Geschiedenis en beeldtaal van de fotografie les4 - david

Geschiedenis en beeldtaal van de fotografie
Les 4: Documentaire Fotografie
Visuele cultuur van de 19e en 20e eeuw
Voorgedragen door Rik Suermondt, 24 september 2009
Bij mekaar verzameld door David Markus

Onderwerpen les 4
• Introductie
Martien Coppens: Wikipedia, nederlandsfotomuseum, thuisinbrabant, Google Images
Krijn Taconis:,Wikipedia, Noorderlicht, Bintphotobooks, NLbeeldarchief, Google Images
Vincent Delbrouck: vincentdelbrouck.be, beyondhistory.be, iqons, Google Images
• kenmerken van documentaire fotografie
Walker Evans: Wikipedia, Google Images
• nieuwe tendensen vanaf 1989
Juul Hondius: Juulhondius.com, akinci, freelibrary, Google Images
Tarek Al Ghoussein: SethThompson, Noorderlicht, Google Images
Brian Walski: Wikipedia. Washingtonpost, brianwalski.com, Google Images
Julian Germain: Juliangermain.com, Amberonline, juliangermainblog, Google Images
Alfredo Jaar: Wikipedia, Alfredojaar.net, PBS, Google Images
Barbara Visser: Barbaravisser.net, Google Images
JR: jar-art, face2face, Google Images
• orsprong van begrip ʻdocumentaire fotografieʼ
John Grierson: Wikipedia, griersontrust, Google Images
Walker Evans: Wikipedia, Virginia.edu, METmuseum, Getty, Google Images
Dorothea Lange: Wikipedia, museumca, Google Images
• Nederlandse documentaire fotografie / GKf
Emmy Andriesse: Wikipedia, JHM, Google Images
Cas Oorthuys: Wikipedia, Geheugenvannederland, Google Images
Geert van Kesteren: Whymisterwhy, geertvankesteren.com, magnum, Google Images
Useful Photography
De ondergedoken camera

Introductie

Welk beeld spreekt je het meest aan?
Hieronder zie je twee fotoʼs, beide van het oorlogskerkhof te Overloon en beide genomen in 1945.
Martien Coppens: Oorlogskerkhof Overloon (uit
boek: impressies), 1945
Welke spreekt je het meest aan?
Krijn Taconis: Oorlogskerkhof Overloon (uit boek: verwoesting /
wederopbouw), 1945
Krijn Taconis: Was lid van de ondergedoken camera. Was bij Magnum, maar raakte in onmin vanwege zijn fotoreportage
over het Franse leger in Algerije.
Martien Coppens: heeft heel lang stilgestaan bij zijn eigen identiteit. Documentaire fotograaf of kunstfotograaf.

Vincent Delbrouck: Beyond History, Havana 1998-2006
" Poetic documentary vs Dirty realism"
Een typische documentaire van nu, waarin de maker ook
zichzelf centraal stelt. Enkele fotoʼs uit het boek:

Kenmerken van documentaire fotografie

“On the co-option of cultural space Poynor also refers to a
series of ads run by Italian designer Diesel supposedly
set in North Korea and juxtaposing a bleak street scene
where an man and child shelter under a piece of cardboard
with a poster depicting a western couple in Diesel
designer wear advertising a fictitious travel company with
the caption “escape now”.188 Asked to explain, Diesel
founder Renzo Rosso responds with a vague need to
ʻmockʼ globalization.” uit Consumer Cannibalism
Peter Gehrke: Diesel reclame, 1997
kenmerkende stijlen: - terloops moment, verwijzing naar
straatfotografie, groothoek.
Walker Evans: Garage in Southern City Outskirts, Atlanta
Georgia 1936
Een van de eerste fotografen die de term documentaire
fotografie gebruikte. Men leverde middels fotografie een
'bewijs' voor de 'werkelijkheid'. In tegenstelling met fotojournalistiek
komt er bij documentaire fotografie veel
voorbereiding en onderzoek kijken.

Nieuwe tendenzen vanaf 1989

Juul Hondius: Bus (serie Faction) 1999-2001
Crossover tussen documentaire fotografie en beeldende kunst.
Een van de mensen die daar heel erg mee speelde is Juul
Hondius. Keek erg naar journalistieke beelden van bijvoorbeeld
oorlogen, en probeerde dat in autonomen beelden weer
te geven.
Juul Hondius: Plastic (serie Faction) 1999-2001 vrachtauto
Tarek Al Ghoussein: Untitled 5 (selfportrait series), 2003
Foto deed veel stof opwaaien. De interpretatie ervan
bleek erg afhankelijk van de achtergrond en denkbeelden
van de aanschouwer.

On march 30, 2003 Brian Walski took photographs near
Basra, Iraq of British sodiers telling Iraqi civilians during
the 2003 invasion of Iraq to take cover. He took a number
of pictures and while later viewing them decided to combine
a couple of his images to create a superior picture.
Julian Germain: No olho da rua - in the eye of the street,
Bello Horizonte, Brazillie 1996

Walker Evans: Floyd Burroughs, Hale County, Alabama, 1936 Walker Evans: Allie Mae Burroughs, Hale County, Alabama,
1936

Alfredo Jaar: The Eyes of Gutete Emerita, Rwanda-project,
1994-2000

Tijdschrift Useful Photography #1 / #2, 2002

Barbara Visser, Le monder appartient à cieux qui se
lèvent tôt, 2002 (alledrie)

JR: Face 2 Face project (alle drie)
Boven, van links naar rechts: Cheick Abdel Aziz (East-Jerusalem),
Brother Jack (Bethlehem), Reb Eliyahu (Jerusalem)
2006

Oorsprong van begrip ʻdocumentaire fotografieʼ

Het begrip ʻdocumentaryʼ: all non-fictional representation
in books or in images.
“Writers , filmmakers, and photographers produced a
blend of Modernistic style and realistic-subject matter, aimed
at educating the public about experience of hardship
or injustice.”
-- Mary Warner Marien, H 5 “A New Vision (1918-1945)” paragraaf
“The Origins of Documentary”
De Engelse filmmaker en criticus John Grierson introduceerde
de term 'documentary' in 1926 om te verwijzen
naar non-fictie films, inclusief travelogues en instructie
films.
Grierson benadrukte het belang van 'een creative omgang
met de werkelijkheid' en gaf als voorbeeld de films
Nanook of the North (1922) en Moana (1926) van Robert
Flaherty

Walker Evans: Kitchen Corner / Bedroom, Tenant Farmhouse,
Hale County, Alabama 1936
Walker Evans: Sharecropper's Family, Hale County, Alabama,
march 1936.

Walker Evans: Allie Mae Burroughs, Hale County, alabama
1936

Dorothea Lange: Migrant Mother, 1936
Zittend op haar auto in Californië met groot formaat camera

Dorothea Lange: Migrant Mother, Nipono Californië, 1936
( complete serie)
ʻIconsʼ van Taschen bevat een complete analyse van bovenstaande
foto
De term 'documentaire' is een
stijlaanduiding voor films en foto's,
waarbij de makers een
groot respect voor feitelijkheden
koppelen aan het verlangen om
een voornamelijk subjectieve
interpretatie van de wereld te
geven waarin wij leven.
--Beaumont Newhall, 1937
A good documentary should tell
not only what a place or a thing
or a person looks like, but it
must also tell the audience what
it would feel to be an actual witness
to the scene
--Roy Stryker (Farm Security
Association), 1936
Voorlopers van de documentaire fotografie 1860-1920:
Thomas Annan (1829-1887);
John Thompson (1837-1921);
Jacob Riis (1849-1914);
Lewis Hine (1874-1940);
Eugene Atget (1857-1927).

Nederlandse documentaire fotografie / GKf

Emmy Andriesse: Amsterdam tijdens de hongerwinter
Emmy Andriesse: Amsterdam tijdens de hongerwinter

Emmy Andriesse: Amsterdam tijdens de hongerwinter
Emmy Andriesse: Amsterdam tijdens de hongerwinter

Cover : Amsterdam tijdens de hongerwinter
Het vastleggen en scherp doelbewust karakteriseren van
het sociale aspect van de tijd is de belangrijkste opgave
van de documentaire fotografie
-- Piet Zwart, in Foto 48
GKf:
Federatie van Beroepsverenigingen van kunstenaars
(mei 1945 - heden)
Eén van de beroepsverenigingen was die van de beoefenaars
van de toegepaste kunsten:
de Vereniging van Beoefenaars der Gebonden Kunsten
(GKF), waarbij de fotografen werden ingedeeld met oa
grafisch ontwerpers. In 1968 splitste deze zich in 5 zelfstandige
verenigingen.
De fotografen vormden toen de Beroepsvereniging van
Fotografen GKf.
Sociaal-engagement staat hoog in het vaandel.

Cas Oorthuys: Een staat in wording (tekst Alb. de la
Court), Amsterdam juli 1947
Cas Oorthuys: Een staat in wording (tekst Alb. de la

Court), Amsterdam juli 1947
Cas Oorthuys: Een staat in wording (tekst Alb. de la
Court), Amsterdam juli 1947
Oorthuys reisde in opdracht van ABC-Press en uitgeverij
Contact. Hij wilde volgens het contract een fotoboek maken,
een beeld geven 'van het Indonesische volk, dat
door de merdeka-gedachte aangeraakt, streeft naar de
verwezenlijking van een eigen staatsvorm'; een toen voor
een uitgever zeer verlichte gedachte.
En wie gaf een overtuigender beeld van het vertrouwen in
de eigen kracht tot de opbouw van een nieuwe maatschappelijke
orde dan Cas Oorthuys in zijn Indonesische
foto's? Hij drukte de fysiognomie van een naar vrijheid
strevend volk in onze handen.
-- Piet Zwart in Foto 48
Cas Oorthuys: Een staat in wording (tekst Alb. de la
Court), Amsterdam juli 1947

Geert van Kesteren: Why mister why? Iraq 2003-2004,
Amsterdam 2004
Geert van Kesteren: Bagdad Calling, 2008
www.baghdadcalling.nl