Stille week 2013 - Protestante Gemeente Bussum

Stille week 2013
Gezamenlijke vieringen
van de Protestantse Wijkgemeenten
West, Centrum en Oost te Bussum
Witte Donderdag, 28 maart
in de Spieghelkerk, 19.30 u.
Goede Vrijdag, 29 maart
in de Wilhelminakerk, 19.30 u.
Paaswake, 30 maart
in de Verlosserkerk, 21.00 u.
(kerk open om 20.00 u.)

Witte Donderdag in de Spieghelkerk
28 maart, 19.30 u.
Voorganger: ds. Stephan de Jong
Organist: Jan Ballintijn
Orgelspel: Fantaisie. Op. 16. C. Franck.
(1822-1890)
Stil moment voor gebed en inkeer
We zingen staande Ps. 130: 1,3
Uit diepten van ellende roep ik tot U, o Heer.
Gij kunt verlossing zenden, ik werp voor U mij neer.
O Laat uw oor zich neigen tot mij, tot mijn gebed.
Laat mij gehoor verkrijgen, red mij, o Here, red!
Ik heb mijn hoop gevestigd op God de Heer die hoort.
Mijn hart, hoezeer onrustig wacht zijn verlossend woord.
Nog meer dan in de nachten wachters het morgenlicht,
blijf ik, o Heer, verwachten uw lichtend aangezicht.
Bemoediging en groet
voorganger: Onze hulp is in de Naam van de Heer,
gemeente: DIE HEMEL EN AARDE GEMAAKT HEEFT,
DIE TROUW HOUDT TOT IN EEUWIGHEID
EN NIET LAAT VAREN HET WERK VAN ZIJN
HANDEN.
voorganger: Genade en Vrede zij u van God onze Vader
door Jezus Christus en de Heilige Geest.
gemeente: Amen.
(We gaan zitten.)
Woord van welkom
Gebed om ontferming
2

We zingen Gez. 280: 1,2,3
Rechter in het licht verheven,
Koning in uw majesteit,
louter ons geringe leven,
scheld ons onze schulden kwijt,
laat uw vleuglen ons omgeven,
troost ons met uw tederheid.
Hoor de bittere gebeden
om de vrede die niet daagt.
Zie hoe diep er wordt geleden,
hoe het kwaad de ziel belaagt.
Zie uw mensheid hier beneden,
wat zij lijdt en duldt en draagt.
Houd wat Gij hebt ondernomen,
klief het duister met uw zwaard.
Kroon de menselijke dromen
met uw koninkrijk op aard.
Laat de vrede eindlijk komen,
die uw hart voor ons bewaart.
Gebed bij de opening van het woord
Schriftlezing: Johannes 13,1-15
1 Het was kort voor het pesachfeest. Jezus wist dat zijn tijd
gekomen was en dat hij uit de wereld terug zou keren naar de
Vader. Hij had de mensen die hem in de wereld toebehoorden
lief, en zijn liefde voor hen zou tot het uiterste gaan. 2 Jezus en
zijn leerlingen hielden een maaltijd. De duivel had intussen
Judas, de zoon van Simon Iskariot, ertoe aangezet Jezus te
verraden. 3 Jezus, die wist dat de Vader hem alle macht had
gegeven, dat hij van God was gekomen en weer naar God
terug zou gaan, 4 stond tijdens de maaltijd op. Hij legde zijn
bovenkleed af, sloeg een linnen doek om 5 en goot water in
een waskom. Hij begon de voeten van zijn leerlingen te wassen
en droogde ze af met de doek die hij omgeslagen had. 6 Toen
hij bij Simon Petrus kwam, zei deze: ‘U wilt toch niet mijn
3

voeten wassen, Heer?’ 7 Jezus antwoordde: ‘Wat ik doe,
begrijp je nu nog niet, maar later zul je het wel begrijpen.’
8 ‘O nee,’ zei Petrus, ‘míjn voeten zult u niet wassen, nooit!’
Maar toen Jezus zei: ‘Als ik ze niet mag wassen, kun je niet bij
mij horen,’ 9 antwoordde hij: ‘Heer, dan niet alleen mijn voeten,
maar ook mijn handen en mijn hoofd!’ 10 Hierop zei Jezus: ‘Wie
gebaad heeft hoeft alleen nog zijn voeten te wassen, hij is al
helemaal rein. Jullie zijn dus rein – maar niet allemaal.’ 11 Hij
wist namelijk wie hem zou verraden, daarom zei hij dat ze niet
allemaal rein waren.
12 Toen hij hun voeten gewassen had, deed hij zijn bovenkleed
aan en ging weer naar zijn plaats. ‘Begrijpen jullie wat ik
gedaan heb?’ vroeg hij. 13 ‘Jullie zeggen altijd “meester” en
“Heer” tegen mij, en terecht, want dat ben ik ook. 14 Als ik, jullie
Heer en jullie meester, je voeten gewassen heb, moet je ook
elkaars voeten wassen. 15 Ik heb een voorbeeld gegeven; wat
ik voor jullie heb gedaan, moeten jullie ook doen.
We zingen Tussentijds 158: 1,2,3,4
Toen Jezus wist: nu is gekomen
het uur om door de nacht te gaan,
heeft Hij een linnen doek genomen
en water in een schaal gedaan.
Hij gaf ons zwijgende een teken
en kwam ons voet voor voet nabij,
Hij deed het water van zich spreken,
het stort zich uit en reinigt mij.
Zo is de Heer een knecht geworden
en tot de bodem toe gegaan
om ons met ootmoed te omgorden,
Hij doet ons zijn geringheid aan.
Heer van mijn hart, U bent gekomen
de nacht door naar uw grote dag,
ik heb in eenvoud aangenomen
dat ik U daarin volgen mag.
4

Gedachten bij Witte Donderdag
Orgelspel: Von Gott will ich nicht lassen. Op. 65. S. Karg-Elert.
(1877-1933)
We zingen Tussentijds 48: 1,4,6
Voorbeden
Liefde, eenmaal uitgesproken
als uw Woord van het begin,
Liefde, wil ons overkomen
als geheim en zegening.
Liefde waagt zichzelf te geven,
ademt op van goede trouw.
Liefde houdt ons in het leven, -
daarop hebt Gij ons gebouwd.
Liefde boven alle liefde,
die zich als de hemel welft
over ons: wil ons genezen,
Bron van liefde, Liefde zelf!
Inzameling van de gaven:
Diaconie Protestantse Gemeente Bussum.
Voor algemeen diaconaal werk.
Viering van de maaltijd van de Heer
Nodiging
We zingen Gez. 162
Omdat Hij niet ver wou zijn
is de Heer gekomen.
Midden in wat mensen zijn
heeft Hij willen wonen.
refrein:
5

Tafelgebed
Midden onder u staat Hij die gij niet kent.
Midden onder u staat Hij die gij niet kent.
Overal nabij is Hij
menslijk allerwegen.
Maar geen mens herkent Hem, Hij
wordt gewoon verzwegen.
refrein
God van God en licht van licht
aller dingen hoeder
heeft een menselijk gezicht
aller mensen broeder.
refrein
Wilt daarom elkander doen
alle goeds geduldig.
Weest elkaar om zijnentwil
niets dan liefde schuldig.
refrein
Weest verheugd, van zorgen vrij:
God die wij aanbidden
is ons rakelings nabij,
wonend in ons midden.
refrein
We zingen Gez. 363
O God Die stierf onschuldig,
geoogst als wijn en brood,
Gij hebt vermenigvuldigd
ons leven met Uw dood.
Op wonderbare wijze
zegent Gij ons bestaan.
Gij spijst, Gij zijt de spijze,
wij zitten met U aan.
Wij bidden het oecumenische Onze Vader
6

Onze Vader die in de hemel zijt,
Uw naam worde geheiligd,
uw koninkrijk kome,
uw wil geschiede
op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood.
En vergeef ons onze schulden
zoals ook wij onze schuldenaars vergeven.
En leid ons niet in verzoeking,
maar verlos ons van de boze.
Want van U is het koninkrijk
en de kracht en de heerlijkheid
in eeuwigheid.
Amen.
Delen van brood en wijn
orgelspel: Communion in D. gr. A. Hollins.
(1865-1942)
Dankgebed
We zingen staande Gez. 444: 3
Zegen
Heer, ontferm U over ons,
open uwe Vaderarmen,
stort uw zegen over ons,
neem ons op in uw erbarmen.
Eeuwig blijft uw trouw bestaan -
laat ons niet verloren gaan.
Allen zingen: Amen
Orgelspel: Vor deinen Thron tret ich hiermit. J.S. Bach.
BWV 668. (1685-1750)
(S.v.p. dit liturgieboekje in de kerk achterlaten, zodat het
morgen weer kan worden gebruikt.)
7

Goede Vrijdag in de Wilhelminakerk
29 maart, 19.30 u.
Voorganger: ds. Henk van Dijk
Organist: Koos van ‘t Hul
Cantorij o.l.v. Kees Blokhuis
De dienst begint in stilte
(We gaan staan)
Drempelgebed
voorganger: Bij U Heer, schuilen wij
in het onbarmhartig licht
van deze dag.
Hoor ons God,
en blijf ons niet ver.
gemeente: HOOR ONS EN KOM ONS TE HULP
voorganger: Gij zijt een wal
tegen nacht en ontij,
Gij, de grond van ons vertrouwen.
gemeente: BESCHUT ONS
MET DE SCHADUW VAN UW VLEUGELS
voorganger: Hier gedenken wij Jezus Messias,
in zijn lijden, zijn dood.
In de dagen van zijn leven
heeft hij onze zwakheid gedragen,
onze leegte onder ogen gezien.
Laat dit uur voor ons zijn
als een waken en bidden
met Hem.
gemeente: IN UW HANDEN HEER,
BEVELEN WIJ ONS LEVEN.
AMEN.
voorganger: Onze hulp is de Naam van de Heer
gemeente: DIE HEMEL EN AARDE GEMAAKT HEEFT.
8

We zingen Gez. 173: 4, 5
(We gaan zitten)
Ten geleide
Gij onderhoudt de vlam van ons bestaan,
aan U, o Heer, ontleent het brood zijn leven,
ons is een lofzang in de mond gegeven,
sinds Gij de weg van 't offer zijt gegaan.
Dit is uw opgang naar Jeruzalem
waar Gij uw vrede stelt voor onze ogen,
vrede aan allen die uw naam verhogen:
heden hosanna, morgen kruisigt Hem!
We zingen Gez. 178: 1, 2
cantorij:
Jezus, om uw lijden groot,
om uw leven en uw dood
die volbrengen 't recht van God,
Kyrie eleison.
gemeente:
Heer, om uw zachtmoedigheid
vorst die op een ezel rijdt
en om Sions onwil schreit
Kyrie eleison.
De passie naar het evangelie volgens Johannes (18 en 19)
1 Nadat Jezus dit alles gezegd had, ging hij met zijn leerlingen
naar de overkant van de Kidronbeek. Daar liep hij een olijfgaard
in, met zijn leerlingen. 2 Judas, zijn verrader, kende deze plek
ook, want Jezus was er vaak met zijn leerlingen
samengekomen. 3 Judas ging ernaartoe, samen met een
cohort soldaten en dienaren van de hogepriesters en de
farizeeën. Ze waren gewapend en droegen fakkels en
lantaarns. 4 Jezus wist precies wat er met hem zou gebeuren.
9

Hij liep naar hen toe en vroeg: ‘Wie zoeken jullie?’ 5 Ze
antwoordden: ‘Jezus uit Nazaret.’ ‘Ik ben het,’ zei Jezus, terwijl
Judas, zijn verrader, erbij stond. 6 Toen hij zei: ‘Ik ben het,’
deinsden ze achteruit en vielen op de grond. 7 Weer vroeg
Jezus: ‘Wie zoeken jullie?’ en weer zeiden ze: ‘Jezus uit
Nazaret.’ 8 ‘Ik heb jullie al gezegd: “Ik ben het,”’ zei Jezus. ‘Als
jullie mij zoeken, laat deze mensen dan gaan.’ 9 Zo gingen de
woorden in vervulling die hij gesproken had: ‘Geen van hen die
u mij gegeven hebt, heb ik verloren laten gaan.’ 10 Daarop trok
Simon Petrus het zwaard dat hij bij zich had, haalde uit naar de
slaaf van de hogepriester en sloeg hem zijn rechteroor af;
Malchus heette die slaaf. 11 Maar Jezus zei tegen Petrus:
‘Steek je zwaard in de schede. Zou ik de beker die de Vader mij
gegeven heeft niet drinken?’
We zingen Gez. 178: 3, 4
cantorij:
Om de zalving door een vrouw
vreugde-olie, geur van rouw,
Teken van wat komen zou,
Kyrie eleison.
gemeente:
Om het brood, Heer, dat Gij breekt
om de beker die Gij reikt
om de woorden die Gij spreekt
Kyrie eleison
12 De soldaten met hun tribuun en de Joodse gerechtsdienaars
grepen Jezus en boeiden hem. 13 Ze brachten hem eerst naar
Annas, de schoonvader van Kajafas. Kajafas was dat jaar
hogepriester 14 en hij was het die de Joden had voorgehouden:
‘Het is goed dat één man sterft voor het hele volk.’ 15 Simon
Petrus liep met een andere leerling achter Jezus aan. Deze
andere leerling kende de hogepriester en ging met Jezus het
paleis van de hogepriester in, 16 maar Petrus bleef buiten bij de
poort staan. Daarop kwam de andere leerling, de kennis van de
hogepriester, weer naar buiten; hij sprak met de portierster en
10

nam Petrus mee naar binnen. 17 Het meisje sprak Petrus aan:
‘Ben jij soms ook een leerling van die man?’ ‘Nee, ik niet,’ zei
hij. 18 De slaven en de gerechtsdienaars stonden zich te
warmen bij een vuur dat ze hadden aangelegd omdat het koud
was; ook Petrus ging zich erbij staan warmen.
19 De hogepriester ondervroeg Jezus over zijn leerlingen en
over zijn leer. 20 Jezus zei: ‘Ik heb in het openbaar tot de
wereld gesproken. Ik heb steeds onderricht gegeven op
plaatsen waar de Joden bij elkaar komen, in synagogen en in
de tempel, en nooit heb ik iets in het geheim gezegd. 21
Waarom ondervraagt u mij? Vraag het toch aan de mensen die
mij gehoord hebben, zij weten wat ik gezegd heb.’ 22 Toen
Jezus dat zei gaf een van de dienaren die erbij stonden, hem
een klap in het gezicht: ‘Is dat een manier om de hogepriester
te antwoorden?’ 23 Jezus zei: ‘Als ik iets verkeerds gezegd
heb, zeg dan wat er verkeerd was, maar als het juist is wat ik
heb gezegd, waarom slaat u me dan?’ 24 Daarna stuurde
Annas hem geboeid naar Kajafas, de hogepriester.
25 Simon Petrus stond zich intussen nog steeds te warmen.
‘Ben jij soms ook een leerling van hem?’ vroegen ze. ‘Nee,’
ontkende Petrus, ‘ik niet.’ 26 Maar een van de slaven van de
hogepriester, een familielid van de man van wie Petrus het oor
had afgeslagen, zei: ‘Maar ik heb toch gezien dat je bij hem
was in de olijfgaard?’ 27 Weer ontkende Petrus, en meteen
kraaide er een haan.
We zingen Gez. 178: 6,7
cantorij:
Om het zwijgen, het geduld,
waarmee Gij de wet vervult,
als men vruchtloos zoekt naar schuld,
Kyrie eleison.
gemeente:
Om het woord van godlijk recht
dat Gij tot uw rechters zegt,
- zelf hebt Ge uw geding beslecht, -
Kyrie eleison.
11

28 Jezus werd van Kajafas naar het pretorium gebracht. Het
was nog vroeg in de morgen. Zelf gingen ze niet naar binnen,
om zich niet te verontreinigen voor het pesachmaal. 29 Daarom
kwam Pilatus naar buiten en vroeg: ‘Waarvan beschuldigt u
deze man?’ 30 Ze antwoordden: ‘Als hij geen misdadiger was,
zouden we hem niet aan u uitgeleverd hebben.’ 31 Pilatus zei:
‘Neem hem dan mee, en veroordeel hem volgens uw eigen
wet.’ Maar de Joden wierpen tegen: ‘Wij hebben het recht niet
om iemand ter dood te brengen.’ 32 Zo ging de uitspraak van
Jezus in vervulling waarin hij aanduidde welke dood hij sterven
zou.
33 Nu ging Pilatus het pretorium weer in. Hij liet Jezus bij zich
komen en vroeg hem: ‘Bent u de koning van de Joden?’ 34
Jezus antwoordde: ‘Vraagt u dit uit uzelf of hebben anderen dit
over mij gezegd?’ 35 ‘Ik ben toch geen Jood,’ antwoordde
Pilatus. ‘Uw volk en uw hogepriesters hebben u aan mij
uitgeleverd – wat hebt u gedaan?’ 36 Jezus antwoordde: ‘Mijn
koningschap hoort niet bij deze wereld. Als mijn koningschap bij
deze wereld hoorde, zouden mijn dienaren wel gevochten
hebben om te voorkomen dat ik aan de Joden werd uitgeleverd.
Maar mijn koninkrijk is niet van hier.’ 37 Pilatus zei: ‘U bent dus
koning?’ ‘U zegt dat ik koning ben,’ zei Jezus. ‘Ik ben geboren
en naar de wereld gekomen om van de waarheid te getuigen,
en ieder die de waarheid is toegedaan, luistert naar wat ik zeg.’
38 Hierop zei Pilatus: ‘Maar wat is waarheid?’
Na deze woorden ging hij weer naar de Joden buiten. ‘Ik heb
geen schuld in hem gevonden,’ zei hij. 39 ‘Maar het is bij u
gebruikelijk dat ik met Pesach iemand vrijlaat – wilt u dat ik de
koning van de Joden vrijlaat?’ 40 Toen begon iedereen te
schreeuwen: ‘Hem niet, maar Barabbas!’ Barabbas was een
misdadiger.
We zingen Gez. 181: 1
Noem de overtreding mij, die Gij begaan hebt,
het kwaad, gekruiste Heer, dat Gij gedaan hebt,
waaraan uw volk U schuldig heeft bevonden,
noem mij uw zonden.
12

1 Toen liet Pilatus Jezus geselen. 2 De soldaten vlochten een
kroon van doorntakken, zetten die op zijn hoofd en deden hem
een purperen mantel aan. 3 Ze liepen naar hem toe en zeiden:
‘Leve de koning van de Joden!’, en ze sloegen hem in het
gezicht. 4 Pilatus liep weer naar buiten en zei: ‘Ik zal hem hier
buiten aan u tonen om u duidelijk te maken dat ik geen enkel
bewijs van zijn schuld heb gevonden.’ 5 Daarop kwam Jezus
naar buiten, met de doornenkroon op en de purperen mantel
aan. ‘Hier is hij, de mens,’ zei Pilatus. 6 Maar toen de
hogepriesters en de gerechtsdienaars hem zagen begonnen ze
te schreeuwen: ‘Kruisig hem, kruisig hem!’ Toen zei Pilatus:
‘Neem hem dan maar mee en kruisig hem zelf, want ik zie niet
waaraan hij schuldig is.’ 7 De Joden zeiden: ‘Wij hebben een
wet die zegt dat hij moet sterven, omdat hij zich de Zoon van
God heeft genoemd.’ 8 Toen Pilatus dat hoorde werd hij erg
bang. 9 Hij ging het pretorium weer in en vroeg aan Jezus:
‘Waar komt u vandaan?’ Maar Jezus gaf geen antwoord. 10
‘Waarom zegt u niets tegen mij?’ vroeg Pilatus. ‘Weet u dan
niet dat ik de macht heb om u vrij te laten of u te kruisigen?’
11 Jezus antwoordde: ‘De enige macht die u over mij hebt,
is u van boven gegeven. Daarom draagt degene die mij aan u
uitgeleverd heeft de meeste schuld.’ 12 Vanaf dat moment
wilde Pilatus hem vrijlaten. Maar de Joden riepen: ‘Als u die
man vrijlaat bent u geen vriend van de keizer, want iedereen
die zichzelf tot koning uitroept pleegt verzet tegen de keizer.’
13 Pilatus hoorde dat, liet Jezus naar buiten brengen en nam
plaats op de rechterstoel op het zogeheten Mozaïekterras, in
het Hebreeuws Gabbata. 14 Het was rond het middaguur op de
voorbereidingsdag van Pesach. Pilatus zei tegen de Joden:
‘Hier is hij, uw koning.’ 15 Meteen schreeuwden ze: ‘Weg met
hem, weg met hem, aan het kruis met hem!’ Pilatus vroeg:
‘Moet ik uw koning kruisigen?’ Maar de hogepriesters
antwoordden: ‘Wij hebben geen andere koning dan de keizer!’
16 Toen droeg Pilatus hem aan hen over om hem te laten
kruisigen.
We zingen Gez. 181: 2, 3
13

Gij wordt gegeseld en gekroond met doornen,
geminacht als de minste der verloornen,
en als een booswicht, die zijn straf moet dragen,
aan 't kruis geslagen.
Zeg mij, waarom men U aldus gehoond heeft,
U dus, mijn vorst, gescepterd en gekroond heeft !
Om voor mijn schuld verzoening te verwerven,
moest Gij dùs sterven ?
Zij voerden Jezus weg; 17 hij droeg zelf het kruis naar de
zogeheten Schedelplaats, in het Hebreeuws Golgota. 18 Daar
kruisigden ze hem, met twee anderen, aan weerskanten één,
en Jezus in het midden. 19 Pilatus had een inscriptie laten
maken die op het kruis bevestigd werd. Er stond op ‘Jezus uit
Nazaret, koning van de Joden’. 20 Het stond er in het
Hebreeuws, het Latijn en het Grieks, en omdat de plek waar
Jezus gekruisigd werd dicht bij de stad lag, werd deze inscriptie
door veel Joden gelezen. 21 De hogepriesters van de Joden
zeiden tegen Pilatus: ‘U moet niet “koning van de Joden”
schrijven, maar “Deze man heeft beweerd: Ik ben de koning
van de Joden”.’ 22 ‘Wat ik geschreven heb, dat heb ik
geschreven,’ was het antwoord van Pilatus.
23 Nadat ze Jezus gekruisigd hadden, verdeelden de soldaten
zijn kleren in vieren, voor iedere soldaat een deel. Maar zijn
onderkleed was in één stuk geweven, van boven tot beneden.
24 Ze zeiden tegen elkaar: ‘Laten we het niet scheuren, maar
laten we loten wie het hebben mag.’ Zo ging in vervulling wat
de Schrift zegt: ‘Ze verdeelden mijn kleren onder elkaar en
wierpen het lot om mijn gewaad.’ Dat is wat de soldaten deden.
25 Bij het kruis van Jezus stonden zijn moeder met haar zuster,
Maria, de vrouw van Klopas, en Maria uit Magdala. 26 Toen
Jezus zijn moeder zag staan, en bij haar de leerling van wie hij
veel hield, zei hij tegen zijn moeder: ‘Dat is uw zoon,’ 27 en
daarna tegen de leerling: ‘Dat is je moeder.’ Vanaf dat moment
nam die leerling haar bij zich in huis.
We zingen Gez. 184
14

cantorij:
Met de boom des levens
wegend op zijn rug
droeg de Here Jezus
Gode goede vrucht.
Kyrie eleison,
wees met ons begaan,
doe ons weer verrijzen
uit de dood vandaan.
cantorij:
Laten wij dan bidden
in dit aardse dal,
dat de lieve vrede
ons bewaren zal,
Kyrie eleison,
wees met ons begaan,
doe ons weer verrijzen
uit de dood vandaan,
gemeente:
want de aarde vraagt ons
om het zaad des doods,
maar de hemel draagt ons
op de adem Gods.
Kyrie eleison,
wees met ons begaan,
doe ons weer verrijzen
uit de dood vandaan.
gemeente:
Laten wij God loven,
leven van het licht,
onze val te boven
in een evenwicht,
Kyrie eleison,
wees met ons begaan,
doe ons weer verrijzen
uit de dood vandaan,
gemeente:
want de aarde jaagt ons
naar de diepte toe,
15

maar de hemel draagt ons,
liefde wordt niet moe.
Kyrie eleison,
wees met ons begaan,
doe ons weer verrijzen
uit de dood vandaan.
cantorij:
Met de boom des levens
doodzwaar op zijn rug
droeg de Here Jezus
Gode goede vrucht.
Kyrie eleison,
wees met ons begaan,
doe ons weer verrijzen
uit de dood vandaan.
28 Toen wist Jezus dat alles was volbracht, en om de Schrift
geheel in vervulling te laten gaan zei hij: ‘Ik heb dorst.’ 29 Er
stond daar een vat zure wijn; ze staken er een majoraantak met
een spons in en brachten die naar zijn mond. 30 Nadat Jezus
ervan gedronken had zei hij: ‘Het is volbracht.’ Hij boog zijn
hoofd en gaf de geest.
Stilte …
De Paaskaars wordt uitgedragen terwijl de cantorij zingt:
‘In manus tuas Pater, commendo spiritum meum’
‘In uw handen Vader beveel ik mijn geest’
31 Het was voorbereidingsdag, en de Joden wilden voorkomen
dat de lichamen op sabbat, en nog wel een bijzondere sabbat,
aan het kruis zouden blijven hangen. Daarom vroegen ze
Pilatus of de benen van de gekruisigden gebroken mochten
worden en of ze de lichamen mochten meenemen. 32 Toen
braken de soldaten de benen van de eerste die tegelijk met
Jezus gekruisigd was, en ook die van de ander. 33 Vervolgens
kwamen ze bij Jezus, maar ze zagen dat hij al gestorven was.
Daarom braken ze zijn benen niet. 34 Maar een van de
16

soldaten stak een lans in zijn zij en meteen vloeide er bloed en
water uit. 35 Hiervan getuigt iemand die het zelf heeft gezien,
en zijn getuigenis is betrouwbaar. Hij weet dat hij de waarheid
spreekt en wil dat ook u gelooft. 36 Zo ging de Schrift in
vervulling: ‘Geen van zijn beenderen zal verbrijzeld worden.’ 37
Een andere schrifttekst zegt: ‘Zij zullen hun blik richten op hem
die ze hebben doorstoken.’
Gebeden
aansluitend zingt de cantorij:
‘Per crucem et passionem tuam, libera nos Domine.’
‘Door uw kruis en lijden, bevrijd ons Heer.’
38 Na deze gebeurtenissen vroeg Josef uit Arimatea – die uit
vrees voor de Joden in het geheim een leerling van Jezus was
– aan Pilatus of hij het lichaam van Jezus mocht meenemen.
Pilatus gaf toestemming en Josef nam het lichaam mee. 39
Nikodemus, die destijds ’s nachts naar Jezus toe gegaan was,
kwam ook; hij had een mengsel van mirre en aloë bij zich, wel
honderd litra. 40 Ze wikkelden Jezus’ lichaam met de balsem in
linnen, zoals gebruikelijk is bij een Joodse begrafenis. 41 Dicht
bij de plaats waar Jezus gekruisigd was lag een olijfgaard, en
daar was een nieuw graf, waarin nog nooit iemand begraven
was. 42 Omdat het voor de Joden voorbereidingsdag was en
dat graf dichtbij was, legden ze Jezus daarin.
We zingen Gez. 195
Nu valt de nacht.
Het is volbracht:
de Heer heeft heel zijn leven
voor het menselijk geslacht
in Gods hand gegeven.
De wereld gaf
Hem slechts een graf,
zijn wonen was Hem zwerven;
al zijn onschuld werd Hem straf
en zijn leven sterven.
17

Hoe slaapt Gij nu,
die men zo ruw
aan 't kruishout heeft gehangen.
Starre rotsen houden U,
rots des heils, gevangen.
't Is goed, o Heer,
Gij hoeft de eer
van God niet meer te staven.
Leggen wij ons bij U neer,
in uw dood begraven.
Zegenbede
voorganger: Moge de Heer ons deze nacht zegenen en
behoeden
gemeente: ZO MOGE HET ZIJN.
Wij verlaten in stilte de kerk.
(S.v.p. dit liturgieboekje in de kerk achterlaten, zodat het
morgen weer kan worden gebruikt.)
18

Paaswake in de Verlosserkerk
30 maart; De kerk is open vanaf 20.00 u., de viering begint om
21.00 u.
voorganger Ds. Heleen van Beelen
organist Henk van Dijk
muzikale bijdragen door Mirjam de Fijter (hobo), Peter-Jan de
Fijter, en leden van de Cantorij
Paaswake
Het is mogelijk voorafgaande aan de viering te waken in de
kerk, bij kaarslicht. Stilte zal worden onderbroken door muziek.
Vandaar dat de kerk al een uur voor de viering open is.
Hobo en piano: Alessandro Marcello – Hobo Concert in d
mineur
Hobo en orgel: Johann Sebastian Bach – Agnus Dei
Welkom
Voorganger:
Vannacht is het stil, zoals het vandaag stil was
alles grijs, doelloos, kleurloos
dit is de nacht van de stilte en van de dood
laat wat komt, ons overkomen
vannacht weten we niets dan de stilte van de dood
We zingen een Taizé-lied
Dans nos obscurites, allume le feu qui ne 's eteint jamais
(In onze duisternis, ontsteek Heer een vuur dat nooit meer doven zal.)
Voorganger:
En toch...
gaan we ook weer dromen.
Een mens droomt zich altijd een andere werkelijkheid.
We willen weg van donker en dood.
19

Vanavond dromen we hoe het anders worden kan met ons en
de wereld. Het aloude scheppingsverhaal in Genesis vertelt
over de doorbraak van het licht in een geschiedenis van chaos
en aarde-donker, en over God die mensen het volle leven gunt
en ons daarom toevertrouwt aan elkaar.
Lezing: Genesis 1,1-2,3
1 In het begin schiep God de hemel en de aarde. 2 De aarde
was nog woest en doods, en duisternis lag over de oervloed,
maar Gods geest zweefde over het water.
3 God zei: ‘Er moet licht komen,’ en er was licht. 4 God zag dat
het licht goed was, en hij scheidde het licht van de duisternis;
5 het licht noemde hij dag, de duisternis noemde hij nacht. Het
werd avond en het werd morgen. De eerste dag.
6 God zei: ‘Er moet midden in het water een gewelf komen dat
de watermassa’s van elkaar scheidt.’ 7 En zo gebeurde het.
God maakte het gewelf en scheidde het water onder het gewelf
van het water erboven. 8 Hij noemde het gewelf hemel. Het
werd avond en het werd morgen. De tweede dag.
9 God zei: ‘Het water onder de hemel moet naar één plaats
stromen, zodat er droog land verschijnt.’ En zo gebeurde het.
10 Het droge noemde hij aarde, het samengestroomde water
noemde hij zee. En God zag dat het goed was.
11 God zei: ‘Overal op aarde moet jong groen ontkiemen:
zaadvormende planten en allerlei bomen die vruchten dragen
met zaad erin.’ En zo gebeurde het. 12 De aarde bracht jong
groen voort: allerlei zaadvormende planten en allerlei bomen
die vruchten droegen met zaad erin. En God zag dat het goed
was. 13 Het werd avond en het werd morgen. De derde dag.
14 God zei: ‘Er moeten lichten aan het hemelgewelf komen om
de dag te scheiden van de nacht. Ze moeten de seizoenen
aangeven en de dagen en de jaren, 15 en ze moeten dienen
als lampen aan het hemelgewelf, om licht te geven op de
aarde.’ En zo gebeurde het. 16 God maakte de twee grote
lichten, het grootste om over de dag te heersen, het kleinere
om over de nacht te heersen, en ook de sterren. 17 Hij plaatste
ze aan het hemelgewelf om licht te geven op de aarde, 18 om
20

te heersen over de dag en de nacht en om het licht te scheiden
van de duisternis. En God zag dat het goed was. 19 Het werd
avond en het werd morgen. De vierde dag.
20 God zei: ‘Het water moet wemelen van levende wezens, en
boven de aarde, langs het hemelgewelf, moeten vogels
vliegen.’ 21 En hij schiep de grote zeemonsters en alle soorten
levende wezens waarvan het water wemelt en krioelt, en ook
alles wat vleugels heeft. En God zag dat het goed was. 22 God
zegende ze met de woorden: ‘Wees vruchtbaar en word talrijk
en vul het water van de zee. En ook de vogels moeten talrijk
worden, overal op aarde.’ 23 Het werd avond en het werd
morgen. De vijfde dag.
24 God zei: ‘De aarde moet allerlei levende wezens
voortbrengen: vee, kruipende dieren en wilde dieren.’ En zo
gebeurde het. 25 God maakte alle soorten in het wild levende
dieren, al het vee en alles wat op de aardbodem rondkruipt. En
God zag dat het goed was.
26 God zei: ‘Laten wij mensen maken die ons evenbeeld zijn,
die op ons lijken; zij moeten heerschappij voeren over de vissen
van de zee en de vogels van de hemel, over het vee, over de
hele aarde en over alles wat daarop rondkruipt.’ 27 God schiep
de mens als zijn evenbeeld, als evenbeeld van God schiep hij
hem, mannelijk en vrouwelijk schiep hij de mensen. 28 Hij
zegende hen en zei tegen hen: ‘Wees vruchtbaar en word
talrijk, bevolk de aarde en breng haar onder je gezag: heers
over de vissen van de zee, over de vogels van de hemel en
over alle dieren die op de aarde rondkruipen.’ 29 Ook zei God:
‘Hierbij geef ik jullie alle zaaddragende planten en alle
vruchtbomen op de aarde; dat zal jullie voedsel zijn. 30 Aan de
dieren die in het wild leven, aan de vogels van de hemel en aan
de levende wezens die op de aarde rondkruipen, geef ik de
groene planten tot voedsel.’ En zo gebeurde het. 31 God keek
naar alles wat hij had gemaakt en zag dat het zeer goed was.
Het werd avond en het werd morgen. De zesde dag.
1 Zo werden de hemel en de aarde in al hun rijkdom voltooid.
2 Op de zevende dag had God zijn werk voltooid, op die dag
rustte hij van het werk dat hij gedaan had. 3 God zegende de
21

zevende dag en verklaarde die heilig, want op die dag rustte hij
van heel zijn scheppingswerk.
We zingen Gez. 488A
Zolang er mensen zijn op aarde,
zolang de aarde vruchten geeft,
zolang zijt Gij ons aller Vader,
Wij danken U voor al wat leeft.
Zolang de mensen woorden spreken,
zolang wij voor elkaar bestaan,
zolang zult Gij ons niet ontbreken
wij danken U in Jezus naam.
Gij voedt de vogels in de bomen,
Gij kleedt de bloemen op het veld,
o Heer, Gij zijt mijn onderkomen
en al mijn dagen zijn geteld.
Gij zijt ons licht, ons eeuwig leven,
Gij redt de wereld van de dood.
Gij hebt Uw Zoon aan ons gegeven,
Zijn lichaam is het Levend Brood.
Daarom moet alles U aanbidden,
Uw liefde heeft het voortgebracht,
Vader, Gijzelf zijt in ons midden,
o Heer wij zijn van Uw geslacht.
Gebed voor de nood van de wereld
We zingen een Taizé-lied
Da pacem Domine, da pacem O Christe, in diebus nostris.
(Geef vrede Heer, geef vrede, Christus, in onze tijd.)
Evangelielezing: Johannes 1,1-5 en 20,1-10
1 In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het
Woord was God. 2 Het was in het begin bij God. 3 Alles is
22

erdoor ontstaan en zonder dit is niets ontstaan van wat bestaat.
4 In het Woord was leven en het leven was het licht voor de
mensen. 5 Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis
heeft het niet in haar macht gekregen.
1 Vroeg op de eerste dag van de week, toen het nog donker
was, kwam Maria uit Magdala bij het graf. Ze zag dat de steen
van de opening van het graf was weggehaald. 2 Ze liep snel
terug naar Simon Petrus en de andere leerling, van wie Jezus
veel hield, en zei: ‘Ze hebben de Heer uit het graf weggehaald
en we weten niet waar ze hem nu neergelegd hebben.’ 3 Petrus
en de andere leerling gingen op weg naar het graf. 4 Ze liepen
beiden snel, maar de andere leerling rende vooruit, sneller dan
Petrus, en kwam als eerste bij het graf. 5 Hij boog zich voorover
en zag de linnen doeken liggen, maar hij ging niet naar binnen.
6 Even later kwam Simon Petrus en hij ging het graf wel in. Ook
hij zag de linnen doeken, 7 en hij zag dat de doek die Jezus’
gezicht bedekt had niet bij de andere doeken lag, maar apart
opgerold op een andere plek. 8 Toen ging ook de andere
leerling, die het eerst bij het graf gekomen was, het graf in. Hij
zag het en geloofde. 9 Want ze hadden uit de Schrift nog niet
begrepen dat hij uit de dood moest opstaan. 10 De leerlingen
gingen terug naar huis.
Stilte
We zingen een Taizé-lied
Bless the Lord, my soul, and bless God's holy name.
Bless the Lord, my soul, who leads me into life.
(Prijs de Heer, mijn ziel, en prijs zijn heil'ge naam.)
(Prijs de Heer, mijn ziel, die mij het leven geeft... Psalm 103)
Lector:
Wat wil ik,
terwijl ik roep in de stilte
van de vroege nacht?
een antwoord?
23

Dat is de vraag niet
De vraag is:
Kan ik het antwoord aan?
Ook als het klinkt als:
"Volg mij!"
Als er iets moet opstaan vannacht
is het onze moed om te doen als hij
Als er iets moet opstaan
is het onze wil
hem te volgen
Als er iets moet opstaan
is het ons geloof
dat de dood niet het laatste woord is
als er iets nieuw moet zijn vannacht
is het onze liefde
geboren uit hem
maar bestemd voor de wereld
als er iets moet opstaan vannacht
is het mijn antwoord op:
"Heb je mij lief?"
En wee, als je ja zegt...
We zingen een Taizé-lied
Confitemini Domino, quoniam bonus.
Confitemini Domino, alleluja.
(Breng dank aan de Heer, want Hij is goed, Psalm 136)
Geloofsbelijdenis
24

voorganger:
Ik geloof in God, die het licht in de wereld brengt.
die ons de taak geeft dat licht door te geven,
zodat er leven en geluk mogelijk is voor iedereen
allen:
IK GELOOF IN JEZUS CHRISTUS DIE IN ONS LEVEN WEER
OPSTAAT ZODAT WIJ VRIJE MENSEN WORDEN,
ZONDER VOOROORDELEN, ZONDER ANGST
HOOPVOLLE MENSEN, DIE STEEDS WEER NIEUWE
KANSEN KRIJGEN.
voorganger:
Ik geloof in de Geest die met Jezus in de wereld is gekomen;
die ons blijft wijzen op onze verantwoordelijkheid
voor wat er van onze wereld worden zal;
allen:
IK GELOOF IN HEEL DE CHRISTELIJKE GEMEENSCHAP
EN IN DIT LEVEN DAT EEN WEG IS NAAR LIEFDE
VOOR AL ONZE MEDEMENSEN.
De Paaskaars wordt brandend binnengebracht, wij geven het
licht door
We zingen een Taizé-lied
Jesus le Christ, lumiere interieure, ne laisse pas mes tenebres me parler,
Jesus, le Christ, lumiere interieure, donne moi d' accueillir ton amour.
(Jezus, u bent het licht in ons leven, laat nimmer toe dat mijn duister tot
mij spreekt.)
(Jezus, u bent het licht in ons leven, open mij voor uw liefde, o Heer.)
Voorbeden
We zingen Tussentijds 118
25

Zegenbede
Licht dat ons aanstoot in de morgen,
voortijdig licht waarin wij staan
koud, één voor één en ongeborgen,
licht overdek mij, voer mij aan.
Dat ik niet uitval, dat wij allen
zo zwaar en droevig als wij zijn
niet uit elkaars genade vallen
en doelloos en onvindbaar zijn.
Licht, van mijn stad de stedehouder,
aanhoudend licht dat overwint.
Vaderlijk licht, steevaste schouder,
draag mij, ik ben jouw kijkend kind.
Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen
of ergens al de wereld daagt
waar mensen waardig leven mogen
en elk zijn naam in vrede draagt.
Alles zal zwichten en verwaaien
wat op het licht niet is geijkt.
Taal zal alleen verwoesting zaaien
en van ons doen geen daad bekijft.
Veelstemmig licht, om aan te horen
zolang ons hart nog slagen geeft.
Liefste der mensen, eerstgeboren,
licht, laatste woord van Hem die leeft.
Voorganger:
Dat wij ons gezegend mogen weten,
in goede en kwade dagen,
al te goed wetend van dood en leven,
gevend en ontvangend,
zaaiend en oogstend,
mensen van de aarde en kinderen van het licht,
geboren en op weg om te sterven,
maar uiteindelijk geroepen om op te staan,
nu en voor altijd,
Amen.
26