Liturgie- en preeksuggesties Wereldmissiedag van de kinderen - Klap

Postbus 93140
2509 AC Den Haag
T 070 304 74 44
E missio@missio.nl
F 070 381 83 55
www.missio.nl
6. Hun kerk steunen
DE 7 SPEERPUNTEN
VAN MISSIO
Missio richt zich op een zevental
activiteiten. Net als de kleuren
van de regenboog geven die
activiteiten meer kleur aan het
leven van parochies wereldwijd.
2. Scholing
4. Parochievrijwilligers helpen
3. Pastorale vorming
5. Parochiegemeenschap opbouwen
www.missiokids.nl 7. Onze kerk inspireren
1. Kind in nood
Liturgie- en
preeksuggesties
6 oktober 2013
Wereldmissiedag van de kinderen
1

Wereldmissiedag van de kinderen
5 en 6 oktober 2013
Inleiding
In deze brochure vindt u suggesties voor een gezinsviering en een
kinderwoorddienst in het weekeinde van 5 en 6 oktober. Er is
gekozen om geen complete viering uit te schrijven, doch suggesties
voor enkele onderdelen mee te geven. Op deze manier kunt u het
gemakkelijk inpassen in de plaatselijke gebruiken van uw parochie.
Deze brochure is ook te downloaden van onze website, in een pdfbestand.
Als u de brochure in een word-bestand wilt hebben, kunt u
een e-mail sturen aan: m.baijens@missio.nl
1. Tanzania in kerngegevens
Oppervlakte: 947.300 vierkante km (inclusief eilanden). Dat is 23
keer Nederland. Water vormt voor grote delen de natuurlijke grens
van Tanzania: de Indische Oceaan (ca. 750 km), het Malawimeer, het
Tanganyikameer en het Victoriameer.
Hoofdstad: Dodoma. De regeringszetel staat in Dar Es Salaam.
Inwoneraantal: 43,6 miljoen. 42% is jonger dan 14 jaar. De
gemiddelde leeftijd van de bevolking is 19 jaar. 22,5% van de
mannen en 37,5% van de vrouwen is analfabeet.
Bevolkingsgroepen en talen: De officiële landstaal is Kiswahili.
Daarnaast zijn er ca. 130 andere talen, overeenkomstig de
verschillende etnische groepen. Omdat geen enkele etnische groep
een meerderheid vormt, is er niet een dominant volk. De politiek
stimuleerde niet een bepaalde etnische groep, maar wel het Kiswahili
als verbindende taal. Op de scholen wordt als tweede taal Engels
onderwezen.
Religie: Omdat het te gevoelig ligt, wordt het behoren tot een
godsdienst niet meer officieel geregistreerd. Men spreekt van
ongeveer een derde deel christenen, een derde deel moslims en een
derde deel aanhangers van de traditionele religies. De eilanden en de
kustregio’s zijn overwegend islamitisch; in het binnenland overheerst
het christelijke geloof.
Gezondheid: De situatie met betrekking tot de gezondheidszorg is
niet rooskleurig. In Tanzania is er op elke 1000 mensen slechts
0,01 arts beschikbaar. Ook nu nog worden jaarlijks ongeveer 70.000
kinderen met het hiv-virus besmet. Meer dan 1,4 miljoen mensen
leven met hiv/aids. De grootste doodsoorzaak in Tanzania is echter
malaria.
Economie en bodemschatten: koffie, thee, sisal, cashewnoten,
tabak, katoen; goud, ijzer, kolen, diamanten.
2 3

2. De Kerk in Tanzania
Kleine Christelijke Gemeenschappen
De kern van het kerkelijke leven in Tanzania vormen de 20.000 Kleine
Christelijke Gemeenschappen. In het Engels spreekt men van Small
Christian Communities (SCC’s).
Een Kleine Christelijke Gemeenschap is een kleine groep die bestaat
uit 10 tot 15 gezinnen. Wekelijks komt men bij elkaar. De mensen
bidden samen, delen het Woord van God, praten over hun problemen
en zien naar elkaar om. Als zich iets voordoet, wat ze zelf niet kunnen
oplossen, wenden ze zich tot de parochie.
Elke groep wordt geleid door een gekozen bestuur: de voorzitter
en zijn plaatsvervanger, de assistent, de penningmeester en een
secretaris. De taken van de SCC’s zijn de laatste jaren toegenomen:
ze bekommeren zich bijvoorbeeld om de kinderen of iemand is
verantwoordelijk voor de caritas.
Normaliter hebben de SCC’s een vaste dag waarop ze bij elkaar
komen. Dat regelen de groepen zelf. Omdat veel mensen in de stad
naar hun werk moeten, komen zij vaak bij elkaar voordat het werk
begint.
Er is geen priester die de groep leidt. De groepsleden lezen
eenvoudigweg Gods Woord en proberen uit te leggen, wat het voor
hen betekent. Een bijeenkomst duurt minimaal een uur.
De pastor is de leider van alle SCC’s in zijn parochie. Hij bezoekt de
groepen regelmatig. Op de feestdag van de patroon van de SCC viert
hij normaliter de eucharistie. Soms is er bij die gelegenheid ook een
doop van kinderen of een huwelijk. Zo houdt hij een band met de
mensen in de vaak grote parochie en komt hij op de plaatsen waar ze
wonen, leven en werken.
Meer over Kleine Christelijke Gemeenschappen is te vinden op onze
website: www.missio.nl.
3. MISSIO en Wereldmissiedag van de kinderen
MISSIO is het katholieke solidariteitsfonds van de wereldkerk.
MISSIO Nederland is onderdeel van de internationale Pauselijke
Missiewerken en steunt wereldwijd kinderen in nood, het pastorale
werk van parochies en bisdommen en de opleiding van priesters,
diakens, pastorale werkers en catechisten.
Dit jaar schenkt Missio aandacht aan de katholieke kerk in Tanzania.
Wereldmissiedag van de kinderen heeft als motto: kinderen helpen
kinderen. Het doel is kinderen ervan bewust maken dat zij zelf iets
kunnen bijdragen aan een betere wereld. Dat is niet alleen iets
voor volwassenen of rijke mensen. Alle kinderen ter wereld in de
katholieke kerk zamelen geld in, ook de zogenaamd arme kinderen
in Afrika en Azië. Het gaat niet om de hoeveelheid die je geeft, maar
om de intentie: vanuit je hart iets voor anderen over hebben. Dat is
solidariteit. Iedereen kan meedoen.
4. Bij de lezingen
De profeet Habakuk schreeuwt het uit naar God over de ellende die
hij om zich heen ziet. Hoe lang moet het nog duren voordat God te
hulp schiet en redding brengt. Waarom luistert God niet?
Toch geeft God een antwoord: schrijf het visioen op. Houd vast aan
het visioen dat de rechtvaardige zal leven door zijn trouw. Wacht
maar, het visioen wordt werkelijkheid.
Kernthema’s in de lezing zijn volharding, doorzettingsvermogen,
vasthouden aan je droom van een betere wereld. Blijven geloven dat
het mogelijk is. Bij het zien van de ellende om hem heen ervaart
Habakuk zo’n machteloosheid dat hij het uitschreeuwt naar God.
De leerlingen ervaren ook een machteloosheid als ze van Jezus horen
wat hen nog te wachten staat. En zij roepen tot Jezus: ‘Geef ons
meer geloof’. Het antwoord van Jezus laat zien dat het niet om meer
in de zin van kwantiteit gaat, maar dat het gaat om de kwaliteit van
4 5

het geloof. Het hoeft helemaal niet veel en groot te zijn, dat geloof
kan zelfs zo onooglijk klein zijn als een mosterdzaadje, maar als het
die kracht heeft dan kunnen er wonderen gebeuren. Geloof en houd
vast aan dat geloof, geef niet op, het geloof heeft en geeft kracht.
De kracht van het kleine
Het gaat er niet om dat alleen grote en machtige mensen iets goeds
kunnen doen. Je hoeft er ook niet rijk of heilig voor te zijn of president
van een land. Het gaat niet om groot en meer. Het gaat om de
intentie van waaruit je de dingen doet. De kwaliteit van je geloof en je
overtuiging. En die kwaliteit vergelijkt Jezus met een mosterdzaadje.
Zo klein dat het bijna niet te zien is. Maar zo krachtig dat het de
stevigste en sterkste van alle bomen kan ontwortelen en verplaatsen.
We zeggen wel dat geloof bergen kan verzetten. Je kunt ook denken
aan de kracht van een enkele waterdruppel, die kan een steen
uithollen. Als het maar lang genoeg duurt, als je maar volhoudt, als
je er maar in blijft geloven. Dat geloof wordt gevoed door het visioen,
die droom die je voor ogen hebt, waar de dingen eerlijk verdeeld zijn.
Meer informatie over Tanzania kunt u vinden op onze websites:
www.missio.nl en www.missiokids.nl en in de Informatiefolder die
speciaal voor Wereldmissiemaand gemaakt is.
Voor de kinderen is er een speciale Kinderkrant.
Beide zijn gratis verkrijgbaar bij Missio: tel. 070 – 304 74 44,
e-mail missio@missio.nl.
Elementen voor een gezinsviering
Openingswoord
Vandaag vieren wij Wereldmissiedag van de kinderen. Waar wij ook
wonen op deze wereldbol, in Nederland, India, China, Afrika, alle
mensen horen bij elkaar. God heeft ons de wereld gegeven om er
iets moois van te maken. Maar dat lukt niet altijd. Er zijn kinderen
die honger lijden, kinderen die moeten werken en niet naar school
kunnen om te leren, kinderen die geen thuis meer hebben en op
straat moeten leven.
In deze viering zijn wij bijzonder verbonden met de kinderen in
Tanzania. Tanzania is een groot land in Afrika, met een hele
beroemde berg, de Kilimanjaro. Je kunt er ook veel wilde dieren
tegenkomen. Maar de mensen in het land zijn nog vaak arm en
niet alle kinderen kunnen naar school. Daarom denken wij vandaag
speciaal aan deze kinderen.
Openingsgebed
Goede God,
wij vieren met elkaar Wereldmissiedag van de kinderen.
Helpt U ons er een fijne viering van te maken.
Zodat we ons hier thuis voelen bij elkaar,
moeders en vaders, meisjes en jongens, opa’s en oma’s.
Wij zijn verbonden met alle kinderen
op de hele wereld.
Wij willen speciaal denken aan de kinderen
die het moeilijk hebben,
hier in ons eigen land,
en kinderen in Tanzania.
Wij bidden U: open ons hart naar U,
opdat de verhalen uit de bijbel, over Jezus
en over de kinderen in Tanzania
vandaag kunnen klinken.
6 7

Lezingen
Habakuk 1, 2 – 3 + 2, 2 – 4
2 Timoteüs 1, 6 – 8 + 13 – 14
Lucas 17, 5 – 10
Voor een spiegelverhaal: zie achterin dit boekje bij de kinderwoorddienst
en de website www.missiokids.nl.
Overweging
Voor de overweging kunt u gebruik maken van de informatie in de
inleiding.
Geloofsbelijdenis
Wij geloven in God
die de Vader is van alle mensen,
groot en klein,
die de hele wereld heeft gemaakt
met alles wat erop en erin zit:
de hoge bergen en de diepe zeeën.
Wij geloven in Jezus
die de broer is van ons allemaal,
die is gedood
maar nu toch leeft
omdat God zijn Vader is.
Wij geloven dat wij niet alleen staan;
dat wij bij elkaar horen;
één grote gemeenschap van mensen
die wonen in hetzelfde huis:
onze wereld.
Wij geloven in vrijheid en vrede
die wij elkaar kunnen geven.
Wij geloven in het leven
dat sterker is dan de dood
omdat God onze Vader is.
Amen.
Voorbede
Goede God,
Wij bidden voor alle kinderen
dichtbij en ver weg.
Wij zijn allemaal kinderen van U.
In het bijzonder bidden wij vandaag
voor de kinderen in Tanzania.
Wij bidden voor de kinderen
die ’s avonds niet kunnen slapen
omdat ze honger hebben.
Help ons dat het voedsel op onze aarde
eerlijk verdeeld wordt.
Help ons met elkaar te delen.
Wij bidden voor kinderen
die ziek zijn.
Geef dat zij mensen vinden
die hen liefdevol verzorgen.
Geef dat zij artsen en medicijnen krijgen
die hen beter kunnen maken.
Wij bidden voor kinderen
die moeten werken
om geld te verdienen voor hun familie.
Geef dat zij toch naar school kunnen
en dat zij tijd hebben om fijn te spelen.
8 9

Wij bidden voor alle leiders
in de wereld en in de kerk.
Dat zij al het mogelijke doen
om een einde te maken
aan armoede, ziekte en oorlog.
Zodat de wereld een fijne plek wordt
voor iedereen.
Zend uw goede Geest
om hen daarbij te helpen.
Aankondiging van de collecte
De collecte van deze zondag is voor MISSIO, Wereldmissiedag
van de kinderen.
De opbrengst gaat dit jaar met name naar kinderen in Tanzania.
Met onze bijdrage ondersteunen we de parochies daar. Mensen van
de parochies zorgen dat kinderen naar school kunnen gaan, dat ze
genoeg te eten hebben. Graag uw steun voor dit belangrijke werk.
Tip: U kunt bij deze collecte de spaarzakjes voor de kinderen uitdelen en
ze op Missiezondag 20 oktober weer laten inleveren bij de collecte.
Eucharistisch tafelgebed
U kunt vandaag het Eucharistisch Gebed voor liturgie met kinderen en
jongeren bidden. (Eucharistisch Gebed VIII, IX of X)
Slotgebed
Goede God,
wij hebben met elkaar gevierd
en hebben uw Woord gehoord.
Dat geeft ons kracht
om verder te gaan
en te bouwen aan uw Rijk van vrede.
Dat geeft ons kracht
om te blijven geloven
in een wereld waar uw liefde heerst.
Daarvoor danken wij U,
door Jezus Christus
die bij ons is
vandaag en tot in eeuwigheid
Amen.
Tip: Aan het eind van de viering kunt u de Kinderkrant van Missio
uitdelen aan de kinderen.
10 11

Extra gebeden
Alle grote en kleine dingen
Alle grote dingen, prijs God,
de Kilimanjaro en het Victoriameer,
de Ngorongorokrater en de Serengetivlakte,
de apenbroodbomen en de schaduwrijke mangobomen,
alle eucalyptus- en tamarindebomen:
prijs de Heer.
Prijs God en eer Hem voor altijd.
Alle kleine dingen, prijs God,
ijverige mieren en springende vlooien,
spartelende kikkervisjes en muskietenlarven,
vliegende sprinkhanen en regendruppels,
graankorrels en sardientjes:
prijs de Heer.
Prijs God en eer Hem voor altijd.
(gebed uit Tanzania)
Maak ons een mand vol kleuren
Er is wanorde in de wereld;
er is zoveel armoede;
er is zoveel verdeeldheid onder de mensen;
er is oorlog tussen de naties;
er is geen vrede.
Wij hebben ons verwijderd van uw liefde,
maar we zijn van U afhankelijk
voor de lucht die we inademen;
zonder die lucht zijn we dood,
bewegingsloos, verteerd.
Doe ons omgaan met
onze zusters en broeders,
zwart, wit, rood, geel.
Maak van de wereld
één grote mand vol kleuren,
beschermd door uw machtige hand,
opdat er eenheid in die mand zal zijn.
God,
moge dit worden vervuld
in Jezus Christus, uw Zoon.
Amen.
(gebed uit Tanzania)
Gebed
Goede God,
Open onze oren,
zodat wij de woorden horen
die vertellen van uw liefde.
Open ons hart,
zodat de zorgen en noden
van onze medemensen
ons kunnen raken.
Open onze handen,
zodat we ze kunnen uitstrekken
om vrede te sluiten.
Open onze mond,
zodat we kunnen vertellen
over uw daden en verhalen.
12 13

Open onze ogen,
zodat we in de verte kunnen kijken
en in onze medemensen
onze zusters en broeders zien.
Vredeswens
Alleen de rijst die we samen delen, voedt.
Alleen het water dat we samen drinken, lest onze dorst.
Alleen de strijd die we samen voeren, brengt bevrijding.
Alleen de kleuren die we samen delen, zullen schitteren.
Alleen de woorden die we samen vinden, zijn verstaanbaar.
Alleen de weg die we samen gaan, heeft een doel.
Alleen het doel dat we samen stellen, is bereikbaar.
Alleen de vrede die we zelf maken, wordt wereldwijd.
Kinderwoorddienst
Indien er geen gezinsviering is, kunt u gebruik maken van
onderstaande suggesties voor een kinderwoorddienst.
Vooraf: aankleding van de ruimte
U kunt een kijktafel maken, die laat zien dat het vandaag
Wereldmissiedag van de kinderen is. En dat het gaat over alle
kinderen van de hele wereld.
U kunt de poster van Missio ophangen, met daarbij een grote
wereldkaart. U zet er een waxinelichtje bij en een spaarpotje met het
spaarzakje van Missio. Leg er ook de Kinderkrant van Missio bij.
Als verwijzing naar het evangelieverhaal over het mosterdzaadje kunt
u enkele zaadjes neerleggen.
1. Opening
U gaat met de kinderen bij of rond de kijktafel staan en laat de
kinderen vertellen wat ze zien. U vertelt daarbij dat het vandaag
Wereldmissiedag van de kinderen is. Wij denken dan aan alle
kinderen van de hele wereld, dichtbij en ver weg. U kunt een tekst
over Tanzania voorlezen uit de Kinderkrant van Missio. U steekt het
waxinelichtje aan en bidt het volgende gebed:
Goede God,
wij vieren met elkaar Wereldmissiedag van de kinderen.
Wij voelen ons verbonden met alle kinderen
op de hele wereld.
Wij denken speciaal aan de kinderen
die het moeilijk hebben,
hier in ons eigen land en
in Tanzania.
Wij bidden U: help ons
om er samen een mooie wereld van te maken.
14 15

2a. Bijbelverhaal
Als Bijbelverhaal is gekozen voor de evangelielezing van deze zondag
uit Lucas 17, 5-10, met de nadruk op de verzen 5 en 6. De lezing
vertelt over de kracht van het geloof. Geloof gaat niet om groot of
klein, niet om kwantiteit, maar om kwaliteit. Al is het zo klein als
een mosterdzaadje, dan heeft het toch de kracht om wonderen te
verrichten oftewel om bergen te verzetten en bomen te verplaatsen.
Het is in de grote wereld en in de eigen leefwereld van kinderen
helaas niet eerlijk verdeeld. Sommige kinderen hebben honger of
kunnen niet naar school om iets te leren voor later. Andere kinderen
leven in een land waar het steeds maar oorlog is. Of moeten werken
en kunnen nooit spelen. En andere kinderen hebben juist alles wat ze
maar kunnen wensen.
In de bijbel waar de verhalen over Jezus in staan, wordt verteld dat
de wereld er is voor iedereen en dat niemand honger zou moeten
lijden. Jezus laat ook vaak in die verhalen zien wat we kunnen doen
om de wereld een beetje mooier te maken. En in dit evangelieverhaal
zegt hij tegen zijn leerlingen, dat het helemaal geen grote dingen
hoeven te zijn. Een klein beetje geloof heeft al zoveel kracht dat het
wondertjes mogelijk kan maken. Zelfs een heel klein beetje geloof, zo
klein als een mosterdzaadje.
Het Bijbelverhaal is ook te vinden in de volgende kinderbijbel:
Woord voor Woord, Karel Eykman (Ede, 1987): Het mosterdzaadje,
op pagina 56-59. Hoewel het verhaal niet precies naar deze verzen
in Lucas verwijst, vertelt het wel een versie van het verhaal van het
mosterdzaadje dat heel goed de kracht van het kleine laat zien.
2b. Spiegelverhaal
Indien u liever met een spiegelverhaal werkt, dan kunt u het verhaal
op de volgende pagina uit Tanzania gebruiken.
De Suikerberg
De kleine olifant Hannibal woonde in een grote olifantenkudde aan
de voet van een hoge berg in Afrika. Eigenlijk zou hij een gelukkige
kleine olifant kunnen zijn. Maar de andere olifantenkinderen
plaagden hem er steeds mee, dat hij bij krijgertje spelen altijd als
eerste gepakt werd en bij het wedstrijdje hardlopen altijd als laatste
aankwam. Soms was Hannibal daarom wel verdrietig. Dan keek hij
omhoog naar de witte top van de grote berg, die eenzaam boven de
wijde Afrikaanse vlakte omhoog stak. Alle olifanten geloofden dat de
glinsterende top van de berg uit suikerglazuur bestond. Maar hoe
suiker smaakte, dat wist eigenlijk niemand precies. Want er was nog
nooit een olifant helemaal naar boven geklommen.
Op een dag kreeg Hannibal een fantastisch idee. Hij wilde een stukje
suiker van de bergtop gaan halen. Dan zou niemand hem meer
plagen. Vastbesloten ging de kleine olifant al vroeg in de morgen op
pad. Eerst ging het maar een beetje omhoog, maar al snel werd het
steiler en steiler. Hannibal moest er van zweten. Had hij misschien
toch teveel op zich genomen? Hoe hoger hij kwam, hoe minder
bomen er waren. Grote rotsen leken het onmogelijk te maken om
verder te gaan.
De kleine olifant, die het ondanks zijn grote inspanning steeds kouder
kreeg, wilde bijna opgeven. Maar toen hij met zijn laatste krachten
langs een scherpe uitstekende rotspunt stapte, lag daar ineens een
wit glinsterend landschap voor hem. Eindelijk: het suikerglazuur!
Voorzichtig voelde Hannibal met zijn slurf aan de witte vlakte – en hij
schrok en deed snel een stap terug. Hoe kon die suiker nu zo koud
zijn? “Ach, natuurlijk vanwege het suikerglazuur!”, dacht de kleine
olifant. Ondanks de kou, waardoor zijn slurf helemaal blauw werd,
maakt hij een grote sneeuwbal, die hij in zijn slurf rolde om mee naar
huis te nemen.
16 17

Kort voordat het nacht werd, kwam de kleine olifant helemaal buiten
adem weer bij zijn kudde onder aan de berg. Trots liet hij zijn slurf
zakken, om aan de anderen de sneeuw te laten zien. Maar alleen
het laatste beetje water druppelde van het puntje van zijn slurf op de
warme savannegrond, waar het meteen verdroogde. Nu zou Hannibal
eigenlijk pas echt heel verdrietig moeten zijn. Want het bewijs van
zijn grote daad was gesmolten. Maar de kleine olifant wist nu echter,
dat zijn eigen vier voeten hem verder konden dragen dan alle andere
olifanten. En hij begon heel hard en vrolijk te lachen.
Sinds die dag was hij bij het spelen niet meer verdrietig, ook al was
hij nog steeds een beetje langzamer dan de andere olifantenkinderen.
Tips voor andere verhalen:
- De kleine reus. Door Max Bolliger. Oorspronkelijke uitgave
Lemniscaat, Rotterdam, 1981. Dit verhaal kunt u ook vinden in
Baukje Offringa, Groeien als een boom. Verhalen bij symbolen en
thema’s uit de bijbel. (Zoetermeer, 2000, pagina 17-19)
- Pepo vertelt over zijn leven in Tanzania. Zie onze website www.
missiokids.nl
3. Verwerking
De verwerking is afhankelijk van het verhaal dat u kiest. Voor alle
verhalen geldt: laat de kinderen vertellen wat ze mooi vonden en wat
ze misschien raar vonden in het verhaal.
Daarnaast kunt de kinderen een wens laten schrijven of tekenen voor
de kinderen in Tanzania.
4. Afsluiting / gebed
U gaat met de kinderen weer bij de kijktafel staan en sluit af met een
kort gebed:
Goede God,
dank U wel voor alle mensen,
groot en klein,
die samen met U
onze wereld mooier maken. Amen.
Tip: Aan het eind van de kinderwoorddienst kunt u de Kinderkrant van
Missio uitdelen aan de kinderen. Deze (gratis) Kinderkrant kunt u bestellen
bij Missio in Den Haag, telefoon 070 – 304 74 44 en e-mail missio@
missio.nl
© teksten: Missio Schweiz / Missio Nederland
© foto’s: Missio Schweiz
18 19