Artigo technisch handboek - Swedesign

TECHNISCH HANDBOEK

TECHNISCH HANDBOEK INDEX
blz.
Inleiding 4
Ondervloeren 5
a) Cement- en gipsgebonden. 5
Vloerverwarming 6
b) Bestaande vloerbedekkingen 6
c) Andere ondervloeren 6
Controle en beoordeling van de ondervloer
Vlakheid 7
Vocht(huishouding) 7
Druk- en trekvastheid 7
Scheurvorming 7
Installatie aanwijzingen
Algemeen 8
Egaliseren/schuren 8
Aanvoer en opslag van de materialen 8
Installeren van rubbervloeren
Installeren met verlijming 8
Eisen aan de ondergrond 8
Lijmsoorten 9
- Banen
Voorbereidingen 10>
Verlijming 12>
-Tegels
Verlijming 14>
- Afdichten van de naden
Thermisch lassen 16
Kitten / koud lassen 17
Installeren van geleidende vloeren (Ant 48)
Algemeen 18
Lijmen 18
Aarding 18
Installeren 18
Testen 19
Omgevingsomstandigheden 19
Installeren van LosLeg vloeren (LL)
Ondervloer 20
Installeren 20
Opmerkingen 20
Installeren in cementmortel
Ondervloer 22
Egaliseren 22
Installeren 22
Voorzorgen 22
Onderhoud van Artigo rubbervloeren 24> 3

TECHNISCH HANDBOEK INLEIDING ONDERVLOEREN
Inleiding
De levensduur van Artigo rubbervloeren is van veel factoren afhankelijk.
Belangrijk is dat het gekozen materiaal in technische zin geschikt is voor de
bedoelde toepassing, de ondervloer aan de eisen voldoet, de vloeren vakkundig
worden gelegd en vervolgens het juiste onderhoud wordt toegepast.
Het klinkt allemaal als heel vanzelfsprekend, maar de praktijk van alledag
toont vaak heel anders.
In dit technisch handboek proberen wij u zoveel mogelijk informatie en richtlijnen
te geven om een zo optimaal mogelijk resultaat te bereiken en te behouden.
De technische ondersteuning van Artigo staat altijd klaar om u verder te helpen bij
het beantwoorden van vragen en te voorkomen dat probleemstellingen tot probleem worden.
De in dit boek gegeven informatie geeft de stand van zaken weer medio april 2003.
Veranderingen in technische specificaties wegens productverbetering of redenen van
andere strekking behouden wij ons voor. Voorts is een deel van de adviezen gebaseerd op
kennis en informatie van fabrikanten van egaliseermiddelen, lijmen, kitten en schoonmaak
middelen. Omdat ook daar de ontwikkelingen voortgaan, adviseren wij u dringend zich tot
die respectievelijke fabrikanten te richten voor de meest actuele informatie op het
gebied van vochtisolatie-, hecht-, en egalisatiemiddelen, lijmen en kitten.
Onder het hoofdstuk onderhoud hebben wij ons beperkt tot het geven van algemene richtlijnen.
De uiteindelijke keuze van de te kiezen onderhoudsmethodiek is niet slechts afhankelijk
van de locatie en de gebruiksintensiteit, maar ook van de producten waarmee een
schoonmaakbedrijf van de opdrachtgever gewend is te werken.
NB: Neem ook kennis van de belangrijke algemene informatie op blz. 28
4

Ondervloeren
De eerste eis voor het realiseren van een goede, duurzame en betrouwbare vloerbedekking is een goede ondervloer.
De bouwkundige en bouwfysische staat van de aan de stoffeerder ter beschikking gestelde vloer dient op een aantal elementaire
kenmerken te worden onderzocht.
-De vochthuishouding, nu en verwachtingen voor de toekomst.
-De druk- en trekvastheid van de dekvloer.
-De blijvende vlakheid van het oppervlak.
-Het vochtabsorberend en blijvend lijmhechtend vermogen van de toplaag.
Er kan grofweg gesproken worden van drie soorten ondervloeren:
a) Cement- en gipsgebonden dekvloeren
b) Bestaande vloerbedekkingen
c) Andersoortige ondervloeren
a) Cement- en gipsgebonden dekvloeren
Eerst is van belang vast te stellen om welke van de twee hierboven genoemde typen het gaat.
De elementaire verschillen zijn de maximaal toegestane restvochtgewichten, de preparatie van de toplaag
en de te kiezen hecht- en egaliseermiddelen.
- Cementgebonden dekvloeren dienen qua drukvastheid te voldoen aan het toekomstig gebruik. (Een te
zachte dekvloer wordt niet heftruck geschikt door het toepassen van een heftruckvaste rubbervloer...)
De dekvloer moet voorts vrij zijn van scheuren, dilataties in de constructie dienen in de dekvloer te zijn
doorgezet, de aanzetten en niveauverschillen dienen met egaliseermiddelen eenvoudig overbrugbaar te
zijn. Het oppervlak mag niet afzanden, maar moet wel vochtabsorberend zijn.
Het restvochtgewicht mag de 2,0% (CM-gemeten) niet overschrijden. Er dient op te worden toegezien
dat de vloer vrijdragend en de ruimte eronder voldoende geventileerd is om toename van het vochtgewicht
in de toekomst te vermijden.
- Gipsgebonden dekvloeren dienen aan al de hierboven genoemde criteria te voldoen met een belangrijke
uitzondering; het restvochtgewicht mag nooit hoger dan 1% zijn (of 0,5% indien lijm- of egaliseer-
middel fabrikant dit vraagt!). Gipsgebonden (of Anhydriet) ondervloeren vragen speciale zorg voor tot
egaliseren en/of verlijmen kan worden overgegaan. De aard van die voorbereidingen is mede afhankelijk
van het opleveringsniveau van deze ondervloer (wel of niet geschuurd, bijvoorbeeld) dan wel het soort
(Natuur-, synthetisch- of vliegas Anhydriet). Een goede voorbereiding en gedegen overleg met uw
leverancier van egaliseer- en verlijmingproducten voor de juiste preparatie is elementair!
-Let op in de dek- of ondervloer gelegde bundels van (verwarmings)leidingen. Indien deze te hoog in de vloer
liggen, dan wel onvoldoende geïsoleerd zijn, kunnen zowel tijdens de installatie als later - tijdens het gebruik -
moeilijk- of zelfs onherstelbare schades ontstaan.

5
TECHNISCH HANDBOEK VLOERVERWARMING ONDERVLOER CONTROLE
Naast in de ondervloer opgenomen (verwarmings-)leidingen is er een ander belangrijk aandachtspunt:
Vloerverwarming
Voor de rubbervloeren kunnen worden geïnstalleerd is het belangrijk dat de verwarming enige tijd gefunctioneerd
heeft. Plotselinge temperatuurschommelingen bij het opstarten kunnen de dekvloer beschadigen.
Mogelijk daardoor ontstane scheuren of onthechtingen kunnen nu - voor het installeren van de bedekking - worden
hersteld. Verder is ten aanzien van het installeren van rubbervloeren op vloerverwarming het volgende van belang:
1. De dikte van de dekvloer boven de verwarmingselementen dient minstens 40mm te bedragen.
Dit is om een goede spreiding van de warmte in het oppervlak te bewerkstelligen.
2. Voor ingebruikname van de vloerverwarming dient de dekvloer minstens 4 weken droogtijd te hebben gehad.
3. De temperatuur met dagelijkse stappen van max. 5ºC opvoeren tot de maximaal gewenste temperatuur
4. Deze maximale temperatuur minstens 3 dagen onafgebroken handhaven.
5. Daarna de temperatuur in stappen van dagelijks 5ºC afbouwen tot kamertemperatuur is bereikt.
6. 24 uur voor aanvang van de egalisatiewerkzaamheden de verwarming uitschakelen.
24 uur na het installeren van de vloerbedekking kan de verwarming weer worden opgestart.
b) Bestaande bedekkingen
Alle bestaande textiele-, heterogene- en schuimvinyl- of pvc-bedekkingen dienen te worden verwijderd.
-Homogene pvc- of linoleumvloeren kunnen blijven gehandhaafd mits: Deze bedekkingen over het gehele oppervlak
volledig en blijvend vast zijn verlijmd, volledig en over het gehele oppervlak onbeschadigd zijn, geheel en over
het gehele oppervlak zijn ontvet en ontdaan van alle vuil en wasresten, slechts voor licht gebruik zijn voorzien.
-Alle zgn. zwevende vloerbedekkingen (los van de ondervloer liggend parket, laminaat of soortgelijk) is ongeschikt
en dient te worden verwijderd.
-Volledig aan de ondervloer bevestigde parketvloeren en planken ondervloeren dienen te worden voorzien van
een geschroefd plaatmateriaal (zie bij “ andere ondervloeren”).
- Keramische, natuurstenen of soortgelijke vloeren controleren op losliggende tegels of delen. Deze verwijderen en
de ontstane ruimte vullen met snelcement. De totale vloer schoonmaken en ontvetten en vervolgens - overeenkomstig
de voorschriften van de fabrikant - egaliseren.
In alle gevallen (met uitzondering van textiele vloerbedekking) waar bestaande bedekking behouden dient te
blijven is het mogelijk een Artigo LL vloer toe te passen!
c) Andere ondervloeren
-Houten/planken ondervloeren voorzien van een plaatmateriaal van voldoende dikte en buigsterkte. De gekozen
platen dienen een glad en voldoende vochtabsorberend oppervlak te hebben. Gebruik geen vloerboard o.i.d.!
De platen dienen op de ondervloer te worden geschroefd of bevestigd met zgn. schroefspijkers. Nooit nieten of
spijkers gebruiken. Schroeven om de ca. 15cm rondom de plaat en gekruist diagonaal over het oppervlak.
De platen niet te strak tegen elkaar leggen, zodat de naden kunnen worden uitgevuld met een elastisch blijvend
vulmiddel. Na droging daarvan de naden vlakschuren.
In geval van Epoxie-, polyurethane, gietasfalt, metaal of andere niet vochtabsorberende ondervloeren kunt u voor
overleg contact opnemen met Artigo en/of uw leverancier van egaliseer- en lijm producten.

6
Controleren van de ondervloeren
Waarvan en hoe de ondervloer ook gemaakt is, de stoffeerder dient de ondervloeren nauwkeurig te
inspecteren en te beoordelen op de geschiktheid om de rubbervloeren op aan te brengen.
Voldoende vlak en egaal.
Twee - nogal eens verwarde - verschillende begrippen. Met behulp van een ca. 2,5 tot 3m lange starre rij of
profiel zijn golvende onvolmaaktheden in de vloer vast te stellen.
Onvoldoende egaalheid is veelal visueel vast te stellen of te voelen. Pukkels, kuiltjes, vervuilingen e.d. dienen te
worden verwijderd of geëgaliseerd.
Blijvend droog.
Door middel van een CM-meting kan worden vastgesteld of de vloer voldoende droog is.
Het restvochtgewicht mag de 2% bij cementgebonden dekvloeren en 0,5% bij gipsgebonden dekvloeren niet
overschrijden. Zorg dat een vertegenwoordiger van de opdrachtgever bij de vochtmeting aanwezig is of maak van
deze meting een schriftelijk protocol.
Beoordeel of de vloer over het gehele te beleggen oppervlak voldoende vrijdragend en geventileerd is.
Druk- en trekvast
Na zorgvuldig schoonmaken (vegen stofzuigen) van de cementgebonden ondervloer kan met een speciaal gereedschap (maar ook met
een spijker of schroevendraaier) vrij eenvoudig worden vastgesteld of de ondervloer niet te veel afzand.
Alle door stukadoors en schilders achtergelaten gips-, kalk- en verfresten en ander verontreinigingen van de vloer die de hechting
nadelig kunnen beïnvloeden dienen te worden verwijderd.
Scheurvorming
Eventuele scheurvorming (ook haarscheurtjes) in het oppervlak dienen na zorgvuldige reiniging van het oppervlak te worden
beoordeeld en zonodig gesaneerd.
Indien de scheurvorming door de volledige dikte van de dekvloer gaat, dient deze te worden verwijderd en opnieuw
aangebracht.
Indien een ondervloer niet geheel en in alle opzichten voldoet aan gestelde eisen, kan niet met installatie
van de vloerbedekking worden aangevangen.

TECHNISCH HANDBOEK INSTALLATIE AANWIJZINGEN LIJMEN
Algemeen
De verantwoordelijke stoffeerder op het werk beslist - afhankelijk van en gebaseerd
op de omstandigheden op het werk en eigenschappen van de ondervloer - welke methoden
en hulpstoffen ter plaatse worden toegepast.
Egaliseren
Het verdient in vrijwel alle gevallen de voorkeur de ondervloer te egaliseren.
Neem bij dat aspect in het accepteren van de ondervloer geen onnodige risico’s.
Volg bij het kiezen van een egalisatiemiddel altijd de adviezen en voorschriften van
de betreffende fabrikant. Gebruik de aanbevolen hechtprimers en neem bij het aanmaken
van de egalisatie de juiste mengverhouding water/vaste stof in acht.
Het is afhankelijk van de gekozen egalisatie hoe snel na het egaliseren u kunt beginnen
met het installeren van de rubbervloeren. Schuur de egalisatie zonodig na en stofzuig
na het schuren vooral zorgvuldig. Dit is belangrijk voor een goede verlijming.
Levering en opslag van de materialen
Een goede installatie begint met een juiste opslag van de te verwerken materialen.
• Controleer of het geleverde klopt inzake hoeveelheid, kwaliteit en kleur.
• In geval van tegels: Stapel niet meer dan twee pallets of 150 tegels op elkaar.
• Rollen - zonder risico voor omvallen - rechtop bewaren.
• Te verwerken materiaal minstens 48 uur voor installatie opslaan in de te beleggen ruimte.
(min .temperatuur 18ºC)
Het installeren van de rubbervloeren
Installeren met lijm
Te verlijmen Artigo rubbervloeren hebben een geschuurde rug.
Verlijming over het volledige oppervlak is de meest gebruikelijke methode bij het installeren
van rubbervloeren. Indien op deze wijze verwerkt door vakmensen verkrijgt men een zo
optimaal mogelijk resultaat in zowel technisch als esthetisch opzicht.
Omgevingscondities bij/voor aanvang
• Een omgevingstemperatuur van tenminste 18ºC (max. 30ºC) tenminste 24 uur voor aanvang,
gedurende de uitvoering en tot ten minste 24 uur na oplevering.
• Een relatieve luchtvochtigheid van max. 75%.
• Een geschikte ondervloer.
• Restvochtgewicht in de ondervloer max. 2%. (gipsgebonden dekvloeren max. 0,5%)
7

8
Lijmen
Lijmen van verschillende samenstelling en fabrikaat kunnen of moeten worden gebruikt, afhankelijk
van de aard van de ondervloer, de omstandigheden of het toekomstig gebruik van de vloer.
Volg in alle gevallen de instructies van de lijmfabrikant.
Acrylaat-dispersie lijmen
In water gedisperseerde acrylaatlijmen drogen door verdamping en absorptie van het water en
zijn daarom geschikt voor verlijming van rubber op poreuze, vochtabsorberende ondervloeren.
Deze lijmen zijn alleen geschikt voor gebruik binnen, bij te verwachten lichte of middelzware belasting
op absoluut droog blijvende ondervloeren en gebruiksomstandigheden waar geen overvloedige
hoeveelheden water verwacht worden bij dat gebruik of onderhoud.
Tweecomponenten Epoxie lijm
Opgebouwd uit een Epoxie polymeer (deel A) dat zijn hechtkracht ontleent aan een chemische reactie
die ontstaat na het mengen daarvan met een harder (deel B).
Dit type lijm kan worden gebruikt bij middelzwaar of zware belastingen binnen.
Tweecomponenten polyurethane lijm
Opgebouwd uit een polyurethane polymeer (deel A) dat zijn hechtkracht ontleent aan een chemische
reactie die ontstaat na het mengen daarvan met een harder (deel B).
Dit type lijm kan worden gebruikt bij middelzwaar of zware belastingen binnen.
Deze lijm is ook verkrijgbaar in geleidende versies voor het verlijmen van conductieve (zgn. ESD) vloeren.
Dispersie contactlijm
In water gedisperseerde acrylaatlijm met toevoeging van speciale hulpstoffen. De lijm droogt “atmosferisch”
d.w.z. door verdamping in de lucht van het in de lijm aanwezige water.
Bedoeld voor het aanbrengen van accessoires als plinten, trapvormen, trapneuzen etc. waartoe zowel de
ondergrond als het te verlijmen materiaal van lijm dienen te worden voorzien. De benodigde hechtkracht ontstaat
pas na volledige verdamping van het water.
Lijmfolie
Van glasvezel wapening voorziene droge lijmfilm, die aan weerzijden is voorzien van een papieren schutblad.
Bedoeld voor het aanbrengen van trapvormen op elke schone en droge ondergrond. Heeft geen droog (wacht)tijd en
is vrijwel ongevoelig voor klimatologische en atmosferische omstandigheden tijdens de verwerking.
Gebruik van lijmen
Voor een juist en succesvol gebruik van de lijmen is het van extreem belang de voorschriften en adviezen
van de respectievelijke fabrikanten in acht te nemen.
Het gebruik van de juiste kitstrijkers, met de juiste vertanding (en het onderhoud c.q. tijdige vervanging daarvan)
is van evident belang.
Bij het installeren van dunne rubbervloeren verdient de toepassing van een lijm die met een fijn vertande kitstrijker

verwerkt kan worden de voorkeur. Hiermee wordt het risico van doortekening van de kitslagen voorkomen.
TECHNISCH HANDBOEK BANEN - VOORBEREIDINGEN VOOR HET VERLIJMEN
1.
Meet de ruimte en markeer
de centraal lijnen
2.
Rol de banen uit (onverlijmd), met
een overlap van ca. 3.0cm. Controleer
de banen op de juiste kleur en
onverhoopte gebreken.
3.
Zowel bij het installeren van banen als
9

10
tegels is controle op de juiste kleur en
mogelijke imperfecties van belang.
Het omruilen van onjuist materiaal is
alleen mogelijk als het nog niet verlijmd is.
Claims op verwerkt materiaal worden
niet gehonoreerd.
4.
Snij de naden, langs een stalen rei of
liniaal, dubbel door met behulp van een
recht mes. Snij de onderste baan niet
geheel door en trek/scheur deze - van
boven naar onder - weg. Zo krijgt u een
perfect sluitende naad.

TECHNISCH HANDBOEK ROLLEN - VERLIJMD INSTALLEREN
1.
Sla de banen tot net over de helft
terug. Verdeel de lijm met een kit-
strijker met een juiste vertanding.
Bepaal - afhankelijk van de gebruikte
lijmsoort en ondervloer - het moment
om de rollen voorzichtig in het kitbed
te leggen. De banen voorzichtig aan-
wrijven om blazen te voorkomen.
2.
Herhaal deze handelingen aan de
andere kant van de ruimte.
Let er bij het aanbrengen van de lijm
goed op om geen “kit op kit” aan te
brengen.
11

12
3.
Nadat allen banen zorgvuldig zijn
gelegd de banen walsen in de lengte-
richting van de banen. Besteedt
extra aandacht aan de naden
4.
Bij gebruik van een lijm met een
lange droogtijd kan het nodig zijn
om de naden gedurende het
afbinden van de lijm te verzwaren
met zandzakjes.
Aandachtpunten
-Het is belangrijk om tijdens het leggen (afwerken van de naden) van de vloer
de eventueel op de vloer gekomen lijmresten direct te verwijderen. Gebruik
daarbij de materialen die daarvoor door de lijmfabrikant wordt aanbevolen.
(Veelal water of neutrale schoonmaakmiddelen voor acrylaatlijmen of alcohol
gebaseerde middelen voor tweecomponenten lijmen).
- Probeer geconcentreerde druk van handen, knieën of ellebogen op de vloer
tijdens het leggen te vermijden. Vermijd verkeer op de vloer gedurende de eerste
24 uur na installatie.
- Dek de vloer na installatie af om schade door andere bouwactiviteiten te voorkomen.

TECHNISCH HANDBOEK TEGELS - VERLIJMD INSTALLEREN
1.
Meet de ruimte en markeer
de centraallijnen.
2.
Leg de tegels los (onverlijmd)
met de centraallijnen als startpunt.
Let er op dat de pijlen op de rug van
de tegels in dezelfde richting wijzen.
13

14
3.
Controleer of de tegels de juiste kleur hebben
en vrij zijn van beschadigingen en gebreken.
Snij de pastegels langs de wanden op maat.
4.
Sla een rij tegels terug en verspreid
de lijm op de vloer met gebruik van de
juist vertande kitstrijker.
5.
Als het kitbed legklaar is de tegels terug
leggen. De tegels voorzichtig en zorgvuldig
aanwrijven zodat alle lucht verdwenen is en
de tegel overal contact met het lijmbed heeft.

6.
Let er op dat bij noppentegels de noppen
“mooi lijnen”. Bij een lijm met een lange open
tijd kan het nodig zijn om de naden met zand-
zakjes te verzwaren.
TECHNISCH HANDBOEK NADEN VAN RUBBERVLOEREN LASSEN
Lassen van de naden
Artigo rubbervloeren hebben een uitzonderlijke dimensionale stabiliteit. Het lassen van
de naden is om die reden dan ook niet noodzakelijk.
Slechts in gevallen waar hygiënische eisen (voedings-en farmaceutische industrie,
gezondheidszorg, kinderdagopvang etc.), of belasting van de vloer met extreme
hoeveelheden water daarom vragen, kunnen de naden thermisch of koud worden gelast.
Om bij dergelijke toepassingen ophoping van vuil en/of water in de wand/vloer aansluitingen
te voorkomen kunnen de vloeren als plint tegen de wand worden opgezet. Hiervoor heeft
Artigo rubberen kwartrond hollijsten in het programma.
Thermisch lassen
Het is noodzakelijk het lasdraad van Artigo te gebruiken (ø3.8mm) en dit te verwerken met
een daartoe bedoeld hand- of automatisch lasapparaat.
Volg hierbij de onderstaande richtlijnen.
1.
Met een hand- of automatische frees
een groef van ca.ø3,5mm tot op 2/3
van de dikte van de rubbervloer (tot
een maximum van 2mm) frezen.
Vervolgens goed stofzuigen.
Bij het installeren van Energy
niet tot in de onderlaag frezen!
15

16
2.
Plaats het lasdraad in het lasapparaat
en test de beste temperatuur instelling
Druk de lasdraad in de groef en beweeg
de lasmond met de juiste snelheid in
lengterichting van de banen.
3.
Met behulp van een hellebaardmes
en afstandsplaatje het eerste deel van
de overtollige bovenzijde van de las-
draad wegsteken. Het mes warm
maken (met het lasapparaat of föhn)
kan dit werk vereenvoudigen.
4.
Zodra het lasdraad tot kamertemperatuur
is afgekoeld kan met het hellebaardmes
(zonder afstandsplaatje) de rest van het
overtollige lasdraad worden weggesneden.
Houdt het mes vlak en pas op dat het
zich niet in de vloer “graaft”

Belangrijk: De kleur van het lasdraad
wijkt altijd enigszins af t.o.v. de vloer.
Koud lassen
Bij noppenvloeren of in omstandigheden dat thermisch lassen onpraktisch is, kunnen wij
Epoxy-gebonden polymeerkit in kokers leveren. Deze worden speciaal gemaakt in de kleur van de vloer. Bedenk dat hier een levertijd
van ca. twee in acht genomen moet worden. Ook deze kit zal in kleur altijd enigszins afwijken t.o.v. de vloer. Deze kit wordt op
dezelfde manier aangebracht als “gewone afwerkkitten”.
Handig: In geval van “versnijden”, ernstige mechanische schade o.i.d., kan deze kit ook
gebruikt worden om kleine reparaties in/aan het oppervlak te verrichten.
17
TECHNISCH HANDBOEK ELEKTRISCH GELEIDENDE (ESD) VLOEREN (ANT 48)
Installeren van elektrisch geleidende vloeren (ANT 48) (DIF in overeenstemming met IEC 6 1 340-4-1)
Algemene informatie
Elektrisch geleidende vloeren zijn ontworpen om te voldoen aan specifieke eisen die worden gesteld
aan vloeren in operatiekamers, productie- en/of reparatieruimten van elektronische componenten
en alle andere plaatsen waar bescherming tegen elektrostatische ladingen gewenst is (ESD).
In de productprogramma’s van Artigo zijn vloeren die aan de belangrijkste internationale normen
inzake ESD voldoen te herkennen aan de benaming ANT 48.
Het is van het uiterste belang dat u de gespecificeerde eisen van uw opdrachtgever en eventuele
regelgeving van hogerhand dienaangaande kent en nauwkeurig (op)volgt.
Inzake de eisen aan de ondervloeren en bouwfysische omstandigheden kunt u kennis nemen van
de informatie daaromtrent elders in dit handboek.
Lijmen
Zowel tegels als banen dienen te worden verlijmd met elektrisch geleidende lijm. (Speciaal daartoe
ontwikkelde tweecomponent polyurethanelijm verdient de voorkeur).
In geval van gebruik van een elektrisch geleidende acrylaatdispersie is het noodzakelijk de
naden thermisch te lassen.
De noodzakelijke koperband wordt veelal zelfklevend geleverd. Zoniet, verlijm dan ook deze met
een geschikte elektrisch geleidende lijmsoort.
Aarding
Het gebruik van een elektrisch geleidende lijm draagt zorg voor een “afvoer” van elektrostatisch
potentieel door middel van aarding.
Koperband (10 x0.08 mm) moet in elke ruimte in een maximaal stramien van 12 x 12 m worden
aangebracht indien ANT 48 rubbervloertegels of -banen worden gelegd.
De koperband dient de omtrek van de ruimte op een afstand van ca. 20cm van de wanden te volgen.
Breng in grotere ruimtes om de 12m eter extra koperband aan in verbinding met het band langs de wand.
Aan een kant van het koperband moet een verbinding tot stand worden gebracht met een op of in
de wand aangebracht aarding contactpunt.. Voor ca. elke 100m2 is een apart aansluitpunt aan
aarding noodzakelijk om een goede afvoer van elektrostatische spanning te kunnen waarborgen.
Het verdient aanbeveling om de aarding contactpunten en verbindingen aan de vloer uit te laten
voeren door een ter zake kundige elektricien.
Installeren

Als de ondervloer legklaar is (blijvend droog, druk- en trekvast, blijvend droog en schoon), eerst met
smetkoord of potlood de lijnen waarlangs het koperband aangebracht wordt op de vloer uitzetten.
Vervolgens de beschermfolie van lijmrug van het band verwijderen en het band met een
(droge!) doek stevig op de ondervloer aanwrijven.
Leg vervolgens de rubbervloer overeenkomstig de aanwijzingen zoals elders in dit boek vermeld.
Gebruik - vanzelfsprekend - elektrisch geleidende lijm.
De naden dienen thermisch te worden gelast indien het toekomstig gebruik daarom vraagt of als
voor de verlijming gebruik gemaakt is van een acrylaatlijm.
Dek de vloer vervolgens af indien nog andere (bouw)werkzaamheden in de ruimte gaan plaatsvinden,
Dan wel dat er nog “bouwverkeer” over de vloer gaat.
18
Testen
Na installatie de vloer een basisreiniging geven (strippen), neutraliseren met
schoon water en na moppen met een neutraal reiniger.
Ten minste 24uur na het nat reinigen kan de geleidende werking worden getest.
De test dient telkens om de 5m2 te worden uitgevoerd. ook de aarding kontakten
en de aansluitingen dienen separaat te worden getest.
Het doormeten van de aarding van de vloer dient te worden uitgevoerd door
een ter zake kundige elektricien of gespecialiseerde deskundige.
Omgevingsomstandigheden
Zoals ook eerder in dit boek vermeld dient de temperatuur in de ruimte, voorafgaand, tijdens
en na de verwerking tussen 18- en 30ªC te bedragen.
Voor ESD-materiaal is het specifiek belangrijk het materiaal tenminste 48 uur uitgepakt
te laten acclimatiseren.

TECHNISCH HANDBOEK LOS LEG VLOEREN
Het installeren van Los Leg vloeren (LL)
Artigo Los Leg (LL) rubbervloeren zijn een bijzonder product. De speciale samenstelling maakt
het mogelijk de vloertegels te installeren zonder permanente verlijming.
Deze groep producten (in de Artigo collectie “LL” genoemd) kan “los” worden gelegd, gebruik makend
van een semi-permanente verlijming (bekend als antislip lijm, pick-up lijm, fixeer). De vloertegels
blijven opneembaar.
Ondervloeren
Artigo LL vloeren kunnen worden gelegd op elke vlakke, druk- en trekvaste, schone en blijvend droge
ondervloer. Ook op paneelvloeren, verhoogde (zgn. Acces) vloeren. Ten aanzien van restvochtgewicht
kan men zich bij Artigo LL vloeren iets meer veroorloven. (restvochtgewicht max. 5% CM-gemeten).
Bij verhoogde vloeren dienen de vloerplaten (ongeacht het type materiaal, zoals hout, cement etc.)
geschikt te zijn om LL vloeren op te kunnen installeren.
Installatie
- De installatie dient te worden uitgevoerd door ter zake kundige stoffeerders.
- Voor een optimale stabiliteit, de tegels 48uur voor installatie op kamertemperatuur acclimatiseren.
- De temperatuur in de te beleggen ruimte 24 uur voor aanvang, tijdens en 24 uur na het leggen
niet kouder dan 18-, maar maximaal 30ºC.
Belangrijk
Om een goed en functioneel resultaat te krijgen dient de semi-permanente lijm voldoende droogtijd
te krijgen.
De hoeveelheid aan te brengen lijm verschilt, afhankelijk van het fabrikaat. Alhoewel de aanwijzingen
van de respectievelijke producent gevolgd dient te worden, bevelen wij een zo min mogelijke
hoeveelheid lijm aan.
19

Bij toepassing van Artigo LL op verhoogde (zgn. acces-) vloeren dient er voor gezorgd te worden
dat de naden van de tegels niet precies op de naden in de ondervloer vallen.
20
1.
Meet de ruimte en markeer
de centraallijnen om een
legplan te maken met minimaal
snijverlies.
2.
Breng de semi-permanente lijm
op de ondervloer aan overeen-
komstig de adviezen van de

lijmfabrikant en laat de lijm vol-
doende drogen.
3.
Start op de centraallijnen en
leg de tegels op het droge kitbed
rekening houdend met de door
pijlen op de rug aangegeven
legrichting. Snij de kanttegels
op maat met een recht mes.
TECHNISCH HANDBOEK CEMENTMORTEL INSTALLATIE
Het leggen van rubbervloer in cementmortel
Het gebruik van cementmortel als “verlijming” voor vloeren komt in ons land niet of
nauwelijks voor, terwijl het een slimme methode is om probleemstellingen te lijf te gaan.
Bijvoorbeeld als de ondervloeren bloot staan aan vocht in combinatie met extreem verkeer:
• Niet vrijdragende en geventileerde dekvloeren.
• Ondergrondse gangen en perrons.
• Looppaden buiten (wel overkapt).
• Garages e.d.
De Artigo cementmortel legmethode geeft - dankzij de zwaluwstaart vormige structuur
van de rugzijde van de tegels - in feite een mechanische hechting aan de ondervloer!
Ondervloeren
De gebruikelijke ondervloer voor deze bedekking is een gewapend beton ondervloer.
Voor de dekvloer adviseren wij het gebruik van 350kg/m3 Portland325, gemengd met
schoon rivierzand en een zo laag als mogelijke (verwerkbare) water/cement verhouding.
Het installeren dient bij voorkeur plaats te vinden binnen 15 dagen na het storten van
het beton, zodat de uitharding/curing nog niet volledig heeft plaatsgevonden.
Op reeds bestaande ondervloeren is het van belang dat de ondervloer absoluut schoon
en vochtabsorberend is. Zonodig de dekvloer (laten) stralen.
Egaliseren
Indien de aangeboden ondervloer onvoldoende vlak is kan deze worden voorzien van
een laag cement bestaande uit 325 en fijn zand (verhouding 2:1), te verdelen met een
metalen troffel.
Cementmortel installeren
21

De uitvoering dient plaats te vinden door terzake kundige installateurs.
Indien snelle droging van het cement vereist is, is het mogelijk de cementmortel
te vervangen door snelcement-soortige mortel (droogtijd ca. 24 uur).
Voorzorgen
Na het leggen van iedere rij tegels is het van belang de overtollige mortel op het
oppervlak met een vochtige spons te verwijderen. Voorkom daarbij overmatige
hoeveelheden water op het oppervlak van de tegels.
Gedurende en na het leggen mag de vloer niet worden blootgesteld aan sterke
zonnestraling omdat sterke thermische bewegingen in zowel de mortel als in de
ingesloten lucht aan de rugzijde van de tegels, de mechanische hechting nadelig
kunnen beïnvloeden. (Tip: dek de vloer af met vochtig houtzaagsel!)
48 uur na het leggen de vloer schoonmaken met een eenschijfs-machine met borstels
en houtzaagsel.
Bij installatie met normale mortel is de vloer na 4 dagen begaanbaar voor licht
gebruik en na 10 dagen voor zwaar verkeer.
22