maken van een kopijvoorbereiding

DVT
GM4
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Deel 2
De kopijvoorbereiding
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
WAT IS BELANGRIJK?
WAT MOET JE WETEN?
WAT MOET JE KUNNEN?
WAT ONHOU JE VAN DEZE OEFENING?
JE MOET
❏ Vlot en zelfstandig het picastelsel en de typografische meetgereedschappen hanteren.
❏ Correct kunnen meten en rekenen met picamaten.
❏ Kunnen omrekenen van metrische maten naar picamaten en omgekeerd.
❏ De zetspiegel, corps, regelafstand en insprongen kunnen opmeten.
❏ De afspraken kennen die voor een kopijvoorbereiding gelden.
❏ De basisparameters kennen voor het aanduiden van de tekstgegevens.
❏ Weten dat alle gegevens worden aangeduid op kalkpapier.
❏ Weten dat alle gegevens zo duidelijk mogelijkmoeten worden aangebracht zodat ook
andere personen dit werk zonder problemen kunnen uitvoeren.
❏ Aan de hand van een ruwe schets een kopijvoorbereiding kunnen maken.
❏ Zo ordelijk en netjes mogelijk werken.
■ LICAP - BRUSSEL D/2006/0279/045
Blz. 18 nr 46
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Nodige materiaal:
Voorbereiding:
Hoe aanduiden?
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
Het is de volledige technische voorbereiding van een zetwerk. Meestal gebeurt dit door de
lay-out man. De bedoeling is dat de opmaak van het drukwerk zeer vlot kan verlopen door
middel van die technische uittekening.
Kalkpapier, een typometer, een corpscaliber, een meetlat (met 1/2 mm aanduiding), een fijn
potlood, dunne artline-stiftjes (0,1 of 0,2) in blauw, zwart, groen en rood.
Leg steeds een blad kalkpapier over de kopij en kleef het enkel bovenaan vast met stukjes
kleefband.
De belangrijkste delen
1. De bladspiegel, zetspiegel en marges
A. De bladspiegel
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Staand Liggend
Je kan enkel de bladspiegel uittekenen indien die kleiner is dan een DIN A4.
In dit geval ga je steeds de snijlijntjes verbinden (zwart) en de breedte en de hoogte opmeten
van de bekomen bladspiegel.
De breedte wordt horizontaal gemeten en tekenen we daarom uit in het groen.
De hoogte wordt verticaal gemeten en tekenen we uit in het rood.
De maateenheid is millimeter.
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Hoe aanduiden?
Hoe aanduiden?
Voorbeeld:
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
B. De zetspiegel
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Teken een rode kader binnen de bladspiegel die dus tekst en beeld omvat.
Plaats steeds in de linkerbovenhoek van de zetspiegel het nulpunt. Vanuit dit punt gaan we
later plaatsing van tekst en beeld bepalen (opmeten).
C. De marges
.......................................................................................................................................................
De marges die horizontaal opgemeten worden (LINKS en RECHTS bij enkelzijdige pagina,
BINNEN en BUITEN bij dubbelzijdige pagina), teken je uit in het groen.
De marges die verticaal opgemeten worden (BOVEN en ONDER), teken je uit in het rood.
De maateenheid is opnieuw millimeter!
Zie volgende bladzijde
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
De vier seizoenen
Elk jaar maakt de aarde haar jaarlijkse ronde van 965 miljoen
kilometer rond de zon. Het duurt 365 dagen, vijf uur, 48
minuten en 46 seconden om een baan om de zon te maken.
Elke dag draait, of roteert, de aarde van west naar oost met
op de evenaar een snelheid van bijna 1.700 km/u. Deze
rotatie van west naar oost veroorzaakt het verschil tussen
dag en nacht.
De seizoenen ontstaan doordat de aarde scheefhangt terwijl
ze rond de zon draait. De rotatie-as van de aarde, de as waar
de aarde omheen draait, heeft een hellingshoek van 23.5
graden ten opzichte van het vlak van de omloopbaan. Dit
betekent dat sommige streken op aarde op bepaalde momenten
van de zon afgewend zijn en andere streken naar de zon
toegekeerd zijn.
Het noordelijk halfrond wijst gedurende het midden van het
jaar naar de zon toe, vandaar dat juni en juli de warme zomermaanden
van het noordelijk halfrond zijn. In deze periode
is het zuidelijk halfrond van de zon afgekeerd en daarom is
het dan in de landen van het zuidelijk halfrond winter. Zes
maanden later is de situatie omgedraaid: het is zomer op het
zuidelijk halfrond en winter in de noordelijke streken.
Naam Voornaam Klas
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Hoe aanduiden?
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
2. De basisparameters van tekst
A. Het lettertype
Dit jaar is het voldoende dat je twee lettertypes herkent, nl. Times en Helvetica. Times is
een geschreefde letter en Helvetica is een niet-geschreefde letter.
Times Helvetica
Elk lettertype heeft dan nog een reeks varianten (schriftsoorten genoemd ).
Enkele hiervan zijn:
Times
Times
Times
Times
Times
Times
TImEs
Tim es
Tim es
Helvetica
Helvetica
Helvetica
Helvetica
Helvetica
Helvetica
HELVETICA
Helve tica
Helve tica
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
Indien de volledige tekst in hetzelfde lettertype (en eventueel dezelfde schriftsoort) is opgemaakt,
kan je dit vermelden rechtsbovenaan de kopijvoorbereiding. Als er dan in de tekst
wijzigingen zijn hierop, duid je dat dan op de plaats zelf aan.
Als er af en toe een woord in een andere schriftsoort staat, onderlijn je deze woorden op een
bepaalde manier en herhaal je dat in de kantlijn waarbij je dan vermeld in welke schrifsoort
deze woorden moeten staan. (zie voorbeeld)
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
Op een dag...
Het Tobameer leek blauwer
dan anders.
Ledjo voelde dat het een bijzondere
dag zou worden. En jawel: Hij ving
een grote, goudgele vis. Het leek of
de stralen van de zon zich hadden
willen afkoelen in het water, zo glanzend
geel waren de schubben van
de vis. Ledjo draaide zich om, want
zijn ogen konden de schittering niet
verdragen. Toen hij toch weer voorzichtig
keek, was de vis veranderd
in een mooie vrouw...
Uit het boek: De dans van de paarden,
Peter Vervloed
Naam Voornaam Klas
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Hoe opmeten?
Hoe aanduiden?
Voorbeeld:
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
B. Het corps
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Hdxp
Het corps wordt opgemeten met een corpscaliber. Gebruik de geschreefde letters om
geschreefden op te meten en de niet-geschreefde letters om niet-geschreefden op te meten.
De bekomen waarde is uitgedrukt in picapunten.
Vermeld het corps bij elk stukje tekst of telkens als het corps verandert doorheen de tekst.
Indien het corps voor het volledige zetwerk gelijk is, kan je het ook vermelden rechtsboven de
kopijvoorbereiding.
Wist je dat ... ...
Een deel van de lucht die je vandaag
inademde, zat waarschijnlijk ook in
de eerste hap die je als baby nam.
Er zitten zoveel moleculen in een
enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig
over de gehele atmos-feer
verdeeld zouden worden, er bij elke
volgende ademhaling een paar in de
longen terecht zouden komen.
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Hoe opmeten?
Hoe aanduiden?
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
Oost
west
thuis
best
C. De regelafstand
.......................................................................................................................................................
Hdxp
Hdxp
De regelafstand wordt opgemeten met een typometer. De waarde wordt uitgedrukt in het
Angelsaksisch maatstelsel, namelijk in picapunten.
Meet de regelafstand op over meerdere tekstregels, indien mogelijk. Dan is de bekomen
waarde veel exacter.
Indien de regelafstand geldt voor de volledige tekst vermeld je dit rechtsbovenaan de kopijvoorbereiding.
Indien de regelafstand varieert doorheen de tekst duid je telkens goed aan van
welk stukje tekst je opgeschreven waarde is.
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Voorbeeld:
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
Oost
west
thuis
best
Wist je dat ...
...
Een deel van de lucht die je vandaag
inademde, zat waarschijnlijk ook in
de eerste hap die je als baby nam.
Er zitten zoveel moleculen in een
enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig
over de gehele atmos-feer
verdeeld zouden worden, er bij elke
volgende ademhaling een paar in de
longen terecht zouden komen.
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s 10

DVT
GM4
Mogelijkheden:
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
D. De regelval
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Een deel van de lucht die je vandaag inademde,
zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die
je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in
een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig
over de gehele atmos-feer verdeeld zouden
worden, er bij elke volgende ademhaling een
paar in de longen terecht zouden komen.
Een deel van de lucht die je vandaag inademde,
zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die
je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in
een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig
over de gehele atmos-feer verdeeld zouden
worden, er bij elke volgende ademhaling een
paar in de longen terecht zouden komen.
Een deel van de lucht die je vandaag inademde,
zat waarschijnlijk ook in de eerste hap die
je als baby nam. Er zitten zoveel moleculen in
een enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig
over de gehele atmos-feer verdeeld zouden
worden, er bij elke volgende ademhaling een
paar in de longen terecht zouden komen.
....................................................
....................................................
....................................................
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
Een deel van de lucht die je vandaag
inademde, zat waarschijnlijk ook in
de eerste hap die je als baby nam.
Er zitten zoveel moleculen in een
enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig
over de gehele atmos-feer
verdeeld zouden worden, er bij elke
volgende ademhaling een paar in de
longen terecht zouden komen.
Een deel van de lucht die je vandaag
inademde, zat waarschijnlijk ook in
de eerste hap die je als baby nam.
Er zitten zoveel moleculen
in een enkele
ademteug dat zelfs
als ze gelijkmatig
over de gehele atmosfeer
verdeeld zouden worden, er
bij elke volgende ademhaling een
paar in de longen terecht zouden
komen.
Een deel van de lucht die je vandaag
inademde, zat waarschijnlijk
ook in de eerste hap die je als baby
nam. Er zitten zoveel moleculen in
een enkele ademteug dat zelfs als
ze gelijkmatig over
de gehele atmos-feer
verdeeld zouden
worden, er bij elke
volgende ademhaling
een paar in de longen terecht
zouden komen.
....................................................
....................................................
....................................................
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Hoe aanduiden?
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
Een deel van de lucht die je vandaag
inademde, zat waarschijnlijk ook in de eerste
hap die je als baby nam. Er
zitten zoveel moleculen in een
enkele ademteug dat
zelfs als ze gelijkmatig over de
gehele atmos-feer verdeeld zouden worden, er
bij elke volgende ademhaling
een paar in de longen terecht zouden komen.
W I S T J E D A T . . .
U I T V U L L E N
De regelval wordt symbolisch aangegeven:
linkslijnend:
rechtslijnend:
gecentreerd:
blokzetsel:
sterk uitvullen:
....................................................
....................................................
Indien de regelval geldt voor het volledige zetwerk, vermeld je dit opnieuw rechtsboven de
kopijvoorbereiding. Indien de regelval geldt voor een stukje tekst moet je duidelijk aanduiden
bij welk stukje tekst je symbool hoort.
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Hoe opmeten?
Voorbeeld:
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
E. De zetbreedte
......................................................................................................................................................
Meet tussen de linker en rechter kantlijn van de tekst de breedte op (in millimeter). Werk in het
groen, het is een horizontale maat.
XXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Je kan ook de twee horizontale maten vermelden met behulp van hulplijnen (in millimeter
XXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXX
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
Op zoek naar webpagina’s van Algemeen Nut, zoals
dat zo mooi heet, bots ik op Erik Heymans. Erik
schikt alles netjes in rubrieken: geldkwesties, een
avondje uit, krantenkiosk, post en telefoon, mobiliteit
en webgoodies. Die laatste rubriek is een meenemer
voor iedereen die materiaal nodig heeft om zijn webpagina’s
wat leven in te blazen.
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Hoe aanduiden?
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
F. De plaatsing van een tekstblok
Het tekstblok moet juist geplaatst worden binnen de zetspiegel. Hiervoor gaan we gebruik
maken van de linialen en de hulplijnen.
We zullen telkens de basislijn van de eerste tekstregel juist positioneren.
Heeft u de kinderen al eens meegenomen naar de
walvissen?
De tentoonstelling Walviswereld
toont het leven van de
verschillende walvissoorten.
De tentoonstelling Walviswereld is georganiseerd
door Greenpeace. U kan ze tot 31 januari 1999
bezoeken in de gebouwen van de ASLK, te
Brussel.
Wist je dat ...
...
Een deel van de lucht die je vandaag
inademde, zat waarschijnlijk ook in
de eerste hap die je als baby nam.
Er zitten zoveel moleculen in een
enkele ademteug dat zelfs als ze gelijkmatig
over de gehele atmos-feer
verdeeld zouden worden, er bij elke
volgende ademhaling een paar in de
longen terecht zouden komen.
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
3. Lijnen en kaders
A. Lijndiktes
De mogelijkheden van Indesign zijn terug te vinden bij: “Venster-menu /Lijn” en kies voor
“Soort”.
De lijndikte wordt uitgedrukt in picapunten. het is dus nodig de lijndikte zo correct mogelijk op
te meten met je typometer.
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Hoe aanduiden?
Een lijn:
Een rechthoek:
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
B. Vullingen en kleuren
Vlakken hebben niet alleen een lijndikte, maar ook een vulling. Tracht zo nauwkeurig mogelijk
het percentage zwart (of een andere kleur) te weten. Baseer je voor de grijswaarden op de
volgende percentages en overleg desnoods met je leerkracht.
100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 55% 50 % 45 %
0 % 5 % 15 % 20 % 25 % 30 % 35 % 40 %
C. Plaatsing van lijnen en kaders
Indien enkel gewerkt wordt Indien er gewerkt wordt met het
met hulplijnen: regelpalet:
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Een vierkant:
Een ovaal:
Een cirkel:
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Een harde return:
Een zachte return:
Voorbeeld:
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
4. Andere parameters
A. Harde en zachte returns
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Toets op het toetsenbord: ......................................
Hoe aanduiden op de kopijvoorbereiding? ...........................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Toets op het toetsenbord: ......................................
Hoe aanduiden op de kopijvoorbereiding? ...........................
Oost
west
thuis
best
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
De vier seizoenen
Elk jaar maakt de aarde haar jaarlijkse ronde van 965 miljoen
kilometer rond de zon. Het duurt 365 dagen, vijf uur, 48
minuten en 46 seconden om een baan om de zon te maken.
Elke dag draait, of roteert, de aarde van west naar oost met
op de evenaar een snelheid van bijna 1.700 km/u. Deze
rotatie van west naar oost veroorzaakt het verschil tussen
dag en nacht.
De seizoenen ontstaan doordat de aarde scheefhangt terwijl
ze rond de zon draait. De rotatie-as van de aarde, de as waar
de aarde omheen draait, heeft een hellingshoek van 23.5
graden ten opzichte van het vlak van de omloopbaan. Dit
betekent dat sommige streken op aarde op bepaalde momenten
van de zon afgewend zijn en andere streken naar de zon
toegekeerd zijn.
Zeg,
kind uit El Salvador
waar is je moeder gebleven
even naar de winkel
en nog steeds niet terug
ik dacht nog te zeggen
was je maar
bij je moeder gebleven
maar in dit land
van wezen
zwijg je
Naam Voornaam Klas
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s 20

DVT
GM4
Hoe aanduiden?
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
B. Alinea-instellingen aanduiden
Het wit tussen de alinea’s duid je aan met EXTRA WIT (EW). De waarde van dat extra wit druk
je uit in pica’s en picapunten.
De alinea-insprongen (links, rechts of eerste) meet je op in millimeter. Het zijn horizontale
maten, dus aan te duiden in het groen. LET OP: Deze insprongen zijn steeds te meten vanaf
het begin of einde van de zetbreedte en NIET vanaf het nulpunt.
De bril
Er lag zomaar een bril in ‘t gras
en niemand die wist van wie hij was.
Was hij van Jan? Was hij van Piet?
Weet jij het? Nee, ik weet het niet.
Miauw... een bril, riep Floepertje de kat
ik heb nog nooit een bril gehad.
Nou kan ik dus voortaan misschien
de muizen duidelijker zien.
Daar loopt dan Floepertje, de kat.
Ze heeft de bril op, zie je dat?
Maar plotseling wordt ze zo bang...
er zit een monster in de gang...
Een heel groot monster met een staart,
een monster met een snorrebaard.
En wat doet Floepertje? Ze rent!
O, dom klein poesje dat je bent,
het is een muis, jij idioot.
Maar ja, die bril maakt alles groot.
En wie kreeg de bril toen?
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
Strafwerk
Ik moet niet zo lollig zijn.
Ik moet niet zo lollig zijn.
Honderd keer moet ik dit schrijven.
‘t Is toch onzin: honderd keer!
Omdat ik een vlieg liet drijven
in de thee van de mijnheer.
En het was niet eens een echte
een van plastic, heel mooi groen.
‘k Vond ‘t een goeie, hij een slechte.
Zoiets hoorde ik niet te doen.
Dus nou mag ik regels schrijven.
Stom gedoe, bah, flauwe vent.
Ik zal nog eens iets bekennen.
Leuk hoor, als je eerlijk bent!
Ik moet niet zo lollig zijn.
U moet niet zo lullig zijn.
Frank Eerhart
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Hoe aanduiden?
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
C. Beelden plaatsen
Indien een gescand beeld op ware grootte kan geplaatst worden, is het voldoende om twee
hulplijnen uit te tekenen (twee raaklijnen van het beeld)
Indien het gescand beeld in een andere grootte in je document moet geplaatst worden, is
het ook nodig het percentage van vergroten of verkleinen te vermelden op je kopijvoor-
bereiding. Dit wordt dan in Indesign in het palet “Transformeren” ingegeven.
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s

DVT
GM4
Zetoefeningen in Indesign 2.0
Thema:
De kopijvoorbereiding
Indien het percentage ongekend is, kan je nog steeds je beeld juist plaatsen op de gewenste
grootte door met drie hulplijnen te werken. Het zijn dan drie raaklijnen tegen je beeld. In
Indesign kan je dan de grootte van het beeld slepen.
P. Hamerlynck en E. Vanden Abeele - Tweede graad, tweede jaar, Grafische Media
Bron: Eigen nota’s