NIELS VAN IPEREN

NIELS VAN IPEREN
Starmaker
Hij is begonnen als fan, en eigenlijk is hij
zijn werk altijd vanuit die optiek blijven
bekijken. Zijn filosofie: iedereen is een
rockstar. ‘Ik wil graag van gewone mensen
artiesten maken in plaats van de
mens achter de artiest laten zien.’ Vanaf
zijn vijftiende reisde hij voor OOR zijn
helden achterna, tot in LA aan toe. Grote
reclamecampagnes voor Nike en Coca-
Cola brachten hem even terug naar Amsterdam,
maar via tussenstops in New
York en opnieuw Amsterdam en talloze
reisreportages belandde hij uiteindelijk
in 2002 in Bogota, Colombia, waar hij
#04 /// MEI /// 2011
commerciële klussen combineert met
vrij werk van bijvoorbeeld vergeten indianenstammen
in de Zuid-Amerikaanse
jungle. ‘Als ik nu voor een inheems kindje
in de Amazone sta, probeer ik daar
ook een rockstar van te maken. Je moet
dat uit iemand proberen te halen.’ Niels
van Iperen. Hij is een van de tien finalisten
in de categorie Portretten van de
Hasselblad Masters dit jaar, een zeer
prestigieuze internationale fotografieprijs.
Kleine Niels is, kortom, een grote
jongen geworden. De popfotografie
heeft hij allang afgezworen. Of The
White Stripes moeten toevallig in Bogota
langskomen, zoals in 2005, zijn laatste
OOR-foto. In het begin trok de ruige
wereld van de rock & roll hem mateloos.
Vijf, zes concerten per week, en daarna
nog naar de kroeg. Tegenwoordig prefereert
hij David Guetta. ‘Ik vind het heel
leuk om ‘t te horen als het ergens voorbijkomt,
maar ik zal geen Nirvana-plaatje
opzetten als ik thuis zit.’
door Koen Poolman / fotografie Niels van
Iperen
Nirvana 25/11/1991 Paradiso, Amsterdam
125 I

I 126
Jeff Buckley 24/8/1994 Lowlands Liam Gallagher (Oasis) 6/10/1995 Gloucester, UK
Nirvana 25/11/1991 Paradiso, Amsterdam

Portishead 30/8/1998 Lowlands
#04 /// MEI /// 2011
127 I

I 128
Red Hot Chili Peppers 18/8/1995 Sunset Marquis Hotel, Los Angeles

The Cure 18/2/1992 Oxford, UK
James Hetfield (Metallica) 27/6/1996 Des Moines, Iowa
#04 /// MEI /// 2011
Rolling Stones 12/7/1998 Amsterdam Arena
Urban Dance Squad 7/2/1999 Wijk aan Zee
129 I

Henry Rollins 5/6/1995 Pinkpop
Sepultura 1/7/1994 Roskilde Pearl Jam 8/6/1992 Pinkpop
I 130

R.E.M. 11/9/1998 Waldorf Astoria, New York
#04 /// MEI /// 2011
131 I

Niels van Iperen (1968) vertelt over zijn tijd bij
OOR. Hoe de underground mainstream werd en
de muzikant een image, met alle gevolgen voor
de popfotografie van dien.
‘Mijn eerste opdracht voor OOR was Iron
Maiden in de IJsselhal in Zwolle, eind ‘84.
Ik was vijftien en vond muziek helemaal
fantastisch. Mijn ouders lieten me niet
naar concerten gaan, die vonden het maar
niks. De fotografie was mijn excuus, ik
verschuilde me achter mijn opdrachten.
Dat begon met fanzines. De eerste paar
keer dat ik naar een concert ging heb ik
mijn foto’s naar fanzines opgestuurd. De
volgende keer dat zo’n band terugkwam
kon ik voor dat fanzine werken. Die foto’s
heb ik uiteindelijk aan [toenmalig OORredacteur]
Hans van den Heuvel laten
zien – hij had een bandje dat repeteerde
in de buurt van Veghel, waar ik woonde.
Hans had nooit iemand die meewilde
naar die metalconcerten en gaf me een
kans – dat was Iron Maiden en dat ging
best goed. Na een tweede concert belde
ik op een dag maar eens naar de redactie.
De kerstreceptie was bezig. Ik kreeg Jan-
Maarten de Winter aan de lijn. O ja, jij, eh,
jij bent die hardrocker, hè? Wacht even!
Roy [Tee] staat hier naast me. Roy, wil jij
die hardrockconcerten nog doen? En Roy
zegt: Nee, ikke niet! Dus Jan-Maarten zegt:
Nou, volgens mij hebben we nog wel wat
werk voor je. Zo ging dat een beetje. Drie
jaar lang ben ik met de trein alle concerten
en later ook persdagen afgegaan, totdat
ik op mijn achttiende in Den Haag ging
studeren.’
‘Op de School voor Fotografie waren we
veel met kleur bezig en nieuwe technieken
om met kleurenfotografie om te gaan. In
diezelfde tijd kreeg OOR ook zijn eerste
kleurenposities: eerst de cover, toen
vier kleurenposities, toen acht. Terwijl
iedereen dia’s ging aanleveren, kwam
ik met allemaal bewerkte, rare kleuren.
Rob Marinissen en Hester Doove zaten bij
mij op school, met z’n drieën drukten we
destijds echt een stempel op het blad. Je
I 132
moest in die tijd altijd met twee camera’s
rondlopen, je wist nooit wat er uiteindelijk
kleur en wat er zwart-wit zou worden.
Ik heb nog jarenlang alles in de doka
gedaan. In ’95, toen ik in LA woonde, heb
ik nog mijn hele kleurendoka daar naartoe
verhuisd. Ik had al wel een computer
waarop ik foto’s kon bewerken, maar het
heeft nog zeker twee jaar geduurd voordat
ik kon maken wat ik in de doka voor elkaar
kreeg. Ik drukte de foto’s nog steeds af,
scande ze in en bewerkte ze dan na op
de computer. In ’97 was dat echt op een
niveau dat ik de doka achter me dicht kon
trekken. Een hele opluchting, na tien jaar
lang dagelijks urenlang in die stinkende
dampen te hebben gestaan, vooral van de
kleurendoka, dat is allemaal op 38 graden,
dus die chemicaliën verdampen allemaal.’
‘Ik begrijp best dat er fotografen zijn die
zweren bij analoog, zoals Anton Corbijn.
Een afdruk uit de doka, daar zullen er
nooit twee identiek van zijn. Die is uniek.
Zodra iets oneindig vaak op dezelfde
kwaliteit te reproduceren is, kan het nooit
veel waard zijn. De computer is funest in
de kunstwereld. Platinaprints zijn de enige
dingen die echt geld opbrengen. Alles wat
met de computer en op inktjet geprint
wordt, wordt nooit wat waard.’
‘Ben ik een exponent van de MTVgeneratie?
Nee, zo heb ik dat nooit
gevoeld. Maar ik denk wel dat het een
voordeel is geweest dat de artiesten
halverwege de jaren tachtig héél erg
bekend werden, bekender dan ooit
tevoren. Je kon gewoon niet bekender
worden, niet als filmster, niet als politicus,
niet als sporter; de popmuzikant stond
bovenaan de apenrots in de westerse
cultuur. Daarvóór was popmuziek iets van
de jeugd en tegenwoordig is men weer
met andere dingen bezig, social media
enzo. MTV maakte het een massamedium.
Ik heb underground stromingen als metal
en grunge mainstream zien worden. Ik
heb Nirvana in drie maanden tijd zien
exploderen. De eerste keer dat ik ze
fotografeerde, tijdens Ein Abend In Wien
in Rotterdam [1 september 1991], was
dat nog een klein bandje [Smells Like
Teen Spirit zou een week later uitkomen,
Nevermind eind van die maand]. Kurt
Cobain was gewoon een jongen die op
tournee was en lekker lol wilde trappen.
Ze waren voor het eerst in Nederland, het
was een uitgelaten sfeer. Ik fotografeerde
ze in de Hofpleinvijver, niet ver van De
Doelen. Ze vonden alles prachtig. Het
optreden die avond was een totale chaos.
Ze stonden in een veel te kleine zaal, ze
braken de tent af, letterlijk en figuurlijk.
Toen ze later dat jaar terugkwamen in
Paradiso [25 november], was de hype
helemaal losgebroken. Volgens mij waren
ze niet eens thuisgeweest tussen die
twee shows, en ze waren ook niet meer
te benaderen. Die Cobain was het al
helemaal kwijt aan het raken. Die kon er
helemaal niks mee. Stel je voor: je hebt
een plaatje gemaakt en wilt dat aan de
wereld presenteren en voor je je familie
en vrienden weer hebt gezien ben je
een rockster en word je geleefd. En dat
met zijn persoonlijkheid, dat kon niet
goed gaan. Het live-portret dat ik toen in
Paradiso heb gemaakt, is misschien wel
de mooiste coverfoto die ik voor OOR heb
gemaakt.’
‘Het was ongeveer in diezelfde periode
dat de commercie een steeds grotere
greep op de muziekbusiness kreeg.
Merchandising werd steeds belangrijker,
bands werden een brand die moest
worden beschermd, waardoor je
als fotograaf werkelijk overal een
contract voor moest ondertekenen.
Platenmaatschappijen en managements
durfden de meest absurde voorwaarden
te stellen. Moest je opeens je foto’s
gaan opsturen ter goedkeuring voor
publicatie… Ik heb ooit een flinke rel
gehad met foto’s van The Cure. Ik was
naar Oxford geweest om The Cure te
fotograferen. Eigenlijk moesten de foto’s
de volgende dag al naar de opmaak, maar
de onbewerkte dia’s moesten eerst nog
goedgekeurd worden door de band en
daarna moest ik ze nog op de computer
afwerken. Toen ik ze eindelijk terugkreeg,
hadden ze alles wat ze niet leuk
vonden doormidden geknipt! Dat waren
originele diapositieven! Daar heb ik toen
ontzettende stennis over geschopt. Dat
was gewoon werk waar copyright op zat,
en niet het copyright van hen! Zij hadden
niet het recht om mijn werk te vernietigen.
Die kwestie is toen breed uitgemeten in
de media. Ik heb naar aanleiding daarvan,
en het feit dat we vlak daarna bij Guns N’
Roses alleen mochten fotograferen vanaf
de middenstip van De Kuip, nog eens een
open brief gestuurd naar de Volkskrant,
die in een aantal kranten is overgenomen.
Toen heb ik gezegd: op deze manier kun
je niet meer werken, dit gaat helemaal
nergens meer over!’
‘Ik heb ook wel eens een nacht lang zitten
wachten naast de telefoon op goedkeuring
van Courtney Love, ten tijde van die
tweede Hole-plaat. Na uren heen en weer
gebel mochten we dan, bij Gods gratie,
vier foto’s publiceren. Het leek erop dat
ze het helemaal niks vond wat we gedaan
hadden. Een week later belden ze weer:
of ze die vier foto’s konden kopen voor
de promotiecampagne van het album.
Dat mens wat ook zó gestoord. Daar
was echt geen land mee te bezeilen. Ook
tijdens de shoot niet. Ik heb uren staan
wachten. Stond ze eindelijk klaar voor
de foto’s, maakte ik een polaroid, vond
ze haar lippenstift niet mooi… Werden er
allemaal assistenten op uitgestuurd om
andere lippenstift te gaan halen! Kon ik
dáár weer op wachten. Had ze eindelijk de
juiste lippenstift op, zei ze: Ik wil Michael
Stipe horen!Nergens een cd van R.E.M. te
bekennen natuurlijk. Liep ze weer weg!
Moesten die assistenten er weer op uit
om een cd te gaan kopen…’
Nee, dan de Red Hot Chili Peppers. ‘Dat
was tijdens mijn verblijf in LA. Ze hadden
een lange dag vol interviews achter de
rug. Ik stelde voor dat we de foto’s in het
zwembad zouden doen, maar dat vond
de juffrouw van de platenmaatschappij
helemaal niks. Ze wilde het niet eens
voorstellen aan de band. Oké, zei ik, doe
dan maar hier ergens in de gang, of weet
ik veel. Zodra de band de interviewkamer
uitkwam, stapte ik op Flea af en zei: Ik wil
de foto’s eigenlijk in het zwembad maken,
lijkt je dat wat? Ja! Zwembad! Te gek! Ja!
Ja! Hij begon meteen de rest voor het
idee warm te maken. Daar had ik ook een
beetje op gegokt. Ik dacht: als íemand er
voor gaat, dan is het Flea wel. Eén voor
één kwamen ze in hun zwembroekje naar
beneden. Op gegeven moment lagen
er vier in het zwembad, maar Kiedis
ontbrak. Dus iedereen op zoek naar Kiedis.
Opeens verscheen hij op het dak van het
hotel. Hij sprong zo, over een terras met
ligstoelen, het zwembad in. Van zes hoog!
Zes etages hoog! In een zwembadje van
twee meter diep! De springfoto heb ik ook
nog. Grappig genoeg was Anton [Corbijn]
daar ook bij. Hij was daar om te praten
over hun nieuwe clip. Anton heeft het
hele schouwspel vanuit zijn kamer gezien,
haha!’
‘Die foto in het zwembad is heel veel
gebruikt, onder andere op de cover van
de, weliswaar Duitse, Rolling Stone. Qua
lezersaantallen is dat wel het hoogst
haalbare, maar niet qua fotografie. Ik
heb nooit zo’n hoge pet op gehad van
de Rolling Stone-fotografie. Ik denk dat
OOR in de jaren negentig met kop en
schouders boven de Rolling Stone uitstak
qua fotografie. Maar goed, dat zijn van
die foto’s, je zou graag iedere keer zo’n
foto maken als je een bandje voor je lens
krijgt. Je zou altijd wel iets unieks, iets
raars, iets anders willen doen. Dat is het
jammere van hoe het allemaal gelopen is,
dat het zo’n industrie is geworden, waarin
tijd geld is en hoe meer materiaal hoe
verdunder het imago.’ KOEN POOLMAN