besteld of, met overeenkomstige toepassing van het gestelde in artikel 29, derde lid, in een crematorium gecremeerd.
4. Gedeputeerde staten kunnen besluiten de in het tweede lid genoemde termijn te verlengen. Het besluit treedt terstond in werking.
Artikel 33
Een gemeente heeft voor zich of met een of meer andere gemeenten tezamen tenminste een gemeentelijke begraafplaats, tenzij gedeputeerde staten van deze verplichting tijdelijk ontheffing hebben verleend.
Artikel 34
Betreffende de aanleg of de uitbreiding van een gemeentelijke begraafplaats wordt de betrokken regionale inspecteur van de volksgezondheid gehoord.
Artikel 34 vervalt.
Artikel 35
Tenminste elke dag welke geen zondag of algemeen erkende feestdag is, wordt gelegenheid tot begraven gegeven gedurende een redelijke tijd, bij gemeentelijke verordening te bepalen.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 36

Artikel 36
1.Een gemeente behoeft voor het aanleggen of uitbreiden van een begraafplaats op het grondgebied ener andere gemeente toestemming van de raad van deze laatste.
Artikel 37
1. Een bijzondere begraafplaats kan slechts worden aangelegd en in stand gehouden door een kerkgenootschap dan wel door een privaatrechtelijke rechtspersoon of een natuurlijk persoon.
2. Onder kerkgenootschap wordt mede verstaan een onderdeel daarvan of een rechtspersoon, in het leven geroepen door een of meer kerkgenootschappen of onderdelen daarvan.
Artikel 38
Een kerkgenootschap is gerechtigd tot het hebben van één of meer kerkelijke begraafplaatsen tot een zodanige uitgestrektheid, als overeenkomt met een redelijk deel van de grond, welke in de gemeente voor
begraafplaatsen bestemd is. De gemeenteraad kan aan een kerkgenootschap op zijn verzoek toestaan, meer of grotere begraafplaatsen te hebben, onverminderd het recht van de andere kerkgenootschappen,
bedoeld in de eerste volzin.
Artikel 39
1. Voor zover een kerkgenootschap geen gebruik maakt van de bevoegdheid, bedoeld in artikel 38 wordt op zijn verzoek door de raad een deel van de gemeentelijke begraafplaats te zijner beschikking gesteld.
2. De gemeente blijft belast met het beheer, het onderhoud en de administratie. Over de inrichting, de afscheiding en het gebruik van genoemd deel der begraafplaats, alsmede over de toepassing van de artikelen
35, 43 en 44, wordt overleg gepleegd met het kerkgenootschap.
Artikel 40
1. Voor het aanleggen of uitbreiden van de bijzondere begraafplaats wordt slechts de grond gebruikt, die daartoe door de gemeenteraad is aangewezen.
2. De raad kan tevens maatregelen voorschrijven, welke nodig zijn teneinde de grond geschikt te maken om als begraafplaats te dienen.
3. Inzake de totstandkoming van de aanwijzing en de voorschriften, bedoeld in de voorgaande leden, wordt de betrokken regionale inspecteur van de volksgezondheid gehoord.
4. Indien het kerkgenootschap geen eigenaar van de benodigde grond is, draagt het gemeentebestuur desgevraagd zorg, dat het kerkgenootschap de grond, mede gelet op de staat, waarin deze ingevolge het
tweede lid moet verkeren, op redelijke voorwaarden in eigendom kan verwerven. Kunnen het gemeentebestuur en het kerkgenootschap niet tot overeenstemming komen, dan bepalen gedeputeerde staten op
verzoek van een van hen of beide de voorwaarden.
Artikel 40, 3 e lid vervalt
Artikel 41
Voor het in gebruik nemen van de bijzondere begraafplaats of van een deel daarvan is de toestemming van burgemeester en wethouders nodig. Deze toestemming wordt slechts geweigerd, indien niet aan de
wettelijke voorschriften is voldaan.
Artikel 42
1. Van de besluiten van de gemeenteraad, onderscheidenlijk van burgemeester en wethouders, genomen ingevolge deze paragraaf, staat voor belanghebbenden beroep bij gedeputeerde staten open. De uitspraak
van gedeputeerde staten kan door Ons worden geschorst en vernietigd wegens strijd met het recht of het algemeen belang.
2. Indien de gemeenteraad, onderscheidenlijk burgemeester en wethouders, nalatig blijven een besluit te nemen, bepalen gedeputeerde staten op verzoek een termijn, binnen welke zulks alsnog dient te
geschieden. Is zulk een besluit voor afloop van deze termijn niet genomen, dan worden de gemeenteraad, onderscheidenlijk burgemeester en wethouders, geacht afwijzend te hebben beschikt.
Artikel 43
1. Een begraafplaats kan worden gesloten.
2. Voor een gemeentelijke begraafplaats neemt de gemeenteraad het besluit daartoe.
3. Van de sluiting van een andere begraafplaats wordt terstond mededeling gedaan aan burgemeester en wethouders.
Artikel 44
Indien op een begraafplaats gedurende tien jaren geen begraving meer heeft plaats gehad, kan de gemeenteraad de begraafplaats gesloten verklaren. De begraafplaats wordt alsdan geacht met ingang van de dag
na die van de laatste begraving te zijn gesloten. Deze dag wordt in het besluit van de raad vermeld.
Artikel 45
1. Tegen een besluit tot sluiting of geslotenverklaring kunnen belanghebbenden bij gedeputeerde staten in beroep komen.
2. Indien onherroepelijk is besloten tot sluiting dan wel geslotenverklaring van een gemeentelijke begraafplaats, kunnen gedeputeerde staten op verzoek van de rechthebbende op een graf waarop een uitsluitend
recht berust en waarin nog begraven kan worden, een schadeloosstelling ten laste van de betrokken gemeente vaststellen terzake van het teniet gaan van het recht tot begraven.
Artikel 46
1. Op een gesloten begraafplaats worden geen lijken begraven.
2. De begraafplaats blijft, onverminderd het bepaalde in de artikelen 29-31 en 66, gedurende twintig jaren onaangeroerd liggen.
3. De grond mag, voor zover het een graf betreft waarop een uitsluitend recht berust, met toestemming van de rechthebbende, gedurende tien jaren na afloop van de in het tweede lid genoemde termijn, of, indien
toepassing is gegeven aan artikel 31, vierde lid, na afloop van de krachtens die bepaling gestelde termijn slechts tot bezaaiing of beplanting worden gebruikt, mits niet dieper dan 0,5 m wordt gegraven.
Gedeputeerde staten kunnen, de daartoe door Onze Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer aangewezen ambtenaar gehoord,, vergunning verlenen tot uitgraving ter meerdere
diepte.
4. Een graf waarop een uitsluitend recht berust, gelegen op een gesloten begraafplaats, wordt, voor zover in het onderhoud behoorlijk wordt voorzien, onaangeroerd gelaten.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 37

Artikel 46, 3 e lid
3. De grond mag, voor zover het een graf betreft waarop een uitsluitend recht berust, met toestemming van de rechthebbende, gedurende tien jaren na afloop van de in het tweede lid genoemde termijn, of,
indien toepassing is gegeven aan artikel 31, vierde lid, na afloop van de krachtens die bepaling gestelde termijn slechts tot bezaaiing of beplanting worden gebruikt, mits niet dieper dan 0,5 m wordt
gegraven. Gedeputeerde staten kunnen vergunning verlenen tot uitgraving ter meerdere diepte.
Artikel 47
Een begraafplaats houdt op dit te zijn, indien de grond die bestemming heeft verloren en hetzij
a. zich daarin geen graf bevindt hetzij,
b. vijftig jaren na de sluiting zijn verlopen dan wel, indien bij toepassing van artikel 31, vierde lid, de krachtens die bepaling laatstelijk gestelde termijn eindigt op een tijdstip, gelegen meer dan tien jaren na de
sluiting, vanaf dat tijdstip veertig jaren zijn verlopen.
Artikel 48
Onder begraafplaats wordt voor de toepassing van deze wet mede een gedeelte van een begraafplaats verstaan.
Artikel 51
1. De crematoria worden onderscheiden in gemeentelijke en bijzondere.
2. Het is verboden een crematorium, dat niet op de voet van het bepaalde bij of krachtens deze wet gevestigd of in werking is, in werking te brengen of te houden.
Artikel 52
Een bijzonder crematorium kan slechts worden gevestigd en in werking gehouden door een kerkgenootschap dan wel door een privaatrechtelijke rechtspersoon of een natuurlijk persoon. Artikel 37, tweede lid,
is van toepassing.
Artikel 53
Het vestigen, uitbreiden of wijzigen van een bijzonder crematorium behoeft een vergunning van de gemeenteraad.
Artikel 54
Een besluit tot vestiging van een gemeentelijk crematorium dan wel een besluit tot het verlenen van vergunning voor het vestigen van een bijzonder crematorium wordt niet genomen, dan nadat burgemeester en
wethouders van de gemeente van vestiging het voornemen daartoe ten minste dertig dagen tevoren ter openbare kennis hebben gebracht.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 38

Bijlage 2 Tabel resultaten enquête
1.1 Vindt u het juist dat de gemeente de volgende voorzieningen aanbiedt?
profs burgers
Aantal reacties: 13 56
profs burgers
keer % keer %
1.1a urnengraven en urnennissen ja 12 92% 53 95%
nee 2 4%
geen mening/ongeldig 1 8% 1 2%
1.1b asverstrooiing ja 12 92% 43 77%
nee 7 13%
geen mening/ongeldig 1 8% 6 11%
1.1c ondersteuning stichten niet-gemeentelijke begraafplaats ja 11 85% 29 52%
nee 2 15% 23 41%
geen mening/ongeldig 4 7%
1.1d ondersteunen herdenkingen, zoals 4 mei ja 13 100% 53 95%
nee 1 2%
geen mening/ongeldig 2 4%
1.1e behoud grafmonumenten historische waarde ja 13 100% 53 95%
nee 1 2%
geen mening/ongeldig 2 4%
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 39

1.2 Wat vindt u van de wijze waarop de gemeente onderstaande taken uitvoert? *)
profs burgers
1.2a onderhoud van de begraafplaatsen goed 9 69% 32 57%
voldoende 1 2%
kan beter 1) 1 8% 10 18%
geen mening/ongeldig 3 23% 13 23%
1.2b regelgeving voor de begraafplaatsen Goed 4 31% 19 34%
Voldoende 1 8% 2 4%
kan beter 2) 1 8% 3 5%
geen mening/ongeldig 7 54% 32 57%
1.2c informatievoorziening Goed 6 46% 19 34%
*)
Voldoende 6 11%
kan beter 3) 3 5%
geen mening/ongeldig 7 54% 28 50%
Als de vraag beantwoord is met ‘goed’ en toch ook verbeterpunten zijn genoemd is het antwoord ingedeeld bij ‘kan
beter’.
1) iets doen aan verwaarloosde graven (3x genoemd); paden beter begaanbaar maken (2x); meer banken plaatsen (1x)
openbaar toilet (1x), grafnummering aanbrengen (1x); bordje plaatsen bij nieuw graf, totdat er een grafsteen is (1x),
meer diversiteit beplanting, minder gras (1x); geen chemische reinigingsmiddelen bij historische graven gebruiken (1x)
2) meer vrijheid t.a.v. kunstzinnige graftekens (1x); na 20:00u sluiten i.v.m. vernieling (1x)
regels strenger naleven, met name t.a.v. grafbeplanting (1x)
3) betrokken in kennis stellen als tijdelijk grafsteen wordt verwijderd i.v.m. nieuw graf ernaast (1x)
2 Vindt u dat personen die geen band hebben met Heiloo hier begraven mogen worden?
ja 11 85% 40 71%
ja, tenzij te weinig ruimte 4 7%
nee 2 15% 12 21%
geen mening/ongeldig
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 40

3 Hoe zou volgens u de verhouding kosten/kwaliteit moeten zijn?
4.1 Voldoet de huidige inrichting als gedenkplek voor nabestaanden?
(alleen gevraagd aan professioneel betrokkenen)
profs burgers
keer % keer %
huidig niveau 8 62% 52 93%
goedkoper 3 5%
betere kwaliteit 2 15% 1 2%
geen mening/ongeldig 3 23%
ja 11 85%
nee 1 8%
geen mening/ongeldig 1 8%
4.1 Is uit uw eigen kring iemand begraven (of urn, as verstrooid) op de gem. begraafplaats?
(vraag alleen voor burgers)
4.2 Hoe vaak komt u op de begraafplaats voor grafbezoek?
(vraag alleen voor burgers)
ja 56
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 41
nee
geen mening/ongeldig
100
%
minder dan 1x per jaar 5 9%
bijzondere dagen 22 39%
maandelijks of vaker 29 52%
geen mening/ongeldig

4.3 Ziet u de begraafplaats als belangrijke plek voor de gemeenschap?
4.4 Hecht u waarde aan andere, bijkomende functies van de begraafplaats?
meer keuzes toegestaan
profs burgers
ja 10 77% 47 84%
nee 2 15% 8 14%
geen mening/ongeldig 1 8% 1 2%
ja 9 69% 44 79%
nee 1 8% 12 21%
geen mening/ongeldig 3 23%
4.4a aantal keer genoemd: openbaar park of tuin 6 20
4.4b aantal keer genoemd: stilteplek 8 33
4.4c aantal keer genoemd: natuurplek 8 25
5.1 Eén grote nieuwe begraafplaats of huidige begraafplaats handhaven?
5.2 Waar zou een nieuwe begraafplaats moeten komen?
keer % keer %
huidige handhaven 13 100% 55 98%
één grote begraafplaats 1 2%
geen mening/ongeldig
centraal gelegen 5 9%
perifeer gelegen 1 8% 9 16%
in plangebied zandzoom 4 31% 9 16%
geen mening/ongeldig 8 62% 33 59%
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 42

5.3
Hoe zou een nieuwe begraafplaats er uit moeten
zien?
profs burgers
5.3a aanleg, inrichting ruim opgezet 12 92% 36 64%
lage aanlegkosten 1 8% 7 13%
geen mening/ongeldig 13 23%
5.3b onderhoud goed verzorgd 12 92% 42 75%
lage onderhoudskosten 1 8% 2 4%
geen mening/ongeldig 12 21%
5.3c uitvaartcentrum met uitvaartcentrum 10 77% 36 64%
zonder uitvaartcentrum 2 15% 12 21%
geen mening/ongeldig 1 8% 8 14%
5.3d secundaire functies alleen dodenbezorging 5 38% 24 43%
ook voor natuur/wandelen 8 62% 19 34%
geen mening/ongeldig 13 23%
5.3e ligging in woongebied 4 31% 14 25%
landelijk, parkachtig 9 69% 33 59%
geen mening/ongeldig 9 16%
5.3f uitstraling markante uitstraling 6 46% 15 27%
6 Welk type begraafplaats heeft uw voorkeur?
Soms meer dan één keuze aangegeven
onopvallend 7 54% 26 46%
geen mening/ongeldig 15 27%
aantal keer genoemd: traditioneel 10 44
aantal keer genoemd: natuurbegraafplaats 5 16
aantal keer genoemd: wandgraven 6
aantal keer genoemd: begraafgebouw 1
geen mening/ongeldig 1 3
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 43

7 Moet er in meerdere lagen begraven kunnen worden?
8 Welke bestemming voor resten na een ruiming?
meer keuzes toegestaan
9 Aparte gedeelten voor verschillende geloofsovertuigingen?
10.1 Hoe kijkt u aan tegen vestiging van een crematorium in Heiloo?
profs burgers
keer % keer %
ja 8 62% 41 73%
nee 5 9%
beide 2 15%
goedkoopste methode 1 8% 8 14%
geen mening/ongeldig 2 15% 2 4%
aantal keer genoemd: schudden 6 35
aantal keer genoemd: verzamelgraf achteraf 1 3
aantal keer genoemd: verzamelgraf toegankelijk 5 12
aantal keer genoemd: ossuarium 1 9
geen mening/ongeldig 1 2
niet toestaan 4 31% 28 50%
beheer bij gemeente 6 46% 22 39%
beheer overgedragen 3 23% 6 11%
geen mening/ongeldig
voorstander 3 23% 9 16%
neutraal 8 62% 33 59%
bezwaar 2 15% 14 25%
geen mening/ongeldig
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 44

10.2 Denkt u dat meer mensen voor crematie kiezen als er in Heiloo een crematorium is?
(alleen gevraagd aan professioneel betrokkenen)
ja 5 38%
nee 8 62%
geen mening/ongeldig
10.2 Zou u eerder voor crematie kiezen als er in Heiloo een crematorium zou zijn?
(vraag alleen voor burgers)
11 Op welke wijze bent u bij het onderwerp 'begraafbeleid' betrokken?
(vraag alleen voor burgers)
profs burgers
ja 5 9%
nee 49 88%
geen mening/ongeldig 2 4%
direct belanghebbende 53
algemeen belanghebbend 1
geïnteresseerde
mening geven over beleid 1
anders (geen inwoner) 1
11 Categorie bedrijf/organisatie
(alleen gevraagd aan professioneel betrokkenen)
uitvaartonderneming of uitvaartverzorgend verzekeringsbedrijf 1
aan uitvaart/begraafplaats gerelateerde onderneming 5
levensbeschouwelijke organisatie 2
maatschappelijke organisatie 3
culturele organisatie 2
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 45

Bijlage 3 Historische documenten begraafplaatsen Heiloo
Verlof van gedeputeerde staten van Noord-Holland om begraafplaats bij
de Witte Kerk te mogen blijven gebruiken (12 mei 1828).
Overwegende dat deze Gemeente 538 zielen en eene goede
begraafplaats heeft
Hebben goedgevonden Met het behoud van derzelve genoegen te nemen
en het gemeentebestuur te autoriseren om ten behoeve van de kerk
f… per lijk?? te heffen
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 46

Raadsbesluit grondaankoop ten behoeve van aanleg gemeentelijke
begraafplaats Holleweg, 1915: besloten werd tot aankoop van een
perceel grond van de diaconie der Nederlandse Hervormde kerk, ter
grootte van 56,2 are voor een bedrag van 1000 gulden.
Advies gezondheidscommissie over aanleg begraafplaats Holleweg, 1916.
Hoewel de locatie buiten de toenmalige bebouwde kom was gelegen, achtte
de gezondheidscommissie de locatie ongeschikt, omdat verwacht werd dat
de bebouwing zich zou uitbreiden in de richting van het spoorwegstation.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 47

Toestemming van burgemeester en wethouders aan het bestuur van de
Sint Willibrordusstichting voor aanleg van een bijzondere begraafplaats,
27 januari 1930.
Toestemming van burgemeester en wethouders aan het bestuur van de
Sint Juliana-stichting voor aanleg van een bijzondere begraafplaats,
14 februari 1938.
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 48

Bronnen
Over Heiloo Monumentenzorg
Oriënterend onderzoek naar begraven in Heiloo, april 2004 ‘Instandhouding van historische graftekens van ijzer, kunststeen en hout’, RDMZ, 2003
Folder “Begraven in Heiloo”, 1997 ‘Instandhouding en herstel van historische natuurstenen graftekens’, RDMZ, 2004
Het straatnamenboek van Heiloo, ‘Beheer en onderhoud van monumentale begraafplaatsen’, RDMZ, 2005
H. Oostendorp, 2003, drukkerij Uitkijkpost
Monumenten in Heiloo, 2005, drukkerij Uitkijkpost Wetten en verordeningen
Regionaal Archief Alkmaar Wet op de Lijkbezorging
Gemeentearchief Heiloo Voorstel wijziging op de Wet op de lijkbezorging, kamerstuk 30696, nr. 2
Besluit op de Lijkbezorging
Algemeen Inspectierichtlijn lijkbezorging, VROM publicatie 99-01
www.begraafplaats.nl Wet Bescherming Persoonsgegevens
www.begraafplaats.org Vrijstellingsbesluit Wet Bescherming Persoonsgegevens
www.crematoria-online.nl Gemeentelijke verordeningen
www.dodenakkers.nl Een fiscaaljuridische kijk op bouwgerelateerde leges,
www.natuurlijkdoodcentrum.org A.W. Schep, J.J. Verbeek, ESBL, 2005
www.terebinth.nl
www.uitvaart.nl
www.uitvaartcompas.nl
www.uitvaartinformatie-bolink.nl
Afbeeldingen
Voorblad Begraafplaats Zuiderhof Hilversum Gert Jonkers
Blz. 3 Entree begraafplaats Holleweg Heiloo Gert Jonkers
Blz. 7 Hortensia op begraafplaats Holleweg Heiloo Gert Jonkers
Blz. 8 Begraafplaats Holleweg Heiloo Gert Jonkers
Blz. 12 Logo oorlogsgraven stichting Oorlogsgraven stichting
Begraafplaats Holleweg Heiloo, historische graven Gert Jonkers
Blz. 13 Grafruiming http://www.begraafplaatsservice.nl
Knekelput http://www.begraafplaatsservice.nl
Monument knekelput begraafplaats Cothen http://www.begraafplaats.org
Blz. 14 Opzegbordje op begraafplaats Holleweg Heiloo Gert Jonkers
Blz. 15 Grafdelfmachine Kiefer Gmbh, http://www.kiefergmbh.de
Blz. 17 Infozuil Ritta, http://www.rittal.de
Blz. 19 Islamitische graven Westgaarde Amsterdam Jan Klop
Blz. 20 Kaartje graf W. Laarman uit: Het straatnamenboek van Heiloo, Uitkijkpost
Blz. 21 Columbaria begraafplaats Holleweg Heiloo Gert Jonkers
Blz. 22 “Man van Vught”, dodenherdenking Heiloo Gert Jonkers
Blz. 23 Bermmonumenten http://www.bermmonument.web-log.nl
Blz. 24 Plattegrond gem. begraafplaats Heiloo Jan Klop
Blz. 25 Witte Kerk Heiloo http://www.compumess.nl/Heiloo
Historische rouwkoets stalhouderij “de Westfries”
Blz. 26 Begraafplaats Holleweg Heiloo (3x) Jan Klop
Blz. 29 Wandgraven begraafplaats Duinhof Lisse Arcadis
Wandgraven Valkenburg http://www.bijonsin.nl/cauwbergbegraafplaats
Begraafgebouw Port Alegre, Brazilië Gilberto Simon
Blz. 30 Ossuarium São José dos Campos, Brazilië http://urbam.com.br/cemiterio.htm
Knekelput http://www.begraafplaatsservice.nl
Grafteken natuurbegraafplaats Begraafplaats Bergerbos
Blz. 38 Wetboeken Gert Jonkers
Blz. 49 Entree begraafplaats Thamerkerk Uithoorn Gert Jonkers
Colofon
Opdracht:
De werkzaamheden zijn vastgelegd in de
offerte van BB&I d.d. 15 november 2005
met als kenmerk “Heiloo GBB2”.
De gemeente Heiloo heeft BB&I en bureau
Jan Klop opgedragen begraafbeleid op te
stellen. Opdracht werd verstrekt door het
hoofd van de afdeling Volkshuisvesting,
Ruimtelijke Ordening en Milieu, verwoord in
het schrijven d.d. 21 december 2005,
kenmerk VROM/AW/405-12539.
Adviseurs begraafplaatsen
Jan Klop
Landschapsarchitect BNT
ir. J. Klop
Wyandottestraat 2
1109 BT Amsterdam-Driemond
T 0294 489106
E janklop@upcmail.nl
BB&I
Beheer Buitenruimte & Inrichting
G. Jonkers
IJsbaan 4
1423 GG Uithoorn
T 0297 530355 of 06 25014981
F 0297 530355
E bbi1@xs4all.nl
“In Heiloo bezorgen en gedenken wij onze overledenen zo” 49