Kunsthandel Mark Smit, Ommen

Willem Anthonie ‘Wim’ Oepts | 1904 - 1988
Spoorcoupé
Olie op doek 75 x 95 cm, gesigneerd rechtsonder en gedateerd 1932
Literatuur: J.F. van Deene, Een dichterlijk schilder: Wim Oepts, Kroniek van Kunst en Kultuur (1937), pag. 146-148; C. Blotkamp, Magie
en Zakelijkheid Realistische Schilderkunst in Nederland - , Zwolle 1999, afbeelding pag. 265; C. Blotkamp, Magie et Réalisme,
Tendances réalistes dans la peinture Néerlandais de - , Zwolle 2000, afbeelding pag. 73.
Tentoonstelling: Amsterdam, Kunsthandel J. Vecht, 1932; Amsterdam, Stedelijk Museum, Kunstwerken van Nederlandsche Levende
Kunstenaars, 1932; Arnhem, Museum voor Moderne Kunst, Magie en Zakelijkheid, nov. 1999-feb. 2000. Parijs, Institut Néerlandais,
Magie et Réalisme, mrt.-mei 2000.
Wim Oepts was aanvankelijk van plan om machinist te worden op
de grote vaart, maar raakte rond 1924 bevriend met de schilderes
Charley Toorop (1891-1955) van wie hij een pupil werd. Hij komt
ook voor op Charley’s beroemde schilderij De maaltijd der vrienden
(1933). Oepts schilderde stillevens, portretten, straatbeelden en
interieurs.
De spoorcoupé uit 1932 is een op het eerste gezicht alledaags
tafereel, dat men ook nu nog zo zou kunnen waarnemen, zij het
dat de mode nu anders is. Zeven mensen in een treincoupé die zoals
te doen gebruikelijk weinig met elkaar te maken hebben, maar
toevallig gezamenlijk op weg zijn. Ze staren in zichzelf gekeerd
voor zich uit, eentje leest er staande een krant, een man buigt zich
over naar een vrouw en een jongetje staat tussen zijn vermoedelijke
vader en moeder. Maar bij nader inzien is het toch een vreemd
tafereel: de ramen zitten erg hoog voor een treincoupé waardoor
er alleen maar wolken te zien zijn, als in een gevangenis.
De kleuren zijn overwegend donker, met een vleugje rood en wat
blauw, kleuraccenten die de algehele gedemptheid alleen maar
versterken. De gezichten van de mensen zijn uitdrukkingsloos, de
ogen als het ware gesluierd. Het geheel wordt belicht door een
onbekende lichtbron buiten beeld. De ruimte zou ook een wacht-
kamer kunnen zijn. Wat is een treincoupe anders dan een rijdende
wachtkamer tussen hier en daar? In een soortgelijke voorstel-
ling, De derdeklaswagon (ca. 1862) van Honoré Daumier, worden
de mensen in de volle breedte en diepte van de coupé frontaal
afgebeeld; Oepts heeft gekozen voor een invalshoek van opzij die
slechts een deel van de coupé laat zien. De prent van Daumier heeft
iets lichts, iets satirisch ook, maar bij Oepts is de sfeer er vooral een
van de vervreemding en van de geheimzinnigheid, die tijdens het
Interbellum in de magisch-realistische stroming gebruikelijk was. Na
de Tweede Wereldoorlog vestigde Oepts zich in Frankrijk; daar werd
zijn palet kleuriger en zijn stijl expressionistischer.