De dressuurproef klasse B - KNHS

DreSSuur
De dressuurproef klasse B
Hoe kijkt de jury?
66 | PaardenSport 02/2012
TeksT: Nicole RietmaN - ReijN FoTo’s: Remco VeuRiNk
Iedereen die dressuur rijdt kent dat gevoel wel. De proef ging best goed, maar de
punten vallen tegen. Of het omgekeerde. Het liep niet allemaal even lekker en toch
heb je genoeg punten gekregen voor een winstpunt. In deze serie kijken we met de
ogen van de jury naar de proef, beginnend bij de klasse B.
Een van de laatste punten die beoordeeld wordt in een B-proef, is het halthouden en groeten. Belangrijk daarbij is dat je laat zien dat je controle hebt
over het halthouden.

Digishots
A
F D
B
M
Wim ernes:
X
G
C
K
e
H
Waar kijkt de jury precies naar, en hoe komt
een punt tot stand? Olympisch jurylid Wim
ernes was nauw betrokken bij de samenstelling
van de dressuurproeven zoals die sinds
2006 worden gereden. Als geen ander kan hij
duidelijk maken hoe de verschillende onderdelen
getoond moeten worden en waarom.
Binnenkomen
De proef begint met het binnenkomen in arbeidsdraf
op de linker- of de rechterhand. ernes:
“Zowel in de klasse B als in de klasse L
hoef je sinds 2006 niet meer op de A-C lijn binnen
te komen en vervolgens halt te houden op
de middellijn. Daar hebben we als commissie
die de dressuurproeven samenstelt voor gekozen
om de ruiters, en met name de jonge paarden,
wat meer de kans te geven om op een
ontspannen manier aan de proef te kunnen
beginnen. In de oude situatie waren de vaak
onervaren ruiters, met in veel gevallen jonge
paarden, al met heel veel aspecten bezig in het
eerste onderdeel. Bijvoorbeeld om met voldoende
balans en impuls binnen te komen,
rechtgericht zijn, een goede overgang rijden,
stilstaan, groeten en dat allemaal al in het begin.
Door dat los te laten denken wij dat we
het wat eenvoudiger hebben gemaakt. De
combinaties kunnen nu rustig binnenkomen
en over de hoefslag draven. De proef is dan al
wel begonnen, maar het is iets anders dan op
de middellijn binnenkomen.”
Scala van de africhting
“In de klasse B moet het zo zijn dat de paarden
op een voorwaartse manier worden voorgesteld.
Ze moeten met impuls binnendraven en
min of meer in balans lopen. Dus de hoefslag
kunnen volgen zonder naar binnen te vallen
als ze door de hoeken lopen.” Dat klinkt alsof je
hier gemakkelijk een acht op zou kunnen scoren.
Is dat ook zo? “Nou, met een acht geef je
aan dat het onderdeel goed is uitgevoerd. een
negen is zeer goed en een tien uitmuntend.
Die punten worden altijd gerelateerd aan de
mate waarin je voldoet aan het ‘scala van de
africhting’ zoals dat omschreven is in het dressuurproevenboekje.
Dat scala van de africhting
is eigenlijk de rode draad door de hele
proef. Om een acht of hoger te kunnen krijgen
voor het binnen komen moet het paard in de
draf dus tactzuiver zijn, hij moet op een losse
manier soepel door de baan bewegen, hij moet
aan twee teugels aanleuning laten zien en
zich buigen naar het verloop van de wendingen.
Die takt, souplesse en aanleuning zijn de
eerste drie kenmerken van het scala van de
africhting en vooral van belang bij het paard
dat aan het begin van zijn africhting staat.
Dan heb je nog impuls, rechtgerichtheid en
verzameling maar deze kenmerken zijn in de
B- en de L-dressuur nog niet zo van belang.”
Niveau behorend bij de proef
eén van de gevraagde onderdelen is het van
hand veranderen met enkele passen middendraf.
“Wat er ook moet gebeuren op de diagonaal,
het moet altijd worden voorbereid in de
hoek. Dat wil niet zeggen dat het paard in de
hoek anders moet gaan lopen. Je moet als het
”In de klasse B moeten paarden op een
voorwaartse manier worden voorgesteld.”
DreSSuur
ware een attentiewaarde creëren. Je paard
met bijvoorbeeld een halve ophouding iets beter
aan de hulp stellen voordat je iets gaat vragen.
Wat op dit niveau op dit onderdeel wordt
verwacht, is dat je eerst goed de hoek doorkomt.
Overigens hoeven die hoeken bij de Bproeven
nog niet zo scherp ingereden te worden.
eenmaal op de diagonaal probeer je op
een geleidelijke manier de passen te verlengen,
dat een aantal passen vol te houden, en
dan op een geleidelijke manier weer terug te
rijden. Het is niet de bedoeling dat je de hele
diagonaal van de eerste tot en met de laatste
pas in middendraf rijdt. Wel is het zo dat combinaties
die dit wel al wat meer passen kunnen
laten zien, daar niet voor worden gestraft,
mits de uitvoering technisch correct is. Daar
wordt net zo’n goed punt voor gegeven als degene
die de oefening correct uitvoert op de gevraagde
manier, horend bij het niveau van de
proef.” Waar wordt in dit onderdeel de meeste
aftrek voor gegeven? “Weer teruggrijpend op
het scala van de africhting kijk je eerst naar
tact. Als de tactzuiverheid niet aanwezig is,
kun je eigenlijk al geen goed punt meer scoren.
Ook al is de rest nog zo goed voor elkaar,
hoewel dat dan meestal ook niet zo is. Dus de
jury kijkt of het paard in de verruiming tactzuiver
blijft en niet sneller gaat of z’n balans
verliest, of de aanleuning goed blijft en of hij
Olympisch jurylid Wim Ernes was nauw betrokken
bij de samenstelling van de dressuurproeven
en kan als geen ander duidelijk maken hoe een
goede dressuurproef gereden moet worden.
PaardenSport 02/2012 | 67

DreSSuur
Op sommige grote voltes moeten ruiters doorzitten. Ze moeten hierbij een onafhankelijke houding
en zit laten zien en het paard niet in de weg zitten.
los door het lijf blijft bewegen. Vaak zie je dat
paarden op het moment dat de ruiter meer
been geeft sneller worden en zich wat meer
vast gaan houden. Verder is van belang of het
paard rechtgericht is op de diagonaal, volgt de
achterhand de voorhand? en de jury kijkt of
het paard ook werkelijk reageert op de hulp.
Of de passen groter en actiever worden en of
dat gebeurt van achteruit. Niet alleen de verruiming
zelf wordt beoordeeld, ook de overgangen
naar het verruimen toe en het terugrijden
zijn onderdeel van de oefening.”
Gehoorzaamheidsoefening
In de B-proeven worden veel halve en hele gro-
68 | PaardenSport 02/2012
te voltes gevraagd. ernes: “eigenlijk zijn het
vooral gehoorzaamheidsproeven. De oefeningen
die gevraagd worden zijn eenvoudig, het
zijn veel oefeningen waarbij gevraagd wordt
overgangen zowel naar voren als terug te maken
en waarbij alleen hele lichte buiging
wordt gevraagd. Ook op de grote voltes wordt
maar hele lichte buiging gevraagd waarbij gekeken
wordt in hoeverre de paarden rechtgericht
zijn, dus in hoeverre de achterhand de
voorhand volgt. Dat kan alleen maar als een
paard zich buigt. en ook hier moet het paard
net als bij alle andere onderdelen voldoen aan
het scala van de africhting dat hoort bij dit niveau.
Dus kijkt de jury ook of het paard tact-
zuiver is, of hij los door zijn lijf beweegt dus
ontspannen is, of de aanleuning in orde is. Dat
zijn zoals al eerder gezegd de drie belangrijkste
factoren op dit niveau.”
een andere gehoorzaamheidsoefening is de
gebroken lijn. “Bij de gebroken lijn rijd je eigenlijk
drie kwart wendingen. Voorbereiding
in de eerste hoek is belangrijk. Je moet de juiste
stelling en buiging in de hoek hebben om de
wending naar de diagonaal toe goed te kunnen
rijden. Vanuit die wending moet je rechtrichten
en eigenlijk de nieuwe wending naar
de andere kant al voorbereiden. Die komt bij of
ter hoogte van X. Van daaruit rijd je naar de
hoefslag en krijg je weer een nieuwe wending.
Dat moet allemaal vloeiend gebeuren in hetzelfde
takt en in dezelfde houding. Van begin
tot einde moeten de passen hetzelfde zijn.”
Halsstrekken
een oefening waarbij veel combinaties min of
meer in de problemen komen, is het op de grote
volte in draf het paard de hals laten strekken.
“Ja, daarmee test je of het paard op de juiste
manier is afgericht. Volgt het paard de hand
van de ruiter zonder uit elkaar te vallen, zonder
zijn balans te verliezen en zonder zijn tact te
verliezen. Het paard moet op vraag van de ruiter
voorwaarts-neerwaarts achter de hand aangaan
waarbij hij in zijn frame uiteraard verandert,
maar waarbij de rest (skala) behouden
blijft. Als het paard de hand van de ruiter enigszins
volgt dan zit je op een voldoende en dat is
een vijf of een zes. Doet het paard het zodanig
dat hij duidelijk doorstrekt met zijn neus ongeveer
op voorkniehoogte en iets voor de loodlijn,
zoekend naar de hand dan kun je een hoog
punt scoren mits je de rest behoudt. Het niet
volgen van de hand is een onvoldoende.”
Na het halsstrekken volgt het teugels op maat
maken. “Als het paard de hals niet strekt valt er
niet zoveel op maat te maken. Dat betekent
dat, als een jury het op maat maken moet beoordelen,
er in dit geval geen hoog punt gegeven
kan worden.
De jury kijkt of het paard vanuit het halsstrekken
weer zodanig in de hand wordt gesteld dat
het z’n tact en balans niet verliest, los door het
lijf blijft bewegen en goed blijft in de aanleuning
waarbij het frame van het paarden- of
ponylijf weer terugverandert naar de positie
van voor het halsstrekken. “Vroeger werd ook
nog voorgeschreven op wat voor manier je de

teugels weer op maat moet maken. Dat is nu
niet meer het geval. De manier waarop is niet
van belang, wel het effect ervan. Maar houd bij
het bepalen van het punt ook altijd rekening
met het feit dat het doorlopen van de grote
volte ook een onderdeel is van de oefening. Ik
kan me voorstellen dat een paard vanwege
wat spanning het halsstrekken niet zo goed
heeft getoond, maar als de volte vervolgens
wel redelijk is uitgevoerd, dan kun je toch nog
op een redelijke score uitkomen.”
Overgangen
In alle dressuurproeven worden veel overgangen
gevraagd. ernes: “Net als bij het binnenkomen
hebben we gemeend dat we in de B bij de
overgangen en eigenlijk bij alle oefeningen de
ruiters en de paarden zoveel mogelijk tijd moeten
geven om de oefeningen goed uit te voeren.
Daarvoor hebben ze een ruime marge gekregen
in de rijbaan. Naarmate de proeven hoger worden,
wordt die ruimte steeds meer ingeperkt. In
de B-proef wordt gevraagd om tussen C-H-e een
overgang naar de arbeidsstap te maken. Als de
voorbereiding voor de overgang zodanig is dat
je de overgang bij H kunt uitvoeren, dan kun je
dat rustig doen. Heb je meer tijd nodig om die
overgang op een goede manier te rijden dan
heb je de ruimte tot aan e. Bij de overgang be-
oordelen we de voorbereiding, de overgang zelf
en een aantal passen na de overgang. Want aan
de hand van die passen kun je echt beoordelen
hoe de kwaliteit van de overgang was. De overgang
moet zodanig worden uitgevoerd dat er
het juiste effect uitkomt.”
Middenstap
In sommige proeven wordt de middenstap gevraagd
op de korte diagonaal, in anderen op
de hele diagonaal. “Hier geldt hetzelfde als
voor de middendraf. De voorbereiding moet
goed zijn. Zorg dat het paard in de voorbereiding
goed actief stapt, dat de aanleuning in
orde is en dat het paard op het moment dat je
de diagonaal opstapt de hals direct wat langer
wil maken. Als het paard verlengt in de bovenlijn
moet hij zich meer loslaten, anders kan hij
al niet verlengen. en als het paard zich meer
ontspant kan hij ook meer schrijdend stappen
met meer ruimte. en dat willen we zien. Dat
het paard tactzuiver en actief blijft stappen,
zich ontspant, verlengt en dus grotere passen
maakt, en de hand volgt. Niet zo extreem als
bij het halsstrekken, maar wel aanleuning zoekend.
Daarbij moet de achterhand in het spoor
van de voorhand blijven. Vaak wordt bij de uitgestrekte
stap alleen maar gekeken naar hoe
ver het paard overstapt. Maar wat wij willen
De combinatie op de foto is al verder dan de klasse B, maar ter illustratie is dit moment van de galop
zeer geschikt. De pony laat een goede galop zien waarbij hij heel licht naar binnen is gesteld.
DreSSuur
zien is dat het paard over meer bodem stapt,
dus ruim over de afdruk van de voorvoet heen,
maar we willen ook zien dat het paard meer
vanuit de schouder met het voorbeen een ruimere
pas maakt. en er moet een duidelijk verschil
zijn tussen de arbeidsstap en de middenstap.
Als een paard in de arbeidsstap één hoef
overstapt, moet hij in de middenstap twee
hoeven overstappen. en als hij er in de arbeidsstap
al twee overstapt moeten dat er in de
middenstap zeker drie zijn. Als je geen verschil
laat zien in de lengte van de passen, dan kun
je al geen hoog punt meer scoren.”
Doorzitten
Na de middenstap wordt een overgang naar
de arbeidsdraf gevraagd. “er moet dus een reactie
getoond worden op de hulp van de ruiter.
Als je het hebt over Z-niveau dan moet dat een
prompte reactie zijn. Op B-niveau moet er ook
wel directe reactie komen, maar de uitvoering
mag (moet) wel wat geleidelijker. er moet dus
activiteit opgewekt worden en een vloeiende
overgang gemaakt worden van stap naar draf.
Vervolgens wordt in een aantal proeven een
grote volte gevraagd waarbij de ruiter moet
doorzitten. “Het is belangrijk dat de jury hier
goed naar kijkt. ruiters kunnen alleen maar
hun paarden scholen als ze zichzelf voldoende
scholen en dat begint met een onafhankelijke
houding en zit en het goed geven van de hulpen.
Je hebt ruiters die niet kunnen doorzitten
en die zo stuiteren dat je soms zelfs het verschil
tussen lichtrijden en doorzitten niet ziet.
Die komen nooit tot goed paardrijden en zitten
hun paard in de weg. De beoordeling hiervan
komt terug in twee van de laatste onderdelen
waarbij we punten geven voor de
houding en zit, de rijvaardigheid en het effect
van de hulpen. Als een ruiter daar keer op keer
slechte punten krijgt, gaat hij daar toch over
nadenken en er waarschijnlijk met zijn trainer
iets aan doen.” en als het doorzitten niet in
orde is maar de volte wordt wel netjes doorgereden?
“Ja, in theorie zou een ruiter die heel
slecht zit in dat geval voor dit onderdeel toch
een redelijk punt kunnen krijgen. Maar in de
praktijk is er bij een slecht zittende ruiter wel
meer mis in de uitvoering. Als de ruiter op het
paard zit te bonken zal het paard niet lekker
los door zijn lijf lopen en zich niet lekker loslaten
en buigen. Trouwens, als er lichtrijden gevraagd
wordt, dan moet dit op het goede (bui-
PaardenSport 02/2012 | 69

DreSSuur
In alle dressuurproeven worden veel overgangen gevraagd. In de klasse B heb je daar nog een ruime
marge voor. Bij de overgang wordt de voorbereiding, de overgang zelf en een aantal passen na de
overgang beoordeeld. Exact voor de jury bij de letter C de overgang maken hoeft dus niet.
ten voor-) been plaatsvinden, anders wordt er
in ieder onderdeel waarin dat verkeerd wordt
uitgevoerd een punt van het te geven punt afgetrokken”
Galop
Voor de overgang naar de arbeidsgalop wordt
in de B-proeven ook weer behoorlijk wat
ruimte gegeven. ernes: “Dat aanspringen gebeurt
in deze proeven op een grote volte. Ook
nu kijken we weer of de voorbereiding goed is
en of de overgang vloeiend verloopt. en of de
laatste drafpas ook nog een echte drafpas is.
Je ziet soms van die halve draf- galoppassen
of galop- drafpassen waarbij het paard min
of meer uit elkaar valt voordat het echt aangaloppeert.
Daarvoor zal geen hoog punt gegeven
kunnen worden.”
“Wat de galop anders maakt, is dat we bij het
hele galopgedeelte graag willen zien dat het
paard heel licht naar binnen gesteld is en heel
licht gebogen is om het binnenbeen van de
ruiter. Dat mag zeker niet ontaarden in scheeflopen.
Het heeft juist een rechtmakend effect.”
Voor de overgang terug naar de draf geldt hetzelfde
als voor de overgang naar de galop. De
laatste galoppas moet een echte galoppas zijn
en de eerste drafpas ook een echte drafpas.
“De overgang mag wel geleidelijk gaan maar
niet struikelend, uit elkaar vallend en dergelij-
70 | PaardenSport 02/2012
ke. Dat is echt onvoldoende, zelfs op B-niveau.”
Halthouden en groeten
Het laatste onderdeel is het in stap afwenden
bij A en tussen X en G halthouden en groeten.
ernes: “Het vanuit stap naar het halthouden
toe rijden is eenvoudiger dan vanuit de draf.
Aan de andere kant is het rechtrichten op de
middellijn in stap moeilijk. Je kunt daar als
jury de africhtingsgraad en de manier van rij-
den van de ruiter aan herkennen. Vervolgens
laat je duidelijk zien dat je controle hebt over
het halthouden. Dat hoeft op zich niet vierkant
te zijn in de B. Het paard moet wel stilstaan
met het gewicht verdeeld over vier benen en
hij mag pas weer in beweging komen als de
ruiter dat wil. en hoeveel tellen een paard dan
heeft stilgestaan is niet van belang.”
Plussen en minnen
In de eindcijfers geeft de jury eigenlijk punten
voor de mate waarop de combinatie voldoet
aan het scala van de africhting, oftewel het
algemene africhtingniveau.
Voor de basisgangen worden aparte punten
gegeven. Hoe die basisgangen eruit moeten
zien, staat beschreven in het reglement van de
KNHS. Ook voor de impuls wordt een punt gegeven.
“Wat wij bij een B-paard willen zien is
dat het paard van achteruit al min of meer begint
met het ontwikkelen van activiteit en
kracht en dat door het lichaam doorgeeft naar
voren. Het evenwicht ligt bij ieder paard van
nature wat meer op de voorhand. Het is de bedoeling
dat je dat als ruiter wat meer naar
achteren brengt, dus beter verdeeld over vier
benen. en hoe beter je dat lukt, hoe verder je
africhtingsniveau toeneemt.”
Het rechtgerichte, ontspannen en in aanleuning
gaande paard is ook een onderdeel waar
een punt voor gegeven wordt. “Ook hier zitten
weer een aantal criteria van het scala van de
africhting in voor zover ze van toepassing zijn
op de B en de L.”
In het bovenstaande gedeelte over doorzitten
is voldoende gezegd over de onderdelen ‘houding
en zit van de ruiter’. Voor wat betreft de
rijvaardigheid en het effect van de hulpen:
“Met een goed punt hiervoor geeft de jury aan
dat de ruiter op een juiste manier bezig is om
het paard te bewerken. er mag gerust iets mis
gaan, de jury kijkt er ook naar hoe de ruiter
een probleem oplost. Als een paard verkeerd
aanspringt en de ruiter lost dat direct op een
goede en vloeiende manier op, dan kan dat
een plus zijn. Hoewel het effect van de hulpen
Tactzuiver, los door het lijf en een goede
aanleuning, zijn de drie belangrijke
factoren op dit niveau.
wat minder was, want het paard is verkeerd
aangesprongen. Het is voor de jury wel een
moeilijk onderdeel. Hij moet veel plussen en
minnen tegen elkaar afwegen. Maar het kan
theoretisch zo zijn dat er in een proef heel wat
mis ging, maar dat er voor dit onderdeel toch
een goed punt gegeven wordt.”
Het laatste onderdeel is de verzorging van het
geheel. ernes: “Daar geef ik eigenlijk altijd een
acht als ik zie dat er iets aan gedaan is. Of de
manen nu geschoren zijn of ingevlochten dat
maakt wat mij betreft niet uit. Zeker bij de pony’s
moet hier een stimulans vanuit gaan.”