Recurrent Vestibulopathy - hermankingma.com
Recurrent Vestibulopathy - hermankingma.com
Recurrent Vestibulopathy - hermankingma.com
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Vertigo en neurologie<br />
Dr. R.B. van Leeuwen<br />
Neuroloog<br />
Gelre Ziekenhuizen Apeldoorn
Incidentie<br />
ADC – diagnoses<br />
Duizeligheid bij ouderen<br />
Duizeligheid / balansstoornis en Neurologie<br />
Paroxysmale vertigo en Neurologie<br />
Acute vestibulair syndroom en Neurologie<br />
Hyperventilatiesyndroom
NIVEL: De Tweede Nationale<br />
Studie Nederland 2004<br />
Bevolkingsonderzoek patiënten enquête<br />
N = 12.699, 18 jaar en ouder<br />
Zelf gerapporteerde klachten de afgelopen 14<br />
dagen:<br />
Duizeligheid: Mannen: 7.1% Vrouwen: 12.9<br />
Totaal: Totaal: 10.2% duizelig laatste 14<br />
dagen
Prevalentie 18 18-64 64 jarigen<br />
Luxon 1998 London<br />
Vraag: duizeligheid in de afgelopen maand, angst<br />
en beperkingen<br />
N= 2064<br />
23,3% duizelig in de afgelopen maand<br />
10% daardoor beperkt in activiteiten<br />
Duizeligheid ging vaak gepaard met angst<br />
25% van de mensen met duizeligheid zocht hulp
Huisartsen<br />
Incidentie: 27 per 1000 per jaar<br />
Vrouwen twee keer zo vaak als mannen<br />
Toename met leeftijd<br />
In 36 36-40% 40% geen diagnose<br />
In 16% van de gevallen betreft het<br />
draaiduizeligheid<br />
En indien verwezen diagnose huisarts vaak<br />
anders dan diagnose specialist
TOPJE van de IJSBERG,<br />
regio Apeldoorn n= 200.000<br />
Tweede lijn<br />
Eerste lijn<br />
Bevolking<br />
400<br />
5400<br />
>20000
Duizeligheid tweede lijn<br />
Meerdere specialismen<br />
KNO, neurologie, cardiologie, interne, geriatrie<br />
Veel onderlinge verwijzingen, frequent<br />
ziekenhuisbezoeken<br />
Vaak “geen diagnose”<br />
Geen richtlijnen<br />
Weinig nascholing<br />
5% zorgvraag neurologie duizeligheid
NOVEMBER 2000
DUIZELIGHEIDSPOLI<br />
Aanmelding huisarts<br />
Vragenlijst thuis<br />
Aanvullend onderzoek<br />
Combi spreekuur<br />
Geen controles
Aanvullend onderzoek<br />
ENG (VNG) uitgebreid<br />
OH – test<br />
HV – test, longfunctie<br />
Audiogram
Tevredenheid patient<br />
Tevredenheid dokters<br />
Organisatie<br />
Overdiagnostiek<br />
Evaluatie ADC<br />
Extra aanvullend onderzoek<br />
MRI, duplex, lab, EEG<br />
20% extra extra-afspraak afspraak
Studie opzet diagnoses ADC<br />
Beschrijvende studie<br />
Prospectief<br />
Eerste 8 jaar multidisciplinaire polikliniek<br />
Zowel de eerste als de eventuele tweede<br />
diagnose beoordeeld<br />
Vergelijk literatuur
Resultaten<br />
Aantal patiënten aangemeld: 3303<br />
Periode 1/11/2000 tot 1/1/2009<br />
Man – vrouw: 1193 - 2110
Numbers (n)<br />
800<br />
700<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
Evaluation of Patients with Dizziness from 2000-2008 (n=3297)<br />
0-9 10-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80-89 90-99<br />
Age groups (years)<br />
Female<br />
Male
Overzicht diagnoses n= 3285<br />
Diagnose percentage<br />
1 Hyperventilatie 16,9<br />
2 Geen diagnose 12.3<br />
3 BPPD 10,4<br />
4 BPPD Historisch 10.3<br />
5 <strong>Recurrent</strong> vestibulopathy 7,3<br />
6 Waarschijnl. hyperventilatie 7,1<br />
7 Onbekend perifeer vest. 6,0<br />
8 M. Méni Ménière ère 5,6<br />
9 Psychogeen / angst 5,2<br />
10 Neuritis vestibularis 4,5
Overzicht diagnoses (n=3285)<br />
Diagnose percentage<br />
11 Migraine 3,3<br />
12 Atypische BPPD 2.9<br />
13 Orth. hypotensie 2.7<br />
14 Centraal vasculair 1,0<br />
15 Angststoornis 1,0<br />
16 VBI / Subclavian steal syndr. 0,6<br />
17 Medicamenteus 0,6<br />
18 Onbekend centraal 0,5<br />
19 Cardiaal 0,5<br />
20 Vest. Uitval door intox 0,2
Overzicht tweede diagnose ( n= 747)<br />
Diagnose percentage<br />
1 Hyperventilatiesyndroom 23,4<br />
2 Onbekend perifeer vest. 12,4<br />
3 Waarschijnlijk HV syndroom 12,4<br />
4 Orthostat. Hypotensie 11,1<br />
5 Angststoornis 10,8<br />
6 Historische BPPD 7,5<br />
7 BPPD 4,8
Vergelijking literatuur<br />
Moeizaam door:<br />
Verschillende typen centra en patiënten<br />
categorieën<br />
Alleen KNO of neurologie<br />
Verschillende diagnoses<br />
Verschillende criteria per diagnose
Vergelijking literatuur<br />
ADC weinig: migraine, vasculair, Ménière<br />
ADC veel: hv hv-syndroom, syndroom, recurrent<br />
vestibulopathy<br />
ADC geen diagnose ( 12,3%): gemiddeld
Tweede diagnose duizeligheid<br />
Zeer frequent: 22,7%<br />
46,63% hv hv-syndroom syndroom / angstsyndroom<br />
24.7% perifeer vestibulair syndroom
Conclusies<br />
Het perifeer vestibulair syndroom vertegenwoordigt<br />
bijna de helft van de gestelde diagnoses in de setting<br />
van een multidisciplinaire polikliniek<br />
De groep “geen diagnose” is relatief klein, in 87,3%<br />
kon een diagnose worden gesteld<br />
De groep hyperventilatie /angststoornis is groot,<br />
verdere psychologische beoordeling noodzakelijk
Verwezen patiënten ADC n=226
Patiënten (n=156) met<br />
werkverzuim
Percentage arbeidsongeschikt<br />
van werkenden ( n=226)
Duizeligheid bij ouderen
Duizeligheid bij ouderen<br />
14,6% van de totale<br />
bevolking is 65 of<br />
ouder<br />
Mannen: 1.040932<br />
Vrouwen:<br />
1.391.946
Duizeligheid bij ouderen<br />
Welke diagnoses worden gesteld?<br />
Sterk afhankelijk van centrum: 1 1e of 2 2e lijn?<br />
Secundair of tertiair centrum?<br />
Welk specialisme beoordeelt patiënt?<br />
Welk aanvullend onderzoek verricht?<br />
Duidelijke criteria voor diagnoses?
Prevalentie duizeligheid<br />
bevolkingsonderzoek<br />
N= 65 65-69 69 70 70-74 74 75 75-79 79 80 80-84 84 >85<br />
Agg. 6158 6.6 6.6 11.6 11.6 18.4<br />
Cigol. 11093 10.3 10.6 14.1 16.7 21.8<br />
John 2011 33 30 40 39 50<br />
Sloan 1622 15.6 18.7 20.1 23.8 21.3
Duizeligheid bij ouderen<br />
Zeer frequent en oplopend met de leeftijd<br />
Probleem: vertigo – duizeligheid – balans?<br />
Chaotische literatuur t.a.v. incidentie, prevalentie<br />
( neurologie, geriatrie, huisartsen,<br />
revalidatieartsen, verpleeghuisartsen)
Overzicht gestelde diagnoses<br />
Diagnose Colledge<br />
geriater<br />
Davis<br />
neuroloog<br />
Katsarkas<br />
KNO<br />
Geen 0% 14% 23%<br />
BPPD 4% 26% 47%<br />
Centraal 70% 7% 8.4%<br />
Angst /HV 32% 3% 0%<br />
Ort. Hypo 1% 3% 2( ?)%
Diagnoses ADC 2001 2001-2008 2008<br />
Diagnoses gesteld 70 70> N=731 %<br />
BPPD 202 27.6<br />
HV/angst /psychogeen 112 15.3<br />
Geen diagnose 111 15.2<br />
Orthostatische hypot. 52 7.1<br />
<strong>Recurrent</strong> vestibulop. 40 5.5<br />
M. MMénière<br />
énière 38 5.2<br />
Vasculair 38 5.2<br />
Neuritis vestibularis 30 4.1<br />
Medicatie 14 1.9<br />
migraine 8 1.1
Gestelde diagnoses >69 (2545) % 70> (731)<br />
BPPD 577 22.7 202 27.6<br />
HV/angst/psychog. 844 33.1 112 15.3<br />
Geen diagnose 292 11.5 111 15.2<br />
Orthost. hypot. 32 1.3 52 7.1<br />
<strong>Recurrent</strong> vestibul. 200 7.9 40 5.5<br />
M. MMénière<br />
énière 144 5.7 38 5.2<br />
Vasculair 5 0.2 38 5.2<br />
Neuritis vestibularis 119 4.7 30 4.1<br />
Medicatie 5 0.2 14 1.9<br />
Migraine 99 3.9 8 1.1
Duizeligheid, Balansstoornis en<br />
Duizeligheid<br />
Evenwichtsstoornis<br />
Balansstoornis<br />
Neurologie<br />
Lokalisatie: corticaal – thalamus – vestibulaire<br />
kernen hersenstam – cerebellum - myelum –<br />
perifere zenuw
Centraal vestibulair systeem
Balansstoornis / Duizeligheid bij<br />
Parkinson<br />
MS<br />
CVA<br />
Epilepsie<br />
Contusio cerebri<br />
MSA<br />
Iatrogeen<br />
Angst<br />
Hoofdpijn<br />
neurologische ziekten
Is er een loopstoornis?<br />
Komt het uit de benen<br />
of uit het hoofd?<br />
Is er duizeligheid?<br />
Zijn er andere<br />
coördinatiestoornissen?<br />
Hoe is het beloop in de<br />
tijd?<br />
Balansstoornis
Balansstoornis uit de benen<br />
Neurologisch onderzoek<br />
Onzeker gangpatroon<br />
Perifeer: polyneuropatie<br />
Centraal: cervicale<br />
myelopathie<br />
Vitamine B12 deficiëntie
M. Parkinson<br />
Bradykinesie, rigiditeit, rusttremor, posturele<br />
instabiliteit<br />
Later vegetatieve ontregeling: duizeligheid<br />
Iatrogeen<br />
Orthostatische hypotensie<br />
Balansproblemen pas later in de tijd<br />
Later zeer frequent vallen
M. Parkinson; etiologie<br />
bewegingsstoornissen<br />
Orthostatische hypotensie<br />
Cognitieve functiestoornissen<br />
Moeite met dubbeltaken<br />
Gestoorde houdingsreflexen<br />
Afwijkend anticiperende reacties<br />
Stijfheid<br />
Stabiliteitsproblemen
Duizeligheid bij M. Parkinson<br />
Overweg ook perifere vestibulaire oorzaken:<br />
BPPD, Ménière<br />
Overweg iatrogene oorzaken<br />
Angst<br />
Bij vroege balansstoornissen: diagnose herzien!<br />
MSA, PSP
Multiple Sclerose<br />
5% debuteert met duizeligheid<br />
Presentatie als neuritis vestibularis<br />
Anamnese!!<br />
Vooral cerebellaire klachten<br />
Nystagmus – Oscillopsia<br />
Gabapentine en Baclofen
Posttraumatische duizeligheid<br />
Zeer frequent<br />
Als begin symptoom tot 80%<br />
Twee weken: 28 28-45% 45%<br />
Zes weken: 9%<br />
Frequent: BPPD, moeilijker te behandelen<br />
Vestibulaire migraine luxatie<br />
Cave labyrint contusio
Whiplash syndroom<br />
Vaker pijn dan duizeligheid; frequentie?<br />
Weinig onderbouwd onderzoek vestibulair<br />
Richtlijnen 2006: er zijn aanwijzingen dat er in<br />
het cervicale gebied deregulaties voorkomen na<br />
een whiplashongeval, die zich onder andere<br />
uiten in oogbewegings<br />
oogbewegings- en volgstoornissen en<br />
klachten over duizeligheid<br />
Vestibulaire revalidatie mogelijk zinvol
Cerebellaire stoornis<br />
Beloop in de tijd: schoksgewijs – wisselend (m.s,<br />
paraneoplastisch, vasculair)<br />
Debuut op welke leeftijd?<br />
MSA vanaf 50 jaar<br />
Degeneratieve ataxie op jonge leeftijd zeer<br />
langzaam<br />
Eerste verschijnselen: gangataxie,<br />
oogbewegingsstoornissen
Cerebellaire stoornis<br />
degeneratieve vormen<br />
Gangataxie mild: koorddansgang en knie knie-hak hak-<br />
test sensitiever<br />
Later: arm ataxie: vinger vinger-volg volg-vinger vinger test<br />
Vroeg: dysarthrie<br />
Later spinocerebellaire afwijkingen
Cerebellaire degeneratie laat<br />
50% paraneoplastisch<br />
beginnend
Balansstoornissen bij ouderen<br />
Lastig!<br />
Vaak geen duidelijke diagnose ( tot 80%)<br />
Fysiologische veroudering bestaat<br />
Leiden vaak tot vallen<br />
Patiënten > 75: prevalentie 52% vallen<br />
15% vallen letsel<br />
Dood door ongeval bij patiënten > 65 meest<br />
frequent door een val!
Evaluatie balansstoornis en vallen:<br />
teamwork<br />
Neuroloog<br />
Geriater<br />
KNO KNO-arts arts<br />
Oogarts<br />
Psychiater<br />
Fysiotherapeut<br />
Ergotherapeut
Bewegingsstoornis<br />
Sensore stoornissen<br />
Spier – en<br />
gewrichtsprobleem<br />
Orthopedische<br />
stoornissen<br />
Visusstoornissen<br />
Intrinsieke factoren<br />
Medicatie<br />
Vestibulaire stoornis<br />
Angst<br />
Cognitieve stoornis<br />
Pijn
Balansstoornis ouderen<br />
80% geen eenduidige diagnose<br />
“disequilibrium of the aging”<br />
MRI: relatie witte stof afwijkingen<br />
MRI: relatie mate van atrofie
Balansstoornis bij ouderen<br />
Diffuus witte stof<br />
afwijkingen<br />
Ook relatie vasculaire<br />
risicofactoren<br />
Ook relatie cognitie
Balansstoornis en vallen<br />
Niet iets voor een<br />
duizeligheidscentrum<br />
Valpoli<br />
Balanspoli
Vertigo en neurologie<br />
<strong>Recurrent</strong> <strong>Vestibulopathy</strong><br />
Migraine<br />
Vertebrobasilaire tia<br />
Infarct / bloeding
Nystagmus ENG/VNG<br />
Nystagmus acuut<br />
Nystagmus chronisch<br />
ENG centraal<br />
ENG perifeer<br />
Overwaardering?
<strong>Recurrent</strong> <strong>Vestibulopathy</strong><br />
Barber en Leliever 1981: 86 patiënten<br />
Draaiduizeligheid zonder gehoorsymptomen<br />
Benigne <strong>Recurrent</strong> Vertigo<br />
Vestibulaire Ménière<br />
Vestibulaire migraine<br />
Episodic Vertigo
<strong>Recurrent</strong> vestibulopathy<br />
Aanvalsgewijs<br />
optredende<br />
draaiduizeligheid<br />
Enkele minuten tot uren<br />
Geen<br />
gehoorssymptomen<br />
Matig tot ernstig in<br />
intensiteit<br />
Niet uitgelokt door<br />
positieveranderingen<br />
Soms uitval labyrint<br />
Neurologisch onderzoek<br />
g.a.
<strong>Recurrent</strong> <strong>Vestibulopathy</strong>: oorzaak<br />
Voorstadium Ménière<br />
Ménière variant<br />
Vestibulaire migraine<br />
Migraine<br />
Virale origine
<strong>Recurrent</strong> vestibulopathy: beloop<br />
3 studies (n= 63, 61, 61)<br />
Follow Follow-up: up: 3,5 3,5- 8,5 jr<br />
Geen klachten: 53 53-70% 70%<br />
Klachten idem: 88-23%<br />
23%<br />
Ménière: 10 10-14% 14%<br />
BPPD: 66-9%<br />
9%
<strong>Recurrent</strong> <strong>Vestibulopathy</strong>; eigen<br />
studie<br />
2001 2001-2005: 2005: 115 ptn RV<br />
Telefonische follow up studie<br />
Onderzoeksvragen:<br />
Beloop RV?<br />
M. Ménière?<br />
BPPD?
<strong>Recurrent</strong> <strong>Vestibulopathy</strong>: eigen<br />
studie<br />
Gestandaardiseerde vragenlijst telef.<br />
Oproep polikliniek bij gehoorssymptomen<br />
Dan VNG/ gehoorstest<br />
105 patiënten van de 115 uiteindelijk<br />
geincludeerd
<strong>Recurrent</strong> <strong>Vestibulopathy</strong>: eigen<br />
N=105<br />
M : V = 1 : 2,33<br />
studie<br />
Leeftijd: 22 22-84, 84, gemiddeld 52<br />
Follow up: 12 12-56 56 mnd; gemiddeld 33 mnd<br />
22% bij ENG kanaalparese >20%
Resultaten follow up 31 mnd
Prognostische facoren<br />
Geslacht<br />
Leeftijd<br />
Duur klachten<br />
Aanvalsfrequentie<br />
Duur tussen 1 1e poli bezoek en telefonische<br />
enquête<br />
Duur klachten bij 1 1e poli bezoek<br />
Bevindingen calorisch onderzoek
Prognostische factoren
<strong>Recurrent</strong> <strong>Vestibulopathy</strong><br />
Geen Ménière voorloper<br />
Geen klassieke migraine<br />
Apart syndroom<br />
Goede prognose<br />
etiologie
<strong>Recurrent</strong> <strong>Vestibulopathy</strong><br />
Behandeling<br />
Geruststelling; géén Ménière<br />
Medicatie: migraine profylaxe<br />
Eventueel betahistine
Mannen: 77-13%<br />
13%<br />
Vrouwen: 15 15-33% 33%<br />
Patiënten met migraine<br />
vaak vestibulaire<br />
stoornissen: tot 35%<br />
BPPD, bewegingsziekte<br />
Migraine
Criteria diagnose migraine IHS<br />
Duur hoofdpijnaanval: 44-72<br />
72 uur<br />
Twee van de volgende typeringen: *éénzijdig,<br />
*bonkend, *matig tot ernstig, *toename bij inspanning<br />
Eén van de volgende symptomen: *misselijkheid,<br />
*braken, *phonofobie, *photofobie<br />
Minstens 5 aanvallen<br />
Andere pathologie uitgesloten
Vertigo bij migraine<br />
Als aura gevolgd door hoofdpijn<br />
Tijdens de hoofdpijn<br />
Als aura zonder hoofdpijn<br />
Bij basilaris migraine<br />
( frequenter Ménière, BPPD)
Basilaris migraine<br />
Aanvallen van minuten tot 1 uur: visuele uitval<br />
of prikkeling ( temporaal / nasaal), vertigo,<br />
ataxie, dysarthrie, hemi hemi-tetra tetra-plegie, plegie, tinnitus,<br />
prikkelingen, hersenzenuwuitval,<br />
bewustzijnsdaling,<br />
Gevolgd door forse hoofdpijn occipitaal,<br />
misselijkheid en braken
Vertigo bij Migraine<br />
Diagnose vertigo op basis van migraine indien<br />
patient voldoet aan criteria IHD<br />
Een positieve familie anamnese alleen voldoet<br />
niet<br />
Een positieve anamnese voor bewegingsziekte<br />
alleen voldoet niet
Vertebrobasilaire<br />
stroomgebied<br />
Vasculaire stoornissen<br />
PICA, IACA,SCA<br />
VBI<br />
VB TIA
View to medulla, brainstem and inferior brain vessels
Zeer acuut begin<br />
VB VB-TIA TIA : definities<br />
Duur gemiddeld 8 minuten VB TIA<br />
Minder frequent gevolgd door een infarct
Kenmerken VB VB-TIA TIA<br />
Motorische stoornissen uni uni- of bilateraal<br />
Sensorische stoornissen idem<br />
Dysarthrie, geheugenstoornissen<br />
Visuele stoornissen<br />
Ataxie<br />
Diplopie, dysarthrie, vertigo
Niet Niet-kenmerkend kenmerkend voor VB VB-TIA TIA<br />
Verminderd bewustzijn<br />
Duizeligheid<br />
Visusstoornis met bewustzijn<br />
Geïsoleerd vertigo, dysarthrie, diplopie
Overweeg Vertebrobasilaire TIA<br />
Bij minuten durende vertigo<br />
(20% van de staminfarcten wordt toch<br />
voorafgegaan door geïsoleerd optredende<br />
vertigo aanvallen)<br />
Bij positief vasculair risicoprofiel<br />
TIA criteria ws te streng<br />
Interobserver disagreement
Subclavian Steal Syndroom (SSS)<br />
Stenose proximaal in de<br />
A. Subclavia<br />
Bloedstroomomkering<br />
in A. Vertebralis<br />
Steal op<br />
hersenstamniveau<br />
Links meer dan rechts
SSS : kliniek<br />
Anamnese: pijnlijke arm bij inspanning, passagere<br />
neurologische uitval, waaronder geisoleerde vertigo<br />
Onderzoek: bloeddruk verschil armen, souffle a.<br />
subclavia, provocatie<br />
Aanvullend onderzoek: duplex, mra<br />
Therapie: endovasculair
SSS: epidemiologie<br />
Vaatlijden frequent: 25% van de mensen ouder<br />
dan 70<br />
Weinig evidence based studies<br />
Vaak asymptomatisch<br />
ADC: 20 patienten<br />
Drie endovasculair behandeld
TAKE HOME MESSAGE<br />
EPISODIC VERTIGO<br />
RECURRENT VERTIGO MIGRAINE VERTEBROBASILAIRE TIA
Wanneer is een acuut, heftig<br />
vestibulair syndroom<br />
neurologisch?<br />
Acute, zeer zieke patient SEH<br />
Duizelig, misselijk, braken<br />
Moeilijk te onderzoeken<br />
Nystagmus?
Hoofdpijn<br />
Ataxie<br />
Bewustzijnsdaling<br />
Alarm signalen<br />
Vasculair belast (Leeftijd!)<br />
Stollingsstoornissen ( acenocoumarol,<br />
alcoholisten)<br />
Beeldvorming!!!
DD acuut vestibulair syndroom
Hyperventilatie ( (-syndroom) syndroom)
Hyperventilatie<br />
dusdanig snel en diep ademen dat<br />
meer CO2 wordt uitgewassen dan<br />
geproduceerd (gevolg: verlaging<br />
pCO2)<br />
somatische oorzaak:<br />
cardiaal/pulmonaal<br />
psychogene oorzaak: angststoornis<br />
diagnose wordt gesteld o.b.v.<br />
anamnese en HVPT
Hyperventilatie<br />
Hyperventilatie-syndroom syndroom<br />
Duizeligheid: licht, zweverig, onzeker, gevoel<br />
weg te vallen<br />
Soms ook: valneiging, deinend, afwezig<br />
Vaak langdurig, kan kort<br />
Diagnose: Nijmeegse Vragenlijst, longfunctie<br />
onderzoek
Nijmeegse vragenlijst voor<br />
hyperventilatie<br />
pijnlijke steken in de borst<br />
gespannenheid<br />
waas voor de ogen<br />
in de war zijn<br />
snellere of diepere ademhaling<br />
ademnood<br />
benauwd gevoel<br />
opgeblazen gevoel in de buik<br />
tintelingen in de vingers<br />
niet voldoende kunnen doorademen<br />
stijfheid van vingers of armen<br />
koude handen of voeten<br />
bonzen van het hart<br />
angstig gevoel
Hyperventilatieprovocatietest<br />
(HVPT)<br />
opgelegde hyperventilatie ged. 3<br />
minuten<br />
herstelfase ged. 5 minuten<br />
klachtenherkenning?<br />
vertraagd herstel CO2concentratie<br />
in de uitgeademde lucht?
“Farewell to the<br />
hyperventilation syndrome”<br />
H.K. Hornsveld, 1996<br />
HVPT niet specifiek voor HV<br />
klachtenherkenning hangt vooral<br />
samen met angst, niet met HV<br />
HV-klachten klachten worden niet altijd door<br />
HV veroorzaakt<br />
HV<br />
HV komt voor, vooral als<br />
bijverschijnsel bij een angststoornis
Is hyperventilatie nog een<br />
bruikbaar begrip?
Organische<br />
aandoening<br />
HV<br />
Psychogene<br />
duizeligheid<br />
Angststoornis:<br />
Paniekstoornis<br />
Fobie<br />
Depressie<br />
Somatisatie-<br />
stoornis
127 patiënten met HV<br />
verwezen naar longarts<br />
Diagnoses longarts<br />
66,7%<br />
HV<br />
21,1% Asthma +<br />
HV<br />
8,9% COPD +<br />
HV<br />
3,3% Overig
Chronisch hyperventilatie<br />
syndroom conclusies<br />
HV lijkt een bruikbaar begrip bij<br />
patienten met duizeligheid<br />
maakt psychogene factoren<br />
makkelijker bespreekbaar<br />
van de patienten met HV heeft ca.<br />
30% asthma/COPD<br />
gunstige prognose (ca. 70% bij<br />
follow follow-up up minder of geen klachten)
TAKE HOME MESSAGES<br />
<strong>Recurrent</strong> <strong>Recurrent</strong> vestibulopathy, migraine,<br />
TIA<br />
Cave Cave cerebellair infarct/bloeding<br />
HV HV-syndroom syndroom / Angststoornis
Neurologen: E. van Wensen, R.B. van Leeuwen<br />
KNO KNO-artsen: artsen: P.P. van Benthem, Tj.D. Bruintjes<br />
KNF laboranten: S. Masius, P. Oostenbrink<br />
Fysiotherapeuten: J. Klauw, A. Visser. A. Vogt<br />
Secr: T. Klomp, Manager: R. de Jong
Change language