Wat heeft de Floriade de boomkwekerijsector opgeleverd ... - NWST
Wat heeft de Floriade de boomkwekerijsector opgeleverd ... - NWST
Wat heeft de Floriade de boomkwekerijsector opgeleverd ... - NWST
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Het an<strong>de</strong>re vakblad voor <strong>de</strong> boomkwekerij<br />
David Bömer, Grootgroenplus: Het is <strong>de</strong> markt die beslist<br />
welke beurzen levensvatbaar en succesvol zijn<br />
<strong>Wat</strong> <strong>heeft</strong> <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong> <strong>opgeleverd</strong>?<br />
• Vasteplantenkweker Stau<strong>de</strong>n Peters • Select Plant • Buxus<br />
op <strong>de</strong> pijnbank • Essentaksterfte • Terugblik op vorstscha<strong>de</strong><br />
fruitboomkweker Cornelissen • Mysterieuze bal in boom<br />
• Noorse esdoorn • Calcium • Bo<strong>de</strong>mbemesting en bemonstering•<br />
GBM-actualiteit en on<strong>de</strong>rzoek • Groen Op Wit<br />
Incl. gratis naslagwerk<br />
Groen Op Wit<br />
Jaargang 3<br />
nr. 10, 2012
Hereweg 344a<br />
9651 AT Mee<strong>de</strong>n<br />
T: 06-21804886<br />
F: 0598-35 2232<br />
www.boomkwekerijboneschansker.nl<br />
Gespecialiseerd in (ou<strong>de</strong>)<br />
fruitbomen en vormbomen<br />
Laan en sierbomen in<br />
container<br />
Varakker 4 4043 JZ Opheus<strong>de</strong>n<br />
Tel: 0488-440136<br />
Mob: 06-10017180<br />
Fax: 0488-440567<br />
www.corhuibers.nl<br />
info@corhuibers.nl<br />
Rustenburgstraat 14<br />
4681 DN Zun<strong>de</strong>rt<br />
T: 06-13096086<br />
F: 076-5971847<br />
E: info@boomkwekerij-hereijgers-verhaard.nl<br />
I: www.boomkwekerij-hereijgers-verhaard.nl<br />
Groot assortiment bos en<br />
haagplantsoen in container<br />
Laan-, Sier- en Parkbomen<br />
Solitair en meerstammigen<br />
100 ha. Volle grond en<br />
4 ha. container<br />
Hoofdstraat 74-76 4041 AE Kesteren<br />
T: 0488-482450 F: 0488-482858<br />
E: info@bpboomkwekerijen.nl<br />
www.bpboomkwekerijen.nl<br />
300 Ha met o.a. Coniferen,<br />
Buxus, Prunus, Taxus, Kerstbomen<br />
en Rhodo<strong>de</strong>ndrons.<br />
Zowel volle grond als<br />
potgekweekt.<br />
Eperweg 52 8167 L J Oene<br />
T: +31(0)578-641422<br />
F: +31(0)578-641404<br />
info@<strong>de</strong>buurte.nl www.<strong>de</strong>buurte.nl<br />
DEN MULDER Boomteelt<br />
5971NL Grubbenvorst<br />
T: 077 3662289<br />
F: 077 3662784<br />
www.<strong>de</strong>nmul<strong>de</strong>rboomteelt.com<br />
Voor al uw gewortel<strong>de</strong> stekken<br />
Gommelsestraat 2<br />
5074 NG Biezenmortel<br />
T: +31 (0)135113396<br />
F: +31 (0)135114183<br />
M: +31 (0)651222823<br />
www.hecostekcultures.nl<br />
info@hecostekcultures.nl<br />
van<strong>de</strong>rSlikkerentmeesters Hoornaar/Ellemeet<br />
T 0111 671735<br />
www.vdslikke.nl<br />
onteigening<br />
bemid<strong>de</strong>ling bij aan- en verkoop<br />
scha<strong>de</strong>-expertise aan gewassen<br />
Prijzenregister Boomkwekerij<br />
BOOMKWEKERIJ MEIJS<br />
Laan-, park- en sierbomen<br />
Bosschebaan 23,<br />
5384 VX Heesch<br />
T: 0412 451948<br />
E: rinus@meijsbomen.nl<br />
Kraaiheuvelstraat 1e<br />
4885 KZ Achtmaal<br />
F: 076-5985337<br />
M: 06-53925667<br />
E: biancahereijgers@hotmail.com<br />
“Onze<br />
kwaliteit<br />
is onze<br />
toekomst”<br />
leverancier van<br />
Buxusstek Sempervirens,<br />
Faulkner & Prunus Novita<br />
www.wilbertstek.nl<br />
Smidstraat 1 - 6691 ES - Gendt<br />
Tel. 0481 - 425543 | Mob. 06 - 54255446<br />
Fax 0481 - 422963 | info@wilbertstek.nl<br />
Wencopperweg 64<br />
3771 PP Barneveld<br />
T: 06-21582757<br />
F: 0342-427039<br />
www.wencopkwekerijen.nl<br />
kwekerij@wencop.nl<br />
Laan- en vruchtbomen<br />
Langstraat 19 5863 BG Blitterswijck<br />
info@boomkwekerijen<strong>de</strong>maas.nl<br />
www.boomkwekerijen<strong>de</strong>maas.nl<br />
T: +31(0)478 531 545<br />
F: +31(0)478 532 040<br />
Gespecialiseerd in stek, p9,<br />
ver<strong>de</strong>lingen en spillen<br />
Engelandstraat 1b<br />
6669 DX Do<strong>de</strong>waard<br />
T: +31 (0)488 413 097<br />
F: +31 (0)488 411 088<br />
info@batouwe.com<br />
www.batouwe.com<br />
Heesters in volle grond<br />
Biggelaarstraat 1<br />
4881 JA Zun<strong>de</strong>rt<br />
T: 076-5975071<br />
M: 06-51426755<br />
F: 076-5976708<br />
E: info@boomkwekerijkwillemsenbv.nl<br />
www.boomkwekerijwillemsenbv.nl<br />
Vaste plantenkwekerij<br />
El<strong>de</strong>rtstraat 8<br />
Zun<strong>de</strong>rt<br />
T: 076-5973026<br />
F: 076-5972888<br />
info@marijnissenvasteplanten.nl<br />
Van Aart<br />
Boomkwekerijen<br />
Handvere<strong>de</strong>lingen van<br />
loofhout en coniferen<br />
Groene Woud 33B<br />
4731 GT Ou<strong>de</strong>nbosch<br />
Tel/Fax 0031(0)165310190<br />
www.vanaartboomkwekerijen.nl<br />
info@vanaartboomkwekerijen.nl<br />
Gespecialiseerd in Buxus<br />
Loonseweg 31<br />
5843AA Westerbeek<br />
T: 06-23205101<br />
F: 0485-380144<br />
E: weijmans-buxus@live.nl<br />
Zeer uitgebreid assortiment<br />
Koepelstraat 3<br />
4884 MV Wernhout<br />
T: 076-5974349<br />
M: 06-51519763<br />
F: 076-5976152<br />
domenweijgers@hetnet.nl<br />
Beekweg 27<br />
7887 TN Erica<br />
T: 0591-301855<br />
M: 06-21450704<br />
www.weberstekcultures.com<br />
Gespecialiseerd in<br />
spillen en lichte laanbomen<br />
voornamelijk eigen wortel<br />
Servennenstraat 5<br />
5066 PS Moergestel<br />
T: 013-5131555 / 06-50874190<br />
F: 013-5133819<br />
www.jvanroesselboomkwekerij.nl<br />
Voor al uw volLegronds plantgoed<br />
van diverse sierheesters,<br />
o.a. Prunus laur. cult., Taxus,<br />
coniferen en Buxus.<br />
Maalbergenstraat 12<br />
4884 MT Wernhout<br />
T: 076 5972920<br />
F: 076 597 0720<br />
M: 06 221 171 25<br />
Boomkwekerij<br />
L.B. Ruijgrok<br />
Gespecialiseerd in<br />
laan- en sierbomen<br />
De Hel 9a<br />
6668 LG Randwijk<br />
T: 0488-441181<br />
F: 0488-441227<br />
M: 06-13382255<br />
E: boomkwekerij@lbruijgrok.nl<br />
Han<strong>de</strong>lskwekerij<br />
G. Hoogenraad B.V.<br />
Rijksweg 30 a<br />
6744 WB E<strong>de</strong>rveen<br />
tel. 0318 571665<br />
info@hoogenraadplant.nl<br />
www.hoogenraadplant.nl<br />
Kwekerij<br />
't Plantloon<br />
Groot assortiment<br />
coniferen, buxus , taxus en<br />
prunus lauro in soorten<br />
Plantloonseweg 3<br />
5171 RD Kaatsheuvel<br />
T: 0416 339996<br />
F: 0416-348516<br />
makes<br />
your world<br />
green
Akkerstraat 2a<br />
5084 HL Biest-Houtakker<br />
T: 0135054084<br />
M: 0622777615<br />
info@vromanskwekerijen.nl<br />
www.vromanskwekerijen.nl<br />
Ruim assortiment van<br />
heesters, gespecialiseerd in<br />
heesters op stam<br />
Voorweg 139<br />
2391 AJ<br />
Hazerswou<strong>de</strong>-Dorp<br />
M: 06 214 535 28<br />
www.labanenzn.com<br />
Ongeworteld stek<br />
EversGroen<br />
Gerrit Achterbergstraat 13<br />
4043 GH Opheus<strong>de</strong>n<br />
Tel/Fax: 0488-428095<br />
Mob: 06-21886091<br />
Prijslijst: www.eversgroen.nl<br />
Spillen en plantgoed voor <strong>de</strong><br />
laanboomteelt<br />
Leyesterhegedyk 72<br />
9077 TV Vrouwenparochie<br />
T: 0031 518 421640<br />
F: 0031 518 421399<br />
info@friesespil.nl<br />
www.friesespil.nl<br />
Gespecialiseerd in Cornus –<br />
Salix – bijzon<strong>de</strong>re heesters<br />
De Hege Bouwen 1a<br />
8566 JB Nijemirdum<br />
T: 0514-571809/ 06-22144806<br />
F: 0514-593272<br />
Info@eurodogwoods.com<br />
www.eurodogwoods.com<br />
Gespecialiseerd in alle<br />
gangbare Rhodo<strong>de</strong>ndrons,<br />
van 50 cm tot XL.<br />
Europaweg 269<br />
7766 AJ Nieuw Schoonebeek<br />
T: 06-10393307 F: 0524-541239<br />
info@kerperien.nl<br />
www.kerperien.nl<br />
Horstedijk 116<br />
5973 PR Lottum<br />
T: 077-366 4080<br />
F: 077-366 4081<br />
E: info@rotjes.com<br />
I: www.rotjes.com<br />
VOOR ALLE SOORTEN<br />
VARENS!<br />
www.vitroplus.nl<br />
Tel: 0111-468088<br />
Kwekerij Van Laar<br />
van <strong>de</strong> Bijl<br />
Voor coniferen,taxus en<br />
laurierstruiken<br />
Fruithofstraat 22<br />
6673 BL An<strong>de</strong>lst<br />
F: 0488-421504<br />
T: 0621982294<br />
E: a.van.laar9@kpnplanet.nl<br />
Gespecialiseerd in teelt van<br />
vaste planten in pot<br />
Antoniusstraat 32<br />
6011 SE Ell (L)<br />
Telefoon: +31 (0)495 555000<br />
Fax: +31 (0)495 555001<br />
E-mail: info@lin<strong>de</strong>rskwekerijen.nl<br />
www.lin<strong>de</strong>rskwekerijen.nl<br />
Gespecialiseerd in<br />
beworteld stek en plantgoed<br />
van Azalea japonica.<br />
Leucothoe in soorten, ook<br />
gepantenteerd Pieris japonica<br />
in soorten. Vaccineum vitis<br />
Idaea gepatenteerd.<br />
Grotebaan 6, 5428 NH Venhorst<br />
M: 06-53141408<br />
mbloemenvof@hetnet.nl<br />
"Uw partner voor <strong>de</strong> beste start"<br />
Geusert 13<br />
6093 NR Heythuysen (NL)<br />
T. +31 (0)475 49 86 00<br />
F. +31 (0)475 49 86 09<br />
E. info@bergs.nl<br />
I. www.bergs.nl<br />
Oirschot<br />
T: 06-133 77 945<br />
F: 0499-84 14 00<br />
www.vangerwen<br />
boomkwekerij.nl<br />
Voor al u gestokte He<strong>de</strong>ra's<br />
Breedstraat 20<br />
5105 AE Dongen<br />
M: 06-51169308<br />
F: 016-2850101<br />
boomkwekerij@<strong>de</strong>voorstestroom.nl<br />
Gespecialiseerd in vaste planten in p9.<br />
Tevens krui<strong>de</strong>n, grassen en varens.<br />
info@plantenkwekerij-verou<strong>de</strong>.nl<br />
Adviseurs voor: Bomen,<br />
Grootgroen, Flora&Fauna<br />
Van Pallandtlaan 10<br />
6998 AW Laag-Keppel<br />
T: 0314-642 221<br />
info@foreestgroenconsult.nl<br />
www.foreestgroenconsult.nl<br />
Boomkwekerij Boomkwekerij<br />
H. KNOL H. B.V. KNOL B.V.<br />
• 10 ha pot- en containerteelt,<br />
6.5 ha recirculatie.<br />
• 1.5 miljoen plantgoed/uitgangsmateriaal.<br />
• 1.5 miljoen heesters en rozen<br />
als leverbaar product.<br />
www.knolplant.nl<br />
info@knolplant.nl<br />
Markweg 5<br />
4856 AC Strijbeek<br />
T: 06 51856572<br />
F:076 5613813<br />
E: info@topbuxus.com<br />
www.topbuxus.com<br />
Boomkwekerij<br />
H. KNOL B.V.<br />
Jo<strong>de</strong>ndijk 51, 7211 EM Eef<strong>de</strong> NL. Telefoon: +31-575-540279<br />
E-mail: b.knol@planet.nl<br />
800024<br />
zwart<br />
361<br />
‘Natuurlijk’ goed in<br />
Laanbomen<br />
Volen 7 5812 AG Hei<strong>de</strong>-Venray<br />
T: 0478- 581436<br />
F: 0478-568219<br />
info@boomkwekerij-michels.nl<br />
www.boomkwekerij-michels.nl<br />
Kwekerij Meuter<br />
Geusert 7a<br />
6093 NR Heythuysen<br />
Tel. 0031-0653750573<br />
www.kwekerijmeuter.nl<br />
info@kwekerijmeuter.nl<br />
Boomkwekerijen "De Rutven"<br />
Wernhoutseweg 80A<br />
4884 AX Wernhout (NL)<br />
T: +31 (0)76 597 6046<br />
F: +31 (0)76 597 7376<br />
info@rutven.nl<br />
www.rutven.nl<br />
Inschrijvingsn<br />
Han<strong>de</strong>lsvoorw<br />
EG kwaliteit<br />
EG Plantenpa<br />
Naktuinbouw<br />
Naktuinbouw<br />
Op al onze offertes en overeenkomsten zijn <strong>de</strong> HBN voor Ne<strong>de</strong>rland van toepassing<br />
Arrondissementsrechtbank te ’s Gravenhage on<strong>de</strong>r nummer 95/1994. Voor het buitenlan<br />
Betalingen binnen 45 dagen netto.<br />
SGS - 10015<br />
Gespecialiseerd in bijzon<strong>de</strong>re coniferen.<br />
On<strong>de</strong>rzoek, advies, snoei<br />
ETW, ETT<br />
Laan van Mertersem 15<br />
Breda, 076-520 3909<br />
info@B-vier.nl<br />
www.b-vier.nl<br />
VERTROUWD MET BOMEN!<br />
Broeksteeg 2<br />
6732 GS Harskamp<br />
T 0318 - 654855<br />
F 0318 - 479844<br />
info@flierboomverzorging.nl<br />
www.flierboomverzorging.nl
Gewortel<strong>de</strong> stek van Hebe - Rosa - Vinca<br />
sier-, en bo<strong>de</strong>mbe<strong>de</strong>kken<strong>de</strong> heesters<br />
Horsterdijk 116, 5973 PR Lottum, T 077 366 4080, F 077 366 4081, E info@rotjes.com<br />
Bekijk onze<br />
actuele voorraad op<br />
www.rotjes.com
14<br />
Hij lijkt met zijn halflange haar niet echt op een kweker en zijn nonchalante halfopen geknoopte blouse doet niet echt<br />
een Duitser, maar eer<strong>de</strong>r een rocker vermoe<strong>de</strong>n. Toch is hij allebei: Duitser en vasteplantenkweker. Klaus Peters is <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong><br />
generatie van een van <strong>de</strong> grotere vasteplantenkwekers van Duitsland: Stau<strong>de</strong>n Peters in Kranenburg, net over <strong>de</strong> Duitse<br />
grens bij Nijmegen.<br />
Klaus Peters: 'Niet altijd enthousiast over <strong>de</strong> meerwaar<strong>de</strong> van<br />
bedrijven als Landgard en Flora Holland<br />
Klaus Peters<br />
5
Colofon<br />
Boom in Business wordt 10 keer per jaar in een<br />
gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> oplage van 3250 exemplaren verspreid<br />
on<strong>de</strong>r boomkwekers en toeleveranciers.<br />
Redactie & commercie<br />
<strong>NWST</strong> NeWSTories bv Postbus 569<br />
Fransestraat 41 6500 AN Nijmegen<br />
6524 HT Nijmegen T 024-3602454<br />
F 024-3602464<br />
Hoofdredacteur: Hein van Iersel (hein@nwst.nl)<br />
Vakredactie: Ruud Jacobs (ruud@nwst.nl)<br />
6<br />
Santi Raats (santi@nwst.nl)<br />
Broer <strong>de</strong> Boer (broer@nwst.nl)<br />
Vormgeving: Marie Cecile Oosterhout<br />
Tess Nillesen<br />
Advertenties: David Scholte<br />
(david@nwst.nl)<br />
Peter Jansen<br />
(peter@nwst.nl)<br />
Alberto Palsgraaf<br />
(alberto@nwst.nl)<br />
Abonnementen<br />
64,- per jaar. De abonnementsperio<strong>de</strong> loopt tot<br />
en met 31 <strong>de</strong>cember van ie<strong>de</strong>r jaar en uw abonnement<br />
zal jaarlijks automatisch wor<strong>de</strong>n verlengd,<br />
tenzij uw schriftelijke we<strong>de</strong>ropzegging uiterlijk<br />
31 oktober voorafgaand aan <strong>de</strong> nieuwe abonnementsperio<strong>de</strong><br />
in ons bezit is. Voor opgave van een<br />
nieuw abonnement belt u met (024) 360 24 54.<br />
Op alle abonnementen zijn onze leveringsvoorwaar<strong>de</strong>n<br />
van toepassing. Deze vindt u op<br />
www.boomzorg.nl/abonnement<br />
ISSN: 2211-9884<br />
Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien<br />
van (<strong>de</strong> inhoud van) <strong>de</strong>ze uitgave wor<strong>de</strong>n uitdrukkelijk<br />
voorbehou<strong>de</strong>n. Deze berusten bij Boom in Business c.q.<br />
<strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> auteur. Niets uit <strong>de</strong>ze uitgave mag zon<strong>de</strong>r<br />
schriftelijke toestemming van <strong>de</strong> uitgever wor<strong>de</strong>n verveelvoudigd<br />
en/of openbaar gemaakt door mid<strong>de</strong>l van druk,<br />
scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook.<br />
Boom in Business wordt tevens elektronisch opgeslagen<br />
en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekstbijdragen in <strong>de</strong><br />
vorm van artikelen of ingezon<strong>de</strong>n brieven en/of makers<br />
van beeldmateriaal wor<strong>de</strong>n geacht daarvan op <strong>de</strong> hoogte<br />
te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig<br />
<strong>de</strong> publicatie- en/of inkoopvoorwaar<strong>de</strong>n. Deze zijn bij <strong>de</strong><br />
redactie ter inzage of op te vragen.<br />
12<br />
50<br />
Select Plant Laan- & Sierbomen<br />
Teelttechniek<br />
In Europa bestaat een systeem waarbij <strong>de</strong><br />
overheid verplicht is boomkwekerijgewassen<br />
enerzijds te controleren op Q-organismen en<br />
an<strong>de</strong>rzijds op kwaliteitsziekten en soortechtheid.<br />
De basiskeuring vormt <strong>de</strong> basis voor het<br />
vernieuw<strong>de</strong> Naktuinbouw Select Plant-systeem,<br />
waarmee <strong>de</strong> afnemer meer zekerheid krijgt<br />
over herkomst, soortechtheid en raszuiverheid.<br />
De vorstscha<strong>de</strong> toch ook<br />
nog iets positiefs<br />
<strong>opgeleverd</strong>: <strong>de</strong><br />
‘negenmaan<strong>de</strong>nboom’<br />
Reportage<br />
Eind maart/begin april 2012 begon<br />
fruitboomkweker Matthijs Cornelissen<br />
in <strong>de</strong> Flevopol<strong>de</strong>r aan een gigantische<br />
entklus. Op een perceel van 9 hectare<br />
wer<strong>de</strong>n zo’n 325.000 bevroren jonge<br />
peren opnieuw geënt. Hoe is allemaal<br />
verlopen?<br />
en ver<strong>de</strong>r<br />
Actueel<br />
8 Nieuws<br />
40 Bart Faassen over het belang van Groen<br />
op Wit<br />
Ziekten & Plagen<br />
48 On<strong>de</strong>rzoek naar min<strong>de</strong>r vatbare klonen<br />
Fraxinus excelsior<br />
Fotospread<br />
26 Bal in <strong>de</strong> boom<br />
Sortiment<br />
34 De vlag hijsen voor <strong>de</strong> Noorse esdoorn –<br />
<strong>de</strong>el 2<br />
Teelttechniek<br />
42 Calcium: een must voor jong,<br />
snelgroeiend blad<br />
46 Bo<strong>de</strong>manalyse en bemestingsstrategie<br />
zijn maatwerk<br />
55 Agrifirm Plant richt pijlen meer op <strong>de</strong><br />
boomkwekerij<br />
Column<br />
45 Teelt, afzet, organisatie en markt<br />
66 Hoofdredactioneel
inhoud<br />
58<br />
28<br />
Everris Boom in Business-kerstdiner:<br />
‘Verdient Ne<strong>de</strong>rland zijn eigen IPM?’<br />
Forum<br />
Met het twee<strong>de</strong> Everris Boom in Business-kerstdiner is er<br />
sprake van een prille traditie. Vorig jaar was het thema<br />
‘Va<strong>de</strong>rs en hun bedrijfsopvolgers’. Dit jaar was het thema<br />
politieker van aard en meer geënt op <strong>de</strong> actualiteit.<br />
Boom in Business confronteer<strong>de</strong> <strong>de</strong> sector met <strong>de</strong> vraag:<br />
Verdient Ne<strong>de</strong>rland zijn eigen IPM?<br />
Top of flop? Terugblik op zes maan<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> 2012<br />
Achtergrond<br />
Zondag 7 oktober gingen <strong>de</strong> poorten van <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong><br />
2012 <strong>de</strong>finitief op slot. Geduren<strong>de</strong> een half jaar<br />
toon<strong>de</strong>n in Venlo ook diverse bedrijven uit <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong><br />
hun producten, kun<strong>de</strong> en kennis. Boom<br />
in Business vroeg enkele <strong>de</strong>elnemers naar hun bijdrage,<br />
het uitein<strong>de</strong>lijk behaal<strong>de</strong> resultaat, verbeterpunten en<br />
eventuele plannen voor <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> 2022.<br />
20<br />
'Terugkeer buxus op Het Loo zal nog jaren duren'<br />
Ziekten & Plagen<br />
Terwijl in Ne<strong>de</strong>rland <strong>de</strong> discussie over <strong>de</strong> aanpak van schimmelziektes<br />
in buxus soms hevig oplaait, <strong>heeft</strong> België inmid<strong>de</strong>ls door mid<strong>de</strong>l van<br />
vere<strong>de</strong>ling duurzame buxussoorten ontwikkeld die beter bestand zijn<br />
tegen <strong>de</strong> schimmels.<br />
7
Nieuws<br />
Sharon Dijksma<br />
nieuwe<br />
staatssecretaris<br />
Landbouw<br />
Sharon Dijksma (PvdA) - voormalig Twee<strong>de</strong><br />
Kamerlid en staatssecretaris van On<strong>de</strong>rwijs<br />
- is door koningin Beatrix beëdigd als staatssecretaris<br />
van Landbouw op het ministerie van<br />
Economische Zaken. Dijksma - opvolger van <strong>de</strong><br />
onlangs afgetre<strong>de</strong>n Co Verdaas - was eer<strong>de</strong>r<br />
staatssecretaris van On<strong>de</strong>rwijs in het kabinet-Balkenen<strong>de</strong><br />
IV en PvdA-Kamerlid van 1994 tot 2007<br />
en later nog eens van 2010 tot 2012. In 2012<br />
was Dijksma nog in <strong>de</strong> race om burgemeester<br />
van Nijmegen te wor<strong>de</strong>n. Die post ging toen uitein<strong>de</strong>lijk<br />
naar Hubert Bruls. Verdaas trad onlangs<br />
af vanwege een bonnetjesaffaire uit zijn perio<strong>de</strong><br />
als ge<strong>de</strong>puteer<strong>de</strong> in Gel<strong>de</strong>rland.<br />
Agrariër zoekt<br />
leverancier op social<br />
media<br />
Land- en tuinbouwers die actief zijn op social<br />
media, zijn daar steeds vaker op zoek naar hun<br />
leveranciers. 44% wil via social media informatie<br />
ontvangen van zijn leveranciers, 35% is er zelfs in<br />
geïnteresseerd om hen te ‘volgen’. Vorig jaar was<br />
dat nog respectievelijk 19% en 15%. Dit blijkt uit<br />
een online on<strong>de</strong>rzoek van AgriDirect, uitgevoerd<br />
in november 2012, waaraan 800 boeren en<br />
tuin<strong>de</strong>rs <strong>de</strong>elnamen. Facebook en YouTube lijken<br />
voor agribusinessbedrijven <strong>de</strong> meest aangewezen<br />
kanalen om in contact te komen met hun afne-<br />
8<br />
mers. 55% van <strong>de</strong> boeren en tuin<strong>de</strong>rs die actief<br />
zijn op social media maakt gebruik van Facebook,<br />
51% komt regelmatig op YouTube. Ter vergelijking:<br />
in 2011 was YouTube nog het populairst,<br />
gevolgd door Facebook. Ook wor<strong>de</strong>n discussiefora<br />
en Twitter steeds populair<strong>de</strong>r. Daarentegen<br />
is Hyves ook in <strong>de</strong> agrarische sector op zijn retour<br />
met 33% in 2011 en nog maar 10% in 2012.<br />
Driekwart van <strong>de</strong> agrarische on<strong>de</strong>rnemers op<br />
social media zet <strong>de</strong>ze (ook) zakelijk in, voornamelijk<br />
om het nieuws uit <strong>de</strong> sector in <strong>de</strong> gaten<br />
te hou<strong>de</strong>n. Ook wor<strong>de</strong>n social media regelmatig<br />
gebruikt om nieuws over producten en machines<br />
te vernemen, contacten met collega’s te on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n<br />
of tips uit te wisselen. Bovenstaan<strong>de</strong><br />
cijfers zijn gebaseerd op on<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>r online<br />
georiënteer<strong>de</strong> land- en tuinbouwers. Telefonisch<br />
on<strong>de</strong>rzoek van AgriDirect on<strong>de</strong>r 350 agrariërs,<br />
uitgevoerd in november 2012 en representatief<br />
voor <strong>de</strong> totale populatie, laat echter zien dat<br />
33% van alle agrariërs op social media te vin<strong>de</strong>n<br />
is. Het effectieve bereik van genoem<strong>de</strong> kanalen is<br />
dus lager.<br />
Nieuwe mid<strong>de</strong>len<br />
tegen vruchtboom-<br />
kanker<br />
Vruchtboomkanker veroorzaakt hoge kosten<br />
in <strong>de</strong> teelt van appel. Daardoor is er dringend<br />
behoefte aan uitbreiding van het aantal mid<strong>de</strong>len<br />
tegen <strong>de</strong>ze schimmel. PPO testte meer<strong>de</strong>re kan-<br />
www.twitter.com/Boom_inBusiness<br />
2012 had ook ‘groene’ lichtpuntjes. Robuuste hybri<strong>de</strong>buxus in <strong>de</strong><br />
maak en <strong>de</strong> eerste ‘negenmaan<strong>de</strong>nbomen’ afgeleverd. Ben wel<br />
benieuwd hoe <strong>de</strong> bv Boomkwekerij Ne<strong>de</strong>rland internationaal op <strong>de</strong><br />
kaart blijft. De beste wensen voor 2013!<br />
Vakredacteur Ruud Jacobs<br />
didaten. Het mid<strong>de</strong>lenpakket voor <strong>de</strong> beheersing<br />
van vruchtboomkanker (Neonectria ditissima)<br />
krimpt. Om nieuwe, goedwerken<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len<br />
te vin<strong>de</strong>n die een reële kans op toelating hebben,<br />
is door WUR/PPO Fruit van 2009 tot en met<br />
2011 <strong>de</strong> werking van een aantal nieuwe mid<strong>de</strong>len<br />
getest en vergeleken met <strong>de</strong> effectiviteit<br />
van een aantal bestaan<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len, die al dan<br />
niet in combinatie zijn toegepast. Merpan en het<br />
referentiemid<strong>de</strong>l Topsin M waren effectief tegen<br />
vruchtboomkanker. Topsin M werkte in <strong>de</strong> meeste<br />
gevallen beter dan Merpan. Op dit moment is<br />
Merpan het enige toegelaten mid<strong>de</strong>l in <strong>de</strong> proeven<br />
dat goed werkte tegen vruchtboomkanker.<br />
Neccal, Folicur en vier nieuwe mid<strong>de</strong>len werkten<br />
onvoldoen<strong>de</strong> tegen <strong>de</strong> schimmel. Van <strong>de</strong> vijf<br />
nieuwe mid<strong>de</strong>len had er één wel een goe<strong>de</strong> werking.<br />
Toelating van dit mid<strong>de</strong>l voor gebruik tegen<br />
vruchtboomkanker in <strong>de</strong> fruitteelt is daarom dringend<br />
gewenst. Bron: Groen Kennisnet<br />
DLV PLant-cursus<br />
Kostprijzen opstellen<br />
Goed inzicht in <strong>de</strong> kostprijs is belangrijk om opti-<br />
maal te kunnen on<strong>de</strong>rnemen. DLV Plant organiseert<br />
in 2013 een cursus waarbij boomkwekers in<br />
twee dag<strong>de</strong>len leren hoe ze zelf <strong>de</strong> kostprijs van<br />
hun producten kunnen bepalen en hoe <strong>de</strong> berekeningen<br />
gebruikt kunnen wor<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong> bedrijfsvoering.<br />
De cursus wordt gegeven door Wil <strong>de</strong><br />
Bresser, specialist economie en strategie bij DLV<br />
Plant. In <strong>de</strong> cursus wordt specifiek ingegaan op
Regio Venlo eist hel<strong>de</strong>rheid over aantal<br />
bezoekers Floria<strong>de</strong><br />
De directie van <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> moet volledige tekst en uitleg komen geven aan <strong>de</strong> Regio Venlo over<br />
het tekort van 9 miljoen euro. De gemeenten willen vooral hel<strong>de</strong>rheid over het aantal betalen<strong>de</strong><br />
bezoekers van <strong>de</strong> wereldtuinbouwtentoonstelling. Volgens Dagblad De Limburger blijkt uit vertrouwelijke<br />
stukken die <strong>de</strong> krant in bezit <strong>heeft</strong>, dat <strong>de</strong> kaartverkoop 5,5 miljoen euro min<strong>de</strong>r <strong>heeft</strong><br />
<strong>opgeleverd</strong> dan oorspronkelijk was begroot. Voor <strong>de</strong>ze tegenvaller geeft <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> als verklaring<br />
dat er meer kaarten met korting en kin<strong>de</strong>rkaarten zijn verkocht. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> sluitingsceremonie op<br />
7 oktober maakte directeur Paul Beck nog bekend dat 2.046.684 bezoekers <strong>de</strong> poorten van <strong>de</strong><br />
Floria<strong>de</strong> hebben gepasseerd. Daarmee zou het verwachte totaal van twee miljoen bezoekers ruimschoots<br />
zijn gehaald. Volgens <strong>de</strong> Limburgse krant sprak <strong>de</strong> directie zelfs het vertrouwen uit dat <strong>de</strong><br />
Floria<strong>de</strong> daardoor uit <strong>de</strong> kosten zou komen. Maandag 3 <strong>de</strong>cember kwam reeds naar buiten dat <strong>de</strong><br />
Floria<strong>de</strong> in totaal 9 miljoen euro tekort komt. Het miljoenentekort zou veroorzaakt zijn door tegenvallen<strong>de</strong><br />
uitgaven door <strong>de</strong> bezoekers. Zo was er min<strong>de</strong>r parkeergeld binnengekomen en zijn ook<br />
<strong>de</strong> horecaopbrengsten lager uitgevallen dan waar <strong>de</strong> organisatie van tevoren op hoopte. De totale<br />
inkomsten bleven hierdoor uitein<strong>de</strong>lijk 7,5 miljoen euro achter bij <strong>de</strong> begroting. Aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant<br />
bleken <strong>de</strong> exploitatiekosten 1,4 miljoen euro hoger dan begroot. Ondanks aandringen van <strong>de</strong> Regio<br />
Venlo weigert <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong>-directie inzage in <strong>de</strong> boeken. Burgemeester Antoin Scholten van Venlo,<br />
voorzitter van <strong>de</strong> Regio Venlo, betreurt dat er nog steeds geen hel<strong>de</strong>rheid is. Behalve kritiek op <strong>de</strong><br />
directie, wor<strong>de</strong>n er door <strong>de</strong> Regio Venlo ook vraagtekens gezet bij <strong>de</strong> rol van <strong>de</strong> raad van commissarissen<br />
die toezicht houdt. Die <strong>heeft</strong> volgens Regio Venlo verzuimd om <strong>de</strong> vijf aan<strong>de</strong>elhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
gemeenten tijdig te waarschuwen. Een extern bureau gaat in 2013 on<strong>de</strong>rzoek doen naar <strong>de</strong> hele<br />
gang van zaken rond <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong>. Raadsle<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> vijf gemeenten van het samenwerkingsverband<br />
Regio Venlo blijken niet geïnformeerd, terwijl <strong>de</strong> betrokken gemeentebesturen in oktober al<br />
op <strong>de</strong> hoogte waren van het exploitatietekort van 9 miljoen, zo meldt Dagblad De Limburger. De<br />
gemeentera<strong>de</strong>n zijn pas begin <strong>de</strong>cember bijgepraat. De gemeenten van Regio Venlo die uitein<strong>de</strong>lijk<br />
opdraaien voor een mogelijk tekort van <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> hebben hiervoor in hun begrotingen geen geld<br />
gereserveerd. Welke bedragen <strong>de</strong> gemeenten extra zou<strong>de</strong>n moeten gaan betalen, is nog niet dui<strong>de</strong>lijk.<br />
Burgemeester Scholten liet ver<strong>de</strong>r doorschemeren dat <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong>-directie niet wil<strong>de</strong> dat <strong>de</strong><br />
ro<strong>de</strong> cijfers nu al naar buiten kwamen. Volgens Floria<strong>de</strong>-directeur Paul Beck is het nog veel te vroeg<br />
en zullen <strong>de</strong> uitein<strong>de</strong>lijke cijfers pas medio 2013 bekend zijn.<br />
<strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> kostenposten, zoals directe kosten,<br />
arbeidskosten, afschrijvingen, rente en algemene<br />
bedrijfskosten. Uitgangspunt bij <strong>de</strong> bepaling<br />
van <strong>de</strong> kostprijsberekening is <strong>de</strong> boekhouding<br />
(financiële jaarstukken) van het bedrijf. Uit<br />
<strong>de</strong>ze stukken wor<strong>de</strong>n alle kostenposten gehaald<br />
en toege<strong>de</strong>eld naar het product. Deelnemers van<br />
<strong>de</strong>ze cursus gaan ook zelf op hun laptop in Excel<br />
met een kostprijsprogramma van DLV Plant aan<br />
<strong>de</strong> slag. De cursus bestaat uit twee dag<strong>de</strong>len van<br />
13.30 uur tot 16.30 uur. Bij voldoen<strong>de</strong> <strong>de</strong>elname<br />
wordt <strong>de</strong> cursus gegeven in <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> regio's<br />
op on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> datums:<br />
• Brabant 15 + 29 januari 2013<br />
• Limburg 17 + 31 januari 2013<br />
• Gel<strong>de</strong>rland 22 januari + 5 februari 2013<br />
• Boskoop 24 januari + 7 februari 2013<br />
De kosten voor <strong>de</strong> gehele cursus bedragen<br />
€ 300 (excl. btw). Dit is inclusief het door DLV<br />
Plant ontwikkel<strong>de</strong> kostprijsprogramma. ZLTOle<strong>de</strong>n<br />
kunnen contact opnemen met Helma Hoff<br />
(ZLTO) om te informeren naar <strong>de</strong> kortingsmogelijkhe<strong>de</strong>n.<br />
Voor meer informatie en aanmelding:<br />
DLV Plant - telefoon 0411-652525 of www.dlvplant.nl/boomteelt.<br />
Project sierappels en<br />
-peren van start met<br />
27 mille aan giften<br />
Met <strong>de</strong> overhandiging van een cheque van<br />
27.386 euro van het Wageningen Universiteits<br />
Fonds is op 1 <strong>de</strong>cember <strong>de</strong> Arboretumstichting<br />
Wageningen gestart met <strong>de</strong> uitbreiding van <strong>de</strong><br />
sierappel- en -perencollectie. Het bedrag zal ten<br />
goe<strong>de</strong> komen aan een project om <strong>de</strong> collectie<br />
sierappels (Malus) en -peren (Pyrus) aan te vullen.<br />
Bovendien zal <strong>de</strong> informatie over <strong>de</strong>ze collectie<br />
op een interactieve manier toegankelijk wor<strong>de</strong>n<br />
gemaakt on<strong>de</strong>r het motto 'Appels en peren vergelijken'.<br />
Als eerste stap om <strong>de</strong> bomencollectie<br />
uit te brei<strong>de</strong>n, plantten Verhoeff en Smit een<br />
nieuwe variëteit sierappel, <strong>de</strong> Malus hupehensis<br />
‘Arie Mauritz’. Het Belmonte-arboretum bezit<br />
van oudsher een omvangrijke collectie sierappels,<br />
maar <strong>de</strong>ze is toe aan vernieuwing. Bij <strong>de</strong><br />
zoektocht naar nieuwe cultivars wordt gelet op<br />
bomen die beter ziekteresistent zijn. Ook wil<br />
het arboretum <strong>de</strong> genenbron van Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
introducties zo goed mogelijk conserveren,<br />
zodat toekomstige kwekers die kunnen benutten.<br />
De Malus hupehensis ‘Arie Mauritz’ is een<br />
veelbeloven<strong>de</strong> nieuwe Ne<strong>de</strong>rlandse variëteit<br />
die zowel mooi als sterk en gezond is. Uit het<br />
Cultuurwaar<strong>de</strong>on<strong>de</strong>rzoek laanbomen 2009<br />
-2011, dat <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers Bart van <strong>de</strong>r Sluis en<br />
Jelle Hiemstra van Wageningen UR PPO Bomen in<br />
maart publiceer<strong>de</strong>n, blijkt dat <strong>de</strong> sierappel Malus<br />
hupehensis ‘Arie Mauritz’ als beste is getest op<br />
grond van groeikracht, gezondheid, kroonopbouw<br />
en vruchtdracht.<br />
Werkloosheid on<strong>de</strong>r<br />
mbo groen-<br />
gediplomeer<strong>de</strong>n<br />
toegenomen<br />
De werkloosheid on<strong>de</strong>r mbo groen-gediplomeer<strong>de</strong>n<br />
is met 7,1% in 2011 flink toegenomen<br />
ten opzichte van 3,9% in 2010. Mbo groengediplomeer<strong>de</strong>n<br />
in 2011 bevin<strong>de</strong>n zich an<strong>de</strong>rhalf<br />
jaar na diplomering iets min<strong>de</strong>r vaak in het vervolgon<strong>de</strong>rwijs<br />
dan in 2010. Zo’n vier op <strong>de</strong> tien<br />
gediplomeer<strong>de</strong>n van niveau 4 zijn na het mbo<br />
groen een hbo-opleiding gaan doen. Opvallend<br />
is dat an<strong>de</strong>rhalf keer zo veel doorstu<strong>de</strong>er<strong>de</strong>rs<br />
hun weg vervolgen in het niet-groene hbo als in<br />
9
het groene hbo (23% tegenover 15%). Van <strong>de</strong><br />
werken<strong>de</strong>n zijn acht op <strong>de</strong> tien in 2011 actief<br />
in <strong>de</strong> groene domeinen. Dit staat in het rapport<br />
Intre<strong>de</strong>posities van mbo'ers groen in 2011, opgesteld<br />
door het Kenniscentrum Beroepson<strong>de</strong>rwijs<br />
Arbeidsmarkt in Nijmegen.<br />
10<br />
Nieuws<br />
Docentendag<br />
Boomkwekerij op<br />
HAS krijgt vervolg<br />
De Docentendag Boomkwekerij – een<br />
initiatief van <strong>de</strong> On<strong>de</strong>rwijscommissie<br />
Boomkwekerij – die op 16 november op <strong>de</strong><br />
HAS in Den Bosch is gehou<strong>de</strong>n, krijgt een<br />
vervolg. Doel van <strong>de</strong>ze eerste Docentendag<br />
was om <strong>de</strong> kennis van vakdocenten in het<br />
mbo en hbo te vergroten en kennis met<br />
elkaar uit te wisselen. Er waren 19 vakdocenten<br />
aanwezig en daarnaast nog tien an<strong>de</strong>re<br />
<strong>de</strong>elnemers uit het werkveld van het on<strong>de</strong>rwijs.<br />
Het centrale thema op <strong>de</strong>ze dag was:<br />
innovaties in <strong>de</strong> sector en in het beroepson<strong>de</strong>rwijs.<br />
De inleidingen waren:<br />
• Innovatieve technische ontwikkelingen in <strong>de</strong><br />
boomkwekerij door Ton Baltissen van PPO/<br />
WUR<br />
• Ledverlichting door lector Jasper <strong>de</strong>n Besten<br />
van <strong>de</strong> HAS Den Bosch<br />
• Informatie op Groen Kennisnet door Rob<br />
van Gen<strong>de</strong>ren van WUR<br />
• Hoe zou je leren voor stu<strong>de</strong>nten leuk<br />
kunnen maken? door Ardie van Honk van<br />
Prinsentuincollege<br />
• De Fruitaca<strong>de</strong>mie door Ad Verbogt van<br />
Rijnconsult<br />
• Visie LTO Ne<strong>de</strong>rland op <strong>de</strong> toekomst van<br />
het beroepson<strong>de</strong>rwijs in primaire sectoren<br />
door Erno Bouma van LTO Noord.<br />
De <strong>de</strong>elnemers <strong>de</strong>el<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mening dat<br />
zulke docentenbijeenkomsten één á twee<br />
keer per jaar moeten wor<strong>de</strong>n voortgezet.<br />
Jan van Leeuwen, voorzitter van <strong>de</strong><br />
On<strong>de</strong>rwijscommissie, gaat hiermee nu ver<strong>de</strong>r<br />
aan <strong>de</strong> slag. Meer info: Erno Bouma - ebouma@ltonoord.nl.<br />
M. van <strong>de</strong>n Oever<br />
boomkwekerijen<br />
ontvangt ISO<br />
26000-certificaat<br />
M. van <strong>de</strong>n Oever boomkwekerijen in Haaren<br />
wordt don<strong>de</strong>rdag 6 <strong>de</strong>cember als eerste<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse boomkwekerij gecertificeerd volgens<br />
ISO 26000. De ISO 26000-norm borgt het maatschappelijk<br />
verantwoord on<strong>de</strong>rnemen-beleid.<br />
'Samen met twaalf an<strong>de</strong>re, complementaire,<br />
agrarische bedrijven hebben wij het afgelopen<br />
jaar hard gewerkt aan <strong>de</strong> invulling hiervan', aldus<br />
directeur Harm Horlings.<br />
Diploma's praktijk-<br />
leergang Helicon<br />
uitgereikt<br />
Don<strong>de</strong>rdag 22 november <strong>heeft</strong> bij Philips Fruittuin<br />
te Eindhoven <strong>de</strong> afsluiting plaatsgevon<strong>de</strong>n van<br />
<strong>de</strong> Praktijkleergang Boomkwekerij van Helicon<br />
Bedrijfsopleidingen. Deze opleiding voor bedrijfslei<strong>de</strong>rs<br />
en toekomstige bedrijfslei<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> boomkwekerij<br />
is als pilot gestart in januari 2010. De<br />
geslaag<strong>de</strong> kandidaten hebben een mbo niveau<br />
IV-diploma teelt 4 (manager teelt of manager<br />
vershan<strong>de</strong>l, logistiek en transport) ontvangen. De<br />
trainingen hebben allemaal in <strong>de</strong> praktijk plaatsgevon<strong>de</strong>n<br />
en waren gekoppeld aan een specifiek<br />
on<strong>de</strong>rwerp van het praktijkbedrijf. Behan<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />
thema's waren on<strong>de</strong>r meer: hrm (Bot<strong>de</strong>n van<br />
Willegen), af<strong>de</strong>lingsplan (De Kuil), duurzaam<br />
on<strong>de</strong>rnemen (Boot & Co), communicatie (Gebr.<br />
Van <strong>de</strong> Berk), logistieke organisatie (Rijnbeek en<br />
Zn), projectmatig werken (Huverba), ruimtelijke<br />
or<strong>de</strong>ning en Greenport (M. van <strong>de</strong>n Oever),<br />
kostprijsbewust werken (Fleuren) en afzet (La<br />
Serra). Ook zijn er trainingen gegeven bij Hutten<br />
catering, Plantion, Van Rijsingen, GrootGroenPlus<br />
Zun<strong>de</strong>rt, Van Kempen en Zn en Gebr. Jonkers.<br />
Voor het niveau 4-diploma waren ook Engels,<br />
Ne<strong>de</strong>rlands en rekenen verplichte on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len. In<br />
januari 2013 start <strong>de</strong> opleiding voor <strong>de</strong> twee<strong>de</strong><br />
keer. Meer info: Corrie van Gestel (Helicon<br />
Bedrijfsopleidingen): 06-51786362.<br />
Anthos wil<br />
uitgavenstop<br />
Het bestuur Boomkwekerijproducten van<br />
Anthos bepleit een uitgavenstop uit het financieringsfonds<br />
boomkwekerijproducten van het<br />
Productschap Tuinbouw. Het bestuur is ook van<br />
mening dat het bedrijfsleven op grond van reeds<br />
van kracht zijn<strong>de</strong> veror<strong>de</strong>ningen zijn heffing aan<br />
het productschap moet betalen. Nu besloten is<br />
om <strong>de</strong> product- en bedrijfschappen op te heffen,<br />
moeten <strong>de</strong> afdrachten echter tot een minimum<br />
beperkt wor<strong>de</strong>n. Tegen <strong>de</strong> achtergrond van het<br />
feit dat in 2014 <strong>de</strong> product- en bedrijfschappen<br />
opgeheven wor<strong>de</strong>n, krijgt Anthos vragen uit<br />
zijn achterban of men nog op te leggen heffingsnota’s<br />
van het Productschap Tuinbouw moet<br />
betalen. Deze vraag is met name gerezen bij <strong>de</strong><br />
bedrijven in <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong>, omdat die<br />
recentelijk verzocht zijn om hun opgave over<br />
het kalen<strong>de</strong>rjaar 2011 in te dienen, op grond<br />
waarvan <strong>de</strong> heffingsaanslagen opgelegd kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n. Gelet op <strong>de</strong> actualiteit van <strong>de</strong><br />
discussies over <strong>de</strong> product- en bedrijfschappen<br />
betreurt het bestuur van Anthos het dat voor<br />
<strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong> in zo’n laat stadium nog<br />
een heffingsaanslag over 2011 wordt opgelegd.
Desalniettemin is het van mening dat <strong>de</strong>ze heffing<br />
moet wor<strong>de</strong>n afgedragen op basis van <strong>de</strong><br />
Heffingsveror<strong>de</strong>ning Boomkwekerijproducten<br />
2011, die bin<strong>de</strong>nd is voor het bedrijfsleven.<br />
De inkomsten wor<strong>de</strong>n vooral ingezet om reeds<br />
gedane uitgaven op het gebied van promotie,<br />
on<strong>de</strong>rzoek, etc. te kunnen financieren. Voor <strong>de</strong><br />
<strong>boomkwekerijsector</strong> is <strong>de</strong> heffingsveror<strong>de</strong>ning<br />
voor 2012 ook vastgesteld en op grond daarvan<br />
is het bedrijfsleven over dat kalen<strong>de</strong>rjaar ook heffingsplichtig.<br />
Het bestuur van Anthos stelt zich<br />
echter op het standpunt dat <strong>de</strong> over dat jaar op<br />
te leggen heffing zo laag mogelijk moet uitvallen<br />
of zelfs op nul moet uitkomen. Om dat te<br />
bereiken, vindt Anthos dat met directe ingang<br />
geen uitgaven uit het PT-financieringsfonds voor<br />
<strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong> meer mogen wor<strong>de</strong>n<br />
gedaan, met uitzon<strong>de</strong>ring van die uitgaven die<br />
voortvloeien uit reeds aangegane verplichtingen.<br />
De uitgavenstop moet ook voorkomen dat over<br />
het kalen<strong>de</strong>rjaar 2013 bij het bedrijfsleven nog<br />
geheven gaat wor<strong>de</strong>n. Die doelstelling kan alleen<br />
wor<strong>de</strong>n bereikt indien het saldo van het financieringsfonds<br />
van <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong> toereikend<br />
is om alle nog lopen<strong>de</strong> verplichtingen uit te kunnen<br />
<strong>de</strong>kken.<br />
Collectieve beurs-<br />
<strong>de</strong>elname voor<br />
Tuinbouw<br />
Zuid-Afrika<br />
maart 2013<br />
Agentschap NL organiseert, samen met <strong>de</strong><br />
Landbouwraad en <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse ambassa<strong>de</strong><br />
in Pretoria en Greenport Holland<br />
International, een Holland Paviljoen op <strong>de</strong><br />
tuinbouwbeurs Un<strong>de</strong>rcover Farming Expo in<br />
Pretoria, Zuid-Afrika. Ne<strong>de</strong>rlandse bedrijven<br />
kunnen zich in dit paviljoen presenteren en<br />
gebruikmaken van <strong>de</strong> activiteiten die rondom<br />
<strong>de</strong> beurs wor<strong>de</strong>n georganiseerd. De beurs<br />
vindt plaats van dinsdag 5 tot en met don<strong>de</strong>rdag<br />
7 maart 2013. Op <strong>de</strong> beurs wor<strong>de</strong>n<br />
voor <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse <strong>de</strong>elnemers, naast het<br />
reguliere beursbezoek, individuele afspraken<br />
gemaakt met potentiële counterpartners.<br />
Meer info via pem@phaff.com<br />
Uitbreidingsplannen<br />
boomkwekerij in <strong>de</strong><br />
lift<br />
Voor het eerst in vier jaar is het percentage<br />
boomkwekers met uitbreidingsplannen gestegen.<br />
Momenteel geeft ruim 10% van <strong>de</strong><br />
boomkwekers aan plannen te hebben om uit<br />
te brei<strong>de</strong>n of om zich op te laten volgen. Vorig<br />
jaar was dit nog krap 8%. Tegelijkertijd is het<br />
aan<strong>de</strong>el ‘stoppers’ in <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong><br />
gedaald. In 2012 is dit gedaald naar 10,5%,<br />
waarmee het aan<strong>de</strong>el boomkwekers met<br />
beëindigingsplannen weer op hetzelf<strong>de</strong> niveau<br />
is als in 2009 en 2010. Met 12,7% was 2011<br />
het jaar van het hoogste percentage ‘stoppers’<br />
van <strong>de</strong> afgelopen vijf jaar. Van <strong>de</strong> boomkwekers<br />
met een bedrijfsgrootte van meer dan 12<br />
hectare <strong>heeft</strong> 1 op <strong>de</strong> 5 uitbreidingsplannen.<br />
Dat is dubbel zo vaak als gemid<strong>de</strong>ld in <strong>de</strong> sector.<br />
Bovendien zijn in <strong>de</strong>ze groep nauwelijks<br />
kwekers te vin<strong>de</strong>n met plannen om het bedrijf<br />
af te bouwen of stop te zetten (1,3%). In het<br />
ka<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> jaarlijkse BoomkwekerijScanner<br />
inventariseert AgriDirect on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re <strong>de</strong> toekomstintenties<br />
van Ne<strong>de</strong>rlandse boomkwekers.<br />
Hiervoor wer<strong>de</strong>n in september en oktober<br />
2012 ruim 2.200 boomkwekers in Ne<strong>de</strong>rland<br />
telefonisch bena<strong>de</strong>rd. AgriDirect verzorgt direct<br />
marketing- en markton<strong>de</strong>rzoeksprojecten voor<br />
toeleveranciers en dienstverleners in <strong>de</strong> land- en<br />
tuinbouwsector.<br />
FloraMatchTM<br />
berekent<br />
vrijgave nutriënten<br />
uit Multicote<br />
Haifa Chemicals lanceert met FloraMatchTM<br />
nieuwe software die een toegevoeg<strong>de</strong> waar<strong>de</strong><br />
biedt aan <strong>de</strong> Multicote-productlijn. FloraMatchTM<br />
geeft <strong>de</strong> gecontroleer<strong>de</strong> vrijgave van nutriënten<br />
uit Multicote weer. De tool FloraMatchTM on<strong>de</strong>rsteunt<br />
kwekers bij het berekenen van <strong>de</strong> hoeveelheid<br />
beschikbare voedingsstoffen voor hun<br />
specifieke teeltcondities per seizoen. Haifa ontwikkel<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>ze tool als een nieuw hulpmid<strong>de</strong>l om<br />
plantenvoeding te optimaliseren. FloraMatchTM<br />
maakt release-curven van verschillen<strong>de</strong> Multicoteformules<br />
en berekent <strong>de</strong> vrijgave van nutriënten<br />
conform <strong>de</strong> verwachte bo<strong>de</strong>m(substraat)temperatuur.<br />
Met <strong>de</strong> software zijn veron<strong>de</strong>rstellingen verle<strong>de</strong>n<br />
tijd, zodat <strong>de</strong> kweker <strong>de</strong> beschikbaarheid<br />
aan voedingsstoffen geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> hele teeltperio<strong>de</strong><br />
nauwkeurig kan opvolgen. FloraMatchTM<br />
vergemakkelijkt <strong>de</strong> planning van het bemestingsschema<br />
met een simpele procedure. De kweker<br />
selecteert <strong>de</strong> gewenste Multicote-formule en <strong>de</strong><br />
gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> bo<strong>de</strong>mtemperatuur per maand. Op<br />
basis van <strong>de</strong>ze gegevens berekent <strong>de</strong> software<br />
<strong>de</strong> vrijgave van <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>lementen<br />
(N-P-K) uit Multicote. De software is voor ie<strong>de</strong>reen<br />
toegankelijk via het online 'Knowledge center'<br />
op www.haifa-group.com.<br />
11
In Europa bestaat een systeem waarbij <strong>de</strong> overheid verplicht is boomkwekerijgewassen enerzijds te controleren op Q-organismen en<br />
an<strong>de</strong>rzijds op kwaliteitsziekten en soortechtheid. De basiskeuring vormt <strong>de</strong> basis voor het vernieuw<strong>de</strong> Naktuinbouw Select Plant-systeem,<br />
waarmee <strong>de</strong> afnemer meer zekerheid krijgt over herkomst, soortechtheid en raszuiverheid.<br />
12<br />
Nieuw, laagdrempelig certificeringsschema<br />
moet klant meer zekerheid geven over<br />
met name herkomst<br />
Naktuinbouw introduceert in samenwerking met het bedrijfsleven<br />
Select Plant Laan- & Sierbomen<br />
Auteur: Hein van Iersel<br />
Helemaal nieuw is het bovenstaan<strong>de</strong> niet.<br />
Naktuinbouw werkte een jaar samen met een<br />
werkgroep (laanboomkwekers, spillenkwekers,<br />
bos- en haagplantsoenkwekers, han<strong>de</strong>laren<br />
en eindafnemers) om dit programma op te<br />
zetten. Het nieuwe Naktuinbouw Select Plantprogramma<br />
is feitelijk <strong>de</strong> opvolger van het ou<strong>de</strong><br />
Certificeringsreglement Laan- & Sierbomen dat<br />
nog ruim uit <strong>de</strong> vorige eeuw stamt. Dit reglement<br />
is nog opgezet in een tijd dat <strong>de</strong> NAKBvermeer<strong>de</strong>ringstuinen<br />
<strong>de</strong> enige toegelaten bron<br />
voor ent- en oculeerhout vorm<strong>de</strong>n.<br />
Bram Versprille van <strong>de</strong>, inmid<strong>de</strong>ls verzelfstandig<strong>de</strong>,<br />
Vermeer<strong>de</strong>ringstuinen Ne<strong>de</strong>rland Zeewol<strong>de</strong><br />
meldt over dit ou<strong>de</strong> systeem in een artikel in<br />
Boom in Business nummer 4 van 2012 dat <strong>de</strong><br />
boomkwekers <strong>de</strong> NAKB verweten dat zij hun<br />
vanuit een ivoren toren zaken probeer<strong>de</strong>n op te<br />
dringen. Dit systeem werd door boomkwekers<br />
als te bureaucratisch gezien. Toen in 1992 <strong>de</strong><br />
verplichting op <strong>de</strong> helling ging om ent- en oculeerhout<br />
bij <strong>de</strong> Vermeer<strong>de</strong>ringstuinen te bestellen,<br />
gingen boomkwekers vanwege het gemak en<br />
<strong>de</strong> lagere kosten er dan ook snel toe over om<br />
eigen ent- en oculeerhout te verzamelen. Maar,<br />
zoals vaak, inmid<strong>de</strong>ls lijkt ook hier <strong>de</strong> wal het<br />
schip gekeerd te hebben en is door <strong>de</strong> enorme<br />
aandacht van <strong>de</strong> laatste jaren voor herkomst,<br />
soortechtheid en gebruik van on<strong>de</strong>rstammen een<br />
dui<strong>de</strong>lijke behoefte gegroeid aan een mo<strong>de</strong>rn en<br />
bedrijfsvrien<strong>de</strong>lijk certificeringsschema dat veel<br />
meer uitgaat van zelfwerkzaamheid, maar <strong>de</strong><br />
klant wel zekerheid geeft over een aantal belangrijke<br />
zaken. De laatste jaren is <strong>de</strong> sector natuurlijk<br />
geconfronteerd met stevige problemen ten gevolge<br />
van slechte controle op herkomst. Bekend is<br />
natuurlijk uitgestel<strong>de</strong> onverenigbaarheid, maar<br />
ook het oprukken van <strong>de</strong> nieuwe essentaksterfte<br />
en twijfels aan soortechtheid en raszuiverheid<br />
zorgen ervoor dat herkomst nog belangrijker<br />
wordt dan dat het in het verle<strong>de</strong>n al was.<br />
Het twee<strong>de</strong> probleem van het ou<strong>de</strong><br />
Certificeringsreglement Laan- & Sierbomen is dat<br />
het heel erg veel in één systeem wil<strong>de</strong> vangen,<br />
ook zaken waar kweker en afnemer gemakkelijk<br />
zelf uit kon<strong>de</strong>n komen. In het ou<strong>de</strong> reglement<br />
ston<strong>de</strong>n bijvoorbeeld ook normen voor opsnoeihoogten<br />
en kluitmaten, zaken die voor ie<strong>de</strong>re<br />
afnemer heel makkelijk zelf te controleren zijn.<br />
Ik praat met keurmeester Ad Sonnemans van<br />
Naktuinbouw over het verschil tussen het ou<strong>de</strong><br />
Certificeringsreglement Laan- & Sierbomen en<br />
het nieuwe Naktuinbouw Select Plant Laan- &<br />
Sierbomen. Volgens Sonnemans is er door <strong>de</strong><br />
problemen met on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re uitgestel<strong>de</strong> onverenigbaarheid,<br />
verkeer<strong>de</strong> herkomstbronnen en<br />
soortechtheid en raszuiverheid nu weer vernieuw<strong>de</strong><br />
aandacht voor gecertificeer<strong>de</strong> laanbomen,<br />
zeker nu je ziet dat <strong>de</strong> markt en met name <strong>de</strong><br />
eindgebruikers er steeds meer naar gaan vragen.<br />
Naktuinbouw Select Plant<br />
Het nieuwe Select Plant-certificeringsschema<br />
wordt met ingang van het nieuwe keuringsseizoen<br />
2013 geïntroduceerd, maar nu al zijn er<br />
spillenkwekers die op <strong>de</strong> invoering vooruitlopen.<br />
Sonnemans geeft een voorbeeld: ‘Het is voor<br />
een keurmeester onmogelijk om het verschil te<br />
zien tussen Quercus robur Fastigiata “Koster” en
Teelttechniek<br />
bijvoorbeeld Quercus robur Fastigiata “Zeeland”.’<br />
Als je als kweker Quercus robur Fastigiata<br />
‘Koster’ wilt kweken, zul je eerst gecertificeerd<br />
enthout van een erken<strong>de</strong> herkomstbron, bijvoorbeeld<br />
<strong>de</strong> Vermeer<strong>de</strong>ringstuinen, moeten kopen<br />
om een eigen moerhoek in te richten. Het blijft<br />
overigens ook in <strong>de</strong> toekomst mogelijk om bij <strong>de</strong><br />
Vermeer<strong>de</strong>ringstuinen materiaal in te kopen.<br />
De essentie van het nieuwe Naktuinbouw Select<br />
Plant-systeem is dat een kweker op papier en in<br />
het veld moet kunnen bewijzen dat hij zijn zaken<br />
goed voor elkaar <strong>heeft</strong>. Terugkomend op <strong>de</strong> zuileik<br />
Quercus robur Fastigiata ‘Koster’: <strong>heeft</strong> een<br />
kweker bijvoorbeeld plantmateriaal aangekocht<br />
on<strong>de</strong>r Naktuinbouw Select Plant voor vierhon<strong>de</strong>rd<br />
planten, dan kan hij natuurlijk geen vijfhon<strong>de</strong>rd<br />
planten on<strong>de</strong>r Select Plant-certificering verkopen.<br />
Diezelf<strong>de</strong> kweker moet in <strong>de</strong> kwekerij, maar<br />
ook tij<strong>de</strong>ns het transport en op <strong>de</strong> kuilhoek<br />
<strong>de</strong> planten altijd precies terug kunnen vin<strong>de</strong>n.<br />
Sonnemans en zijn collega’s gaan daar ook specifiek<br />
op controleren. Het is overigens zo dat <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rnemer zelf <strong>de</strong> certificeringskeuring kan<br />
uitvoeren als het personeel daartoe gekwalificeerd<br />
is. Inspecties op quarantaineziekten wor<strong>de</strong>n<br />
altijd door Naktuinbouw uitgevoerd. Bedrijven<br />
die kiezen voor het zelf uitvoeren, wor<strong>de</strong>n hierop<br />
gecontroleerd. Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> groeiperio<strong>de</strong> wordt<br />
steekproefsgewijs een keuring uitgevoerd door<br />
een Naktuinbouw-keurmeester ter controle op <strong>de</strong><br />
eigen keuringsresultaten van het bedrijf. Volgens<br />
Sonnemans zal daar niet veel gebruik van<br />
gemaakt wor<strong>de</strong>n. Op dit moment zijn er enkele<br />
kwekers die dit gaan doen.<br />
On<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van het programma is <strong>de</strong> mogelijkheid<br />
Ad Sonnemans<br />
voor kwekers om <strong>de</strong> on<strong>de</strong>r Naktuinbouw Select<br />
Plant gekweekte planten te voorzien van een<br />
eigen label met het Naktuinbouw Select Plantlogo.<br />
Kwekers moeten <strong>de</strong>elnemer zijn en hier<br />
overigens wel toestemming voor vragen en moeten<br />
tekenen voor bepaal<strong>de</strong> gebruiksvoorwaar<strong>de</strong>n.<br />
Een kweker kan zelf bepalen welk <strong>de</strong>el van zijn<br />
productie hij on<strong>de</strong>r Naktuinbouw Select Plant wil<br />
brengen. Het kan op bedrijfsniveau, maar ook op<br />
partijniveau. Het kan dus zo zijn dat een kwekerij<br />
van een bepaal<strong>de</strong> soort zowel Naktuinbouw<br />
Select Plant-gecertificeer<strong>de</strong> planten aanbiedt,<br />
als niet-gecertificeer<strong>de</strong> planten. Dit vereist een<br />
goe<strong>de</strong> registratie in het kwekerijboek, aankoopbewijzen,<br />
certificaten en labeling op het perceel<br />
waarbij het voor Naktuinbouw absoluut dui<strong>de</strong>lijk<br />
moet zijn welke partij voor Naktuinbouw Select<br />
Plant wordt opgegeven. Sonnemans: ‘Kwekers<br />
moeten zich realiseren dat ze voor aanvang van<br />
het keuringsseizoen aan moeten geven of ze<br />
<strong>de</strong>elnemer van Naktuinbouw Select Plant willen<br />
wor<strong>de</strong>n en voor welke planten. Certificering<br />
achteraf is niet mogelijk. Je kunt in <strong>de</strong> herfst of<br />
winter geen planten meer on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> certificering<br />
brengen omdat een keurmeester op dat moment<br />
niet meer kan controleren of het werkelijk om die<br />
soort/cultivar gaat.’<br />
Naktuinbouw Elite<br />
Naktuinbouw Select Plant is een zogenaamd<br />
kwaliteit-plus-systeem waar kwekers zich vrijwillig<br />
voor in kunnen schrijven, en controleert slechts<br />
op een beperkt aantal eigenschappen die zijn<br />
vastgelegd in het reglement. Naast Naktuinbouw<br />
Select Plant <strong>heeft</strong> Naktuinbouw ook samen met<br />
het bedrijfsleven het zogenaam<strong>de</strong> Naktuinbouw<br />
Elite-certificeringsschema ontwikkeld. Dit schema<br />
gaat uit van een complete controle van <strong>de</strong><br />
gekweekte planten op alle inwendige en uitwendige<br />
kenmerken. Uniek voor dit programma<br />
is dat alleen met een zogenaam<strong>de</strong> pirami<strong>de</strong>vermeer<strong>de</strong>ring<br />
wordt gewerkt. Naktuinbouw levert<br />
on<strong>de</strong>r meer op verzoek van <strong>de</strong> softfruit-plantensector<br />
vanuit het Naktuinbouw Toetscentrum<br />
virusvrije planten die door <strong>de</strong> plantenkwekers in<br />
vermeer<strong>de</strong>ringsstappen vermeer<strong>de</strong>rd kunnen wor<strong>de</strong>n<br />
en dan beschikbaar komen voor <strong>de</strong> professionele<br />
aardbei- en softfruit-kwekers.<br />
Naktuinbouw Elite is niet echt relevant voor<br />
boomkwekers, maar is wel belangrijk voor kwekers<br />
van framboos, braam en aardbeien.<br />
Hosta<br />
Naktuinbouw Select Plant draait eigenlijk al<br />
langer in <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong>, maar alleen<br />
in een apart programma voor hostakwekers.<br />
Op dit moment zijn er meer dan <strong>de</strong>rtig kwekers<br />
die hun hosta’s on<strong>de</strong>r Naktuinbouw Select Plant<br />
aanleveren. Doel van dit programma is controle<br />
op het HVX-virus (hostavirus X) voor export naar<br />
Amerika.<br />
Markt<br />
Een van <strong>de</strong> uitdagingen van Naktuinbouw is het<br />
bekendmaken van Naktuinbouw Select Plant<br />
Laan- & Sierbomen bij <strong>de</strong> afnemer; dit ondanks<br />
het feit dat er een vertegenwoordiging van<br />
<strong>de</strong> afnemers in <strong>de</strong> werkgroep zat. Sonnemans<br />
begrijpt dat wel: ‘Mensen <strong>de</strong>nken heel snel<br />
“Naktuinbouw keurt, dus het zit goed”, maar<br />
beseffen niet dat er een enorm verschil is tussen<br />
<strong>de</strong> verplichte basiskeuring en een vrijwillige<br />
certificering als Naktuinbouw Select Plant Laan- &<br />
Sierbomen waarbij <strong>de</strong> kweker moet bewijzen dat<br />
een bepaal<strong>de</strong> plant <strong>de</strong> juiste herkomst of kwaliteit<br />
<strong>heeft</strong>.’<br />
13
Hij lijkt met zijn halflange haar niet echt op een kweker en zijn nonchalante halfopen geknoopte blouse doet niet echt een Duitser, maar<br />
eer<strong>de</strong>r een rocker vermoe<strong>de</strong>n. Toch is hij allebei: Duitser en vasteplantenkweker. Klaus Peters is <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> generatie van een van <strong>de</strong> grotere<br />
vasteplantenkwekers van Duitsland: Stau<strong>de</strong>n Peters in Kranenburg, net over <strong>de</strong> Duitse grens bij Nijmegen.<br />
14<br />
'Wij leveren misschien niet altijd <strong>de</strong><br />
absoluut mooiste of goedkoopste<br />
planten, maar leveren over-all wel <strong>de</strong><br />
beste prestatie'<br />
Stau<strong>de</strong>n Peters in Kranenburg Duitsland: een han<strong>de</strong>lsbedrijf<br />
dat ook nog kweekt<br />
Auteur: Hein van Iersel
Reportage<br />
Grassen zijn een van <strong>de</strong> specialismen van Stau<strong>de</strong>n Peters.<br />
Het bedrijf ligt net over <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse, of beter,<br />
óp <strong>de</strong> grens. Direct achter het tien hectare grote<br />
containerveld met vaste planten en grassen<br />
begint Ne<strong>de</strong>rland. Toch a<strong>de</strong>mt alles onmiskenbaar<br />
Duitsland uit. Het interieur van <strong>de</strong> kantine is net<br />
wat <strong>de</strong>gelijker dan <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> uitgeleef<strong>de</strong>,<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse boomkwekerskantine. Als ik met<br />
Klaus Peters door het bedrijf loop, schieten zijn<br />
me<strong>de</strong>werkers hem aan en krijgt hij een levensgrote<br />
espressomachine overhandigd. <strong>Wat</strong> blijkt?<br />
Peters is voor <strong>de</strong> eerste keer weer op <strong>de</strong> zaak na<br />
een bezoek aan zijn va<strong>de</strong>r die in Zuid-Afrika<br />
woont, en is in die vakantie jarig geweest. Het is<br />
misschien maar een klein ding, maar het zegt wel<br />
iets over het familiegevoel dat het bedrijf uita<strong>de</strong>mt.<br />
Datzelf<strong>de</strong> familiegevoel blijkt ook uit <strong>de</strong><br />
relatie met plantenman Luc Klinkhamer, die mij<br />
bij Klaus Peters <strong>heeft</strong> geïntroduceerd. Klinkhamer<br />
adviseert Klaus jr. maar eer<strong>de</strong>r ook al va<strong>de</strong>r Klaus<br />
sr. en opa Theo Peters. Eerst <strong>de</strong>ed Klinkhamer dat<br />
vanuit CNB New Plants, maar na zijn pensionering<br />
loopt dat gewoon door.<br />
Stau<strong>de</strong>n Peters is ongeveer vijftig jaar gele<strong>de</strong>n<br />
gestart als een kleine kwekerij van voornamelijk<br />
gladiolen. Al snel kwamen daar extra activiteiten<br />
bij, die met name wer<strong>de</strong>n geïnspireerd door postor<strong>de</strong>rbedrijf<br />
Willemse, dat ook in Kranenburg een<br />
vestiging had. Peters begon meer en meer vaste<br />
planten voor Willemse te kweken. Belangrijke<br />
producten in die tijd waren on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re<br />
Dianthus. Luc Klinkhamer hierover: ‘In die tijd<br />
waren <strong>de</strong> aantallen natuurlijk kleiner, maar vergis<br />
je niet. Ook in <strong>de</strong> jaren zestig wer<strong>de</strong>n moeiteloos<br />
150.000 stuks van een soort verkocht.’<br />
De postor<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>l werd zwaar bepaald door<br />
nieuwighe<strong>de</strong>n. De klant moest jaar in, jaar uit<br />
weer verleid wor<strong>de</strong>n met nieuwe soorten die nog<br />
mooier of langer bloei<strong>de</strong>n of een bijzon<strong>de</strong>re kleur<br />
had<strong>de</strong>n.<br />
'Stau<strong>de</strong>n Peters is ongeveer<br />
vijftig jaar gele<strong>de</strong>n gestart als<br />
een kleine kwekerij van<br />
voornamelijk gladiolen'<br />
Klaus sr.<br />
Klaus jr. is jong, met <strong>de</strong>rtig jaar zelfs heel jong.<br />
Zeker in vergelijking met mij als interviewer, of<br />
met Klinkhamer. Toch is hij al ruim twee jaar enig<br />
eigenaar van het bedrijf. Va<strong>de</strong>r Klaus sr. is ongeveer<br />
twaalf jaar gele<strong>de</strong>n uit het bedrijf gestapt<br />
wegens gezondheidsproblemen. Dat was een<br />
stap die min of meer samenhing met <strong>de</strong> ernstigste<br />
crisis van het bedrijf, namelijk het verdwijnen<br />
van postor<strong>de</strong>rbedrijf Bakker als belangrijkste<br />
klant.<br />
15
Als ik later met Klaus jr. door <strong>de</strong> kwekerij loop,<br />
legt hij me uit waar <strong>de</strong> kracht van zijn va<strong>de</strong>r zat:<br />
‘Mijn va<strong>de</strong>r was altijd bezig om met zo weinig<br />
mogelijk kosten, zo veel mogelijk planten te produceren.<br />
Veel van <strong>de</strong> machines en vindingen die<br />
hij zelf verzon of ontwikkel<strong>de</strong>, gebruiken we nog<br />
steeds.’<br />
De totale afhankelijkheid van postor<strong>de</strong>rbedrijven<br />
en met name van Bakker <strong>heeft</strong> het bedrijf al jaren<br />
achter zich gelaten. Was er jaren gele<strong>de</strong>n misschien<br />
wel voor negentig procent afhankelijkheid<br />
van één postor<strong>de</strong>rbedrijf, nu wordt nog vijftig<br />
procent van <strong>de</strong> omzet gemaakt door <strong>de</strong> grote<br />
Duitse postor<strong>de</strong>rbedrijven, als bijvoorbeeld Ahrens<br />
16<br />
Reportage<br />
In het bedrijf rij<strong>de</strong>n overal van dit soort heftrucks rond. Veel ervan zijn uitgerust met aanbouwwerktuigen van eigen ontwerp. Klaus Peters daarover: ‘We kopen nooit<br />
nieuwe heftrucks. Alleen twee<strong>de</strong>hands.’<br />
& Sieberz. De focus van <strong>de</strong>ze han<strong>de</strong>l is nog hetzelf<strong>de</strong>.<br />
Nog steeds zijn nieuwighe<strong>de</strong>n heel<br />
belangrijk. Tij<strong>de</strong>ns het gesprek met Klaus jr. en<br />
Klinkhamer ‘verhuizen’ we daarom nogal eens<br />
van land naar land. Overal <strong>heeft</strong> Klinkhamer zijn<br />
contacten en contactjes die hem van interessante,<br />
nieuwe planten voorzien. In <strong>de</strong> kou<strong>de</strong> kas staat<br />
bijvoorbeeld een complete serie primula’s met<br />
roosvormige bloemen, maar Klinkhamer is ook<br />
bezig met een nieuwe, Japanse aardorchi<strong>de</strong>e die<br />
winterhard tot min zeven gra<strong>de</strong>n zou moeten zijn<br />
en op <strong>de</strong> foto even uitbundig bloeit als een tropische<br />
orchi<strong>de</strong>e. Klaus Peters over <strong>de</strong> focus van<br />
Stau<strong>de</strong>n Peters op nieuwe producten: ‘Ik sta al<br />
een aantal jaren niet op Plantarium, maar krijg<br />
‘Ik sta al een aantal jaren niet<br />
op Plantarium, maar krijg wel<br />
steeds een prijs voor <strong>de</strong><br />
nieuwighe<strong>de</strong>n die we op <strong>de</strong><br />
markt brengen’<br />
wel steeds een prijs voor <strong>de</strong> nieuwighe<strong>de</strong>n die we<br />
op <strong>de</strong> markt brengen.’<br />
Dehner<br />
De klant waar Stau<strong>de</strong>n Peters al meer dan veertig
Primula 'Blue Para<strong>de</strong>'<br />
Primula 'Scarlet Para<strong>de</strong>'<br />
jaar trots op is, is <strong>de</strong> Duitse tuincentrumketen<br />
Dehner. Deze keten <strong>heeft</strong> voornamelijk winkels in<br />
het zui<strong>de</strong>n van Duitsland en is in omzet ongeveer<br />
dubbel zo groot als Intratuin. Met Dehner wordt<br />
op een voor onze (Ne<strong>de</strong>rlandse) ogen bijzon<strong>de</strong>re<br />
manier samengewerkt. Stau<strong>de</strong>n Peters levert al<br />
ongeveer vijftien jaar het complete sortiment<br />
vaste planten voor <strong>de</strong>ze keten, een sortiment dat<br />
bestaat uit 150 tot 200 soorten. Ie<strong>de</strong>re afzon<strong>de</strong>rlijke<br />
Dehner-winkel kan bestellingen ingeven in<br />
een centraal systeem. Stau<strong>de</strong>n Peters zorgt er<br />
vervolgens voor dat <strong>de</strong>ze bestellingen per afzon<strong>de</strong>rlijke<br />
winkel op Deense karren wor<strong>de</strong>n<br />
geplaatst en afgeleverd bij één centraal Dehnerdistributiecentrum.<br />
Vandaar wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> planten<br />
Primula 'Candy Para<strong>de</strong>'<br />
Primula 'White Para<strong>de</strong>'<br />
ver<strong>de</strong>r gedistribueerd naar <strong>de</strong> winkels.<br />
Klaus Peters: ‘Wij on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>len één keer per<br />
jaar over <strong>de</strong> prijs en voor <strong>de</strong> rest niet. <strong>Wat</strong> we<br />
wel hebben afgesproken, is exclusiviteit voor<br />
Dehner. Wij leveren dus, uitgezon<strong>de</strong>rd pioenen<br />
en grassen, niets aan concurrenten van Dehner.’<br />
<strong>Wat</strong> is <strong>de</strong> kracht van die langjarige, succesvolle<br />
samenwerking met Dehner? ‘Er zal best iemand<br />
zijn die een keertje betere of goedkopere planten<br />
kan leveren. Ons succes komt door het feit dat<br />
wij volledig ingesteld zijn op Dehner en hun een<br />
volledig sortiment kunnen leveren, doordat wij<br />
over-all dus een uitsteken<strong>de</strong> prestatie leveren.’<br />
Klaus Peters haast zich erbij te zeggen dat hij dat<br />
niet alleen kan. Er is een aantal (Ne<strong>de</strong>rlandse)<br />
bedrijven dat hem in staat stelt die capaciteit te<br />
leveren. Dekker Jacobs en Van Wou<strong>de</strong>nberg<br />
Tuinplanten zijn daar <strong>de</strong> belangrijkste van.<br />
Volgens Peters is zijn bedrijf met name door <strong>de</strong>ze<br />
bedrijven in staat een volledig sortiment beschikbaar<br />
te hebben.<br />
‘Wij on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>len één keer<br />
per jaar over <strong>de</strong> prijs en voor<br />
<strong>de</strong> rest niet'<br />
Het grote voor<strong>de</strong>el van een langjarige samenwer-<br />
king met Dehner is ver<strong>de</strong>r dat Stau<strong>de</strong>n Peters in<br />
staat is om ook werkelijk te investeren in <strong>de</strong> relatie.<br />
Een voorbeeld daarvan is het ontwikkelen van<br />
aparte trays om vrachtvolume te verkleinen.<br />
Peters: ‘Als je het vrachtvolume met enkele procenten<br />
kunt terugbrengen, heb je daar uitein<strong>de</strong>lijk<br />
allebei profijt van, maar je moet wel <strong>de</strong> tijd<br />
krijgen om je investering terug te verdienen.’<br />
Het partnerschap met Dehner vertaalt zich ook<br />
op an<strong>de</strong>re manieren. Stau<strong>de</strong>n Peters maakt één<br />
keer per jaar een prijsafspraak met Dehner. Voor<br />
die prijs wordt verwacht dat het hele jaar door<br />
kwaliteit wordt geleverd, dus ook op momenten<br />
dat <strong>de</strong> eigen productie niet helemaal hon<strong>de</strong>rd<br />
procent is. Klaus Peters: ‘Als ik ergens planten<br />
weet te staan die mooier en beter zijn dan die we<br />
zelf hebben, dan kopen we die. Zelfs als dat ons<br />
netto geld kost.’<br />
Bij levering aan Dehner hanteert Stau<strong>de</strong>n Peters<br />
een minimum or<strong>de</strong>rgrootte van zes planten per<br />
soort. Per winkel wordt zo veel mogelijk in volle<br />
karren geleverd en daar is het computersysteem<br />
ook volledig op ingericht. Het ict-systeem is op<br />
dit gebied volledig zelf<strong>de</strong>nkend en houdt rekening<br />
met <strong>de</strong> hoogte van <strong>de</strong> planten.<br />
Per week is Dehner goed voor ongeveer vier tot<br />
zes volle combinaties met vaste planten, waarbij<br />
er ongeveer 30.000 planten in <strong>de</strong> maat P9 in één<br />
combinatie gaan.<br />
Grassen<br />
Een van <strong>de</strong> erken<strong>de</strong> specialismen van Stau<strong>de</strong>n<br />
Peters is ‘grassen’ en dan vooral grassen in drieen<br />
vijfliterpotten. Zeker op het gebied van<br />
Corte<strong>de</strong>ria is Stau<strong>de</strong>n Peters <strong>de</strong> grootste producent<br />
van Europa. Voor een <strong>de</strong>el wor<strong>de</strong>n die in<br />
Duitsland en Turkije opgekweekt. Probleem daarbij<br />
is dat grassen in het voorjaar, als het druk is in<br />
het tuincentrum, langzame starters zijn. Daarom<br />
wor<strong>de</strong>n sinds een aantal jaren <strong>de</strong> planten voorge-<br />
17
Gou<strong>de</strong>n eieren<br />
bestaan<br />
Altijd en<br />
overal toegang<br />
tot uw<br />
informatie<br />
Powered by<br />
Overzicht<br />
door real-time<br />
voorraadbeheer<br />
Makkelijk<br />
professionele<br />
offertes en<br />
voorraadlijsten<br />
maken<br />
Informeer uw klant via<br />
uw eigen klantenportal<br />
Alle on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len<br />
in 1 scherm<br />
on<strong>de</strong>r handbereik<br />
Gebruiksvrien<strong>de</strong>lijk<br />
en betaalbaar<br />
Boomkwekerij software die uw administratie en verkoop een<br />
stuk makkelijker maakt, waar en wanneer u maar wilt.<br />
Eenvoudig meer controle<br />
T +31 (0)172 23 54 44 | groenvision.com/boomkwekerij
Reportage<br />
Hier moet ik in het voorjaar voor terugkomen volgens Klaus Peters: een containerveld boor<strong>de</strong>vol pioenen. Als <strong>de</strong>ze allemaal opkomen, is dat een fantastisch gezicht.<br />
trokken op een eigen vestiging in Portugal.<br />
Oorspronkelijk werd hier samengewerkt met een<br />
lokale Portugese kwekerij met een Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
eigenaar. Toen <strong>de</strong>ze failliet dreig<strong>de</strong> te gaan, is het<br />
bedrijf overgenomen. Het bedrijf in Portugal is 20<br />
hectare groot, waarvan 6 hectare exclusief is<br />
ingericht voor grassen.<br />
Het bedrijf produceert niet alleen in Portugal. Er<br />
wordt ook nauw samengewerkt met een Turks<br />
bedrijf. Dit bedrijf zorgt on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re voor het<br />
stekken van <strong>de</strong> Corte<strong>de</strong>ria’s en an<strong>de</strong>re nieuwighe<strong>de</strong>n<br />
die Peters samen met Henk <strong>de</strong> Jong van<br />
CNB en Luc Klinkhamer op <strong>de</strong> markt brengt.<br />
Een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> belangrijke<br />
afnemersgroep bestaat<br />
uit <strong>de</strong> Europese<br />
grootwinkelbedrijven<br />
Grootwinkelbedrijven<br />
Een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> belangrijke afnemersgroep bestaat uit<br />
<strong>de</strong> Europese grootwinkelbedrijven. De producten<br />
die Stau<strong>de</strong>n Peters hiervoor kweekt, zijn pioenrozen<br />
en grassen, waarbij het steeds om actieproducten<br />
gaat. Dus geen compleet sortiment, maar<br />
een of twee soorten grassen of pioenrozen die<br />
op een afgesproken moment wor<strong>de</strong>n afgeleverd.<br />
Logistiek is zoiets topsport. Het gaat immers om<br />
vele tientallen volle combinaties die op een afgesproken<br />
moment in <strong>de</strong> winkel moeten staan.<br />
De organisatie van <strong>de</strong>rgelijke leveringen is re<strong>de</strong>lijk<br />
complex en daarnaast ook financieel riskant,<br />
me<strong>de</strong> doordat <strong>de</strong> kweker <strong>de</strong> volledige voorfinanciering<br />
moet doen. Een groot <strong>de</strong>el van zijn tijd is<br />
Peters bezig met inplannen en financieren.<br />
Klaus Peters rekent voor. ‘Als we praten over<br />
5.000.000 planten per jaar, moet je rekening<br />
hou<strong>de</strong>n met zeker 3,5 miljoen euro voorfinanciering<br />
in potten, plantgoed, substraat, labels, etc.’<br />
Dat is veel geld, zeker als je je realiseert dat het<br />
om een levend product gaat. In <strong>de</strong> winter van<br />
2011 had Peters op het totale sortiment door<br />
vorst een inboet van <strong>de</strong>rtig procent.<br />
Actie<br />
De actiehan<strong>de</strong>l wordt voor een belangrijk <strong>de</strong>el<br />
gedomineerd door partijen als Landgard en Flora<br />
Holland. Peters beseft het belang en het<br />
bestaansrecht van dit soort bedrijven maar is op<br />
zijn zachtst gezegd niet altijd enthousiast over <strong>de</strong><br />
samenwerking omdat hij daardoor <strong>de</strong> –in zijn<br />
ogen- zo belangrijke communicatie met <strong>de</strong> eind-<br />
klant mist. Peters geeft een voorbeeld. Hij had<br />
een actie lopen, waarbij hij al in een vroeg stadium<br />
had aangegeven dat <strong>de</strong> bestel<strong>de</strong> planten<br />
door het onverwacht goe<strong>de</strong> weer eer<strong>de</strong>r dan<br />
afgesproken klaar zou<strong>de</strong>n zijn. Toen dat vervolgens<br />
niet werd doorgegeven aan <strong>de</strong> klant, nam<br />
Peters zelf contact op en kon <strong>de</strong> or<strong>de</strong>r gelukkig<br />
nog eer<strong>de</strong>r ingepland wor<strong>de</strong>n. Klaus Peters: ‘Het<br />
is belangrijk dat je zelf persoonlijk contact hebt<br />
en dat niet alles via tussenpersonen wordt<br />
gecommuniceerd.’<br />
Peters geeft daarbij aan dat hij voor bijvoorbeeld<br />
pioenen en grassen in een luxepositie zit.<br />
‘Bepaal<strong>de</strong> acties lan<strong>de</strong>n soms wel via drie of vier<br />
verschillen<strong>de</strong> han<strong>de</strong>laren op mijn bureau.’<br />
19
'Terugkeer buxus op Loo<br />
zal nog jaren duren'<br />
België bijna klaar met ontwikkelen robuuste hybri<strong>de</strong>buxus<br />
Terwijl in Ne<strong>de</strong>rland <strong>de</strong> discussie over <strong>de</strong> aanpak van schimmelziektes in buxus soms hevig oplaait, <strong>heeft</strong> België inmid<strong>de</strong>ls door mid<strong>de</strong>l van<br />
vere<strong>de</strong>ling duurzame buxussoorten ontwikkeld die beter bestand zijn tegen <strong>de</strong> schimmels.<br />
De laatste tijd wordt er veel gesproken over<br />
<strong>de</strong> schimmels die inmid<strong>de</strong>ls wereldwijd buxus<br />
aantasten. Met name Cylindrocladium buxicola<br />
en Volutella buxii vormen een probleem. Ook in<br />
Ne<strong>de</strong>rland hebben sommige buxuskwekers en<br />
mensen die buxus in hun tuin hebben staan last<br />
van <strong>de</strong> schimmels. Paleis Het Loo in Apeldoorn<br />
laat alle Buxus sempervirens zelfs vervangen door<br />
Ilex crenata 'Dark Green'. Een ingrijpen<strong>de</strong> beslissing,<br />
maar volgens Willem Zieleman, hoofd tuindienst<br />
van het paleis, wel nodig.<br />
Mogelijk kan op termijn een Belgische ontwikkeling<br />
bijdragen aan <strong>de</strong> terugkeer van buxus in<br />
<strong>de</strong> paleistuinen. Zo is <strong>de</strong> Belgische buxuskweker<br />
Didier Hermans van Herplant bvba bezig<br />
met het ontwikkelen van hybri<strong>de</strong>buxussen. ‘Of<br />
wij problemen hebben met Cylindrocladium?<br />
Ie<strong>de</strong>reen <strong>heeft</strong> volgens mij problemen met <strong>de</strong>ze<br />
schimmel. Amerika sinds vorig jaar ook al. En<br />
naast Cylindrocladium hebben veel kwekers ook<br />
last van Volutella buxii en Phytophthora’, aldus<br />
Hermans. Cylindrocladium is volgens hem echter<br />
wel <strong>de</strong> meest agressieve schimmelziekte. Als <strong>de</strong><br />
struik eenmaal aangetast is, kan hij helemaal<br />
afsterven. Volgens Hermans hebben veel kwekers<br />
niet in <strong>de</strong> gaten dat Volutella, als Cylindrocladium<br />
eenmaal wondjes gemaakt <strong>heeft</strong>, daarna via <strong>de</strong>ze<br />
20<br />
Auteur: Dick van Doorn<br />
wondjes <strong>de</strong> struik ver<strong>de</strong>r aantast. Volutella <strong>heeft</strong><br />
overigens ook een ingang via snoeiwondjes als<br />
het jonge schot gesnoeid is. ‘De meest kritieke<br />
fase is als het blad nat is, er schimmelsporen zijn<br />
en <strong>de</strong> temperatuur op een bepaald niveau is’,<br />
aldus Hermans.<br />
Goe<strong>de</strong> samenwerking<br />
Op het bedrijf van Hermans is <strong>de</strong><br />
Cylindrocladium-druk niet toegenomen. Dit<br />
<strong>heeft</strong> on<strong>de</strong>r meer te maken met het feit dat<br />
hij <strong>de</strong> maatregelen <strong>heeft</strong> genomen die uit het<br />
on<strong>de</strong>rzoek in Europa naar voren zijn gekomen.<br />
‘Wij als bedrijf zijn nogal nauw betrokken bij het<br />
Cylindrocladium buxicola-project hier in België.’<br />
Dit vierjarige on<strong>de</strong>rzoek is een samenwerking<br />
tussen wetenschappelijk en praktijkon<strong>de</strong>rzoek.<br />
Hierin werken Ilvo (Instituut van landbouw- en<br />
visserijon<strong>de</strong>rzoek), PCS (Praktijkcentrum Sierteelt)<br />
en buxuskwekers nauw met elkaar samen. In<br />
2009 is het on<strong>de</strong>rzoek begonnen en in 2013<br />
wordt het afgerond. Hermans: ‘Door het on<strong>de</strong>rzoek<br />
ben ik on<strong>de</strong>r meer <strong>de</strong>gelijke mid<strong>de</strong>len<br />
gaan gebruiken (die in Vlaan<strong>de</strong>ren toegelaten<br />
zijn) om <strong>de</strong> schimmel on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> duim te krijgen.<br />
Afhankelijk van het weer behan<strong>de</strong>l ik mijn<br />
struiken zo'n zes à zeven keer per jaar. Dat is<br />
Willem Zieleman<br />
vrij weinig, als je het vergelijkt met sommige<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse kwekers die wel zo'n 20 keer per<br />
jaar bespuiten.’ Op www.buxuscare.com staan <strong>de</strong><br />
mid<strong>de</strong>len die Hermans gebruikt bij ziektes en plagen.<br />
‘Wij mogen één mid<strong>de</strong>l gebruiken (Eminent)<br />
dat in Ne<strong>de</strong>rland niet gebruikt mag wor<strong>de</strong>n, maar<br />
an<strong>de</strong>rsom geldt dat wij bijvoorbeeld Mirage Plus<br />
niet mogen gebruiken.’<br />
Toch is het volgens Hermans eigenlijk niet<br />
belangrijk welke mid<strong>de</strong>len je nu wel of niet mag<br />
gebruiken. ‘Probleem is dat er nu vaak paniekbespuitingen<br />
plaatsvin<strong>de</strong>n, terwijl het belangrijkste<br />
in <strong>de</strong>ze situatie een gezamenlijke strategie is.’<br />
Zo zijn er volgens <strong>de</strong> Belgische kweker heel veel<br />
an<strong>de</strong>re maatregelen om een schimmelinfectie te<br />
voorkomen, bijvoorbeeld zo min mogelijk bovengronds<br />
beregenen. Ver<strong>de</strong>r zijn <strong>de</strong> bemesting en<br />
<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgrond belangrijk. ‘Ik heb het i<strong>de</strong>e dat in<br />
Ne<strong>de</strong>rland tot nog toe vooral is gekeken naar <strong>de</strong><br />
mid<strong>de</strong>len en <strong>de</strong> manier waarop je mid<strong>de</strong>len spuit.<br />
Er moet volgens mij echter veel meer on<strong>de</strong>rzoek<br />
komen naar <strong>de</strong> oorzaken. Hierbij moet er in<br />
Ne<strong>de</strong>rland een betere samenwerking komen tussen<br />
praktijkon<strong>de</strong>rzoek, <strong>de</strong> bedrijven zelf en het<br />
wetenschappelijk on<strong>de</strong>rzoek. Ik vind dat in België<br />
momenteel beter geregeld.’
Ziekten & plagen<br />
Vere<strong>de</strong>ling<br />
Volgens Hermans is <strong>de</strong> Belgische buxussector verbaasd<br />
over het feit dat Ne<strong>de</strong>rland tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> grote<br />
meeting van dit voorjaar met on<strong>de</strong>rzoeksspecialisten<br />
in Lon<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> Royal Horticulture Society<br />
(RHS) niet aanwezig was. Bijna alle lan<strong>de</strong>n waren<br />
Didier Hermans<br />
vertegenwoordigd, behalve Ne<strong>de</strong>rland.<br />
Ook Herplant doet proeven in het ka<strong>de</strong>r van het<br />
Belgische on<strong>de</strong>rzoek. Zo zijn er <strong>de</strong> afgelopen<br />
jaren schimmelziektebestendige soorten geselecteerd<br />
uit <strong>de</strong> uitgebrei<strong>de</strong> collectie van meer<br />
dan 200 soorten en cultivars op het bedrijf. ‘Uit<br />
on<strong>de</strong>rzoek is wel gebleken dat <strong>de</strong> sleutel niet ligt<br />
bij <strong>de</strong> huidige, massaal gekweekte Buxus sempervirens,<br />
maar bij an<strong>de</strong>re, min<strong>de</strong>r beken<strong>de</strong> soorten.<br />
Een na<strong>de</strong>el is wel dat <strong>de</strong>ze meer bestendige<br />
soorten een uitgesproken winterkleur hebben<br />
of dat <strong>de</strong> vorstresistentie niet optimaal is’, aldus<br />
Didier Hermans. <strong>Wat</strong> hem wel opviel is dat in<br />
Zuid-Frankrijk in wil<strong>de</strong> buxus weinig problemen<br />
met Cylindrocladium en Volutella zijn. ‘Dit <strong>heeft</strong><br />
waarschijnlijk te maken met het feit dat <strong>de</strong> luchtvochtigheidsgraad<br />
daar over het algemeen laag<br />
is.’ Herplant <strong>heeft</strong> samen met <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers<br />
inmid<strong>de</strong>ls een aantal hybri<strong>de</strong>buxussen ontwikkeld<br />
die volgens Hermans zeker toekomst hebben. ‘Op<br />
termijn zullen we <strong>de</strong>ze soorten op <strong>de</strong> markt brengen,<br />
maar eerst willen we nog on<strong>de</strong>rzoeken of<br />
ze echt Cylindrocladium buxicola-bestendig zijn.’<br />
Ver<strong>de</strong>r moet uit consumentenon<strong>de</strong>rzoek blijken<br />
of ze commercieel gezien wel goed in <strong>de</strong> markt<br />
liggen en of <strong>de</strong>ze hybri<strong>de</strong>buxus vorstbestendig<br />
genoeg is. Als al het on<strong>de</strong>rzoek afgerond is, wil<br />
Hermans <strong>de</strong> hybri<strong>de</strong>buxus zeker in gaan zetten<br />
voor <strong>de</strong> consumentenmarkt. ‘Voor <strong>de</strong>ze massamarkt<br />
kunnen we <strong>de</strong> hybri<strong>de</strong> snel inzetten, voor<br />
<strong>de</strong> grotere (vorm)struiken zal dit meer tijd vergen,<br />
maar ook daarbij zullen we <strong>de</strong> hybri<strong>de</strong> eventueel<br />
in gaan zetten.’<br />
21
België <strong>heeft</strong> volgens Hermans met <strong>de</strong> keuze<br />
voor vere<strong>de</strong>ling voor <strong>de</strong> meest duurzame optie<br />
gekozen. ‘Bij <strong>de</strong> aanpak van <strong>de</strong> schimmel moet<br />
je meer op lange termijn gaan <strong>de</strong>nken; <strong>de</strong> inzet<br />
van mid<strong>de</strong>len vind ik kortetermijn<strong>de</strong>nken. En<br />
voor particulieren is bespuiten sowieso geen<br />
optie.’ Toch moet <strong>de</strong> inzet van mid<strong>de</strong>len volgens<br />
Hermans wel beschikbaar blijven. ‘Het is natuurlijk<br />
wel vreemd dat het bespuiten van allerlei<br />
soorten eetbare producten gewoon toegelaten is<br />
en het bespuiten van een buxusstruik dan ineens<br />
ter discussie staat.’<br />
Dat Paleis Het Loo voor Japanse hulst <strong>heeft</strong> gekozen,<br />
vindt Hermans wel erg ver gaan. ‘Ik vraag<br />
mij af of het <strong>de</strong> oplossing is. Ik vind <strong>de</strong>ze soort<br />
niet zo geschikt voor lage hagen zoals op Het<br />
Loo. Ver<strong>de</strong>r zal er voor het gezond hou<strong>de</strong>n van<br />
<strong>de</strong> Japanse hulst evengoed een gewasbeschermingsplan<br />
moeten komen.’<br />
Speciale werkwijze<br />
Hoewel in België het on<strong>de</strong>rzoek naar een buxus<br />
die veel beter bestand is tegen schimmelziektes<br />
volop loopt, <strong>heeft</strong> Paleis Het Loo door alle problemen<br />
met schimmelinfecties besloten om over<br />
te stappen op Ilex crenata 'Dark Green'. Ook<br />
<strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse buxuskweker Adrie van Dun,<br />
directeur van Topbuxus uit Strijbeek, vindt <strong>de</strong>ze<br />
stap enorm jammer. In totaal <strong>heeft</strong> Van Dun zo'n<br />
50 hectare buxusstruiken. Hij kweekt alleen <strong>de</strong><br />
struikjes zelf en richt zich niet op vormstruikjes.<br />
Hij levert aan alle afzetkanalen. In totaal staan<br />
er op het terrein van Van Dun zo'n 12 miljoen<br />
buxusstruiken.<br />
‘Wij hebben geen last van <strong>de</strong> schimmels. Dit<br />
komt door onze manier van werken en selecteren.<br />
Wij zorgen ervoor dat <strong>de</strong> plantjes nooit<br />
aangetast wor<strong>de</strong>n.’ Als <strong>de</strong> cultivars nog klein zijn,<br />
begint hij al met een niet-chemisch gewasbeschermingsmid<strong>de</strong>l.<br />
Hij spuit <strong>de</strong> jonge buxussen<br />
zo'n zes keer per jaar op <strong>de</strong> conventionele manier<br />
van bovenaf. ‘Op kritische momenten, bij warm<br />
weer met een hoge luchtvochtigheidsgraad,<br />
22<br />
Ziekten & plagen<br />
‘Of wij problemen<br />
hebben met Cylindrocladium?<br />
Ie<strong>de</strong>reen <strong>heeft</strong> volgens mij<br />
problemen met <strong>de</strong>ze<br />
schimmel’<br />
bespuit ik preventief met behulp van een speciale<br />
rijenspuit on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> struikjes door. Dit is zo'n twee<br />
à drie keer per jaar nodig.’<br />
Als <strong>de</strong>ze manier van werken bij Paleis Het Loo<br />
René van Tol<br />
was toegepast op het moment dat <strong>de</strong> eerste<br />
Cylindrocladium buxicola en Volutella buxii waren<br />
gevon<strong>de</strong>n, dan had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> buxussen volgens Van<br />
Dun niet gerooid hoeven wor<strong>de</strong>n. ‘Ze hebben<br />
Adrie van Dun
mijns inziens te lang gewacht met <strong>de</strong> inzet van<br />
het juiste mid<strong>de</strong>l, op het juiste moment en op <strong>de</strong><br />
juiste manier. Ze vertellen ook niet welk mid<strong>de</strong>l ze<br />
gebruikt hebben. Dat hebben wij wel gevraagd.<br />
Als we dat wisten, had<strong>de</strong>n we wellicht nog tijdig<br />
advies kunnen geven. Dan had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> struiken nu<br />
geen kale on<strong>de</strong>rkant gehad.’<br />
<strong>Wat</strong> Van Dun ver<strong>de</strong>r stoort aan <strong>de</strong> hele discussie,<br />
is dat er mensen uit <strong>de</strong> wetenschappelijke hoek<br />
zijn die zeggen dat buxus zon<strong>de</strong>r bespuitingen<br />
niet is te kweken. ‘Dat is dus echt onzin. Zojuist<br />
<strong>heeft</strong> Groeibalans in opdracht van Treeport<br />
Zun<strong>de</strong>rt een driejarige proef afgerond met grondverbeteraars<br />
waarin geen chemische mid<strong>de</strong>len<br />
zijn gebruikt. Hieruit komen prachtige resultaten.<br />
Het verslag met <strong>de</strong> resultaten van <strong>de</strong>ze proef is<br />
bijna klaar.’ Ver<strong>de</strong>r gebruikt Topbuxus steeds min<strong>de</strong>r<br />
chemische mid<strong>de</strong>len. Het gebruik van koper<br />
als bladmeststof is op zijn bedrijf <strong>de</strong> ro<strong>de</strong> draad<br />
voor een buxusmonocultuur zon<strong>de</strong>r schimmels.<br />
Kwaliteit grond<br />
Van Dun vindt het jammer dat Paleis Het Loo in<br />
Apeldoorn Ilex crenata 'Dark Green' gaat plan-<br />
ten in plaats van buxus. Volgens hem <strong>heeft</strong> <strong>de</strong><br />
kwaliteit van <strong>de</strong> grond ook grote invloed op <strong>de</strong><br />
vitaliteit van buxusstruiken. ‘De bo<strong>de</strong>m on<strong>de</strong>r<br />
<strong>de</strong> planten is in principe 90 procent van het verhaal.<br />
De buxus die nu gerooid wordt, staat in <strong>de</strong><br />
Koninginnetuin en <strong>de</strong> Koningstuin. Die grond is<br />
in geen <strong>de</strong>rtig jaar vervangen. Hierdoor treedt<br />
structuurbe<strong>de</strong>rf op, waardoor Fusarium meer<br />
kansen krijgt. En dat geldt zeker als er sprake is<br />
van een (tij<strong>de</strong>lijke) perio<strong>de</strong> met een natte grond.’<br />
Als <strong>de</strong> grondkwaliteit voldoen<strong>de</strong> is en er een<br />
dui<strong>de</strong>lijk gewasbeschermingsplan is, kunnen er<br />
volgens <strong>de</strong> Strijbeekse buxuskweker net zo goed<br />
weer buxussen geplant wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> tuinen van<br />
Paleis Het Loo. ‘Als ze vier à vijf keer per jaar<br />
bespuiten, hoeven ze in principe geen problemen<br />
te hebben. En dan hoeft het nog niet eens om<br />
een chemisch mid<strong>de</strong>l te gaan. Er zijn inmid<strong>de</strong>ls<br />
ook biologische producten op <strong>de</strong> markt bij het<br />
gebruik waarvan je geen enkele aantasting zult<br />
zien.’<br />
Ilex crenata 'Dark Green' is volgens Van Dun<br />
bovendien nog gevoeliger dan Buxus voor natte<br />
voeten. ‘En ze hebben ook eer<strong>de</strong>r last van<br />
Phytophthora. Ver<strong>de</strong>r is Japanse hulst heel gevoelig<br />
voor spint, zeker tij<strong>de</strong>ns een warme zomer.<br />
Deze spint is alleen te bestrij<strong>de</strong>n met insectici<strong>de</strong>n<br />
en niet met biologische mid<strong>de</strong>len.’ Een an<strong>de</strong>r<br />
na<strong>de</strong>el van Japanse hulst is dat je veel vaker moet<br />
snoeien. ‘Dat zal dus, indien Paleis Het Loo strak<br />
geschoren haagjes wil, zeker in <strong>de</strong> zomer veel<br />
meer werk betekenen.’<br />
Opzet eigen on<strong>de</strong>rzoek<br />
Voor het voorjaar van 2013 <strong>heeft</strong> Van Dun een<br />
recordaantal buxusplanten verkocht. ‘Wij hebben<br />
dus geen last van zowel <strong>de</strong> schimmels als van<br />
<strong>de</strong> negatieve invloed die dit zou kunnen hebben<br />
op <strong>de</strong> verkoop.’ Toevallig kreeg <strong>de</strong> buxuskweker<br />
onlangs we<strong>de</strong>rom <strong>de</strong> vraag vanuit Frankrijk om<br />
voor een Frans kasteel zo'n 50.000 buxussen aan<br />
te leveren. ‘En die gaan we in het voorjaar van<br />
2013 leveren. De tuinbeheer<strong>de</strong>rs van het Franse<br />
kasteel willen hiermee hun baroktuin ver<strong>de</strong>r uitbrei<strong>de</strong>n<br />
met haagjes à la <strong>de</strong> tuinen van Paleis Het<br />
Loo.’ Vijf jaar gele<strong>de</strong>n <strong>heeft</strong> Van Dun hiervoor <strong>de</strong><br />
eerste buxus al geleverd.<br />
De kweker maakt zich wel zorgen over het<br />
on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> schimmelsoorten. ‘Het buxusproject<br />
stopt dit jaar, omdat <strong>de</strong> PT-gel<strong>de</strong>n voor<br />
het on<strong>de</strong>rzoek afgebouwd wor<strong>de</strong>n.’ Hij is ook<br />
niet tevre<strong>de</strong>n over sommige on<strong>de</strong>rzoekskeuzes<br />
die <strong>de</strong> begeleidingscommissie van het buxusproject<br />
gemaakt <strong>heeft</strong>. Het buxusproject loopt al<br />
sinds 2007 en wordt dit jaar afgerond. Om die<br />
re<strong>de</strong>n <strong>heeft</strong> Van Dun samen met drie grote collega's<br />
<strong>de</strong> han<strong>de</strong>n ineengeslagen om volgens hun<br />
eigen visie proeven aan te leggen. Deze proeven<br />
hebben als doel het verhogen van <strong>de</strong> plantweerstand<br />
tegen Cylindrocladium mid<strong>de</strong>ls bo<strong>de</strong>mverbeteraars<br />
en bladmeststoffen. De proeven staan<br />
on<strong>de</strong>r supervisie van Cultus. ‘Het grote voor<strong>de</strong>el<br />
van <strong>de</strong>ze opzet is dat wij als kwekers zelf bepalen<br />
wat we testen en niet afhankelijk zijn van<br />
'gesponsor<strong>de</strong> producten'. We testen zodoen<strong>de</strong><br />
alleen producten met potentie, geen producten<br />
die onvoldoen<strong>de</strong> werking hebben’, aldus Van<br />
Dun.<br />
‘In Ne<strong>de</strong>rland moet een<br />
betere samenwerking komen<br />
tussen praktijkon<strong>de</strong>rzoek, <strong>de</strong><br />
bedrijven zelf en het<br />
wetenschappelijk on<strong>de</strong>rzoek’<br />
Boventuin<br />
Kenmerkend voor <strong>de</strong> zogenaam<strong>de</strong> formele tuin in<br />
<strong>de</strong> 17<strong>de</strong> eeuw is <strong>de</strong> strakke symmetrische aanleg.<br />
Zo ook bij Paleis Het Loo. Rond <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>nas is<br />
een aantal perken (bro<strong>de</strong>rieparterres) gegroepeerd,<br />
ingevuld met geschoren buxushaagjes<br />
in <strong>de</strong>coratieve patronen, <strong>de</strong> zogeheten buxusparterres.<br />
Willem Zieleman, hoofd tuindienst<br />
van Paleis Het Loo, is verantwoor<strong>de</strong>lijk voor<br />
het on<strong>de</strong>rhoud aan <strong>de</strong> buxusstruiken. ‘In 2007<br />
en 2008 zijn we, in het ka<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> volledige<br />
renovatie van <strong>de</strong> tuinen van het paleis, begonnen<br />
met <strong>de</strong> Boventuin. Daarmee is <strong>de</strong> schimmelziekte<br />
mogelijk ook geïntroduceerd. In <strong>de</strong> jonge buxusstruikjes<br />
die we geplant hebben op dat moment<br />
zat waarschijnlijk al Cylindrocladium buxicola.<br />
Ze kunnen er visueel natuurlijk wel goed uitzien,<br />
maar toch schimmelsporen hebben.’ Volgens<br />
Zieleman hebben <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>re buxushagen <strong>de</strong><br />
schimmelziekte vervolgens gekregen doordat in<br />
2009 tij<strong>de</strong>ns een stortbui zo'n 110 mm water<br />
viel, waardoor <strong>de</strong> Bene<strong>de</strong>ntuin on<strong>de</strong>r water<br />
kwam te staan. Het water liep daarbij van <strong>de</strong><br />
Boventuin naar <strong>de</strong> Bene<strong>de</strong>ntuin. ‘Uitein<strong>de</strong>lijk<br />
<strong>heeft</strong> <strong>de</strong> schimmelziekte zich over <strong>de</strong> hele tuin<br />
verspreid’, aldus het hoofd tuindienst.<br />
Totale renovatie<br />
Het vervangen van <strong>de</strong> buxusstruiken <strong>heeft</strong> in <strong>de</strong><br />
eerste plaats te maken met <strong>de</strong> totale renovatie<br />
van <strong>de</strong> tuinen van Paleis Het Loo. ‘De keuze voor<br />
23
24<br />
Ziekten & plagen<br />
Japanse hulst is daar een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van’, aldus<br />
Zieleman. ‘Wij hebben dit gedaan in nauw overleg<br />
met onze wetenschappelijk me<strong>de</strong>werkster,<br />
mevrouw Renske Ek, haar voorganger Ben Groen<br />
en <strong>de</strong> Rijksgebouwendienst.’ Naast het vervangen<br />
van <strong>de</strong> struiken in <strong>de</strong> parterres wor<strong>de</strong>n ook <strong>de</strong><br />
kunststof ran<strong>de</strong>n vervangen, die nu na 30 jaar<br />
gebruik wel versleten zijn. ‘Deze wor<strong>de</strong>n vervangen<br />
door ran<strong>de</strong>n van cortenstaal. Ver<strong>de</strong>r wordt<br />
<strong>de</strong> beregeningsinstallatie in bei<strong>de</strong> tuinen volledig<br />
vervangen.’ De grond on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> buxussen is volgens<br />
Zieleman ook nodig aan vervanging toe.<br />
‘Die is volledig uitgemergeld. We geven uiteraard<br />
wel organische korrelmest bij <strong>de</strong> struiken,<br />
maar dat is op een gegeven moment niet meer<br />
voldoen<strong>de</strong>.’ Zieleman <strong>de</strong>nkt echter niet dat <strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>re buxussen bevattelijker voor <strong>de</strong> schimmelinfectie<br />
wer<strong>de</strong>n doordat <strong>de</strong> grond <strong>de</strong> afgelopen<br />
<strong>de</strong>cennia steeds slechter werd. ‘De ou<strong>de</strong>re buxussen<br />
hebben het opgelopen van <strong>de</strong> jonge buxussen<br />
in <strong>de</strong> Boventuin. In 2010 is <strong>de</strong> Bene<strong>de</strong>ntuin<br />
overigens nog een keer blank komen te staan.’<br />
Buxusmot<br />
De verschillen<strong>de</strong> partijen die betrokken zijn bij <strong>de</strong><br />
soortkeuze van <strong>de</strong> paleistuinen hebben gekozen<br />
voor Ilex crenata 'Dark Green', omdat <strong>de</strong>ze soort<br />
het meeste op Buxus lijkt. ‘Naast <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n van<br />
volledige renovatie is er nog een an<strong>de</strong>re re<strong>de</strong>n<br />
waarom we voor het vervangen van <strong>de</strong> struiken<br />
hebben gekozen’, legt Zieleman uit. ‘De huidige<br />
Aangetaste buxus in <strong>de</strong> tuin van Paleis Het loo.<br />
buxusstruiken zijn inmid<strong>de</strong>ls veel te hoog gewor<strong>de</strong>n.<br />
In een echte baroktuin zoals <strong>de</strong>ze horen <strong>de</strong><br />
struikjes zo'n 15 centimeter hoog én smal te zijn.<br />
In zowel <strong>de</strong> Koninginnetuin als <strong>de</strong> Koningstuin<br />
zijn <strong>de</strong> struiken inmid<strong>de</strong>ls zo'n 50 à 60 centimeter<br />
hoog en breed.’ Nog een re<strong>de</strong>n om voor<br />
Japanse hulst te kiezen, was voor Zieleman het<br />
feit dat naast <strong>de</strong> Cylindrocladium- en Volutellaaantasting<br />
die al in <strong>de</strong> struiken zit, op termijn het<br />
risico bestaat van aantasting door <strong>de</strong> buxusmot.<br />
‘Deze zit al in <strong>de</strong> Betuwe en komt steeds dichterbij.’<br />
Voorafgaand aan <strong>de</strong> beslissing om voor<br />
Japanse hulst te kiezen, hebben Zieleman en zijn<br />
team nog wel gekeken naar min<strong>de</strong>r gevoelige<br />
buxusrassen als <strong>de</strong> Buxus sempervirens 'Green<br />
Velvet'. Helaas was <strong>de</strong>ze soort ook gevoelig voor<br />
<strong>de</strong> schimmels. De tuindienst <strong>heeft</strong> dit zelf getest<br />
in <strong>de</strong> kwekerij van Het Loo. ‘Daarnaast hebben<br />
we ook gekeken naar een Duits on<strong>de</strong>rzoek in Bad<br />
Zwischenahn, waarbij allerlei gangbare buxusrassen<br />
getest zijn op hun persistentie tegen <strong>de</strong><br />
schimmelziektes. Ook daar kwam uit naar voren<br />
dat ze allemaal min of meer gevoelig zijn.’<br />
Terugkeer buxus?<br />
In Bad Zwischenahn zijn naast Japanse hulst ook<br />
taxus- en thujarassen on<strong>de</strong>rzocht. ‘Wij von<strong>de</strong>n<br />
die te afwijkend in vergelijking met buxus. Het<br />
moest wel een soort zijn die op buxus lijkt.’<br />
Zieleman <strong>heeft</strong> kort gele<strong>de</strong>n (van Dorus Rijkers,<br />
Cultus) ook gehoord over het Belgische on<strong>de</strong>r-<br />
zoek naar hybri<strong>de</strong>buxussoorten. ‘Op korte<br />
termijn is daar echter geen direct resultaat van<br />
te verwachten. Omdat <strong>de</strong> tuin op korte termijn<br />
gerenoveerd moest wor<strong>de</strong>n, kon<strong>de</strong>n we niet<br />
meer wachten totdat het on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong>ze<br />
Cylindrocladium-ongevoelige buxussoorten afgelopen<br />
is.’ En al zou het Belgische on<strong>de</strong>rzoek op<br />
tijd voltooid zijn, dan zit je volgens het hoofd<br />
tuindienst nog met <strong>de</strong> sporen van <strong>de</strong> schimmels<br />
in <strong>de</strong> grond. ‘Die blijven maar liefst vijf jaar latent<br />
aanwezig en kunnen in die perio<strong>de</strong> overslaan op<br />
<strong>de</strong> jonge aanplant. Dus mochten we ooit besluiten<br />
om weer over te stappen op buxus, dan moet<br />
er sowieso een lange perio<strong>de</strong> tussen zitten.’<br />
Zieleman <strong>heeft</strong> er samen met <strong>de</strong> leverancier<br />
van <strong>de</strong> jonge buxusstruiken en Cultus alles aan<br />
gedaan om <strong>de</strong> schimmels on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> duim te krijgen.<br />
‘We hebben het spuitschema ie<strong>de</strong>re keer<br />
aangepast en verfijnd. Uitein<strong>de</strong>lijk gebruiken<br />
we nu zo'n zes mid<strong>de</strong>len, on<strong>de</strong>r meer Mirage,<br />
Daconyl en Flint. Dit jaar hebben we <strong>de</strong> schimmels<br />
door zo'n tien keer te bespuiten aardig<br />
weten te weren, maar in <strong>de</strong> jaren daarvoor
moesten we soms om <strong>de</strong> tien dagen spuiten om<br />
het allemaal in or<strong>de</strong> te hou<strong>de</strong>n. En dat is een<br />
hele klus, als je dat moet doen voor 10.00 uur<br />
's ochtends of 's avonds omdat er tussendoor<br />
uiteraard publiek aanwezig is. De tuin is er ook<br />
niet voor ingericht om er snel met een spuitboom<br />
overheen te gaan.’<br />
Vorstgevoeligheid<br />
Zeer binnenkort begint <strong>de</strong> aannemer, als er geen<br />
sprake is van vorst, met het rooien van <strong>de</strong> buxussen<br />
in <strong>de</strong> Koninginne- en Koningstuin. Na <strong>de</strong><br />
inplant, komend voorjaar, zal Zieleman volgens<br />
Cultus <strong>de</strong> jonge Ilex crenata 'Dark Green' ook<br />
in <strong>de</strong> gaten moeten hou<strong>de</strong>n. ‘Zo zijn bemesting<br />
en zuurgraad heel belangrijke zaken bij Japanse<br />
hulst’, aldus het hoofd tuindienst. Spint kan<br />
in<strong>de</strong>rdaad ook een punt zijn, maar Ilex crenata<br />
'Dark Green' <strong>heeft</strong> wel glad<strong>de</strong> bla<strong>de</strong>ren en is<br />
daardoor bijvoorbeeld min<strong>de</strong>r gevoelig dan Ilex<br />
crenata 'Convexa'. ‘Wij hebben nu drie jaar<br />
ervaring met <strong>de</strong> Ilex crenata 'Dark Green' en in<br />
die tijd hoef<strong>de</strong>n <strong>de</strong> planten niet behan<strong>de</strong>ld te<br />
wor<strong>de</strong>n tegen ziekten en aantastingen.’ Zieleman<br />
<strong>de</strong>nkt met <strong>de</strong> Japanse hulst geen problemen te<br />
krijgen op het vlak van vorstgevoeligheid. ‘Dit<br />
jaar was het in februari hier minus 23 gra<strong>de</strong>n<br />
Celsius en <strong>de</strong> Ilex crenata in <strong>de</strong> proefparterre<br />
en op <strong>de</strong> kwekerij <strong>heeft</strong> er geen enkele last van<br />
gehad. Ook kasteel Assumburg in Heemskerk,<br />
met 10.000 stuks van dit soort, meld<strong>de</strong> geen<br />
problemen.’<br />
Zieleman beseft uiteraard wel dat het voor <strong>de</strong><br />
kwekers onplezierig is dat <strong>de</strong> buxus er op Het<br />
Loo uit gaat. Aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant vindt hij dat ze<br />
moeten bekijken hoe ze <strong>de</strong> huidige problemen<br />
op kunnen lossen, eventueel in samenwerking<br />
met het buitenland. ‘Buxus is natuurlijk wel een<br />
belangrijk cultuurgoed. Het zou heel jammer zijn<br />
als het verloren gaat.’<br />
Schimmel goed beheersbaar<br />
PPO Bomen en DLV Plant hebben met financiering<br />
door het Productschap Tuinbouw vanaf 2007<br />
veel on<strong>de</strong>rzoek gedaan naar Cylindrocladium in<br />
buxus. Dit on<strong>de</strong>rzoek wordt on<strong>de</strong>rsteund vanuit<br />
<strong>de</strong> praktijk, door fabrikanten, adviseurs en<br />
wetenschappelijk on<strong>de</strong>rzoek en begeleid door<br />
tien buxuskwekers die <strong>de</strong> begeleidingscommissie<br />
van het project vorm<strong>de</strong>n.<br />
René van Tol, manager Boomteelt bij DLV Plant,<br />
legt uit dat er niet alleen mid<strong>de</strong>lenon<strong>de</strong>rzoek<br />
is geweest, maar ook veel on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong><br />
ontwikkeling van <strong>de</strong> schimmel, diverse spuittechnieken<br />
en het voorkomen van aantastingen. ‘Zo<br />
<strong>heeft</strong> PPO Bomen on<strong>de</strong>r meer in een kas infectieproeven<br />
uitgevoerd met een breed sortiment<br />
buxus om te kijken welke soorten min<strong>de</strong>r gevoelig<br />
waren’, aldus Van Tol. ‘Naast het mid<strong>de</strong>lenon<strong>de</strong>rzoek<br />
<strong>heeft</strong> DLV Plant on<strong>de</strong>r meer proeven<br />
gedaan met af<strong>de</strong>kmaterialen in <strong>de</strong> vollegrond.<br />
We zoeken dus zeer breed naar oplossingen.’<br />
Van Tol ziet <strong>de</strong> toekomst voor buxus positief<br />
tegemoet. ‘Zowel in on<strong>de</strong>rzoek als in <strong>de</strong> praktijk<br />
blijkt Cylindrocladium goed beheersbaar.’ Hij<br />
legt uit dat allereerst <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m, bo<strong>de</strong>mstructuur<br />
en bemesting op or<strong>de</strong> moeten zijn. Ver<strong>de</strong>r<br />
is het een kwestie van op <strong>de</strong> juiste momenten<br />
spuiten met <strong>de</strong> juiste mid<strong>de</strong>len. ‘Wij hebben<br />
zelf een waarschuwingsmo<strong>de</strong>l, QMS Boomteelt,<br />
ontwikkeld en getest. Dit mo<strong>de</strong>l geeft op basis<br />
van metingen in het gewas een beeld van <strong>de</strong><br />
infectiedruk van schimmels zoals Cylindrocladium,<br />
maar bijvoorbeeld ook wanneer buxusbladvlo is<br />
te verwachten. Als je naar het mo<strong>de</strong>l van afgelopen<br />
seizoenen kijkt, dan zie je vier à vijf pieken<br />
per jaar die aangeven dat <strong>de</strong> infectiedruk van<br />
Cylindrocladium hoog was’, legt Van Tol uit. Ook<br />
het ontwikkelingsstadium van het gewas, <strong>de</strong><br />
plantafstand en <strong>de</strong> aanwezigheid van <strong>de</strong> schimmel<br />
bepalen of een bespuiting nodig is. Spuit je<br />
op het juiste moment met <strong>de</strong> juiste techniek en<br />
het juiste mid<strong>de</strong>l, dan kun je aantasting voorkomen<br />
of goed on<strong>de</strong>r controle hou<strong>de</strong>n, aldus Van<br />
Tol. ‘Buxustelers kunnen met min<strong>de</strong>r bespuitingen<br />
toe dan nu gangbaar is. Toch snap ik wel dat veel<br />
telers het risico op scha<strong>de</strong> willen beperken en liever<br />
een keer te veel dan te weinig spuiten.’<br />
Van Tol noemt Cylindrocladium momenteel<br />
beheersbaar. Het zou hem ook niet verbazen als<br />
<strong>de</strong> infectiedruk van Cylindrocladium ineens weer<br />
afneemt. ‘Je ziet ook an<strong>de</strong>re ziekten opkomen<br />
en ineens weer min<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n. Kijk bijvoorbeeld<br />
naar buxustopmijt. Vijftien jaar gele<strong>de</strong>n dachten<br />
we al dat we geen buxus meer kon<strong>de</strong>n kweken<br />
met het wegvallen van bepaal<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len.’<br />
25
Het is bijna kerst. Tijd om ballen weer in <strong>de</strong> boom te hangen. In <strong>de</strong>ze populier die wij troffen op weg naar Han<strong>de</strong>lskwekerij De Buurte in Oene op <strong>de</strong><br />
Veluwe is een enorm groot gezwel gegroeid (geschatte doorsne<strong>de</strong> minimaal één meter). Op <strong>de</strong> bal zitten zwamlichamen. De bal bestaat uit hout. Jitze<br />
Kopinga van Alterra (Wageningen Universiteit): ‘Deze tumoromvang zie je niet vaak op bomen. Vooral laten zitten en genieten, want als regel kunnen <strong>de</strong><br />
bomen er zogezegd oud mee wor<strong>de</strong>n. Dit type gezwellen komt met enige regelmaat voor op diverse boomsoorten, zoals beuk, zomereik, berk, et cetera.<br />
Vaak is <strong>de</strong> oorzaak van <strong>de</strong>ze ongecontroleer<strong>de</strong> niet meer te achterhalen. Bij tumorvormige blad- en takgallen zijn het doorgaans insecten en bij stamwoekeringen<br />
vaak schimmels, bacteriën of fytoplasma’s. De tumorveroorzaken<strong>de</strong> bacteriën Xanthomonas populi en Agrobacterium tumefaciens geven een an<strong>de</strong>r<br />
beeld en Taphrina-schimmels geven meer een heksenbezemachtige groei of een knobbel met veel kortloten. De aangetroffen houtrotschimmels zijn waarschijnlijk<br />
secundair, dus niet <strong>de</strong> eerste oorzaak van het gezwel.’<br />
26<br />
Bal in <strong>de</strong> boom
28<br />
Top of flop?<br />
On<strong>de</strong>rnemers kijken terug op zes maan<strong>de</strong>n <strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> 2012<br />
Zondag 7 oktober gingen <strong>de</strong> poorten van <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> 2012 <strong>de</strong>finitief op slot. Geduren<strong>de</strong> een half jaar toon<strong>de</strong>n in Venlo ook diverse bedrijven<br />
uit <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong> hun producten, kennis en kun<strong>de</strong>. Boom in Business vroeg enkele <strong>de</strong>elnemers naar hun bijdrage, het uitein<strong>de</strong>lijk<br />
behaal<strong>de</strong> resultaat, verbeterpunten en eventuele plannen voor <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> 2022.<br />
Auteur: Ruud Jacobs<br />
‘Meer werk- en ontwikkelruimte voor onze inzending’<br />
H. Crooijmans & Zn bv – Reuver<br />
Hetty Crooijmans: ‘Voor wat betreft <strong>de</strong> vraag wat onze eigen inzending <strong>heeft</strong> <strong>opgeleverd</strong>: het was een<br />
<strong>de</strong>cor voor overleg en bezoek met en van onze internationale en nationale relaties, ook nieuwe contacten,<br />
en een basis voor nieuwe ontwikkelingen voor <strong>de</strong> toekomst. Ver<strong>de</strong>r kon<strong>de</strong>n we interesses wekken van <strong>de</strong><br />
consument, collega’s en <strong>de</strong> han<strong>de</strong>l, kortom: een uitsteken<strong>de</strong> promotiegelegenheid. Voor <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong><br />
en dus ook voor ons is het lastig om het een en an<strong>de</strong>r in geld of omzet uit te drukken, want<br />
zo kort na <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> is dat niet te meten. Dat zal <strong>de</strong> toekomst uitwijzen. Het paviljoen van <strong>de</strong> Raad voor<br />
<strong>de</strong> Boomkwekerij was bedoeld om interesse te wekken van <strong>de</strong> consument, een belangrijke klant van <strong>de</strong><br />
sector, en het publiek voor te lichten over <strong>de</strong> positieve effecten van groen op het leven van alledag, maar<br />
ook over <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rne en gezon<strong>de</strong> teeltwijzen. Met behulp van ruim <strong>de</strong>rtig <strong>de</strong>skundige vrijwilligers die<br />
het paviljoen dagelijks beman<strong>de</strong>n, hebben we publiek/consumenten meegenomen in <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rne wereld<br />
van <strong>de</strong> productie, afzet en toepassingen van groen/planten. We hebben zo <strong>de</strong> sector positief kunnen<br />
presenteren en bezoekers geïnformeerd over <strong>de</strong> dagelijkse, internationale aspecten en contacten van <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlandse boomkwekerij als wereldspeler, ofwel het economisch belang voor Ne<strong>de</strong>rland. En natuurlijk<br />
kan het altijd beter. Voor Beautiful Rose Valley geldt <strong>de</strong>els hetzelf<strong>de</strong> als voor <strong>de</strong> inzending van <strong>de</strong> Raad<br />
voor <strong>de</strong> Boomkwekerij. Alleen hebben we hier <strong>de</strong> gelegenheid gehad om het publiek volop te interesseren<br />
voor <strong>de</strong> roos als een gezond, mooi, houdbaar en fantastisch product voor tuin en openbaar groen.<br />
Voor wat betreft <strong>de</strong> eigen inzending kan ik zeggen dat we het zeker weer zou<strong>de</strong>n doen omdat het een bijzon<strong>de</strong>r platform biedt voor contacten met<br />
bestaan<strong>de</strong> en nieuwe relaties wereldwijd, voor netwerken op allerlei niveaus en omdat het ons bedrijf en <strong>de</strong> sector zeker goeddoet. Ook voor het paviljoen<br />
van <strong>de</strong> Raad voor <strong>de</strong> Boomkwekerij geldt een ‘ja’, maar <strong>de</strong> tijd zal moeten leren of het mogelijk is om over tien jaar weer collectief en eventueel<br />
uit ‘collectieve mid<strong>de</strong>len’ een <strong>de</strong>rgelijke inzending te realiseren. Voor wat betreft hetgeen in 2022 an<strong>de</strong>rs zou moeten: een lastige vraag, maar natuurlijk<br />
hebben we vanuit <strong>de</strong> sector (Floria<strong>de</strong>commissie, Raad voor <strong>de</strong> Boomkwekerij en <strong>de</strong> Cultuurgroep voor Rozen en Rozenon<strong>de</strong>rstammen) onze <strong>de</strong>elname<br />
geëvalueerd. Deze evaluatie moet nog verwerkt en uitgewerkt wor<strong>de</strong>n en dan zullen mogelijke verbeterpunten ook aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> zijn. Voor onze<br />
eigen inzending kan ik in ie<strong>de</strong>r geval aangeven dat we te zijner tijd een aantal zaken wat eer<strong>de</strong>r zullen proberen op te pakken, zodat we meer werken<br />
ontwikkelruimte voor onze inzending hebben. Ver<strong>de</strong>r sta ik nog steeds achter <strong>de</strong> door ons gezamenlijk gekozen formule. Zo hebben we samen<br />
binnen het themaveld Relax and Heal <strong>de</strong> hoofdprijs van het themaveld gewonnen. Een geweldige beloning voor onze inzet!’
Achtergrond<br />
‘Het gevraag<strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemershandboek is nooit gekomen’<br />
Boomkwekerij Gebr. Van <strong>de</strong>n Berk - Sint-Oe<strong>de</strong>nro<strong>de</strong><br />
Anneke <strong>de</strong> Jong: ‘Onze inzending op het themaveld Environment bestond uit een<br />
twee<strong>de</strong>lige tuin, van elkaar geschei<strong>de</strong>n door een paviljoen. Het perceel was 850 m2<br />
groot en ge<strong>de</strong>eltelijk formeel en <strong>de</strong>els natuurlijk aangelegd. Het paviljoen, met een<br />
grote Metasequoia in het mid<strong>de</strong>n, was 7 x 7 meter groot. Binnen in het paviljoen<br />
kon<strong>de</strong>n bezoekers, door met panelen te schuiven, zelf bomen uitkiezen voor een<br />
straat en een plein. Zo kon men direct zien wat voor effect bomen op het straatbeeld<br />
hebben. De inzending <strong>heeft</strong> veel leads <strong>opgeleverd</strong>. Duizen<strong>de</strong>n mensen hebben in het<br />
paviljoen hun visitekaartje achtergelaten of gebruikgemaakt van <strong>de</strong> QR-co<strong>de</strong>s. Deze<br />
QR-co<strong>de</strong>s waren geplaatst bij <strong>de</strong> bomen en leid<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gebruikers naar een mobiele<br />
website waar men meer over <strong>de</strong> boomsoort kon lezen. <strong>Wat</strong> dit uitein<strong>de</strong>lijk zakelijk<br />
gaat opleveren, is moeilijk te zeggen. We zien <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> vooral als een langetermijninvestering<br />
en hebben onze inzending gebruikt als on<strong>de</strong>rsteuning van overige<br />
pr- en marketingactiviteiten. De logistieke organisatie van <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> kan beter. In <strong>de</strong><br />
opbouwfase kregen we slecht antwoord op onze vragen. Het gevraag<strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemershandboek is een aantal malen toegezegd, maar is nooit gekomen.<br />
Ook hebben we regelmatig kritiek op <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>ninzendingen gehoord. Een aantal daarvan was in<strong>de</strong>rdaad on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> maat. De bor<strong>de</strong>rs waren<br />
echter, ook aan het eind van het seizoen, prachtig. Ook <strong>de</strong> terreinin<strong>de</strong>ling was goed, met een mooie hoofdstructuur. Ondanks alle inspanningen en<br />
het grote aantal manuren dat in <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> is gaan zitten, zijn we positief over onze <strong>de</strong>elname. We hebben het bedrijf goed zichtbaar kunnen maken<br />
voor een groot publiek en veel positieve reacties gekregen. Deze Floria<strong>de</strong> was <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> waaraan we <strong>de</strong>elnamen. Het ligt in <strong>de</strong> lijn <strong>de</strong>r verwachting<br />
dat we er een volgen<strong>de</strong> keer weer bij zullen zijn, maar het is natuurlijk moeilijk om tien jaar vooruit te kijken.’<br />
‘Als kweker graag meer inspraak in het te kiezen assortiment’<br />
Rijnbeek en Zoon bv Vaste planten - Boskoop<br />
‘Legio verbeterpunten, maar ie<strong>de</strong>re Floria<strong>de</strong> is uniek’<br />
Bart Faassen bv - Tegelen<br />
Arno Rijnbeek: ‘Samen met vijftien an<strong>de</strong>re kwekers had<strong>de</strong>n wij een gezamenlijke<br />
inzending, waarmee we alle vaste planten in <strong>de</strong> algemene ge<strong>de</strong>elten van <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong><br />
geplant hebben. Tot op he<strong>de</strong>n <strong>heeft</strong> het direct nog niets <strong>opgeleverd</strong>. Echter, klanten<br />
reageren wel positief op het feit dat wij hier onze producten gepromoot hebben. Of<br />
we het nog een keer zo zou<strong>de</strong>n doen of an<strong>de</strong>rs? Ja, wij vin<strong>de</strong>n het belangrijk dat<br />
vaste planten gepromoot wor<strong>de</strong>n. Als kweker zou<strong>de</strong>n wij wel graag meer inspraak<br />
hebben in het te kiezen assortiment dat in <strong>de</strong> algemene vakken geplant wordt, zodat<br />
het publiek <strong>de</strong> soorten ook makkelijker kan vin<strong>de</strong>n om thuis in <strong>de</strong> tuin te planten.’<br />
Bart Faassen: ‘Als bedrijfsinzending van Bart Faassen Boomkwekerijen bv hebben wij in het basispark <strong>de</strong><br />
Carpinushagen als sponsoring gerealiseerd en als Bart Faassen Tegelen bv hebben wij planten via Arcadis<br />
aan <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> geleverd. <strong>Wat</strong> het <strong>opgeleverd</strong> <strong>heeft</strong>, is grote bekendheid van <strong>de</strong> regio Venlo als boomkwekerijgebied.<br />
Klanten waren on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> indruk en we wachten met smacht op or<strong>de</strong>rs. Natuurlijk zal ik er in<br />
2022 we<strong>de</strong>rom veel energie in steken, ook al is het in een an<strong>de</strong>re regio. Er zijn legio verbeterpunten, maar<br />
ie<strong>de</strong>re Floria<strong>de</strong> is uniek en ie<strong>de</strong>re regio pakt het an<strong>de</strong>rs aan.’<br />
29
30<br />
Achtergrond<br />
‘Bij <strong>de</strong> grondwerkzaamhe<strong>de</strong>n is behoorlijk ‘gemod<strong>de</strong>rd’<br />
Den Mul<strong>de</strong>r Boomteelt bv - Grubbenvorst<br />
Henk <strong>de</strong>n Mul<strong>de</strong>r: ‘Onze inzending bestond uit een bijzon<strong>de</strong>r boomkwekerijsortiment,<br />
getoond in diverse kweekstadia en toepassingsmogelijkhe<strong>de</strong>n. <strong>Wat</strong> het uitein<strong>de</strong>lijk <strong>heeft</strong><br />
<strong>opgeleverd</strong>, is moeilijk meetbaar, maar onze professionaliteit hebben we toetsbaar kunnen<br />
profileren. Uit <strong>de</strong> vele reacties blijkt dat onze planten als <strong>de</strong> meest vitale van <strong>de</strong> gehele<br />
Floria<strong>de</strong> wer<strong>de</strong>n bezien. Deze positieve uitslag van <strong>de</strong> toets is pure reclame voor onze<br />
on<strong>de</strong>rneming. <strong>Wat</strong> er beter moet? De inzendingterreinen dienen minimaal een jaar eer<strong>de</strong>r<br />
voor inplant vrijgegeven te wor<strong>de</strong>n. Het is van <strong>de</strong> gekke dat een tentoonstelling die één<br />
keer per tien jaar wordt gehou<strong>de</strong>n, pas één jaar voor opening <strong>de</strong> mogelijkheid biedt om<br />
bomen aan te planten. Voor een goe<strong>de</strong> ‘tentoonstelling’ dienen planten drie jaar van<br />
tevoren aangeplant te wor<strong>de</strong>n. Bij <strong>de</strong> grondwerkzaamhe<strong>de</strong>n is er op het huidige terrein<br />
behoorlijk ‘gemod<strong>de</strong>rd’. De grond is door een veelal bureaucratisch, protocollaire aansturing<br />
van <strong>de</strong> uitvoering verslempt en verdicht. Ondanks dat het overwegend vorstvaaggron<strong>de</strong>n<br />
betreft, is het toch gelukt <strong>de</strong> structuur te verpesten. De uitvoering van <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> 2022 zal <strong>de</strong>rhalve beleidsbepalend moeten zijn. Een beetje gezond<br />
boerenverstand zou al won<strong>de</strong>ren verrichten. Deze Floria<strong>de</strong> lag nu in onze achtertuin; over vijf jaar bekijken we of we ook in 2022 weer meedoen.’<br />
Heemskerk vaste planten - Noordwijk<br />
Gerard Heemskerk: ‘De waar<strong>de</strong>ring van <strong>de</strong> naar wij inschatten 300.000 mensen die door ons tuintje liepen, was hoog omdat mensen, daarnaar<br />
gevraagd, aangaven dat het een gemoe<strong>de</strong>lijke, fleurige tuin was. Daarnaast hebben we ook in World Show Stage permanent hosta op pot geshowd en<br />
daarmee het product bij zeer velen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aandacht gebracht. Over wat het ons <strong>heeft</strong> <strong>opgeleverd</strong>, valt niet zomaar iets te zeggen omdat het vooral<br />
een presentatie van het eigen bedrijf is waarbij ook het vak on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aandacht is gebracht. Wel waren er veel positieve reacties die contacten oplever<strong>de</strong>n<br />
en, naar wij verwachten, beperkt directe, maar zeker op langere termijn, han<strong>de</strong>l opleveren. Wij zijn als bedrijf overtuigd van presentaties op dit type tentoonstellingen.<br />
Of wij ook aan <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> zullen <strong>de</strong>elnemen, zal afhangen van het protocol. Als dat even stug is als dat van <strong>de</strong>ze editie, zullen<br />
we bedanken. Allereerst moet er een veel vrien<strong>de</strong>lijker en werkbaar<strong>de</strong>r protocol komen, want het nu gevoer<strong>de</strong> is zeer frustrerend en tegenwerkend. Meer<br />
fleur moet er ook zijn in <strong>de</strong> eerste maan<strong>de</strong>n en dat kan door veel meer bloembollen te gebruiken. Tien hectare gras is leuk, maar kan in het voorjaar door<br />
bloembollen een kleurenpracht zijn. Dat <strong>heeft</strong> <strong>de</strong> eerste bezoekers teleurgesteld. Die komen geen twee<strong>de</strong> keer en hebben kandidaat-bezoekers negatief<br />
gemotiveerd om te gaan. Ik durf te zeggen dat <strong>de</strong>ze fout 500.000 bezoekers <strong>heeft</strong> gekost, an<strong>de</strong>rs kan het toch niet dat <strong>de</strong> in basis mooiste Floria<strong>de</strong> op<br />
<strong>de</strong> beste plek ooit maar twee miljoen bezoekers tel<strong>de</strong>? Vakgenoten moeten meer betrokken wor<strong>de</strong>n. Dat zal niet meevallen, want veel bedrijven geloven<br />
niet meer in ‘<strong>de</strong> kost voor <strong>de</strong> baat’, maar het is als basis noodzakelijk. Productinfo en bordjes zijn dan misschien storend, maar wel informatief. Dat moet<br />
absoluut veel beter.’<br />
‘De regels omtrent <strong>de</strong> horeca mogen wat soepeler’<br />
Boomkwekerij Ebben – Cuijk<br />
Toon Ebben: ‘Onze inzending op <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> is ontworpen als een sprookjesbos met<br />
meerstammige bomen, knotbomen, solitaire heesters en vaste planten. Het “paviljoen”<br />
was een Mongoolse, ron<strong>de</strong> tent, een zogenaam<strong>de</strong> Yurt of Ger geheten. Daaromheen<br />
zat een vlechtwerk van wilgentenen (Salix alba ‘Chermesina’), verbon<strong>de</strong>n door vijf knotwilgen.<br />
Dit vlechtwerk symboliseert een kroon, met <strong>de</strong> vijf knotwilgen als kroonbomen<br />
die staan voor <strong>de</strong> vijf generaties Ebben - <strong>de</strong> vijf<strong>de</strong> generatie staat nu klaar - en <strong>de</strong> vijf<br />
gemeenten van het Land van Cuijk waarin Boomkwekerij Ebben al 150 jaar geworteld<br />
is. In samenwerking met <strong>de</strong> gemeenten, sponsoren en vrijwilligers van het Land van<br />
Cuijk is gezorgd voor een vrijwel dagelijkse bezetting en een ruim, gevarieerd aanbod<br />
van workshops en <strong>de</strong>monstraties. Door <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> zijn er meer contactmomenten met<br />
relaties geweest, een goe<strong>de</strong> manier om te netwerken en kennis te <strong>de</strong>len. Uit <strong>de</strong> vele<br />
reacties en feedback blijkt dat mensen onze inzending hebben ervaren als een fijne beleving<br />
op het gebied van groen en een oase van rust en inspiratie. Ook een volgen<strong>de</strong> keer<br />
zullen we gaan voor een samenwerking, zodat je met elkaar kunt zorgen voor een uitgebreid workshopprogramma en personele bezetting. Wij von<strong>de</strong>n<br />
het jammer dat we niet een combinatie kon<strong>de</strong>n maken met bijzon<strong>de</strong>re verlichting - het is natuurlijk prachtig om <strong>de</strong> meerstammige bomen sfeervol uit<br />
te lichten - , want <strong>de</strong> avondopenstellingen waren beperkt. De regels omtrent <strong>de</strong> horeca mogen wat soepeler, zodat je er ook op <strong>de</strong> eigen inzending een<br />
feestje van kunt maken. Ook zou<strong>de</strong>n we graag zien dat het geschikter zou zijn om <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> met relaties te bezoeken. Het is namelijk nogal tijdrovend<br />
om dit te voet te doen. Wellicht dat er meer aandacht zou kunnen zijn voor mobiliteit, bijvoorbeeld per fiets of golfkar, een uitdaging voor <strong>de</strong> nieuwe<br />
organisatie. Omdat <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> in 2022 niet in onze regio plaats zal vin<strong>de</strong>n, zullen we er op een an<strong>de</strong>re manier invulling aan gaan geven.’
‘De ‘vrijwillige’ bijdrage is niet genoeg op overgebracht’<br />
Kwekerijen Decker-Jacobs bv - Heythuysen<br />
‘Proberen meer productbeleving te creëren’<br />
Rosa Mundo bv – Meerlo<br />
Geert Mooren: ‘Onze bijdrage bestond uit rozenaanplant in een vijftal tuinen<br />
met <strong>de</strong> supergezon<strong>de</strong> Flower Carpet-rozen. We hebben zeer veel positieve reacties<br />
gekregen en veel contacten voor <strong>de</strong> toekomst. Ook was er directe verkoop, maar<br />
het kwantum is moeilijk precies in te schatten. We zou<strong>de</strong>n zeker een volgen<strong>de</strong> keer<br />
weer meedoen, maar hóé kan ik nu nog niet zeggen. Een verbeterpunt: proberen<br />
meer productbeleving te creëren, vooral bij jonge mensen. Laat zien wat er met het<br />
product allemaal mogelijk is. Men moet zich kunnen i<strong>de</strong>ntificeren met een product.<br />
Daardoor zal <strong>de</strong> interesse voor het product toenemen.’<br />
Sicco <strong>de</strong> Boer: ‘Wij zijn door <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> bv vier jaar gele<strong>de</strong>n bena<strong>de</strong>rd om <strong>de</strong> vaste planten te leveren voor<br />
<strong>de</strong> basisaanplant van het park. Deze vaste planten moesten ‘om niet’ geleverd wor<strong>de</strong>n. Het assortiment was<br />
reeds bepaald door <strong>de</strong> architecten van Arcadis, <strong>de</strong> bouwers van <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong>. Wij hebben als bedrijf negentien<br />
collega-kwekers zover gekregen om aan <strong>de</strong>ze vraag te voldoen. Daartoe is een stichting opgericht. De <strong>de</strong>elnemers<br />
van <strong>de</strong> stichting hebben elk een bijdrage geleverd, zodanig dat <strong>de</strong> aanvraag van 80.000 vaste planten<br />
kon wor<strong>de</strong>n gefinancierd. Na <strong>de</strong> eerste succesvolle levering en aanplant is zowel Arcadis als <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong><br />
bv overtuigd geraakt van <strong>de</strong> kennis en kun<strong>de</strong> van onze stichting en van <strong>de</strong> unieke samenwerking binnen <strong>de</strong><br />
vasteplantensector. Deze positieve samenwerking met <strong>de</strong> stichting <strong>heeft</strong> ertoe bijgedragen dat uitein<strong>de</strong>lijk<br />
190.000 vaste planten zijn aangeplant. De meeraantallen zijn tegen marktprijs bij <strong>de</strong> stichting ingekocht.<br />
<strong>Wat</strong> het ons oplevert, moet <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> jaren blijken. De samenwerking tussen <strong>de</strong> ontwerpers en ons als<br />
kwekers is meer dan uniek te noemen en krijgt <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> jaren hopelijk een vervolg in <strong>de</strong> aanleg van<br />
openbaar groen en dan met name in het gebruik van vaste planten hierin. Voor ons bedrijf zelf is er geen<br />
direct zakelijk voor<strong>de</strong>el. <strong>Wat</strong> betreft verbeterpunten voor 2022: De ‘vrijwillige’ bijdrage die wij geleverd hebben,<br />
is niet genoeg op <strong>de</strong> bezoeker overgebracht. Het prachtige park was voor een heel groot <strong>de</strong>el zo prachtig<br />
door het gebruik van <strong>de</strong> vaste planten in het openbaar groen. Dat is naar mijn i<strong>de</strong>e niet goed gecommuniceerd<br />
met <strong>de</strong> bezoeker. Het product moet meer wor<strong>de</strong>n uitgediept. Het paviljoen van <strong>de</strong> boomkwekerij <strong>heeft</strong> pas met <strong>de</strong> presentatie van <strong>de</strong> rozen, en in<br />
<strong>de</strong> laatste vier weken met <strong>de</strong> presentatie van <strong>de</strong> vaste planten, veel naar <strong>de</strong> bezoeker kunnen uitdragen. Zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze planten had het paviljoen zijn doel<br />
gemist. In 2022 doen wij als bedrijf hoogstwaarschijnlijk weer mee. Er liggen dan veel mogelijkhe<strong>de</strong>n om in <strong>de</strong> verticale tuin en op balkons <strong>de</strong> toepassing<br />
van vaste planten te benadrukken. Een vasteplantenkweker in <strong>de</strong> buurt van Almere mag dan het voortouw nemen namens het collectief.’<br />
‘Kies <strong>de</strong> boegbeel<strong>de</strong>n per gewas’<br />
Boomkwekerij Fleuren - Baarlo<br />
Han Fleuren: ‘We had<strong>de</strong>n een gezamenlijke inzending met Baumschule Lappen<br />
en <strong>de</strong> Vrien<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> door mid<strong>de</strong>l van het Vrien<strong>de</strong>nbos met <strong>de</strong> fruithagen<br />
en <strong>de</strong> Keltische boomhoroscoop. Voor Fleuren was het Vrien<strong>de</strong>nbos bij mooi<br />
weer dé plek om met klanten naar toe te gaan als startpunt en/of lunchbreak van<br />
hun Floria<strong>de</strong>-bezoek. Veel mensen en bedrijven zijn op een leuke wijze in contact<br />
gekomen met diverse aspecten van <strong>de</strong> fruitteelt en met name met <strong>de</strong> diversiteit<br />
aan fruitsoorten en rassen in Ne<strong>de</strong>rland. We zijn vaak vastgelegd door filmploegen<br />
en journalisten. Al met al hebben we louter positieve pr gehad. Hoe dit zich in <strong>de</strong><br />
toekomst vertaalt, is voor Boomkwekerij Fleuren moeilijker te berekenen, maar voor<br />
Minitree.nl was het een megasucces. De website www.minitree.nl is net als www.minitree.<strong>de</strong> door <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> 35.000 keer bezocht door bezoekers die<br />
meer dan vier minuten op <strong>de</strong> site zijn gebleven! Ja, we zou<strong>de</strong>n het zeker nog een keer zo doen. De vele contacten, ook met me<strong>de</strong>-exposanten, hebben<br />
voor veel dwarsverban<strong>de</strong>n gezorgd. Bij een volgen<strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> in <strong>de</strong> buurt zou ik voor 180 dagen een directeur aanstellen en er zelf ie<strong>de</strong>re dag gaan<br />
staan. Voor een volgen<strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> adviseer ik om vooral in een vroeg stadium meer boomkwekerijvakgenoten te betrekken. Kies <strong>de</strong> boegbeel<strong>de</strong>n per<br />
gewas, die met verve het verhaal kunnen uitdragen en betaal ze als sector daarvoor. De tomatenmensen hebben dit heel slim gedaan door Ton Janssen<br />
van Tasty Tom, generiek voor glasgroenten, in te zetten! Al met al moet ik zeggen dat zeker hier in het oosten van het land veel collega’s hun boompje<br />
hebben bijgedragen. Niet afwachten tot je gevraagd wordt, maar grijp zelf je kans, samen met collega’s.’<br />
31
info.benelux@klasmann-<strong>de</strong>ilmann.com<br />
www.klasmann-<strong>de</strong>ilmann.nl<br />
De groene standaard:<br />
Klasmann GreenFibre<br />
Klasmann GreenFibre is een substraatgrondstof die wordt<br />
verkregen door het vervezelen van Naaldhoutchips. Tij<strong>de</strong>ns het<br />
productieproces ontstaan door hoge druk temperaturen tot<br />
125 °C, waardoor <strong>de</strong> Klasmann GreenFibre gehygiëniseerd en<br />
fysisch stabiel wordt.<br />
Klasmann GreenFibre wordt zon<strong>de</strong>r ver<strong>de</strong>re toevoegingen<br />
geproduceerd en is PEFC gecertificeerd.<br />
zon<strong>de</strong>r<br />
Klasmann GreenFibre<br />
Luchtcapaciteit<br />
(pF 1,0) 13 Vol. %<br />
20 %<br />
Klasmann GreenFibre<br />
Luchtcapaciteit<br />
(pF 1,0) 22 Vol. %<br />
35 %<br />
Klasmann GreenFibre<br />
Luchtcapaciteit<br />
(pF 1,0) 30 Vol. %<br />
KD12.121_Anz_NL_190x135_RZ.indd 1 31.07.12 14:57<br />
Voorraadtanks<br />
Leverbaar van 400<br />
t/m 1500 liter<br />
Haspel opbouw mogelijk<br />
Prijzen vanaf €900,-<br />
tl-412<br />
400 liter tank<br />
12 meter<br />
spuitboom<br />
Prijs: €2350,-<br />
Gedragen veldspuiten<br />
Leverbaar met 400 - 600 - 800<br />
- 1000 - 1200 en 1500 liter<br />
tankinhoud<br />
Boombreedtes: 12, 15 en 18 m.<br />
Standaard afgeleverd met<br />
SKL-keuring<br />
tl-612<br />
600 liter tank<br />
12 meter<br />
spuitboom<br />
Prijs: €2850,-<br />
tl-815<br />
800 liter tank<br />
15 meter<br />
spuitboom<br />
Prijs: €3990,-<br />
speciaalbouw<br />
Heeft u een i<strong>de</strong>e?<br />
wij <strong>de</strong>nken graag met u mee!<br />
Onlangs afgeleverd:<br />
Containerveldspuit<br />
T: 06 - 538 63 224 • E: info@benschuitert.nl<br />
www.benschuitert.nl<br />
“Prettige<br />
kerstdagen,<br />
Gelukkig<br />
nieuwjaar”<br />
&<br />
Direct leverbaar 100.000<br />
Buxusstek ‘faulkner’<br />
www.wilbertstek.nl<br />
Smidstraat 1 - 6691 ES - Gendt<br />
Tel. 0481 - 425543 | Mob. 06 - 54255446<br />
Fax 0481 - 422963 | info@wilbertstek.nl
Achtergrond<br />
‘Er moet meer kleur in het park’<br />
M. van <strong>de</strong>n Oever Boomkwekerijen - Haaren<br />
Harm Horlings: ‘Als bedrijf hebben wij <strong>de</strong> berken beschikbaar gesteld voor het themaveld<br />
Green Engine, <strong>de</strong> bomen voor een aantal inzendingen en 450 bomen geleverd voor<br />
<strong>de</strong> aankleding van het park. <strong>Wat</strong> het uitein<strong>de</strong>lijk zakelijk <strong>heeft</strong> <strong>opgeleverd</strong>, kan ik niet<br />
zeggen omdat dat niet het directe doel was van onze <strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong>ze Floria<strong>de</strong>. De<br />
Floria<strong>de</strong> is vooral bedoeld als een mid<strong>de</strong>l om het publiek te tonen wat <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
tuinbouw allemaal kan en wil doen. Er zijn een paar dingen die in 2022 an<strong>de</strong>rs zou<strong>de</strong>n<br />
kunnen en misschien ook wel moeten:<br />
1. De inzendingen moeten eer<strong>de</strong>r aangeplant wor<strong>de</strong>n.<br />
2. Er moet meer kleur in het park en in <strong>de</strong> inzendingen komen van april t/m oktober.<br />
3. De catering kan beter en met meer waar voor je geld.<br />
4. Er moet meer informatie vooraf en tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> openstelling komen over het gebruikte<br />
assortiment.<br />
5. Waarschijnlijk zijn we in 2022 weer een stuk ver<strong>de</strong>r op <strong>de</strong> digitale snelweg; daar<br />
kunnen we nog beter op inspelen.<br />
Als je mij vraagt ‘Zou je het nog een keer zo doen?’, dan is het antwoord volmondig ‘Ja, heel graag’, vooral omdat je in <strong>de</strong> afgelopen jaren zo ongelooflijk<br />
veel geleerd hebt. Die kennis zou ik zo weer in willen zetten. Het was voor mij een feest om te mogen doen, van het begin tot <strong>de</strong> sluiting<br />
aan toe.’<br />
‘Ga meer actief op zoek naar bedrijven die<br />
passen binnen het concept’<br />
BVB Substrates – Grubbenvorst<br />
Werner Hendriks: ‘BVB Substrates kijkt met plezier terug op een mooi halfjaar Floria<strong>de</strong>.<br />
Meer<strong>de</strong>re re<strong>de</strong>nen hebben ons als bedrijf <strong>de</strong>stijds doen besluiten om <strong>de</strong>el te nemen.<br />
Onze <strong>de</strong>elname <strong>heeft</strong> meer<strong>de</strong>re doelen gediend. Eén van onze vier vestigingen, Euroveen<br />
te Grubbenvorst, ligt op een steenworp afstand van <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong>. Je zou kunnen zeggen<br />
dat <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> in <strong>de</strong> achtertuin van Euroveen lag. Daarbij komt dat we ons, als een van<br />
<strong>de</strong> belangrijkste wereldspelers op substraatgebied, verantwoor<strong>de</strong>lijk voel<strong>de</strong>n om onze<br />
vaak on<strong>de</strong>rbelichte branche te vertegenwoordigen op <strong>de</strong> world horticulture expo: <strong>de</strong><br />
Floria<strong>de</strong>. Diverse, nieuwe plannen, i<strong>de</strong>eën en uitdagingen <strong>heeft</strong> BVB weten te koppelen en te integreren in het Floria<strong>de</strong>-paviljoen At The Foundation<br />
Of Growth. Dit is niet alleen gedaan ter promotie van ons bedrijf, maar tevens ter promotie van <strong>de</strong> gehele bedrijfstak van substraatproducenten,<br />
met daarnaast als achterliggend doel om richting <strong>de</strong> consument <strong>de</strong> bewustwording van het gebruik van een goe<strong>de</strong> potgrond te creëren. Immers, het<br />
substraat is <strong>de</strong> basis van <strong>de</strong> groei. Momenteel evalueert BVB Substrates <strong>de</strong> <strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong>. Nu, enkele maan<strong>de</strong>n na <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong>, kunnen<br />
we zeggen dat <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> ons veel goeds gebracht <strong>heeft</strong>. Te noemen zijn natuurlijk <strong>de</strong> vele nieuwe en bestaan<strong>de</strong> (inter)nationale businesscontacten.<br />
Hieruit hopen we voldoen<strong>de</strong> spin-off te genereren. Ver<strong>de</strong>r bekijken we een aanpassing van het businessmo<strong>de</strong>l ten voor<strong>de</strong>le van <strong>de</strong> kleinere afnemers<br />
en is het begrip BVB Substrates, als specialist op substraatgebied, hierdoor nogmaals bevestigd. Dit levert zakelijk niet direct iets op, maar is wel iets<br />
waar BVB trots op is. Op <strong>de</strong> vraag ‘Zou u het nog een keer zo doen?’, is het antwoord ontkennend. Naast het feit dat BVB het an<strong>de</strong>rs zou aanpakken,<br />
hebben wij als bedrijf nog enkele tips voor <strong>de</strong> gemeente Almere, on<strong>de</strong>r meer: ga meer actief op zoek naar bedrijven die passen binnen het concept!<br />
Op <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> in Venlo zijn helaas veel concessies gedaan ten aanzien van het oorspronkelijke concept, die afbraak <strong>de</strong><strong>de</strong>n aan inzendingen die<br />
wél binnen het concept pasten. Tot in 2022!’<br />
De rondvraag on<strong>de</strong>r enkele <strong>de</strong>elnemers uit <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong> laat zien dat hun aanwezigheid op <strong>de</strong> wereldtuinbouwtentoonstelling in Venlo<br />
veelal (nog) niet direct in har<strong>de</strong> euro’s kon wor<strong>de</strong>n ingewisseld. De behaal<strong>de</strong> winst ligt met name in bedrijfs-pr, promotie van <strong>de</strong> sector en zijn<br />
producten en ook in het creëren van maatschappelijk draagvlak.<br />
33
Botanische informatie<br />
Het geslacht Acer is voor het eerst beschreven<br />
door <strong>de</strong> Franse botanicus Joseph Pitton <strong>de</strong><br />
Tournefort (1656-1708), die naast expedities om<br />
nieuwe soorten te ont<strong>de</strong>kken veel werk <strong>heeft</strong><br />
verricht in <strong>de</strong> vereenvoudiging van <strong>de</strong> classificatie<br />
van planten op basis van bloeiwijzen.<br />
Zodoen<strong>de</strong> <strong>heeft</strong> hij <strong>de</strong> weg gebaand voor<br />
Linnaeus, die veel van <strong>de</strong> geslachtsnamen en<br />
beschrijvingen van Tournefort dankbaar overnam<br />
in zijn Genera Plantarum van 1737 en het Species<br />
Plantarum van 1753.<br />
Het geslacht Acer is zo groot, zo complex en zo<br />
divers, dat vrijwel alle grote namen in <strong>de</strong> botanie,<br />
zoals Tournefort, Linnaeus, Thunberg (1793), De<br />
Candolle (1824), Bentham & Hooker (1862),<br />
Reh<strong>de</strong>r (1905), Hu & Cheng (1948), Bean (1970)<br />
en Krüssmann (1976), er iets of meer over geroepen<br />
hebben en/of gepubliceerd hebben. In 1976<br />
is door dr. P.C. <strong>de</strong> Jong, een Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
esdoornspecialist bij uitstek, op basis van een<br />
34<br />
De vlag hijsen voor <strong>de</strong> Noorse esdoorn: Deel 2<br />
Superboom <strong>heeft</strong> veel volgers<br />
Het sortiment Noorse esdoorns leeft blijkbaar on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> volgers van dit feuilleton: een aantal lezers reageer<strong>de</strong>n op mijn vorige artikel van dit<br />
feuilleton over <strong>de</strong> Noorse esdoorns. Een aantal daarvan vroeg behan<strong>de</strong>ling van enkele CV’s van Noorse esdoorns die <strong>de</strong> vorige keer niet aan<br />
bod geweest zijn, en an<strong>de</strong>ren had<strong>de</strong>n specifieke wensen over te behan<strong>de</strong>len nieuwe geslachten. Dat doet mij heel veel <strong>de</strong>ugd. Hierbij draai<br />
ik uw aangevraag<strong>de</strong> plaatje over <strong>de</strong>ze superbomen.<br />
Auteur: Jan P.Mauritz<br />
omvangrijke studie van het geslacht Acer een<br />
on<strong>de</strong>rver<strong>de</strong>ling gemaakt in maar liefst veertien<br />
secties waarvan er negen weer on<strong>de</strong>rver<strong>de</strong>eld zijn<br />
in twee of drie series. Hoezo complex, die Acerclan?!<br />
Om met betrekking tot <strong>de</strong>ze complexe materie<br />
toch licht in <strong>de</strong> duisternis te werpen, is Maples of<br />
the World in 1994 verschenen, een botanisch<br />
boekwerk geschreven door Dick M. van Gel<strong>de</strong>ren,<br />
bovengenoem<strong>de</strong> Piet C. <strong>de</strong> Jong en Herman J.<br />
Oterdoom, met <strong>de</strong> or<strong>de</strong>ning van het genus Acer.<br />
Even terug naar <strong>de</strong> verzoeknummers: als aanvulling<br />
op het vorige <strong>de</strong>el nog twee Noorse makkers,<br />
te weten <strong>de</strong> Acer platanoi<strong>de</strong>s ‘Autumn<br />
Blaze’ en Acer platanoi<strong>de</strong>s ‘Eurostar’ uit uw lijstje<br />
van zeven waarvan on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re <strong>de</strong> CV’s<br />
‘Reitenbachii’ en ‘Superform’ ook <strong>de</strong>el uitmaakten.<br />
‘Waarom nu, achteraf, <strong>de</strong>ze twee wel aan ons<br />
voorstellen, JP? Kon dat niet direct in <strong>de</strong> vorige<br />
editie?,’ vraagt Willem. ‘En waarom <strong>de</strong>ze twee?’<br />
Nou, Willem, dat zal ik vertellen. Deze bomen<br />
hebben allebei bijzon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n die niets met hun<br />
kenmerken en toepassingsmogelijkhe<strong>de</strong>n te<br />
maken hebben, namelijk door menselijke invloe<strong>de</strong>n<br />
op <strong>de</strong>ze bomen. Gezeik dus eigenlijk en<br />
daarom heb ik ze toen bewust overgeslagen! Nu,<br />
op basis van verzoeknummers, dan toch. De ene<br />
z’n CV-naam is i<strong>de</strong>ntiek aan een CV van een<br />
an<strong>de</strong>re esdoornsoort en lijkt daarnaast ook sterk<br />
op een CV van weer nog een an<strong>de</strong>re esdoornsoort<br />
en <strong>de</strong> ‘Eurostar’ is kwekersrechtelijk<br />
beschermd wat inhoudt dat niet ie<strong>de</strong>reen <strong>de</strong>ze<br />
boom zomaar mag vermeer<strong>de</strong>ren en kweken.<br />
Acer platanoi<strong>de</strong>s ‘Autumn Blaze’<br />
Bij <strong>de</strong>ze makker is <strong>de</strong> CV-naam zoals het hoort:<br />
met hoofdletter en tussen komma’s.<br />
Het is een vrij nieuwe cultivar van boomkwekerij
Sortiment<br />
De bergesdoorn of gewone esdoorn;<br />
Acer pseudoplatanus en CV’s<br />
Binnen <strong>de</strong> systematische in<strong>de</strong>ling van het<br />
Regnum Vegetabile - het Plantenrijk -<br />
behoort het geslacht Acer tot <strong>de</strong> or<strong>de</strong> van <strong>de</strong><br />
Sapindales en daarbinnen tot <strong>de</strong> familie van<br />
<strong>de</strong> Aceraceae: <strong>de</strong> esdoornfamilie.<br />
Deze familie bestaat uit slechts twee geslachten:<br />
Acer en Dipteronia. Bijzon<strong>de</strong>r is dat het<br />
geslacht Acer zeer uitgebreid is met ongeveer<br />
120 verschillen<strong>de</strong> soorten met hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n<br />
species ver<strong>de</strong>eld over <strong>de</strong>ze soorten, een fors<br />
aantal ssp’s (on<strong>de</strong>rsoorten), vars en forma’s<br />
en dan nog een berg cultuurvariëteiten.<br />
Daarentegen is het geslacht Dipteronia heel<br />
klein en bestaat het uit slechts twee species:<br />
Dipteronia sinensis en Dipteronia dyeriana.<br />
De naam Acer is afgeleid van het Griekse<br />
woord ac = ‘scherp’, wat slaat op <strong>de</strong> scherpe<br />
lobben van het blad. Voor <strong>de</strong> liefhebbers<br />
on<strong>de</strong>r u: <strong>de</strong> naam Dipteronia komt ook uit<br />
het Grieks en is een samenvoeging van di =<br />
‘twee’ en pteron = ‘vleugel’ en verwijst naar<br />
<strong>de</strong> beken<strong>de</strong> za<strong>de</strong>n voorzien van twee zaadvleugels<br />
- Samara’s heten die gevleugel<strong>de</strong><br />
nootvruchten. Weet u nog uit <strong>de</strong> vorige editie?<br />
- die ook zo kenmerkend zijn voor neef<br />
Acer. Vooral <strong>de</strong> grootte en <strong>de</strong> hoek tussen<br />
<strong>de</strong> vleugels zijn belangrijke kenmerken bij <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>terminatie van esdoorns.<br />
Jeffers uit Amerika, die <strong>de</strong> boom selecteer<strong>de</strong> uit<br />
een groep zaailingen. Het is een sterke, snelgroeien<strong>de</strong><br />
boom met een smalle, piramidale kroon in<br />
zijn jonkheid tot smal ovaal bij het ou<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n.<br />
De boom vormt een goed doorgaan<strong>de</strong> stam, the<br />
central lea<strong>de</strong>r zoals Amerikaanse boomkwekers<br />
dat fenomeen noemen. De boom reikt tot 20 -<br />
22 meter hoogte on<strong>de</strong>r i<strong>de</strong>ale omstandighe<strong>de</strong>n<br />
en dat is voor <strong>de</strong>ze makker vooral op <strong>de</strong> drogere,<br />
voedingsrijke gron<strong>de</strong>n. Het blad is als van <strong>de</strong><br />
soort, maar opvallend hel<strong>de</strong>rgroen en gezond. De<br />
herfstkleur is oranjerood en dan lijkt het wel of<br />
<strong>de</strong> boom in brand staat. De hele boom straalt<br />
een enorme gezondheid uit en is heel goed toepasbaar<br />
als straatboom, ook in niet al te bre<strong>de</strong><br />
profielen. Nu dan het gezeik, Willem. Er bestaat<br />
ook een Acer x freemanii AUTUMN BLAZE,<br />
die eigenlijk correct benaamd Acer x freemanii<br />
‘Jeffersred’ heet.<br />
AUTUMN BLAZE, in kapitalen geschreven en zon<strong>de</strong>r<br />
komma’s, is een han<strong>de</strong>lsnaam en die mag wel<br />
toegepast wor<strong>de</strong>n, maar het zaait verwarring.<br />
Verwarring en verwisseling ontstaat ook vaak met<br />
Acer rubrum ‘Autumn Flame’, een CV van <strong>de</strong><br />
ro<strong>de</strong> esdoorn met een meer dan spectaculaire en<br />
indrukwekken<strong>de</strong> herfstkleur. Bovenstaan<strong>de</strong><br />
bomen komen op een later moment in dit feuilleton<br />
voor. Ze zijn het meer dan waard om aan u<br />
voor te stellen!<br />
Acer platanoi<strong>de</strong>s ‘Eurostar’<br />
Een selectie uit een Noorse esdoorn die in 1977<br />
in Bennekom gevon<strong>de</strong>n was en sinds 1983 in een<br />
klonentoets van ‘De Dorschkamp’ (voorloper van<br />
Alterra) beoor<strong>de</strong>eld is. In 1992 is er kwekersrecht<br />
aan ‘De Dorschkamp’ op verleend en vervolgens<br />
is een licentie afgegeven voor productie en verkooprechten<br />
aan boomkwekerij Martin van <strong>de</strong> Bijl<br />
Boomkwekerijen in <strong>de</strong> Betuwe. Deze licentie is<br />
vervolgens overgegaan naar Brienissen Bomen BV<br />
in Opheus<strong>de</strong>n. De boom kwam uit een klonentest<br />
met 27 CV’s van an<strong>de</strong>re makkers als beste uit<br />
<strong>de</strong> bus, maar is vrij onbekend bij het overgrote<br />
<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> vakbroe<strong>de</strong>rs omdat <strong>de</strong> boom beperkt<br />
beschikbaar is. Het is een grote boom die tot 20<br />
meter hoogte gaat met een kaarsrechte, doorgaan<strong>de</strong><br />
spil met een regelmatige kroonopbouw<br />
met relatief dunne en opgaan<strong>de</strong> takken met een<br />
takhoek van ca. 45°. Zowel in lengte- als in diktegroei<br />
een topper die toch geen zware takken,<br />
gaffels of zuigers vormt, als je hem tenminste<br />
niet verminkt bij het on<strong>de</strong>rhoud. De boom loopt<br />
erg laat uit, <strong>de</strong> bre<strong>de</strong> bla<strong>de</strong>ren hebben vaak wat<br />
ondui<strong>de</strong>lijke, wijdgetan<strong>de</strong> lobben, lichtgroen verlopend<br />
naar donker<strong>de</strong>re tinten en daardoor is er<br />
min<strong>de</strong>r scha<strong>de</strong> door late nachtvorsten mogelijk.<br />
De boom stelt bedui<strong>de</strong>nd min<strong>de</strong>r eisen aan <strong>de</strong><br />
bo<strong>de</strong>m dan zijn broers en is prima geschikt als<br />
straat- en laanboom in het har<strong>de</strong> stadsklimaat,<br />
maar ook prima toepasbaar in landschappelijke<br />
beplantingen, op bedrijventerreinen en hij kan<br />
ook nog goed tegen <strong>de</strong> wind. Een waar<strong>de</strong>volle<br />
boom dus, mits er voldoen<strong>de</strong> bo<strong>de</strong>mvruchtbaarheid<br />
is en dat is logisch. Je mag van een boom<br />
niet verwachten dat hij goed groeit zon<strong>de</strong>r hem<br />
te vreten te geven, toch?!<br />
Zo, dat was <strong>de</strong> beantwoording van <strong>de</strong> verzoekjes.<br />
En dan nu naar <strong>de</strong> hoofdpersoon van dit <strong>de</strong>el van<br />
het feuilleton: <strong>de</strong> Acer pseudoplatanus en zijn<br />
CV’s.<br />
De soortnaam pseudoplatanus behoeft geen ver<strong>de</strong>re<br />
uitleg. Deze esdoorn behoort in sectie VIII<br />
Acer en draagt <strong>de</strong> officiële botanische naam Acer<br />
pseudoplatanus L. (1753). Binnen <strong>de</strong> sectie Acer<br />
vallen on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re ook <strong>de</strong> beken<strong>de</strong> soort Acer<br />
saccharum en <strong>de</strong> min<strong>de</strong>r beken<strong>de</strong> soorten als<br />
Acer monspessulanum en Acer opalus en <strong>de</strong>,<br />
voor op enkele stervelingen na, totaal onbeken<strong>de</strong><br />
en in Europa niet in cultuur te vin<strong>de</strong>n Acer<br />
heldreichii ssp. trautvetteri, een mid<strong>de</strong>lgrote<br />
boom tot 17 meter hoogte uit <strong>de</strong> Kaukasus,<br />
genoemd naar E.R. Von Trauvetter (1809-1889),<br />
<strong>de</strong> directeur van <strong>de</strong> botanische tuin in St.<br />
Petersburg. Er zijn ca. <strong>de</strong>rtig CV’s van Acer<br />
pseudoplatanus, die het gebruik van <strong>de</strong>ze boom<br />
goed mogelijk maken als parkboom, maar ook<br />
als bomen in <strong>de</strong> private omgeving en als straaten<br />
laanboom in ste<strong>de</strong>n en dorpen, op bedrijventerreinen,<br />
fabriekscomplexen en landschappelijke<br />
beplantingen; een superboom dus!<br />
Kenmerken<br />
Het natuurlijk verspreidingsgebied van bergesdoorns<br />
strekt zich uit over <strong>de</strong> gematig<strong>de</strong> klimaatzone<br />
van Mid<strong>de</strong>n- en Zuid-Europa en dan met<br />
name in <strong>de</strong> bergachtige gebie<strong>de</strong>n, vandaar <strong>de</strong><br />
naam bergesdoorn. Het Hartzgebergte, <strong>de</strong><br />
Kaukasus, <strong>de</strong> Pyreneeën, <strong>de</strong> Alpen, <strong>de</strong> Karpaten<br />
en het noor<strong>de</strong>lijk Griekse berggebied zijn <strong>de</strong> locaties<br />
bij uitstek waar onze vriend het naar zijn zin<br />
<strong>heeft</strong>.<br />
De boom is niet inheems in ons land. Niet dus,<br />
ondanks allerlei pogingen van puriteinen om dat<br />
wel zo te laten zijn - ‘Huppakee, weer een paar<br />
vijan<strong>de</strong>n erbij, JP!’ - en is ook niet inheems in<br />
Engeland, Ierland, België, Noord-Frankrijk, Noord-<br />
Duitsland en Scandinavië. De boom <strong>heeft</strong> zich<br />
wel een plek verworven in <strong>de</strong>ze lan<strong>de</strong>n, en méér<br />
dan, groeit er weel<strong>de</strong>rig en <strong>heeft</strong> zich volledig<br />
aangepast aan <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n daar en verjongt<br />
zich ook daar.<br />
Aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kanten van <strong>de</strong> grote zeeën hebben<br />
<strong>de</strong> bergesdoorns zich ook succesvol gevestigd<br />
en zijn ook daar geheel ingeburgerd. Dan<br />
gaat het dus over Noord-Amerika, maar ook over<br />
Australië en Nieuw-Zeeland.<br />
Bergesdoorns zijn machtig grote bomen, tot ruim<br />
35 meter hoog en hoger in zijn optimum. De<br />
machtige, koepelvormige kroon is meestal tot ca.<br />
80% van <strong>de</strong> hoogte breed, met een onregelmatig<br />
gevorm<strong>de</strong> kroon. De boom is niet echt veeleisend<br />
voor wat betreft zijn standplaats, maar wel ijzersterk<br />
waardoor hij zelfs met min<strong>de</strong>re leefomstandighe<strong>de</strong>n<br />
in leven blijft.<br />
De boom vormt machtige en imposante stammen<br />
en gesteltakken die schitterend in zilverachtig<br />
grijze, oranjebruine, kleine tot mid<strong>de</strong>lgrote onregelmatig<br />
gevorm<strong>de</strong> schorspaatjes afschilfert. In<br />
zijn natuurlijke gebied zijn <strong>de</strong> stammen vrij kort<br />
en dik en drager van circa zeven enorme gestel-<br />
35
takken. Deze gesteltakken zijn aan <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzij<strong>de</strong><br />
ook prachtig afschilferend, wittig grijs, geelgroen<br />
van kleur, verlopend tot olijfgroen en schuin<br />
afstaand vanaf <strong>de</strong> centrale stamspil. En dan een<br />
van <strong>de</strong> belangrijkste morfologische kenmerken<br />
van <strong>de</strong> esdoorns: <strong>de</strong> tegenoverstaan<strong>de</strong> knopstand<br />
en dus ook bladstand. De knoppen van <strong>de</strong> bergesdoorn<br />
zijn groen op grijsbruine twijgen; groene<br />
knoppen in tegenstelling tot <strong>de</strong> ro<strong>de</strong> knoppen<br />
van zijn noor<strong>de</strong>lijk leven<strong>de</strong> neef. De grote, matglanzen<strong>de</strong><br />
of doffe, groene, handvormig ingesne<strong>de</strong>n<br />
bla<strong>de</strong>ren hebben meestal drie tot vijf en<br />
soms zeven ingesne<strong>de</strong>n en grote toegespitste<br />
lobben met een grof gezaag<strong>de</strong> of een getan<strong>de</strong><br />
bladrand. De dikke bla<strong>de</strong>ren zijn variabel met een<br />
bladlengte van 6 tot 20 cm en een bladbreedte<br />
van 10 tot wel 18 cm en soms nog groter. Het<br />
blad hangt aan een dikke, meestal roodgroene<br />
bladsteel zon<strong>de</strong>r melksap. ‘Niet meer vergeten,<br />
hè, zon<strong>de</strong>r en met melksap.’ De kleur is meestal<br />
donkergroen aan <strong>de</strong> bovenzij<strong>de</strong> met aan <strong>de</strong> bladvoet<br />
vaak een wat blauwige tint die hogerop vervaagt.<br />
De on<strong>de</strong>rzij<strong>de</strong> van het blad is grijsgroen of<br />
blauwig lichtgroen, met beharing in <strong>de</strong> nerfoksels.<br />
De herfstkleur is doffig geel tot goudgeel en<br />
min<strong>de</strong>r imposant dan bij platanoi<strong>de</strong>s. De bloemen<br />
van bergesdoorns zijn groengeel tot geel van<br />
kleur, gebun<strong>de</strong>ld in hangen<strong>de</strong> tot wel 14 cm<br />
lange trossen of tuilen en verschijnen in april,<br />
mei, juni, afhankelijk van <strong>de</strong> CV. De overbeken<strong>de</strong><br />
gevleugel<strong>de</strong> nootvruchten, samara’s genaamd,<br />
staan bij <strong>de</strong> bergesdoorn in een rechte tot scherpe<br />
hoek ten opzichte van elkaar. De platte nootvruchten<br />
zitten tussen <strong>de</strong> twee <strong>de</strong>len van <strong>de</strong> vleugel<br />
dicht bij elkaar. Elke noot <strong>heeft</strong> zijn eigen<br />
vleugel, maar samen wor<strong>de</strong>n ze door <strong>de</strong> wind<br />
meegenomen. Deze schitteren<strong>de</strong> propellers zorgen<br />
voor een grote verspreiding van <strong>de</strong> za<strong>de</strong>n.<br />
Het wortelgestel is diepgaand met veel mooie,<br />
fijne wortels en zo krachtig, dat het elk type<br />
beplanting on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> kroonprojectie fel beconcurreert.<br />
De boom groeit van nature op steenachtige<br />
locaties, in <strong>de</strong> bergen met weliswaar <strong>de</strong> nodige<br />
voeding, maar toch, en kan daarom ook toegepast<br />
wor<strong>de</strong>n in verhardingen. Er zijn tal van CV’s<br />
speciaal geselecteerd om <strong>de</strong>ze toepassing nog te<br />
verbeteren en dat is aardig gelukt. Ten slotte stelt<br />
<strong>de</strong> boom niet al te hoge eisen aan <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m,<br />
maar op natte en kou<strong>de</strong> bo<strong>de</strong>ms gaat het niet<br />
goed. De boom gaat niet dood, maar laat wel<br />
aan zijn verschijning zien dat ie ’t heel slecht naar<br />
z’n zin <strong>heeft</strong>.<br />
Gebruik<br />
Bergesdoorns hebben een bre<strong>de</strong> toepasbaarheid<br />
36<br />
Sortiment<br />
Acer pseudiolatanus 'Atropurpureum' winterbeeld.<br />
in <strong>de</strong> openbare ruimte, mits met het bovenstaan<strong>de</strong><br />
goed rekening gehou<strong>de</strong>n wordt en <strong>de</strong> juiste<br />
CV voor <strong>de</strong> toepassing benut wordt. Deze CV’s<br />
blijven, in tegenstelling tot die van zijn Noorse<br />
broer, veelal niet kleiner dan <strong>de</strong> soort op enkele<br />
uitzon<strong>de</strong>ringen na, zoals <strong>de</strong> bonte<br />
‘Brilliantissimum’ tot 15 -20 meter hoog en veel<br />
toepasbaar<strong>de</strong>r dan <strong>de</strong> soort. Bergesdoorns verdragen<br />
luchtvervuiling en het ste<strong>de</strong>lijk milieu heel<br />
goed, maar gedijen ook op fabrieksterreinen en<br />
industrieparken.<br />
Overig gebruik en an<strong>de</strong>re wetenswaardighe<strong>de</strong>n<br />
Het hout van esdoorns is waar<strong>de</strong>vol vanwege een<br />
grote toepasbaarheid, alleen niet voor <strong>de</strong> bouw<br />
en constructie. Het hout is licht van kleur, <strong>heeft</strong><br />
een fijne structuur en wordt on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re<br />
gebruikt voor vloeren omdat het mooi gevlamd is<br />
en slijtvast. Vaak <strong>heeft</strong> het hout een fraaie golftekening<br />
en is het daardoor zeer geschikt voor <strong>de</strong><br />
fineerfabricage. In juwelierszaken, waar zilveren<br />
en gou<strong>de</strong>n sierra<strong>de</strong>n uitgestald staan, zijn <strong>de</strong><br />
vitrinekasten vaak van esdoornhout. De beken<strong>de</strong><br />
vioolbouwer Antonio Stradivarius (1644-1737)<br />
was <strong>de</strong> eerste die esdoornhout toepaste voor <strong>de</strong><br />
kam van <strong>de</strong> viool. Ook tegenwoordig wor<strong>de</strong>n er<br />
nog muziekinstrumenten van esdoornhout vervaardigd.<br />
Het hout is daarnaast ook uitermate<br />
geschikt voor allerlei keuken-, sport- en tekengereedschap<br />
en wordt veel gebruikt voor het vervaardigen<br />
van speelgoed. Het paard van Troje<br />
was volgens <strong>de</strong> overleveringen ook gemaakt van<br />
esdoornhout. In <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>leeuwen geloof<strong>de</strong> men<br />
dat <strong>de</strong> esdoorns bescherming bo<strong>de</strong>n tegen hek-<br />
Acer pseud. 'Atropurpureum' blad on<strong>de</strong>rzij<strong>de</strong>.<br />
sen. Daarom wer<strong>de</strong>n in verschillen<strong>de</strong> <strong>de</strong>len van<br />
Duitsland en omringen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n huizen en schuren<br />
met esdoorntakken versierd. Esdoornhout<br />
zou ook blikseminslag voorkomen en mollen verdrijven.<br />
In <strong>de</strong> Elzas probeer<strong>de</strong> men er vleermuizen<br />
mee op afstand te hou<strong>de</strong>n en in <strong>de</strong> Vrijstaat<br />
Beieren geloof<strong>de</strong> men dat grote bla<strong>de</strong>ren aan <strong>de</strong><br />
esdoorns een goe<strong>de</strong> oogst voorspel<strong>de</strong>n. En zo<br />
zijn er nog hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n verhalen en anekdotes te<br />
vertellen waarin esdoorns een belangrijke rol spelen.<br />
Het sortiment<br />
Zoals u van mij gewend bent, krijgt u <strong>de</strong> door mij<br />
geselecteer<strong>de</strong> bomen uit het aanbod van Acer<br />
pseudoplatanus, gewoon omdat ik die bomen <strong>de</strong><br />
moeite waard vind om aan u voor te stellen en<br />
omdat ik <strong>de</strong> penvoer<strong>de</strong>r ben van dit feuilleton en<br />
u <strong>de</strong> consument.
Acer pseudoplatanus ‘Almira’<br />
Een vrij nieuwe, Ne<strong>de</strong>rlandse selectie waarvan <strong>de</strong><br />
moe<strong>de</strong>rboom in Wageningen staat.<br />
Het is een goed groeien<strong>de</strong> boom met een steil<br />
opgaan<strong>de</strong> takstand waardoor er een fraaie, smalle<br />
en later bre<strong>de</strong>re, piramidale kroon ontstaat.<br />
De boom kan 20 meter hoog wor<strong>de</strong>n, <strong>heeft</strong> fraai<br />
donkergroen blad en stelt nauwelijks eisen aan<br />
zijn standplaats. Natte en kou<strong>de</strong> gron<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n<br />
verdragen evenals wind en verhardingen. Prima<br />
toepasbare stadsboom.<br />
Acer pseudoplatanus ‘Atropurpureum’<br />
Aha, weer een rooie. Ik houd van rood, maar dat<br />
wisten jullie al! Een ou<strong>de</strong> selectie van 1883 van<br />
<strong>de</strong> boomkwekerijen van Späth in <strong>de</strong> buurt van<br />
Berlijn. Helaas zijn er niet meer dan nog enkele<br />
van <strong>de</strong>ze relicten van <strong>de</strong>ze kwekerij zichtbaar<br />
daar. Het bedrijf van 1720 is na <strong>de</strong> Twee<strong>de</strong><br />
Wereldoorlog opge<strong>de</strong>eld door het ijzeren gordijn<br />
en in 1967 helaas gesloten. Heel veel nieuwe<br />
selecties bomen zijn te danken aan <strong>de</strong> familie<br />
Späth en ook vele selecties dragen hun naam,<br />
Darnley's Esdoorn.<br />
en terecht! ‘De boom, JP,’ roept <strong>de</strong> redactie van<br />
<strong>NWST</strong>. ‘Je loopt weer weg!’<br />
Een geweldige boom, die ondanks zijn ro<strong>de</strong> blad<br />
wel 25 - 30 meter hoog kan wor<strong>de</strong>n met een<br />
tot 15 meter bre<strong>de</strong>, kegelvormige kroon die op<br />
ou<strong>de</strong>re leeftijd afrondt. Het vijflobbige blad loopt<br />
roodbruin uit en vervolgens is <strong>de</strong> bovenzij<strong>de</strong> van<br />
het blad donkergroen met een schitteren<strong>de</strong>, diep<br />
roodpaarse on<strong>de</strong>rzij<strong>de</strong> met geelgroene nerven.<br />
De samara’s zijn ook schitterend donkerrood van<br />
kleur. Ver<strong>de</strong>re eigenschappen als van <strong>de</strong> soort en<br />
aanvullend is <strong>de</strong>ze boom zeewindbestendig. Dit<br />
is wel een verschijning, hoor, beste vrin<strong>de</strong>n; wat<br />
een beauty!<br />
Acer pseudoplatanus ‘Bruchem’<br />
Een vrij nieuwe, Ne<strong>de</strong>rlandse cultivar, gevon<strong>de</strong>n<br />
in <strong>de</strong> Gel<strong>de</strong>rse gemeente Bruchem.<br />
Het is een goed groeien<strong>de</strong> boom met een mooie<br />
doorgaan<strong>de</strong> stam met een smalle jeugdfase<br />
die bre<strong>de</strong>r uitzet tot eirond. Het blad is aan <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzij<strong>de</strong> blauwgrijs van kleur. Het is absoluut<br />
een aanwinst in het sortiment.<br />
Acer pseudoplatanus ‘Erectum’<br />
Deze zeer goe<strong>de</strong> CV <strong>heeft</strong> een synoniem:<br />
‘Nachtegaalpein’. Nou, dat verwijst naar Den<br />
Haag en naar een <strong>de</strong>r grootste <strong>de</strong>ndrologische<br />
directeuren in <strong>de</strong> gemeentelijke groendiensten<br />
van Ne<strong>de</strong>rland: <strong>de</strong> heer S.G.A. Doorenbosch.<br />
Hij selecteer<strong>de</strong> <strong>de</strong> boom in 1955 uit een partij<br />
bomen die op genoemd Nachtegaalplein aangeplant<br />
ston<strong>de</strong>n.<br />
Het is een grote boom tot 20 - 25 meter hoog<br />
met een zuilvormige kroon die later smal eivormig<br />
wordt. Bijzon<strong>de</strong>r aan <strong>de</strong>ze boom is dat <strong>de</strong><br />
heel grote bla<strong>de</strong>ren aan vrij korte stelen hangen.<br />
Het erg grote blad is donkergroen aan <strong>de</strong> bovenzij<strong>de</strong><br />
en grijs behaard aan <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzij<strong>de</strong>. De<br />
boom geeft heel veel vruchten en is zeer windvast.<br />
Ver<strong>de</strong>re eigenschappen als van <strong>de</strong> soort, dus<br />
een zeer goe<strong>de</strong> boom voor in <strong>de</strong> smalle profielen<br />
in het openbaar domein.<br />
37
Acer pseudoplatanus ‘Leopoldii’<br />
Deze selectie komt van onze zui<strong>de</strong>rburen en<br />
is in 1864, door Vervaene vernoemd naar <strong>de</strong><br />
Belgische koning Leopold I. Een goed gezon<strong>de</strong><br />
en groeien<strong>de</strong> boom tot ca. 17 - 20 meter hoog<br />
en bijzon<strong>de</strong>r vanwege zijn bladkleur. Het jonge<br />
blad is bij uitrollen roze gekleurd en later is het<br />
blad donkergroen met witte strepen en vlekken<br />
waarbij vaak een beperkte, roze besprenkeling<br />
het werkstuk afmaakt. Deze kleurstelling is heel<br />
stabiel en laat het hele jaar door mensen zich<br />
verwon<strong>de</strong>ren over wat <strong>de</strong> natuur te bie<strong>de</strong>n <strong>heeft</strong>.<br />
Een geweldige boom op een bijzon<strong>de</strong>re solitaire<br />
plek <strong>heeft</strong> mijn voorkeur.<br />
38<br />
Sortiment<br />
Acer pseud. 'Princeton Gold'.<br />
Acer pseudoplatanus ‘Negenia’<br />
We<strong>de</strong>rom een Ne<strong>de</strong>rlandse selectie uit 1948 door<br />
<strong>de</strong> Naktuinbouw in het han<strong>de</strong>lsverkeer gebracht.<br />
Een bijzon<strong>de</strong>r goe<strong>de</strong>, gezon<strong>de</strong> en krachtige<br />
groeiwijze tot 2 - 22 meter hoog met een zeer<br />
regelmatige groeiwijze naar een breed piramidale<br />
kroonvorm. De bla<strong>de</strong>ren zijn groot donkergroen<br />
met een fraaie, ro<strong>de</strong> bladsteel. De nootvruchten<br />
zijn ook fraai. De boom stelt bijzon<strong>de</strong>r weinig<br />
eisen aan zijn standplaats en verdraagt zelfs<br />
beroer<strong>de</strong> plekken waar an<strong>de</strong>ren het zeil laten<br />
zakken. De windbestendigheid is ook zeer goed<br />
en beter dan die van an<strong>de</strong>re CV’s, waardoor <strong>de</strong><br />
toepassingen van <strong>de</strong>ze boom vergroot wor<strong>de</strong>n.<br />
Acer pseudoplatanus 'Leopoldii'.<br />
Acer pseud. 'Brilliantissimum'.<br />
Acer pseudoplatanus blad en vruchten.<br />
Acer pseudoplatanus ‘Prince Camille <strong>de</strong> Rohan’<br />
Een aantal zal nu zeggen: ‘Een beken<strong>de</strong> naam’,<br />
en in<strong>de</strong>rdaad, Fürst Camille Rohan is <strong>de</strong> geestelijk<br />
va<strong>de</strong>r van Fagus sylvatica ‘Rohanii’ die in dit<br />
feuilleton al eer<strong>de</strong>r voorbijkwam bij het <strong>de</strong>el over<br />
<strong>de</strong> Europese beuken. De boom is een verbeter<strong>de</strong><br />
versie van ‘Leopoldii’ voor wat betreft <strong>de</strong> bladkleuring,<br />
waarbij ook meer roze in het blad zit en<br />
blijft zitten. Voor <strong>de</strong> rest gewoon vergelijkbaar.<br />
Maar wie voor bont gaat, neem dan <strong>de</strong>ze als je<br />
hem kunt vin<strong>de</strong>n. Een schitteren<strong>de</strong> boom!<br />
Acer pseudoplatanus ‘Rotterdam’<br />
Deze we<strong>de</strong>rom Ne<strong>de</strong>rlandse selectie is verbon<strong>de</strong>n<br />
aan <strong>de</strong> oud-directeur van <strong>de</strong> plantsoenendienst<br />
in Rotterdam, <strong>de</strong> botanicus en tuinarchitect H.W
Dipteronia chinensis vruchten.<br />
Vink, die <strong>de</strong> boom in 1944 selecteer<strong>de</strong>. Het is<br />
een goed groeien<strong>de</strong> boom met een opvallend<br />
ruwe stam, schitterend. De kroonvorm verloopt<br />
van smal piramidaal naar breed opgaand. Het<br />
is een boom voor heel slechte groeicondities,<br />
windbestendig, ook tegen zeewind, en kan dus<br />
ook prima in het kustgebied aangeplant wor<strong>de</strong>n.<br />
‘Rotterdam’ gaat gewoon ver<strong>de</strong>r. Niet lullen en<br />
zeuren, gewoon groeien. En dat doe ie!<br />
Acer pseudoplatanus ‘Spring Gold’<br />
Een Ne<strong>de</strong>rlandse selectie uit 1991 van K.W.<br />
Verboom uit Boskoop. Deze CV is een verbetering<br />
van <strong>de</strong> welbeken<strong>de</strong> ‘Brilliantissimum’ met<br />
zijn roze naar geeloranje verlopen<strong>de</strong> bladkleur.<br />
‘Spring Gold’ is een zogenaam<strong>de</strong> sport uit <strong>de</strong><br />
bovengenoem<strong>de</strong> en groeit beter en wordt groter,<br />
tot 6 - 7 meter, en <strong>heeft</strong> zelfs een mooiere uitstraling<br />
dan <strong>de</strong> CV ‘Prinz Handjery’ die ook zo’n<br />
oranjegele broe<strong>de</strong>r is voor in particuliere tuinen,<br />
kantoortuinen, daktuinen en kleine openbare<br />
parken. Vanwege <strong>de</strong> lichte bladkleur kunnen alle<br />
drie CV’s bij felle zon het blad verbran<strong>de</strong>n. Houd<br />
daar rekening mee bij <strong>de</strong> aanplant.<br />
Ik sluit dit <strong>de</strong>el van het feuilleton af met een bijzon<strong>de</strong>re:<br />
een gele, die met vele namen te boek<br />
staat, ook bij zichzelf respecteren<strong>de</strong> <strong>de</strong>ndrologische<br />
broe<strong>de</strong>rs. De CV-naam is ‘Worley’. En die<br />
naam wordt vreselijk vaak foutief geschreven,<br />
zoals Worlei, Woorly, Worly, Woorleei, Worleeyi,<br />
enz.<br />
Acer pseudoplatanus ‘Worley’<br />
Een gele makker, geselecteerd in 1879 in<br />
Duitsland door botanicus H.M. Willkomm en in<br />
het han<strong>de</strong>lsverkeer geïntroduceerd door <strong>de</strong> koopman<br />
Ohlendorff in 1893 in Hamburg. Het is een<br />
mid<strong>de</strong>lgrote boom tot 12 - 15 meter hoog met<br />
een onregelmatige, breed eivormige kroon. Het<br />
blad is bijzon<strong>de</strong>r, loopt goudgeel uit en verloopt<br />
naar zacht geelgroen en hangt aan een roze<br />
bladsteel. De bladrand is sterk gezaagd, sterker<br />
dan bij <strong>de</strong> soort en 12 tot 20 cm groot. Het is<br />
gewoon <strong>de</strong> beste gele, die an<strong>de</strong>re kleurbroe<strong>de</strong>rs<br />
verdrongen <strong>heeft</strong> van het toneel. De boom toepassen<br />
als solitair of in groepen in grote groenstroken<br />
en parken. Als straat- en laanboom goed<br />
toepasbaar, maar een laan met tweehon<strong>de</strong>rd van<br />
<strong>de</strong>ze makkers is wat over <strong>de</strong> top!<br />
Afsluitend<br />
Dat was het dan: een rondje bergesdoorns. <strong>Wat</strong><br />
zijn het toch fantastische bomen voor allerlei<br />
toepassingen in <strong>de</strong> openbare en private ruimte.<br />
Ga maar eens zoeken in <strong>de</strong> gebergten die bovenaan<br />
in dit <strong>de</strong>el staan, zoals <strong>de</strong> Zwitserse Alpen.<br />
Enorme, majesteitelijke makkers, gewoon in een<br />
Alpenwei<strong>de</strong> met <strong>de</strong> koeien eromheen. Geweldig,<br />
wat een imposante bomen, maar ook in ste<strong>de</strong>n<br />
als Lugano, Klagenfurt en Maribor. Daar staan<br />
exemplaren in <strong>de</strong> stadsparken; daar ril je van, zo<br />
groot. Zo mooi en zo onvergetelijk.<br />
Ik hoop dat ik u met dit <strong>de</strong>el weer geïnspireerd<br />
en gestimuleerd heb om met an<strong>de</strong>re ogen naar<br />
die bergesdoorns te kijken en als u <strong>de</strong> kans krijgt<br />
ze te gebruiken; ze zijn het meer dan waard!<br />
De groeten van<br />
De auteur Jan P. Mauritz is unit manager Bomen en<br />
Beplanting bij Cyber bv.<br />
39
40<br />
Kwaliteitshandsboek voor bos- en haagplantsoen GROEN<br />
Groen op Wit in een nieuw jasje<br />
OP WIT<br />
Naslagwerkje voor gebruiker van grootgroenproducten opnieuw gedrukt<br />
Tien jaar gele<strong>de</strong>n gaf uitgeverij <strong>NWST</strong>, uitgever van Boom-in-Business, het boekje Groen op Wit uit, een naslagwerk voor <strong>de</strong> klanten van bosen<br />
haagplantsoenkwekers. Joost van Iersel, voormalig GrootGroenPlus-voorzitter, stond garant voor <strong>de</strong> tekst. Nu ligt er een herziene uitgave<br />
in een nieuw jasje.<br />
Auteur: Ruud Jacobs<br />
Omdat er na al die jaren nog steeds vraag was<br />
naar dit naslagwerkje, <strong>heeft</strong> <strong>de</strong> Cultuurgroep van<br />
bos- en haagplantsoen in samenwerking met PPH<br />
besloten dit kwaliteitshandboek in een herziene<br />
druk opnieuw uit te geven. Vakblad Boom-in-<br />
Business stelt een aantal vragen aan Bart Faassen,<br />
voorzitter van <strong>de</strong> Cultuurgoep van bos- en haagplantsoenkwekers.<br />
Waarom is dit een belangrijk naslagwerk?<br />
‘We constateren dat bij onze afnemers steeds<br />
min<strong>de</strong>r kennis aanwezig is van het door ons<br />
gekweekte product. We willen graag zo inzichtelijk<br />
mogelijk maken wat <strong>de</strong> kwaliteitsaanduidingen<br />
in ons vakjargon betekenen voor <strong>de</strong> uitwendige<br />
kwaliteit en sortering van het plantsoen.’<br />
<strong>Wat</strong> proberen jullie als Cultuurgroep bos- en<br />
haagplantsoen met dit boekje te bereiken?<br />
‘We willen het als leidraad gebruiken bij kwaliteitsaanduidingen.<br />
Graag zien wij dat <strong>de</strong> bestekschrijvers, kwekers,<br />
hoveniersbedrijven en beplantingmaatschappijen<br />
een vaste leidraad hebben om dui<strong>de</strong>lijkheid te<br />
verschaffen over <strong>de</strong> uitwendige kwaliteit tegenover<br />
<strong>de</strong> eindverbruiker en controleren<strong>de</strong> instanties.<br />
Openheid en transparantie, zodat hierover<br />
geen discussies gevoerd hoeven te wor<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong><br />
keten wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>r druk van <strong>de</strong> prijs nog steeds<br />
te vaak aanpassingen in <strong>de</strong> kwaliteit gemaakt.<br />
Wij staan als Cultuurgroep voor dui<strong>de</strong>lijkheid.<br />
We zijn het eigenlijk spuugzat om <strong>de</strong> zwarte piet<br />
toegeschoven te krijgen, als er ergens in <strong>de</strong> keten<br />
iemand een aanpassing maakt in <strong>de</strong> kwaliteit ten<br />
faveure van geld.<br />
‘In het geval van dit<br />
naslagwerk, Groen op Wit,<br />
gaat het zoals eer<strong>de</strong>r<br />
genoemd met name om<br />
uitwendige kwaliteit’<br />
Er zijn te veel zwakke schakels in <strong>de</strong> keten. In<br />
<strong>de</strong>ze keten speelt <strong>de</strong> kweker een on<strong>de</strong>rgeschikte<br />
rol, doch als het fout gaat <strong>heeft</strong> hij het gedaan.<br />
Dat willen we als Cultuurgroep bestrij<strong>de</strong>n. In<br />
het geval van dit naslagwerk, Groen op Wit,<br />
gaat het zoals eer<strong>de</strong>r genoemd met name om<br />
uitwendige kwaliteit. Er wordt ook hard gewerkt<br />
aan openheid en transparantie met betrekking<br />
tot <strong>de</strong> genetische kwaliteit, want dat is voor <strong>de</strong>
Actueel<br />
GROEN OP WIT<br />
Vergelijkbare<br />
soorten zijn:<br />
Corylus colurna<br />
Corylus avellana<br />
1 + 0<br />
h. 60 - 80 cm<br />
1 + 1<br />
h. 60 - 100 cm<br />
1 + 1 af 2t<br />
h. 70 - 90 cm<br />
NL<br />
GB<br />
D<br />
FR<br />
IT<br />
gewone hazelaar<br />
hazel<br />
Haselnuss<br />
noisettier<br />
nocciolo commune<br />
1 + 2 af 2t<br />
h. 80 - 100 cm<br />
gehele keten een nog lastiger verhaal. Buiten dit<br />
boekje hebben we als Cultuurgroep bos- & haagplantsoen<br />
ook een ‘green<strong>de</strong>al’ geïnitieerd die <strong>de</strong><br />
problemen in <strong>de</strong> keten zal gaan <strong>de</strong>termineren.<br />
Hiervan hou<strong>de</strong>n we u graag op <strong>de</strong> hoogte.’<br />
Kunnen we <strong>de</strong> beschrijvingen beschouwen als<br />
een soort officiële norm op het gebied van bosen<br />
haagplantsoen?<br />
‘Met name <strong>de</strong> leeftijdsaanduidingen gerelateerd<br />
aan <strong>de</strong> vertakking en <strong>de</strong> wortel willen we dui<strong>de</strong>lijk<br />
aangegeven hebben.’<br />
Bart Faassen<br />
‘Ook bestekschrijvers,<br />
hoveniers en overhe<strong>de</strong>n<br />
wordt gevraagd dit<br />
boekwerkje te hanteren’<br />
1 + 2 af 3t<br />
h. 70 - 90 cm<br />
1<br />
Bijzon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n<br />
Vertakt re<strong>de</strong>lijk goed. 1+1 is<br />
soms al enigszins vertakt.<br />
Fijn wortelgestel.<br />
2<br />
Productinformatie<br />
Kan als zaailing zeer goed<br />
verwerkt wor<strong>de</strong>n.<br />
Wortelhalsdoorsne<strong>de</strong> van >8<br />
mm is soms zelfs enigszins<br />
vertakt.<br />
15<br />
GROEN OP WIT<br />
Vergelijkbare<br />
soorten zijn:<br />
Quercus petraea<br />
Zou <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong> werk moeten maken<br />
van meer van dit soort kwaliteitshandboeken?<br />
‘Voor bomen en kluitplanten is het eenvoudiger<br />
om je een goed beeld te vormen van wat het<br />
product precies allemaal inhoudt. Dat kunnen <strong>de</strong><br />
verschillen<strong>de</strong> culturen wel eens ter overweging<br />
meenemen.’<br />
Hebt uzelf in <strong>de</strong>zen ook voorstellen?<br />
‘Dat laat ik graag aan het initiatief van <strong>de</strong> diverse<br />
cultuurgroepen over.’<br />
Hoe gaan jullie Groen op Wit versprei<strong>de</strong>n?<br />
‘We had<strong>de</strong>n het heel graag op <strong>de</strong> Floria<strong>de</strong> gepresenteerd<br />
en uitgedragen, maar helaas is dat niet<br />
gelukt. Ook een presentatie op GrootGroenPlus<br />
zat er niet in. Nu zullen we het me<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>ls<br />
vakblad Boom-in-Business versprei<strong>de</strong>n en er zijn<br />
nog exemplaren bij <strong>de</strong> Cultuurgroep op voor-<br />
Quercus robur<br />
1 + 0<br />
h. 30 - 50 cm<br />
1 + 1<br />
h. 50 - 80 cm<br />
NL<br />
GB<br />
D<br />
FR<br />
IT<br />
inlandse eik<br />
english oak<br />
Stieleiche<br />
chene pedoncule<br />
farnia<br />
1 + 1<br />
1 + 2<br />
spil<br />
h. 60 - 100 cm h. 80 - 120 cm h. 150 / 175 cm<br />
Bijzon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n<br />
Eik <strong>heeft</strong> van nature een penwortel.<br />
Wortel is zeer gevoelig<br />
voor vorst. Let op met inkuilen.<br />
Productinformatie<br />
2 jarige zaai is soms een goed<br />
alternatief voor verplant.<br />
raad, zodat eenie<strong>de</strong>r die dui<strong>de</strong>lijkheid aan zijn<br />
klanten wil verschaffen dit kan versprei<strong>de</strong>n. Ook<br />
bestekschrijvers, hoveniers en overhe<strong>de</strong>n wordt<br />
gevraagd dit boekwerkje te hanteren. Onze<br />
Cultuurgroep staat voor dui<strong>de</strong>lijkheid en transparantie,<br />
wat we mid<strong>de</strong>ls dit boekje we<strong>de</strong>rom willen<br />
on<strong>de</strong>rstrepen.’<br />
1<br />
2<br />
28<br />
41
42<br />
Calcium: een must voor jong,<br />
snelgroeiend blad<br />
Voedingselementen voor het voetlicht (4)<br />
Opname en functie in <strong>de</strong> plant<br />
De plant neemt calcium op als een tweewaardig<br />
positief gela<strong>de</strong>n ion (Ca2+). Calcium is het<br />
enige element dat alleen door <strong>de</strong> worteltoppen<br />
wordt opgenomen. De opname van calcium is<br />
een passief proces. Dat wil zeggen: calcium gaat<br />
met <strong>de</strong> waterstroom mee <strong>de</strong> wortels in en wordt<br />
zo via <strong>de</strong> houtvaten omhoog getransporteerd<br />
naar actief verdampen<strong>de</strong> <strong>de</strong>len. Eenmaal op <strong>de</strong><br />
plaats van bestemming in <strong>de</strong> plant wordt calcium<br />
opgeslagen in <strong>de</strong> vacuolen (opgelost of in<br />
<strong>de</strong> vorm van calciumoxalaatkristallen) of in <strong>de</strong><br />
celwandruimte (met name <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>nlamel van<br />
<strong>de</strong> celwand bevat calciumpectinaat). Eenmaal<br />
door <strong>de</strong> plant opgenomen calcium ligt dus vast<br />
en is dan immobiel in <strong>de</strong> plant. Het calcium in <strong>de</strong><br />
vacuole zorgt voor osmotische waar<strong>de</strong> en voorkomt<br />
toxiciteit van an<strong>de</strong>re elementen indien <strong>de</strong>ze<br />
in te hoge mate wor<strong>de</strong>n opgenomen. Dit laatste<br />
speelt vooral een rol in <strong>de</strong> wortels van boomkwekerijproducten.<br />
In <strong>de</strong> celwand zorgt calcium voor<br />
versteviging van <strong>de</strong> wand en doorlatendheid. De<br />
opname van calcium wordt sterk beïnvloed door<br />
an<strong>de</strong>re positief gela<strong>de</strong>n ionen zoals magnesium,<br />
kalium, ammonium en natrium. Hoge gehalten<br />
aan een of meer<strong>de</strong>re van <strong>de</strong>ze elementen kunnen<br />
<strong>de</strong> calciumopname sterk vermin<strong>de</strong>ren.<br />
Gebrek- en overmaatverschijnselen<br />
Vooral jong, snelgroeiend blad <strong>heeft</strong> calcium<br />
nodig. Daarbij komt dan nog eens <strong>de</strong> slechte herver<strong>de</strong>ling<br />
van calcium in <strong>de</strong> plant. Een gebrek aan<br />
calcium uit zich als eerste in <strong>de</strong> jonge <strong>de</strong>len van<br />
<strong>de</strong> plant. De eerste symptomen van calciumgebrek<br />
zijn roodverkleuring van het blad, waarna <strong>de</strong><br />
toppen van <strong>de</strong> bla<strong>de</strong>ren afsterven. Cornus alba<br />
bijvoorbeeld verkleurt in <strong>de</strong> herfst te vroeg bij calciumgebrek.<br />
Eerst verkleuren <strong>de</strong> bladran<strong>de</strong>n aan<br />
<strong>de</strong> top van <strong>de</strong> scheuten rood. Het bladge<strong>de</strong>elte<br />
tussen <strong>de</strong> nerven ziet er opgebold uit en verkleurt<br />
eveneens rood. In ernstigere gevallen sterven <strong>de</strong><br />
groeipunten af, terwijl <strong>de</strong> ogen in <strong>de</strong> oksels nog<br />
wel uitlopen.<br />
Een gewas als Juniperus is ook gevoelig voor<br />
calciumgebrek en ontwikkelt dan zilvergrijze,<br />
gedrongen groeipunten die hard en stekelig aanvoelen.<br />
De planten blijven bij calciumgebrek smal<br />
en kort. Een gewas als Chamaecyparis is min<strong>de</strong>r<br />
gevoelig voor calciumgebrek.<br />
Calciumovermaat leidt bij <strong>de</strong> meeste boomkwekerijgewassen<br />
niet tot dui<strong>de</strong>lijke symptomen.<br />
Soms zijn magnesium en/of kalium gebrekverschijnselen<br />
zichtbaar door overmatige bemesting<br />
met calcium. Ook kunnen hoge concentraties<br />
aan calcium in <strong>de</strong> plant ervoor zorgen dat fosfaat<br />
met calcium neerslaat en kunnen er problemen<br />
met <strong>de</strong> energievoorziening in <strong>de</strong> plant ontstaan.<br />
Tegelijkertijd zal <strong>de</strong> opname van diverse spoorelementen<br />
wor<strong>de</strong>n bemoeilijkt (met name ijzer en<br />
mangaan).<br />
Na stikstof, fosfaat en kalium wordt nu<br />
het voedingselement calcium beschreven.<br />
Calcium is een belangrijke voedingsstof<br />
voor vele boomkwekerijproducten,<br />
omdat het veel in celwan<strong>de</strong>n aanwezig<br />
is. In dit artikel kunt u lezen dat calcium<br />
een essentieel on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el is van elke<br />
plant en daardoor onmisbaar in het<br />
bemestingsplan.<br />
Auteur: René Krikke<br />
Calcium in <strong>de</strong> grond en in substraat<br />
In grond varieert het calciumgehalte (op<br />
gewichtsbasis); van min<strong>de</strong>r dan 0,5% in zeer<br />
zandige grond tot meer dan 25% op kalkrijke<br />
kleigron<strong>de</strong>n. Een gehalte van meer dan 3%<br />
betekent vaak dat er vrij CaCO3 (calciumcarbonaat)<br />
aanwezig is in <strong>de</strong> grond. Er zijn echter ook<br />
grondsoorten die calcium als CaSO4 (calciumsulfaat<br />
= gips) bevatten. Deze gron<strong>de</strong>n hebben<br />
geen hoge pH, in tegenstelling tot gron<strong>de</strong>n met<br />
veel calciumcarbonaat. Het is niet het calcium dat<br />
pH-verhoging veroorzaakt maar het carbonaat<br />
molecuul (CO 2-). 3 Calcium in kleigron<strong>de</strong>n zorgt<br />
niet alleen voor plantenvoeding maar zorgt ook<br />
voor een goe<strong>de</strong> structuur doordat het calcium<br />
tussen <strong>de</strong> kleiplaatjes een sterke mate van stabilisatie<br />
geeft. Die kleiplaatjes kunnen positief gela<strong>de</strong>n<br />
ionen bin<strong>de</strong>n. De mate van bezetting van<br />
die kleiplaatjes wordt CEC genoemd, ofwel <strong>de</strong><br />
bindingscapaciteit voor positief gela<strong>de</strong>n ionen, en<br />
dit geeft aan in hoeverre stabilisatie door calcium<br />
in kleigrond plaatsvindt. Zo’n 50 tot 75% van<br />
<strong>de</strong> CEC dient met calcium bezet te zijn om een<br />
goe<strong>de</strong> levering van Ca uit <strong>de</strong> grond te krijgen. Bij<br />
meer dan 75% bezetting met calcium komt <strong>de</strong><br />
opname van kalium en magnesium in <strong>de</strong> knel.<br />
De mate waarin calcium opneembaar is voor het<br />
gewas hangt af van <strong>de</strong> uitein<strong>de</strong>lijke concentratie<br />
aan calcium in het bo<strong>de</strong>mvocht, <strong>de</strong> pH, <strong>de</strong> CEC,<br />
het type klei en <strong>de</strong> aanwezigheid van an<strong>de</strong>re<br />
positief gela<strong>de</strong>n ionen.
Teelttechniek<br />
Skimmia japonnica.<br />
Cornus alba bijvoorbeeld verkleurt in <strong>de</strong> herfst te vroeg bij calciumgebrek.<br />
In veenachtige substraten wordt een bepaald<br />
aantal kilo’s calciumcarbonaat (koolzure kalk)<br />
per m3 potgrond toegevoegd, afhankelijk van <strong>de</strong><br />
gewenste pH voor het gewas en <strong>de</strong> samenstelling<br />
van <strong>de</strong> potgrond. Als er veel bicarbonaat in het<br />
uitgangswater zit kan <strong>de</strong> basisbemesting voor<br />
calciumcarbonaat daarop wor<strong>de</strong>n aangepast.<br />
Laat u van uw substraat een monster analyseren,<br />
dan wordt er in het laboratorium een extract<br />
gemaakt. In het extract wordt on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re<br />
calcium gemeten. De streefwaar<strong>de</strong> in dat extract<br />
voor boomkwekerijgewassen met een lage<br />
bemestingsbehoefte ligt tussen <strong>de</strong> 1.2 en 1.8<br />
mmol/l Ca. Voor boomkwekerijgewassen met een<br />
normale bemestingsbehoefte ligt het streefcijfer<br />
tussen <strong>de</strong> 1.4 en 2.2 mmol/l Ca. Voor boomkwekerijgewassen<br />
met een hoge bemestingsbehoefte<br />
ligt het streefcijfer tussen <strong>de</strong> 1.7 en 2.5<br />
mmol/l Ca. Voor sommige gewassen hanteren we<br />
gewasspecifieke streefwaar<strong>de</strong>n.<br />
Calcium in meststoffen<br />
Calcium zit zoals reeds vermeld in diverse kalkhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
meststoffen en in gips. In <strong>de</strong> meeste<br />
kalkmeststoffen zit calciumcarbonaat. In <strong>de</strong> grond<br />
zorgt CO 2-<br />
3 voor het pH verhogen<strong>de</strong> effect, want<br />
het reageert in het bo<strong>de</strong>mvocht met daar aanwezig<br />
zuur (H+). Naast calciumcarbonaat draagt ook<br />
magnesiumcarbonaat (MgCO3 – koolzure magnesiakalk)<br />
bij aan het pH verhogen<strong>de</strong> effect. Voor<br />
een goe<strong>de</strong> werking van <strong>de</strong> kalkmeststoffen moet<br />
<strong>de</strong> kalk fijn gemalen zijn en goed door <strong>de</strong> grond<br />
wor<strong>de</strong>n gemengd.<br />
Er zijn ook kalkmeststoffen verkrijgbaar die wor<strong>de</strong>n<br />
gemaakt uit algen, bijvoorbeeld koraalalgen<br />
(zeewierkalk, Maërl). Deze meststoffen rekenen<br />
we voor wat betreft het pH verhogen<strong>de</strong> effect tot<br />
<strong>de</strong> koolzure magnesiakalk.<br />
De werking van een kalkmeststof wordt aangegeven<br />
als neutraliseren<strong>de</strong> waar<strong>de</strong>. Dit wordt<br />
uitgedrukt in een getal, wat aangeeft hoeveel ml<br />
zoutzuur door 1 gram van <strong>de</strong> kalkmeststof kan<br />
wor<strong>de</strong>n geneutraliseerd.<br />
Soms is koolzure kalk als basisbemesting niet<br />
gewenst, als <strong>de</strong> pH in <strong>de</strong> grond of in het substraat<br />
bijvoorbeeld al aan <strong>de</strong> hoge kant is. In dat<br />
geval valt een koolzure kalk bevatten<strong>de</strong> meststof<br />
af als calciumbron. Gips bevat ongeveer 17% Ca<br />
en is in dat geval een alternatieve calciumhou<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
basismeststof. Met gips wordt ook ongeveer<br />
22% zwavel (S) aangevoerd. Gips <strong>heeft</strong> ook<br />
nog een licht verzurend effect.<br />
43
44<br />
Teelttechniek<br />
Laag calciumgehalte Hoog calciumgehalte<br />
Coniferen<br />
Araucaria araucana 3.5 5.3<br />
Chamaecyparis lawsoniana ‘Elwoodii’ 4.9 7.0<br />
Juniperus horizontalis ‘Wiltonii’ 5.2 7.2<br />
Picea abies<br />
Ericaceeën<br />
3.9 5.4<br />
Calluna vulgaris ‘H.E. Beale’ 2.6 4.5<br />
Rhodo<strong>de</strong>ndron ‘Blaauw’s Pink’<br />
Loofhoutgewassen<br />
4.1 7.4<br />
Acer pseudoplantanus 8.0 24.8<br />
Magnolia lilliflora ‘Nigra’ 7.3 20.4<br />
Prunus tribola 7.1 14.0<br />
Rosa ‘Queen Elizabeth’ 6.5 20.5<br />
Skimmia japonica (Rubella) 7.2 13.7<br />
Viburnum Tinus 1.7 6.2<br />
Tabel calciumgehalte in het blad (in gram Ca per kg drogestof) van enkele boomkwekerijgewassen.<br />
Gewassen met een laag bemestingsnivo<br />
Araucaria, Chamaecyparis, Picea, Calluna, traag<br />
groeien<strong>de</strong> Acer, Magnolia, Prunus<br />
Calciumgehalte<br />
1.5<br />
Gewassen met een normaal bemestingsnivo 1.8<br />
Rosa, Juniperus, snel groeien<strong>de</strong> Rhodo<strong>de</strong>ndron, Viburnum<br />
Gewassen met een hoog bemestingsnivo 2.1<br />
Skimmia, Syringa, Thuja, snel groeien<strong>de</strong> Ilex, Pyracantha<br />
Tabel Calcium streefwaar<strong>de</strong>n in substraat (in millimol Ca per liter substraat).<br />
Een snelle calciummeststof is kalksalpeter<br />
(Ca(NO3) 2), waarmee ook snel opneembare<br />
stikstof meekomt. Calcium is ook vaak als nevenelement<br />
aanwezig in samengestel<strong>de</strong>, fosfaathou<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
meststoffen. Verschillen<strong>de</strong> organische<br />
meststoffen en bo<strong>de</strong>mverbeteraars bevatten ook<br />
enkele procenten calcium. Zelfs met producten<br />
als GFT-compost of groencompost wordt calcium<br />
aangevoerd. Deze gehalten variëren echter sterk.<br />
Calciumgebrek Hortensia.<br />
Het calciumgehalte in boomkwekerijgewassen<br />
Het calciumgehalte in boomkwekerijgewassen<br />
varieert sterk. Bij coniferen is het percentage Ca<br />
in <strong>de</strong> drogestof in het algemeen lager dan bij<br />
loofhoutgewassen. Wanneer er te weinig Ca is<br />
opgenomen, ondanks voldoen<strong>de</strong> bemesting kan<br />
een aantal keer wor<strong>de</strong>n gespoten met een 0.5%<br />
kalksalpeter oplossing of een 0.5% calciumchlori<strong>de</strong><br />
oplossing. Na <strong>de</strong> bladbespuiting het gewas<br />
afregenen.<br />
Er wor<strong>de</strong>n voor verschillen<strong>de</strong> gewassen standaard<br />
voedingsoplossingen gebruikt, waarin<br />
het calciumgehalte uiteenloopt van 1.5 tot 2.5<br />
millimol per liter water. We gaan er dan van uit<br />
dat er met ie<strong>de</strong>re gietbeurt meststoffen wor<strong>de</strong>n<br />
meegegeven. Gebruikt u hard water als gietwater<br />
- slootwater, bronwater eventueel in combinatie<br />
met recirculatiewater - dan wordt daarmee vaak<br />
al voldoen<strong>de</strong> Ca aangevoerd.<br />
René Krikke is werkzaam bij Relab <strong>de</strong>n Haan<br />
on<strong>de</strong>rzoekslaboratorium.
Teelt, afzet, organisatie en markt<br />
Zo, nu <strong>de</strong> bei<strong>de</strong> boomkwekerijbeurzen (Plantarium en GrootGroenPlus)<br />
weer zijn geweest, mogen we <strong>de</strong> balans opmaken. Allebei leuke beurzen<br />
met een mooi, breed en verschillend sortiment. Opvallend zijn toch altijd<br />
weer <strong>de</strong> vele noviteiten die wor<strong>de</strong>n getoond, en nu maar hopen dat er voor<br />
<strong>de</strong> kwekers genoeg uit voortkomt.<br />
De laatste jaren zie ik <strong>de</strong> verschillen tussen <strong>de</strong><br />
bedrijven dan ook groter wor<strong>de</strong>n<br />
On<strong>de</strong>rweg zie en hoor ik veel positieve, maar ook negatieve gelui<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong><br />
markt. Hoe moeten we hiermee omgaan? Gewoon <strong>de</strong> kop in het zand en<br />
je ervoor afsluiten, of toch proberen <strong>de</strong> markt als kans te blijven zien?<br />
Uitdagingen zullen er altijd zijn en positivisme brengt sowieso meer<br />
werkvreug<strong>de</strong>. In een wat moeilijkere markt vallen <strong>de</strong> toppers meer op.<br />
De laatste jaren zie ik <strong>de</strong> verschillen tussen <strong>de</strong> bedrijven dan ook groter<br />
wor<strong>de</strong>n. Eigenlijk <strong>heeft</strong> het niets met omvang te maken, maar alles met hoe<br />
je je product kweekt, afzet, organiseert en voor welke markt /klanten je zo<br />
druk in <strong>de</strong> weer bent!<br />
In <strong>de</strong> vollegrond zie je <strong>de</strong> laatste jaren een tekort ontstaan aan kerstbomen.<br />
Daaraan is een aantal factoren <strong>de</strong>bet. Maar betekent dit dan dat we er met<br />
z’n allen maar weer meer gaan opzetten? Vraag en aanbod liggen vaak<br />
dichter bij elkaar dan we <strong>de</strong>nken. Je ziet het momenteel in <strong>de</strong> vollegronds<br />
coniferen gebeuren en het lijkt of er geen bo<strong>de</strong>mprijzen meer bestaan.<br />
Maar betekent dit dan dat we er met z’n<br />
allen maar weer meer gaan opzetten?<br />
Mijn advies zal dan ook zijn:<br />
- Probeer een breed klantenbestand op te bouwen.<br />
- Richt je aandacht meer op je klant; probeer zeker te zijn van een goed<br />
product.<br />
- Maak een marketingplan: wat wil je telen, voor wie, welke lan<strong>de</strong>n, ga<br />
ik kijken bij mijn eindklant?<br />
- Neem maatregelen tegen <strong>de</strong> winter, of huur een kas bij.<br />
- Denk na over een collectief-verkoper die jouw product on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
aandacht brengt.<br />
- Probeer je op meer<strong>de</strong>re teelten te focussen, om je risico wat te<br />
sprei<strong>de</strong>n.<br />
- Neem je kostprijs nog eens kritisch on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> loep: wat kost het me nu<br />
precies en wat is uitein<strong>de</strong>lijk ons ren<strong>de</strong>ment?<br />
Groeien willen we allemaal, maar laten we dit doen door een gezon<strong>de</strong><br />
bedrijfsvoering en niet omdat we nog wat grond of kasruimte over hebben!<br />
Met vrien<strong>de</strong>lijke groet,<br />
Ton Groenewegen<br />
(Technisch commercieel adviseur)<br />
tgroenewegen@voscapelle.nl<br />
Ton Groenewegen (4-6-1964), gehuwd en twee kin<strong>de</strong>ren, woont in<br />
Oisterwijk.<br />
1984-1998: bedrijfslei<strong>de</strong>r bij een tweetal bedrijven in <strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong>,<br />
qua personeel variërend in grootte van 5 tot 10 fte (man/vrouw)<br />
op <strong>de</strong> Zuid-Hollandse eilan<strong>de</strong>n.<br />
1998-2007: zelfstandig on<strong>de</strong>rnemer op boomkwekerij in Haaren. Vanaf<br />
1984 altijd potgekweekt product gemaakt.<br />
2008 tot he<strong>de</strong>n: technisch commercieel adviseur boomkwekerij bij<br />
Joh. Vos Capelle B.V. in Sprang-Capelle.<br />
45
Bo<strong>de</strong>manalyse en bemestingsstrategie<br />
zijn maatwerk<br />
Bo<strong>de</strong>mvruchtbaarheid centraal bij aanpak van nieuw aan te planten<br />
of vaststaan<strong>de</strong> percelen<br />
In <strong>de</strong> winterperio<strong>de</strong> zijn er op veel bedrijven min<strong>de</strong>r gewaswerkzaamhe<strong>de</strong>n. Een plan van aanpak van nieuw aan te planten percelen of<br />
vaststaan<strong>de</strong> percelen is een actueel item.<br />
Auteur: Hans Pijpers<br />
Elk perceel vereist zo zijn eigen voorbereiding.<br />
Bo<strong>de</strong>mvruchtbaarheid staat daarbij centraal. Let<br />
daarbij op:<br />
• De chemische toestand; <strong>de</strong> aanwezigheid en<br />
verhouding van mineralen in <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m.<br />
• De fysische toestand; <strong>de</strong> verhouding tussen<br />
lucht, water en bo<strong>de</strong>m<strong>de</strong>len.<br />
• De biologische toestand; een gezond<br />
bo<strong>de</strong>mleven is belangrijk voor <strong>de</strong> mineralisatie<br />
en brengt lucht in <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m.<br />
In <strong>de</strong> praktijk zien we diverse typen bo<strong>de</strong>manalyses<br />
voorbijkomen. Op het gebied van stikstofbemonstering<br />
wordt er vaak gesproken over een<br />
N-totaalwaar<strong>de</strong> en over N-leverend vermogen van<br />
het perceel. Bij <strong>de</strong> interpretatie van <strong>de</strong>ze gegevens<br />
zien we vaak dat ervan uit wordt gegaan<br />
dat <strong>de</strong> stikstofwaar<strong>de</strong> die vermeld staat bij het<br />
N-leverend vermogen ook daadwerkelijk beschikbaar<br />
komt in het groeiseizoen. Dit hoeft echter<br />
niet zo te zijn. Deze waar<strong>de</strong> is vaak een bereken<strong>de</strong><br />
waar<strong>de</strong>. In <strong>de</strong> praktijk kunnen factoren als<br />
mineralisatie, temperatuur, neerslag en bo<strong>de</strong>mlevenactiviteit<br />
<strong>de</strong>ze waar<strong>de</strong> beïnvloe<strong>de</strong>n. <strong>Wat</strong> extra<br />
inzicht kan geven in <strong>de</strong> hoeveelheid stikstof die<br />
beschikbaar komt uit <strong>de</strong> totale bo<strong>de</strong>mvoorraad, is<br />
46<br />
het C/N-quotiënt. Dit getal geeft <strong>de</strong> verhouding<br />
van koolstof en stikstof in <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m weer en<br />
geeft een indicatie van <strong>de</strong> mate waarin stikstof<br />
vrijkomt. Een laag C/N-quotiënt (lager dan 12)<br />
geeft aan dat er verwacht mag wor<strong>de</strong>n dat er<br />
meer N vrijkomt. Een hoog C/N-quotiënt (hoger<br />
dan 18) geeft aan dat er verwacht mag wor<strong>de</strong>n<br />
dat er relatief min<strong>de</strong>r N beschikbaar komt uit <strong>de</strong><br />
totale bo<strong>de</strong>mvoorraad. <strong>Wat</strong> kun je hiermee? Bij<br />
<strong>de</strong> keuze tussen organische of dierlijke mestaanvoer,<br />
of juist een mix daarvan, kan dit een goe<strong>de</strong><br />
leidraad zijn.<br />
Stel: je hebt een perceel met een hoog C/Ngetal<br />
en een behoorlijke N-voorraad, maar het<br />
N-leverend vermogen is aan <strong>de</strong> lage kant. Dit zien<br />
we vaker op percelen waarop meer<strong>de</strong>re jaren<br />
alleen compost is toegepast. Bij dit soort percelen<br />
<strong>heeft</strong> het dan <strong>de</strong> voorkeur om een jaar niet alleen<br />
compost aan te voeren, maar voor een combinatie<br />
te kiezen: een bemesting met drijfmest, waaruit<br />
<strong>de</strong> stikstof groten<strong>de</strong>els beschikbaar komt op<br />
korte termijn, in combinatie met compost.<br />
Een an<strong>de</strong>r bekend voorbeeld zijn percelen waarop<br />
jarenlang veel dierlijke (drijf)mest uitgere<strong>de</strong>n<br />
is. Deze percelen kenmerken zich door hoge<br />
fosfaat- en/of kaliwaar<strong>de</strong>n en een lager C/Ngetal.<br />
Drijfmest <strong>heeft</strong> een geringe bijdrage op <strong>de</strong><br />
aanvoer van effectieve organische stof. Zeker op<br />
zandgron<strong>de</strong>n met een lager organischestofpercentage<br />
zal aanwezige of aangevoer<strong>de</strong> stikstof<br />
sneller uitspoelen. Juist op <strong>de</strong>ze percelen is het<br />
verstandig om ook te werken met meststoffen<br />
zoals vaste mest, compost of champost. Zo
Teelttechniek<br />
Mest-/compostsoort Ton product N-totaal P205 K20<br />
Drijfmest vleesvarkens 43 306 179 306<br />
Varkensdrijfmest; dikke,<br />
rulle fractie na mestscheiding<br />
11 133 213 71<br />
Drijfmest rundvee 27 117 43 165<br />
Vaste mest slachtkuikens 5 142 79 105<br />
GFT-compost* 6 51 22 38<br />
Champost* 8 45 28 67<br />
Tabel 1: Sturing op aanvoer van effectieve organische stof: hoeveelheid product (ton mest/compost) nodig voor <strong>de</strong><br />
aanvoer van 850 kg effectieve organische stof en <strong>de</strong> daarin aanwezige hoeveelheid mineralen (N, P2O5 en K2O).<br />
Dit is vergelijkbaar met <strong>de</strong> e.o.s.-aanvoer van een geslaag<strong>de</strong> groenbemester. (Bron: www.kennisakker.nl)<br />
Figuur 1: Uitleg klei-humuscomplex<br />
komen mineralen gelijkmatiger vrij, over meer<strong>de</strong>re<br />
jaren. Tij<strong>de</strong>ns het groeiseizoen kan dan alsnog<br />
wor<strong>de</strong>n bijgestuurd met kunstmeststoffen. Een<br />
hoge kaliwaar<strong>de</strong> in <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m kan <strong>de</strong> opname<br />
van magnesium uit <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m tegenwerken. Let<br />
hierop bij uw productenkeuze; overmaat van<br />
compost of champost kan tevens tot overmatige<br />
kaliaanvoer lei<strong>de</strong>n.<br />
Door op <strong>de</strong>ze manier een bemestingsstrategie<br />
op te stellen voor een perceel, kan er vaak efficiënter<br />
bemest wor<strong>de</strong>n en makkelijker een keuze<br />
uit meststoffen wor<strong>de</strong>n gemaakt. Maar ook kan<br />
er zo gerichter effectieve organische stof (e.o.s.)<br />
wor<strong>de</strong>n aangevoerd. Het aanvoeren van effectieve<br />
organische stof is nodig om <strong>de</strong> jaarlijkse<br />
afbraak van organische stof te compenseren,<br />
maar <strong>heeft</strong> ook an<strong>de</strong>re voor<strong>de</strong>len, zoals vochtbuffering,<br />
structuurverbetering, voedingsbron voor<br />
bo<strong>de</strong>mleven en mineralenbuffering. De jaarlijkse<br />
hoeveelheid e.o.s. die wordt afgebroken, is vaak<br />
enkele procenten van het percentage organische<br />
stof van een perceel. De hoeveelheid e.o.s. verschilt<br />
nogal per type mest- of compostsoort. In<br />
Tabel 1 is van enkele producten te zien hoeveel<br />
product nodig is om 850 kg e.o.s. aan te wen<strong>de</strong>n.<br />
Ter indicatie: op een zandgrond met een<br />
organischestofgehalte van 2% mag een afbraak<br />
van ongeveer 1500 kg e.o.s. per jaar verwacht<br />
wor<strong>de</strong>n. De theoretische afbraak is per perceel te<br />
berekenen.<br />
Uit <strong>de</strong> tabel is on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re af lei<strong>de</strong>n dat er,<br />
indien meer<strong>de</strong>re jaren alleen drijfmest wordt<br />
aangewend, weinig e.o.s. wordt aangebracht.<br />
Compost en champost laten zien dat er relatief<br />
weinig product nodig is om <strong>de</strong> e.o.s. op peil<br />
te hou<strong>de</strong>n, terwijl er tevens weinig mineralen<br />
aangevoerd wor<strong>de</strong>n. Be<strong>de</strong>nk wel dat ook gewasresten<br />
van boomkwekerijgewassen en akkerbouwgewassen<br />
kunnen bijdragen aan <strong>de</strong> aan- en<br />
afvoer. Rotatie van boomteelt met akkerbouwgewassen<br />
kan dan ook een goe<strong>de</strong> werkwijze zijn<br />
om mineralen efficiënt te benutten. Belangrijk<br />
is dat er goed naar <strong>de</strong> uitgangssituatie wordt<br />
gekeken. Veel meststoffen, of het nu om dierlijke,<br />
organische of kunstmest gaat, zijn niet goed of<br />
slecht, zolang ze maar in <strong>de</strong> juiste hoeveelheid en<br />
<strong>de</strong> juiste omstandighe<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n gebruikt.<br />
Een an<strong>de</strong>re parameter die iets zegt over het vermogen<br />
om mineralen te bin<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m, is<br />
<strong>de</strong> cation exchange capacity, ook wel aangeduid<br />
als CEC. De CEC komt tot stand doordat kleimineralen<br />
en organische stof een negatief gela<strong>de</strong>n<br />
oppervlak hebben dat positief gela<strong>de</strong>n ionen<br />
zoals calcium, magnesium, kalium, natrium en<br />
waterstof aan zich bindt. Met name <strong>de</strong> verhouding<br />
waarin <strong>de</strong>ze elementen gebon<strong>de</strong>n zitten<br />
in <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m, is een belangrijke leidraad bij <strong>de</strong><br />
keuze van aan te voeren organische en kunstmeststoffen.<br />
Auteur Hans Pijpers is teeltadviseur bij Cultus<br />
Agro Advies bv.<br />
47
In Duitsland en Noorwegen sterven met name<br />
jonge essen aan essentaksterfte. Bij ou<strong>de</strong>re essen<br />
sterven alleen takken af. In Ne<strong>de</strong>rland is <strong>de</strong> ziekte<br />
nog niet zo lang gele<strong>de</strong>n gearriveerd. Maar we<br />
hebben in Denemarken gezien dat <strong>de</strong> vestiging<br />
van <strong>de</strong> ziekte veel tijd inneemt: zo’n twaalf jaar<br />
gele<strong>de</strong>n waren er <strong>de</strong> eerste tekenen van essentaksterfte<br />
in Denemarken, en gingen er nog geen<br />
essen dood. Inmid<strong>de</strong>ls sterven in Denemarken<br />
sinds een paar jaar ook grote, door <strong>de</strong> schimmel<br />
verzwakte essen in bossen na een gena<strong>de</strong>klap<br />
van <strong>de</strong> Armillaria-schimmel die via <strong>de</strong> wortel binnentreedt.<br />
Essentaksterfte is dus serious business.<br />
Thale Roosien gelooft in het spoedig kunnen<br />
creëren van resistente soorten. ‘Het is interes-<br />
48<br />
Hoop doet leven voor <strong>de</strong> essentaksterfte<br />
On<strong>de</strong>rzoek naar min<strong>de</strong>r vatbare klonen Fraxinus excelsior<br />
Op zijn website van Arconox <strong>heeft</strong> Thale Roosien een voorjaarsartikel uit Baumzeitung geplaatst dat resultaten laat zien in verschil in<br />
vatbaarheid tussen verschillen<strong>de</strong> klonen van Fraxinus excelsior. Hoop doet leven, volgens hem. We moeten niet teveel doem<strong>de</strong>nken over <strong>de</strong><br />
essentaksterfte. Is er goe<strong>de</strong> hoop?<br />
Auteur: Santi Raats<br />
sant om te zien dat essentaksterfte momenteel<br />
als rampzalig wordt beschouwd, maar dat is niet<br />
terecht. In<strong>de</strong>rdaad is <strong>de</strong> essentaksterfte een grote<br />
bedreiging voor zaailingpopulaties in bossen en<br />
landschappelijke beplantingen. Maar we moeten<br />
met <strong>de</strong> zoektocht naar min<strong>de</strong>r vatbare klonen<br />
onze merites tellen.’ Volgens Roosien is er geen<br />
re<strong>de</strong>n om niet te geloven dat er volop toekomst<br />
is voor <strong>de</strong> es in <strong>de</strong> openbare ruimte. ‘Door heel<br />
Europa wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeken opgepakt, dat<br />
stemt positief. Duitse en Deense on<strong>de</strong>rzoeksresultaten<br />
wijzen op <strong>de</strong> aanwezigheid van min<strong>de</strong>r vatbare<br />
klonen. Jitze Kopinga, Sven <strong>de</strong> Vries en Fons<br />
van Kuik werken aan on<strong>de</strong>rzoeken die aansluiten<br />
op <strong>de</strong> Duitse en Deense on<strong>de</strong>rzoeken en waar-<br />
schijnlijk zullen we al eind dit jaar horen hoe het<br />
er in Ne<strong>de</strong>rland voor staat.’<br />
Eer<strong>de</strong>r Deens on<strong>de</strong>rzoek liet zien dat <strong>de</strong> meeste<br />
exemplaren van Fraxinus excelsior vatbaar zijn<br />
voor <strong>de</strong> essentaksterfte. In elk geval behoren<br />
Fraxinus angustifolia 'Raywood' en Fraxinus<br />
excelsior tot soorten die vaak vatbaar zijn. Een<br />
paar procent daarvan lijkt echter resistent te<br />
zijn. Professor E.D. Erik Kjaer, PhD, coördinator<br />
en hoofd van Refolana (research-school voor<br />
bos, landschap en planning) van <strong>de</strong> Universiteit<br />
Kopenhagen, en zijn me<strong>de</strong>werkers, hebben van<br />
2007 tot 2009 ziektesymptomen beoor<strong>de</strong>eld op<br />
twee verschillen<strong>de</strong> locaties met geënte planten
van 39 geselecteer<strong>de</strong> klonen van <strong>de</strong> inheemse<br />
Fraxinus excelsior. ‘Wij observeer<strong>de</strong>n een verband<br />
tussen sterke vatbaarheidsverschillen en bladverou<strong>de</strong>ring.<br />
Bomen die vroeg hun blad verliezen<br />
zou<strong>de</strong>n daarbij min<strong>de</strong>r vatbaar zijn voor <strong>de</strong> ziekte.<br />
De resultaten wekken <strong>de</strong> indruk dat een klein<br />
ge<strong>de</strong>elte van <strong>de</strong> essenpopulatie een substantiële<br />
resistentie bezit tegen <strong>de</strong> ziekte. Dit ge<strong>de</strong>elte is<br />
waarschijnlijk te klein om te voorkomen dat <strong>de</strong><br />
essenpopulatie in <strong>de</strong> meeste essenbossen ten<br />
on<strong>de</strong>r gaat, maar is wel van belang voor ver<strong>de</strong>r<br />
on<strong>de</strong>rzoek.’ Het Duitse on<strong>de</strong>rzoek rapporteer<strong>de</strong><br />
ook sterke genetisch bepaal<strong>de</strong> verschillen met<br />
betrekking tot vatbaarheid voor <strong>de</strong> schimmel<br />
Chalara fraxinea.<br />
Ziekten & plagen<br />
Jitze Kopinga vertelt hoe Ne<strong>de</strong>rland meehelpt<br />
in <strong>de</strong> zoektocht naar min<strong>de</strong>r vatbare klonen:<br />
‘De Deense on<strong>de</strong>rzoekers hebben in hun eigen<br />
proefvel<strong>de</strong>n gekeken naar ziektegevoeligheid. De<br />
Duitse on<strong>de</strong>rzoekers hebben kunstmatig geïnoculeerd,<br />
dus besmet met <strong>de</strong> schimmel. Bij het<br />
Centrum Genetische Bronnen Ne<strong>de</strong>land hebben<br />
we dit jaar hetzelf<strong>de</strong> gedaan als <strong>de</strong> Denen, gekeken<br />
naar ziektegevoeligheid in onze eigen proefvel<strong>de</strong>n.<br />
Wij hebben ons daarbij beperkt tot <strong>de</strong><br />
inlandse es. We hebben veel variatie gevon<strong>de</strong>n:<br />
aantastingspercentages van 0 tot 100 ver<strong>de</strong>eld<br />
over meer dan 200 verschillen<strong>de</strong> klonen. We<br />
hebben goe<strong>de</strong> hoop dat we met circa 15 tot 20<br />
procent van dit aantal klonen ver<strong>de</strong>r aan <strong>de</strong> slag<br />
kunnen. In theorie zijn er al klonen beschikbaar<br />
met een grote tolerantie, maar voordat we ze<br />
voor ie<strong>de</strong>reen beschikbaar willen stellen willen<br />
we ook iets meer kunnen zeggen over negatieve<br />
zaken zoals <strong>de</strong> gevoeligheid voor bastwoekerziekte.<br />
Mogelijk zal Fons van Kuik vanuit PPO dit<br />
jaar nog kunstmatige infectieproeven inzetten.<br />
Omdat dit veldproeven zijn in plaats van labproeven,<br />
duurt het wat langer voordat <strong>de</strong> proeven<br />
resultaten laten zien. Op 12 november gaan we<br />
met een paar on<strong>de</strong>rzoekers in dit project naar<br />
Litouwen. Daar komen Europese on<strong>de</strong>rzoekers<br />
aan het essentaksterven bij elkaar om elkaar<br />
we<strong>de</strong>rzijds te informeren over <strong>de</strong> stand van zaken<br />
in eigen land. We hopen er weer wat te kunnen<br />
opsteken dat we kunnen gebruiken in volgen<strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoeken in Ne<strong>de</strong>rland.’<br />
Uit <strong>de</strong> proefveldresultaten van Wageningen<br />
Universiteit komt een aantal kloonnummers naar<br />
voren als gunstig, zoals Altena. Westhof’s Glorie<br />
en Eureka zijn mid<strong>de</strong>nmoters. PPO en CGN moeten<br />
hierover nog <strong>de</strong> cijfers naast elkaar leggen,<br />
dus is het nog te voorbarig om <strong>de</strong>ze bevindingen<br />
tot <strong>de</strong> overwinningen te rekenen.<br />
Prof. Dr. Rolf Kehr, HAWK Hogeschool Göttingen<br />
waarschuwt: ‘Je moet niet te rooskleurig <strong>de</strong>nken<br />
over <strong>de</strong> essentaksterfte. Er is wel <strong>de</strong>gelijk<br />
een probleem. In natuurlijke gebie<strong>de</strong>n zal <strong>de</strong> es<br />
uitein<strong>de</strong>lijk (op natuurlijke wijze) wel overleven.<br />
Maar het kweken van resistente soorten en variëteiten<br />
zal even duren. Ook al zal op korte termijn<br />
een es resistent blijken, dan duurt het nog enige<br />
tijd voordat <strong>de</strong>ze kan wor<strong>de</strong>n toegepast in <strong>de</strong><br />
openbare ruimte. Dat er in Ne<strong>de</strong>rland ook in<br />
eigen land on<strong>de</strong>rzoek wordt gedaan is logisch<br />
en zal zeker bijdragen aan <strong>de</strong> kennis over <strong>de</strong>ze<br />
ziekte.’<br />
Thale Roosien<br />
Fons van Kuik<br />
Jitze Kopinga<br />
49
50<br />
Vorstscha<strong>de</strong> in <strong>de</strong> pol<strong>de</strong>r<br />
<strong>heeft</strong> twee gezichten<br />
Peren opnieuw in <strong>de</strong> groei, appels groten<strong>de</strong>els gesneefd<br />
Het is eind maart/begin april 2012 als fruitboomkweker Matthijs Cornelissen in <strong>de</strong> Flevopol<strong>de</strong>r met een grote ploeg Polen aan een<br />
gigantische entklus begint. Op een perceel van 9 hectare - even buiten Biddinghuizen - wor<strong>de</strong>n zo’n 325.000 bevroren jonge peren opnieuw<br />
geënt. Een ‘werkje’ dat nog niet vaak op een <strong>de</strong>rgelijk grote schaal is vertoond. Tijd om eind 2012 nog eens terug te gaan, om te horen en te<br />
zien hoe alles in <strong>de</strong> pol<strong>de</strong>r is verlopen.<br />
Auteur: Ruud Jacobs<br />
Eind november, <strong>de</strong> pol<strong>de</strong>r oogt leeg en verlaten<br />
en <strong>de</strong> meeste akkers zijn reeds omgeploegd. Dat<br />
geldt zeker niet voor <strong>de</strong> percelen van Maatschap<br />
Cornelissen. Waar negen maan<strong>de</strong>n gele<strong>de</strong>n nog<br />
tientallen Poolse han<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> mouwen wer<strong>de</strong>n<br />
gestoken, toont Matthijs Cornelissen trots het<br />
resultaat van enkele weken noeste arbeid. Van<br />
<strong>de</strong> 325.000 opnieuw geënte peren is bijna alles<br />
geslaagd en opnieuw aan <strong>de</strong> groei gegaan. ‘Daar<br />
waar geen bamboestok staat, is het niet goed<br />
gegaan, maar zoals je ziet is bijna alles gelukt. Ik<br />
<strong>de</strong>nk zo’n 95 procent.’ Volgens Cornelissen zijn<br />
<strong>de</strong> bastenten die hij met zijn werknemers vanaf<br />
1 april tot half april <strong>heeft</strong> gezet, het best uit <strong>de</strong><br />
verf gekomen. ‘We zijn half maart begonnen met
plakenten ofwel Engelse copulaties. Later zijn we<br />
overgestapt op bastenten. Die laatste zijn uitein<strong>de</strong>lijk<br />
veel regelmatiger en uniformer gewor<strong>de</strong>n.’<br />
Om zijn nieuw uitgelopen perenbomen tegen<br />
een nieuwe vorstaanval te beschermen, <strong>heeft</strong><br />
Cornelissen tussen <strong>de</strong> bomen <strong>de</strong> lange rijen ingezaaid<br />
met Japanse haver. ‘Het is een prima groenbemester<br />
die ook goed werkt tegen aaltjes. Dit<br />
gewas groeit snel bij lage temperaturen.’<br />
Maatschap Cornelissen werd in maart geconfron-<br />
teerd met <strong>de</strong> <strong>de</strong>sastreuze gevolgen van enkele<br />
bijzon<strong>de</strong>r strenge nachtvorsten van begin februari.<br />
Nachtelijke temperaturen van min 21 gra<strong>de</strong>n<br />
waren dui<strong>de</strong>lijk te veel voor jonge perenbomen.<br />
De keuze bestond uit rooien en versnipperen of<br />
51
<strong>de</strong> gok wagen en opnieuw enten. Voor <strong>de</strong> eerste<br />
optie gold een gehei<strong>de</strong> strop van ruim 1 miljoen<br />
euro; bij <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> moest men <strong>de</strong> gok wagen<br />
met extra werk en kosten voor het opnieuw<br />
enten. De fruitboomkweker koos voor het laatste<br />
en achteraf niet geheel zon<strong>de</strong>r succes. ‘Bijna al<br />
<strong>de</strong>ze peren – 75% Conference en 25% Beurré<br />
Alexan<strong>de</strong>r Lucas – zijn nu verkocht aan binnenlandse<br />
fruittelers. De extra tijd en energie die we<br />
hierin hebben gestoken, is het allemaal meer dan<br />
waard geweest. En dit betekent ook <strong>de</strong> redding<br />
van ons bedrijf.’<br />
Perentekort<br />
Volgens Cornelissen ontstaat er als gevolg van<br />
<strong>de</strong> strenge vorst begin februari – met voorafgaand<br />
een re<strong>de</strong>lijk mil<strong>de</strong> <strong>de</strong>cember- en januari-<br />
52<br />
Reportage<br />
Rooien van het perceel appelbomen met vorstscha<strong>de</strong>.<br />
Perceel peren dat opnieuw is geënt.
De gerooi<strong>de</strong> appelbomen wor<strong>de</strong>n geselcteerd op kwaliteit.<br />
maand – volgend jaar in Ne<strong>de</strong>rland een tekort<br />
aan jonge perenbomen. ‘Voor <strong>de</strong> perenbomen<br />
die in <strong>de</strong> boomgaar<strong>de</strong>n uitvallen, zijn er straks te<br />
weinig nieuwe bomen beschikbaar. De overige<br />
fruitboomkwekers – uitgezon<strong>de</strong>rd in Limburg en<br />
Zeeland – hebben als gevolg van <strong>de</strong> vorstscha<strong>de</strong><br />
Matthijs Cornelissen en Pieter Schalk bekijken het perceel peren dat opnieuw is geënt.<br />
het grootste <strong>de</strong>el van hun teelt vernietigd.’<br />
Door het verwachte tekort op <strong>de</strong> markt <strong>de</strong>nkt<br />
Cornelissen ondanks extra kosten voor personeel<br />
en nieuwe enten, uitein<strong>de</strong>lijk toch nog goed te<br />
kunnen boeren. ‘Onze verkoopprijzen zullen zo’n<br />
20 procent hoger liggen dan in an<strong>de</strong>re jaren.’<br />
Appels<br />
In tegenstelling tot het perceel peren, zijn even<br />
ver<strong>de</strong>rop <strong>de</strong> jonge appelbomen in wording<br />
bepaald niet ongeschon<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> (vorst)strijd<br />
gekomen. Een groot <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> eind november<br />
reeds gerooi<strong>de</strong> boompjes is absoluut niet meer<br />
geschikt voor <strong>de</strong> han<strong>de</strong>l en verdwijnt uitein<strong>de</strong>lijk<br />
in <strong>de</strong> versnipperaar. <strong>Wat</strong> overblijft, gaat veelal als<br />
twee<strong>de</strong> soort in <strong>de</strong> verkoop. Cornelissen: ‘Bij <strong>de</strong><br />
appels was het voor ons niet meteen dui<strong>de</strong>lijk in<br />
hoeverre ze nu vorstscha<strong>de</strong> had<strong>de</strong>n opgelopen.<br />
We hebben daarom alles laten staan en gedacht,<br />
dat komt nog wel goed met <strong>de</strong> soorten als<br />
Gol<strong>de</strong>n Delicious, Najdared en Jonagold. Niet veel<br />
later bleek toch dat het meren<strong>de</strong>el is bevroren en<br />
zijn ze onregelmatig uitgelopen. In het voorjaar<br />
na <strong>de</strong> eerste warme dagen zag je ze zo wegvallen.<br />
Overal zag je snotplekken op <strong>de</strong> bast, do<strong>de</strong><br />
plekken waardoor het sap niet meer naar boven<br />
kan.’<br />
'We zijn half maart begonnen<br />
met plakenten ofwel Engelse<br />
copulaties. Later zijn we<br />
overgestapt op bastenten’<br />
Negenmaan<strong>de</strong>nbomen<br />
Ondanks alle ellen<strong>de</strong> <strong>heeft</strong> <strong>de</strong> vorstscha<strong>de</strong> toch<br />
ook nog iets positiefs <strong>opgeleverd</strong>: <strong>de</strong> ‘negenmaan<strong>de</strong>nboom’.<br />
Begin april <strong>heeft</strong> maatschap<br />
Cornelissen op een aangrenzend perceel winterhandvere<strong>de</strong>lingen<br />
van verschillen<strong>de</strong> appelrassen<br />
aangeplant. ‘In het voorjaar en <strong>de</strong> zomer<br />
hebben we dit perceel door mid<strong>de</strong>l van een<br />
fertigatiesysteem kunnen bemesten. Er is veel<br />
vraag naar <strong>de</strong>ze soort en daarom kunnen we<br />
<strong>de</strong>ze eenjarigen nu in november al verkopen.’ De<br />
appelboompjes die dit jaar als eerste of twee<strong>de</strong><br />
kwaliteit weggaan, wor<strong>de</strong>n handmatig uitgestoken.<br />
De rest blijft nog een jaar staan. Volgens<br />
Cornelissen wegen <strong>de</strong> hogere prijzen die dit jaar<br />
voor <strong>de</strong> ‘negenmaan<strong>de</strong>nbomen’ op tafel wor<strong>de</strong>n<br />
gelegd, zeker op tegen <strong>de</strong> extra kosten voor het<br />
meerwerk (on<strong>de</strong>r meer het pluizen van <strong>de</strong> toppen<br />
om <strong>de</strong> vertakkingen op gang te brengen en<br />
handmatig blad verwij<strong>de</strong>ren). Procentueel gezien<br />
zou<strong>de</strong>n <strong>de</strong> betere exemplaren volgend jaar weliswaar<br />
zo’n 20 procent meer opleveren, maar om<br />
het ontstane financiële gat enigszins te dichten<br />
kiest Cornelissen toch voor levering dit jaar.<br />
53
54<br />
Reportage<br />
Het rooien van <strong>de</strong> negenmaan<strong>de</strong>nbomen.<br />
‘Onze verkoopprijzen zullen<br />
zo’n 20 procent hoger liggen<br />
dan in an<strong>de</strong>re jaren’<br />
Vorstscha<strong>de</strong><br />
Volgens Pieter Schalk, door Cornelissen ingeschakeld<br />
om <strong>de</strong> uitein<strong>de</strong>lijke vorstscha<strong>de</strong> te bepalen,<br />
is <strong>de</strong> scha<strong>de</strong> in <strong>de</strong> pol<strong>de</strong>r heel extreem te noemen.<br />
‘In mijn hele carrière als taxateur heb ik dit<br />
nog niet eer<strong>de</strong>r meegemaakt. De beslissing van<br />
Matthijs om opnieuw te enten, is goed geweest.<br />
Het is een goe<strong>de</strong> les voor een volgen<strong>de</strong> keer,<br />
ook voor <strong>de</strong> appels. <strong>Wat</strong> dit jaar bij <strong>de</strong> peren<br />
is gebeurd, had ook bij <strong>de</strong> appels gekund en<br />
dan was het ook hier goed gekomen.’ Nu rest<br />
Cornelissen bij <strong>de</strong> appels een vervelen<strong>de</strong> rooiklus<br />
die uitein<strong>de</strong>lijk alleen maar geld kost in plaats<br />
van oplevert. Volgens Schalk lopen er nog steeds<br />
gesprekken met het ministerie over vergoeding<br />
van <strong>de</strong> scha<strong>de</strong>. Cornelissen, die voor zijn hele<br />
bedrijf een totale niet verzeker<strong>de</strong> vorstscha<strong>de</strong><br />
‘Het zal niet meevallen om<br />
dat gat dicht te krijgen, maar<br />
gelukkig hebben we binnen<br />
ons bedrijf ook nog een <strong>de</strong>el<br />
fruitteelt’<br />
van zo’n 1,2 miljoen euro raamt, <strong>heeft</strong> zo zijn<br />
be<strong>de</strong>nkingen bij het binnenhalen van een eventuele<br />
scha<strong>de</strong>vergoeding. ‘Een vergoeding wordt<br />
<strong>de</strong>nk ik een moeilijk verhaal, en als het geld er al<br />
wel komt, is mijn verwachting dat het nog jaren<br />
zal duren.’ Het één jaar later kunnen leveren,<br />
slaat volgens Cornelissen wel een flink gat in zijn<br />
begroting. ‘Het zal niet meevallen om dat dicht<br />
te krijgen, maar gelukkig hebben we binnen<br />
ons bedrijf ook nog een <strong>de</strong>el fruitteelt. Het fruit<br />
houdt ons dit jaar op <strong>de</strong> been. Weliswaar hebben<br />
we daar min<strong>de</strong>r opbrengsten, maar wel goe<strong>de</strong><br />
prijzen.’<br />
De nieuwe enten zijn goed uiteglopen. Eerste kwaliteit negenmaan<strong>de</strong>nbomen met ro<strong>de</strong> lintjes. Japanse haver tussen <strong>de</strong> jonge perenbomen.
‘Goe<strong>de</strong> nieuwe mid<strong>de</strong>len op komst’<br />
Fabrikanten komen begin 2013 met nieuwe interessante gewasbeschermingsmid<strong>de</strong>len voor <strong>de</strong> boomkwekerij, mel<strong>de</strong>n Harry Roerink en Kees<br />
Overheul van Agrifirm Plant. Het is nu vanwege <strong>de</strong> toelating nog net te vroeg om ze bekend te maken, maar er is wel iets te vertellen over<br />
<strong>de</strong> soort mid<strong>de</strong>len en <strong>de</strong> teelten waarvoor ze werken. Bei<strong>de</strong>n leggen uit hoe gecompliceerd <strong>de</strong> weg naar nieuwe een toelating is.<br />
Auteur: Ria Dubbeldam<br />
‘Soms ontstaat <strong>de</strong> indruk dat een fabrikant<br />
zomaar een nieuw mid<strong>de</strong>l op <strong>de</strong> markt kan<br />
introduceren. Hij voegt wat stoffen bij elkaar en<br />
klaar is Kees! De werkelijkheid is heel an<strong>de</strong>rs’,<br />
benadrukt Harry Roerink, senior kenniscoördinator<br />
bij Agrifirm Plant. Hij wil graag uit <strong>de</strong> doeken<br />
doen hoe het dan wel in zijn werk gaat. ‘Een<br />
nieuw mid<strong>de</strong>l ontwikkelen is een proces van<br />
minimaal tien jaar. Dat bestaat uit on<strong>de</strong>rzoek,<br />
testen en nog eens testen. De chemieconcerns<br />
hou<strong>de</strong>n natuurlijk geheim wat ze precies doen.<br />
Maar tij<strong>de</strong>ns een rondleiding heb ik wel eens in<br />
een basisstoffen<strong>de</strong>pot kunnen kijken, waar een<br />
enorme hoeveelheid stoffen in buisjes wordt<br />
bewaard en een robot heen en weer racet om <strong>de</strong><br />
gewenste stoffen te zoeken voor het maken van<br />
nieuwe combinaties.’<br />
Bre<strong>de</strong> insteek<br />
En dan begint het testen. Verrassend is dat er<br />
vooraf niet specifiek wordt gezocht naar een<br />
nieuw mid<strong>de</strong>l voor een bepaald probleem in<br />
een teelt of gewas. De insteek is om zo breed<br />
mogelijk te beginnen: is <strong>de</strong> combinatie geschikt<br />
als herbici<strong>de</strong>, fungici<strong>de</strong> of insectici<strong>de</strong>? En voor<br />
welke gewassen is het mogelijk interessant? Ook<br />
al zijn veel eigenschappen van mid<strong>de</strong>len goed<strong>de</strong>els<br />
bekend, het duurt toch wel vijf jaar voordat<br />
uitgekristalliseerd is welke mid<strong>de</strong>len veelbelovend<br />
zijn.<br />
Van <strong>de</strong> potentieel interessante stoffen die na vijf<br />
jaar over zijn, moet voor <strong>de</strong> toelating on<strong>de</strong>rzocht<br />
wor<strong>de</strong>n of <strong>de</strong>ze binnen <strong>de</strong> wettelijke normen<br />
voor belasting van <strong>de</strong> volksgezondheid en het<br />
milieu vallen. De werking van <strong>de</strong> stoffen wordt<br />
on<strong>de</strong>rzocht door onafhankelijke externen op acht<br />
locaties, het zogenoem<strong>de</strong> <strong>de</strong>ug<strong>de</strong>lijkheidon<strong>de</strong>rzoek.<br />
Hier wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mogelijke nieuwe mid<strong>de</strong>len<br />
vergeleken met bestaan<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len.<br />
Aanmelding Ctgb<br />
Als een fabrikant na negen jaar weet dat hij een<br />
mogelijk nieuw mid<strong>de</strong>l in han<strong>de</strong>n <strong>heeft</strong>, wordt<br />
dit aangemeld bij het College voor <strong>de</strong> toelating<br />
van gewasbeschermingsmid<strong>de</strong>len en bioci<strong>de</strong>n<br />
(Ctgb). Nu volgt er een spannen<strong>de</strong> perio<strong>de</strong> van<br />
180 dagen, waarin het product beoor<strong>de</strong>eld wordt<br />
op <strong>de</strong> inhoud van het bijgelever<strong>de</strong> dossier. Bij<br />
Agrifirm Plant starten maximaal twee jaar voor <strong>de</strong><br />
toelating van het mid<strong>de</strong>l <strong>de</strong> zogenoem<strong>de</strong> instaptoetsen.<br />
Dan komen Agrifirm Plant-mensen als<br />
Kees Overheul, specialist boomteelt en openbaar<br />
groen, in beeld om te bekijken welke nieuwe<br />
mid<strong>de</strong>len interessant kunnen zijn voor Agrifirm<br />
Plant. Hij moet een selectie maken uit datgene<br />
wat er wordt aangebo<strong>de</strong>n: ‘Je kunt nu eenmaal<br />
niet alles op <strong>de</strong> plank hebben.’ De <strong>de</strong>monstraties<br />
tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> instaptoetsen zijn ook het moment om<br />
kritische vragen te stellen. ‘Als er nog aan het<br />
wettelijk gebruiksvoorschrift wordt gesleuteld,<br />
kun je bespreken of het voorgestel<strong>de</strong> tijdstip van<br />
toediening wel het beste is en of dat wellicht<br />
an<strong>de</strong>rs getimed moet wor<strong>de</strong>n’, geeft Overheul<br />
als voorbeeld. ‘De producten die Agrifirm Plant<br />
in het pakket opneemt, wor<strong>de</strong>n nauwkeurig<br />
gevolgd. Na een seizoen gebruik evalueren we bij<br />
onze klanten hoe het gegaan is. Valt het effect<br />
van het mid<strong>de</strong>l tegen, dan kijken we hoe we <strong>de</strong><br />
advisering kunnen aanpassen, zodat het mid<strong>de</strong>l<br />
het volgen<strong>de</strong> jaar beter presteert. Die manier van<br />
werken is een echte Agrifirm-aanpak.’ Roerink<br />
vult aan: ‘We werken zo al meer<strong>de</strong>re jaren in <strong>de</strong><br />
akkerbouw en bollenteelt. In <strong>de</strong> boomkwekerij,<br />
een relatief nieuwe en groeien<strong>de</strong> afzetmarkt<br />
waarin we flink investeren, willen we <strong>de</strong>ze aanpak<br />
ook gaan opzetten.’<br />
55
Profileren in boomkwekerij<br />
Agrifirm Plant is zich sowieso sterk aan het profileren<br />
in <strong>de</strong> boomkwekerij. De Ziekten & Plagen<br />
Dag die in augustus in Haaren (Noord-Brabant)<br />
is gehou<strong>de</strong>n, was daar een goed voorbeeld van.<br />
Overheul: ‘We hebben die dag voor het eerst<br />
georganiseerd samen met an<strong>de</strong>re businesspartijen.<br />
Boomkwekers kon<strong>de</strong>n die dag bijvoorbeeld<br />
kennismaken met nieuwe mid<strong>de</strong>len on<strong>de</strong>r co<strong>de</strong>,<br />
mid<strong>de</strong>len die naar verwachting voor september<br />
2013 op <strong>de</strong> markt komen. De dag was een groot<br />
succes: 400 bezoekers. Dat had<strong>de</strong>n we niet<br />
verwacht; we had<strong>de</strong>n vooraf gerekend op zo’n<br />
200 mensen.’ De twee<strong>de</strong> activiteit dit jaar, <strong>de</strong><br />
veldbijeenkomst boomteelt bij boomkwekerij M.<br />
Willemsen en Zn. in het Betuwse Echteld in september,<br />
was volgens Overheul ook erg geslaagd.<br />
‘Het was een echt regionaal Agrifirm-feestje met<br />
ongeveer 100 bezoekers.’<br />
Nieuwe activiteiten staan alweer voor <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur:<br />
<strong>de</strong> Agrifirm-klantenbijeenkomsten in januari en<br />
februari. Dan gaat Overheul bijvoorbeeld in op<br />
<strong>de</strong> nieuwe mid<strong>de</strong>len. ‘In het eerste kwartaal van<br />
2013 komen interessante mid<strong>de</strong>len los. Opvallend<br />
is dat <strong>de</strong> boomkwekerij <strong>de</strong> laatste tijd steeds<br />
beter bediend wordt. Dat <strong>heeft</strong> zeker te maken<br />
met <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> economische positie van <strong>de</strong> sector’,<br />
zegt Overheul.<br />
56<br />
Teelttechniek<br />
Kees Overheul (links) en Harry Roerink.<br />
Verruiming kleine teelten<br />
Maar er is meer. LTO <strong>heeft</strong> lange tijd gepleit<br />
voor verruiming van het begrip kleine teelten.<br />
Dit is belangrijk, want het is <strong>de</strong> enige manier om<br />
voor <strong>de</strong>ze teelten een a<strong>de</strong>quaat mid<strong>de</strong>lenpakket<br />
beschikbaar te hou<strong>de</strong>n. Het ministerie van<br />
Economische Zaken <strong>heeft</strong> eind oktober ingestemd<br />
met <strong>de</strong> verruiming van het begrip kleine teelten.<br />
Voor <strong>de</strong> boomkwekerij betekent dit dat teelten<br />
‘Soms ontstaat <strong>de</strong> indruk<br />
dat een fabrikant zomaar<br />
een nieuw mid<strong>de</strong>l op<br />
<strong>de</strong> markt kan<br />
introduceren’
met een totaal areaal tot 5000 hectare nu als<br />
‘klein’ wor<strong>de</strong>n bestempeld.<br />
Fabrikanten mogen via een zij<strong>de</strong>lingse toelating<br />
mid<strong>de</strong>len op <strong>de</strong> markt brengen, wat gemakkelijker<br />
en goedkoper kan. Bij zo’n toelating gaat het<br />
om mid<strong>de</strong>len die voor een an<strong>de</strong>r gewas al een<br />
toelating hebben en wat betreft voedselveiligheid<br />
en milieu gescreend zijn.<br />
Gemak en zekerheid<br />
Via <strong>de</strong>ze zij<strong>de</strong>lingse toelating kunnen er versneld<br />
nieuwe mid<strong>de</strong>len voor <strong>de</strong> boomkwekerij op <strong>de</strong><br />
markt komen. ‘We verwachten veel van een<br />
bo<strong>de</strong>mherbici<strong>de</strong>, dat een mengsel is van twee<br />
werkzame stoffen met een toelating in <strong>de</strong> akkerbouw’,<br />
wil Overheul vast verklappen. ‘Het mid<strong>de</strong>l<br />
<strong>heeft</strong> een breed spectrum en een lange werkingsduur<br />
van 13 weken. Het wordt een belangrijk<br />
mid<strong>de</strong>l dat een gat kan opvullen. Het <strong>heeft</strong> het<br />
in <strong>de</strong>mo’s goed gedaan, beter dan het huidige<br />
Butisan S.’<br />
‘Een nieuw mid<strong>de</strong>l<br />
ontwikkelen is een proces van<br />
minimaal tien jaar’<br />
Agrifirm Plant kiest dus bij voorkeur mid<strong>de</strong>len<br />
die klanten gemak en zekerheid bie<strong>de</strong>n. Een<br />
voorbeeld daarvan is ook Flint, een strobilurine,<br />
een preventief en breedwerkend fungici<strong>de</strong> tegen<br />
diverse schimmelziekten. Overheul: ‘Het is een<br />
veilige vervanging van <strong>de</strong> strobilurines Kenbyo en<br />
Ortiva, die in veel teelten wor<strong>de</strong>n gebruikt, maar<br />
soms niet veilig zijn. Deze mid<strong>de</strong>len vragen om<br />
een nauwkeurig gebruik. En een vergissing is zo<br />
gemaakt. Met Kenbyo kun je Acer platanoi<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
‘herfst’ in spuiten en datzelf<strong>de</strong> geldt voor Ortiva<br />
met Malus.’<br />
Tegen <strong>de</strong> schimmelziekte Cylindrocladium buxi-<br />
cola (zwarte taksterfte) bij buxus komt een aanvullend<br />
mid<strong>de</strong>l. Er zijn nu drie curatieve mid<strong>de</strong>len.<br />
Folicur zou het vier<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>l kunnen wor<strong>de</strong>n.<br />
Folicur <strong>heeft</strong> een bre<strong>de</strong> toelating in <strong>de</strong> boomkwekerij,<br />
maar wordt tot nu toe weinig tot niet ingezet<br />
in <strong>de</strong> teelt van buxus. Een aandachtspunt van<br />
Folicur is wel dat het mid<strong>de</strong>l binnen 48 uur na<br />
<strong>de</strong> infectie door <strong>de</strong>ze schimmel verspoten moet<br />
zijn. Het komt er dus op aan heel goed <strong>de</strong> bladnatperio<strong>de</strong><br />
en infecties in <strong>de</strong> gaten te hou<strong>de</strong>n.<br />
DLV Plant is bezig met <strong>de</strong> ontwikkeling van een<br />
BOS-systeem voor <strong>de</strong>ze schimmel in buxus (een<br />
waarnemings- en waarschuwingssysteem).<br />
‘In het eerste kwartaal van<br />
2013 komen interessante<br />
mid<strong>de</strong>len los’<br />
Ver<strong>de</strong>r met convenant<br />
Een uitdaging in het gebruik van gewasbeschermingsmid<strong>de</strong>len<br />
voor <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> tijd is dat alle<br />
partijen in <strong>de</strong> boomkwekerij een vervolg geven<br />
aan het Convenant Gewasbescherming 2003-<br />
2010. Overheul: ‘De ambitie van het convenant<br />
was om 95 procent reductie in milieubelasting<br />
te realiseren ten opzichte van 1998. De boomkwekerij<br />
is uitgekomen op een reductie van 87<br />
procent. We zijn een eind gekomen, maar we<br />
zijn er dus nog niet. De sector is momenteel met<br />
LTO bezig om nieuwe milieuafspraken te maken.<br />
Dat vin<strong>de</strong>n we als Agrifirm Plant belangrijk. Het<br />
is goed om <strong>de</strong> regie zelf in han<strong>de</strong>n te hou<strong>de</strong>n.’<br />
Overheul vervolgt: ‘Onze rol in dit geheel is om<br />
te kijken en te adviseren hoe we gewasbeschermingsmid<strong>de</strong>len<br />
zo slim mogelijk kunnen inzetten.<br />
We kijken bijvoorbeeld naar mid<strong>de</strong>len die goed<br />
werken en op <strong>de</strong> Milieumeetlat van het CLM<br />
min<strong>de</strong>r milieubelastingspunten hebben. We willen<br />
tijd maken om te zoeken naar manieren om<br />
<strong>de</strong> milieubelasting door gewasbeschermingsmid<strong>de</strong>len<br />
ver<strong>de</strong>r terug te dringen, met kwekers om<br />
<strong>de</strong> tafel gaan zitten en samen kijken naar <strong>de</strong><br />
gunstigste bemesting en gewasbescherming.’<br />
57
58<br />
De locatie voor <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> editie van het Boom in<br />
Business-kerstdiner was symbolisch te noemen:<br />
restaurant De Heksendans in Berg en Dal, nog geen<br />
vijftig meter van Duitsland, met afstand <strong>de</strong> grootste<br />
afnemer van Ne<strong>de</strong>rlandse boomkwekerijproducten. Op<br />
<strong>de</strong>ze locatie kwamen veertien vertegenwoordigers van<br />
<strong>de</strong> <strong>boomkwekerijsector</strong>, on<strong>de</strong>rnemers en bestuur<strong>de</strong>rs,<br />
bij elkaar. Vertegenwoordigers van <strong>de</strong> Evenementenhal<br />
waren wel uitgenodigd, maar haakten vanwege het bela<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>rwerp af. Ook vertegenwoordigers van Anthos,<br />
PPH en Plantarium lieten op het laatste moment verstek<br />
gaan door files en slechte weersomstandighe<strong>de</strong>n.
Door <strong>de</strong> beurzen <strong>de</strong> bomen niet meer zien<br />
Everris Boom in Business-kerstdiner rond het thema<br />
‘Verdient Ne<strong>de</strong>rland zijn eigen IPM?’<br />
Met het twee<strong>de</strong> Everris Boom in Business-kerstdiner is er sprake van een prille traditie. Vorig jaar was het thema ‘Va<strong>de</strong>rs en hun<br />
bedrijfsopvolgers’. Dit jaar was het thema politieker van aard en meer geënt op <strong>de</strong> actualiteit. Boom in Business confronteer<strong>de</strong> <strong>de</strong> sector met<br />
<strong>de</strong> vraag: Verdient Ne<strong>de</strong>rland zijn eigen IPM?<br />
Auteurs: Hein van Iersel en Ruud Jacobs<br />
59
60<br />
Forum<br />
In een perio<strong>de</strong> dat <strong>de</strong> wereld in een hoog tempo<br />
internationaler wordt, lijkt in Ne<strong>de</strong>rland het<br />
tegenovergestel<strong>de</strong> te gebeuren. Waren er eerst<br />
twee beurzen voor <strong>de</strong> boomteeltsector, nu al<br />
zijn er minimaal vijf. Het gevaar bestaat dat <strong>de</strong><br />
buitenlandse klant daarmee door <strong>de</strong> beurzen <strong>de</strong><br />
boom niet meer ziet en afhaakt. Het is <strong>de</strong> vraag<br />
of dit te on<strong>de</strong>rvangen is met één nationale beurs<br />
waar <strong>de</strong> complete boomteeltsector zich kan presenteren.<br />
Dit realiseren zal geen eenvoudige klus<br />
zijn omdat dan meteen <strong>de</strong> vraag om <strong>de</strong> hoek<br />
komt kijken wat dit betekent voor <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong><br />
beurzen en wat voor een beurs dit moet zijn:<br />
en beurs voor han<strong>de</strong>laren (wat Plantarium ooit<br />
geweest is) of voor producenten? Daarnaast is<br />
een beurs die interessant is voor institutioneel<br />
groen, niet per se interessant voor boomkwekerijproducten<br />
die uitein<strong>de</strong>lijk wor<strong>de</strong>n afgezet via<br />
tuincentra, bouwmarkten en postor<strong>de</strong>rbedrijven.<br />
Een van <strong>de</strong> belangrijke argumenten om tot<br />
een gemeenschappelijke beurs te komen, zou<br />
erin kunnen liggen dat in een tijd dat het<br />
Productschap Tuinbouw en PPH wor<strong>de</strong>n opgeheven<br />
en gemeenschappelijkheid dus in een rap<br />
tempo wordt afgebroken, het extra belangrijk is<br />
om als sector één gezicht naar buiten te presenteren.<br />
Aftrap<br />
De aftrap van <strong>de</strong> discussie werd gegeven<br />
door Harm Horlings, directeur van M. van <strong>de</strong>n<br />
Oever Boomkwekerijen in Haaren. Hij is een<br />
fervent voorstan<strong>de</strong>r van één overkoepelen<strong>de</strong><br />
beurs en staat met M. van <strong>de</strong>n Oever al enige<br />
jaren niet meer op <strong>de</strong> beken<strong>de</strong> beurzen als<br />
GrootGroenPlus. ‘Wij zijn als Ne<strong>de</strong>rland een echt<br />
boomkwekerijland. Ergens tussen <strong>de</strong> 50 en 55<br />
procent van <strong>de</strong> wereldhan<strong>de</strong>l in boomkwekerijproducten<br />
komt via Ne<strong>de</strong>rlandse bedrijven tot<br />
stand. En van <strong>de</strong> 100 procent die in Ne<strong>de</strong>rland<br />
wordt geproduceerd, wordt 65 tot 70 procent<br />
geëxporteerd. We had<strong>de</strong>n PPH. We verliezen ook<br />
het Productschap, waarin we over <strong>de</strong> zes miljoen<br />
euro collectief geld kon<strong>de</strong>n beschikken. Euro’s<br />
die we uit kon<strong>de</strong>n geven aan promotieactiviteiten<br />
en technisch on<strong>de</strong>rzoek. We breken dus in een<br />
sneltreinvaart alle goe<strong>de</strong> zaken af die we ooit<br />
hebben opgebouwd. Aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant zie ik<br />
dat we massaal naar IPM toe trekken. Daar staan<br />
op dit moment al zo’n vijftig Ne<strong>de</strong>rlandse bedrijven.<br />
Daarnaast staan er ook Ne<strong>de</strong>rlandse bedrijven<br />
op Poolse, Russische, Franse en Italiaanse<br />
beurzen. We doen dus veel, maar op <strong>de</strong> een<br />
of an<strong>de</strong>re manier komen we in Ne<strong>de</strong>rland niet<br />
tot één beurs die laat zien wat <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
De <strong>de</strong>elnemers aan het Boom in Business-kerstdiner 2012:<br />
David Bömer Voorzitter GrootGroenPlus en boomkweker<br />
Gabriele Friedrich TASPO-Redaktion<br />
Guido Lin<strong>de</strong>rs BVB Substrates<br />
Hans Jochems Treeport Zun<strong>de</strong>rt en boomkweker<br />
Hans van Hage Biologische rozenkwekerij De Bierkreek<br />
Harm Horlings M. van <strong>de</strong>n Oever Boomkwekerijen<br />
Henk Huibers Bestuur Tree Centre Opheus<strong>de</strong>n<br />
Hens Hinloopen Mankar Benelux<br />
Jack Goossens Bestuur Flora Holland en boomkweker<br />
Klaus Peters Stau<strong>de</strong>n Peters Kranenburg (D.)<br />
Nico Rijnbeek Rijnbeek and Son<br />
Peter Maessen Docent HAS Den Bosch<br />
Petra Nouws Treeport Zun<strong>de</strong>rt en boomkweker<br />
Toon Ebben Boomkwekerij Ebben<br />
Thema: ‘Ne<strong>de</strong>rland verdient zijn eigen IPM’<br />
Stelling 1<br />
Bestuur<strong>de</strong>rs van <strong>de</strong> regionale vakbeurzen moeten over hun schaduw heen durven stappen en in<br />
het belang van <strong>de</strong> sector <strong>de</strong> discussie aan durven gaan over één bovenregionale beurs waar <strong>de</strong><br />
totale sector zich in kan herkennen en die <strong>de</strong> potentie <strong>heeft</strong> om <strong>de</strong> (buitenlandse) klant nog meer<br />
naar zich toe te trekken. Dat hoeft geen jaarlijks terugkeren<strong>de</strong> beurs zijn, maar <strong>de</strong>ze kan ook<br />
ie<strong>de</strong>re vier of vijf jaar plaatsvin<strong>de</strong>n. Door op die nationale beurs te werken met regionale paviljoens<br />
zullen <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong>, regionale beurzen daar zelfs sterker van wor<strong>de</strong>n.<br />
Stelling 2<br />
Een boomkwekerijbeurs dient te wor<strong>de</strong>n aangestuurd door <strong>de</strong> sector zelf en niet door een commerciële<br />
organisatie. Alleen dan zullen <strong>de</strong> belangen van <strong>de</strong> standhou<strong>de</strong>rs en bezoeken<strong>de</strong> klanten<br />
het best gediend zijn.<br />
Stelling 3<br />
Het feit dat <strong>de</strong> echt grote partijen niet of slechts amper te vin<strong>de</strong>n zijn op <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse boomkwekerijbeurzen,<br />
maar wel op IPM of in Neurenberg, is er het beste bewijs van dat Ne<strong>de</strong>rland<br />
dringend verlegen zit om een eigen ‘IPM’.<br />
Stelling 4<br />
De <strong>boomkwekerijsector</strong> in Ne<strong>de</strong>rland is georganiseerd in een aantal regionale productiecentra met<br />
hun eigen specialismen. Het is niet meer dan logisch dat beurzen op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> manier zijn georganiseerd<br />
omdat ie<strong>de</strong>re beurs zijn eigen, unieke klantendoelgroep <strong>heeft</strong>.<br />
Stelling 5<br />
‘Ne<strong>de</strong>rland verdient zijn eigen IPM’ is het best te vertalen door prominent aanwezig te zijn op IPM.<br />
boomkwekerij te bie<strong>de</strong>n <strong>heeft</strong>. En dat doen we<br />
omdat we lokale activiteiten hebben in Boskoop,<br />
Zun<strong>de</strong>rt, Opheus<strong>de</strong>n en nu ook in Venray. Ver<strong>de</strong>r<br />
hebben we ook nog allerlei open dagen.’<br />
Volgens Horlings kan het allemaal een stuk effectiever.<br />
Horlings benadrukt dat zo’n gezamenlijke<br />
beurs zeker niet elk jaar hoeft te wor<strong>de</strong>n georganiseerd.<br />
‘Het mag om <strong>de</strong> twee jaar, drie jaar<br />
of misschien wel om <strong>de</strong> vijf jaar. Maar laten we<br />
alsjeblieft <strong>de</strong> gelegenheid pakken om een keer als<br />
Ne<strong>de</strong>rland te laten zien wat we met elkaar kun-<br />
nen. Volgens Horlings is dit verhaal niet nieuw<br />
en werd dit 25 jaar gele<strong>de</strong>n ook al verteld. Over<br />
<strong>de</strong> locatie van één gezamenlijke beurs voor <strong>de</strong><br />
<strong>boomkwekerijsector</strong> <strong>heeft</strong> Horlings een uitgesproken<br />
mening: ‘Je moet dit doen op een plek<br />
met voldoen<strong>de</strong> hallen, zodat je geen dure tenten<br />
hoeft te bouwen, waar je mensen kunt ontvangen,<br />
waar je hotelfaciliteiten hebt en waar je<br />
re<strong>de</strong>lijk dicht bij een vliegveld zit en dus internationaal<br />
bereikbaar bent.’
David Bömer, voorzitter GrootGroenPlus en boomkweker.<br />
Hans Jochems, Treeport Zun<strong>de</strong>rt en boomkweker.<br />
David Bömer, <strong>de</strong> nieuwe voorzitter van<br />
GrootGroenPlus, <strong>de</strong>elt <strong>de</strong> mening van Horlings<br />
niet direct. Volgens hem staan er tegenover <strong>de</strong><br />
zaken die wegvallen, ook nieuwe ontwikkelingen<br />
zoals Treeports, Greenports, samenwerkingsverban<strong>de</strong>n<br />
en on<strong>de</strong>rlinge contacten tussen kwekers,<br />
die intensiever wor<strong>de</strong>n. ‘Daarmee zie ik wel dat<br />
<strong>de</strong> zaak aan het veran<strong>de</strong>ren is. En volgens mij<br />
ten goe<strong>de</strong>. <strong>Wat</strong> is dan <strong>de</strong> beweegre<strong>de</strong>n om hier<br />
enthousiast over te wor<strong>de</strong>n?’ Ook Hans Jochems,<br />
boomkweker en bestuur<strong>de</strong>r van Treeport Zun<strong>de</strong>rt<br />
is het niet eens met <strong>de</strong> stelling van Horlings.<br />
Jochems beaamt dat een overkoepelen<strong>de</strong> beurs<br />
<strong>de</strong> beste optie zou zijn, maar waagt te betwijfelen<br />
of dit realiseerbaar is.<br />
Jochems: ‘Je zou ook kunnen stellen dat het nog<br />
te goed gaat. Alle beurzen draaien nog en kunnen<br />
bekostigd wor<strong>de</strong>n. Als er verlies gedraaid<br />
gaat wor<strong>de</strong>n, veran<strong>de</strong>rt dat wel.’ Lin<strong>de</strong>rs van BVB<br />
herkent dit: ‘Het is niet te verwachten dat <strong>de</strong><br />
bestaan<strong>de</strong> beursorganisaties gaan bewegen.’<br />
Merk Ne<strong>de</strong>rland is net zo’n<br />
sterk merk als IPM<br />
Horti Fair<br />
Volgens vasteplantenkweker Nico Rijnbeek is<br />
het grote probleem dat ie<strong>de</strong>reen toch zijn eigen,<br />
lokale beurs overeind wil hou<strong>de</strong>n. ‘Ik heb eer<strong>de</strong>r<br />
ook al geroepen dat Plantarium meer met Horti<br />
Fair zou moeten gaan samenwerken, want <strong>de</strong><br />
mensen hebben maar een bepaal<strong>de</strong> tijd om<br />
beurzen te bezoeken. Plantarium wordt wel<br />
belangrijker, maar waarom dan toch niet groter<br />
en gecentraliseerd met Zun<strong>de</strong>rt en Opheus<strong>de</strong>n in<br />
een grote beurs? Waarom zie je dat in Essen alles<br />
wel samen staat? Alles staat op <strong>de</strong> IPM en <strong>de</strong>ze<br />
beurs trekt daardoor tussen <strong>de</strong> 50.000 en 60.000<br />
bezoekers. En in Ne<strong>de</strong>rland op Plantarium, als ze<br />
een goe<strong>de</strong> beurs draaien, hebben ze 14.000 vakbezoekers<br />
en 2000 particulieren. En dan wordt er<br />
weer geroepen: “Hoera, we stijgen weer wat.”<br />
Dan zijn er vijftig mensen meer gekomen.’<br />
Eer<strong>de</strong>r dit jaar lieten <strong>de</strong> organisaties van <strong>de</strong><br />
groene vakbeurzen GrootGroenPlus in Zun<strong>de</strong>rt en<br />
Expo TCO in Do<strong>de</strong>waard weten tevre<strong>de</strong>n te zijn<br />
over <strong>de</strong> bezoekersaantallen van <strong>de</strong> laatste edities.<br />
Zo trok <strong>de</strong> nieuwe vakbeurs Expo TCO over twee<br />
dagen 2.730 bezoekers en op GrootGroenPlus<br />
kwamen 7.252 bezoekers af. Dit laatste beteken<strong>de</strong><br />
dat het aantal bezoekers was gestegen met<br />
231. Rijnbeek: ‘Zevenduizend bezoekers is nog<br />
steeds geen aantal. In Venray zijn drieduizend<br />
bezoekers geweest. Waar praten we dan over?<br />
61
62<br />
Forum<br />
Gabriele Friedrich, TASPO-Redaktion.<br />
‘Het is niet te verwachten dat<br />
<strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> beurs-<br />
organisaties gaan bewegen’<br />
Als ik kijk naar het bezoek aan buitenlandse<br />
beurzen, dan zie ik hoe langer hoe meer ook<br />
Amerikanen naar Essen komen. Dat stijgt ie<strong>de</strong>r<br />
jaar weer. Dat geldt ook voor Plantarium, maar<br />
waarom kunnen we het dan niet nog groter en<br />
interessanter maken door Opheus<strong>de</strong>n en Zun<strong>de</strong>rt<br />
erbij te zetten? Je moet ook eens kijken hoeveel<br />
mensen er bijvoorbeeld dubbel staan in Boskoop<br />
en in Zun<strong>de</strong>rt.’ Petra Nouws van Treeport Zun<strong>de</strong>rt<br />
zet vraagtekens bij <strong>de</strong> zienswijze van Rijnbeek:<br />
‘Hoeveel Amerikanen zou<strong>de</strong>n naar Ne<strong>de</strong>rland<br />
komen om alleen Ne<strong>de</strong>rlandse bedrijven te<br />
bezoeken? Nee, die Amerikanen gaan naar IPM<br />
omdat ze daar bedrijven uit heel Europa en van<br />
ver daarbuiten vin<strong>de</strong>n. Je kunt je dus ook afvragen:<br />
IPM is zo internationaal, kun je dan met<br />
alleen een Ne<strong>de</strong>rlandse beurs datzelf<strong>de</strong> bereiken?<br />
Dan moet je <strong>de</strong> beurs ook weer openstellen voor<br />
buitenlandse bedrijven en is dat wat je wil? Want<br />
dan ben je weer een directe concurrent van IPM.’<br />
Henk Huibers, bestuurslid van TCO Opheus<strong>de</strong>n,<br />
wil hierbij graag aansluiten. ‘Ne<strong>de</strong>rland is een<br />
toeleverancier van on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re Duitsland en <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n om ons heen. Ik ben het wel eens<br />
met <strong>de</strong> stelling dat <strong>de</strong> sector versnipperd raakt<br />
door kleinere beurzen. Maar als je alles in één<br />
grote beurs zou samenvoegen, komt die kleine<br />
kweker uit Opheus<strong>de</strong>n of Boskoop daar dan nog<br />
wel staan? Dat betwijfel ik.’<br />
Kleine kwekers<br />
Hans Jochems <strong>de</strong>nkt dat zeker <strong>de</strong> kleine kwekers<br />
zullen afhaken vanwege hogere prijzen, <strong>de</strong> grotere<br />
afstand en omdat ze <strong>de</strong> gemoe<strong>de</strong>lijkheid van<br />
een kleinere, regionale beurs gaan missen.’<br />
Hans van Hage van biologische rozenkwekerij De<br />
Bierkreek <strong>de</strong>elt die zorg <strong>de</strong>els en oppert het i<strong>de</strong>e<br />
om te bekijken of je als Ne<strong>de</strong>rlandse <strong>boomkwekerijsector</strong><br />
op <strong>de</strong> IPM niet beter voor <strong>de</strong> dag kunt<br />
komen. ‘Bijvoorbeeld via een Holland House.’<br />
Voor Jack Goosens van kwekerij Gova en bestuur<strong>de</strong>r<br />
van Flora Holland is het dui<strong>de</strong>lijk op welke<br />
beurs hij gaat staan. ‘Ik sta niet op IPM voor mijn<br />
Duitse klanten. Ik sta er voor al mijn klanten en<br />
of ze nu uit Frankrijk komen, uit Engeland of <strong>de</strong><br />
rest van Europa, ik sta er voor <strong>de</strong> hele range van<br />
Henk Huibers, Bestuur Tree Centre Opheus<strong>de</strong>n.<br />
Harm Horlings, M. van <strong>de</strong>n Oever Boomkwekerijen.<br />
mijn klanten en die komen daar in Essen. Voor<br />
mij zijn er eigenlijk maar twee beurzen belangrijk.<br />
Dat zijn IPM en Aalsmeer. Daar komt <strong>de</strong> internationale<br />
wereld. En al <strong>de</strong> rest valt af als ik moet<br />
bezuinigen of moet kiezen.’<br />
Volgens Petra Nouwen ligt het echt niet aan <strong>de</strong><br />
bestuur<strong>de</strong>rs van <strong>de</strong> beurzen dat die beurzen overeind<br />
blijven. ‘Het zijn <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers die daar<br />
willen staan. Die zorgen ervoor dat er een beurs<br />
is. De bestuur<strong>de</strong>rs zorgen er alleen maar voor<br />
dat die beurs georganiseerd wordt.’ En zolang<br />
<strong>de</strong> lokale beurzen in <strong>de</strong> ogen van <strong>de</strong> standhou<strong>de</strong>rs<br />
voldoen<strong>de</strong> boomkwekerijvakgericht publiek<br />
weten te trekken, zal er niet snel iets veran<strong>de</strong>ren.<br />
‘Het is <strong>de</strong> klant die beslist.’ David Bömer is het<br />
daarmee hartgrondig eens: ‘Het is <strong>de</strong> markt die
Klaus Peters, Stau<strong>de</strong>n Peters Kranenburg (D.) Hans van Hage, Biologische rozenkwekerij De Bierkreek<br />
beslist welke beurzen levensvatbaar en succesvol<br />
zijn.’<br />
Wie is <strong>de</strong> baas?<br />
Toon Ebben gooit <strong>de</strong> knuppel in het hoen<strong>de</strong>rhok.<br />
‘Het lijkt wel alsof <strong>de</strong> beursorganisatoren <strong>de</strong> baas<br />
zijn.’ Beursbestuur<strong>de</strong>r Bömer is het hier niet mee<br />
eens, maar bij veel an<strong>de</strong>re aanwezigen is dat<br />
een schot in <strong>de</strong> roos. Zon<strong>de</strong>r man en paard te<br />
noemen is het gevoel toch dat het belang van <strong>de</strong><br />
beurzen groter is dan dat van <strong>de</strong> kwekers of <strong>de</strong><br />
bezoekers. Dat geldt volgens <strong>de</strong> aanwezigen al<br />
helemaal voor <strong>de</strong> commerciële beursorganisatoren,<br />
zoals Van <strong>de</strong>r Most. Van <strong>de</strong>r Most <strong>heeft</strong> <strong>de</strong><br />
intentie uitgesproken om volgend jaar <strong>de</strong> boomkwekerijbeurs<br />
los te koppelen van <strong>de</strong> tuinbouw<br />
Nico Rijnbeek, Rijnbeek and Son.<br />
en in september een aparte boomkwekerijbeurs<br />
te hou<strong>de</strong>n. Van <strong>de</strong>r Most zoekt daarmee <strong>de</strong><br />
directe confrontatie met TCO en GrootGroenPlus.<br />
‘Van <strong>de</strong>r Most trakteert ons<br />
op een hapje en een sapje,<br />
maar vergeet ons te trakteren<br />
op klanten’<br />
<strong>Wat</strong> kun je winnen, wat kun je verliezen?<br />
Harm Horlings, zo fel aan het woord in het begin<br />
van <strong>de</strong> discussie, lijkt langzaam zijn interesse in<br />
<strong>de</strong> discussie te verliezen. De discussie wordt in<br />
zijn ogen veel te negatief gevoerd, te veel vanuit<br />
het bestaan<strong>de</strong>, waarbij steeds voorop staat: wat<br />
kun je verliezen? en niet: wat kun je winnen?<br />
Probleem is natuurlijk dat <strong>de</strong> stap naar één<br />
lan<strong>de</strong>lijke beurs een heel grote is. Het is niet te<br />
verwachten dat het initiatief daarvoor van <strong>de</strong><br />
bestaan<strong>de</strong> partijen komt. Hoogstens zou<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong>ze partijen afspraken kunnen maken om<br />
zo veel mogelijk beurzen in <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> week te<br />
hou<strong>de</strong>n, zoals in 2012 gedaan is tussen TCO<br />
en GrootGroenPlus. Henk Huibers en David<br />
Bömer, bestuur<strong>de</strong>rs van respectievelijk TCO en<br />
GrootGroenPlus, bevestigen dat dit ook voor<br />
2013 <strong>de</strong> bedoeling is. Toon Ebben wil ook een<br />
duit in het zakje doen. Voor Ebben is IPM helemaal<br />
niet <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ale beurs waar an<strong>de</strong>ren hem<br />
voor hou<strong>de</strong>n. Hij ziet veel meer in een beurs<br />
à la Galabau in Neurenberg of <strong>de</strong> Dag van <strong>de</strong><br />
Openbare Ruimte in Houten. Alles wat er in<br />
Ne<strong>de</strong>rland aan boomkwekerijbeurzen wordt<br />
gehou<strong>de</strong>n, voldoet daar in zijn ogen niet aan.<br />
Naast aantallen bezoekers gaat het dan ook om<br />
<strong>de</strong> kwaliteit van <strong>de</strong> bezoekers. Ie<strong>de</strong>reen herkent<br />
het beeld van <strong>de</strong> fol<strong>de</strong>rs, pennen en stickers<br />
verzamelen<strong>de</strong> beursbezoeker. Sommige beurzen<br />
lijken daar zelfs speciaal op aan te koersen. Toon<br />
Ebben over Venray: ‘Van <strong>de</strong>r Most trakteert ons<br />
op een hapje en een sapje, maar vergeet ons<br />
te trakteren op klanten.’ Hens Hinloopen van<br />
Mankar, dat on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re bespuitingsapparatuur<br />
ontwikkelt en levert, doet jaarlijks wel tien<br />
beurzen en is het daar niet mee eens. Venray was<br />
voor hem wel een goe<strong>de</strong> beurs.<br />
Ook Horti Fair wordt re<strong>de</strong>lijk breed als een min<strong>de</strong>re<br />
beurs gezien. Volgens Lin<strong>de</strong>rs van BVB is<br />
<strong>de</strong>ze beurs zelfs ten do<strong>de</strong> opgeschreven omdat<br />
<strong>de</strong> primaire klant daar niet meer komt. Diezelf<strong>de</strong><br />
63
64<br />
Forum<br />
klant komt vervolgens wel naar IPM. Voor Lin<strong>de</strong>rs<br />
is dit een teken om met al zijn commerciële mensen<br />
aanwezig te zijn in Essen, zelfs zon<strong>de</strong>r daar<br />
een eigen stand te hebben. Overigens is Lin<strong>de</strong>rs<br />
positief over <strong>de</strong> kans voor een eigen Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
beurs: ‘Het merk Ne<strong>de</strong>rlands is net zo sterk als<br />
het merk IPM.’ Ook <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> boomkwekerijbeurzen<br />
krijgen een veeg uit <strong>de</strong> pan. Toon Ebben<br />
waagt zich te betwijfelen of dit allemaal zo effectief<br />
is. ‘Waar gaat het om? Gezellig bij elkaar zijn<br />
Jack Goossens, Bestuur Flora Holland en boomkweker.<br />
Petra Nouws, Treeport Zun<strong>de</strong>rt en boomkweker.<br />
met eensgezin<strong>de</strong> bedrijven of echt netwerken?’<br />
On<strong>de</strong>ruit<br />
Ie<strong>de</strong>reen lijkt het eens met <strong>de</strong> stelling van Bömer<br />
dat <strong>de</strong> markt uitein<strong>de</strong>lijk beslist. De vraag is<br />
natuurlijk hoe je daarmee om moet gaan. Op dit<br />
moment ligt bijvoorbeeld Horti Fair zwaar on<strong>de</strong>r<br />
vuur. Zowel Guido Lin<strong>de</strong>rs als Nico Rijnbeek<br />
zien <strong>de</strong>ze beurs jaar op jaar terugboeren. Voor<br />
Lin<strong>de</strong>rs, directeur bij BVB Substrates, is dat een<br />
probleem. Hij wil graag op beurzen gaan staan<br />
waar hij zijn grote klanten kan ontmoeten, en dat<br />
lijkt steeds lastiger te wor<strong>de</strong>n. Lin<strong>de</strong>rs, die naast<br />
substraat voor kwekers ook potgrond aan retailers<br />
en bouwmarkten levert, signaleert daarnaast<br />
een an<strong>de</strong>re trend. Veel klanten in het retailkanaal<br />
bezoeken steeds min<strong>de</strong>r beurzen. Daarnaast zie<br />
je in het retailkanaal een enorme concentratie.<br />
Steeds min<strong>de</strong>r inkopers beslissen over steeds<br />
meer winkels.<br />
Nico Rijnbeek is stellig hierover: ‘Veel van <strong>de</strong>ze<br />
retailers zijn geen on<strong>de</strong>rnemers meer te noemen.<br />
Doordat <strong>de</strong> inkopers van franchiseorganisaties<br />
bepalen wat er in <strong>de</strong> winkels (tuincentra) komt,<br />
hebben <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers min<strong>de</strong>r invloed op het<br />
sortiment.’ <strong>Wat</strong> voor het consumentenproduct<br />
geldt, geldt op een an<strong>de</strong>re manier ook voor het<br />
institutionele product. Toon Ebben: ‘Ik ben alleen<br />
interessant voor mijn klant als hij bij mij een compleet<br />
sortiment kan aftekenen, dus van Acer tot<br />
Zelkova.’ Een beurs voor institutioneel groen is<br />
daarnaast een totaal an<strong>de</strong>re beurs dan een retailbeurs.<br />
Dit is er ook <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n van dat IPM Essen<br />
voor Ebben een min<strong>de</strong>re beurs is en hij eer<strong>de</strong>r<br />
inzet op Neurenberg. Toon Ebben: ‘Bij ons gaat<br />
het om <strong>de</strong> verbeelding. Wij hebben <strong>de</strong> architecten<br />
en projectontwikkelaars nodig. Die wil ik op<br />
een beurs tegenkomen.’<br />
An<strong>de</strong>rs<br />
Door internet, social media, is het aantal manieren<br />
waarop je contact kunt hebben met <strong>de</strong> klant<br />
sterk veran<strong>de</strong>rd. Je zou je dus kunnen afvragen<br />
of een beurs nog wel van <strong>de</strong>ze tijd is en wat het<br />
doel van een beurs is. Vroeger ging het echt om<br />
nieuwe producten, nieuwighe<strong>de</strong>n en nieuwe<br />
klanten. Inmid<strong>de</strong>ls lijkt dat voor veel aanwezigen<br />
veran<strong>de</strong>rd te zijn in netwerken en relaties<br />
on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n. Voor <strong>de</strong> enige Duitse kweker en<br />
on<strong>de</strong>rnemer van het gezelschap, Klaus Peters, is<br />
dat er een bewijs voor dat je terughou<strong>de</strong>nd moet<br />
zijn met beurzen. Het is volgens hem beter om<br />
te investeren in bestaan<strong>de</strong> klanten. Daarnaast<br />
geldt volgens Peters dat <strong>de</strong> echte beurs <strong>de</strong> beurs<br />
op het bedrijf is. Lin<strong>de</strong>rs <strong>heeft</strong> recent fors ingezet<br />
op <strong>de</strong> beurs in Venray en <strong>heeft</strong> parallel aan <strong>de</strong>ze<br />
beurs samen met Agrocultuur en Flora Holland<br />
een eigen symposium gehou<strong>de</strong>n. Dergelijke initiatieven<br />
hebben volgens Lin<strong>de</strong>rs wel toekomst.<br />
Hoe nu ver<strong>de</strong>r?<br />
Voor het forum was niet geheel toevallig ook<br />
Hans Maessen van HAS Den Bosch uitgenodigd.<br />
Als er een voedingsbo<strong>de</strong>m is voor een gemeenschappelijke<br />
en nationale boomkwekerijbeurs,
Hens Hinloopen, Mankar Benelux.<br />
dan is het wellicht een i<strong>de</strong>e om een stu<strong>de</strong>nt hier<br />
on<strong>de</strong>rzoek naar te laten verrichten. Petra Nouws<br />
van Treeport Zun<strong>de</strong>rt vindt dat een goed i<strong>de</strong>e:<br />
‘Maar zorg dan wel voor een stu<strong>de</strong>nt die niet<br />
zelf uit <strong>de</strong> sector komt en die onbevangen tegen<br />
<strong>de</strong> problematiek aan kan kijken.’ Peter Maessen<br />
belooft dat hij in het eerstkomen<strong>de</strong> managementoverleg<br />
een voorstel voor een on<strong>de</strong>rzoek zal<br />
parachuteren. Het forum, tussentijds on<strong>de</strong>rbroken<br />
door een uitgebreid hutspotkerstdiner, werd<br />
dit jaar gesponsord door Everris. Tij<strong>de</strong>ns en zeker<br />
ook nog na het eten van <strong>de</strong> pure Hollandse kost<br />
is er door <strong>de</strong> aanwezige <strong>de</strong>elnemers uitgebreid<br />
Guido Lin<strong>de</strong>rs, BVB Substrates.<br />
gesproken en zeker ook geluisterd naar elkaars<br />
i<strong>de</strong>eën. Zon<strong>de</strong>r dat er uitein<strong>de</strong>lijk één gezamenlijke<br />
conclusie kan wor<strong>de</strong>n getrokken, was <strong>de</strong><br />
mening van <strong>de</strong> meeste <strong>de</strong>elnemers dat het goed<br />
is dat er over dit on<strong>de</strong>rwerp na<strong>de</strong>r en uitgebrei<strong>de</strong>r<br />
is gediscussieerd.<br />
Conclusie<br />
De vraag ‘Verdient Ne<strong>de</strong>rland zijn eigen IPM?’<br />
werd tij<strong>de</strong>ns het Everris Boom in Businesskerstdiner<br />
door <strong>de</strong> meeste aanwezigen met ‘ja’<br />
beantwoord. Dui<strong>de</strong>lijk min<strong>de</strong>r eensgezindheid<br />
bestond over <strong>de</strong> haalbaarheid, <strong>de</strong> frequentie, <strong>de</strong><br />
Peter Maessen, Docent HAS Den Bosch Toon Ebben , Boomkwekerij Ebben.<br />
weg daarnaartoe en het type beurs waarnaar we<br />
zou<strong>de</strong>n moeten streven. Het feit dat Ne<strong>de</strong>rland<br />
nu zo’n fijnmazig netwerk <strong>heeft</strong> van beurzen<br />
die een belangrijk <strong>de</strong>el van hun succes halen uit<br />
<strong>de</strong> regio waar ze wor<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n, <strong>heeft</strong> daar<br />
me<strong>de</strong> schuld aan. De conclusie van <strong>de</strong>ze discussie<br />
is dat er op dit moment weinig initiatieven zijn<br />
om <strong>de</strong> bv Boomkwekerij Ne<strong>de</strong>rland internationaal<br />
uit te dragen. Dat is jammer, want dat betekent<br />
dat <strong>de</strong> kosten per individueel bedrijf voor marketing<br />
en promotie zullen toenemen.<br />
65
66<br />
Samen voor ons eigen<br />
Ik ben on<strong>de</strong>rnemer, net als <strong>de</strong> meeste van <strong>de</strong> lezers van <strong>de</strong>ze rubriek, dus<br />
normaal is het niet zo mijn gewoonte om Mao Zedong te citeren. Deze<br />
algemeen erken<strong>de</strong> boef is bekend door <strong>de</strong> slogan ‘laat hon<strong>de</strong>rd bloemen<br />
bloeien’. Meneer Zedong gebruikte <strong>de</strong>ze spreuk om nieuwe initiatieven in<br />
<strong>de</strong> Chinese samenleving op gang te brengen.<br />
Het speelveld is al met al behoorlijk kaal door<br />
het vertrek van PPH en PT<br />
Die oproep <strong>heeft</strong> <strong>de</strong> boomteeltsector ook nodig en als ik me niet vergis is<br />
die eigenlijk ook al gaan<strong>de</strong>. Het speelveld is al met al behoorlijk kaal door<br />
het vertrek van PPH, PT en alle indirecte gevolgen die dat vervolgens <strong>heeft</strong><br />
op organisaties die daar weer afhankelijk van zijn. Een belangrijke vraag is<br />
bijvoorbeeld wat dit gaat betekenen voor on<strong>de</strong>rzoek dat in Wageningen<br />
wordt uitgevoerd. <strong>Wat</strong> blijft daarvan over?<br />
De tijd is nog niet rijp of het gaat nog te<br />
goed in <strong>de</strong> sector<br />
Persoonlijk <strong>de</strong>nk ik dat het allemaal wel mee gaat vallen. Je ziet nu al kleine<br />
zaailingen opkomen in dat vrijgemaakte bos. Allemaal nog heel pril en<br />
voorzichtig, maar het begin is er. Ik was vorige week bij een verga<strong>de</strong>ring<br />
van toeleveranciers van gewasbeschermingsmid<strong>de</strong>len. Zij conclu<strong>de</strong>er<strong>de</strong>n –<br />
niet zon<strong>de</strong>r re<strong>de</strong>n – dat zij bij on<strong>de</strong>rzoek naar mid<strong>de</strong>len en mid<strong>de</strong>lengebruik<br />
altijd <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> viool hebben gespeeld, terwijl zij vaak dichter bij <strong>de</strong><br />
kweker staan dan <strong>de</strong> erken<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksinstituten. Wellicht is dat een<br />
slechte basis voor zwaar wetenschappelijk on<strong>de</strong>rzoek, maar in <strong>de</strong>ze tijd zijn<br />
draagvlak, contact met en herkenning bij <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemer ook bepaald niet<br />
onbelangrijk.<br />
Misschien is eigenbelang wel het toverwoord<br />
voor <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> perio<strong>de</strong><br />
Terugkomend op die gewasbescherminghan<strong>de</strong>laren. Zij zien voor zichzelf<br />
een sterkere rol bij on<strong>de</strong>rzoek. Is dat slecht? Ik <strong>de</strong>nk het niet. Natuurlijk<br />
staat bij hen eigenbelang voorop, maar wellicht is dat wel het toverwoord<br />
voor <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> perio<strong>de</strong>. Allemaal leuk, die hooggestem<strong>de</strong> i<strong>de</strong>alen, maar<br />
aan het eind van het verhaal moet er wel geld verdiend wor<strong>de</strong>n.<br />
<strong>Wat</strong> bedoel ik nou te zeggen met heel <strong>de</strong>ze blablabla van woor<strong>de</strong>n:<br />
<strong>de</strong> toekomst zit in private samenwerkingsverban<strong>de</strong>n en misschien wel<br />
in eigenbelang. ‘Samen voor ons eigen’ was in 1980 <strong>de</strong> slogan van <strong>de</strong><br />
Tegenpartij van Jacobse en Van Es, <strong>de</strong> alter ego’s van Van Kooten en De Bie.<br />
Misschien moeten <strong>de</strong> LTO’s en an<strong>de</strong>re belangenbehartigers van <strong>de</strong>ze wereld<br />
<strong>de</strong>ze slogan omarmen en iets van hun o zo sympathieke en hoogdraven<strong>de</strong><br />
i<strong>de</strong>alen inleveren. Ik wil niemand bang maken, maar ik heb <strong>de</strong> afgelopen<br />
weken aan wat willekeurige boomkwekers gevraagd wat <strong>de</strong> bond voor<br />
hem of haar betekent. Daar werd ik niet blij van. Heel veel meer dan een<br />
veelzeggend stilzwijgen of een aarzelend ‘kweenie’ kwam er meestal niet.<br />
Voordat ik nu weer een boos of teleurgesteld telefoontje van <strong>de</strong> bond krijg:<br />
Allemaal leuk, die hooggestem<strong>de</strong> i<strong>de</strong>alen,<br />
maar aan het eind van het verhaal moet er<br />
natuurlijk is <strong>de</strong> bond nodig, maar blijf a.u.b. dicht bij <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemer.<br />
Hoe lastig het bovenstaan<strong>de</strong> is, wordt pijnlijk geïllustreerd door het<br />
expertpanel dat wij organiseer<strong>de</strong>n over beurzen in <strong>de</strong> boomteelt. Ie<strong>de</strong>reen<br />
beseft dat daar iets moet gebeuren, omdat dit an<strong>de</strong>rs consequenties <strong>heeft</strong><br />
voor <strong>de</strong> internationale positie van <strong>de</strong> sector, maar <strong>de</strong> tijd is nog niet rijp of<br />
het gaat nog te goed in <strong>de</strong> sector om dat besef om te zetten in actie.<br />
Ik wens u een groeizaam en gelukkig 2013 on<strong>de</strong>r het motto ‘samen voor<br />
ons eigen’.<br />
Met vrien<strong>de</strong>lijke groet,<br />
Hein van Iersel, hein@nwst.nl<br />
Hoofdredacteur<br />
wel geld verdiend wor<strong>de</strong>n
wor<strong>de</strong>n<br />
Wij zijn er trots op u te kunnen me<strong>de</strong><strong>de</strong>len dat onze goedlopen<strong>de</strong> bedrijven, na 6 jaar intensief samenwerken, per 1 januari 2013 zullen wor<strong>de</strong>n<br />
samengevoegd tot 1 bedrijf. De samenvoeging is een logische stap na <strong>de</strong> intensieve samenwerking die we <strong>de</strong> laatste jaren met elkaar<br />
opgebouwd hebben.<br />
Veel zal er niet veran<strong>de</strong>ren. Behalve dat wij nog beter op vragen uit <strong>de</strong> markt kunnen inspelen, efficiënter gaan werken en<br />
wij onze dienstverlening aan leveranciers en afnemers nog ver<strong>de</strong>r gaan optimaliseren.<br />
boskoop@springbv.nl 0172 – 217040<br />
zun<strong>de</strong>rt@springbv.nl 076 - 5972532<br />
kesteren@springbv.nl<br />
www.springbv.nl<br />
Via <strong>de</strong>ze weg wensen wij u een Gelukkig,<br />
Gezond en Succesvol<br />
Nieuw Jaar