Cultureel Erfgoed, actie waardevolle gebouwen 2008 - D66 Tynaarlo

Cultureel Erfgoed
actie waardevolle gebouwen 2008
Tynaarlo

mei 2009
Cultureel Erfgoed
actie waardevolle gebouwen 2008
fractie D66 Tynaarlo
Hooiweg 89, 9761 GP Eelde
www.d66tynaarlo.nl

Inleiding
In het voorjaar van 2008 heeft D66 aandacht gevraagd voor het cultureel erfgoed in de gemeente Tynaarlo.
D66 riep de inwoners op aan te geven welke gebouwen zij waardevol vinden en waarom die moeten blijven.
Ook konden de inwoners reageren op een stelling over het al of niet slopen van de Mariakerk in
Paterswolde.
Opvallend is het relatief grote aantal meldingen uit Eelde-Paterswolde.
In de bijlagen (pag. 14) vindt u de berichtgeving in de krant waarop men heeft gereageerd.
De resultaten van onze oproep bieden wij het college en de raad aan als bijdrage aan de
op te stellen Cultuurhistorische Atlas.
Tineke van den Berg
Fractievoorzitter D66
Aanbeveling Bond Heemschut
Bond Heemschut heeft als volgt gereageerd op het initiatief:
“Van harte ondersteunt de Bond Heemschut het initiatief van D66 om samen met de burgers van Tynaarlo
de voor hen karakteristieke bebouwing te inventariseren.
In de visie op de modernisering van de monumentenzorg, opgesteld door het Ministerie van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap, november 2008, stelt de minister o.a. “in het nieuwe stelsels is gezocht naar een
evenwicht tussen de wetenschappelijke kennis en beleveniskennis. Een van de maatregelen is om de kennis
van particuliere organisaties en andere overheden te gebruiken in de nieuwe aanwijzingsprogramma’s”.
De Bond Heemschut vertrouwt erop dat de gemeente Tynaarlo van de door D66 verzamelde gegevens
dankbaar gebruik zal maken in haar beleid ter bescherming van ons culturele erfgoed”.
Namens de provinciale Commissie Drenthe,
Ir. M.H. Mauritz b.i., technisch adviseur
3

Reacties:
Algemeen
• Rieten daken
Bunne
• Melkfabriek
• Saksische boerderijen
Eelde
• Café Boelens
• Eelderschool
Eelderwolde
• Boerderij Oude Elsborg
Pag.
5
5
5
5
6
6
6
6
7
7
Paterswolde
• Centrumschool
• Ons Dorpshuis
• Mariakerk
• Nieuwe Akkers
• Olinga
• Raadhuis, voormalig
• School Noord
• Tuinbouwschool, voormalige
(Notenkraker)
• Turngebouw
Winde
• Saksische boerderijen
• Schaapskooi
Er zijn ook andere zaken dan gebouwen gemeld:
Algemeen
• Meidoornhagen
Bunne
• Klinkerweg
Pag.
13
13
13
13
Eelde
• Vlechtheg
Paterswolde
• Zilverlinde
Monumenten Inventarisatie Project (1988-1990)
Provincie Drenthe inventariseerde ca. 4500 gebouwen. Van de gebouwen waarover reacties binnenkwamen
staan enkele op de MIP-lijst:
Eelderschool
Centrumschool
Ons Dorpshuis
Voormalig raadhuis Paterswolde (is ook rijksmonument)
Voormalige tuinbouwschool (Notenkraker)
Turngebouw
Pag.
7
7
8
8
10
11
11
11
11
12
12
12
12
Pag.
14
14
14
14
4

Algemeen
Rieten daken
Rieten daken bepalen voor een belangrijk deel het
aanzicht van boerderijen en boerderijtjes in onze
omgeving. Stel je eens voor een Saksische boerderij
met een pannen- of nog erger een golfplatendak.
Enige jaren geleden is de bijdrage van provincie en
gemeente voor herstel of dekken van een rieten dak
afgeschaft.
De kosten om een rieten dak in stand te houden zijn
dermate hoog dat hier en daar andere dakbedekking
verschijnt (o.a. Asserstraat). Voorbeeld van de kosten
die met het in stand houden van een rieten dak
gemoeid zijn. Nieuw dekken, €100,00 per vierkante
meter per 20 jaar en verder, eens per 3 à 4 jaar
€30,00 per vierkante meter. Ik geef de politiek in overweging om de eigenaren van rieten daken op
waardevolle panden of in een beschermd dorpsgezicht weer enige tegemoetkoming te bieden bij het in
goede staat houden van het ook voor de gemeenschap cultuurhistorische waardevolle rieten dak.
A. Koekoek-Groen, Bunne, 18-4-08
Bunne
Melkfabriek, Bunne
Melkfabriek, architect Berlage, Amsterdamse school.
De fabriek was zeer vooraanstaand in de wereld. Won
vele internationale prijzen voor zuivelproducten.
A. Koekoek-Groen, Bunne, 18-4-08
5

Saksische boerderijen, Burchtweg en Westeinde, Bunne
Saksische boerderij en er tegenover, oude kloosterlocatie met boerderij en ten dele intacte gracht en flora.
Laat dit beschermd dorpsgezicht blijven.
A. Koekoek-Groen, Bunne, 18-4-08
Eelde
Café Boelens, Hoofdweg, Eelde
In het centrum van Eelde is tegenover het museum en
het kampje weinig van vroeger over. Café Boelens is
aan die kant een mooi historisch pand. Het voegt een
gezellige sfeer toe aan het centrum.
J.A. de Boer, Paterswolde, 10-2-08
Eelderschool, Esweg, Eelde
De Eelderschool (1905) kan een toekomstig Eelder
Cultuurhoes worden met bijv. Klompenmuseum. Als
plannen voor de voormalige tuinbouwschool en het
turngebouw in Paterswolde niet lukken dan zouden
ook Ol Eel, ADO en Nieuw Leven het kunnen
gebruiken.
C. Schaafsma, Eelde, 5-2-08
6

Eelderwolde
Paterswolde
Boerderij Oude Elsborg,
Groningerweg 76, Eelderwolde
De historische boerderij met uitrit naar de Madijk was
er al in 1818.
Op de kadastrale kaart (sectie A 2 Eelderwolde) resp.
in de Kadastrale Atlas van Drenthe 1832, deel IV:
Eelde, staat de boerderij ingetekend als een van de
twee woonsteden van het mini-mini-mini-gehucht
Elsborg.
C. Schaafsma, Eelde, 5-2-08
Centrumschool, Schoollaan,
Paterswolde
[Inzender schrijft over Centrumschool en voormalige
tuinbouwschool:]
... zo gezichtsbepalend dat hier hoe dan ook de
slopershamer niet te gauw gebruikt mag worden. Een
andere functie moet eerst worden uitgezocht en
berekend qua kosten. Soms zal blijken dat het even
duur is als nieuwbouw, maar dan hou je wel het
vertrouwde beeld dat je altijd voor ogen hebt gehad.
Het mooiste voorbeeld vind ik de plannen in Vries: de boerderij schuin tegenover het Wapen van Leiden zal
blijven bestaan en de nieuwe woonfunctie die hier aan wordt toegekend is een voorbeeld hoe het kan en
altijd zou moeten! Iets dergelijks kan naar mijn mening ook met voornoemde panden.
Verhalen over een nieuw te stichten zorgcentrum als dependance van de Wieken of iets anders in dergelijke
richting zijn in het verleden door het gemeentebestuur geventileerd.
R. Rossing, Paterswolde, 2-2-08
Centrumschool is van 1930. Je kunt het gebouw gebruiken als multifunctioneel schoolgebouw voor allerlei
cursussen.
C. Schaafsma, Eelde, 5-2-08
De Centrumschool moet behouden worden. Maar ook de kastanjeboom op het schoolplein (rechts op de
foto).
M. van der Werff-Beumer, Paterswolde, 10-2-08
7

Ons Dorpshuis, Bähler Boermalaan,
Paterswolde
Het Dorpshuis zou ik graag behouden.
M. van der Werff-Beumer, Paterswolde, 10-2-08
Mariakerk, Nieuwe Akkers,
Paterswolde
De Mariakerk is waardevol en dient geschikt gemaakt
te worden voor culturele doeleinden.
W. van Oosterhout, 31-1-08
Ik ben voor dat de kerk omgebouwd wordt voor
multifunctioneel gebruik. Er wordt teveel afgebroken
en er is geen alternatief voor die afbraak. Voor de wijk
Nieuwe Akkers zou dit gebouw kunnen worden
gebruikt als ontmoetings- en wijkgebouw. Voor
verenigingen zou dit een uitkomst zijn. Daarom: behoud de kerk en maak er een ontmoetings- en
verenigingsgebouw van.
J.L. Bos, 2-2-08
Veel onduidelijkheid door o.a. de renovatieplannen van de SEW.
Wanneer je een dergelijk gebouw afbreekt samen met de aangrenzende flatgebouwen zou het een
mogelijkheid zijn hier misschien goedkope startershuizen te realiseren. Bijv. voor de oorspronkelijke jeugd
(bewoners) van de Nieuwe Akkers.
Aan de andere kant is handhaving c.q. verbouwing misschien bespreekbaar met daarnaast de mogelijkheid
hier de nieuwe basisschool te vestigen. De voormalige kerk zou multifunctioneel moeten zijn: behalve de
buurtfunctie ook uitwijkmogelijkheid voor bepaalde verenigingen, ja zelfs voor buurthuiswerk en
uitwijkmogelijkheid voor de school met al haar activiteiten.
R. Rossing, Paterswolde, 2-2-08
R.K. Kerk O.L.V. ten Hemelopneming (van 1954) is te gebruiken als concertzaal, theater, bioscoop etc. Een
multifunctioneel gebouw, midden in het dorp. Aan zo'n gebouw hebben we gebrek (vergelijk het met De
Hoeksteen).
C. Schaafsma, Eelde, 5-2-08
De Mariakerk in Paterswolde moet niet gesloopt worden. Mag een andere bestemming krijgen. De
(bijbehorende) woning kan wel voor vergaderingen gebruikt worden. De kerk voor muziek en zang.
J.-G. Aaldring, Paterswolde, 6-2-08
De Mariakerk zou ook heel geschikt zijn als aula voor uitvaarten.
D. Koster, Eelde, 4-3-08
8

Ik zou graag willen zien dat de Maria kerk zou blijven bestaan. Want wij van de corsowijk Vennerstraat
Nieuweakkers zoeken nog een opbouwplek en in de kerk is een mooie plaats om te bouwen. Dan zijn wij
geen mens tot overlast geen lawaai, geen tent, geen rommel. Eventueel te delen met de wijkvereniging.
H. Wildeboer, Paterswolde, 5-3-08
Ik ben van mening dat deze kerk behouden moet blijven en zeer goed geschikt is als multi-cultureelgebouw.
Daar hiervoor geen andere geschikte ruimte voorhanden is in deze gemeente dient de kerk door de
gemeente Tynaarlo voor dit doel te worden aangekocht. Er is al te veel verloren gegaan, o.a. de geref. kerk.
die ook voor dit doel gebruikt had kunnen worden.
H.J.Slot, Yde, 5-3-08
In het parochieblad 'de Stem' heb ik gelezen dat de parochie Eelde-Paterswolde en Haren meer en meer
gaan samenwerken. Via andere media heb ik vernomen dat er voor de Mariakerk in Paterswolde een
alternatieve bestemming wordt gezocht, zodat het gebouw behouden kan worden.
Ik reageer omdat ik twee ideeën heb waarmee de kans op behoud kan worden vergroot, namelijk:
1. Het gebouw kan zijn functie voortzetten als ontmoetingscentrum van culturele aard.
Ik denk aan het organiseren van kunstprojecten waarin verschillende culturele groepen elkaar
ontmoeten, ervaringen uitwisselen en elkaars kwaliteiten leren kennen. Dit kan zich uit uiten in
gezamenlijk te bereiden maaltijd van een groep blinde mensen en een groep Beeldende
kunstenaars, om maar iets te noemen.
2. Het gebouw kan gaan dienen als expositieruimte voor Beeldende kunst.
Zelf loop ik al tijden rond met de gedachte een installatie te maken genaamd: Memories. Omdat dit
werk gaat over stilstaan bij herinneringen, vind ik deze kerk is een geschikte plaats om dit werk uit te
voeren. Zo kan ik me voorstellen dat er meerdere kunstenaars op zoek zijn naar een ruimte waarin
een tijdelijke installatie gemaakt kan worden.
De realisatie van deze plannen zou ik op me willen nemen, daarmee rekening houdend met bruiloften en/of
begrafenissen die in de kerk zullen blijven plaatsvinden. Gaarne ga ik hierover met u in gesprek.
Anja Nutters-Stornebrink, Haren, 7-5-08
Op de online vraag of de Mariakerk gesloopt moet worden kwamen 35 reacties, 74% was tegen sloop (zie
bijlage 2).
9

Wijk Nieuwe Akkers, Paterswolde
Niewe Akkers in Google Earth.
Dit intieme wijkje is een prachtig voorbeeld van de
naoorlogse wederopbouwperiode. Voor de
medewerkers van de Rijks Luchtvaartschool werd in
stedenbouwkundig opzicht een interessante woonwijk
gebouwd: centraal de katholieke kerk, een katholieke
school en ruim tweehonderd huurwoningen. De buurt
is afwisselend met een menselijke maat. Ook
architectonisch is de wijk bijzonder. De sobere
woningen hebben een gevarieerde gevelindeling, een
bijzondere detaillering van ramen en deuren.
Belangrijk voor het aanzien zijn de karakteristieke
schoorstenen, die horen er gewoon op. Het verhaal
van de wijk Nieuwe Akkers is een belangwekkend
onderdeel van de cultuurhistorie van Eelde.
Tineke van den Berg, Eelde, 6-4-09
10

Pand van Olinga, Hoofdweg 168,
Paterswolde
Zou ik graag behouden.
M. van der Werff-Beumer, Paterswolde, 10-2-08
Voormalig raadhuis, Legroweg,
Paterswolde
In 1939 kwam in Paterswolde het raadhuis van de
vroegere gemeente Eelde. Na de Tweede
Wereldoorlog groeide er een woonwijk omheen.
Gebouw en tuin zijn een sieraad voor de omgeving.
Veel mensen uit de voormalige gemeente Eelde
herinneren zich het raadhuis als achtergrond van
feestelijke Koninginnedagen. Nieuw Leven achter de
vijver en de oranje ballonnen helaas deels in de
talrijke hoge bomen.
J.A. de Boer, Paterswolde, 10-2-08
School Noord, Groningerweg,
Paterswolde
School Noord zou ik graag behouden.
M. van der Werff-Beumer, Paterswolde, 10-2-08
Voormalige Tuinbouwschool,
Schoollaan, Paterswolde
(Notenkraker)
[Inzender schrijft over Centrumschool en voormalige
tuinbouwschool:]
... zo gezichtsbepalend dat hier hoe dan ook de
slopershamer niet te gauw gebruikt mag worden. Een
andere functie moet eerst worden uitgezocht en
berekend qua kosten. Soms zal blijken dat het even
duur is als nieuwbouw, maar dan hou je wel het
vertrouwde beeld dat je altijd voor ogen hebt gehad.
Het mooiste voorbeeld vind ik de plannen in Vries: de boerderij schuin tegenover het Wapen van Leiden zal
blijven bestaan en de nieuwe woonfunctie die hier aan wordt toegekend is een voorbeeld hoe het kan en
altijd zou moeten! Iets dergelijks kan naar mijn mening ook met voornoemde panden.
Verhalen over een nieuw te stichten zorgcentrum als dependance van de Wieken of iets anders in dergelijke
richting zijn in het verleden door het gemeentebestuur geventileerd.
R. Rossing, Paterswolde, 2-2-08
11

Het gebouw, nu De Notenkraker genoemd, was tuinbouwschool van 1937-1969. Het is in de in de stijl van
de Amterdamsche School, Eelder variant. Het zou zijn huidige functie als muziektempel kunnen houden.
C. Schaafsma, Eelde, 5-2-08
Zou ik graag bewaard zien.
M. van der Werff-Beumer, Paterswolde, 12-3-08
Winde
Turngebouw, Bähler Boermalaan,
Paterswolde
Turngebouw annex kleuterschool/instructiebad in de
stijl van de Amterdamsche School, Eelder variant, uit
1932/1938. Richt het in als Historisch Centrum Ol Eel,
een vleugel is thans al Historisch Centrum.
C. Schaafsma, Eelde, 5-2-08
Saksische boerderijen Turfweg en Oude Schapendrift, Winde
Is dit al een beschermd dorpsgezicht?
A. Koekoek-Groen, Bunne, 18-4-08
Schaapskooi aan De Steeg/Peizerweg,
Winde
A. Koekoek-Groen, Bunne, 18-4-08
12

Andere zaken dan gebouwen
Algemeen
Meidoornhagen
Afgelopen jaren zijn er meidoornhagen verdwenen die dienden als afscheiding tussen percelen. Het
landschap kan winnen door deze weer aan te laten planten. Boeren zouden daarvoor schadeloos gesteld
kunnen worden.
A. Koekoek-Groen, Bunne, 18-4-08
Bunne
Donderseweg, nog met ingestrate middenstreep
Klinkerweg Donderen-Peize
De klinkerweg van Donderen via Bunne, Winde naar
Peize is een onderhoudsintensieve en kostbare
straatweg maar zeer passend in het landschap. Niet
(nooit) asfalteren.
A. Koekoek-Groen, Bunne, 18-4-08
13

Eelde
Vlechtheg, Otto Eerelmanweg, Eelde
[Inzender meldt geen gebouw, maar een waardevol cultuurelement:]
De vijfendertig jaar oude vlechtheg op een wal is o.a. beschreven in het blad "Groei en Bloei van mei 2007,
blz. 86.
J. Strijker, Eelde, 4-2-08
Paterswolde
Zilverlinde, Raadhuislaan, Paterswolde
De zilverlinde op de hoek van de Raadhuislaan en de Schoollaan
wordt slecht gesnoeid.
M. van der Werff-Beumer, Paterswolde, 10-2-08
14

Bijlage 1
Dreigende sloop van cultureel erfgoed. D66 vraagt uw mening.
D66 vraagt uw aandacht voor het cultureel erfgoed in de gemeente Tynaarlo.
In het algemeen is er steeds meer aandacht voor ons cultureel erfgoed. Behalve op de “oude en jongere”
Rijksmonumenten is het beleid gericht op bescherming van waardevolle architectuur uit de
wederopbouwperiode na de oorlog. Ook kerken en andere religieuze gebouwen staan in de belangstelling.
Vorige week gaf Pieter van Vollenhoven het startsein voor het jaar van het Religieus Erfgoed.
Toch gaat in de gemeente Tynaarlo de sloop van boerderijen, scholen, kerken, karakteristieke woningen etc.
gestaag verder. Bijvoorbeeld in de kern Eelde zijn de afgelopen jaren meerdere beeldbepalende boerderijen
en de hoofdenwoning bij school Noord gesloopt. In Vries wordt de voormalige zuivelfabriek met
karakteristieke schoorsteenpijp afgebroken. In verband met het Integraal Accommodatie Beleid zal de
gemeente panden afstoten, waaronder diverse schoolgebouwen.
Willen we sloop? Of vinden we dat sommige gebouwen zo waardevol en “eigen” voor het dorp zijn dat ze
moeten blijven staan en een andere functie zullen krijgen? Welke beeldbepalende gebouwen kent u die
volgens u behouden moeten blijven en eventueel een gemeentelijk monument worden?
D66 roept u op ons attent te maken op die waardevolle gebouwen in uw omgeving en aan te geven
waarom ze moeten blijven. Wij maken er een foto van en zetten de foto op de D66 site:
www.d66tynaarlo.nl. U kunt reageren tot en met 15 maart via c.h.huisman@gmail.com of schriftelijk:
D66, Hooiweg 89, 9761 GP Eelde. Daarna bieden we uw reacties aan het college van B&W aan.
Wat is uw mening over de Mariakerk in de wijk Nieuwe Akkers in Paterswolde?
De RK-parochie stoot de Mariakerk af. Dat biedt de mogelijkheid de kerk bij de wijkvernieuwingsplannen van
de Nieuwe Akkers te betrekken.
Is het een beeldbepalend gebouw dat behouden moet blijven en een andere bestemming moet krijgen
(Religieus Erfgoed)? Bijvoorbeeld een gemeenschapsruimte voor de wijk, voor concerten en uitvoeringen
van ADO en Nieuw Leven, of een vierde supermarkt?
Of toch maar slopen zoals onlangs de Gereformeerde kerk in Vries? Dan is er plek voor woningen.
D66 wil graag uw mening over de volgende stelling:
De afgestoten Mariakerk in Paterswolde kan beter gesloopt worden. Ja/Nee
Zie de advertentie in deze krant en www.d66tynaarlo.nl
Bijlage 2
“De afgestoten Mariakerk in Paterswolde moet gesloopt worden?”
Zo luidde de stelling die D66 de inwoners heeft voorgelegd. Wat is het resultaat?
Van de 35 reacties heeft 74 % gemeld dat ze tegen sloop zijn!
D66 kreeg daarbij vele suggesties voor een toekomstig gebruik van de kerk.
Die variëren van multifunctioneel gebruik, ontmoetingsplaats, wijkgebouw, culturele doeleinden, concertzaal,
theater, bioscoop tot corso opbouwplek en aula voor uitvaarten.
D66 zal het college op de hoogte brengen van uw mening en suggesties.
De actie om waardevolle gebouwen te melden is verlengd tot eind juni. Opgave per e-mail:
c.h.huisman@gmail.com of schriftelijk : Hooiweg 89, 9761 GP Eelde. Op de website
www.d66tynaarlo.nl/documenten is te zien welke gebouwen al gemeld zijn.
Bijlage 3
Actie waardevolle gebouwen tot 1 september
D66 roept u op om waardevolle beeldbepalende gebouwen in uw omgeving te melden en aan te geven
waarom ze moeten blijven. Tot 1 september a.s. kan dat. Daarna overhandigen we uw reacties aan het
college. Tot nu toe zijn er vooral gebouwen uit Eelde-Paterswolde gemeld. Waar blijven de reacties uit Vries,
uit Tynaarlo, uit Zuidlaren?
U kunt reageren naar d66@tynaarlo.nl
Op de site van D66 www.d66tynaarlo.nl/documenten/gebouwen.htm zijn de binnengekomen reacties te zien.
15