Lees het interview met Marco Verhoef - Rijken & Jaarsma

lz. 22 | | | | | | | | | | Veranderend klimaat gaat hand in hand met nieuwe risico’s
Weerman Marco Verhoef
Veranderend
klimaat gaat
hand in hand met
nieuwe risico’s

Risicomanagement
| | | | | | | | | blz. 23
Extreme weersomstandigheden
zoals zware storm, hevige
regen buien, extreme vorst of
langdurige hitte brengen allerlei
risico’s met zich mee. Denk aan
materiële schade, maar ook
aan projecten die door extreme
weersomstandigheden stilvallen.
Als gevolg van het veranderende
klimaat, kunnen dergelijke risico’s
in de (nabije) toekomst toenemen,
oordeelt weerman Marco Verhoef.
‘Het is dus verstandig ons daar
op voor te bereiden en tijdig
maatregelen te treffen.’
Wie een wedstrijd met ruime cijfers wil winnen, moet in staat
zijn tijdig te anticiperen. Geen enkele verrassingsaanval van de
tegenstander mag daadwerkelijk een verrassing zijn. Wanneer
de vijand van tactiek verandert, moet moeiteloos worden
overgeschakeld op plan B. Wie dat spel niet beheerst, loopt het
risico zware klappen te ontvangen. Dit overkwam bijvoorbeeld
een deel van de verzekeringsbranche in de jaren negentig. En wie
waren de tegenstanders? Onder andere Hugo en Andrew, twee
orkanen die enorme schade aanrichtten in de Verenigde Staten.
Alleen al Andrew (1992) was goed voor een schadepost van 44,9
miljard dollar. Dit natuurgeweld heeft de verzekeringswereld
flink wakker geschud. Traditiegetrouw keek deze sector naar het
verleden en voorspelde op basis daarvan wat er in de toekomst
zou kunnen gebeuren. Het veranderende klimaat deed de branche
inzien dat het tijd werd van strategie te veranderen. >

lz. 24 | | | | | | | | | | Veranderend klimaat gaat hand in hand met nieuwe risico’s
‘Klimaatverandering of niet, het kan sowieso geen kwaad
met zijn allen schoner en bewuster te gaan leven.’
Grootste risico
Marco Verhoef noemt het een verstandige keus. Wanneer ‘we’
kijken naar de situatie in Nederland, vormt met name de stijgende
zeespiegel een risico, meent de weerman. ‘Ik schaar mij achter
de internationale onderzoekers. En zeker ook achter de door het
KNMI gepresenteerde Klimaatscenario’s*. Die verwachten voor
de Nederlandse kust een stijging van 40 tot 80 centimeter over
de komende honderd jaar, met uitschieters tot zelfs vier meter.’
Bang is Verhoef daar niet voor. ‘Maar,’ zegt hij: ‘Het is nu wel tijd
ons daarop voor te bereiden, bijvoorbeeld in de vorm van tweede
Deltawerken. Immers, wanneer we niet tijdig overgaan tot het
treffen van maatregelen, bestaat het risico dat we straks moeten
concluderen: hadden we maar…
Bovendien, klimaatverandering
of niet, het kan sowieso geen
kwaad met zijn allen schoner
en bewuster te gaan leven. Het
is tenslotte onze gezamenlijke
verantwoordelijkheid ervoor te
zorgen dat de aarde leefbaar blijft. Nu, en in de toekomst en voor
zowel mens als dier. En ja, om daar stappen in te maken, kost geld.
Een belangrijke barrière. Zodra ergens veel geld mee gemoeid is, is
men geneigd zaken op de lange baan te schuiven. Toch lijkt het mij
raadzaam op dit vlak duidelijker en feller te zijn. Dat geldt voor de
politiek maar ook voor het bedrijfsleven.’
Nauwelijks twijfel
‘Afgaande op de voorbije tien jaar, lijdt het voor mij nauwelijks
twijfel dat het klimaat verandert,’ vervolgt Verhoef. ‘Neem de
natuur. Volgens biologen beginnen bepaalde jaarlijkse veranderingen
in de natuur vandaag de dag zeker zes weken eerder dan
zo’n twintig jaar geleden. Kijk naar december 2011… Hoeveel foto’s
ik die maand kreeg toegestuurd van in bloei staande geraniums…
En nu weet ik wel dat die maand uitzonderlijk was, een event in
jargon, maar zeker over de voorbije tien jaar gemeten, constateer ik
een duidelijke stijging van de gemiddelde temperatuur in ons land.’
‘Ik moet steeds vaker concluderen dat het
te warm is voor de tijd van het jaar.’
Ook op andere vlakken ziet Verhoef duidelijke veranderingen.
‘Kijk naar 2011. Het voorjaar was nog nooit zo droog, de zomer
nog nooit zo nat. Schommelingen zijn altijd mogelijk. Maar het
betrof hier een aaneengeschakelde periode van drie maanden
van extremen. Dat zet mij aan het denken. Al kan en mag ik
daar geen conclusie aan verbinden. Als vanzelfsprekend heb ik
affiniteit met het klimaat en weet ik er het nodige van maar ik
ben geen klimatoloog. Mijn ideeën zijn dan ook puur gebaseerd
op wetenschappelijke rapporten. Bovendien kun je op basis
van één strenge winter of één natte zomer niet zeggen dat het
klimaat verandert. Om daar iets zinnigs over te zeggen, moet je
het over een veel langere periode bekijken. Al blijft mijn gevoel
zeggen dat er wel degelijk iets
aan de hand is. Zo zien we
bijvoor beeld in de grafiek van
jaarge middelde temperaturen
een duidelijke stijging.
Ik heb nog geen klimaatscepticus
gehoord die mij
er van wist te overtuigen dat dat niet een gevolg is van de toenemende
CO die wij de lucht in pompen.’
2
‘De verhalen over klimaatverandering begonnen serieuze vormen
aan te nemen in de tijd dat ik natuurkunde en later meteorologie
studeerde (1989 t/m 1994 red.), vervolgt Verhoef. ‘Mijn gevoel
toen was: dat kan toch niet? Het klimaat is zo wereldomvattend,
zo groot… Het is toch onvoorstelbaar dat wij daar zoveel invloed
op zouden kunnen hebben. Inmiddels sta ik er heel anders in.
Noem het maar voortschrijdend inzicht.’
Kouder, ondanks opwarming
Wat de exacte gevolgen (kunnen) zijn voor Nederland, is niet of
nauwelijks te zeggen. ‘Sommige onderzoekers denken dat in de
toe komst de warme golfstroom bij Amerika zal ophouden. Dat zou
im pliceren dat wij hoofdzakelijk te maken krijgen met noordweste ­
lijke winden met als gevolg dat het hier juist kouder wordt.

Het draait kortom om subtiliteiten. Juist daarom ook is het
moeilijk om iets te roepen over uiteinde lijke lokale gevolgen.
Je kunt simpelweg niet zeggen het is zwart of wit. Wat doe
je weer vaag, krijg ik dan weleens als reactie. Dat is niet vaag,
we weten het simpelweg niet zeker…’
‘…Het uitspreken van dit soort verwachtingen, maar ook van
(korte termijn) weersverwachtingen heeft alles van doen met
kanspercentages. Wetenschappers en meteorologen werken
dan ook voornamelijk op basis van kansen. Neem alleen de
korte termijn weersverwachting. Daarbij hebben we te maken
met heel veel onnauwkeurigheden.’
Die komen voort uit het feit dat geen computermodel ter
wereld in staat is rekening te houden met alle schommelingen
die wij, de mens, dagelijks veroorzaken. Verhoef: ‘Wanneer jij
straks de weg op gaat met je auto, veroorzaakt dat uitlaatgassen,
luchtwervelingen… Dat soort dingen verstoren de zaak.
Wij hebben kortom te maken met de zogenaamde chaostheorie
waarbij kleine afwijkingen kunnen uitgroeien tot fouten die
op hun beurt ook weer uit kunnen groeien. Dat kan tot enorme
afwijkingen leiden. Dat is de reden dat wij dingen niet met
100% zekerheid kunnen stellen. Daarom ook spreken we van
verwachtingen en nimmer van voorspellingen. Voor dat laatste
moet je aankloppen bij een waarzegger…’
Weer: trending topic
Iets heel anders, geen land ter wereld waar zo veel wordt
gesproken over het weer. Sla de sociale media er maar op na.
Zodra het weer zich van zijn slechte of goede kant laat zien, is het
trending topic. ‘Wij zijn daar inderdaad erg op gefi xeerd. Wellicht
een gevolg van het feit dat we met heel veel mensen dicht op
elkaar wonen.
Dat brengt met zich mee dat de gevolgen van extreem weer behoorlijk
groot kunnen zijn. Bovendien hebben we in Nederland te
Marco Verhoef over zijn passie
Meteoroloog/weerman Marco Verhoef werkt bij Infoplaza
BV. Sinds 2004 presenteert hij het weer bij de NOS.
Hij was in het verleden werkzaam voor het KNMI en
Weathernews. Verhoef studeerde natuurkunde en later
meteorologie aan de Universiteit van Utrecht. Natuur is
voor hem een belangrijke passie. ‘De natuur is prachtig.
Denk alleen aan een mooie zonsondergang. Ik hou van
het kijkspel, de contrasten, winterkleuren… Elk seizoen
heeft zijn eigen charmes. Genieten van de natuur is
bovendien gratis. Je hoeft alleen maar te kijken en te
luisteren. Wie daar blij van wordt, is een gelukkig mens.’
Risicomanagement
maken met veel wisselvalligheid. Indien je weet dat je jaarlijks en
voor langere tijd te maken hebt met sneeuw, kun je daar veel beter
op anticiperen en kun je er dus ook veel beter mee overweg.
Kijk alleen naar het verkeer. De gemiddelde Nederlandse automobilist
rijdt zelden op sneeuw en weet dus ook niet hoe er mee
om te gaan. Of hij of zij gaat er vanwege de winterbanden veel te
fl exibel mee om. Het gevolg: zodra er in Nederland vijf centimeter
sneeuw valt, staat het verkeer compleet vast. Wanneer er in
Duitsland 20 centimeter valt, is er niets aan de hand, rijdt alles
en iedereen probleemloos door. Mede vanwege het feit dat zij veel
meer ruimte hebben. Ook niet onbelangrijk.’
‘…Daarom ook moeten wij als klein landje niet de illusie hebben
het klimaatprobleem op te lossen. Met al onze kennis en innovatiekracht,
kunnen we echter wel goede voorbeelden geven. Laten we
dat dan ook vooral niet nalaten…’
| | | | | | | | | blz. 25
Klimaatscenario’s nader verklaard*
Eind mei 2006 presenteerde het KNMI de zogenaamde KNMI’06
klimaatscenario’s. Sindsdien fungeren deze scenario’s als een standaard voor
impact­ en adaptatiestudies. Ze vervangen de scenario's die in 2000 werden
opgesteld voor de Commissie Water Beheer 21ste eeuw (WB21 scenario's).
Een update van de huidige scenario’s verschijnt rond 2013. Er worden al volop
voorbereidingen getroff en om deze KNMI next scenario’s te produceren.
Klimaatscenario’s zijn consistente en plausibele beelden van een mogelijk
toekomstig klimaat. Ze geven aan in welke mate temperatuur, neerslag,
wind, etc. kunnen veranderen, bij een bepaalde mondiale klimaatverandering.
Klimaatscenario’s zijn geen lange termijn weersverwachtingen; ze doen
geen uitspraken over het weer op een bepaalde datum, maar alleen over
het gemiddelde weer en de kans op extreem weer in de toekomst.