1291 Studentenbrochure OKcpMM.indd - AZ Maria Middelares

Operatiekwartier cpMM
Onthaalbrochure
i
studenteninformatie
GezondheidsZorg met een Ziel

Beste student
Welkom op onze afdeling. Met deze brochure willen we je wegwijs maken.
Het is een handleiding over het reilen en zeilen op de dienst, uitleg over
pathologie, onderzoeken en behandelingen. We hopen dat je je vlug
thuis voelt bij ons. We verzekeren onze goede wil en samenwerking
om van jouw stage een leerrijk moment te maken. Vergeet echter onze
belangrijkste doelstelling niet: een kwaliteitsvolle, professionele en
patiëntgerichte zorg verzekeren aan de zieken.
Tijdens deze stage maak je steeds deel uit van ons team en vragen we
jouw hulp om onze doelstelling te realiseren.
Deze brochure kwam tot stand door toedoen van enkele toegewijde
medewerkers die het tot hun opdracht rekenen om jullie op een
professionele wijze te begeleiden.
We wensen je alvast een leerrijke stage waar je met veel voldoening op
kan terugblikken.
Verpleegkundig team
Mentoren
Adjunct-hoofdverpleegkundige
Hoofdverpleegkundige
3

Inhoud
1 Voorstelling van afdeling: algemene gegevens ............................... 6
2 Verwachtingen ten aanzien van studenten ..................................... 7
3 Verpleegkundige dagindeling op de verpleegeenheid .................. 10
4 Meest voorkomende verpleegkundige technieken ....................... 11
5 Pathologieën, onderzoeken en behandelingen in een
overzichtstabel ............................................................................. 16
6 Procedures ................................................................................... 17
7 Mentorschap op de afdeling: de 5 krachtlijnen van
mentorschap ................................................................................ 18
8 Bijkomende informatie ................................................................. 19
5

6
1 Voorstelling van de afdeling: algemene
gegevens
Hoofdverpleegkundige: Edith Haemers
Adjunct-hoofdverpleegkundige: Roos Nieuwland
Mentoren: Carine Boetens
Telefoon: 09 260 67 06 (secretariaat)
Specialismen: Chirurgische ingrepen
Aantal operatiezalen: 10 + 2 zalen voor lokale ingrepen
Bezoekuren: Na afspraak

2 Verwachtingen ten aanzien van studenten
• We verwachten allereerst van je dat je zeker om 8 uur op dienst
bent of volgens afspraak. Wij vatten de activiteiten aan om 07.45
uur, zodat je zeker de totaliteit van de handelingen per ingreep
zult kunnen inschatten. Je zult de gehele dag begeleid worden
door operatieverpleegkundigen. Zij zullen je begeleiden, vragen
beantwoorden, raad geven en ondersteunen. Zij gaan je leiden bij
de uitvoering van de handelingen die je op een operatiekwartier
mag uitvoeren. In het verloop van de dag zul je attent gemaakt
worden op allerlei aandachtspunten. Kortom, je zal uitvoerig kennis
kunnen maken met de werkzaamheden in het praktijkveld van een
operatiekwartier. Bij de introductie zal er gepeild worden naar jouw
verwachtingen, wensen,...
• Het belangrijkste voor ons is, dat je je eigen leerproces in handen
neemt! Dat ligt natuurlijk geheel bij jezelf, we kunnen je er enkel bij
begeleiden.
• Toon interesse, neem initiatief, maar blijf je vooral verantwoordelijk
gedragen. Stel je leergierig op, stel vragen, vraag gerust eens om
feedback, ... . Dan zul je kennis opdoen, waar velen je enkel maar om
kunnen benijden. En wie weet, heb je al een mooie achtergrond als je
in de toekomst start als onze nieuwe collega.
• Wij peilen op het einde van je stageperiode naar jouw beleving als
student.
• Tijdens het verloop van je stage trachten we je laten proeven van al de
medische specialismen aanwezig op ons operatiekwartier. Dat maakt
wel dat we je niet zullen koppelen aan een vaste verpleegkundige,
maar dat je iedere dag in een ander team verpleegkundigen terecht
komt.
7

8
2.1 Wat wij verwachten van een student
• Haalbare en aangepaste leerdoelstellingen.
• Een ingevulde feedbackkaart.
• Een ingevulde studentenenquête op het einde van de stage (voor de
eindevaluatie).
• Vriendelijkheid, stiptheid, inzet, initiatiefname, motivatie en
enthousiasme.
• Respect voor privacy en beroepsgeheim.
• Medewerking aan een goede sfeer op de afdeling.
• Bij ziekte: steeds de afdeling verwittigen.
Ook nog belangrijk op een operatiekwartier…
• Let op een verzorgd voorkomen maar draag geen juwelen in het
operatiekwartier.
• Werk altijd onder toezicht van een verpleegkundige.
• ‘s Morgens eerst het operatieprogramma bekijken, en na overleg met
je mentor of een andere verpleegkundige, naar je zaal gaan.
• Stel je even voor in de zaal, aan de andere verpleegkundigen, en aan
de chirurgen.
• Blijf in de zaal tot aan het einde van de ingreep, en loop niet steeds
van de ene zaal naar de andere.
• Zorg ervoor dat de deuren van de zalen steeds gesloten zijn tijdens de
ingreep.
• Laat een patiënt nooit alleen. Ga gerust een gesprek aan met de
patiënt. Wees vriendelijk, maar zeker voorzichtig en tactvol met de
uitleg die je geeft aan patiënten.
• Eerbiedig het beroepsgeheim!
• Licht alle handelingen naar de patiënt toe, op een eenvoudige en
duidelijke manier.
• Indien je ergens over twijfelt, vraag steeds en tijdig uitleg! Heb er
wel begrip voor dat dit in crisissituaties niet onmiddellijk zal kunnen
gebeuren!
• Bescherm jezelf tegen bloed, weefselresten, ... en gebruik
wegwerphandschoenen.

• Let op een goede handhygiëne: was je handen steeds na fysiek
contact met de patiënt, na contact met bloed of weefselresten, indien
je naar een andere zaal of patiënt gaat, na elk toiletgebruik, voor je
gaat eten, ...
• Aandachtig zijn voor de steriliteit:
- loop niet tussen steriele zones,
- afblijven van alles wat steriel is afgedekt,
- bewaar bij het aangeven van steriele materialen steeds 50 cm
afstand met het steriele veld. Als je iets onsteriel maakt, hoeft dit
geen ramp te zijn! Draag je verantwoordelijkheid naar de patiënt, en
rapporteer dat onmiddellijk.
• Studenten moeten bij aanvang van hun stage een medisch onderzoek
doorlopen hebben. Dat attest dient op de 1e stagedag afgegeven te
worden.
2.2 Wat een student van ons kan verwachten
• Vriendelijke en behulpzame verpleegkundigen.
• Ingevulde feedback.
• Mogelijkheid tot inzage van literatuur (bijvoorbeeld het
intranet en internet raadplegen) in onderlinge afspraak met de
hoofdverpleegkundige.
• Bijwonen van onderzoeken in onderlinge afspraak met de
hoofdverpleegkundige.
• Tussentijdse feedback en een eindevaluatie.
• Mogelijkheid tot bijschaven van aangeleerde technieken.
• Bijwonen van overdrachten en patiëntenbesprekingen.
• Goede multidisciplinaire samenwerking.
• Informatiebrochures.
• 3° jaarstudenten kunnen kennis maken met het dagziekenhuis
oncologie.
9

10
3 Verpleegkundige dagindeling op de
verpleegeenheid
De eerste stagedag
• Aanbieden begeleidingsformulier, en je verwachtingen, doelstellingen
meedelen aan je stagebegeleidster, mentor, diensthoofd.
• Introductiedag en kijkdag, met weinig verwachtingen naar
initiatiefname.
Vanaf de tweede dag
• Hulp bieden bij het verbedden van patiënten.
• Hulp bieden bij de basisinstallatie in de zaal van de patiënten.
• Hulp bieden bij het aanbieden van de steriele materialen.
• Hulp bieden bij de voorbereiding van medicatie.
• Hulp bieden bij het aankleden van het chirurgisch team.
• Hulp bieden bij het beëindigen van de ingreep: opruimen, verband
maken, biopsies wegbrengen, ...
Na de tweede week
• Zelfstandig verbedden van patiënten.
• Zelfstandig de basisinstallatie in de zaal van de patiënten uitvoeren.
• Zelfstandig aanbieden van de steriele materialen.
• Zelfstandig voorbereiden van medicatie.
• Op eigen initiatief hulp bieden bij het aankleden van het chirurgisch
team.
• Op eigen initiatief medicatie aanrekenen.
• Op eigen initiatief op het operatieprogramma inspelen: patiënten
vragen, voorbereidingen volgende ingreep, ...
• Op eigen initiatief hulp bieden bij het beëindigen van de ingreep:
opruimen, verband maken, biopsies wegbrengen, ...

4 Meest voorkomende verpleegkundige
technieken
4.1 Anesthesieverpleegkundige: hulp bij alle vormen van narcose.
Pre-operatief
• Informeren naar aard van ingreep en narcose.
• Controle en observatie van de patiënt.
• Installatie van de patiënt op de operatietafel.
• Assisteren van de anesthesist met het plaatsen van een perifeer
infuus.
• Nodige bewakingsapparatuur aanschakelen.
• Voorbereiden en aangeven van de medicatie aan de anesthesist.
• Aangeven van materialen voor intubatie: vb. laryngoscoop, tube, ...
• Patiënt gewenste houding geven.
• Decubitus- en plexuspreventie aan armen en benen, door het
aanbrengen van een zachte ondergrond.
• Kocherboog plaatsen.
• Afkoeling van de patiënt voorkomen : verwarmingsmatras, ...
• Administratie: aanrekenen van de gebruikte materialen.
Peroperatief
• Observatie van de patiënt.
• Klaarmaken en toedienen van de nodige medicatie in opdracht van de
anesthesist.
• Noteren van gebruikte materialen, bv. medicatie, infusen,
prothesemateriaal.
Postoperatief
• Bewakingsapparatuur ontkoppelen.
• Controle en observatie patiënt.
11

12
• Vervoer van patiënt naar recovery of IZ, en overdracht.
• Patiënt in bed installeren.
4.2 Omloopverpleegkundige
Pre-operatief
• Benodigdheden voor de operaties verzamelen.
• Orde en hygiëne in de zaal.
• Hulp bij installatie van de patiënt op de operatietafel.
• Coagulatieplaat kleven.
• Eventueel sonderen, pneumatische knelband aanleggen, ...
• Openleggen van set met afdekmaterialen.
• Aanbieden van de nodige steriele materialen.
• Hulp bieden aan het chirurgisch team bij het steriel aankleden.
• Administratie: aanrekenen van de gebruikte materialen.
Peroperatief
• Aanschakelen van leidingen, kabels van vacuüm, diathermie,
camera’s, boren, ...
• Zorgen voor een gepaste verlichting.
• Toezicht houden op het steriele verloop van de operatie.
• Bevelen van het chirurgische team uitvoeren.
• Zorgen voor eventuele biopsies.
• Tellen en eventueel wegen van gebruikte deppers en compressen.
• Voor algemene orde zorgen.
Postoperatief
• Het chirurgische team helpen bij het uitkleden van de steriele
operatiekledij.
• Apparatuur uitschakelen.
• De instrumenterende helpen bij het wegnemen van de steriele
doeken.
• Hulp bij het wakker worden van onrustige patiënten.

• Hulp bij het vervoer van de patiënt naar de recovery, en helpen
verbedden.
• Informatie doorgeven in verband met postoperatieve verzorging aan
recoveryverpleegkundige.
• Nazorg materialen.
• Zaal klaarmaken voor volgende ingreep.
4.3 Instrumenterende verpleegkundige
Pre-operatief
• Klaarzetten van instrumenten en eventuele specifi eke materialen voor
de desbetreffende ingreep.
• Chirurgisch reinigen van de handen.
• Steriel aankleden met schort en handschoenen.
• Opdekken instrumententafels.
• Assisteren van chirurgisch team bij het steriel aankleden.
• Ontsmetten en afdekken van het operatieveld.
• Aanbieden aan omloop van hulpstukken: vb. diathermie, aspiratie, ...
Peroperatief
“Instrumenteren is het lezen van de gedachten van de chirurg, en hierop
proberen te anticiperen”
• Controle steriliteit.
• Aspireren, deppen.
• Aangeven van de chirurgische instrumenten.
• Hechtingen klaarmaken.
• Informatie doorgeven aan de omloopverpleegkundige.
Postoperatief
• verwijderen afdekdoeken, aanbrengen verband.
• controle en nazorg van instrumentarium.
13

14
4.4 Recovery verpleegkundige
• Directe postoperatieve zorgen en observaties van de patiënt in de
directe postoperatieve periode.
4.5 Student op het OK
Al je taken voer je steeds uit onder begeleiding van een verpleegkundige.
• patiënt binnenrijden in de operatiezaal na controle van juiste patiënt,
juiste zaal, ...
• Installeren van de patiënt op de operatietafel, rekening houdend met
comfort en de algemene toestand van de patiënt.
• Operatiehemdje losmaken, en armen comfortabel op de armsteunen
installeren, zodat de patiënt achteraf geen nadelige gevolgen
ondervindt van een slechte installatie.
• Aanleggen van bloeddrukmeter, E.C.G.-elektroden, en pulsoxymeter.
• Aanschakelen van elektrodenkabels.
• Hulp bij het plaatsen van een perifeer infuus.
• Fixeren van de armen op de armsteunen.
• Installeren van patiënt onder narcose: aangepast aan aard van
ingreep en narcose.
• Eventueel verblijfsonde plaatsen, of éénmalige sondage uitvoeren.
• Voorbereiding operatiestreek: scheren, eventueel ontvetten met
ether. Navel of huidplooien extra controleren.
• Openen van het tafelpak, zodat de verpakking een steriele afdek
vormt voor de instrumententafel.
• Helpen met steriel aankleden zonder aan de buitenkant te komen.
• Steriele materialen aangeven aan het chirurgische team.
• Gevallen instrumenten reinigen en later hersteriliseren.
• Apparatuur voorbereiden om de ingreep te starten.
• Leidingen en kabels aannemen en aanschakelen.
• Tijdens de ingreep letten op steriliteit, operatie volgen, infusen
vervangen.
• Vragen van het chirurgische team uitvoeren: hechtingen of steriel
materiaal aangeven, coagulatie verhogen, ...

• Bepalen van bloedgaswaarden.
• Doorgeven van informatie.
• Medicatie voorbereiden en toedienen.
• Bij het einde van de ingreep, wegnemen van steriele afdekdoeken en
eventuele hulp bij het verband.
• Patiënt met dossier en administratie, vervoeren naar de recovery.
• Patiënt verbedden.
15

16
5 Pathologieën, onderzoeken en
behandelingen in een overzichtstabel
Medisch Anesthesie team
Dr Van Overschelde, diensthoofd
Dr Ongenae, medisch coördinator
Dr Meirlaen, dr. De Niel, dr. Donadoni, dr. Castille, dr. De Baere, dr. Pilar,
dr. Heerman, dr. Van De Velde, dr. Vandormael, dr. Decaigny, dr. Nollet
Dr Castille en Dr Decaigny zij ook verantwoordelijk voor de pijnkliniek in
het ziekenhuis
Chirurgische Disciplines
Algemene chirurgie
Dr. Claeys, dr. Muysoms, dr. Vergucht, dr. Pletinckx
Cardio- en thoraxchirurgie
Dr. Hamerlijnck, dr. Goossens, dr. Ballaux
Orthopedie
Dr. Troch, dr. De Witte, dr. Lootens, dr. Byn, dr. De Vil,dr. Van Houteghem,
dr. Goossens, dr. Vanoverschelde Ph.
Vaatchirurgie
Dr. Flamme, dr. Jacobs
Gynaecologie
Dr. Goethals, dr. Van Ginderachter, dr. Casteels, dr. Billiet, dr. De Craene,
dr. Van Den Broecke, dr. Podevyn, dr. Van Gaever, dr. Daels
Neurochirurgie
Dr. Vandekerckhove, dr. Bleyen

Plastische chirurgie
Dr. Hooft, dr. De Cordier, dr. Vertriest, dr. Rogge
ORL
Dr. Boedts, dr. Vermeiren, dr. Dierick, dr. Verschueren, dr. Moerman
Urologie
Dr. Ameye, dr. Dekuyper
Stomatologie
Dr. Borghgraef, dr. De Grauwe
6 Procedures
Er zijn heel wat verpleegkundige procedures uitgewerkt om de
uniformiteit en kwaliteit van zorg te garanderen.
Je vindt deze terug op intranet onder de rubriek “verpleegkundigparamedisch
departement\procedures”.
17

18
7 Mentorschap op de afdeling: de 5
krachtlijnen van het mentorschap
Binnen het verpleegkundig-paramedisch departement heeft de
Werkgroep “Mentorschap Beleidslijnen” een visie over “mentorschap”
uitgeschreven.
Deze visie kan worden samengevat in 5 krachtlijnen.
• De mentor is een aanspreekpunt, contactpersoon voor de student op
de eenheid;
• Iedere verpleegkundige wordt beschouwd te kunnen functioneren als
begeleidende verpleegkundige voor de student verpleegkunde;
• De taak van de hoofdverpleegkundige in studentenbegeleiding wordt
beperkt tot het uit werken van een organisatorisch kader;
• De student is verantwoordelijk voor zijn eigen leerproces, de
verpleegeenheid is medeverantwoordelijk voor het creëren van een
boeiende leeromgeving;
• De stagebegeleider en het opleidingsinstituut participeren
daadwerkelijk in het mentorschapproject.
De volledig uitgewerkte visietekst kan je terugvinden op intranet.

8 Bijkomende informatie
8.1 Profi el operatieverpleegkundige
8.1.1 Motivatie
De persoon moet geschikt en gemotiveerd zijn.
8.1.2 Verantwoordelijkheidszin
De OK-verpleegkundige heeft niet enkel een helpende taak, maar moet
ook een reeks zelfstandige taken volbrengen. Hiervoor draagt men
een verantwoordelijkheid, bv. steriliteit, bedrijfsklaar maken van een
operatiekamer, verrichten van administratieve taken, etc. ...
8.1.3 Eerlijkheid
Fouten maken is menselijk, maar ze moeten toegegeven kunnen worden
en zodoende kan men fouten herstellen. Verantwoordelijkheid en
eerlijkheid vullen mekaar aan.
8.1.4 Zelfdiscipline-arbeidsdiscipline
Ook dat sluit aan bij 2 en 3. Bijscholing, opleiding van, nieuwe elementen
en begeleiding van de collega’s en leerlingen.
8.1.5 Collegiaal
In een operatiekwartier waar men veel onder druk staat, is een goede
teamgeest een must. Het bevordert het arbeidsklimaat.
8.1.6 Goede gezondheid
Het is iemand die zowel fysiek als psychisch gezond is, en over voldoende
incasseringsvermogen beschikt.
8.1.7 Organisatietalent
Inzicht in de werkzaamheden is nog altijd nodig. Hij weet bijzaken van
hoofdzaken te onderscheiden, weet prioriteiten te stellen. Kan snel de
19

20
juiste maatregelen treffen (= fl exibiliteit). Moet een zekere rust uitstralen,
zeker in levensbedreigende situaties.
8.1.8 Vakkennis
Door een basisopleiding van ziekenhuisverpleegkundige, en daarna een
opleiding als OK-verpleegkundige te volgen, zal hij/zij deze vakkennis
opdoen. Hier zijn onder meer anatomie, fysiologie, sterilisatietechniek
en steriliteit, instrumentenkennis, technische kennis van apparatuur en
technische vaardigheid vereist.
8.2 Hygiëne op het operatiekwartier
8.2.1 Psychische hygiëne
De doelstelling van de hygiëne in het operatiecomplex: het behoud van
de gezondheid van de patiënten die in het operatiecomplex worden
verzorgd. Onder zo’n omstandigheden dat de patiënt geen bijkomende
hinder voor zijn gezondheid ondervindt (steriel werken, elektrische
veiligheid, positionering,...).
Wanneer we spreken over gezondheid in een ziekenhuis, en dus ook in
het operatiekwartier, gaan onze gedachten bijna automatisch uit naar
de lichamelijke gezondheid (besmetting- en infectiegevaar vermijden ...).
Door zijn verzorging in het operatiekwartier kan de patiënt echter ook
gevaar lopen voor psychosociale schade aan zijn gezondheid. Denken we
maar aan de impact van een beenamputatie of een borstamputatie, of een
kindje dat zijn moeder moet verlaten en in een totaal vreemde omgeving
terechtkomt.
Binnen dit onbekende geheel van nieuwe mensen, zoals
operatieverpleegkundigen, chirurgen, anesthesisten, .. wordt de patiënt
nochtans geconfronteerd met heel wat moeilijk te verwerken ervaringen:
angst voor het onbekende, angst voor de diagnose, angst niet meer
wakker te worden, ... .

Deze achtergrond moet ons er van bewust maken dat “de mens” in het
operatiekwartier ondanks de sterke vertechnisering een belangrijke plaats
moet blijven innemen in het operatiegebeuren. Het moet dan ook een
doelstelling zijn voor het personeel in het operatiekwartier, om begrip op
te brengen voor de angst, twijfel en de onmacht van de patiënt.
8.2.2 Kledij in het operatiekwartier
Iedere persoon in het operatiekwartier is een besmettingsbron voor de
lucht.
Micro-organismen uit neus-, keel- en mondholte, van de huid en van het
haar worden verspreid. De afgifte van deze boosdoeners tracht men te
beperken door speciale kledij.
• Dragen van een broekpak (T shirt met korte mouwen toegestaan
gezien temperatuur op een OK). Er zijn ook thermische overjasjes
beschikbaar).
• Mutsen: alle haren moeten bedekt zijn bij het binnenkomen van het
operatiekwartier.
• Masker: moet gedragen worden over mond en neus. In de zalen
steeds het masker dragen.
• Schoeisel: enkel gedragen in het operatiekwartier, of anders gebruik
maken van overschoenen.
• Deze kledij wordt elke dag, of indien nodig meerdere malen per dag
ververst.
Alle benodigdheden vindt men in de kleedkamers.
• Bij het verlaten van het operatiekwartier steeds omkleden of een
overschort dragen. Muts en mondmasker worden dan wel afgezet.
8.2.3 Handhygiëne
• Juwelen en (zichtbare) piercings zijn niet toegelaten op het
operatiekwartier.
• Bij aanvang en na ieder patiëntencontact reinig je je handen. (zie
Intranet: Handhygiëne).
• Gelnagels en nagellak zijn niet toegestaan.
21

Augustus 2012 - 1291
AZ Maria Middelares vzw en haar artsen hebben deze informatiefolder met de grootste zorg
opgemaakt. De inhoud ervan is echter algemeen en indicatief. De folder omvat niet alle medische
aspecten. Mocht deze folder vergissingen, tekortkomingen of onvolledigheden bevatten dan zijn
AZ Maria Middelares, haar personeel en haar artsen hiervoor niet aansprakelijk.
Tel. 09 260 60 60 - www.azmmsj.be - info@azmmsj.be
campus Maria Middelares: Kortrijksesteenweg 1026 - 9000 Gent
campus Sint-Jozef: Kliniekstraat 27 - 9050 Gentbrugge