'Op de bres voor de KL' - Ons Leger

Recommendations

Info

Colofon december 2004, extra nummer ONAFHANKELIJK TIJDSCHRIFT MET BETREKKING TOT DEFENSIE. Uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging ‘Ons Leger’, opgericht 1912 Verschijnt tweemaandelijks Redactie Drs. W.M. Verschraegen, brigade - generaal b.d., hoofdredacteur C.H.C Janssen, luitenant-kolonel b.d. Medewerkers Mr. drs. C. Homan Sandor J. van Leeuwen H.F. van Loon Dr. L. Maràcz Gerard van Oosbree, fotograaf Drs. Loes van Tuyl Gertjan van der Wal Leo M. van Westerhoven Drs. C. Widdershoven Redactieadres Postbus 90701 2509 LS Den Haag Telefoon: 070-3165997 / 071-5615948 E-mail: armex@onsleger.nl Internet www.onsleger.nl Abonnementen Abonnement 25,- per jaar; opzeggingen vóór 1 november van het lopende jaar. Abonnementenadministratie Franz Lisztlaan 4 2253 HL Voorschoten Betalingen Uitsluitend na ontvangst acceptgirokaart Losse nummers à 4,50 (incl. verzendkosten) verkrijgbaar bij abonnementenadministratie Advertentieverkoop Voorlopig in eigen beheer Vormgeving Sectie Grafi sche Vormgeving Frederikkazerne, Den Haag Druk Drukkerij Geers Offset, Oostakker (België) Armex onafhankelijk defensiemagazine. Zonder schriftelijke toestemming van de redactie mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt doormiddel van druk,fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook. ISSN 0922 - 2797 Coverfoto: G. van Oosbree en L.M. van Westerhoven The rest is silence. Now cracks a noble heart. – Good night, sweet prince. (Hamlet V.II) Moge deze extra uitgave van ons magazine worden gezien als een laatste eerbewijs aan onze verscheiden beschermheer. Wilco uit! Generaal-majoor b.d. G.J.H. Heezen Voorzitter Aan: Hare Majesteit de Koningin Arnhem, 1 december 2004 Majesteit, Het zij mij vergund u, namens het bestuur van de Koninklijke Nederlandse Vereniging “Ons Leger “ en de redactie van het defensiemagazine ‘ARMEX’, mijn oprechte deelneming te betuigen met het toch nog onverwachte verlies van Uw vader, onze Beschermheer en Drager van de Prins Mauritsmedaille, Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard der Nederlanden. Hij was een moedig en kleurrijk mens, warm en veelzijdig. U kunt er van verzekerd zijn, dat wij hem in ere zullen gedenken. Ik wens U en Uw familie veel kracht toe in deze voor u allen zo verdrietige tijd. Moge de goede herinneringen aan hem U troost schenken. Met de verzekering van mijn hoogachting verblijf ik, Uw, w.g. G.J.H. Heezen Generaal-majoor b.d. Voorzitter Het bestuur van de Koninklijke Nederlandse Vereniging “Ons Leger” en de redactie van het onafhankelijke defensiemagazine “Armex” hebben met leedwezen kennis genomen van het overlijden van onze beschermheer Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard der Nederlanden Drager van de Prins Mauritsmedaille Ons oprechte medeleven gaat uit naar Hare Majesteit de Koningin en haar familie G.J.H. Heezen Mr. G.F. Hovestad Drs.W.M. Verschraegen Generaal-majoor b.d. Secretaris Brigade-generaal b.d. Voorzitter Hoofdredacteur Na de dood van prins Bernhard zijn in alle media biografi eën verschenen en is uitgebreid gediscussieerd over allerlei facetten uit zijn nogal bruisend leven. Tijdens de voorbereiding van dit extra nummer bleek dat de prins zelf - zelfs na zijn dood - aan deze discussie nog een steentje heeft bijgedragen. Wij hebben ons in deze editie, die geheel aan onze voormalige beschermheer is gewijd, willen beperken tot de rol van prins Bernhard in zijn relatie tot de krijgsmacht en onze vereniging. In dit nummer willen wij een beeld schetsen hoe in de loop van de tijd in ons blad en in ‘Parade der strijdkrachten’ (een gezamenlijke uitgaven van ‘Onze Vloot’, ‘Ons Leger’ en ‘Onze Luchtmacht’) is geschreven over prins Bernhard. Ondanks het feit dat hij 52 jaar beschermheer is geweest en binnen de krijgsmacht een prominente rol heeft vervuld, blijken er in ons blad maar weinig artikelen te zijn verschenen. Wij hebben een keuze gemaakt en hebben de artikelen vrijwel ongewijzigd afgedrukt; om de leesbaarheid te verhogen hebben wij alleen maar ‘tussenkopjes’ geplaatst in de artikelen. Het zal u bij het lezen opvallen dat er vrijwel uitsluitend in (zeer) positieve zin is geschreven over de prins en dat een aantal zaken thans toch in een wat ander daglicht zijn komen te staan. Niettemin blijft het feit dat de prins voor de krijgsmacht van grote betekenis is geweest en daarvoor zijn wij hem dankbaarheid verschuldigd.< Drs. W.M. Verschraegen (Telegraaf, 4 december 2004) ONAFHANKELIJK DEFENSIEMAGAZINE Foto: RVD 3
Prins Bernhard en de krijgsmacht Prins Bernhard, 1940 (foto IMG-KL) In september 1936 maakte koningin Wilhelmina bekend dat haar dochter, prinses Juliana, zich had verloofd met Bernhard, prins van Lippe-Biesterfeld. Voor de krijgsmacht betekende dit dat zij weer een lid van het Koninklijk Huis als offi cier in haar midden kreeg. Bij Koninklijk Besluit van 4 december 1936 werd de prins onder meer tot ritmeester à la suite benoemd. Drie weken later vond op het Haagse Malieveld de beëdiging plaats. Na de voltrekking van het huwelijk op 7 januari werd snel duidelijk dat prins Bernhard zijn taak als offi cier ernstig opvatte. Hij volgde een cavalerie-opleiding, doorliep cursussen aan de Hogere Krijgsschool en nam aan verschillende manoeuvres deel. Na de afkondiging van de mobilisatie van de Nederlandse strijdkrachten in augustus 1939 werd de bemoeienis van prins Bernhard met de krijgsmacht een stuk intensiever. Hij werd benoemd tot adjudant in buitengewone dienst van koningin Wilhelmina, in welke hoedanigheid hij namens de vorstin tal van marine- en legereenheden bezocht. Wekelijks bracht hij haar rapport uit over zijn inspecties, onder vermelding van “wat fout was en waaraan iets gedaan kon worden”. De prins, die zijn taak enthousiast uitvoerde, bezocht in de periode tot mei 1940 elk onderdeel minstens eenmaal. Mede op grond van zijn rapportage was de koningin goed op de hoogte van de toestand van de krijgsmacht, iets wat haar niet gerust maakte op de afl oop van een mogelijke oorlog met Duitsland. Tijdens de meidagen van 1940 begeleidde prins Bernhard zijn echtgenote en zijn dochters Beatrix en Irene op hun oversteek naar Engeland. Hij deed dat niet van harte, omdat hij vond dat hij als offi cier in actieve dienst het land eigenlijk niet mocht verlaten. Hij was dan ook vastbesloten naar Nederland terug te keren en zich weer bij het leger te voegen. Nadat hij in de nacht van 15 op 16 mei op een Frans oorlogsschip het Kanaal was overgestoken, besloot hij naar Zeeland te gaan, omdat in deze provincie de strijd, na de capitulatie van 15 mei, nog werd voortgezet. Daar aangekomen, besefte hij dat de situatie hopeloos was. “Ik was net op tijd om de grote terugtocht mee te maken”, zei hij, “alles was verloren”. Op 20 mei was hij terug in Engeland. Terwijl zijn gezin naar het veilige Canada vertrok, bleef prins Bernhard met koningin Wilhelmina in Engeland achter. Daar ging hij naarstig op zoek naar een nuttige bezigheid. Dat bleek niet eenvoudig, omdat de Britten de van oorsprong Duitse prins met argwaan bezagen. Nadat koningin Wilhelmina hem in november 1940 tot verbindingsoffi cier tussen de Engelse en Nederlandse strijdkrachten had benoemd, verdween dat wantrouwen als sneeuw voor de zon. In deze functie was hij nauw betrokken bij de oprichting van de naar zijn dochter vernoemde Irenebrigade. De prins, die in 1941 zijn initiële vliegeropleiding had voltooid en daarna vele vlieguren zou maken, speelde ook een rol bij de totstandkoming van het Nederlandse luchtmachtsquadron van de RAF. Op 3 september 1944 werd prins Bernhard benoemd tot Bevelhebber der Nederlandse Strijdkrachten (BNS). Deze aanstelling betekende niet dat hij daad-werkelijk het commando over de Nederlandse militaire eenheden gingen voeren; dat bleef een zaak van het geallieerd opperbevel. Wel kon hij vanuit deze positie de Nederlandse belangen optimaal behartigen. Als lid van het Koninklijk Huis had hij vaker en eenvoudiger toegang tot de buitenlandse autoriteiten dan ‘gewone’ ministers. De BNS gaf ook leiding aan het gewapend verzet in bezet gebied. De diverse verzetsgroepen bleken, ook nadat zij in de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) waren verenigd, moeilijk tot samenwerking te bewegen. Dat dit uiteindelijk toch lukte, was voor een groot deel aan de prins te danken. Zijn gezag droeg er tevens toe bij dat de BS zich ook na 5 mei 1945 gedisciplineerd gedroeg. Op 29 juni 1946 ontving hij, wegens zijn uitstekende verdiensten als BNS, het commandeurskruis Militaire Willemsorde. Na de Duitse capitulatie op 5 mei in Wageningen, waarbij prins Bernhard aanwezig was, werd Nederland weer baas in eigen huis. Koningin Wilhelmina wilde dat haar schoonzoon in een bevelhebbersfunctie werkzaam zou blijven. Deze wens maakte deel uit van haar visie op de staatkundige vernieuwing die Nederland zou moeten ondergaan. Het kabinet ging daarmee niet akkoord, omdat een dergelijke functie te zeer op gespannen voet met de onschendbaarheid van het koningshuis stond. Tegelijkertijd beseften de ministers dat de kennis die Bernhard van de moderne oorlogvoering had opgedaan, niet voor het leger verloren mocht gaan. Zodoende werd de prins op 13 september 1945, de dag waarop hij ontslag kreeg als BNS, aangesteld als inspecteur-generaal der Koninklijke Landmacht. Ruim een jaar later volgde zijn benoeming tot inspecteurgeneraal der Koninklijke Marine. In 1953, het jaar waarin de Koninklijke Luchtmacht zelfstandig werd, ging hij bij dit krijgs- Wageningen 2003 (foto v.Westerhoven en v. Oosbree) Prins Bernhard in Eindhoven, september 1944 (foto IMG-KL) machtdeel een zelfde functie vervullen. Vooral tijdens de eerste naoorlogse jaren, die in het teken stonden van de strijd in Nederlands-Indië, was prins Bernhard nauw bij het defensiebeleid betrokken. Als lid van de Leger-, de Admiraliteits- en de Luchtmachtraad gaf hij de politieke en militaire top nuttige adviezen. In de jaren vijftig, toen de West-Europese en Atlantische samenwerking van de grond kwam, maakten de Nederlandse bewindslieden en bevelhebbers gaarne gebruik van zijn talrijke internationale contacten. Na deze periode van wederopbouw ging de prins, gedwongen door een groot aantal andere werkzaamheden, geleidelijk minder aandacht aan militaire zaken besteden. Zijn belangstelling voor de krijgsmacht verfl auwde echter niet. De functie van inspecteur-generaal hield in dat hij zich op de hoogte stelde van de geoefendheid bij de eenheden en van de staat van het materieel. Hij rapporteerde zijn bevindingen aan de minister van Defensie, terwijl hij de bewindsman tevens over allerlei kwesties van advies diende. In de loop der jaren hebben de prins en leden van zijn staf talloze werkbezoeken afgelegd en vele oefeningen bezocht. Prins Bernhard benadrukte dat de inspecteur-generaal vooral een soort ombudsman was: “Hij bemoeit zich eigenlijk met alles. Je kunt wel zeggen dat deze functie een mer à boire vormt. Hij praat vooral veel met mensen: met de offi cieren, de onderoffi cieren en de manschappen en vraagt vooral, waar de schoen wringt, waar de moeilijkheden ONAFHANKELIJK DEFENSIEMAGAZINE zitten.” In 1970 werden de drie functies tot één samengevoegd. Prins Bernard werd toen inspecteur-generaal der Krijgsmacht. Prins Bernhard vervulde nog meer functies ten behoeve van de krijgsmacht. Zo was hij president-curator van de Koninklijke Militaire Academie en voorzitter van de in 1952 opgerichte Nationale Raad Welzijn Militairen. Tien jaar later nam hij het regentschap van de Stichting Volk en Verdediging, de latere Stichting Maatschappij en Krijgsmacht, op zich. Ook was hij beschermheer van tal van met de krijgsmacht gelieerde verenigingen. In 1952 zocht de Vereniging Ons Leger, die dat jaar haar veertigjarig bestaan vierde, de prins met succes als beschermheer aan. Van de zijde van de krijgsmacht is de grote inzet van de prins altijd hogelijk gewaardeerd. In 1965 reikte de toenmalige BLS, luitenant-generaal F. van der Veen, hem de Bronzen Soldaat met gouden erekoord uit. De Koninklijke Nederlandse Vereniging ‘Ons Leger’ kende Prins Bernhard in 1962 de Prins Mauritsmedaille toe. In september 1976 deed prins Bernhard afstand van zijn openbare functies, waaronder die bij de krijgsmacht. De reden van zijn terugtreden was de Lockheed-affaire. Een door het kabinet Den Uyl ingestelde onderzoekscommissie had zulke belastende gegevens over de verhouding tussen de vliegtuigfabrikant en de prins op tafel gelegd dat de regering niet anders restte dan hem te verzoeken zijn militaire en andere functies neer te leggen. De band tussen prins Bernhard en de krijgsmacht bleef niettemin zeer nauw. Ook na 1976 gaf hij bij vele plechtigheden en feestelijkheden acte de présence, zij het niet langer in uniform. In maart 1991 gaf minister-president Lubbers te kennen dat de regering het op prijs zou stellen dat de prins in voorkomende gevallen weer in uniform zou verschijnen. Aan dat verzoek gaf hij graag gevolg. Tot op hoge leeftijd legde prins Bernhard een warme belangstelling voor de krijgsmacht aan de dag. Ieder jaar nam hij tijdens de herdenking van de capitulatie in Wageningen het defi lé van oud-verzetsstrijders en veteranen af. Wat die laatste groep betreft mag niet onvermeld blijven dat de prins een groot pleitbezorger is geweest voor een goede veteranenzorg in Nederland. Het is dan ook zeer treffend dat onlangs zijn geboortedag, 29 juni, tot Landelijke Veteranendag is uitgeroepen. Eén van de laatste keren dat de prins offi cieel bij de krijgsmacht te gast is geweest, was ter gelegenheid van de presentatie van een boek over de geschiedenis van de Koninklijke Militaire Academie op 27 september 2003. Samen met zijn kleinzoon, de prins van Oranje, nam hij het eerste exemplaar in ontvangst. (Met hartelijke dank aan drs. B. Schoenmaker (IMG/KL) voor deze bijdrage) 5
Page 1: Foto: G. van Oosbree en L.M. van We
Page 5 and 6: Foto: G. van Oosbree en L.M. van We
Page 7 and 8: Een prins om trots op te zijn (Uit

'Op de bres voor de KL' - Ons Leger

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?