Meester, mag ik op de bel duwen - Verkeerskunde

INHOUD
1
2
3
4
5
6
VOORWOORD 2
DIENSTREGELINGEN:
een uitgebreide kennismaking 3
1.1 Het lijnschema 5
1.2 Dienstregeling: een eerste verkenning 6
1.3 Dienstregelingen: het juiste uur 10
NETPLANNEN LEZEN EN BEGRIJPEN 12
EEN SPECIALE BUS: de belbus 17
AAN DE HALTE: opstappen en afstappen 22
WAT KOST EEN RITJE
MET DE BUS OF DE TRAM 25
HET OPENBAAR VERVOER
GEBRUIKEN IN DE PRAKTIJK 29
ALGEMENE INFORMATIE 38
LITTERATUURLIJST 39
COLOFON 40
Meester, mag ik op de bel duwen?: Inhoud
1

2 Meester, mag ik op de bel duwen?: Voorwoord
VOORWOORD
Dit educatief pakket is bestemd voor leerlingen
van de derde graad basisonderwijs, leerlingen
die weldra de overstap maken naar een
nieuwe school. Leerlingen die ook meer en
meer behoefte hebben om zich zelfstandig te
verplaatsen in hun vrije tijd. Voor deze
verplaatsingsbehoefte is er een belangrijke rol
weggelegd voor het openbaar vervoer.
Dit educatief pakket maakt de leerlingen
wegwijs in het openbaar vervoer. Dienstregelingen
correct lezen, netplannen begrijpen, de
prijs berekenen van een vervoerbewijs … dit
en meer wordt stap voor stap op maat van de
leerlingen uitgelegd.
Het laatste hoofdstuk geeft praktische tips en
wenken om met de klas het openbaar vervoer
in de praktijk uit te proberen, gaande van een
eenvoudige rit met bus of tram, tot het organiseren
van een heus openbaarvervoerspel.
Op de bijgevoegde CD Rom staan de invulbladen
die de leerlingen kunnen gebruiken om
de oefeningen op te lossen in de klas.
Eenmaal de leerlingen meer vertrouwd zijn
met het openbaar vervoer zullen zij al snel de
mogelijkheden ontdekken. De bus of tram zijn
niet alleen een middel om naar school te gaan.
Ze kunnen ook gebruikt worden voor een
bezoek aan vrienden, de sportclub, de
jeugdbeweging, enz.
Met deze brochure reiken we dus concreet
materiaal aan om eindterm 6.16. te realiseren.
De leerlingen kunnen een eenvoudige route
uitstippelen met het openbaar vervoer.

DIENSTREGELINGEN
1
een uitgebreide kennismaking
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 1
3

Alvorens een bepaalde bus of een tram te
nemen moet je weten wanneer deze bus of
tram een bepaalde halte aandoet. Er zijn
verschillende manieren om deze informatie te
bekomen. Je kan contact opnemen met de
provinciale entiteit van De Lijn, maar hier kan
je vaak slechts tijdens de kantoortijden terecht
voor informatie. Je kan je ook naar de halte
begeven en daar de dienstregeling raadplegen
wanneer de bus komt, al is dit misschien
nogal omslachtig. Zeker als je niet in de buurt
van de halte woont. Het is stukken handiger
om de dienstregeling van een bus of tram die
je dikwijls neemt thuis bij de hand te hebben.
Op elk moment van de dag kan je deze dan
raadplegen.
In dit hoofdstuk wordt in drie stappen uitgelegd
hoe op een correcte manier dienstregelingen
te lezen. Allereerst bekijken we het lijnschema
van naderbij. Aansluitend doen we
een eerste verkenning van de dienstregelingen.
Tenslotte leren we in dit hoofdstuk de
juiste vertrek- en aankomsttijd af te lezen.
Een voorbeeld van een dienstregeling vind je
in dit lessenpakket. Het betreft de dienstregeling
van lijn 35 Aarschot-Diest. Dit document
zal stap voor stap besproken worden en er
zullen tal van oefeningen op het lezen van
dienstregelingen volgen.
Je gebruikt een dienstregeling van een buslijn
of tramlijn die in de buurt van de school stopt
om de oefeningen voor de leerlingen meteen
toepasbaar te maken in de praktijk. Je kan ook
aan de leerlingen vragen om een dienstregeling
mee te brengen van een bus- of tramlijn
die in de buurt van hun woning komt.
Zo verhoog je de betrokkenheid van de leerlingen
bij het onderwerp, en kunnen ze ook
na deze lessen er nog gebruik van maken.
De lijnboekjes met de dienstregelingen en de
netfolders kan je alvast gratis opvragen bij de
entiteit van De Lijn of bekomen bij de Lijn-
4 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 1
winkel. Uitgebreide regioboekjes (alle dienstregelingen
binnen één bepaalde regio) en – in
sommige streken - gedetailleerde netplannen
zijn te koop bij De Lijn. Informatie vind je
achteraan in deze publicatie. Wanneer je
ervoor kiest om met andere dienstregelingen
te werken, dien je de vragen aan te passen.
1.1. HET LIJNSCHEMA
Een lijnschema is een schematische weergave
van de haltes per zone. Wanneer je deze bus
neemt, kan je aan één van de haltes op- of
uitstappen. De haltes worden ook per zone
opgedeeld. Elke zone heeft een nummer.
De afstand die je aflegt van de ene halte naar
de andere, en vooral het aantal zones dat je
doorkruist, bepaalt hoeveel je betaalt voor de
rit. Meer daarover in hoofdstuk 5.
Elke halte en gemeente staat in dit schema
vetjes aangeduid. Tussen haakjes staat de
straat waarin de halte gelegen is.

De cijfertjes in de bolletjes links van het lijnschema
geven de volgorde van de haltes aan.
Van nr.9 tot 1 voor de richting Diest-Aarschot.
Van nr.1 tot 9 in de richting Aarschot-Diest.
De haltenaam waar een cijfer voorstaat is ook
opgenomen in de dienstregeling.
Soms is het moeilijk om een goed beeld
te hebben welk traject de bus of tram
aflegt, in welke volgorde en hoe laat hij
aan de verschillende haltes voorbij komt.
Voor de leerlingen die het daar iets moeilijker
mee hebben, vind je daarom op de
CD Rom een trajectlijn, waarop de hoofdhaltes
zijn aangeduid.
Het busje geeft de richting aan.
De leerlingen kunnen vooraf het lijnschema
hierop overnemen en de ontbrekende
haltes invullen.
Zo krijgen ze ook een goed idee van de
varianten op het bustraject. Het zal hen
helpen om de oefeningen op te lossen.
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 1
5

6 Meester mag ik op de bel duwen?: Deel 1
OEFENINGEN
Bekijk het lijnschema eens goed en los de volgende vragen op.
1. Wat is de eerste halte als je in Diest vertrekt? Station IR
2. In welke zone vind je de halte Godshuis? Zone 62
3. Hoeveel haltes zijn er in Aarschot? 7
4. Hoeveel haltes liggen er tussen Groenhove en Motteveld? 6
5. Als je opstapt in Scherpenheuvel aan de halte Op ’t Hof en je stapt uit in Rillaar aan de
halte Kerk, hoeveel zones heb je dan aangedaan? 3
6. De bus rijdt van Diest naar Aarschot. Zet de volgende haltes in de juiste volgorde:
Godshuis 5, Café Nova 2, Miskruis 4, Euro-shoe 1, Zichem Valvoorstraat 3.
7. De bus rijdt van Aarschot naar Diest. Zal hij eerst via Weg op Keiberg passeren en dan
langs Mannenberg, of omgekeerd? Eerst langs Mannenberg
Het lijnschema: extra haltes
Op sommige tijdstippen zal de bus ook nog een aantal extra haltes bedienen.
Op het lijnschema staat dit rechts aangeduid als Uitbreiding naar Messelbroek en bediening
scholen Aarschot.
OEFENINGEN
1. Als de bus ook de scholen bedient in Aarschot, aan hoeveel extra haltes stopt de bus
dan? 3
2. In welke zone ligt de uitbreiding naar Messelbroek? Zone 63
3. Stel dat de bus van Diest naar Aarschot rijdt met een uitbreiding naar Messelbroek,
waar stopt hij dan het eerste: aan Schoonderbuken Kerk of aan Messelbroek Kerk?
Eerst Schoonderbuken Kerk
4. Ligt de halte Miskruis in de uitbreiding naar Messelbroek? Neen
1.2. DIENSTREGELINGEN: een eerste verkenning
Nu heb je een goed idee welk traject de bus
aflegt. Nu komt het er ook op aan je tijdig
naar de halte te begeven.
Daarom gaan we nu de dienstregelingen van
de buslijn eens nader bekijken.
Wat je alvast moet weten is dat de dienstregeling
niet elke dag van de week dezelfde is.
Bekijk de dienstregelingen. Je ziet zowel de
dienstregeling van de bus Diest-Aarschot als
Aarschot-Diest.

Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 1
7

8 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 1

OEFENINGEN
1. Voor welke dagen van de week werd er een aparte dienstregeling opgesteld?
- van maandag tot vrijdag
- zaterdag
- zondag
2. Wat valt je op als je de grootte van de kadertjes met dienstregelingen vergelijkt?
Er rijden meer bussen tijdens de week dan op zaterdag en zondag
3. Hoe vaak rijdt bus 35 per dag op zaterdag van Aarschot IR naar Diest IR?
6 keer
5. Kan je ook eens tellen hoeveel ritten er per dag worden aangeboden van Aarschot IR tot
Diest IR van maandag tot vrijdag, zonder rekening te houden met de verschillende
symbolen in de tabel?
22 ritten
6. Waarom denk je dat er hier meer ritten worden aangeboden tijdens de weekdagen?
Antwoordsuggestie: meer mensen willen of moeten zich verplaatsen om te gaan
werken, om naar school te gaan, om te gaan winkelen …
7. Toch worden bepaalde ritten op sommige dagen niet gereden. Daarom staat er een
symbooltje boven deze bepaalde rit. We nemen bijvoorbeeld de rit die om 11u25 aan
Aarschot IR vertrekt. Je ziet daar 2 symbooltjes, namelijk een zwart bolletje en het getal
3 in een zwart cirkeltje. Kan je de betekenis van de symbolen terugvinden in de lijst
met symbolen?
zwart bolletje = rijdt slechts op schooldagen
getal 3 in een zwarte cirkel = rijdt op woensdag
8. Probeer nu ook eens na te gaan of je de betekenis van de andere symbolen kan terugvinden.
Opgelet: wanneer er een cijfertje staat in een zwart bolletje, dan moet je de
betekenis onderaan de tabel zoeken! Wat betekenen de symbolen 1,2,3,4,5,6,7 ?
Wat betekenen de symbolen ➊ en ➋ ?
Lees het antwoord af in de tabellen en in het overzicht van de symbolen.
9. Stel dat je in de herfstvakantie de bus wil nemen aan Messelbroek Kerk richting Diest
om 7u35, is dat mogelijk? Neen, rijdt slechts op schooldagen
10. Je wil op woensdag op een schooldag een bus richting Diest nemen om 12u19 aan de
Grote Markt in Aarschot. Is dat mogelijk? Ja , rijdt op woensdag, op schooldagen
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 1
9

1.3. DIENSTREGELINGEN: het juiste uur
Afhankelijk van de dag waarop je een bus wil
nemen, weet je nu welke dienstregeling tabel
je moet raadplegen. Hier volgen enkele oefeningen
om te weten wanneer je aan de halte
moet zijn. Kom je te laat, dan mis je de bus!
1. Stel: je wil op zaterdag vanaf het station
10 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 1
van Diest naar Rillaar. Je wil zeker voor
12 uur ’s middags in Rillaar Kerk zijn.
Hoe laat moet je dan de bus nemen aan
Diest IC/IR?
Om 10u39
Hoeveel minuten duurt de rit van Diest
IC/IR tot Rillaar Kerk?
30 minuten
Je wil dezelfde rit op een woensdag tijdens
de schoolperiode doen. Hoe laat hoef je
slechts te vertrekken om nog voor 12 uur
’s middags aan te komen bij Rillaar Kerk?
Om 11u22
2. Om hoe laat vertrekt de laatste bus van
maandag tot vrijdag, aan de halte Aarschot
IR die je tot Scherpenheuvel G. huis
brengt?
Om 20u35
Hoe laat kom je dan aan het gemeentehuis
toe?
Om 21u01
Hoeveel minuten duurt de rit?
26 minuten
Om hoe laat passeert deze bus aan
Scherpenheuvel De Smid?
Om 20u49
Je hebt waarschijnlijk al gemerkt dat niet alle
haltes van het lijnschema opgenomen zijn in
de dienstregelingen. Slechts de belangrijkste
haltes werden vermeld.
Leg nu je lijnschema naast de dienstregelingen
van ‘maandag tot vrijdag’ van Diest naar
Aarschot.
3. Hoeveel haltes liggen er tussen Diest IC/IR
en Kagevinne Gemeentehuis die niet
vermeld staan op de dienstregelingen?
7 haltes
En tussen Scherpenheuvel/Rillaar
De Smid en Rillaar Kerk?
4 haltes
Als je op- of afstapt zal dit niet steeds aan één
van de 11 haltes zijn die in de dienstregeling
vermeld staan. Om tijdig aan de halte te zijn,
moet je dan naar de dienstregeling van de
halte ervoor kijken.

De bus zal ook vroeger komen dan aan de
halte erna. Hieronder volgen enkele oefeningen
waarbij je het lijnschema bekijkt en de
dienstregeling.
4. Op zondag wil je de eerste bus nemen van
Zichem Merellaan naar Rillaar Godshuis.
Tussen welke 2 haltes op de dienstregeling
ligt Zichem Merellaan?
Tussen Scherpenheuvel Gemeentehuis en
Schoonderbuken Kerk
En tussen welke 2 haltes ligt Rillaar
Godshuis?
Tussen Rillaar/Scherpenheuvel De Smid
en Rillaar Kerk
Tussen welke 2 tijdstippen denk je dat
de bus zal langskomen aan Zichem
Merellaan?
Tussen 8u54 en 9u01
Tussen welke 2 tijdstippen zal je afstappen
aan Rillaar Godshuis?
Tussen 9u06 en 9u09
5. Op een dinsdag wil je van Aarschot
Schoonhoven naar Diest Stadion.
Kijk op het lijnschema. Tussen welke 2
haltes ligt Aarschot Schoonhoven?
Tussen Aarschot Grote Markt en Rillaar
Kerk
Tussen welke 2 haltes ligt Diest Stadion?
Tussen Kagevinne Gemeentehuis en Diest
station IR
Om hoe laat moet je zeker aan de halte
Aarschot Schoonhoven staan om voor 11
uur aan Diest Stadion af te stappen?
Om 9u39
Om hoe laat ben je zeker aan Diest
Stadion?
Om 10u16
6. Nog enkele oefeningen. Op een zaterdag
wil je van Scherpenheuvel Miskruis naar
Rillaar Nopstal. Je wil niet voor 10 uur vertrekken,
maar wel voor 12 uur toekomen.
Hoe laat moet je zeker aan de halte zijn?
Om 11u01
Om hoe laat ben je zeker aan de halte
Rillaar Nopstal?
Om 11u16
7. Op een donderdag wil je van de halte
Groenhove naar Euro-Shoe in Diest.
Je kan pas na halfacht ’s avonds vertrekken.
Hoe laat moet je zeker aan de halte
Groenhove zijn?
Om 19u49
Wanneer ben je zeker aan de halte
Euro-shoe in Diest?
Om 20u16
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 1 11

12 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 2
2
NETPLANNEN LEZEN EN BEGRIJPEN

We hebben in een vorig hoofdstuk oefeningen
gemaakt op één buslijn, nl. bus 35. In een
bepaalde regio rijdt natuurlijk wel meer dan
één bus rond. Om een overzicht te krijgen
van alle buslijnen in de regio is een netplan
(of lijnenkaart) een handig instrument.
Een netplan is een kaart, waarop de buslijnen
in een bepaald gebied getekend staan.
Dat kan over de verbinding tussen verschillende
dorpen gaan, maar eveneens van alle busen/of
tramlijnen in één bepaalde stad.
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 2 13

De bovenstaande netplannen kunnen met de
leerlingen besproken worden. Ook hier
bespreekt u nog beter het netplan van de
eigen streek, dat u bij de entiteit van De Lijn
in uw eigen provincie kan opvragen.
U kan de leerlingen vragen om op een plattegrondkaartje
van de streek de route van enkele
buslijnen na te tekenen en de haltes en
overstappunten aan te duiden.
1. Wat is het meest opvallende verschil
14 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 2
tussen het netplan van Alken en dat van
Gent?
Op het netplan van Alken zijn er veel
minder lijnen getekend dan op dat van
Gent. Dat wil zeggen dat er veel
minder bussen rijden in de streek van
Alken dan in Gent.
2. Waarom denk je dat dit verschil er is?
In Gent zijn er meer verplaatsingsbehoefte
doordat er meer mensen naar school
gaan, meer mensen er werken,
er zijn ook meer toeristen …
3. Hoe zijn de haltes aangeduid op het
netplan van Alken?
Door een wit getal in een groen bolletje.
(op het originele netplan in kleur)
4. En op dat van Gent?
Door een roos bolletje.
(op het originele netplan in kleur)
5. Waar veel bus- en/of tramlijnen samenkomen,
spreken we ook wel van een openbaarvervoerknooppunt.
Kan je zo’n knooppunt
aanduiden op het netplan van Gent?
Het station van Gent is het meest
duidelijke.
6. Waarom, denk je, stoppen net daar zoveel
bussen en trams?
Vele mensen gaan met het openbaar
vervoer naar het station om de trein te
nemen, of komen net in de stad aan met
de trein, stappen over op een andere bus
of tram.

Op de vorige bladzijde zie je een foto van
zulk een knooppunt waar vele bussen en
trams samenkomen.
Op de volgende bladzijde staat een deel van
het netplan van de stad Hasselt afgedrukt.
OEFENINGEN
Voor meer duidelijkheid kan je voor deze
oefening ook werkelijke netplannen van
Hasselt opvragen of een netplan gebruiken
van de regio van de leerlingen en de vragen
erop toepassen.
De verschillende haltes staan aangeduid met een vet bolletje. Hieronder zijn er oefeningen
opgenomen om een beter inzicht te krijgen in de structuur van een netplan. De stadslijnen
staan aangeduid met de letter H.
1. Hoeveel stadslijnen zijn er in Hasselt ? 9 stadslijnen
2. Kijk op het netplan, vind je de halte zwembad? Welke stadsbus komt langs deze halte?
Bus H2
3. Welke bus, denk je, komt voorbij de halte Taxandria? Bus H5
4. Kan je nog enkele andere haltes opschrijven waarlangs bus H5 passeert?
Ilgat, Oude Luikerbaan, Bosstraat, R.A.C., …
5. Sommige haltes worden bediend door 2 buslijnen. Welke bussen komen langs de
halte Molenpoort? H2 en H3
En langs de halte Kuringersteenweg? H1 – H3 – H4
Doordat verschillende buslijnen soms een eindje dezelfde route volgen of mekaar kruisen
aan een bepaalde halte, kan men overstappen van de ene buslijn op de andere.
Laten we even kijken of jij enkele overstapplaatsen kan aanduiden.
1. Stel dat je opstapt aan de halte St. Servaas, en je gaat met deze bus H7 in de richting
van het centrum van Hasselt. Volg met je vinger de route: je komt langs verschillende
haltes: Sporthal, Olmenstraat … Aan welke halte kan je voor het eerst overstappen op
lijn H2? Halte Kerkhofstraat
2. Je stapt op aan de halte Interelectra en je wil naar de halte Belgacom TD. Je zal éénmaal
moeten overstappen om je eindbestemming te bereiken. Met welke buslijn vertrek
je en met welke buslijn kom je op je eindbestemming? Buslijn H3 en Buslijn H8
Volg de route met je vinger. Aan welke halte kan je overstappen? Halte Diesterpoort
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 2 15

16 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 2

EEN SPECIALE BUS:
3de
belbus
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 3
17

Bij het bekijken van de netplannen, hebben
we al gemerkt dat er in sommige gebieden
meer bussen rijden dan in andere.
In sommige streken wonen er echter zo weinig
mensen die de bus nemen, dat een bus er
leeg zou rondrijden, en dat zou jammer zijn.
Daarom is er een nieuw soort bus ontstaan.
Die heet de belbus.
De belbus moet je bellen of reserveren via de
telefoon. Dat wil niet zeggen dat deze bus je
komt oppikken op elk moment van de dag,
en op elke plaats die je kiest, zoals een taxi.
Neen, een belbus stopt ook aan bepaalde haltes.
Om hoe laat je aan deze halte moet staan,
dat spreek je af met de belbuscentrale op het
moment dat je reserveert. De tarieven van de
belbus zijn dezelfde als voor een gewone bus.
18 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 3

Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 3
19

Zoals je ziet op het bovenstaande plannetje en
de tabellen zijn er maar liefst 134 haltes waar
de belbus kan stoppen. Maar in de praktijk zal
dit nooit gebeuren. De chauffeur weet dus ook
vooraf welke route hij zal volgen door de
reservaties en zal er voor zorgen dat alle reizigers
tijdig hun bestemming bereiken.
Hoe meer haltes hij zal aandoen, des te vroeger
je zelf aan de afgesproken halte moet
staan om tijdig op je bestemming te zijn.
De tabel met de dienstregeling geeft alleen
aan wanneer de belbus aankomt en vertrekt
aan het treinstation van Geraardsbergen.
De andere tijden zijn afhankelijk van het
traject dat de bus aflegt.
Om het gebruik van de belbus te oefenen,
kan je het best de reservatie oefenen, door de
leerlingen een werkelijk gesprek te laten voeren
met de belbuscentrale. Je kan met hen
contact opnemen en vragen of ze bereid zijn
mee te werken aan de oefening. Vergeet niet
te melden dat de reservatie fictief is, anders
zal de bus de halte nodeloos aandoen.
20 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 3
Om met de belbus mee te reizen, moet je
vooraf reserveren. Dit is minstens 2 uur, maar
liefst een dag vooraf. Reserveren doe je bij de
belbuscentrale. Wat moet je allemaal weten
alvorens je een belbus reserveert?
Hieronder vind je de verschillende vragen ter
voorbereiding van een gesprek met de belbuscentrale.
1. Kies eerst een vertrekhalte uit de lijst met
haltes uit de tabellen.
bijvoorbeeld Viane Lindeberg
2. Kies nu een aankomsthalte uit de lijst.
bijvoorbeeld Zandbergen Kerk
3. Om welk uur zou je zeker
op je bestemming willen zijn?
bijvoorbeeld om 14 uur
4. Met hoeveel mensen wil je de belbus
nemen?
bijvoorbeeld 2 personen
5. Wil je een overstap maken op een andere

us of de trein?
bijvoorbeeld neen
6. Wil je ook een terugreis reserveren?
bijvoorbeeld ja
7. Indien ja, aan welke halte vertrek je dan
terug?
bijvoorbeeld aan Zandbergen Kerk
8. Wanneer vertrek je terug?
bijvoorbeeld dezelfde dag om 16 uur
9. Met hoeveel personen ga je terug?
bijvoorbeeld met 2 personen
Als je al deze vragen beantwoord hebt kan je
naar de belbuscentrale bellen, en een belbus
reserveren. Hou er rekening mee dat je
minstens 2 uur vooraf moet reserveren.
Wanneer moet je aan de halte staan om op
tijd op je bestemming te geraken?
Het antwoord zou bijvoorbeeld om 12u50
kunnen zijn, aangezien de bus om 13u30 de
halte Geraardsbergen station aandoet. Maar
het exacte antwoord kan alleen door de telefonist
(e) van de belbuscentrale gegeven worden.
Indien je ook terugreist met de belbus,
wanneer moet je dan aan de halte staan?
Ook hier kan het antwoord niet uit de tabellen
afgeleid worden.
De bovengenoemde vragen moeten eerst
beantwoord worden, daarna kunnen enkele
leerlingen contact opnemen met de belbuscentrale
om een fictieve reservatie uit te
voeren. Woon je in een regio waar er wel een
belbus rijdt, en wil je met de leerlingen een
uitstap maken om het openbaar vervoer
werkelijk te gebruiken, dan kan deze oefening
ook gelden voor een werkelijke reservatie van
de belbus
Zie hiervoor het praktisch gedeelte.
Je kan natuurlijk ook een rollenspel spelen,
waarbij de ene de rol van de belbuscentrale
speelt en een andere leerling informatie
opvraagt. Het nadeel is dan wel dat vertreken
aankomsttijd slechts ruw geschat kunnen
worden. Ondertussen zijn er al heel wat belbussen
in Vlaanderen. Wil je te weten komen
of er ook één in jouw buurt is, dan neem je
het best contact op met de entiteit van De Lijn
van jouw provincie.
Op de CD Rom vind je enkele voorbeelden
om de oefening te maken met de belbus.
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 3 21

22 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 4
AAN DE HALTE:
4
opstappen en afstappen

Nu we een goed idee hebben welke bus we
zullen nemen, aan welke halte, hoe laat en
waar naar toe, kunnen we ons ook naar de
halte begeven. Indien je tijdig, dit is 5 minuten
voor de officiële vertrektijd, bij de halte
bent, zal je de bus niet missen.
Hieronder zie je enkele foto’s van een halte.
Beschrijf eens wat je allemaal ziet.
1. Wat zie je op de foto links?
Een halteperron, een haltepaal met een
bord, een ‘tonnetje’ met de dienstregeling,
een haltebord met de nummers van de
lijnen die deze halte bedienen, de bestemming
van de lijnen staat aangeduid
2. Is dit een tram- of bushalte?
Een tramhalte, dat zie je aan het haltebord
3. Wat zie je op de foto rechts?
Wachtende mensen, een schuilhuisje met
een infobord, een halteperron, een haltebord,
rechts van het schuilhuisje een vuilnisbak,
een haltepaal met bord, een ‘tonnetje’
met de dienstregeling, een haltebord
met de nummers van de lijnen die
deze halte bedienen, de bestemming van
de lijnen staat aangeduid
4. Is dit een tram- of een bushalte?
Een bushalte, dat zie je aan de
haltebord
Niet elke halte ziet er hetzelfde uit. Er moet
minimum een haltepaal met haltebord aanwezig
zijn. Op dit haltebord staan de nummers
van de bussen en/of trams die deze halte
bedienen met hun bestemming. Het is handig
indien de dienstregeling ook uithangt aan de
halte, maar dit is niet altijd het geval.
5. Wat kan je nog aantreffen bij de halte,
behalve wat je al beschreven hebt?
Een fietsenstalling, een telefooncel,
een informatiebord met elektronische
reizigersinformatie …
Natuurlijk kan u ook met de leerlingen de
dichtstbijzijnde halte gaan bekijken en ter
plaatse bespreken wat er allemaal te zien is.
6. Bekijk nog even de foto van de mensen op
de foto hierboven. Wat doen ze terwijl ze
wachten op de bus? Een paar mensen
staan stil, links van de het schuilhuisje,
enkele mensen zitten op de bank en
kijken uit naar de bus of lezen.
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 4 23

De bus komt eraan!
Als er slechts 1 buslijn met één bestemming
de halte bedient, dan weet je steeds zeker dat
dit de bus is die je wil nemen om op je
bestemming te geraken. Wanneer er meerdere
buslijnen de halte bedienen, moet je goed
uitkijken dat je op de juiste bus stapt.
7. Hoe zie je het verschil tussen de verschil-
lende buslijnen en bestemmingen?
24 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 4
Het nummer en de bestemming staan aan-
geduid op de film van de bus
vooraan.
8. Hoe maak je duidelijk aan de buschauf-
feur dat je met zijn bus wil meerijden?
Je steekt je hand op en doet zo een teken
dat de chauffeur moet stoppen
9. Wat kan je doen, wanneer je niet helemaal
zeker bent of je op de juiste bus stapt?
Je vraagt aan de chauffeur of hij ook aan
de halte stopt waar jij moet zijn.
Voordat de bus terug vertrekt moet je een
vervoerbewijs aankopen of je abonnement
laten zien. Daarover leren we in hoofdstuk
5 meer.
10. Wat moet je doen om duidelijk te maken
aan de buschauffeur dat hij aan de halte
moet stoppen?
Je belt tijdig voor de aankomst op je
bestemmingshalte om te vermijden dat de
buschauffeur bruusk moet remmen.
Als je voor de eerste maal een bepaalde bus
neemt, en je weet niet precies waar de halte
is, vraag het dan gerust aan de chauffeur.
Blijf dan in zijn buurt zitten of staan.
Hij zal dan stoppen aan de gewenste halte en
je verwittigen wanneer je moet uitstappen.
Op de kusttram verschijnt de naam van de
eerstvolgende halte op een informatiebalk
achter de bestuurder en middenin de tram.

WAT KOST EEN RITJE
5
MET DE BUS OF DE TRAM?
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 5
25

Buzzy Pazz
Dagpas stad
of dagpas net
Stadskaart
De bus of de tram nemen is niet gratis, behalve
voor kinderen onder de 6 jaar en personen
ouder dan 65 jaar. In sommige steden mogen
ook oudere kinderen nog gratis rijden, en in
Hasselt is het zelfs voor iedereen gratis.
26 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 5
1. Dit gebruik je voor meerdere verplaatsingen in een stadsgebied.
Dit vervoerbewijs wordt verkocht tegen een vaste prijs van 7,5 euro. Per
opstap wordt er per persoon de prijs van 1 zone afgehouden. Stadskaart
2. Neem je slecht zelden de bus dan koop je dit aan bij de chauffeur.
De prijs is afhankelijk van het aantal zones. Dit vervoerbewijs geldt maar
voor 1 persoon. Biljet
3. Dit koop je aan als je vaak met bus of tram reist en als je jonger bent
dan 25 jaar. Je kan het kopen voor 1, 3 of 12 maanden.
Je kan er onbeperkt mee reizen op alle bussen en trams van De Lijn in
Vlaanderen en Brussel. Buzzy Pazz
Als je niet gratis reist, moet je een vervoerbewijs
aankopen. Links en rechts staan verschillende
vervoerbewijzen afgebeeld met hun
naam. Vul bij elke omschrijving het juiste
vervoerbewijs in.
4. Wanneer je met een groep van 3 tot 44 personen reist, kan je dit aankopen.
De prijs hangt af van het aantal zones en het aantal personen dat
meereist. Groepsbiljet
5. Dit gebruik je om meerdere verplaatsingen te doen met alle bussen en
trams van De Lijn. Dit vervoerbewijs wordt verkocht tegen een vaste
prijs (tussen 7,5 en 25 euro). Het bedrag dat van dit vervoerbewijs wordt
afgehouden, hangt af van het aantal zones en het aantal personen.
Lijnkaart
6. Dit koop je aan als je vaak met bus of tram reist en als je ouder bent dan
25 jaar. Je kan het kopen voor 1,3 of 12 maanden.
Je kan er onbeperkt mee reizen op alle bussen en trams van de Lijn in
Vlaanderen en Brussel. Omnipas
7. Met dit vervoerbewijs kan je op één dag meerdere ritten maken voor een
vaste prijs. Je kan dit vervoerbewijs aankopen voor alle lijnen in
één bepaalde stad of wel voor alle bussen en trams van De Lijn in
Vlaanderen en Brussel. Dagpas stad of dagpas net
Groepsbiljet
Biljet
Omnipas
Lijnkaart

Je herinnert je nog uit hoofdstuk 1 dat het netwerk
van De Lijn in Vlaanderen verdeeld is in
zones. Als je de bus neemt van de ene halte
naar de andere dan reis je vaak door verschillende
zones. Het aantal zones bepaalt hoeveel
je betaalt voor de rit. Wat je precies zal betalen
hangt af van de afstand die je aflegt. Hoe meer
zones je doorreist, hoe meer je betaalt. Hier
volgen enkele oefeningen met het lijnschema
van bus 35 Diest-Aarschot uit hoofdstuk 1.1.
Aan de hand van het lijnschema en de onderstaande
tabel kunnen we nu enkele oefeningen
maken op het berekenen van de prijs van
een biljet of welke waarde van je lijnkaart
wordt afgetrokken voor een bepaalde reisweg.
Dit is een tabel met de prijs per zone wanneer
je een biljet koopt of wanneer je een lijnkaart
gebruikt, geldig tot 31 januari 2003. Hoe meer
zones je doorreist, hoe minder de prijs per
zone. Dat wil zeggen dat je wanneer je 2
zones doorreist, niet het dubbele betaalt van 1
zone.
1. Bekijk het lijnschema. Door hoeveel zones
rijdt bus 35 als hij het ganse traject aflegt?
5 zones
2. Schrijf de nummers van de zones in de
juiste volgorde op als je vertrekt aan de
halte Diest Station IR en afstapt aan
Aarschot Station IC-IR.
60, 64, 63, 62, 84
3. Kijk op het lijnschema. Je stapt op aan de
halte Kagevinne Drukkerij en stapt af aan
Scherpenheuvel Miskruis. Schrijf hierop de
nummers op van de zones die je doorreist.
60, 64, 63.
Hoeveel zones zijn dat? 3
Kijk in de onderstaande tabel.
Hoeveel zal je voor een biljet betalen aan
de chauffeur? 1,70 euro
4. Je stapt op aan de halte Rillaar Kerk.
Ditmaal gaat je reisweg tot Diest Hasseltsepoort.
Hoeveel zones reis je door?
4 zones
Aantal zones van de reisweg Prijs van een biljet Prijs met een lijnkaart
1 zone € 1,00 € 0.75
2 zones € 1,40 € 1,04
3 zones € 1,70 € 1,40
4 zones € 2,20 € 1,75
5 zones € 2,70 € 2,10
6 zones en meer € 3,00 € 2,45
Wat moet je voor deze rit betalen met een
lijnkaart? 1,75 euro
Hoeveel meer moet je betalen als je een
biljet zou kopen?
2,20 – 1,75 = 0,45 euro
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 5
27

28 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 5
5. Je stapt op aan Diest Atheneum en stapt af
aan Kagevinne Kerk. Hoeveel zones reis je
door? 1 zone
Hoeveel betaal je hiervoor met een biljet?
1 euro
Hoeveel minder betaal je met een lijnkaart?
1 – 0,75 euro = 0,25 euro
Als je een lijnkaart gekocht hebt, moet je deze
kaart bij het opstappen in een geel apparaat
steken en het aantal zones intikken, of vragen
aan de chauffeur het aantal zones in te tikken.
Dit apparaat heet het ontwaardingsapparaat.
Het maakt je lijnkaart letterlijk minder waard.
6. Stel dat je een lijnkaart van 7,50 euro
gekocht hebt. Regelmatig reis je met deze
lijnkaart van Aarschot Grote Markt naar
Rillaar Smid en terug. Reken dan eens uit
hoeveel enkele ritten je kan maken met
deze lijnkaart?
Oplossing: 1 rit is drie zones, drie zones
kost met een lijnkaart 1,40 euro. 7,50
euro delen door 1,40 euro = 5,36
(afgerond). Je kan dus 5 enkele ritten
maken met deze lijnkaart, alvorens een
nieuwe te kopen. De resterende 50 eurocent
kan je laten overzetten op je volgende
lijnkaart.

HET OPENBAAR VERVOER GEBRUIKEN 6IN
DE PRAKTIJK
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 6
29

De beste manier om het openbaar vervoer te
leren gebruiken is natuurlijk op het terrein.
In schoolverband kan dit gaan van een eenvoudige
rit met de tram of bus heen en terug,
tot een heus openbaarvervoerspel. Bij elke
oefening is er een luik waarbij de leerlingen
een deel voorbereiden in de klas. De voorbereidingen
worden nadien in de praktijk omgezet.
Of jouw school nu in een landelijk of een
stedelijk gebied ligt, deze praktijkoefeningen
bieden zeker een mogelijkheid om op stap te
gaan met het openbaar vervoer.
Per oefening is er een invulblad voorzien voor
de leerlingen waarop ze de oplossingen van
de voorbereidingsvragen kunnen invullen.
Hoe complexer de oefening, des te meer zal
je de invulbladen op maat moeten aanpassen.
Bij het opstellen van werkbladen of invulbladen
voor de leerlingen is het belangrijk steeds
voldoende leidraad te geven zodat ze de voorbereidende
oefeningen kunnen oplossen met
de dienstregelingen en een netplan.
De juiste haltebenaming kennen is niet evident.
Wanneer je van plan bent om op een
bepaalde bestemming te raken is het vaak
nodig om zelf even contact op te nemen met
De Lijn om te weten aan welke halte je moet
30 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 6
afstappen. Verwerk zulke informatie dus het
liefst vooraf in de invulbladen.
We hebben er al op gewezen, dat je bij het
gebruik van dit educatief pakket het best
gebruik maakt van de dienstregelingen en netplannen
van de regio om de betrokkenheid
van de leerlingen te vergroten. Het spreekt
vanzelf dat voor de praktijkoefening je dit
zeker zal moeten opvragen. Dit doe je het
best in meerdere exemplaren, zodat de leerlingen
in kleine groepjes de oefening kunnen
voorbereiden. Je kan hiervoor terecht bij de
provinciale entiteit van De Lijn of bij de Lijnwinkels.
Praktische informatie vind je achteraan
in dit pakket.
Heb je een rit of een gans parcours uitgedokterd
met het openbaar vervoer dan laat je dit
het best nog eens nakijken door De Lijn.
Soms rijden bepaalde diensten niet of worden
bepaalde haltes wegens werkzaamheden tijdelijk
niet bediend. Daarom raden we je zeker
aan vooraf even na te gaan of de bus die je
wil nemen zeker het normale parcours rijdt en
volgens de aangeduide dienstregeling. Je weet
maar nooit! Hou ook zeker rekening met de
geldigheid van de dienstregelingen.

Deze veranderen vaak half juni en half
december. Beschik je over voldoende tijd, dan
kan je de oefening zelf vooraf eens uittesten.
1 Een eenvoudige praktijkoefening:
een ritje met de bus of tram
Voor deze oefening is de voorbereiding vrij
beperkt. Je kiest voor een heen- en terugrit
met bus of tram vanaf de halte in de buurt van
de school. Zorg ervoor dat je de dienstregelin-
VOORBEELD INVULBLAD
gen van alle bus- en tramlijnen die deze halte
bedienen opvraagt. De voorkeur zal uitgaan
naar een bus- of tramlijn die voldoende
frequent rijdt, zodat je ook snel kan terugkeren
naar de school. Leg ook al een datum vast
waarop deze oefening zal plaatsvinden.
Hieronder vind je een modelwerkblad om
deze eenvoudige oefening te laten voorbereiden
in de klas. Laat de leerlingen in groepjes
werken
Op maandag 9 december gaan we met de klas van halte X naar halte Y. We vertrekken niet
voor 10 uur. Beantwoord de volgende vragen om na te gaan welke bus we op welk tijdstip
moeten nemen om van halte X naar halte Y te rijden en op welk tijdstip we kunnen terugkeren
van halte Y naar halte X.
1. Noteer alle bus- en tramnummers die halte X bedienen?
2. Kijk naar het netplan. Welke bus/tram stopt zowel aan halte X als aan halte Y?
3. Hoe laat zal je aan halte X vertrekken? .........................u......................minuten (vanaf 10u)
4. Wanneer kom je toe aan halte Y? ........................u......................minuten
5. Kijk naar de dienstregelingen, maar nu in omgekeerde richting.
Wanneer kan je van halte Y terugkeren naar halte X?
........................u......................minuten
6. Om hoe laat kom je dan toe aan de halte in de buurt van de school?
........................u......................minuten
7. Hoeveel zones reis je door van halte X naar halte Y?...................................... zones
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 6 31

32 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 6
8. Kijk naar de tabellen met de tarieven (hoofdstuk 5).
Hoeveel moet je betalen voor een enkele rit?
met een biljet: ........................................euro
met een lijnkaart: .............................euro
Een rit met de belbus
Indien er een belbus in de buurt van de school komt, dan kan je ervoor opteren een rit met
de belbus te organiseren. Dienstregelingen, een plannetje en de lijst met haltes kan je ook
navragen bij de provinciale entiteit. Met de invulbladen uit hoofdstuk 3 kan je een reservatie
voorbereiden voor een heen- en terugrit met de belbus.
Oefeningen aan de halte en tijdens de rit
Ook wanneer je op pad bent met de klas kan je nog enkele oefeningen oplossen.
Het is belangrijk de leerlingen zoveel mogelijk zelfstandig te laten ondervinden wat het is
om het openbaar vervoer te gebruiken. Stuur alleen bij wanneer het niet anders kan.
Laat hen bijvoorbeeld zelf een teken doen naar de buschauffeur om te stoppen, hun
vervoerbewijs aankopen en de halte tijdig aanvragen. Je kan hen ook onderweg nog enkele
waarnemingsvragen stellen.
Bijvoorbeeld:
1. Noteer hieronder de looproute van de school naar halte X.
2. Beschrijf wat je allemaal ziet aan halte X.

2 Van een parcours uitstippelen
tot een openbaarvervoerspel
Je kan ook een praktijkoefening met het openbaar
vervoer koppelen aan een reisbestemming
die je misschien al plande in de loop
van het schooljaar: een bezoek aan de bibliotheek,
een museum, de politie, een sportcentrum,
een stad, enz.
In dat geval kan het best zijn dat één rit niet
volstaat om op de bestemming te geraken.
Het is best mogelijk dat je op een bepaalde
plaats moet overstappen om met een andere
lijn op bestemming te bereiken.
Wanneer je school in verstedelijkt gebied
gevestigd is en er een ruim aanbod aan openbaar
vervoer is, kan je de uitdaging aangaan
een heus openbaarvervoerspel te organiseren.
Dit vraagt wel wat voorbereiding, maar loont
zeker de moeite. Het spel werd al eens
gespeeld in Gent, Hasselt en Brugge en werd
positief ervaren door de leerlingen en leerkrachten.
Wat is het principe van
het openbaarvervoerspel?
Het principe van het spel is dat de klas in
groepjes van 4 of 5 leerlingen wordt opgesplitst.
Aan de hand van dienstregelingen en
netplannen moeten ze bepalen welke bus of
tram ze moeten nemen om tijdig van de ene
halte naar de andere gaan. Tussen de ritten is
er telkens een bezoek gepland.
Op de dag van het openbaarvervoerspel leggen
de verschillende groepjes het parcours in
de praktijk af samen met een begeleider.
Op de verschillende bestemmingen lossen de
leerlingen in groep de vragen op.
Hoe begin je eraan?
Eenmaal de datum en de stad van je keuze
vastligt, vraag je het best alle dienstregelingen
en het netplan van die stad op. Verder kan je
ook contact opnemen met de toeristische
dienst die je vast en zeker heel wat tips kan
verstrekken over de bezienswaardigheden,
monumenten en musea in de stad.
Zoals al vermeld, kan je bij de keuze van de
bezoekpunten rekening houden met wat je al
plande aan bezoeken dit schooljaar.
Een activiteit die sterk aansluit bij dit educatief
pakket is natuurlijk een bezoek aan het
station. Je vindt op de CD Rom een modelvragenlijst
voor een bezoek aan een station.
Je kan er het best rekening mee houden dat
vrije bezoeken aan musea, een kerk of een
marktplein bijvoorbeeld gemakkelijker te
organiseren zijn dan een rondleiding.
Hiervoor moeten er immers meer afspraken
gemaakt worden.
Noteer alvast de juiste haltebenamingen in de
buurt van de bezoekpunten die je wenst in te
plannen. Je kan daarvoor terecht bij De Lijn.
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 6 33

Het parcours zelf voorbereiden
Zodra je een idee hebt welke bezoekpunten je
wil inlassen in het parcours, kan je beginnen
organiseren en de dienstregelingen nader
bekijken. Bepaal het aantal bezoekpunten dat
elk groepje zal aandoen en maak een ruwe
tijdsplanning per groepje op.
Deze tijdsplanning zal je nadien nog enkele
malen moeten aanpassen in functie van de
dienstregelingen van het openbaar vervoer.
Hieronder een eenvoudig voorbeeldje.
Het spreekt voor zich dat hoe groter het aantal
bezoekpunten is dat je wenst in te lassen in
het parcours, des te meer werk het vraagt om
alle bezoeken op de dienstregelingen af te
stemmen. Ook het aantal groepjes leerlingen
bepaalt de moeilijkheidsgraad van de voorbereidingen.
Eenmaal je een idee hebt hoe de verschillende
parcours eruit zien, eventuele afspraken hebt
vastgelegd (bijvoorbeeld een korte rondleiding
van de gids in de kerk), kan je de tijdstippen
van aankomst en vertrek nader gaan bepalen.
Zo zal je bijvoorbeeld merken dat een bus
pas om 9u07 aan de halte aan de bibliotheek
stopt en je bezoekuur aan de bibliotheek zult
moeten aanpassen. Na enig puzzelwerk zal
het parcours vorm krijgen en kan je ook
beginnen met het opstellen van de invulbladen.
Er wordt steeds voorrang gegeven aan op
tijd terug aan de halte zijn. Anders zou de rest
van het parcours in de war gestuurd worden.
34 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 6
Groep A Groep B Groep C
9u00 Bibliotheek Stadhuis Kerk
10u00 Kerk Bibliotheek station
11u00 station kerk Stadhuis
12u00 Stadhuis station Bibliotheek
13u00 Lunch Lunch Lunch
in het park in het park in het park
Vragen opstellen voor de bezoekpunten
Je kan vaak aan de verantwoordelijke van een
bepaald bezoekpunt of aan de toeristische
dienst meer uitgebreide informatie vragen over
een bepaalde plaats. Op die basis kan je dan
een vragenlijst opstellen die de leerlingen
kunnen oplossen ter plaatse. Als je tijd hebt is
het zeker zo leuk om zelf het parcours even
vooraf af te leggen en zelf vragen ter plaatse te
verzinnen. Zo’n bezoekje aan de stad vooraf
is ook handig om een goede wegbeschrijving
van de halte naar het bezoekpunt te kunnen
opmaken (dit kan ook aan de hand van een
plattegrond), of eens na te gaan of er gevaarlijke
oversteekpunten zijn, of de bushalte
tijdelijk is verplaatst wegens bv. wegwerkzaamheden,
enz.
De Lijn verwittigen
Als alles goed in elkaar zit, kan je het best dit
voorstel van parcours voorleggen aan de mensen
van De Lijn. Daarvoor kan je contact
opnemen met de Lijnwinkel of de entiteit van
De Lijn. Zij zullen je ook kunnen zeggen of
alle bussen en trams die dag normaal rijden.
Handig voor de begeleiders is ook een herkenningsteken
voor de kinderen (een petje,
een sjaaltje). Je kan ook De Lijn verwittigen
dat de leerlingen aan dit teken te herkennen
zijn, mocht het ergens mislopen.
Bij de entiteit van De Lijn kan je dan ook
meerdere exemplaren van de dienstregelingen
van de stadsbussen en –trams aanvragen,
samen met een stapeltje netplannen.
Zorg ervoor dat elk groepje over minstens één
exemplaar beschikt.

Invulbladen voor de leerlingen
Per groepje moet er een invulblad gemaakt
worden, waarop de leerlingen het parcours in
de klas kunnen voorbereiden (dienstregelingen,
namen van haltes …) en waarop ze een
beschrijving vinden van de weg van de halte
naar het bezoekpunt. Verder kunnen er op
deze invulbladen ook nog vragen staan die ze
moeten oplossen op het bezoekpunt zelf.
VOORBEELD INVULBLAD
Het modelwerblad dat je hieronder als voorbeeld
ziet, dien je aan te passen aan de praktijkoefening
die je organiseert. Op de CD Rom
vind je naast dit werblad bij wijze van extra
voorbeeld een invulblad zoals het gebruikt
werd door de leerlingen voor een openbaarvervoerspel
in Hasselt.
Groep: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Namen : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Vertrek vanuit de school
We vertrekken vanuit de school en begeven ons naar halte X.
Hier kan je de wegbeschrijving tussenvoegen
Kijk op het netplan: welke bussen/trams bedienen deze halte?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Om naar bezoekpunt A te gaan, moeten we ons naar halte Y begeven.
Kijk op het netplan. Welke bussen verbinden halte X met halte Y?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bekijk de dienstregeling. We willen graag om 9u30 op bezoekpunt A toekomen.
Om welk uur moeten we dan zeker een bus of tram nemen aan halte X? Indien er voor
halte X geen uur staat aangeduid, kijk dan naar het uur van enkele haltes vroeger.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Om welk uur komen we zeker aan op halte Y?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hieronder kan je de rit nog eens samenvatten in de tabel.
Naam van de Vertrektijd Bus-of tramlijn naam vande aankomsttijd
vertrekhalte van de bus nr. + richting halte waar we van de bus
uitstappen
Halte X ...................... ........................ Halte Y ......................
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 6 35

2. Bezoek aan bezoekpunt A
36 Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 6
Je begeeft je van halte Y naar bezoekpunt A (wegbeschrijving inlassen).
Je wordt er om 9u30 uur verwacht. Los de volgende vragen op éénmaal je binnen bent.
(vragen voor het bezoekpunt inlassen)
3. Bezoek van bezoekpunt B
Je begeeft je om 10u30 na het bezoek aan bezoekpunt A terug naar de halte Y.
We moeten nu naar halte Z, de halte die het dichtst bij bezoekpunt B ligt.
Kijk op het netplan. Welke bussen verbinden halte Y met halte Z?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bekijk de dienstregeling. We willen graag om 11u00 op bezoekpunt B toekomen.
Om welk uur moeten we dan zeker een bus of tram nemen aan halte Y? Indien er voor
halte Y geen uur staat aangeduid, kijk dan naar het uur van enkele haltes vroeger.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Om welk uur komen we zeker aan op halte Z?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hieronder kan je de rit nog eens samenvatten in de tabel.
Naam van de Vertrektijd Bus-of tramlijn naam vande aankomsttijd
vertrekhalte van de bus nr. + richting halte waar we van de bus
uitstappen
Halte Y ...................... ........................ Halte Z ......................
En zo kan je het werkblad verder aanvullen op maat van het georganiseerde bezoekparcours.

Op stap met de leerlingen
Niet vergeten dat de leerlingen ook moeten
betalen om het openbaar vervoer te gebruiken.
Wanneer je een parcours plant met meerdere
ritten, komt een dagpas al snel voordeliger
uit. Zeker voor kinderen tot en met 11
jaar, betaal je slechts 1 euro voor een ganse
dag vrij reizen op alle bussen en trams van de
De Lijn. Vanaf 12 jaar is er de gewone dagpas
voor 3 euro in de steden (*) en 5 euro voor
het ganse net.
We hebben dit openbaarvervoerspel samen
met een school in Hasselt en een school in
Alveringem uitgetest. De leerlingen werden
opgedeeld in groepjes van 4 tot 5 kinderen,
waarna ze bij aankomst aan het station samen
met een begeleider op pad gingen om met het
openbaar vervoer allerlei bezoeken af te
leggen in de stad. Ongeveer een halfuurtje
werd voorzien per bezoekpunt. De begeleiders
lieten de kinderen zoveel mogelijk zelf
uitzoeken aan welke halte ze moesten afstappen,
inlichtingen vragen aan de chauffeur
wanneer ze niet zeker waren of het de juiste
bus was … kortom om zoveel mogelijk
zelfstandig te zijn in het gebruik van het
openbaar vervoer. Daarom wordt er ook
geopteerd om met kleine groepjes te werken,
zodat de leerlingen zich meer betrokken
voelen en actiever moeten meewerken.
Alle leerlingen kwamen na afloop weer samen
aan het station, waarna ze zich gezamenlijk
weer naar de school begaven met bus of trein.
* Aalst, Antwerpen, Brugge, Genk, Hasselt (gratis),
Kortrijk, Leuven, Mechelen, Oostende, Roeselare,
Sint-Niklaas en Turnhout.
Meester, mag ik op de bel duwen?: Deel 6 37

ALGEMENE INFORMATIE
de provinciale entiteiten van De Lijn
voor reizigersinformatie, opvragen van netplannen en dienstregelingen
De Lijn Antwerpen De Lijn West-Vlaanderen
Grotehondstraat 58 Nieuwpoortsesteenweg 110
2018 Antwerpen 8400 Oostende
Tel. 03 218 14 11 Tel. 059 56 52 11
Fax 03 218 15 00 Fax 059 56 52 12
antwerp@delijn.be wvl@delijn.be
De Lijn Limburg De Lijn Vlaams-Brabant
Grote Breemstraat 4 Martelarenplein 19
3500 Hasselt 3000 Leuven
Tel. 011 85 02 11 Tel. 016 31 37 11
Fax 011 25 32 92 Fax 016 31 37 12
limburg@delijn.be vlbrab@delijn.be
De Lijn Oost-Vlaanderen
Brusselsesteenweg 361
9050 Gentbrugge
Tel. 09 210 93 11
Fax 09 210 93 16
ovl@delijn.be
Algemeen webadres van de lijn: www.delijn.be
Een interessante brochure is de ‘Gids voor de Reiziger’ waarin je algemene
informatie vindt over het gebruik van de trams en bussen van De Lijn.
Trams en bussen in Belgische Spoorwegen
het Brussels hoofdstedelijk gewest NMBS
MIVB/STIB (Brussel) Frankrijklei 85
Gulden Vlieslaan 15 1060 Brussel
1050 Brussel
Tel. 02 515 20 00
www.mivb.be
www.nmbs.be
De NMBS biedt scholen voor 2,5 euro per leerling een rondleiding in een station en een korte rit
met de trein. Informeer u bij het station waar u een rondleiding wenst. Zij zullen u de gegevens
verstrekken van het agentschap die de rondleidingen regelt. U kan bij de NMBS ook terecht voor
enkele educatieve brochures van ‘Ontdek de trein’. Hiervoor belt u het nummer 02/ 526 37 64.
38 Meester, mag ik op de bel duwen?: Informatie

LITERATUURLIJST
Het openbaar vervoer,
lessen- en activiteitenpakket
De Lijn Vlaams-Brabant, maart 2000
Openbaar Vervoer, een kinderspel
MIVB, juli 1999
Dag Trein. De NMBS nodigt de scholen uit.
Een kleine gids voor de leerkrachten.
NMBS, 1993.
Retourtje Hazenheuvel.
Lespakket over reizen met de trein.
Nederlandse Spoorwegen (NS)
Spoorzoeken.
Wegwijs op het station en in de trein.
Nederlandse Spoorwegen (NS)
Treinreizen.
Informatie over het reizen per trein;
voortgezet onderwijs.
Nederlandse Spoorwegen (NS)
Wijs op reis.
Feiten over het reizen met de trein.
Nederlandse Spoorwegen (NS)
Edcuatief pakket openbaar vervoer
Treinavontuur.
Lespakket voor het basisonderwijs
Nederlandse Spoorwegen (NS)
NS Researchkit.
Lespakket voor het secundair onderwijs
Nederlandse Spoorwegen (NS)
Gute Reise
Fritz Rufer, SBB, 1997
Sicher und fröhlich Bahnfahren
Fritz Rufer, SBB, 2001
Gids voor de reiziger
De Lijn, juli 2002
Voor meer info over brochures en lespakketten
over openbaar vervoer kan u steeds
terecht bij het VSV-secretariaat.
Meester, mag ik op de bel duwen?: Literatuurlijst 39

COLOFON
Redactie en eindredactie
Ilse Fannes & Luc Desmedt
Bond van Trein-, Tram- en Busgebruikers vzw
Foto’s
De Lijn
Bond van Trein-, Tram- en Busgebruikers vzw
Langzaam Verkeer vzw
Annie De Brue
Layout en vormgeving
Annie De Brue
Met dank aan
De Lijn
BSGO Alveringem
Basisschool De Boomgaard, Hasselt
Secretariaat
Vlaamse Stichting Verkeerskunde
Stuurgroep Onderwijs
Bart Van Camp
Bruul 101
2800 Mechelen
Tel: 015/44 65 50
Fax: 015/44 65 59
url: www.verkeerskunde.be
e-mail: info@verkeerskunde .be
Kostprijs
8.50 euro
Verantwoordelijke Uitgever
Jan Peumans
Voorzitter Vlaamse Stichting Verkeerskunde
Wettelijk Depot
D/2002/8258/2
Mechelen, september 2002
40 Meester, mag ik op de bel duwen?: Colofon