April 2013 - Ds. W. Pieters

De Catechisant
“Die Mij vroeg zoeken, zullen Mij vinden”
Hagepreek – waarbij de Psalmen van Datheen
voor het eerst werden gezongen
April 2013 – 22 e jaargang – nr. 4

De Psalmen en jij
Twintig jaren nadat in 1566 de psalmberijming van Petrus Datheen in
Nederland werd ingevoerd, besloot een synode ook de psalmberijming
van Marnix van St. Aldegonde te aanvaarden. Vanaf toen mochten de gemeenten
zelf beslissen welke psalmberijming ze wilden gebruiken.
Marnix was de dichter van ons volkslied, het Wilhelmus. De berijming
van Marnix is nooit in een brede kring van gemeenten aanvaard. Men was
gewend aan de berijming van 1566. Ook boekdrukkers waren er erg tegen
– want dan bleven ze met een grote voorraad psalmboekjes van Datheen
zitten – een financiële strop van duizenden guldens.
Het gaat uiteindelijk niet erom welke psalmberijming jij gebruikt – al
moet je in de samenkomst van de gemeente natuurlijk wel dezelfde gebruiken!
–, maar het gaat erom of jij de hartentaal van de Psalmen verstaat.
Dan zing je mee – wat sommige jongeren niet doen –, én je zingt
mee met aandacht en ontzag. Dan besef je dat je belijdenis aflegt, elke
keer dat je meezingt.
Wat belijd je dan bij het zingen in de kerkdienst of op catechisatie of in
de klas of thuis aan tafel, of rondom het orgel? Soms belijd je
- je zonden
- én Gods vergevende genade
- én je verlangen om Hem te dienen
zoals in Psalm 130 vers 2 (in de berijming van Marnix):
Soo Du wilst onse sonde
Op ’t scherpste gadeslaen,
Wie is ‘t, Heer’, die daer konde
Voor Dijn oogh blyven staen?
Maer by Dy is ghenade,
Heer’, end’ gheen strengh’ ghericht.
Daeromme mijdtmen ‘t quade
End' dient Dy met ontsicht.
Voor adreswijzigingen en (gratis) abonnementen, ook
in Engelse vertaling:
ISO-PRINT, Antwoordnummer 21, 3350 VG Hardinxveld-Giessendam; fax
0183 678402; e-mail: info@isoprint.nl
Bank: Rabobank Garderen, rek.nr. 32.14.43.128, t.n.v. De Catechisant
Kopij-adres: Dorpsstraat 17, 3886 AR Garderen; e-mail:
wpieters@kliksafe.nl
Website: www.dswpieters.nl
2

3
Psalm 42 en jij
Wie kent niet de Psalm van het ‘hijgend hert’? Ken jij ook het ‘verlangen’
van dat hert? De dichter van deze Psalm verlangt naar God. En bij alle verschil
van opvattingen op het kerkelijke erf, is dit toch het belangrijkste: jouw
band met God. Of het ontbreken van die band…
Wat ook de moeite van het onthouden waard is uit deze Psalm, is de samenspraak
die de dichter met zichzelf houdt (vers 6): “Waarom buig je je neer, o
mijn ziel en ben je onrustig in mij?” Doe jij het ook wel eens?
Hij roept zichzelf hiermee tot de orde en zegt: “Je hebt geen enkele reden om
moedeloos te zijn.” Zeker, er waren allerlei aanleidingen voor zijn moedeloosheid,
maar…: “Hoop op God!” Zeg jij dit ook wel eens tegen jezelf?
Hij belooft zichzelf: “Ik zal Hem nog loven voor de verlossingen van Zijn
aangezicht.” Met ‘Zijn aangezicht’ bedoelt hij, volgens de statenvertalers,
Gods genadige aanwezigheid. Verwacht ook jij dáárvan je verlossing?
We kunnen het Psalmboek wel het BOEK VAN DE HOOP noemen. Een
aangevochten hoop, weliswaar, maar geen wankele hoop. Hoop op
Gods hulp en gunst.
Waarop was die hoop gegrond? Op Zijn beloften. De kanttekening merkt
daarover op ‘die Hij volgens Zijn Woord aan mij bewijzen zal.’
Toch is het een aangevochten hoop, die we in deze Psalm tegenkomen. Lees
maar in vers 10 hoe moeilijk de dichter het heeft: “Ik zal zeggen tegen God:
mijn Steenrots, waarom vergeet U mij?” Het valt ook niet mee als je moet
beleven wat in vers 11 volgt: “Met een doodsteek in mijn beenderen honen
mijn tegenpartijders mij, wanneer zij heel de dag tegen mij zeggen: waar is
uw God?”
Toch zegt David wéér: “Hoop op God, want ik zal Hem nog loven. Hij is de
menigvuldige Verlossing van mijn aangezicht, en mijn God!”
Hoop jij ook op deze God?
Ten slotte een vers in de berijming van ds. C.J. Meeuse:
O mijn ziel, wat doet u treuren? Een kernvers is:
Waarom bent u zo ontroerd? De HEERE zal des daags
Hoop op God, ’t zal haast gebeuren Zijn goedertierenheid gebieden,
Dat Zijn lof uw ziel vervoert. en des nachts
Dan aanschouwt u ’t lieflijk licht zal Zijn lied bij mij zijn:
Van Zijn heilzaam aangezicht. het gebed tot de God
O mijn God, keer tot mij weder, van mijn leven.
Want mijn ziel buigt zich terneder.

Psalm 43 en jij
Sommigen denken dat de Psalmen 42 en 43 bijeen horen, omdat het laatste
vers van deze twee Psalmen gelijk is. Hoe het zij, de 43 ste Psalm is (in ieder
geval gedeeltelijk) heel bekend om zijn bede om licht en waarheid als leiding
naar Gods huis (vers 3). Best een vreemd verzoek van de dichter: zou
hij de weg naar de tabernakel of tempel niet hebben geweten? Zeker wel.
Dat is het dan ook niet waar hij om smeekt wanneer hij zegt: “Zend Uw licht
en Uw waarheid, dat die mij leiden. Dat zij mij brengen tot Uw heilige berg,
en tot Uw woningen.”
Hij bedoelt dat hij geestelijk de weg niet wist – en dat is nog zo met al Gods
kinderen: zij moeten steeds onderwezen worden om de weg naar God te
vinden. Wat is dan die weg naar God? De weg van het geloof, de hoop en de
liefde. Deze weg zijn wij kwijt, ook als we wedergeboren werden en Gods
Heilige Geest als leidsman ontvingen. Dan blijven we dwaalziek, en onwetend.
Dan hebben we het steeds weer nodig dat Gods Geest ons – als het
ware – bij de hand neemt om ons tot de troon van Gods genade te brengen
om daar barmhartigheid te ontvangen en genade te vinden om zo te worden
geholpen op Gods tijd.
Wat wil de dichter in Gods huis doen? Hij wil God ontmoeten als die God
die de Bron is van al zijn blijdschap (vers 4): “En dat ik inga tot Gods altaar,
tot de God van de blijdschap van mijn verheuging.”
Kun jij ook zeggen: ‘God alleen is de Bron van mijn vreugde’? Buiten
Hem is heel mijn leven zinloos, waardeloos, vreugdeloos! Maar in
en door Hem ervaar ik steeds een intens geluk.
Matthew Henry schrijft het zo: “De trouwe volgelingen van Christus, die de
Geest der aanneming hebben, hebben steeds feest.” Hij bedoelt: zo lang
Christus Zijn nabijheid doet voelen aan je ziel…
Wat wil de dichter in Gods huis doen? Vers 4 gaat verder: “… en U met de
harp loof, o God, mijn God!” Ja, steeds God loven, daar is wel reden voor. In
het bijzonder als je in het voorhof komt en daar het offer ziet, het bloed van
verzoening, van de gekruisigde en weer opgestane Heere Jezus!
Onze God is dus al onze lof waard!
Waarom, mijn ziel, bent u verslagen? Een kernvers is:
Waarom bent u nog zo ontsteld? Wat buig je je neer, o mijn ziel,
Hoop steeds op God, wil niet versagen. en wat ben je onrustig in mij?
Ik zal nog van Zijn lof gewagen. Hoop op God,
Hij redt mij van het boos geweld. want ik zal Hem nog loven.
Hij is mijn God, mijn Held. Hij is … mijn God.
4

5
Psalm 44 en jij
Deze Psalm wordt wel een geschiedenispsalm genoemd. Als je hem helemaal
hebt doorgelezen, zal je wel begrijpen, waarom. Het gaat over de geschiedenis,
een stukje tenminste, van het volk Israël. Vooral dat zij in het
beloofde land kwamen. En hoe kwamen zij daarin? Doordat God er voor
hen plaats maakte.
Hier hebben we ondertussen een heel moeilijk punt te pakken: de bewoners
van het land Kanaän werden óf verjaagd óf gedood. Kan dat? Mag dat? Hoe
zit dit?
Hoe moeilijk deze vragen ook zijn, in ieder geval is wel duidelijk:
a. én dat God nooit iets verkeerds doet
b. én dat wij nu niet mensen of volken mogen uitroeien.
De dichter had ondertussen een ander probleem: de God van redding
schijnt nu Zijn volk te hebben verlaten (vers 10): “Maar nu hebt U ons verstoten
en te schande gemaakt, omdat U met onze legers niet uittrekt.”
Wat is de reden? Nou, zegt de dichter: niet omdat wij zo gezondigd hebben,
want wij zijn trouw gebleven aan God en Zijn Woord…!
Vreemd, vind je niet? Wij zijn zó gewend aan het erkennen dat we niets
verdiend hebben, ja: straf verdiend hebben, dat we deze taal bijna schokkend
vinden. Toch vergist de dichter zich niet. De Psalm is geschreven onder
de ingeving van de Heilige Geest. We kunnen hieruit leren dat onheil en
moeite niet altijd straffen op de zonde zijn, maar soms ook een andere reden
kunnen hebben.
Paulus haalt in Romeinen 8 vers 36 een vers uit deze Psalm aan: “Zoals geschreven
is: want om U worden wij heel de dag gedood. Wij zijn geacht als
schapen der slachting.” Zo ‘goed’ zorgt de Goede Herder blijkbaar voor Zijn
kudde… Wil jij ook een schaapje van deze kudde zijn? Of deins je terug?
Ik kan je verzekeren dat Paulus het er mee eens was, lees maar het 37 ste vers:
“Maar in dit alles zijn wij meer dan overwinnaars, door Hem Die
ons liefgehad heeft.”
Wij worden, HEERE, alle dagen Een kernvers is:
Om Uwentwil hard neergeslagen. Sta op, ons tot hulp!
Wij worden anders niet geacht En verlos ons
Dan arme schapen die men slacht. om Uw goedertierenheid!
Waak op, o God, ontwaak; ’t is tijd!
Waarom zou U Zich slapend houden?
Verstoot U ons in eeuwigheid,
Terwijl wij toch op U vertrouwden?

Psalm 45 en jij
Psalm 45 functioneert als een sleutel om het boek Hooglied te openen. Je
weet wel, denk ik, dat het boek Hooglied een liefdeslied is. Maar over wie
het gaat, staat er niet bij. Gaat het over mensen die veel van elkaar houden,
of gaat het over de liefde van God tot Zijn volk – en over de liefde van Jezus
tot Zijn gemeente?
Psalm 45 is een bruiloftslied, waarin de huwelijksvoltrekking tussen een
koning en zijn bruid wordt bezongen. Maar lees je Hebreeën 1, dan zie je dat
Psalm 45 niet over een aardse koning gaat, maar over Jezus Christus. Het
gaat over Zijn huwelijk. Wie is dan de bruid? De gelovige gemeente van het
Oude en het Nieuwe Testament.
Paulus haalt woorden uit deze Psalm aan om duidelijk te maken Wie Jezus
Christus nu eigenlijk is. En dan blijkt dat Hij in vers 8 God wordt genoemd:
“U hebt gerechtigheid lief en haat goddeloosheid. Daarom heeft Uw God U,
o God, gezalfd met vreugdeolie boven Uw medegenoten.”
Over die zalving: hiermee wordt de Heilige Geest bedoeld, Die Jezus ontving
om onze Verlosser te kunnen zijn. Deze zalving ontving niet alleen Hij,
want we lezen dat ook Zijn medegenoten (metgezellen) er in delen. Van het
Griekse woord voor ‘zalf’ komt de naam christen: wij zijn gezalfde mensen.
Dat is: we ontvingen de Heilige Geest om Zijn Naam te belijden, ons lichaam
en onze ziel aan Hem en Zijn dienst te wijden en om tegen de zonde,
de wereld en de duivel te strijden.
In vers 12 vinden we nog een oproep die we wel dagelijks mogen
overdenken en in praktijk brengen: “Omdat Hij uw Heere is, buig u
daarom voor Hem neer.”
Jezus kocht zondeslaven vrij en maakte ze tot Zijn leerlingen en volgelingen
om Hem alleen toe te behoren en voor Hem alleen te leven!
Nog één ding:
Hoor ook jij bij de Bruidskerk van deze genadige Koning?
Mijn hart bedenkt een treffelijke rede. Een kernvers is:
Ik roem, al dichtend, ’s Konings heerlijkheden. Rijd voorspoedig
Mijn tong spreekt vloeiend, als Gods Geest haar drijft. in Uw heerlijkheid,
Z’ is als de pen van één die vaardig schrijft. op het woord
U bent veel schoner dan de mensenkind’ren. van de waarheid
Geen macht ter wereld kan Uw roem vermind’ren. en rechtvaardige
U mond is vol genade, die U geeft, zachtmoedigheid
Waarom God eeuwig U gezegend heeft.
6

7
Psalm 46 en jij
Elke lezer van dit jeugdblad kent vast wel het hervormingslied van Luther:
Ein feste Burg ist unser Gott.
In het Nederlands:
Een vaste Burg is onze God, De vijand rukt vast aan
een Toevlucht voor de zijnen! met opgestoken vaan’;
Al drukt het leed, al dreigt het lot, hij draagt zijn rusting nog
Hij doet Zijn hulp verschijnen! van gruwel en bedrog,
maar zal als kaf verdwijnen!
Luther dichtte dit lied naar aanleiding van deze Psalm: “God is voor ons een
Toevlucht en Sterkte. Hij is krachtig bevonden een Hulp in benauwdheden.”
En hij dichtte dit niet in een tijd van voorspoed en rust, maar in een tijd, zoals
ook de psalmist erover schrijft: “Wij zullen niet vrezen, al veranderde de aarde
haar plaats, en al werden de bergen verzet in het hart der zeeën.”
Dit is geen kleinigheid!!
Wat is het geheim van de rust van de dichter en ook van allen die deze Psalm in
geloof meezingen? Dat staat in vers 6: God Zelf is bij ons en zal ons op tijd helpen.
O, wat heerlijk om op goede gronden zo op God te hopen! Om de duivel te durven
uitlachen, zoals Luther in een volgend couplet doet:
Und wenn die Welt voll Teufel wär’
Und wollt’ uns gar verschlingen,
So fürchten wir uns nicht so sehr,
Es soll uns doch gelingen.
Van harte toegewenst dat je mét Luther mag belijden, gelovig(!):
Mit unsrer Macht ist nichts getan,
Wir sind gar bald verloren;
Es stellt für uns der rechte Mann,
Den Gott Selbst hat erkoren.
Misschien tob jij met de vraag: “Hoe weet ik toch of de Heere bij mij is, mét
mij is, vóór mij is?” Ik geef als antwoord: “Hij spaarde Zijn Eigen Zoon niet,
maar gaf Hem over…”
Kom, wees aan Zijn troon biddend werkzaam met dit Geschenk!
Voorwaar, de HEERE der heerscharen Een kernvers is:
Is met ons, om ons te bewaren. Laat los, en weet, dat Ik God ben.
Bij Jakobs God is geen gebrek. Ik zal verhoogd worden onder de heidenen,
Hij is ons tot een Hoog Vertrek. Ik zal verhoogd worden op de aarde.

Psalm 47 en jij
‘De hemelvaartspsalm’, zo staat Psalm 47 bekend. Het gaat in eerste instantie
niet over een gang naar de hemel, maar vers 6 is – vooral in de oude berijming
– wel heel treffend toe te passen op de gang van onze Heere Jezus
Christus naar Zijn Vader. Het is in ieder geval een lofpsalm, geen klaaglied.
Wat is de aanleiding om zo te jubelen? Waarschijnlijk het opbrengen van de
ark naar de stad van David. In de ark had God aan de gelovige Israëlieten
een teken, een garantie gegeven van Zijn genadige nabijheid. Geen wonder
dus dat David en heel het volk juicht wanneer de ark naar Jeruzalem wordt
gedragen – niet op een wagen…, maar aan de draagstokken.
In de tijd waarin wij leven, de tijd van de Heilige Geest, mogen we deze
optocht van de ark zeker wel zien als voorafbeelding van Jezus’ hemelvaart.
En terwijl jij deze Psalm rustig leest en van vers tot vers erover nadenkt, is
het goed om jezelf de volgende vraag te stellen: ben ik ook zo blij dat Jezus
naar de Hemel is gegaan?
In deze Psalm lezen we ook iets over overwonnen volken. Het gaat niet alleen
over de tijd van David, toen heel letterlijk omringende volken onderworpen
werden aan zijn regering. Het gaat, zo leren de statenvertalers ons
in hun aantekeningen, óók over de geestelijke onderwerping van heidenen
onder de heerschappij van de God van Israël, namelijk door de verkondiging
van het heilige evangelie van Gods genade! Heb jij je aan de liefdesheerschappij
van Abrahams God onderworpen? Heb jij geproefd hoe blij het
leven van dienende gehoorzaamheid je maakt? En hoe veilig je bij Hem
bent?
God vaart met gejuich Twee kernverzen zijn:
Op. O zondaar, buig! God vaart op met gejuich,
Hoor ’t bazuingeklank, de HEERE met geklank van de bazuin.
Breng Hem lof en dank!
Zie Hem opgaan tot Psalmzing voor God!
’t Heiligdom van God. Psalmzing!
Psalmzing nu Gods lof, Psalmzing voor onze Koning!
U die woont in ’t stof. Psalmzing!
Psalmzing, Die gewis
Onze Koning is!
Want Hij heerst met kracht
Over ’s werelds macht.
8

9
Psalm 48 en jij
We zouden Psalm 48 de ‘kerkpsalm’ kunnen noemen. Het gaat over Jeruzalem,
en dan niet als toeristische attractie of aardrijkskundige bezienswaardigheid,
maar in kerkelijk opzicht. Kijk maar naar vers 3. Daar schrijft de
dichter dat Jeruzalem de vreugde is van heel de aarde. Nou, iedereen weet
dat dit niet waar is, behalve in geestelijke zin.
Daarom gaat het niet over Jeruzalem of Sion op zich, maar als plaats waar
de Heere toen woonde op aarde. En waar is dat nú, in het Nieuwe Testament?
Jezus zegt tegen de Samaritaanse vrouw: “Vrouw, geloof Mij, de ure
komt, wanneer u niet op de berg Gerizim, en ook niet te Jeruzalem de Vader
zult aanbidden.” Waar twee of drie in de Naam van Jezus bijeen zijn, dáár is
Hij Zelf, daar wordt Zijn heil ontvangen, en het leven tot in eeuwigheid…
En wat is het voorrecht van de leden van deze gemeente van Jezus Christus?
Vers 10 vertelt het ons: “O God, wij gedenken Uw weldadigheid in het
midden van Uw tempel.”
Wat houdt ‘gedenken’ in? Onder andere deze twee dingen: erover
nadenken én de bedoeling ervan gaan beseffen. De weldadigheid
van God is Zijn genadige verbondstrouw – afgebeeld in doop en
avondmaal. De bedoeling van het gedenken hiervan is: gelovig toevlucht
tot deze trouwe Verbondsgod nemen.
Over deze God lezen we verder (in vers 11) in deze lofpsalm: “Zoals Uw
Naam is, o God, zo is Uw roem tot aan de einden der aarde.”
De kanttekening hierop luidt:
U bewijst U zodanig, zoals U in Uw woord Zich openbaart, door Uw werken,
die geroemd worden tot aan de einden der aarde.
Vers 11 vervolgt: “Uw rechterhand is vol van gerechtigheid.”
De kanttekening hierop luidt:
Uw macht is overvloedig genoeg om Uw volk te behouden en de vijanden te
dempen, volgens Uw gerechtigheid, die U zo dikwijls te werk hebt gesteld.
O, wat is de gemeente van ware christenen toch goed af met zó’n God!
Kom, buig vandaag eerbiedig aan Zijn voeten neer.
Want deze God is onze God Een kernvers is:
Hij geeft ons eeuwig heilgenot. Want deze God is onze God
Hij wil ons als een Herder weiden, eeuwig en altijd.
Ja, tot de dood toe ons geleiden. Hij zal ons geleiden tot de dood toe.

Calvijn over
Psalm 42
De ziel van een mens is als een werkplaats van satan, om ons op duizend manieren
tot wanhoop te brengen.
Psalm 43
De kennis van Gods genade kan gezocht worden uit het Woord, en het geloof
staat slechts vast, wanneer het zijn steun vindt in het Woord.
Psalm 44
Dan pas beginnen wij aan God te geven, wat Hem toekomt, als wij er de nadruk
op leggen, hoe onbetekenend onze krachten zijn. Zonder twijfel erkennen de
mensen daarom zo weinig Gods weldaden, omdat zij aan zichzelf nog iets bijzonders
toeschrijven. Daarom is dit de beste manier van dankbaarheid, als de
gedachten aan onze eigen kracht in het geheel niet meer bestaat.
Psalm 45
Zolang Hij ons op lieflijke manier uitnodigt tot Hem te komen, moeten wij gewillig
gehoorzamen, zodat Hij Zich niet op ons stort met een zwaard en dodelijke
pijlen. Terecht wordt over Hem gezegd, dat genade op Zijn lippen is uitgestort,
omdat het evangelie vanuit zijn aard een reuk van leven ademt. Maar als
wij onbuigzaam zijn, zal deze genade in schrik veranderen en zal Christus de
leer van zaligheid omvormen tot een zwaard en pijlen.
Psalm 46
Zal ons geloof vast en zeker zijn, dan moeten we letten op deze twee dingen in
God: namelijk Zijn onbegrensde macht, waarmee Hij toegerust is om heel de
wereld in bedwang te houden, vervolgens op Zijn Vaderlijke liefde, die Hij door
Zijn woord ten toon heeft gespreid.
Als nu deze twee dingen samen komen, staat niets ons geloof in de weg om
tegen de gezamenlijke vijand in te gaan, en hoeven wij niet te vragen of God wel
genegen is om ons te helpen, omdat Hij dit heeft beloofd, en Hem ook de macht
ten dienste staat om dit te doen, omdat Hij de God is van de legermachten.
Psalm 47
Omdat er geen gelukkiger en begeerlijker slavernij bestaat, dan die, waardoor
God hen bedwingt die eerst in oproer verkeerd hadden, en ze brengt onder de
leiding van Christus, — daarom volgt hieruit, dat deze lofpsalm past op het
Koninkrijk van Christus.
10

11
Psalm 48
Uit deze Psalm moeten wij leren, dat – welke voortreffelijkheid er ook is in Gods
kerk – wij bij de beschouwing ervan toch alleen God voor ogen moeten hebben
om Hem in Zijn gaven groot te maken en te verheerlijken.
Psalm 49
Hoe komt het, dat mensen denken dat alles voorbij is, als zij in het graf gedaald
zullen zijn? Omdat zij hun zielen niet aan de bewaring en bescherming van God
toevertrouwen en niet bedenken, dat zij veilig zijn onder de hoede van Hem,
Die hen als iets kostbaars bewaart.
Psalm 50
In deze Psalm wordt gezegd wie het zijn die God voor ware leden van Zijn gemeente
houdt, namelijk die – met de geest van zachtmoedigheid – eerlijk en
oprecht zijn tegenover hun naasten, en die door zuivere geloofsgehoorzaamheid
Zijn verbond, dat hun is aangeboden, bekrachtigen.
Psalm 51
David verheft op een heerlijke manier de oneindige barmhartigheid van God,
met de bedoeling de hoop in zich op te wekken om genade te zullen krijgen.
Psalm 52
Mensen steunen nooit in waarheid op God, voordat zij overtuigd zijn van hun
eigen gebrek, zich in het stof werpen voor God en zich ontdoen van alle verbeelding.
Psalm 54
Laten wij uit vers 8 leren, dat wij vrijwillig en blijmoedig tot God moeten naderen,
als wij willen, dat onze dienst Hem welgevallig is.
Psalm 55
Het is waar, dat het een goed en heilig woord is, dat het onze plicht is om met
alle zorgen en elk verdriet dat ons kwelt, tot de Heere te gaan en ons als het
ware in Zijn hart ervan te ontlasten, want er is geen ander middel om verlichting
te schenken aan het bedrukte en bekommerde hart, dan op Gods voorzienigheid
te rusten.
Het is niet genoeg, dat wij God vragen in het nodige te voorzien, wij moeten
ook tegelijk onze wensen en begeerten kunnen overlaten aan Zijn voorzienigheid.
Wij zien, dat velen bidden, terwijl zij toch overmatig bezorgd en angstig
blijven.

Psalm 49 en jij
Volgens de voormalige joodse rabbi Salomon Duijtsch, zit er in Psalm 49 een
geheim. De dichter gebruikt in het begin zulke woorden dat je hooggespannen
verwachtingen koestert: het gaat over spreuken vol wijsheid…. Lees je
verder, dan staat er kort samengevat: dat iedereen gaat sterven.
Nu, denk je, dat wist ik al. Daarom moeten we achter de schijnbaar zo bekende
dingen (alle mensen gaan sterven) kijken of er iets dieper verborgen
zit. En dat zit er: in vers 8. Daar staat: “Niemand zal zijn broeder ooit kunnen
verlossen. Hij zal aan God zijn losgeld niet kunnen geven.”
Het ontgaat de aandachtige lezer niet dat hier ontzaglijke dingen worden
gezegd.
In de eerste plaats dat de dood met een ijzeren noodwendigheid komt.
Waarom? Omdat Gods heilig recht de doodstraf eist op de zonde.
In de tweede plaats gaat het over een losgeld. En dáár ziet de christen geworden
rabbi, Christiaan Salomon Duijtsch een duidelijke heenwijzing naar
het losgeld dat de beloofde (en nu ook gekomen) Messias zal opbrengen:
Zijn kostbaar bloed, Zijn volkomen verzoening.
Dáárover gaat het in Psalm 49. De noodzaak van een Zaligmaker wordt hier
op oudtestamentische manier aan de orde gesteld: buiten Jezus is geen leven.
Buiten Zijn offerdood is er geen genade mogelijk. Dus niet ‘genade in
plaats van recht’, maar ‘genade gegrond op recht’. Maar dan niet het recht
dat wij kunnen laten gelden, maar het recht dat Jezus Christus als onze Hogepriester
bezit en waarop Zijn voorbede in de hemel is gegrond.
Psalm 49 is dus veel dieper dan je zou denken. Het begin van de Psalm zegt
dat ook, maar je ziet het niet zomaar. Alleen als het licht van zondeval én
Golgotha erover valt… Dan biedt vers 15 zelfs uitzicht op de opstanding uit
de doden: “De dood zal hen afweiden en de oprechten zullen over hen heersen
in die morgenstond” = ‘wanneer zij uit hun slaap zullen ontwaken tot
de zalige opstanding door de kracht van hun Hoofd Jezus Christus.’
O volken, hoor wat tot u wordt gezegd. Een kernvers is:
Bewoners van de wereld, overlegt. God zal mijn ziel
Of u eenvoudig of aanzienlijk bent, van het geweld
’t Zij rijk of arm, dat elk zich tot mij wend’. van het graf
’t Is enkel wijsheid wat mijn mond verlaat; verlossen.
Bedacht in ’t hart dat ’t Woord van God verstaat . Want Hij zal mij
Ja, ‘k neig mijn oor en luister, ‘k zal op snaren opnemen.
Met harpgezang de spreuken Gods verklaren.
12

13
Psalm 50 en jij
Met deze Psalm hebben we een derde deel van het boek der Psalmen behandeld.
Om de dag een Psalm lezen én een bladzijde van De Catechisant
betekent dat je in een jaar tijd heel het Boek der Psalmen hebt gelezen.
Waar gaat Psalm 50 over? God beoordeelt Zijn volk (vers 4). Dat volk noemt
Hij (vers 5) ‘Mijn gunstgenoten’. Het woord ‘gunstgenoot’ betekent: iemand
die met God in een verbond staat, en die er al dan niet loyaal aan is.
Er zijn onder het volk Israël twee soorten verbondskinderen, net als nu in de
gemeente van Jezus Christus. Er zijn bondgenoten die oprecht hun God
liefhebben, en er zijn er die heimelijk zonden aan de hand houden.
Over die laatste gaat het hier blijkbaar. Vers 5 en vers 8 zeggen dat men
trouw was in het brengen van de offers. Maar onder die offeraars zijn er die
in vers 16 goddelozen worden genoemd. Zij nemen Gods verbond in hun
mond, maar hun hart houdt zich ver van de HEERE. Dat kun je zien aan de
praktijk van hun leven: ze stelen, plegen overspel, lasteren en liegen. En
men meent dit ongestraft te kunnen doen (vers 21), omdat de Heere niet
meteen op de daad straft: deze dingen doen jullie, en Ik zwijg. Jullie denken
(je beeldt je in), dat Ik net zo ben als jullie.
Maar dat is een fatale vergissing: “Ik zal u straffen, en zal het ordelijk
voor uw ogen stellen.”
Dat laatste kan de verdoemenis opleveren. Maar het kan ook zijn dat het in
je geweten plaats vindt, en dán is het om je tot de verzoening in Christus, tot
de vergevende liefde van de hemelse Vader te brengen.
Vraag de Heere dringend, dat Hij tijdens deze dagen van zaligheid jou al je
zonden ordelijk voor ogen stelt, zodat je leert hoe ontzettend nodig het is
om als een helwaardige zondaar, zondares, tot het Geslachte Lam van God
te vluchten – en dat zonder uitstel!
In het Nieuwe Testament – nu Christus als hét Offer is gekomen en
alle offers heeft opgeheven – vraagt God van ons nog maar één offer,
namelijk waarover we in vers 14 lezen: “Offer aan God dank.”
Met woorden én daden…
Roep maar tot Mij, wanneer u bent in nood. Een kernvers is:
Ik help u uit; en dan maakt u Mij groot. Roep Mij aan
Maar goddelozen spreekt God anders toe: in de dag
“Waarom bent u, dat wat Ik inzet, moe? van benauwdheid.
Hoe durft u met uw mond ’t verbond te eren, Ik zal er u uithelpen,
Terwijl geen woord of tucht u kan bekeren!?” en u zult Mij eren.

Psalm 51 en jij
De bekende boetepsalm van een hoereerder en moordenaar…
Een geliefde boetepsalm voor hoereerders en moordenaars…
Diepten, onpeilbaar diep, vinden we in deze Psalm:
- diepten van schuld en schuldverslagenheid…
- ook diepten van Vaderlijke schuldvergevende barmhartigheid…
-> Bij onze ontvangenis en geboorte in zonde en verdorvenheid, schuld
en strafwaardigheid te worden bepaald…
-> Bij Gods onbegrijpelijke genadetrouw en vernieuwende Geesteskracht
te worden bepaald…
Uit het opschrift blijkt dat David deze Psalm heeft gedicht nádat de profeet
Nathan tot hem was gekomen met die ontzettende beschuldiging: u bent
echtbreker, moordenaar!
En nádat David zijn schuld beleed (2 Samuël 12 vers 13). David zei tegen
Nathan: “Ik heb gezondigd tegen de HEERE.”
Én nadat Nathan de evangelieboodschap afgekondigde, tegen David zei:
“De HEERE heeft ook uw zonde weggenomen, u zult niet sterven.”
Toch schrijft David daarna deze Psalm vol smeking om vergeving. Geloofde
hij de vergevingsgezindheid van zijn God dan niet? Vast wel!
Maar de ware gelovigen vinden de vergeving zó groot, dat zij de verzékering
ervan begeren. Daarom smeken Gods kinderen ook nu nog dagelijks,
mét het ‘Onze Vader’: “Vergeef ons onze schulden.” Dit bidden ze niet in
wantrouwen, maar vol vertrouwen. Net zoals David bad: “Uw barmhartigheden
en genadebewijzen zijn zo rijk, dat ik er niet aan twijfel of U zult mij
zeker aannemen. Maar o, ik verlang er zo naar om dit ook in het binnenste
van mijn gemoed te gevoelen!”
Van belang is dat ook wij zó met de beloofde vergeving werkzaam zijn aan
de troon der genade. Dan zullen we barmhartigheid en genade ontvangen!
Ontzondig mij met hysop, ja, met bloed. Een kernvers is:
Zo wordt mijn ziel gereinigd voor Uw ogen. Wees mij genadig, o God,
Was mij in Uw fontein, vol mededogen, naar Uw goedertierenheid.
Nog witter dan de sneeuw, nog vers en goed. Delg mijn overtreding uit
Laat toch mijn hart, dat treurt in smart en pijn, naar de grootheid
Verheugd zijn. Doe de blijde boodschap horen van Uw barmhartigheden.
Aan beend’ren die door U verbrijzeld zijn.
Dan wordt in mij de ware vreugd herboren.
14

15
Psalm 52 en jij
Wie een beetje thuis is in de Bijbel, weet wel wie Doëg is. Zo niet, lees dan
zijn geschiedenis in 1 Samuël 22 vers 6-19. Over deze vuile moordenaar gaat
het. Dus niet over zulke nette, opgepoetste kerkgangers als jij en ik… Of
toch?
In Psalm 51 ging het over moordenaar David, nu over moordenaar Doëg.
Wat is de Bijbel toch vol van allerlei ellende. Ik herinner mij een gemeentelid
in Genemuiden die zei: “Ik lees al lang geen Bijbel meer. Dat boek staat vol
over moord en doodslag…!”
Toch is het goed om dat Boek te lezen, want je kijkt bij al die gruwelverslagen
niet door een venster, maar in een spiegel. Het gaat uiteindelijk niet
over een ander (Doëg), maar over jou en mij; al leven we het nog niet uit.
Maar wie staat, moet goed oppassen dat hij niet valt. Paulus schrijft het nog
scherper: wie méént te staan… wie zich inbeeldt dat hij… geen moordenaar
is en nooit zal worden. Laat hem dan goed oppassen, want hij en wij zijn tot
alles in staat.
Wat doet David tegen deze gruwelijke slachting? Hij getuigt: “Gods goedertierenheid
duurt heel de dag.” Gods trouw aan Zijn belofte, uiteindelijk de
belofte dat Christus geboren zal worden, blijft bestaan. Geen Doëg en geen
duivel kan dat veranderen.
Het laatste vers van de berijmde Psalm 52 is mij persoonlijk heel dierbaar:
als jongen van zeventien zong ik elke morgen bij het orgel dit vers:
Mijn God, U zal ik eeuwig loven,
Omdat Gij ‘t hebt gedaan.
‘k Verwacht Uw trouwe hulp van boven.
Uw waarheid zal bestaan.
Uw Naam is voor ‘t oprecht gemoed,
Van al Uw gunstvolk goed.
Van harte toegewenst dat jullie deze Naam liefhebben en deze God eeuwig
zullen loven!
Ik zal U, HEERE, eeuwig loven, Een kernvers is:
Want dit hebt U gedaan. Ik vertrouw
Op U, Wiens Naam spreekt van beloven, op Gods goedertierenheid,
Zal mijn vertrouwen staan. eeuwig en altijd.
Uw Naam is voor Uw gunstgenoot
Oneindig goed en groot.

Psalm 53 en jij
Dezelfde Psalm als Psalm 14. Wanneer je rustig deze beide Psalmen leest,
denk je dat er twee soorten mensen zijn – net als in Psalm 1. De eerste soort
wordt in vers 2 aangeduid met ‘de dwaas’ en in vers 5 met ‘de werkers van
ongerechtigheid’. De tweede soort heet ‘Mijn volk’, ‘Israël’, ‘de gevangenen
van Zijn volk’, ‘Jakob’.
Maar de toepassing die de apostel Paulus uit deze Psalm maakt, in Romeinen
3, lijkt heel anders: hij zegt in de verzen 10, 11 en 12:
Er is niemand rechtvaardig, ook niet één.
Er is niemand die verstandig is.
Er is niemand die God zoekt.
Allen zijn zij afgeweken.
Samen zijn zij onnuttig geworden.
Er is niemand die goed doet.
Er is er ook niet tot één toe.
Hoe zit dit? Het is minder moeilijk dan je denkt. Wat Paulus schrijft, geldt
vanuit onze natuur alle mensen, ook jou en mij. En denk er ernstig over na!
Wat in Psalm 53 staat, is ook waar. Maar… door Gods genade. Hij maakt
onderscheid, waar vanuit onze natuur geen onderscheid is. Hij begenadigt
je en maakt je tot Zijn kind. Denk ook hier ernstig over na!
De bedoeling is
- dat je voor God in de schuld komt, anders gezegd: dat je je zondeschuld
beseft en belijdt.
- dat je God smeekt om jou diezelfde genade te geven, of Hem dankt
dat Hij jou deze genade heeft gegeven.
Bij het lezen van de schandelijke dingen, zie je dat er in 3000 jaar niets is
verbeterd: ook vandaag de dag gebeuren deze dingen. Vervolging van
Christus’ gemeente, zinloos geweld, onrecht. Elke dag kunnen we er in de
krant over lezen. Verlang ook jij naar de verlossing van het laatste vers? De
terugkeer van Jezus Christus op de laatste dag zal er de volkomen vervulling
van brengen! Zal jij er ook in delen? Of hoor jij nog bij die andere soort?
Och, kwam het heil voor Israël nu snel Een kernvers is:
Van Sions berg. Als God uit welbehagen God heeft uit de hemel neergezien
Naar de gevangenen Zijns volks zal vragen, op de mensenkinderen,
Hen wederbrengt, verheugt zich Jakob wel, om te zien of iemand
Juicht Israël. verstandig was, die God zocht.
16

17
Psalm 54 en jij
We komen weer bij een tamelijk onbekende Psalm – en dat geldt ook voor
heel wat van de volgende Psalmen. David bevindt zich in een heel gevaarlijke
omstandigheid: volksgenoten verraden hem aan koning Saul. Hij kan
zich alleen door de vlucht in veiligheid brengen (zie 1 Samuël 23 vanaf vers
19). En zelfs die vlucht brengt hem niet in veiligheid. Maar dan grijpt God in
– zoals David ook smeekt in deze Psalm – en dwingt Saul de achtervolging
van David af te breken door een inval van Filistijnen in het land.
Jouw situatie is niet te vergelijken met die van de dichter. Wat kun je dan
met zijn Psalm? Heel wat:
- Hij bidt om verlossing door Gods Naam [wat jij in andere omstandigheden,
geestelijk, of psychisch, of nog weer anders, toch ook nodig
hebt en dus mét David mag smeken]
- Hij belooft een offer te brengen aan zijn God, Die hem zo trouw beschermt
[en al ken ik jouw omstandigheden niet, toch denk ik er niet
ver naast te zitten als ik schrijf dat ook jij reden hebt om een dankoffer
aan God te offeren]
- Hij belijdt ook dat Gods Naam goed is.
Op dit laatste wil ik wat verder ingaan. Misschien vraag jij je af wat er toch
goed is aan Gods Naam en wat David ermee bedoelt.
In de Bijbel wordt met Gods Naam meer bedoeld, dan wat wij onder iemands
naam verstaan. God vertelt door Zijn Naam Wie Hij is, zoals in Genesis
17 vers 1: “De HEERE verscheen aan Abram, en zei tegen hem: Ik ben
God, de Almachtige.”
De statenvertalers verwijzen bij de uitdrukking Uw Naam is goed naar Psalm
52 vers 11. Daar schrijft David: “Ik zal Uw Naam verwachten, want hij is
goed.” We lezen in de kant: dat is, Gij zijt lieflijk, en troostelijk.
Onthoud dit je leven lang!!
O God, verlos mij door Uw Naam. Een kernvers is:
Wil uit genade U ontfermen Zie, God is voor mij een Helper.
En door Uw macht mijn ziel beschermen. De Heere is onder degenen
Doet U mij recht, U bent bekwaam. die mijn ziel ondersteunen.
O God, hoor mijn gebed en klacht.
Neig tot mijn redenen Uw oren
En wil mijn droeve zucht verhoren.
Sla op mijn bitter klagen acht.

Psalm 55 en jij
In Psalm 55 heeft David het ontzettend moeilijk, zie vers 5 en 6: “Mijn hart
smart in het binnenste van mij, en verschrikkingen des doods zijn op mij
gevallen. Vrees en beving komen mij aan, en gruwen overdekt mij.”
Wanneer je zó diep in de ellende steekt, wil je wel, net als de dichter, een
vogel zijn: “Och, dat iemand mij vleugels gaf als van een duif! Ik zou heenvliegen,
waar ik blijven kon.”
Erg wordt het als vrienden-van-vroeger (zoals Davids vertrouwelijke raadgever
Achitofel) je zo ellendig maken. En dat gebeurt ook; en helaas ook in
de christelijke gemeente… Er staat immers bij dat zij samen naar Gods huis
gingen; wij zouden zeggen: naar de kerk.
Christus Zelf heeft verraad uit Zijn eigen kring van vertrouwelingen moeten
(en willen) meemaken. Wat een diep vernederde Borg toch… En tegen de
verrader zegt deze liefhebbende Zaligmaker nóg: “Vriend!”
Hier kijken wij Hem in het hart. Onthoud dit je leven lang!
David verwenst zijn tegenstanders, maar wreekt zich niet. Hij zegt: “Mij aangaande,
ik zal tot God roepen, en de HEERE zal mij verlossen.”
Wat heerlijk om dit sterke geloof te hebben; om niet te twijfelen aan Gods hulp.
In het laatste vers van deze Psalm leren we dat opstand tegen God en afwijken
van Zijn wet ons een vroegtijdige dood zullen opleveren. Daarmee bedoelt
David dat je korter zult leven én zeker niet eeuwige zult leven…!
Bij de woorden van vers 23, die ook aan het einde van deze bladzijde staan,
en die Petrus aanhaalt, schrijven de statenvertalers: vertrouw alles toe aan
uw hemelse Vader, Die u zal geven wat voor u zalig is. Vertrouw dat Hij u
zal verlichten en een uitkomst geven, die tot Zijn eer en uw zaligheid strekt.
“Heere, leert U mij elke dag U zó vertrouwen!”
‘k Zal ’s avonds, ’s morgens, ’s middags klagen Een kernvers is:
En met mijn stem verlossing vragen. Werp uw zorg op de HEERE;
Mijn God zal naar mijn smeking horen. en Hij zal u onderhouden.
Hij heeft m’ in vreê verlost van strijd, Hij zal in eeuwigheid niet toelaten
Mij van een menigte bevrijd dat de rechtvaardige wankelt.
Die tegen mij had saâmgezworen.
18

19
Sela
Wel zeventig keer staat het woordje Sela in de Psalmen (en nog drie keer in
Habakuk 3). De dichter geeft hiermee een aanwijzing voor de tempelmuziek –
misschien de verhoging van de toon of een rustpauze. We mogen er ook een
aanwijzing in zien voor ons, de lezers; namelijk dat we een moment stilstaan bij
wat in dat vers gezegd wordt. Daarin zit voor ons een bijzondere onderwijzing,
van ontdekking of van vertroosting. De eerste keer dat het woord voorkomt in
het Psalmboek is Psalm 3 vers 3: “Velen zeggen over mijn ziel: hij heeft geen
heil bij God. Sela!”
We moeten ons dat als volgt voorstellen: met aandacht staat de dichter erbij stil:
het is hem niet gemakkelijk, hij kan haast niet verder spreken. En de Heilige
Geest vertroost hierdoor een bekommerde, aangevochten ziel die werkelijk
denkt: de HEERE heeft ook mij verlaten. De vijanden die dit van mij zeggen,
hebben gelijk! En dan toch: vers 4, waar hij zegt: “Maar U, HEERE, bent een
Schild voor mij, mijn Eer en Die mijn hoofd opheft.”
Vijanden
De vijanden zijn niet altijd mensen. Het gaat niet altijd om een situatie dat Gods
kinderen lichamelijk naar het leven worden gestaan. Vaak zijn vervolgingen en
dergelijke situaties beeldspraak om aan te duiden, hoe afgodendienaars(!) Gods
volk benauwen. Het is dus goed mogelijk dat het voor het grootste deel gaat
over gééstelijke vijanden. En al gaat het niet alleen over geestelijke vijanden, in
ieder geval zijn ook zij bedoeld, wanneer het over vijanden gaat.
Daarom herkennen veel kinderen van God, in alle eeuwen van de
kerkgeschiedenis, zich vaak in deze gebeurtenissen en ervaringen, omdat ze
uiteindelijk een geestelijke toepassing toelaten.
Verder: bedenk dat op een verborgen manier achter menselijke vijanden altijd
de grote mensenmoordenaar staat van Johannes 8 vers 44. Hier zegt Jezus tegen
de joden van Zijn dagen: “U bent uit de vader de duivel, en u wilt de begeerten
van uw vader doen. Die was een mensenmoordenaar vanaf het begin…”
Beloften
De Heere heeft zeer uitlokkende beloften in het Psalmboek geschreven. Ze zijn
echter niet gegeven om zonder geloofsoefeningen te gebruiken! Als we de
HEERE niet eerbiedig vrezen, zal praten over de beloften ons niet helpen. Maar
wie de Heere aankleeft, mag er zeker van zijn, dat God het gebed hoort en de
bede geeft. Hij zal redden. Welke nood er ook is…, welk gevaar ook dreigt…,
welk gebrek jou ook ontmoedigt…, alles wat je ontbreekt, is voorradig bij de
Almachtige! Hij is gewillig en staat klaar het je te geven. Sluit toch vandaag
nog met Hem in een vast verbond, zoals God het in Psalm 50 zegt. En
lever je nú uit aan Hem, Die Zich een Vader bewijst voor verlorenen. De Heere
zal dan Zijn Zoon openbaren tot volkomen verzoening voor ál je zonden!

Psalm 42 van Petrus Datheen, 1566
Als een hert gejaagd, o Heere,
Dat verse water begeert,
Alzo dorst mijn ziel ook zere
Naar U, mijn God hooggeëerd,
En spreekt bij haar met geklag:
O Heer’, wanneer komt die dag,
Dat ik toch bij U zal wezen,
En zien Uw aanschijn geprezen?
Waarom wilt gij u zo kwellen
En beroerd zijn, o ziel mijn?
Wil gans uw hoop op God stellen,
Van u zal Hij gedankt zijn,
Als Hij door Zijn aanschijn klaar,
Zal wegnemen uw kruis zwaar.
Dies, o God, van mij niet wijket,
Want mijn hart mij gans bezwijket.
Al de grote waterstromen
Zijn Heer’, over mij gegaan,
En mij over ‘t hoofd gekomen,
Maar Gij hebt mij bijgestaan.
‘s Daags toont Gij mij Uw goedheid
En ‘s nachts Uw barmhartigheid;
Dies zal ik U Heer’ belijden;
Gij hoedt mijn ziel t’ allen tijden.
Ik sprak tot God: o God krachtig,
Waarom vergeet Gij mij gaar?
Waarom moet ik wezen klachtig
Benauwd door de booz’ eenpaar?
Ik gevoel haar smaden kwaad,
‘t Welk mij door de benen gaat,
Als zij tot Uwe onere
Spreken: Waar blijft nu de Heere?
20