Veiligheids- en gezondheidsplan - Arcopolo

Werf: Dhr. Stany Van Rompaey
Brechtsestnweg, 143
2390 Westmalle
Verbouwing
& GEZONDHEIDSPLAN
VEILIGHEIDS
Veiligheidscoördinator
Van Bladel Ludo
Rivierstraat, 58
2300 TURNHOUT
Tel: 0475/40.76.24
Fax: 014/42.59.93
e-mail: ludo.van.bladel@skynet.be

Veiligheids- en gezondheidsplan
1) Inleiding – doelstelling
Om het welzijn van de werknemers op het werk te verbeteren is de welzijnwet van 4 augustus
1996 in het Belgisch Staatsblad verschenen. Hoofdstuk V van deze Wet beschrijft de bepaling
betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen.
De Europese richtlijn 92/57/EEG van 24 juni 1992 betreffende de minimumvoorschriften
inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke of mobiele bouwplaatsen werd omgezet in
Belgisch Recht door het Koninklijk Besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke en
mobiele bouwplaatsen (Belgisch Staatsblad 7 februari 2001). Het Koninklijk Besluit is terug
te vinden in de CODEX titel II Hoofdstuk 5.
De basispijler van het KB, het veiligheids- en gezondheidsplan is het coördinatie_instrument
waarin de risico-analyse en de algemene preventiebeginselen worden vastgelegd ter
bevordering van het welzijn van de werknemers bij de realisatie van het bouwwerk.
Bij de bouwkundige, technische of organisatorische keuzen, bij de planning van de
verschillende werken of werkfasen die tegelijkertijd of na elkaar worden uitgevoerd en bij de
raming van de uitvoeringstermijn van deze verschillende werken of werkfasen moeten deze
algemene preventiebeginselen gevolgd worden.
De inhoud van het veiligheids – en gezondheidsplan is gebaseerd op artikel 27 paragraaf 1 en
paragraaf 2 van het KB van 25 januari 2001 betreffende de Tijdelijke en Mobiele
Bouwplaatsen en op artikel 28 voor het vereenvoudig veiligheids- en gezondheidsplan.
2) Het bouwplaatsreglement (zie bijlage 01)
Het bouwplaatsreglement, evenals de daaruit voortvloeiende verplichting, beogen de
coördinatie van veiligheid, gezondheid en milieu op de bouwplaats. Elke onderneming en/of
elke zelfstandige die op de bouwplaats werken uitvoert en / of laat uitvoeren en ieder persoon
die op de bouwplaats aanwezig is, heeft de verplichting het bouwplaatsreglement na te leven.
Elke onderneming moet zelf instaan om dit reglement ter kennis van zijn personeel,
leverancier, onderaannemers en eventueel bezoekers te brengen en de toepassing ervan te
doen naleven.

Het reglement doet geen afbreuk aan de verplichting die
voortvloeien uit de bepalingen van:
Het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB).
- De CODEX over het welzijn op het werk (CODEX).
- Het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI).
- Het KB van 21.09.1988 inzake voorschriften en verplichtingen van raadpleging bij
werken in nabijheid van installaties dewelke gasachtige of andere producten d.m.v.
leidingen vervoeren.
- Het KB van 07.07.1994, gewijzigd bij het KB van 19.12.1997, tot vaststelling van
de basisnormen voor preventie van brand en ontploffing waaraan gebouwen
moeten voldoen.
- De Ministeriële omzendbrieven van 14.10.1975, 06.03.1978 en 09.03.1982 inzake
bluswatervoorziening.
- Het KB van 30.01.1975 inzake vaststelling van de type koppelingen gebruikt bij
brandvoorkoming en brandbestrijding.
- Het KB van 27.08.1993 inzake de inrichting van werkposten met beeldschermen.
- Het gemeentelijk politiereglement voor openbaar toegankelijke gebouwen.
- De veiligheidslogica van normen inzake veiligheid.
- De vigerende wetten en reglementen m.b.t. tot het milieu, de VLAREM wetgeving
- De wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers
- Het Kb van 25 januari 2001 betreffende de Tijdelijke en Mobiele bouwplaatsen
Collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s).
- Eventuele andere door de bouwheer of zijn afgevaardigde opgelegde bepalingen.
- De regels van goed vakmanschap en de bestaande normen hieromtrent.
TOEPASSELIJKE REGLEMENTEN MACHINES EN INSTALLATIES
- Het KB van 12.08.1993 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen.
- Het KB van 10.01.1997 tot uitvoering van de richtlijn 73/23/EEG gewijzigd bij de
richtlijn 93/68/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen inzake de vaststelling
van de veiligheidswaarborgen welke bepaalde elektrische machines, apparaten en
leidingen moeten bieden (Europese laagspanningsrichtlijn).
- Het KB van 05.05.1995 tot uitvoering van de richtlijn 89/392/EEG, gewijzigd bij de
richtlijnen 91/368/EEG, 93/44/EEG en 93/68/EEG van de Raad van de Europese
Gemeenschappen inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen van de lidstaten
betreffende machines (Europese Machine Richtlijn).
- Het KB van 30.01.1996 tot uitvoering van de richtlijn 89/336/EEG, gewijzigd bij de
richtlijnen 91/263/EEG en 92/31/EEG van de Raad van de Europese Gemeenschappen
inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen van de lidstaten betreffende de
elektromagnetische compatibiliteit.

3) Het (eigen) veiligheids – en gezondheidsplan
Elke onderneming is verplicht een eigen VEILIGHEIDS– EN
GEZONDHEIDSPLAN (RISICO-ANALYSE) op te stellen. Dit plan dient,
alvorens de werken aan te vatten, aan de coördinator verwezenlijking te
worden overhandigd. De coördinator verwezenlijking zal het risico-analyse
plan nakijken en indien nodig opmerkingen tot bijsturing formuleren.
4) Controle
De algemeen richtlijnen van het veiligheidsbeleid worden gecoördineerd door de
veiligheidscoördinator en zijn aangestelde adjunct.
De bouwheer of zijn afgevaardigde en de coördinator of zijn aangestelde hebben ten allen
tijde het recht de bouwplaats te betreden teneinde de naleving van de regels te controleren.
Bij vaststelling van inbreuken (bijvoorbeeld het gebruik van onveilig materieel, werktuigen en
/ of werkmethoden) worden de opmerkingen geacteerd in het coördinatiedagboek. De
betrokken aannemer krijgt een kopij van dit verslag met de vraag gevolg te geven aan de
geformuleerde opmerkingen.
Blijft de betrokken aannemer in gebreken dan wordt gerapporteerd aan de bevoegde
inspectiediensten van het Federale Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, welke
sanctiebevoegdheid heeft en eventueel de werken kan stoppen.
In de praktische uitvoering betekend dit dat het gebruik van persoonlijke
beschermingsmiddelen (veiligheidsschoenen, helm, valbeveiliging, afschermen van…) en
collectieve beschermingsmiddelen (leuning, valbeveiliging, afschermen van openingen,…)
adequaat dient toegepast.
In bijlage 02 aan het Veiligheids– en gezondheidsplan is een lijst toegevoegd met vermelding
van keuringsplichtige arbeidsmiddelen.
Bijlagen aan het Veiligheids – en gezondheidsplan
01) bouwplaatsreglement
02) lijst verplichte keuringen
03) lijst met technische keuringen

5) ongevallen
Van een ernstige arbeidsongeval dat zich op de arbeidsplaats zelf voordoet, wordt binnen de
twee werkdagen die volgen op de dag van het ongeval, kennis gegeven aan de inspecteur
bevoegd inzake arbeidsveiligheid, onverminderd de verplichting tot aangifte als opgelegd bij
de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971. (art. 26 KB 27 maart 1998).
De kennisgeving geschiedt door het sturen van een afschrift van de aangifte van het ongeval
of van een brief met vermelding van de naam en het adres van de werkgever, de naam van het
slachtoffer, de datum en de plaats van het ongeval en zijn vermoedelijke gevolgen en met een
korte beschrijving van de omstandigheden.
Onder ernstig ongeval dient verstaan een dodelijk arbeidsongeval of een arbeidsongeval dat
volgens de eerste medische diagnose, hetzij de dood, hetzij een algehele of gedeeltelijke
blijvende arbeidsongeschiktheid, hetzij een algehele tijdelijke arbeidsongeschiktheid van meer
dan een maand tot gevolg kan hebben.
Bovendien, wanneer het gaat om een dodelijk arbeidsongeval of om een arbeidsongeval dat
volgens de eerste medische diagnose, de dood of een blijvende arbeidsongeschiktheid van
meer dan 25% tot gevolg kan hebben, wordt de inspecteur bevoegd inzake arbeidsveiligheid
ervan onmiddellijk in kennis gesteld, met de meest geschikt technologisch middel.
Eveneens dient elk ongeval dat zich voordoet op de bouwplaats door de aannemer /
zelfstandige te worden gemeld aan de coördinator - verwezenlijking via bijgevoegd formulier
MELDINGSFORMULIER ONGEVAL waarna een ongevalonderzoek wordt
uitgevoerd.
6) Algemene preventiemaatregelen
Stabiliteit en stevigheid
- De ruimte moeten een constructie en een stabiliteit bezitten die aangepast zijn aan de aard
van het gebruik dat ervan wordt gemaakt.
- Hoger of lager gesitueerde mobiele of vaste werkplekken moeten stevig en stabiel zijn,
waarbij rekening wordt gehouden met:
- Het aantal werknemers dat zich op een plek bevindt.
- De maximale belasting en de verdeling daarvan.
- Eventuele externe invloeden
- controle
- De stabiliteit en de stevigheid moeten adequaat en voorral na elke wijziging van elke
hoogte (of diepte) van de werkplek worden gecontroleerd.
- De materialen, de outillage en algemeen gesproken elk element dat bij welke verplaatsing
dan ook de veiligheid en gezondheid van de werknemers in gevaar kunnen brengen,
moeten op passende veilige wijze worden gestabiliseerd.
- De toegang tot elke oppervlakte bestaande uit materialen die onvoldoende weerstand
biedt, is slechts toegestaan indien de benodigde uitrusting of passende middelen worden
geleverd om de werkzaamheden op een veilige manier te verwezenlijken.

Installaties voor energiedistributie.
- Deze installaties dienen zodanig te zijn ontworpen en uitgevoerd en te worden gebruikt
dat zij geen brand- of ontploffingsgevaar opleveren en dat personen op afdoende wijze
worden beschermd tegen het gevaar van elektrocutie door directe of indirecte aanraking.
- Bij het ontwerp, de uitvoering en de keuze van de materiaal en de
beschermingsvoorzieningen dient rekening te worden gehouden met de aard en het
vermogen van de verdeelde energie, externe invloeden en de deskundigheid van de
personen die tot delen van de installatie toegang hebben.
- Op de bouwplaats aanwezige installaties voor energiedistributie, met name die welke aan
externe invloeden blootstaan, dienen regelmatig te worden gecontroleerd en onderhouden.
- Installaties die al voor het beging van de werkzaamheden op de bouwplaats aanwezig
waren dienen te worden geïdentificeerd, gecontroleerd en duidelijk gekenmerkt.
- Wanneer er bovengrondse elektriciteitsleidingen zijn, dienen deze zoveel mogelijk hetzij
buiten de bouwplaats om te worden geleid, hetzij spanningloos te worden gemaakt.
- Indien dit niet mogelijk is, moeten er hekken of waarschuwingen worden geplaatst om
voertuigen en installaties op een afstand te houden.
- Wanneer voertuigen op de bouwplaats onder elektriciteitleidingen door moeten rijden,
dienen passende waarschuwingen en een bescherming onder deze draden te zijn
aangebracht.
Vluchtroutes en nooduitgangen.
- Vluchtroutes en nooduitgangen dienen vrij te zijn van obstakels en via de kortste weg naar
een veiligheidszone te voeren.
- Bij gevaar moeten alle werkplekken snel en onder maximale veiligheidsomstandigheden
kunnen worden geëvacueerd.
- Het aantal, de verdeling en de afmetingen van de vluchtroutes en uitgangen zijn
afhankelijk van de bestemming, de outillage en de afmetingen van de bouwplaats en de
ruimten alsmede van het maximale aantal personen dat zich aldaar kan ophouden.
- De specifieke vluchtroutes en nooduitgangen dienen gemarkeerd te zijn in
overeenstemming met de bepaling betreffende de veiligheid- of gezondheidssignalering
op het werk. Deze markering dient duurzaam te zijn en op daarvoor in aanmerking
komende plaatsen te worden aangebracht.
- De vluchtroutes en nooduitgangen alsmede de verkeersroutes en de deuren die daarop
uitkomen dienen vrij te zijn van obstakels zodat ze allen tijde zonder belemmeringen
kunnen worden gebruikt.
- Vluchtroutes en nooduitgangen waar verlichting noodzakelijk is, dienen te worden
voorzien van een veiligheidsverlichting die bij het uitvallen van de elektrische stroom
voldoende lichtsterkte bezit.
- De deuren van nooduitgangen dienen naar buiten op te gaan. Deze deuren moeten op
zodanige wijze gesloten dat ze gemakkelijk en onmiddellijk kunnen worden geopend door
iedereen die deze ze in geval van nood moet gebruiken. Schuif- en draaideuren mogen
nooit als nooduitgang worden gebruikt.

Brandmelding en –bestrijding
- Afhankelijk van de kenmerken van de bouwplaatsen de afmetingen en het gebruik van de
ruimten, de aanwezige uitrusting, de fysische en chemische eigenschappen van de
aanwezige stoffen of materialen alsmede het maximale aantal personen dat aanwezig kan
zijn, dient er een voldoende aantal passende brandbestrijdingsmiddelen en voor zover
nodig brandmelders en alarmsystemen te worden geplaatst.
- Deze brandbestrijdingsmiddelen, brandmelders en alarmsystemen dienen regelmatig te
worden gecontroleerd en onderhouden. Op gezette tijden moeten testen en relevante
oefeningen plaatsvinden.
- De niet-automatische brandbestrijdingsmiddelen dienen gemakkelijk bereikbaar en te
gebruiken te zijn. Zij dienen te worden voorzien van een markering in overeenstemming
met de bepalingen betreffende de veiligheid - of gezondheidssignalering op het werk.
Deze markering dient duurzaam te zijn en op daarvoor in aanmerking komende plaatsen te
worden aangebracht.
Ventilatie
- De werknemers dienen met inachtneming van de werkmethoden en de fysieke
belemmeringen waaraan zij zijn onderworpen, over voldoende verse lucht te beschikken.
- Bij gebruik van een klimaatregeling - of mechanische ventilatie - inrichting dient deze in
gebruiksklare toestand te worden gehouden en de werknemers niet bloot te stellen aan
luchtstromingen die de gezondheid schaden. Een controlesysteem dient storingen te
melden wanneer dat voor de gezondheid van de werknemers nodig is.
- Stortplaatsen van vuil en verontreinigingen, die als gevolg van de vervuiling van de in te
ademen lucht een direct gevaar voor de gezondheid van de werknemers kunnen opleveren,
dienen snel te worden verwijderd.
Blootstelling aan bijzondere risico’s
- De werknemers mogen niet worden blootgesteld aan een schadelijke geluidsniveau noch
aan schadelijke invloeden van buitenaf (bijvoorbeeld gassen, dampen of stof).
- Indien werknemers een zone moeten betreden waar de atmosfeer mogelijk een giftige of
schadelijke stof of onvoldoende zuurstof bevat, of ontvlambaar kan zijn, dient de
atmosfeer in deze zone te worden gecontroleerd en moeten passende maatregelen worden
genomen om elk gevaar te voorkomen.
- Een werknemer mag in geen geval worden blootgesteld aan een atmosfeer met verhoogd
risico. Hij moet in ieder geval permanent van buitenaf worden geobserveerd en alle
passende voorzorgmaatregelen moeten worden getroffen opdat hem onmiddellijk op
doeltreffende wijze hulp kan worden geboden.
Temperatuur
- de temperatuur dient, rekening houdende met de toegepaste werkmethoden en de van de
werknemers verlangde lichaamsinspanningen, tijdens het werken te zijn afgestemd op het
menselijk organisme.
- Ramen, bovenlichten en glazen wanden dienen zodanig te worden geconstrueerd dat,
rekening houdende met de aard en het gebruik van de ruimte, een te grote zoninstraling
kan worden vermeden.

Natuurlijke en kunstverlichting van werkplekken, ruimten en
verkeersroutes op de bouwplaats.
- Werkplekken, ruimten en verkeersroutes dienen zoveel mogelijk en voldoende natuurlijk
te worden verlicht en s’nachts en overdag wanneer het daglicht niet volstaat op passende
en voldoende wijze met kunstlicht te worden verlicht. Eventueel dienen verplaatsbare,
schokbestendige lichtbronnen te worden gebruikt. De voor de kunstverlichting gebruikt
kleur mag de waarneming van de markeringstekens of borden niet wijzigen of
beïnvloeden.
- De installaties voor de verlichting van ruimtes, werkplekken en verkeersroutes dienen
zodanig te zijn geplaatst dat het type verlichting voor de werknemers geen
ongevallenrisico meebrengt.
- Ruimten, werkplekken en verkeersroutes waar het uitvallen van de kunstverlichting grote
risico’s voor de werknemers kan opleveren dienen met een toereikende noodverlichting te
zijn uitgerust.
Deuren en poorten
- Schuifdeuren moeten voorzien zijn van een veiligheidssysteem waardoor verhinderd
wordt dat zij uit de rails lopen en omvallen.
- Deuren en poorten die naar boven toe opengaan dienen te zijn voorzien van een
veiligheidssysteem waardoor zij niet kunnen terugvallen.
- Deuren en poorten in het tracé van vluchtroutes dienen op passende wijze te zijn
gemarkeerd.
- In de onmiddellijke omgeving van poorten die hoofdzakelijk voor het verkeer van
voertuigen zijn bestemd, dienen zich, althans wanneer de doorgang voor voetgangers niet
veilig is, deuren voor voetgangers te bevinden die duidelijk zichtbaar als zodanig dienen
te zijn gemarkeerd en te allen tijde toegankelijk dienen te zijn.
- Automatische deuren en poorten dienen zodanig te functioneren dat zij geen gevaar voor
de werknemers opleveren. Zij dienen te zijn voorzien van gemakkelijk herkenbare en
bereikbare noodstopvoorzieningen en dienen, behalve wanneer zij bij stroomonderbreking
automatisch opengaan, met de hand te kunnen worden geopend.
- Op doorzichtige deuren dient op ooghoogte een markering te worden aangebracht. Deze
deuren dienen van veiligheidsmateriaal gemaakt te zijn.
Verkeersroutes – gevarenzones
- verkeersroutes, met inbegrip van trappen, vaste ladders en laadplatforms en hellingen,
moeten zodanig worden berekend, gesitueerd, ingericht en gereedgemaakt dat zij
gemakkelijk, volledig veilig en overeenkomstig hun bestemming kunnen worden gebruikt
en dat de werknemers die zich in de buurt van deze verkeersroutes bevinden geen enkel
risico lopen.
- De afmetingen van voor het verkeer van personen en /of goederen bestemde
verkeersroutes, inclusief die waar wordt gelost of geladen, dienen te worden afgestemd op
het mogelijke aantal gebruikers en de aard van het werk. Wanneer op deze verkeersroutes
vervoermiddelen worden gebruikt, dient voor de andere op de bouwplaats aanwezige
personen een voldoende veiligheidsafstand in acht te worden genomen of dienen passende
beschermende maatregelen te worden getroffen. De routes dienen duidelijk te worden
gemarkeerd, regelmatig gecontroleerd en onderhouden.
- De voorvoertuigen bestemde verkeersroutes dienen op voldoende afstand te zijn gelegen
van deuren, poorten, doorgangen voor voetgangers, gangen en trappen.

- Indien de bouwplaats zones bevat waarvoor een beperkte toegang geldt, dienen deze zones
te worden uitgerust met voorzieningen die verhinderen dat onbevoegde werknemers deze
zones betreden. Er dienen de nodige maatregelen te worden getroffen om werknemers die
gevarenzones mogen betreden te beschermen. Gevarenzones dienen zeer duidelijk
gemarkeerd te worden.
Laadplatforms en –hellingen.
- Laadplatforms en –hellingen dienen aangepast te zijn aan de omvang van de te vervoeren
lasten
- Laadplatforms dienen over ten minste een uitgang te beschikken.
- Laadhellingen dienen zo veilig te zijn dat werknemers er niet ten val kunnen komen.
Bewegingsruimte op de werkplek
- Het oppervlak van de werkplek moet zodanig zijn ingedeeld dat de werknemers rekening
houden met de aanwezige noodzakelijke uitrusting of materialen, voldoende
bewegingsvrijheid voor hun werkzaamheden.hebben.
- Vloeren, muren en plafonds van de ruimtes
- De vloeren van de ruimten mogen geen oneffenheden, gaten of gevaarlijke hellingen
vertonen, zij moeten vast en niet glad zijn.
- Transparante of lichtdoorlatende wanden en met name glazen wanden in de ruimte of in
de onmiddellijke omgeving van de werkplekken en verkeersroutes, dienen duidelijk te
worden gemarkeerd en van veiligheidsmateriaal vervaardigd te zijn of goed gescheiden te
zijn van deze werkplekken en verkeersroutes en wel zodanig dat de werknemers niet met
deze wanden in aanraking kunnen komen en niet gewond kunnen raken bij verbrijzeling
ervan.
- Ramen en bovenlichten van de ruimte
- Ramen, bovenlichten en ventilatie – inrichtingen dienen door de werknemers zonder risico
te kunnen worden geopend, gesloten en vastgezet. In geopende stand mogen zij geen
gevaar voor de werknemers opleveren.
- Ramen en bovenlichten dienen zodanig te zijn ontworpen en uitgerust dat zij kunnen
worden schoongemaakt zonder gevaar voor de werknemers die dit schoonmaakwerk
verrichten of voor de aanwezige werknemrs.
Eerste hulp
- De werkgever dient ervoor te zorgen dat er op elk moment gekwalificeerd personeel
aanwezig is om eerste hulp te verlenen. Er dienen maatregelen te worden getroffen om
werknemers die betrokken zijn bij een ongeval of die plotseling onwel worden, te kunnen
vervoeren voor medische verzorging.
- Wanner de omvang van de bouwplaats of de aard van de werkzaamheden dat noodzakelijk
maakt, dienen een of meer ruimtes beschikbaar te zijn voor het verlenen van eerste hulp.
- De voor het verlenen van eerste hulp bestemde ruimtes dienen te worden voorzien van de
uitrusting en de materialen die voor deze hulp absoluut noodzakelijk zijn en dienen
gemakkelijk met brancards toegankelijk te zijn. Zij moeten worden gemarkeerd
overeenkomstig de bepalingen betreffende de veiligheids - en gezondheidssignalering op
het werk.
- Ook op alle plaatsen waar de arbeidsomstandigheden dat vereisen dient materiaal voor
eerste hulp aanwezig te zijn. Dit materiaal dient te zijn voorzien van een passende
markering en dient gemakkelijk bereikbaar te zijn. Het aders en het telefoonnummer van
de plaatselijke eerste hulppost moeten duidelijk zichtbaar zijn aangegeven.

Sanitaire voorzieningen.
- kleedkamers en garderobekasten
- Indien de werknemers speciale werkkleding moeten dragen en hun gezondheid of
betamelijkheidoverwegingen niet kan worden verzocht zich in een andere ruimte om te
kleden, dienen er voor hen geschikte kleedruimtes beschikbaar gesteld te worden. De
kleedruimtes dienen gemakkelijk toegankelijk, ruim genoeg en van zitplaatsen voorzien te
zijn.
- De kleedruimtes dienen groot genoeg te zijn en zodanig te zijn uitgerust dat de
werknemers eventueel hun werkkleding alsmede hun eigen kleding en persoonlijke
eigendommen kunnen laten drogen en deze achter slot en grendel kunnen opbergen.
Indien de omstandigheden zulks vereisen (gevaarlijke stoffen, vocht en vuil) dienen
werkkleding en eigen kleding en persoonlijke eigendommen afzonderlijk te kunnen
worden bewaard.
- Er dienen aparte kleedruimten voor mannen en vrouwen te worden ingericht of die
ruimten dienen gescheiden te worden gebruikt.
- Wanneer er geen kleedkamers nodig zijn, dient elke werknemer te kunnen beschikken
over een ruimte waar hij zijn eigen kleding en persoonlijke eigendommen achter slot en
grendel kan bewaren.
- douches en wastafels
- Wanneer de aard van het werk of de zorg voor de gezondheid dat noodzakelijk maakt,
dienen er voldoende geschikte douches ter beschikking van de werknemers te worden
gesteld. Voor manen en vrouwen dienen aparte doucheruimten te worden ingericht of de
doucheruimten dienen gescheiden te worden gebruikt.
- De doucheruimten dienen groot genoeg te zijn om elke werknemer in staat te stellen
zonder belemmeringen en onder passende hygiënische omstandigheden toilet te maken.
De douchecellen dienen van warm en koud stromend water te zijn voorzien.
- Wanneer er geen douches noodzakelijk zijn, dienen in de nabijheid van de werkplekken
en de kleedruimten voldoende geschikte wastafels met stromend (zo nodig warm) water te
worden geplaatst. Voor mannen en vrouwen dienen er aparte wastafels te worden
geplaatst of de wastafels dienen gescheiden te worden gebruikt, wanneer de
betamelijkheid zulks vereist.
- Indien de douche- of wasruimten en de kleedkamers van elkaar gescheiden zijn, dienen
deze ruimten onderling met elkaar in verbinding te staan.
- Toiletten en wasgelegenheid
- De werknemers dienen in de nabijheid van hun werkplek te kunnen beschikken over
verpozingruimten, kleedkamers en douche - of wasruimten en speciale ruimten voorzien
van voldoende toiletten en wastafels. Voor mannen en vrouwen dienen aparte toiletten te
worden ingericht of de toiletten dienen gescheiden te worden gebruikt.
Verpozingruimtes en onderkomens
- Wanneer de veiligheid of de gezondheid van de werknemers zulks met name vanwege de
aard van het werk of het aantal werknemers of vanwege de afgelegenheid van de
bouwplaats noodzakelijk maakt, dienen de werknemers de beschikking te hebben over
gemakkelijk bereikbare verpozingruimten en/of onderkomens.
- De verpozingruimten en/of onderkomens dienen voldoende ruimte bemeten te zijn en
uitgerust met een gezien het aantal werknemers voldoende aantal tafels en stoelen met
rugleuning.
- Bij ontbreken van dergelijke ruimten dienen de werknemers de beschikking te hebben
over andere faciliteiten waar zij zich tijdens werkpauzes kunnen ophouden.

- Vaste onderkomens moeten voldoende sanitaire voorzieningen, een eetruimte en een
ontspanningsruimte omvatten, behalve indien zij slechts bij uitzondering worden gebruikt.
Zij moeten uitgerust zijn met bedden, kasten, tafels en stoelen met rugleuning met
inachtneming van het aantal werknemers, en bij de verdeling moet rekening gehouden
worden met de eventuele aanwezigheid van werknemers van beide seksen.
- In de verpozingruimten en onderkomens dienen de nodige maatregelen te worden
getroffen om niet-rokers te beschermen tegen de door tabaksrook veroorzaakte overlast.
Zwangere vrouwen en zogende moeders.
- Zwangere vrouwen en zogende moeders moeten de gelegenheid hebben om onder
passende omstandigheden te gaan liggen om uit te rusten.
Gehandicapte werknemers
- Bij de inrichting van werkplaatsen dient, in voorkomend geval, rekening te worden
gehouden met gehandicapte werknemers. Dit geldt met name voor deuren, verkeersroutes,
trappen, douches, wastafels, toiletten en werkplekken die door gehandicapte werknemers
worden gebruikt en werkplekken waar zij rechtstreeks werkzaam zijn.
Voorschriften van uiteenlopende aard.
- De omgeving en de omtrek van de bouwplaats dienen te worden gemarkeerd en te zijn
omgeven door afzetting, zodat zij duidelijk zichtbaar en als zodanig herkenbaar zijn.
- De werknemers dienen zowel op de bouwplaats, als in de verschillende ruimten en in de
nabijheid van de werkplek, over voldoende drinkwater en eventueel over een andere
geschikte alcoholvrije drank te kunnen beschikken.
- De werknemers dienen:
- - over faciliteiten te beschikken om hun maaltijden onder bevredigende
omstandigheden te kunnen nuttigen
- - zo nodig over faciliteiten te beschikken om hun maaltijden onder bevredigende
omstandigheden te kunnen bereiden.
Vallende voorwerpen
- De werknemers moeten, wanneer dat technisch mogelijk is, als groep met algemene
middelen tegen vallende voorwerpen worden beschermd. Materialen en uitrustingen
moeten zodanig worden geplaatst of gestapeld dat zij niet kunnen instorten, verschuiven,
omvallen of kantelen. Zo nodig moet er op de bouwplaats in overdekte doorgangen
worden voorzien of moet de toegang tot gevaarlijke zones onmogelijk worden gemaakt.
Naar beneden vallen van een hoogte
- Het vallen van een hoogte moet materieel worden voorkomen door met name stevige
leuningen die hoog genoeg zijn en ten misten een kantplank, een handleuning en een
tussenregel of een andere gelijkwaardige voorziening hebben.
- Werkzaamheden op een hoogte mogen in beginsel alleen worden uitgevoerd met behulp
van adequate uitrusting en algemene beschermingsmiddelen zoals leuningen, platforms en
vangnetten. Indien het gebruik van dergelijke uitrustingen is uitgesloten op grond van aard
van de werkzaamheden, dient te worden voorzien in passende toegangsmiddelen en
gebruik te worden gemaakt van een hangtuig of andere veiligheidsvoorzieningen met
verankering.

Bouwsteigers en ladders
- Iedere steiger moet naar behoren zijn ontworpen, geconstrueerd en onderhouden, zodat hij
niet kan instorten of bij toeval gaan schuiven.
- De platforms, doorgangen en ladders van de bouwsteiger moeten dusdanig worden
geconstrueerd, gedimensioneerd, beschermd en gebruikt dat niemand kan vallen of door
vallende voorwerpen kan worden getroffen.
- De steigers moeten door een bevoegd persoon worden geïnspecteerd:
- 1) voor hun ingebruikname
- 2) daarna, op gezette tijden
- 3) na iedere wijziging, perioden van niet – gebruiken, blootstelling aan weer en
wind of aardschokken, of andere omstandigheden waardoor de stevigheid of
stabiliteit ervan mogelijk is aangetast.
- De ladders moeten stevig genoeg zijn en op de juiste wijze worden onderhouden. Zij
moeten op de juiste wijze worden gebruikt op de plaatsen waarvoor zij bestemd zijn.
- De verrijdbare steigers moeten worden beveiligd tegen ongewilde verplaatsingen.
Hefwerktuigen.
- Ieder hefwerktuig en elke hulpstuk, met inbegrip van de bestanddelen,
bevestigingspunten, verankering en steunen moeten.
- 1) goed zijn ontworpen en geconstrueerd en stevig genoeg zijn voor het gebruik dat
ervan wordt gemaakt.
- 2) op de juiste wijze worden onderhouden zijn
- 3) in een goede staat van onderhoud zijn
- 4) overeenkomstig de vigerende wetsvoorschriften regelmatig worden nagekeken en
aan tests en controle worden onderworpen.
- 5) worden bediend door gekwalificeerd werknemers die hiervoor speciaal zijn
opgeleid.
- Op elk hefwerktuig en elk hulpstuk moet het maximumlaadvermogen duidelijk zichtbaar
zijn aangegeven.
- De hefwerktuigen en de hulpstukken mogen niet voor andere doeleinden worden gebruikt
dan die waarvoor zij bestemd zijn.
Voertuigen en grondverzet – en materiaal verladingsmachines
- Alle voertuigen en grond – en materiaal verladingsmachines moeten:
- 1) vakkundig zijn ontworpen en geconstrueerd, waarbij zoveel mogelijk rekening is
gehouden met de beginselen van de ergonomie.
- 2) in een goede staat van onderhoud zijn
- 3) op de juiste wijze worden gebruikt.
- De bestuurders en bedieners van voertuigen en machines voor
grondverzetwerkzaamheden en materiaalverlading moeten hiervoor speciaal zijn opgeleid.
- Er moeten voorzorgmaatregelen worden getroffen om te voorkomen dat voertuigen of
machines voor grondverzetwerkzaamheden en materiaalverlading in uitgravingen of in het
water terechtkomen.
- Evenwel moeten grondverzet – en materiaal verlading machines voorzien zijn van een
constructie die moet voorkomen dat de bestuurder, ingeval de machine omslaat, wordt
verpletterd en die bescherming biedt tegen vallende voorwerpen.

Installaties, machines en uitrustingen
- Installaties, machines en uitrustingen, met inbegrip van al dan niet gemotoriseerde
handwerktuigen moeten
- 1) vakkundig zijn ontworpen en geconstrueerd, waarbij zoveel mogelijk rekening is
gehouden met de beginselen van de ergonomie.
- 2) in een goede staat van onderhoud zijn
- 3) uitsluitend worden gebruikt voor werkzaamheden waarvoor zij zijn ontworpen
- 4) worden bediend door werknemers die hiervoor speciaal zijn opgeleid.
- Installaties en toestellen onder druk moeten, overeenkomstig de vigerende
wetsvoorschriften, regelmatig worden nagekeken en aan test en controles worden
onderworpen.
Uitgravingen, bouwputten, ondergrondse werkzaamheden, tunnels,
grondverzetwerkzaamheden.
- Bij een uitgraving, bouwput, ondergronds werk of tunnel moeten passende
voorzorgsmaatregelen worden genomen
- 1) door middel van passende stut – of taludwerkzaamheden
- 2) om gevaren in verband met het vallen van personen, materiaal of voorwerpen dan
wel overstromingsgevaar te voorkomen.
- 3) om te zorgen voor voldoende ventilatie op alle werkplekken zodat er een gezonde
werkomgeving ontstaat die niet gevaarlijk of schadelijk is voor de luchtwegen
- 4) om de werknemers de gelegenheid te bieden om zich in geval van brand,
overstroming of instorting in veiligheid te brengen.
- Voor het begin van de grondverzetwerkzaamheden moeten maatregelen worden getroffen
om gevaren in verband met ondergrondse kabels en andere distributiesystemen op te
sporen en tot een minimum te beperken.
- Er moeten veilige wegen naar en vanuit de uitgraving worden aangelegd.
- De uitgravingen aarde, het materiaal en de voertuigen die in gebruik zijn moeten op
veilige afstand van de uitgravingen worden gehouden, in voorkomend geval moet passend
hekwerk worden geplaatst.
Sloopwerkzaamheden
- Indien de sloop van een gebouw of werk gevaar kan opleveren.
- 1) moeten passende voorzorgen, methoden en procedures worden aanvaard.
- 2) mogen de werkzaamheden slechts worden gepland en uitgevoerd onder toezicht van
een bevoegd persoon.
Metaal – en betonconstructies, bekisting en zware prefabelementen
- Metaal – en betonconstructies en hun onderdelen, bekistingen, prefabelementen of
tijdelijke stutten en schoren mogen slechts worden gemonteerd of gedemonteerd onder
toezicht van een bevoegd persoon
- Er moeten toereikende voorzorgsmaatregelen worden getroffen om de werknemers te
beschermen tegen gevaren die samenhangen met de breekbaarheid of de tijdelijke
instabiliteit van een werk.
- Bekistingen, tijdelijke stutten en schoren moeten zodanig ontworpen, berekend,
geinstalleerd en onderhouden worden dat zij zonder gevaar de spanning kunnen dragen
waaraan zij kunnen blootstaan.

Bouwkuipen en caissons
- Alle bouwkuipen en caissons moeten
- 1) goed geconstrueerd zijn, met geschikt en stevig materiaal dat voldoende resistent is
- 2) voorzien zijn van een adequate uitrusting die de werknemers in staat stelt een veilig
onderkomen te vinden wanneer water of materiaal binnendringt.
- Een bouwkuip of caisson mag slechts worden gebouwd, geïnstalleerd, aangepast of
gedemonteerd onder toezicht van een bevoegd persoon.
- Alle bouwkuipen en caissons moeten regelmatig door een bevoegd persoon worden
geïnspecteerd.
Werken op het dak.
- Indien zulks nodig is om risico’s te voorkomen, moeten algemeen preventieve
maatregelen worden getroffen om te vermijden dat werknemers, werktuigen of andere
voorwerpen of materialen vallen.
- Indien werknemers moeten werken op of in de nabijheid van een dak of een ander
oppervlak van breekbaar materiaal waar men door kan vallen, moeten preventieve
maatregelen worden getroffen om te voorkomen dat zij het oppervlak van breekbaar
materiaal per vergissing betreden of ten val komen.

BOUWPLAATSREGLEMENT (bijlage 01)
Doel:
Dit reglement evenals de daaruit volgende verplichting beogen de coördinator van de
veiligheid van alle andere aannemers. Van alle aannemers worden dezelfde inspanningen
verwacht om arbeidsongevallen en materiële schade te voorkomen. Het naleven en
aanmoedigen van de veiligheid en hygiëne op de bouwplaats wordt tevens door de wet
geregeld. Dit reglement doet geen afbreuk aan de verplichtingen die voortvloeien uit:
De wetten en reglementen van toepassing in België op het gebied van de arbeidsveiligheid en
milieu op datum van uitvoering van het contract.
De voorschriften van het ARAB en de CODEX.
De voorschriften van het AREI.
De van toepassing zijnde milieuvoorschriften (bv. VLAREM, … etc.)
Elke onderneming die een contractuele verbintenis aangaat met de met de
opdrachtgever en/of de hoofdaannemer wordt verondersteld onderhavig reglement te
eerbiedigen. Een kopie van de laatste bladzijde met de vermelding “ GELEZEN en
GOEDGEKEURD” en ondertekend door het ondernemingshoofd dient vóór de aanvang
der werken teruggezonden te worden aan de veiligheidscoördinator.
Verplichting veiligheidsvoorschriften na te leven.
De controle op de naleving van de veiligheidsvoorschriften gebeurt door de hiërarchische lijn.
De opdrachtgever en/of de veiligheidscoördinator behouden zich het recht voor iedere
persoon die de veiligheidsvoorschriften niet naleeft, andere personen in gevaar brengt of
die onder invloed van drank is weg te zenden en hem de toegang tot de werf te ontzeggen
De opdrachtgever en de veiligheidscoördinator hebben steeds het recht:
De werkzaamheden en de naleving van de verplichtingen inzake veiligheid en gezondheid te
controleren.
Na ingebrekestelling van de aannemer, de werkzaamheden te stoppen indien haar mening het
materieel, de werktuigen en/of werkmethoden zelf of de wijze van uitvoering
onaanvaardbare risico’s inhouden voor de mens, uitrusting en omgeving.
De werkzaamheden mogen slechts opnieuw hervat worden nadat de aannemer bewezen heeft
bekwaam te zijn om in normale en veilige omstandigheden te werken.
Om zelf de nodige maatregelen inzake veiligheid en gezondheid te treffen, op kosten van de
aannemer dien in gebreke is gebleven, in de hierna opgesomde gevallen indien de aannemer
zijn verplichtingen niet of gebrekkig nakomt, nl.:
Plaatsen / instandhouden van collectieve beschermingsmiddelen tegen van uit de hoogte.
Beschoeien van sleuven of aanleg van een talud
Opruimen van afval dat de door- en uitgangen verspert, en opruimen van het gevaarlijk afval.

Iedere werknemer heeft de plicht tekortkomingen of onveilige situaties, waarvan hijzelf de
oorzaak niet is, onmiddellijk (schriftelijk) te melden. Elke melding zal met de nodige
aandacht door de opdrachtgever of de veiligheidscoördinator worden geregistreerd in het
coördinatie-dagboek. De noodzakelijke acties zullen ondernomen worden om een
bevredigende oplossing te bieden voor het gestelde probleem. Indien de oplossing als
onvoldoende wordt ervaren, zal het punt besproken worden tijdens de eerstvolgende
veiligheidsvergadering op de bouwplaats.
De bouwplaats zal geopend zijn van BEGINUUR…….tot EINDUUR ……... Buiten deze
openingsuren is de bouwplaats niet toegankelijk, uitgezonderd bij specifieke en op voorhand
gedane meldingen aan de werfdirectie. Iedere onderneming moet aan de werfdirectie ook
dagelijks een lijst bezorgen waarop de namen van de werknemers, die zij op de bouwplaats
tewerkstellen worden vermeld.
voorafgaande kennisgeving
De bouwdirectie belast met de uitvoering doet een voorafgaande kennisgeving der werken aan
de met het toezicht inzake arbeidsveiligheid belaste ambtenaar zoals bedoeld in art. 45 van het
KB dd. 25-01-2001 (BS dd. 07-02-2001) betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen.
Daartoe kan het formulier in bijlage gebruikt worden
Indien meerdere bouwdirecties actief belast zijn met de uitvoering, valt de voorafgaande
kennisgeving ten laste van diegene die als eerste activiteiten op de bouwplaats uitvoert.
De voorafgaande kennisgeving wordt ten minste vijftien kalenderdagen voor het begin van de
werken op de bouwplaats gedaan aan de met het toezicht inzake arbeidsveiligheid belaste
ambtenaar. Een kopie van de voorafgaande kennisgeving moet zichtbaar op de bouwplaats
worden aangeplakt ten minste tien kalenderdagen voor het begin van de werken.
In geval van onvoorziene en dringende werken, wordt de voorafgaande kennisgeving
vervangen door een mededeling, gedaan ten laatste de dag zelf van het begin van de werken
bij wijze van een geschikt gemaakt technologisch middel. De gegevens vervat in deze
mededeling zijn dezelfde als deze van de bijlage II van het KB dd. 25-01-2001.
DEFINITIES
Dossier V&G: de synthese van alle documenten i.v.m. veiligheid en
gezondheid, door alle tussenkomende partijen samengebracht:
opdrachtgever, architect, studiebureau, veiligheidscoördinator,
ondernemingen,
Bouwplaatsreglement: een standaarddocument als addendum aan het contract /
bestelling. Het omvat een geheel van elementen die invloed
hebben op de veiligheid, de gezondheid, de hygiëne en het
milieu en die op bouwplaatsen van toepassing is.
Aanvullende bepalingen: werfgebonden document als addendum aan de bestelbon. Het
omvat de specifieke maatregelen eigen aan de bouwplaats,
opgelegd door de opdrachtgever, veiligheidscoördinator of
onderneming.
Onderneming: elke werkgever die personen tewerkstelt op de bouwplaats of
elke zelfstandige die op de bouwplaats werken uitvoert.

Risicoanalyse-onderneming: een document dat opgesteld wordt door de onderneming
en een gedetailleerde opsomming geeft van de
maatregelen die de onderneming heeft voorzien om de
veiligheid en de gezondheid te verzekeren. Het omvat ten
minste de volgorde van de activiteiten, de gebruikte
uitrusting en producten, de mogelijke risico’s, de risico-
evaluatie en de te nemen preventiemaatregelen.
C.B.M.: collectieve beschermingsmiddelen
P.B.M.: persoonlijke beschermingsmiddelen
Arbeidsmiddelen: alle op de arbeidsplaats gebruikte machines, apparaten,
gereedschappen en installaties.
Organisatie van de preventie en bescherming.
De veiligheidscoördinator heeft de leiding over de coördinatie van de veiligheid en
gezondheid en voor het geheel van de werkzaamheden. Overeenkomsten tussen verschillende
ondernemingen i.v.m. veiligheid en gezondheid op de bouwplaats moeten eerst door de
veiligheidscoördinator goedgekeurd worden.
Elke onderneming moet, vooraleer met de werken te starten, zijn risicoanalyseonderneming
tijdens een geplande introductievergadering met de veiligheidscoördinator bespreken.
De tussenkomende partijen verbinden zich ertoe aanwezig te zijn op de periodieke
coördinatievergaderingen V&G. gehouden door de veiligheidscoördinator.
Elke onderneming aan wie een werk wordt toegewezen is verplicht een
veiligheidsverantwoordelijke aan te duiden die gedurende de werkzaamheden op de werf
aanwezig is.
Elke ondernemer voorziet in het houden van een taakgebonden opleiding op de bouwplaats,
met haar personeel, waarbij specifieke veiligheidsonderwerpen worden besproken, en dit
minstens 1 maal per maand.
Elke onderneming verklaart dat de werknemers de nodige opleiding / beroepservaring en
lichamelijke geschiktheid bezitten om de hen opgelegde taken (incl. verantwoordelijkheden in
veiligheidsfunctie) uit te voeren en het bijhorend materiaal te gebruiken en te bedienen op
volstrekte veilige wijze. Op vraag van de veiligheidscoördinator legt zij de nodige stukken ter
staving voor.
De personeelsleden van de aannemers mogen slechts aangetroffen worden op de voor hen
voorziene werkplaatsen
INTERNE COMMUNICATIE, VOORLICHTING EN INSTRUCTIE.
ONTHAAL VAN DE WERKNEMERS OP DE BOUWPLAATS.
Elke werknemer die op de bouwplaats wordt tewerkgesteld wordt door zijn werkgever
geïnformeerd omtrent de veiligheids- en gezondheidsvoorschriften die gelde op de
bouwplaats.
VEILIGHEIDSVOORLICHTING.
Elke persoon die op deze bouwplaats werken moet uitvoeren zal minstens voor de aanvang
van zijn activiteiten, en verder éénmaal per jaar een “veiligheidsvoorlichting” bijwonen.

TOOLBOXMEETINGS.
Elke onderneming op de bouwplaats voorziet in het houden van toolboxmeetings waarbij
specifieke veiligheidsitems worden besproken en dit minstens maandelijks. Deze
toolboxmeetings worden minutieus (per ploeg) gehouden met de eigen werknemers en/of met
werknemers uit de onderneming(en). Zij overhandigt een kopie van het verslag en de
aanwezigheidslijst aan de veiligheidscoördinator.
Indien een aannemer niet deelneemt aan de toolboxmeeting van de hoofdaannemer, dan moet
hij die zelf organiseren.
ROL VAN DE WERFLEIDER VAN EEN ONDERNEMING.
De werfleider is verantwoordelijk voor het toepassen van de algemene preventiemaatregelen,
in het bijzonder:
De wijze waarop alle werkzaamheden worden uitgevoerd en voor het nemen van de
maatregelen voor het bewerkstelligen van een zo goed mogelijke arbeidsveiligheid.
Het naleven van de bepalingen, opgesomd in het bijzonder bestek van toepassing op zijn
werf.
De aanwezigheid van voldoende middelen om de werken veilig te kunnen uitvoeren.
De instructies op het gebied van veiligheid, gezondheid, milieu en welzijn, bij aanvang van
de werkzaamheden, bij verandering van werkpost of op vraag van een werknemer.
Indien speciale veiligheidsmaatregelen noodzakelijk worden (bv. bij zeer gevaarlijke werken),
dient hij de modaliteiten te kennen en zijn werkmethoden hieraan aan te passen. Hij ontvangt
het materiaal dat hem geleverd wordt.
Voor de aanvang der werken neemt hij contact op met de veiligheidscoördinator om samen de
specifieke risico’s eigen aan de uit te voeren werken na te gaan.
Hij dient deel te nemen aan de werfvergaderingen voor dewelke men hem uitnodigt, en bij
afwezigheid van de werfleider, dient een andere persoon van de onderneming die dezelfde
verantwoordelijkheden draagt te worden afgevaardigd.
Hij moet zorg dragen voor de veiligheid en gezondheid van:
De verschillende afdelingen van zijn onderneming.
De onderaannemers en zelfstandigen.
De eventuele derden.
Daarom spreekt de werfleider minstens één van de drie officiële landstalen (Nl-Fr-D)
Hij verbindt er zich toe zijn verplichtingen inzake veiligheid, gezondheid en milieu strikt na te
leven en hij moet de wetten en Euro-richtlijnen i.v.m. arbeidsmiddelen en P.B.M.’s toepassen.
Aanvullende veiligheidsvoorschriften.
WERKTERREINAFBAKENING, SIGNALERING
Voor aanvang der werken zal het tracé van de bouwplaats volledig afgebakend worden.

OPENINGEN.
Iedere opening aangebracht in een vloer of platform dient:
Of afgedekt en verankerd te zijn op een wijze dat het materiaal weerstaat aan een gewicht
van minimum 240 kg/m².
Of omgeven te zijn met een stevige borstwering, conform de reglementeringen.
En dit ten laste van degene die de opening aangebracht heeft.
Indien de aannemer om een of andere reden voor de uit te voeren werken zulke collectieve
bescherming dient weg te nemen
Zal dit voor de kortst mogelijke tijd zijn.
Hij mag de werf niet verlaten vooraleer deze collectieve bescherming werd teruggeplaatst.
Indien een werk dient uitgevoerd te worden boven een open gebinte, zullen de dwarsbalken
bedekt worden met een voorlopige vloer die alle veiligheid biedt of, andere efficiënte
maatregelen (bv. het plaatsen van netten) dienen genomen te worden om het vallen van
personen te voorkomen.
WERKEN IN DE HOOGTE.
Collectieve beschermingen dienen de voorkeur te genieten, in het andere geval dienen
geschikte veiligheidsgordels en harnassen gedragen te worden wanneer er valgevaar is (boven
2 m hoogte). In sommige gevallen kan het nodig zijn van eveneens vangnetten te plaatsen.
Enkel werknemers die onderricht zijn omtrent het veilig werken met ladders, stellingen of
hoogtewerkers mogen deze gebruiken. Zij dienen deze voorschriften strikt na te leven.
Gebrekkige stellingen en ladders zijn de oorzaak van vele ongevallen. Beschadigde of
gebrekkige ladders moeten onmiddellijk uit dienst genomen en van de werf verwijderd. Iedere
ladder of stelling moet een identificatie hebben zodat de eigenaar kan achterhaald worden.
Ladders en stellingen dienen gecontroleerd te worden door een aangestelde voor
ingebruikname en vervolgens ten minste één maal per week.
Stellingen moeten voorzien zijn van een goed aaneensluitende en voldoende stevige vloer
rekening houdend met de belastingen en dit over de volledige lengte en breedte van de
stelling. De stelling dient voorzien te zijn van een volledige leuning met tussenleuning en
kantlijst. Stellingen dienen beveiligd te zijn tegen kantelen.
Voor stellingen hoger dan 8 m of voor stellingen blootgesteld aan buitengewone krachten
moeten de nodige berekeningsnota’s voorgelegd worden aan de veiligheidscoördinator.
Stellingen mogen niet worden overladen, lasten mogen de stabiliteit van de stelling niet in
gevaar brengen.
Stellingen en ladders moeten worden schoon gehouden.
De zone waar gewerkt wordt op hoogtewerkers, ladders, stellingen etc. moet op een aan de
omstandigheden aangepaste manier afgebakend worden. Indien dit praktisch niet te realiseren
is moet een persoon aanwezig zijn die moet beletten dat de hoogtewerker, ladder, stelling etc.
kan aangereden worden, en verhinderen dat er personen in de gevarenzone (val van
voorwerpen) kunnen komen.

Het bestijgen of afdalen van in aanbouw zijnde bouwwerken mag enkel geschieden door
middel van ladders of andere slechts voor dit doel bestemde middelen.
Voor werken in de hoogte wordt bij voorkeur gebruik gemaakt van hoogtewerkers. Er mogen
in geen geval werkzaamheden van op ladders uitgevoerd worden.
Het dragen van een veiligheidsgordel is in alle gevallen verplicht bij elk werk verricht in de
hoogte, conform de wettelijke bepalingen.
Ladders worden bovenaan EN onderaan vastgelegd om wegschuiven te voorkomen.
GRAAFWEKEN
Uitgravingen, groeven, grachten, openstaande kanalen, bodemopeningen, etc. moeten overal
voldoende tegen instorting beveiligd worden.
Deze dienen afgespannen te worden met een volledig conforme afscherming en voorzien van
de nodige verlichting en signalisatie.
De mogelijkheid bestaat dat er zich nutsleidingen (elektrische-, gas en waterleidingen etc.) in
de ondergrond bevinden. De aannemer dient er zich voor de aanvang van de graafwerken van
te overtuigen dat op deze plaatsen geen leidingen liggen. Hij zal daartoe de bevoegde diensten
raadplegen.
HIJSEN VAN LASTEN.
Hijswerktuigen, hoogtewerkers, aanslagmateriaal (bv. oogbouten, kettingen, haken etc.), door
de werknemers van de aannemers gebruikt, moeten steeds in veilige toestand verkeren.
Keuringscertificaten (indienststellingsverslag en 3-maandelijkse keuringsattesten), afgeleverd
door een erkend organisme, dienen op vraag steeds voorgelegd te kunnen worden. Deze
keuringscertificaten zijn een voorwaarde om dit soort materieel op de werf te brengen of te
houden. Een kopie moet vooraf aan de werfverantwoordelijke overhandigd worden.
Lasten mogen niet in opgehangen toestand vervoerd worden zonder veilige begeleiding, en er
mag slechts één aangestelde signaalgever / aanpikker signalen overbrengen aan de
kraanmachinist.
Er mag zich in geen geval personeel onder of dicht bij de lasten bevinden, en op in beweging
zijnde uitrustingen of lasten mogen zich geen personen bevinden.
Het laten vallen van voorwerpen moet vermeden worden.
Hijs- en tuikabels dienen zorgvuldig te worden geïnspecteerd. Defecte of beschadigde kabels
moeten onmiddellijk worden verwijderd teneinde verder gebruik te vermijden.
GEVAARLIJKJE WERKEN
Werkzaamheden aan draaiende machines of draaiende onderdelen van installaties zijn
verboden.
Alle werken die tijdens de uitvoering een bijzonder gevaar kunnen inhouden maken het
voorwerp uit van een bijzondere werkvergunning. Het vergunningsdocument vermeld de
werkomschrijving, de te nemen voorzorgsmaatregelen, de datum en de geldigheidsduur. De
bijzondere werkvergunning wordt afgeleverd door de projectverantwoordelijke, na
goedkeuring door de veiligheidscoördinator.

De werkzaamheden mogen pas aangevangen worden nadar de veiligheidscoördinator ter
plaatse de naleving van de veilige werkvoorwaarden heeft gecontroleerd. De bijzondere
werkvergunning wordt pas als afgesloten beschouwd nadat de veiligheidscoördinator
gecontroleerd heeft dat het werk veilig werd achtergelaten.
Werken die in gevaarlijke omstandigheden moeten uitgevoerd worden, dienen steeds te
gebeuren door minimum twee bevoegde personen die de nodige instructies gekregen hebben.
Elke afzonderlijk tewerkgestelde werknemer beschikt over aan de omstandigheden aangepaste
alarmmiddelen.
Voor interventies aan onder spanning zijnde elektrische installaties en werken in besloten
ruimten (tanks, riolen etc.) moeten er specifieke instructies voor deze werken opgenomen
worden in het veiligheids- en gezondheidsplan van de uitvoerende onderneming.
Deze instructies zijn vooraf besproken met en goedgekeurd door de veiligheidscoördinator.
NOODPROCEDURES.
Elke onderneming zal de procedures inzake E.H.B.O. en arbeidsongevallen opgesteld door de
veiligheidscoördinator respecteren.
Van elk arbeidsongeval, incident of schadegeval moet de dag van het voorval een melding
gemaakt worden.
Voor de arbeidsongevallen moet daarenboven de arbeidsongevallenrelaas aan de
veiligheidscoördinator overhandigd worden.
Elke onderneming rust zijn lokalen uit met de wettelijke voorzieningen inzake brandblussers
en E.H.B.O.
Op de bouwplaats is ten minste één E.H.B.O. – hulpverlener permanent aanwezig.
Elke onderneming moet beschikken over de vereiste vergunningen. (bv. vuurvergunning)
De veiligheidscoördinator stelt een evacuatieprocedure op.
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN. (P.B.M.)
De oplevering en eventuele periodieke keuring van de P.B.M?’s zal geschieden conform het
voorkomingbeleid zoals voorzien in de Wet op het welzijn en zijn uitvoeringsbesluiten, en
meer bepaald in de wetgeving betreffende de persoonlijke beschermingsmiddelen.
De persoonlijke beschermingsmiddelen zullen conform zijn aan het KB. Dd; 31-12-1992
betreffende de persoonlijke beschermingsmiddelen.
Voorgeschreven individuele beschermingsmiddelen dienen gedragen te worden op plaatsen /
zones en voor werkzaamheden die zulks vereisen :
Het dragen van kleding, aangepast aan het uit te voeren werk.
Het dragen van helm en veiligheidsschoenen / veiligheidslaarzen, voorzien van stalen neus
en ondoordringbare tussenzool, op de gehele bouwplaats, en dit ongeacht het werk?
Het dragen van een veiligheidsbril, handschoenen, oorbescherming en andere persoonlijke
beschermingsmiddelen waar noodzakelijk.
Het gebruik van aangepaste oogbescherming bij het slijpen en polijsten (slijpbril), hakken
(veiligheidsbril), lassen en branden (laskap, branderbril) en beveiligingsschermen bij las-
en slijpwerk.
Het dragen van stofmaskers als de werknemers aan stof blootgesteld zijn.

Het dragen van gekeurde veiligheidsgordels voor elk werk in de hoogte.
Het dragen van aan het werk aangepaste P.B.M. conform de geldende wetgeving is op de
bouwplaats voor iedereen verplicht.
Elke onderneming moet op haar kosten P.B.M. ter beschikking stellen voor haar personeel
en/of bezoekers. Zij moet eveneens toezien op het gebruik ervan. Tevens moet zij zorgen voor
het onderhoud en de vernieuwing ten gepaste tijde.
De werknemers moeten overeenkomstig hun opleiding en de gegeven instructies, op de juiste
wijze gebruik maken van de P.B.M. en ze na gebruik weer opbergen en onderhouden.
COLLECTIEVE BESCHERMINGSMIDDELEN. (C.B.M.)
De collectieve beschermingsmiddelen bestaan uit al de beschermingsmiddelen ter verhoging
van de arbeidsveiligheid die men redelijkerwijs kan toepassen of ie door de in België van
kracht zijnde reglementeringen inzake arbeidsveiligheid zijn opgelegd.
Ter voorkoming van arbeidsongevallen moet elke onderneming waar nodig C.B.M. voorzien.
De keuze wordt bepaald op basis van de preventiebeginselen vastgelegd in hoofdstuk II
“algemene beginselen” van de wet op het welzijn, waarin onder meer de voorkeur wordt
gegeven aan collectieve bescherming i.p.v. persoonlijke bescherming.
De voorziene collectieve beschermingsmiddelen die tijdelijk dienen verwijderd of verplaats te
worden door een aannemer om zijn werkzaamheden te kunnen uitvoeren dienen na deze
werkzaamheden ogenblikkelijk door deze aannemer terug geplaatst te worden? Indien een
aannemer zich niet houdt aan deze regel dan zal de kostprijs van het terugplaatsen van de
collectieve beschermingsmiddelen rechtstreeks afgetrokken worden van zijn aannemingssom.
Het (ver) plaatsen en:of verwijderen van C.B.M. wordt geregeld in samenspraak met de
veiligheidscoördinator. Geplaatste C.B.M. mogen nooit verwijderd worden zonder dat
vervangende of definitieve beschermingen worden aangebracht.
Elke op de bouwplaats vastgestelde gevaarlijke of ongezonde toestand moet onmiddellijk aan
de veiligheidscoördinator gemeld worden.
ORDE EN NETHEID.
De bouwplaats moet zuiver gehouden worden en dient na het beëindigen der werken
opgeruimd te worden.
Elke onderneming zal daartoe minstens dagelijks zijn werkposten opkuisen en het afval
afvoeren. De veiligheidscoördinator kan, op kosten van de onderneming die in gebreke blijft,
de opdracht geven aan derden om de werkposten op te ruimen.
De wegen, doorgangen en trappen moeten steeds vrij zij van obstakels en hindernissen.
Soepele leidingen en kabels mogen de doorgang niet belemmeren. Kruisen zij een doorgang,
dan worden zij beschermd tegen beschadiging.
Materialen moeten ordelijk en stabiel beveiligd worden tegen weersinvloeden, in afspraak met
de veiligheidscoördinator, in de voorziene zones gestapeld worden.
De werf dient derwijze te worden ingericht dat er geen vuil afkomstig van de werkzaamheden
op de openbare weg kan terechtkomen.
Zwerf- en waaivuil moet tenminste wekelijks worden verwijderd.
De in- en uitrit, de parkeerruimten en de wegenis op het terrein worden indien nodig dagelijks
gereinigd.

MILIEU
Het is verboden om het even welk chemisch product in de riolen te lozen of te verbranden.
Het verwijderen van afval en of verpakkingen gebeurd volgens de procedure opgenomen in
het V&G plan. En zij dienen vernietigd te worden overeenkomstig de wettelijke bepalingen
inzake het milieu.
VERWIJDEREN VAN AFVAL EN PUIN.
De aannemer zal voldoende containers plaatsen om al het afval te verzamelen. Hij staat in
voor het regelmatig afvoeren van het afval naar een vergunde stortplaats.
VERBRANDEN VAN AFVAL.
Het verbranden van afval is op de bouwplaats verboden.
MAATREGELEN I.V.M. BODEM-, LUCHT-, EN WATERVERONTREINIGING.
Elke aannemer zal de nodige maatregelen nemen ten einde bodem- , lucht en watervervuiling
te voorkomen.
BOUWPLAATSINRICHTING.
De algemene minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid van toepassing op
bouwplaatsen zoals bepaald in deel II van het KB. dd. 25-01-2001 betreffende de tijdelijke of
mobiele bouwplaatsen zijn van toepassing.
BOUWPLAATSINSTALLATIE.(ONTWERP)
Het inplantingplan ligt ter inzage in het dossier V&G op de bouwplaats.
Het vermeldt ten minste volgende gegevens:
Toegangen, wegen, rijrichting en parkings.
Ligging van nutsleidingen.
Zones voor gezondheidsinrichtingen, stockeren van materieel, werkplaatsen …
Inplanting hijstoestellen en draaicirkel.
Opgestelde elektrische verdeelborden.
E.H.B.O. post.
BOUWPLAATSINSTALLATIE.(AANNEMER)
Indien de aannemer zelf een bouwplaatsinstallatie wil opstellen, of wijzigingen wil
aanbrengen aan de bouwplaatsinstallatie ontwerp (zoals hoger vermeld) legt hij voor de
aanvang van de werken de tekeningen van zijn bouwplaatsinstallatie of de aangepaste
tekeningen van de bouwplaatsinstallatie ontwerp ter goedkeuring voor aan de opdrachtgever,
de bouwdirectie belast met het ontwerp en de veiligheidscoördinator.
TE TREFFEN VOORZIENINGEN.
Elke onderneming is verplicht voor haar werknemers de wettelijke voorziene
gezondheidsinrichtingen ter beschikking te stellen en deze dagelijks te onderhouden.
Maaltijden mogen enkel in de daartoe voorziene inrichtingen gebruikt worden.
Het opstellen van werfburelen, refters, kleedkamers, sanitaire installaties, opslagplaatsen,
etc…,mag enkel conform het inplantingplan en dit in overleg met de veiligheidscoördinator
gebeuren.

De aannemer zal op een goed zichtbare plaats, afgeschermd van de regen, een lijst van de
noodnummers uithangen en dit gedurende de gehele duur van de werf.
De aannemer zorgt op eigen initiatief voor het tijdig aanvragen van alle wettelijke
vergunningen en meldingen zodat hij deze ter beschikking heeft voor de aanvang van de
werken.
Voor de aanvang van de werkzaamheden wordt de werf omheind met een stevige afsluiting
met een minimum hoogte van 2 m . De in- en uitrit voor vrachtwagens gebeurt via poorten die
ieder een breedte hebben van minimum 3.50 m en een minimum hoogte van 2 m. Buiten de
normale werktijden worden deze poorten op slot gehouden.
SANITAIRE VOORZIENINGEN.
Indien meerdere bouwdirecties actief belast zijn met de uitvoering zal diegene die als eerste
activiteiten op de bouwplaats uitvoert de nodige sanitaire voorzieningen plaatsen en dit voor
de werknemers van alle bouwdirecties actief op de werf.
De bouwdirectie die de sanitaire voorziening geplaatst heeft zal deze installatie gedurende de
volledige duur van de werf handhaven en zal tevens zorgen voor het onderhoud, de dagelijkse
reiniging van het toilet, de levering van toiletpapier en onderhoudsproducten, alsook voor het
nemen van de nodige maatregelen tegen vorst.
De afvoer van toiletten en wasgelegenheden gebeurt in een kunststoftank van voldoende
capaciteit die door de aannemer voorzien wordt. Het ruimen van de tank gebeurt op last van
de aannemer. Het materiaal wordt afgevoerd naar een vergunde inrichting.
WATER.
Bij elke waterkraan voorziet de aannemer een bordje met de duidelijke en leesbare
vermelding “Drinkbaar” of “NIET drinkbaar water”, naargelang het geval. Indien er geen
drinkbaar leidingwater voorhanden is zorgt de aannemer voor drinkbaar flessenwater.
VERLICHTING VAN DE WERF.
De aannemer moet op eigen kosten voor algemene verlichting zorgen van zijn voorlopige
constructies, werkplaatsen, en opslagplaatsen en telkens het werk dit vereist van de werf
(werk in putten, sleuven, ondergrondse ruimten, silo’s, etc… Deze verlichting moet
uitgevoerd worden conform de geldende wetgeving.
De veiligheidscoördinator organiseert de algemene en de eventuele noodverlichting.
TOEGANG TOT DE WERF EN CONTROLE.
Het personeel zal de bouwplaats betreden en verlaten uitsluitend via de daartoe voorziene
toegang. In functie van de noodzakelijkheid kan de opdrachtgever ten allen tijde overgaan tot
het invoeren van toegangsbewijzen
Het betreden van de bouwplaats gebeurt op eigen risico? Het tewerkgestelde personeel wordt
dagelijks geregistreerd in het logboek.
Alle werknemers moeten drager zijn van de wettelijk voorgeschreven identiteitsbewijzen.
Vreemde werknemers afkomstig uit een lidstaat van de EG moeten in het bezit zijn van een
detacheringbewijs E101 afgeleverd en erkend door het land van oorsprong (KB 04-08-1978,
art. 69). Werknemers die niet uit de EG komen dienen in het bezit zijn van de vereiste
arbeidsvergunning. Werknemers die de bovenvermelde documenten niet kunnen voorleggen
worden niet op de bouwplaats toegelaten.

Aan- en afvoer van materialen en materieel gebeuren uitsluitend via de daartoe aangeduide en
eventueel speciaal ingerichte toegang(en) (wielbelasting, controle, weegbrug, …). Het lossen
of afvoeren van materialen of uitrustingen kan enkel gebeuren tijdens de normale werkuren,
tenzij uitzonderlijk anders werd overeengekomen. De betrokken voertuigen zullen zich niet
langer op de bouwplaats ophouden dan de tijd die voor het lossen of laden noodzakelijk is.
Voor het lossen van materialen moet aan de ingang een verzendingsborderel worden
voorgelegd.
Voor het wegvoeren van materialen wordt aan de uitgang een borderel afgegeven waarop
vermeld:
Aard van de lading
Datum en uur.
Ondertekend door de werfleider en door de permanent toezichter.
De aannemer staat in voor de bewaking van zijn materieel en uitrusting op de bouwplaats. De
bewaking door de bouwheer brengt voor de bouwheer geen enkele verantwoordelijkheid met
zich mee wat betreft diefstallen, verduisteringen en beschadigingen gepleegd op de
bouwplaats ten nadele van de aannemers of hun aangestelden.
WEGENIS OP DE BOUWPLAATS.
De nodige parkeerruimte voor voertuigen en vrachtwagens wordt aangelegd.
De in- en uitrit wordt zodanig aangelegd dat zich geen onveilige verkeerssituaties op de
openbare weg kunnen voordoen en dat minimale overlast wordt veroorzaakt aan bestaande
openbare wegen en omwonenden. Bij voorkeur zal een lussysteem uitgewerkt worden zodat
aan- en afvoer van zware vrachten elkaar niet kruisen.
De breedte, de stabiliteit en het onderhoud van de wegenis op het terrein zijn zodanig dat een
veilig verkeer van de vrachtwagens wordt gewaarborgd bij alle weersomstandigheden.
VERKEERSREGELS OP DE BOUWPLAATS.
De bestuurders van voertuigen verplaatsen zich op eigen verantwoordelijkheid binnen de
grenzen van de bouwplaats.
De bepalingen van de wegcode, ondermeer wat betreft asbelasting, voorrangs-, verbods- en
gebodsbepalingen zijn van toepassing binnen het domein van de bouwplaats.
Elke bestuurder van een voertuig moet in het bezit zijn van een geldig rijbewijs voor de
categorie van het voertuig dat hij bestuurt.
Alle werfwagens en voertuigen moeten over een verzekering beschikken die de burgerlijke
aansprakelijkheid van de bestuurder dekt.
De snelheid van alle voertuigen op de werf is beperkt tot 20 km/h.
De wegsignalisatie is een last van de aanneming, het is de taak van iedere aannemer om de
signalisatieborden aan te brengen die voor de behoeften van de eigen werkzaamheden vereist
zijn. De geplande wegsignalisatie wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de opdrachtgever en
aan de veiligheidscoördinator.
De aannemer staat zelf in voor de organisatie van de parkeerzones voor personen,
respectievelijk werfwagens. De geparkeerde voertuigen mogen echter in geen geval de
normale werkzaamheden op of buiten de bouwplaats hinderen.

De aannemer moet ervoor zorgen dat zijn voertuigen de wegen niet beschadigen, onveilig
maken of de normale activiteiten op de bouwplaats hinderen. Eventuele herstelling van wegen
zijn steeds ten laste van de aannemer die de schade veroorzaakt heeft.
Indien ten gevolge de droogte de kans bestaat op het opwaaien van stof door het
voertuigenverkeer zal de aannemer de nodige maatregelen treffen om stofhinder te
voorkomen, hetzij door aanpassen van de snelheid, hetzij door het regelmatig besproeien,
hetzij door enige andere maatregel in overleg met de opdrachtgever en de
veiligheidscoördinator.
BESTRIJDING VAN ONGEDIERTE.
De aannemer zal de nodige maatregelen treffen ter bestrijding van ongedierte op de werf en in
de opgetrokken accommodaties.
ELEKTRISCHE INSTALLATIE.
OP DE WERF.
De elektrische installatie moet door een erkend organisme gekeurd worden conform het
A.R.E.I.. Elk defect moet onmiddellijk aan de veiligheidscoördinator gemeld worden.
Verdeelborden moeten steeds gesloten blijven. Het aansluiten kan enkel met aangepaste
stekkers. Alle verbindingen (stekker / stopcontact) moeten geschikt zijn voor gebruik in
vochtige omstandigheden, minimum beschermingsklasse IP44
De elektrische kabels moeten zodanig geplaatst of opgehangen dat eventuele schade tot een
minimum wordt beperkt. Doorgangen dienen vrijgehouden van elektrische kabels.
Beschadigd elektrisch materiaal en beschadigde kabels dienen onmiddellijk van de werf
verwijderd te worden.
Toestellen die buiten de normale werkuren onder spanning blijven moeten voorzien zijn van
een bordje met de vermelding. ”Toestel onder spanning – niet onderbreken” dragen.
Alle weg- of baankruisingen moeten noodzakelijkerwijze ondergronds uitgevoerd worden en
moeten worden aangeduid met standaardbakens.
De masten die de elektrische luchtlijnen dragen moeten voorzien zijn van een bord met het
opschrift “Verboden de draden of kabels aan te raken – DOODSGEVAAR”
Elke onderneming staat zelf in voor de verlichting van haar werkposten. Deze verlichting
moet uitgevoerd worden volgens de geldende wetgeving. De veiligheidscoördinator
coördineert de algemene verlichting en de eventuele noodverlichting.
ELEKTRISCHE WERKTUIGEN.
Zij worden in twee soorten onderverdeeld:
1. Met dubbele isolatie, waarvoor geen aarding nodig is en die bij voorkeur wordt gebruikt.
2. De andere, die steeds met de aarde moeten verbonden zijn (vb. beschermingsgeleider)
WERKEN AAN ELEKTRISCHE INSTALLATIES.
Het spreekt vanzelf dat het werken aan elektrische L.S.-installaties, enkel kan nadat de
installatie buiten spanning geplaatst is en dat deze werken op een degelijke manier
gesignaleerd worden. Dit kan o.a. door waarschuwings-, verbods- en inlichtingsborden op
strategische plaatsen aan te brengen.

Alleen bekwame en gekwalificeerde elektriciens (cfr. EN 50110 december 1996) mogen
werkzaamheden uitvoeren onder L.S.-spanning of in de nabijheid van onder L.S.-spanning
staande delen.
Werken aan H.S.-installaties mag enkel wanneer deze installaties buiten spanning gesteld zijn
en dit door minstens 2 personen (gewaarschuwd en/of bevoegd personeel BA4 of BA5 – art.
47 AREI)
WERKEN BUITEN SPANNING.
De elektrische L.S.-installaties worden verondersteld buiten spanning te zijn, wanneer:
Alle actieve delen waaraan gewerkt wordt spanningsloos zijn.
Geen enkel stroomvoerend niet-geïsoleerd deel onder spanning blijft binnen de
genaakbaarheidszone (art. 28 AREI)
Een strikte toepassing van de preventieprincipes (de vitale 5) is vereist :
1. Buiten spanning stellen met scheidingsmiddelen, voorzien van zichtbare (te controleren)
(toe)stand van onderbreking (art. 235.01 AREI).
2. Afbakening rond de werkzone aanbrengen (art. 266 AREI) met een goed zichtbare ketting
of lint uit isoleerstof.
3. Controleren met aangepaste middelen (meters, neonlampen) of de stroomvoerende delen
inderdaad spanningsloos zijn.
4. Aarden-kortsluiten van de buiten spanning geplaatste stroomvoerende delen volgens de
geldende procedures.
5. Maatregelen nemen tegen herinschakelen (art. 235.d. AREI):
Vergrendelen met slot(en) of hangslot(en).
Aanbrengen van waarschuwingsbord(en).
Zo mogelijk het lokaal waarin de installatie zich bevindt, afsluiten (met sleutel).
WERKEN ONDER SPANNING.
Werkzaamheden aan L.S.-installaties Mogen alleen onder spanning uitgevoerd worden
wanneer deze installaties aan de nodige vereisten voldoen en wanneer veiligheids-, dienst-, of
exploitatienoodwendigheden dit noodzakelijk maken.
Extra beschermingsmiddelen zijn verplicht zoals:
Gebruik van aangepaste (geïsoleerde werktuigen) en materieel.
Gebruik van aangepaste PBM’s (o.a. helm en gelaatsscherm, isolerende handschoenen,
veiligheidsschoenen) en brandwerende kledij om de gevolgen van een kortsluiting te
beperken.
Gebruik van isolerende matten of andere middelen, om de contactweerstand (en dus ook
de totale weerstand) te vergroten.

WERKEN IN DE NABIJHEID VAN ONDER SPANNING STAANDE
INSTALLATIES.
Werkzaamheden in de nabijheid van onder spanning staande elektrische L.S.-installaties
mogen alleen mits naleving van de desbetreffende beschermingsmiddelen, zoals omhullende
isolatie aanbrengen, afschermingen plaatsen of door minimum veiligheidsafstanden te
respecteren.
ARBEIDSMIDDELEN EN TOEBEHOREN.
De arbeidsmiddelen moeten geschikt zijn voor het uit te voeren werk en regelmatig gekeurd
door een bevoegd persoon zodat bij het gebruik de veiligheid en gezondheid steeds
gewaarborgd zijn. Op vraag van de coördinator- verwezenlijking moeten de
gebruiksaanwijzigingen en veiligheids- en gezondheidsistructies voorgelegd worden.
Bij gebruik van arbeidsmiddelen van derde is de gebruiker verantwoordelijk voor de
veiligheid.
Bijzondere aandacht dient besteed aan de hiernavolgende wettelijke opdrachten:
De oplevering en periodieke keuring van hefwerktuigen en hijsgereedschap.
De oplevering en installatie conform het voorkomingbeleid zoals voorzien in de Wet op
het welzijn en zijn uitvoeringsbesluiten, meer bepaald in de wetgeving inzake de
Arbeidsmiddelen.
Het gelijkvormigheidonderzoek van elektrische installaties conform de artikelen 270 en
272 van het AREI (Algemeen reglement op de elektrische installaties)
Elke onderneming moet zijn arbeidsmiddelen zodanig markeren dat ze identificeerbaar zijn.
De identificatie moet beschreven worden in het specifiek veiligheids- en gezondheidsplan.
(risicoanalyse onderneming).
TOESTELLEN EN GEREEDSCHAP.
Het op de werf gebruikte materiaal moet in goede staat verkeren en beantwoorden aan de
meest recente veiligheidsvoorschriften.
Een Nederlandstalige versie van alle richtlijnen, handleidingen, etc.. met betrekking tot het
gebruik en de bediening van de toestellen en speciaal gereedschap dient op de bouwplaats
aanwezig te zijn.
Op vraag van de veiligheidscoördinator moeten de gebruiksaanwijzing en de veiligheids- en
gezondheidsinstructies kunnen voorgelegd worden.
MATERIEEL.
Alle materieel dient te voldoen aan de vigerende wetgeving terzake. Een kopie van de
keuringsattesten is op de bouwplaats aanwezig en moet eveneens aan de
veiligheidscoördinator overhandigd worden vooraleer de toestellen in gebruik te nemen.
Indien het verslag niet kan worden voorgelegd of indien duidelijk blijkt dat de betrokken
toestellen niet beantwoorden aan de reglementaire voorschriften heeft de bouwheer en/of de
veiligheidscoördinator het recht de toestellen onmiddellijk buiten dienst te stellen.
Bij gebruik van heftoestellen gelden volgende specifieke bepalingen:
Alle heftoestellen en hijstoebehoren, zoals grondverzetmachines die gebruikt worden om
lasten te hijsen, die op de bouwplaats binnengebracht worden moeten voorzien zijn van een
geldig keuringsattest.

Bij gebruik van meerdere heftoestellen met overlappend werkbereik moet in overleg met
de veiligheidscoördinator een gebruiksprocedure opgesteld worden.
Hijstoestellen met uitschuifbare stabilisatiepoten moeten bij defect of niet uitgetrokken
poot een signaal in de stuurcabine ontvangen
Alle grondwerkmachines moeten bij het achteruitrijden een duidelijk geluidssignaal
veroorzaken.
Ladders zijn steeds in goede staat en uitgerust met aangepaste antislipvoorzieningen. Zij
worden opgesteld op een goede, stevige ondergrond. Zij worden steeds vastgemaakt wanneer
zij dienst doen als toegangsladder of wanneer de ladder 25 of meer sporten telt.
Bij het gebruik van stellingen gelden volgende specifieke bepalingen:
Elke stelling vanaf 2 meter hoog moet voorzien zijn van leuningen, tussenleuningen en
plinten.
De werkvloer moet aaneensluitend zijn d.w.z. zonder gevaarlijke ruimten tussen de
planken en de leuning en voldoende stevig, rekening houdend met de belasting.
De toegang tot de werkvloeren gebeurt door middel van trappen (torens) of ladders.
Voor de ingebruikname en minstens een maal per week wordt de stelling nagekeken door
een bevoegd persoon van de onderneming.
Voor de stellingen hoger dan 8 meter of voor stellingen blootgesteld aan buitengewone
krachten moeten de nodige berekeningsnota’s voorgelegd worden aan de
veiligheidscoördinator.
GEVAARLIJKE PRODUCTEN.
Wanneer de werken het gebruik van gevaarlijke producten vereist zal de aannemer alle
gegevens verstrekken betreffende leveringstermijn, aard en hoeveelheid van alle gevaarlijke
stoffen of preparaten, de wijze en plaats van stockeren en de genomen
veiligheidsmaatregelen, alles conform de van toepassing zijnde wetgeving.
Het stockeren van producten en verwijderen van verpakking dient volgens de geldende
wetgeving en in afspraak met de veiligheidscoördinator te gebeuren.
Tevens dient voldaan aan heet KB. van 11-01-1993 tot regeling van de indeling, de
verpakking en het kenmerken van gevaarlijke preparaten met het oog op het op de markt
brengen of het gebruiken ervan.
Het volledig ingevuld identificatieblad wordt door de aannemer aan de opdrachtgever en aan
de veiligheidscoördinator overhandigd.
Alle gevaarlijke producten aanwezig op de werf dienen te worden voorzien van hun wettelijk
gevaarsetiket zoals bepaald in het A.R.A.B. (art. 723.bis). .
Het gebruik van brandbare, toxische of andere gevaarlijke producten moet in de
risocoanalyse-ondernemling vermeld staan.
Indien werken worden, uitgevoerd waarbij schadelijke of hinderlijke dampen/gassen
vrijkomen, moet dit vermeld worden in het specifiek veiligheids- en gezondheidsplan. Met de
veiligheidscoördinator worden maatregelen afgesproken om dampen/gassen op een
doeltreffende manier af te voeren. (afzuiginstallatie)

De verluchting van de lokalen dient in ieder geval zo efficiënt mogelijk te zijn (indien
mogelijk de buitenvensters openen, zien dat het ventilatiesysteem werkt, III). Tijdens het
drogen van het product zal de verluchting aanhouden. In ieder geval mogen de maximum
limietwaarden noch de minimum explosielimiet bereikt worden.
Het rookverbod dient strikt nageleefd te worden, zelfs indien het product niet ontvlambaar is.
Het schoonmaken van het materieel met oplosmiddelen dient buiten de gebouwen te
gebeuren, ver van elke vlam, ervoor zorgend dat de gebruikte oplosmiddelen en de
doordrenkte vodden in metalen, hermetisch afgesloten recipiënten worden geplaatst.
De recipiënten die chemische producten bevatten en de recipiënten die er bevat hebben zullen
onmiddellijk na gebruik hermetisch afgesloten worden.
De aangepaste persoonlijke bescherming dient vanaf het begin gedragen te worden.
DOCUMENTATIE.
Van elk op de werf aangetroffen en gedetermineerd chemisch product zal de aannemer een
Veiligheids- en Gezondheidskaart (chemische fiche of MSDS fiche) ter inzage van zijn
werknemers voorleggen en een kopie ervan overhandigen aan de veiligheidscoördinator
De V&G-kaart zal permanent op de werf aanwezig zijn.
De steekkaart omvat ten minste:
Naam van de fabrikant
Fysische eigenschappen
Bijzondere kenmerken
Gevaren /verschijnselen
Preventie
Blusstoffen /eerste hulp /evacuatie
TANKS VOOR CHEMICALIËN.
Enkel bovengrondse tanks worden toegelaten.
Chemicaliën moeten opgeslagen worden in tanks die schokvast zijn en voldoende bestand
tegen aantasting.
De tanks moeten geplaatst worden in een kuip, voorzien van een bekleding die de betrokken
chemicaliën niet doorlaat en met een capaciteit die tenminste gelijk is aan het volume van de
opgeslagen vloeistoffen, tenzij men een andere maatregel treft, zodat in een geval van lek,
minimaal dezelfde veiligheidswaarborgen geboden worden.
De leidingen, koppelingen en afsluiters mogen geen lekken vertonen en moeten zo
gemonteerd worden dat ze gemakkelijk bereikbaar zijn, teneinde eventuele lekken
onmiddellijk te kunnen vaststellen en herstellen.
BRANDBARE GASSEN EN ZUURSTOF.
Het opslaan van brandbare gassen in flessen moet in uitsluitend daartoe bestemde ruimten
gebeuren, of op de daartoe bestemde plaatsen in open lucht? De opslag van zuurstof dient
gescheiden te zijn van andere brandbare stoffen.

Deze ruimte moet vrijstaand zijn en zich op 10 m van elk ander gebouw bevinden. Men dient
er speciaal op te letten dat in het lokaal, of in de omgeving ervan, geen brandbaar materiaal,
zoals olie, vet, hout etc. aanwezig is
Alleen gespecialiseerd personeel heeft vrije toegang en er moeten borden met de vermelding
“Gevaar”, “Brandbare producten” en “Verboden te roken” (lettergrootte = 10 cm) zichtbaar
op de toegangsdeuren worden aangebracht.
In iedere ruimte of lokaal worden twee blusapparaten (type CO2 of gelijkwaardig), met een
capaciteit van tenminste 20 kg elk, geplaatst.
WERKEN MET OPEN VLAM.
Voor de aanvang van de werken met open vlam vraagt de onderneming aan de
veiligheidscoördinator of een vuurvergunning vereist is.
Werken met open vlam, soldeerapparaten, las- en snijdgereedschap, slijpschijven, ….mogen
enkel uitgevoerd worden als men een vuurvergunning gekregen heeft. Voor de aanvang van
deze werken moeten alle brandbare materialen verwijderd worden en moeten de gepaste
blusmiddelen klaar staan in de onmiddellijke omgeving. Na het werk moet de omgeving
nogmaals onderzocht worden om eventueel gloeiende materialen te verwijderen. De
omgeving moet beschermd worden tegen eventuele schade veroorzaakt door gloeiende
spaanders., …
Het behandelen van gasflessen gebeurt met de meeste zorg. Lege flessen en gasflessen die
niet gebruikt worden, dienen buiten het gebouw op een geschikte vaste plaats rechtop
gestockeerd, vastgemaakt, voorzien van de beschermkop en beschermd tegen de zon.
De zuurstof- en brandgasflessen worden bij gebruik vertikaal of schuin onder een hoek van
minimum 35° geplaatst. Bij voorleur worden ze gemonteerd op een flessenkar. Op het einde
van de dagtaak worden gasflessen dichtgedraaid en slangen en manometer ontspannen.
Bij werken met open vlam hoort een ABC - blusapparaat van minimum 6 kg.
WERKEN IN BESLOTEN OMGEVING.
Bij het openen van kelders, putten, peilbuizen of andere afgesloten ruimten is bijzondere
waakzaamheid geboden omdat daarbij mogelijk opgehoopt gas/damp in hoge concentraties
kan vrijkomen. Bovendien kan het zuurstofgehalte in deze ruimten te laag zijn. Het werken
aan of in besloten ruimten gebeurt uitsluitend onder toezicht van een “toezichthouder” en na
het verkrijgen van een bijzondere werkvergunning. Deze zorgt ervoor dat alle maatregelen
genomen worden die nodig zijn om de betreffende ruimte veilig te kunnen betreden
(voorafgaande inspectie, ventilatie, etc…en dat er in geval van nood voldoende personen ter
beschikking zijn om snel te worden ingezet.
In ieder geval zal men ernaar streven:
Het aantal personen dat in een besloten ruimte werkt zo klein mogelijk te houden.
De verblijftijd in de besloten ruimte zo klein mogelijk te houden.
Maatregelen te nemen om bij bedwelming of bij moeilijkheden het slachtoffer
onmiddellijk buiten de besloten ruimte te evacueren, zonder dat anderen zich in de besloten
ruimte hoeven te begeven.

Gedurende de tijd dat personen in de besloten ruimte verblijven moet tenminste één persoon
aanwezig zijn bij de toegang van die besloten ruimte. Deze “veiligheidswacht” zal
voortdurend contact onderhouden met de zich in de besloten ruimte bevindende personen en
met de toezichthouder. Hij zal nooit op eigen initiatief handelen, doch in geval van nood de
toezichthouder verwittigen, die onmiddellijk alle maatregelen moet kunnen nemen die
noodzakelijk zijn om hulp te bieden:
Een goede communicatie met duidelijke afspraak over de toegepaste signalen en
waarschuwingen is noodzakelijk.
Er moeten middelen ter beschikking zijn om voor de redding – zonder tijdverlies – met
anderen in verbinding te treden (telefoon, portofoon, etc.).
In geen geval mogen helpers zich onbeveiligd, geheel of gedeeltelijk in de besloten ruimte
begeven.
Wanneer een arbeider in een diepte moet afdalen, waar mogelijkheid tot gevaar bestaat, moet
hij steeds een veiligheidsgordel met schouderriemen dragen.
De werkverlichting wordt aangepast aan de specifieke werkomstandigheden.
De desbetreffende zone wordt afgebakend met behulp van veiligheidslint.
De sleuven en tunnels moeten behoorlijk worden ondersteund. Het plaatsen van vaste
leuningen, handleuningen, loopbruggen, vloeren en platformen gebeurt volgens de aard van
het werk en de aanwezige risico’s.
HINDER DOOR UITGEVOERDE WERKEN.
Indien er door de uit te voeren werken hinder zou ontstaan (tocht, stof, lawaai, gassen …)
voor het eigen personeel of derden dienen de nodige bijkomende maatregelen getroffen te
worden om deze tot een minimum te beperken. Dit probleem dient vooraf besproken te
worden met de werfverantwoordelijke en/of veiligheidscoördinator. Hinder voor
buurtbewoners dient voorafgaandelijk op de wekelijkse technische vergadering gemeld en
besproken te worden met de projectleider.
Noodprocedure
Procedure.
1. Voor elk ander ingrijpen, het eventueel nog bestaand gevaar uitschakelen (vb.
voorwerpen die dreigen te vallen wegnemen, elektrische stroom uitschakelen …)
2. Alarm aan interne hulpdiensten, werfleiding en bestuur.
3. Hulp verlenen aan het slachtoffer.
4. Oproepen aan de externe hulpdiensten.
Inhoud van de boodschap.
- Naam van de oproeper
- Identificatie van de werf
- Aantal gekwetsten + aard der verwondingen
- Indien nodig het MUG (medisch urgentie team) er bijvragen.
Bij de werftoegang moet een persoon geposteerd worden die de hulpdienst opvangt, de nodige
inlichtingen verschaft en begeleidt naar de plaats van het ongeval.

5. Te verwittigen.
- De familie van de gekwetste bij opname in het hospitaal of bij overlijden.
- De preventieadviseur van de hoofdaannemer.
- De werkgever van de gekwetste.
- De coördinator verwezenlijking.
- Het bestuur of zijn afgevaardigde ter plaatse.
- Arbeidsinspectie directie Vlaams-Brabant (tel/ 016/31 14 90)
- Onmiddellijk indien het slachtoffer dood is of >25% blijvend invalide.
- Binnen de 2 dagen indien een ongeschiktheid van meer dan een maand of een lichte
permanente invaliditeit verwacht wordt.
Na elk ongeval waarbij een persoon een elektrische schok onderging.
6. Ongevalonderzoek naar de omstandigheden door de preventieadviseur van de betreffende
onderneming + geschreven rapport (kopie aan de coördinator verwezenlijking)
7. Maatregelen nemen om herhaling van elk gelijkaardig ongeval te voorkomen.
8. Documenten.
- Ongevalaangifte.
- Ongevalinstructieblad na samenspraak tussen werfleiding, preventieadviseur en
coördinator verwezenlijking.
- Kopieën klasseren in het coördinatiedagboek op de werf.
9. Bij werkhervatting.
- Werkhervatting niet toelaten zonder genezingsattest.
- Verwittigen preventieadviseur indien de afwezigheid meer dan 1 week bedroeg.
- Steeds de coördinator verwezenlijking op de hoogte brengen.
- Eventueel medisch onderzoek door de arbeidsgeneesheer (art. 131 ARAB).

Ongevalleninstructieblad.
1. WAT DOEN BIJ EEN ONGEVAL.
- Alle verder gevaar voorkomen en paniek vermijden.
- Verzorgen van de gekwetste.
- Ruzies en onrust bij de andere werknemers voorkomen.
- Onderzoek naar de omstandigheden.
2. FORMALITEITEN EN GEGEVENS.
Naam slachtoffer:
Werkgever :
Dag, datum en uur van het ongeval:
Werd de draagberrie gebruikt ? O ja . O neen
Wie verleende de eerste hulp ? .............
Plaats en aard van de verwonding (hoofd, arm, inwendig …)
Vervoer naar hospitaal ? O ja O neen
Zo ja: Met ziekenwagen
Met voertuig werkgever
Uur van vertrek
Andere verzorging Gekwetste gaat alleen naar het ziekenhuis
Gekwetste gaat naar huisdokter
Verzorging alleen op de werf
Dag, datum en uur van eventueel verwittigen:
- Familie van de gekwetste
- Preventieadviseur
- De coördinator verwezenlijking .............
- Technische inspectie .............
Formulieren mee te geven met de gekwetste:
- Medisch attest.
- Genezingsattest.
De werknemer moet ook zijn ziekenfonds op de hoogte brengen.
Datum werkhervatting:
(dit is een voorbeeld dat door de aannemer gehanteerd kan worden tijdens de uitvoering)