Nr. 3 - Apeldoorn eo - Nederlandse Genealogische Vereniging

AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN
AFDELINGSBLAD 2012 NUMMER 3
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 1

BESTUUR:
Voorzitter:
2
NEDERLANDSE GENEALOGISCHE VERENIGING
AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN
J.W. (Jan) Limpers
Timorlaan 5, 7314 BV Apeldoorn, (055) 578 6529
e-mail: j.limpers@chello.nl
Secretaris, tevens PR-functionaris:
F.C. (Frans) Nelis
Kruizemuntstraat 135, 7322 LG Apeldoorn, (055) 366 53 08
e-mail: secretaris@apeldoorneo.ngv.nl
Penningmeester:
H.A. (Henk) Weltje
Westenenkerweg 103, 7335 CV Apeldoorn, (055) 5418023
e-mail: henk.weltje@telfort.nl
Algemeen bestuurslid:
J. (John) Hamaker
Vlierbessenlaan 4, 7322 HZ, (055) 522 31 34
e-mail: j.hamaker8@chello.nl
Algemeen bestuurslid, PR-functionaris
C. (Carla) Scholten-de Groot
Fortunalaan 142, 7321 GN Apeldoorn, (055) 360 4333
e-mail: carla-scholten@hotmail.com
Afdelingswebsite: http://apeldoorneo.ngv.nl
Webmaster: J.W.G. (Jan) Netelbeek
Klingmakersdonk 212, 7326 GC Apeldoorn, (055) 533 1663
e-mail: webmaster@apeldoorneo.ngv.nl
Afdelingsblad NGV Apeldoorn en omstreken
ISSN: 1571-9014
Verschijnt in 2012 vier maal: maart, juni, augustus en november.
Redactieadres: Kruizemuntstraat 135, 7322 LG Apeldoorn
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

VAN DE VOORZITTER
In 1930 trouwde mijn grootvader Jan Willem Limpers in Den Haag met Catharina Johanna
Clavan (jazeker, de naam Clavan is niet door Koot en Bie bedacht maar bestaat
echt!). Het was zijn tweede huwelijk want zijn eerste echtgenote, de moeder van mijn
vader, was in 1922 overleden. Het huwelijk vond plaats in het oude stadhuis aan de
Groenmarkt in Den Haag. Op de foto zie je het paar naar buiten komen vergezeld van
twee bruidsmeisjes van wie ik de namen helaas niet ken. Maar wat vooral opvalt, is
die lelijke regenpijp naast de ingang. Ik heb een aantal foto’s van familieleden die ook
voor de oorlog in Den Haag zijn getrouwd en door de zelfde uitgang naar buiten zijn
gekomen met steeds weer die regenpijp.
Een aantal weken geleden ben ik weer eens gaan kijken op die plek en wat blijkt: de
regenpijp is verdwenen en de uitgang is rolstoelvriendelijk gemaakt. Ik ben benieuwd
te horen of er onder de lezers ook bezitters van een dergelijke foto zijn!
In mijn vorige bijdrage (zie afdelingsblad 2012 nummer 2) werd de jeugdorganisatie
VCJC genoemd. Een geïnteresseerde lezer vroeg mij wat die afkorting betekent. Welnu:
VCJC staat voor Vrijzinnig Christelijke Jeugd Centrale.
De VCJC werd in het begin van de vorige eeuw opgericht en hoorde thuis in de zuil van
het Vrijzinnig Protestantisme in Nederland. Tot die zuil behoorde o.a. ook het Vrijzinnig
Christelijk Lyceum VCL (de school in Den Haag welke ik doorliep) en de Vrijzinnig
Protestantse Radio Omroep V.P.R.O. later tengevolge van de ontzuiling omgedoopt tot
Omroepvereniging VPRO (zonder puntjes!).
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 3

De VCJC heeft tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw een bloeiend bestaan gekend.
Als voorbeeld: in 1953 woonde ik een Pinksterconferentie bij in Ommen met ruim
2400 deelnemers. De afdelingen van de VCJC organiseerden bijeenkomsten met als
ingrediënten: sporten, volksdansen, praatkringen e.d. En een keer per jaar werd er
gekampeerd.
Sinds de grote veranderingen in de jaren zestig (denk aan: provo, dolle mina, beatles,
ontzuiling enz.) nam de belangstelling sterk af en omstreeks 1980 betekende dat het
einde van deze vereniging. Het zou leuk zijn te vernemen of onder de lezers ook oud
VCJC-ers en/of oud VCL-ers zijn.
VAN DE REDACTIE
Op een mooie dag in juli hebben mijn vrouw en ik een gezellige dag gehad met Jo
Neelis in Landgraaf. Als gevolg van het mooie weer en een computerprobleem kwam
er weinig van uitwisseling van gegevens. We kozen voor een bezoek aan Mondo Verde,
een schitterend park met dierentuin en wereldtuinen rond gebouwen naar onder meer
Chinese, Japanse, Spaanse en Portugese voorbeelden. Kinderen kunnen zich er bovendien
uitleven in attracties en een speeltuin.
Toch hebben we het ook nog wel even gehad over de verschillende namen van een
moeder in de geboorteaktes van kinderen in één gezin. Misschien is het typisch voor
Limburg, dat men het bij de aangifte van een geboorte niet zo nauw nam met de voor-
en achternamen. Zo komt de moeder van de kinderen van Jan Hendrik Ne(e)lis voor
als Maria Sibilla Kreutzer, (Anna) Clara Wetzelaer, Sibilla Catharina Wetzelaer, Clara
Catharina Wetzels en Clara Wetzeler. Aan de reeks gaat één huwelijk vooraf, in 1817,
en dan zijn bruidegom en bruid (in de nog gangbare Franse spelling van de namen):
Jean Neeles, zoon van Joseph Neeles resp. Sibilla Catharina Wetzlaer, dochter van
François Guillaume Wetzlaer en Maria Catharina Creutzen. In 1790 was gedoopt: Sybilla
Catharina als dochter van Franciscus Wilhelmus Wetzlaer en Maria Catharina Creutzen.
Sybilla lijkt echter het eeuwige leven te hebben, terwijl op 14 augustus 1870 aangifte
wordt gedaan van het overlijden van Clara Wetzelaer, 84 jaar, weduwe van Jan Hendrik
Nelis en dochter van Frans Willem Wetzelaer en Maria Catharina Crutzer. Er is echter
rond 1786 geen doop van een Clara te vinden, evenmin als een tweede huwelijk van
Jan (Hendrik) Nelis met Clara. Dat zou ook wel heel vreemd zijn, want Sibilla wordt als
moeder genoemd in 1819, 1826 en 1829 en Clara in 1825 en 1832.
Dat iemand er een potje van heeft gemaakt is nu wel duidelijk, maar we zullen wel nooit
te weten komen wie verantwoordelijk is. Misschien was de vader in de war na de enerverende
gebeurtenis, of hadden de verschillende ambtenaren van de burgerlijke stand
de aangever(s) slecht verstaan en voor het gemak enkele hun bekende namen ingevuld.
Overigens is ook de naam van de vader verschillend geschreven: Jan, Jan Hendrik, Johan
Hendrik, Jean en Nelis, Neelis, Neeles. Ze laten dus Hendrik soms zomaar weg, terwijl
het geen patroniem is, want zijn vader was Pierre Joseph.
4
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

De moraal van dit verhaal is, dat je bij het zoeken in indexen en digitale bestanden rekening
moet houden met het weglaten van soms de eerste, soms de tweede voornaam,
met Franse spelling en met soms toevoeging van voornamen als Anna en Maria. Wil je
gezinnen compleet krijgen, dan is het zaak om zowel op de naam van de vader, als op
die van de moeder te zoeken.
Als je dan ook nog rekening wilt houden met verkeerd overgenomen letters in het digitale
bestand, dan wordt speuren echt een sport. Soms vind je zo’n misser bij toeval. Als
dat mij overkomt, aarzel ik niet om een verbetering dor te geven aan het betreffende
archief. Zo vond ik in de Leidse bestanden toevallig een Limpers in een lijst opgenomen
onder de G van Gimpers. Daar zou je hem toch nooit gezocht hebben?
In dit nummer vindt u weer de beschrijving van de komende bijeenkomsten. De Veluwe
komt dit jaar goed aan bod: wassen en papier hier; bier hier. Historisch goed
onderbouwde verhalen over de historie van de regio. Dat zullen twee goed bezochte
avonden worden. De agenda van de najaarsvergadering kon al in grote lijnen worden
opgenomen, maar het is nog te vroeg voor details. Ditmaal geen thema met huiswerk,
maar een rondetafelbijeenkomst met gelegenheid vor vragen, tips en discussie, waarbij
WieWas Wie ongetwijfeld een van de onderwerpen zal zijn. Met een Nieuwsbrief
per e-mail zullen we u tijdig nadere informatie geven. Net als Gens Nostra besteden
we aandacht aan periodieken; daarbij beperken we ons tot de eigen regio. Na mijn
melding in deze rubriek in het vorige nummer is de correspondentie met de mogelijke
nazaat van Willem III verder gegroeid. Ofschoon er nog lang geen zekerheid is, is het
verhaal al zo interessant, dat we er een artikel met aardige foto’s aan kunnen wijden.
Tenslotte zijn er weer enkele korte berichten: nieuwtjes, iets over de WGOD en een
boekbeschrijving.
De NGV en ook dit blad, is er van en voor de leden. Uw bijdrage voor een volgend nummer
van dit blad zal dan ook welkom zijn.
Veel leesplezier
BIJEENKOMSTEN, EXCURSIES, CURSUSSEN (Zie ook.www.ngv.nl >> agenda)
De Stolp, Violierenplein 101, 7329 DR Apeldoorn; zaal open 19.00 uur en aanvang
programma 19.30 uur; sluiting 21.50 à 22.00 uur. Zowel voorafgaand aan de lezing, als
tijdens de pauze is er gelegenheid voor onderling contact en inzien van de periodieken
van zusterafdelingen.
De Stolp is het zalencentrum van De Maten, waarin ook een vestiging van de bibliotheek
is; het ligt aan het Violierenplein, het grote parkeerterrein bij het winkelcentrum De
Eglantier aan de Eglantierlaan.
Dinsdag 11 september 2012: Papier- en wasserijindustrie op de Veluwe door Huub
Ummels uit Hoog Soeren
Dank zij het van de Veluwe naar de IJsselvallei stromende water konden er watermolens
worden gebouwd. Zo nodig werden er sprengen gegraven voor aanvoer van extra
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 5

water. De waterkracht vond industriële toepassing in papierfabrieken, wasserijen en
(koper)pletterijen. Over de ontwikkeling van de diverse bedrijfstakken, hun onderlinge
samenhang en de wisselwerking tussen de omvang van de bevolking en de markt voor
de diverse producten zal Huub Ummels het een en ander vertellen en met de nodige
beelden illustreren. Dat hij hierbij ook in zal gaan op de met elkaar vervlochten molenaarsfamilies
mag vanzelfsprekend zijn.
Dinsdag 9 oktober 2012: Bierbrouwen en bierbrouwers op de Veluwe door Evert de
Jonge uit Emst
In de middeleeuwen kwam in de Veluwse steden de bierproductie op gang, al was die in
vergelijking met de Hollandse brouwerssteden gering. In de zeventiende eeuw zou in de
Veluwse steden de productie stagneren, maar voor de Veluwse plattelandsbrouwerijen
startte toen een bloeiperiode. Omstreeks 1725 waren er nog 100 brouwerijen op de
Veluwe. Toen in de late achttiende eeuw koffie en thee het bier van tafel verdrongen
sloten de meeste brouwerijen. De laatste ambachtelijke brouwerijen sloten voor 1900
hun poort, mede wegens de opkomst van de stoombierbrouwerijen.
De staat en de stedelijke overheden hieven maar al te graag accijns op het brouwen
en consumeren van bier, terwijl via gilden de bierbrouwer werd gecontroleerd. Hierdoor
zijn er enkele specifieke genealogische bronnen voor het vinden van brouwers
en belastingpachters.
Evert de Jonge schreef er een boek over (zie de rubriek Korte berichten) en hij zal deze
avond met beeldmateriaal de Veluwse biergeschiedenis vertellen, waarbij tevens bronnen
voor genealogisch onderzoek aan bod komen.
Dinsdag 13 november 2012: najaarsledenvergadering en rondetafelbijeenkomst voor
ieders vragen en tips en bijzondere aandacht voor WieWasWie.
Agenda ledenvergadering:
- opening
- notulen van de voorjaarsledenvergadering van 10 april (zie nummer 2012-2, pagina’s
7 en volgende)
- begroting voor 2012 (zie afdelingswebsite)
-
-
-
6
de agenda van de Algemene Ledenvergadering van 24 november a.s. (zie te zijner
tijd de website en de Nieuwsbrief). Afdelingsafgevaardigde is Jan Limpers en Frans
Nelis is plaatsvervanger.
wat verder ter tafel komt
sluiting.
Rondetafelbijeenkomst
Ditmaal geen speciaal thema, maar een open agenda voor vragen en tips op genealogisch
gebied. Nu WieWasWie sinds enige tijd beschikbaar is, kunnen we elkaar als gebruikers
helpen om zo goed mogelijk van de nieuwe mogelijkheden gebruik te maken.
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

Historische Vereniging Wijhe, werkgroep genealogie
Genealogische contactdagen op zaterdag 1 september, 13 oktober en 15 november
in de Oudheidkamer IJsselstreek, Kerkstraat 34, 8131 BZ Wijhe; 10:30 tot 16:00 uur.
Informatie voor beginners en mogelijkheid voor onderzoek in de beschikbare bronnen
en indices. Doorgaans is op deze dagen een lid van de vereniging aanwezig met een
omvangrijk genealogisch bestand van Sallanders op zijn laptop. Zie voor meer informatie
www.historischeverenigingwijhe.nl.
Eerste donderdag van de maand: Bijeenkomst HCC! Afd. Apeldoorn
Wijkcentrum Dok Zuid, 1 e Wormenseweg 460, Apeldoorn; aanvang 20.00 uur.
Op alle eerste donderdagen van de maand biedt HCC een lezing of demonstratie. Ook is
er iedere donderdagavond op de HCC-bijeenkomst in Dok Zuid een genealoog aanwezig
voor hulp. Zie voor meer informatie: www.genealogie.hcc.nl
Zaterdag 22 september 2012: Voorouderdag voor Achterhoek en Liemers,
10-16 uur; Doetinchem, Erfgoedcentrum ’t Brewink, IJsselkade 13.
Genealogische markt ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van de afdeling
Achterhoek en Liemers met informatiestands van de regionale archiefdiensten,
regionale musea, de aangrenzende NGV-afdelingen (waaronder de afdeling Apeldoorn
e.o.) en historische en oudheidkundige verenigingen. Voorts specialisten
op het gebied van genealogisch archiefonderzoek, heraldiek, cartografie en computergenealogie,
en kenners van volkskunst. Ook boekhandelaren, antiquaren,
uitgevers en drukkers van genealogisch werk zullen met hun aanbod aanwezig zijn.
De studiezaal van het Erfgoedcentrum zal op deze zaterdag geopend zijn en er zal een
beperkte mogelijkheid zijn voor een bezoek aan het archiefdepot.
Zaterdag 6 oktober 2012: Dag van de Ouderen, van 10 tot 16 uur op de locatie van de
Christelijke Scholengemeenschap Sprengeloo, Sprengenweg 81, ingang aan de Prinses
Beatrixlaan te Apeldoorn. Thema: Senioren in beweging.
Ook hier zal onze afdeling de genealogie promoten.
Landelijke evenementen
Alle evenementen zijn te vinden op de website www.ngv.nl; linker kolom NGV Actueel,
Agenda; kies in het kader de categorie evenementen waar u meer van wilt weten.
Het 30e Internationaal Congres voor Genealogische
en Heraldische Wetenschappen wordt van
24 tot 28 september 2012 gehouden in Maastricht,
met als thema ´Grenzen in genealogie en
heraldiek´.
Meer informatie op http://congress2012.info
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 7

OVER DE LEDEN VAN DE AFDELING
Een hartelijk welkom aan onze nieuwe leden:
Mevrouw M. Trémon-Naber, Pau, Frankrijk en de heren S.J. Schimmel te Velp, A.M.
Zuethof te Warnsveld, C. Kruijff te Ugchelen en D. Broeren te Zwolle.
Registratie op de NGV-website
Door u te registreren op de website kunt u ten volle profiteren van de mogelijkheden
van de site. Begin juni staan 212 leden en 373 gasten (van wie een aantal uitsluitend
voor de nieuwsbrief) bij van onze afdeling geregistreerd. Vooral de mogelijkheden tot
uitwisseling via de website zijn de moeite waard. Plaats een of meer stambomen door
middel van en Gedcomfile op de stamboompagina en geniet van de geweldige hoeveelheid
aan informatie die daar te vinden is. Ook vele gasten hebben deze weg gevonden
en hun gegevens via ‘Stamboom’ gedeeld.
Nieuw e-mailadres?
Denk eraan om dat ook in uw profiel in te voeren, dan blijft u verzekerd van ontvangst
van nieuwsbrieven.
EXCURSIE NAAR DE KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK IN DEN HAAG,
woensdag 9 mei 2012
Frans C. Nelis
Al op het perron van spoor 1 in Apeldoorn wisten 8
excursiegangers elkaar te vinden. We konden allen
in hetzelfde rijtuig in een stiltecoupé een plaats
vinden. Toen de trein na de stop in Amersfoort
weer vertrok bleken nog twee leden stilletjes in
de coupé te hebben plaatsgenomen. Aangekomen
op Den Haag Centraal was als gevolg van de
ingrijpende verbouwing van het stationsgebouw
even zoeken naar een doorgang naar de Prins
Willem-Alexanderhof, maar we waren keurig
even na elven binnen in de Koninklijke Bibliotheek. Daar bleek John Hamaker als kwartiermaker
te hebben gefungeerd en hij wachtte ons op met de heer Neuman, die ons
de komende uren zou bezighouden. Hij begeleidde ons naar de tentoonstellingsruimte
van De Verdieping van Nederland, waar een expositie over 400 jaar betrekkingen met
Turkije was ingericht. Daar toonde hij een introductiefilm over ontstaan en werkwijze
van de KB. Zo werden we herinnerd aan Lodewijk Napoleon, die in de korte tijd dat hij
in ons land was toch een respectabel aantal nationale en koninklijke instituties heeft
opgericht, zoals de Koninklijke Bibliotheek en het Rijksarchief. De film toonde ook het
digitalisatieproces van kranten.
8
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

Vervolgens leidde de heer Neuman ons rond door het ruime gebouw met zijn lees- en
studiezalen en talloze stellingen met te raadplegen boeken. Alles naar thema georganiseerd
en desnoods met een plattegrondje erbij goed te vinden. Vanzelfsprekend
staan er ook beeldschermen om de catalogus en gedigitaliseerde werken te bekijken.
Telkens weer kregen we een stukje uitleg en wetenswaardigheden te horen. Dank zij
de rondleider mochten we een kijkje nemen in het gigantische depot: enkele voetbalvelden
groot met vele kilometers archief. Dat is ook wel nodig, want er wordt van
iedere Nederlandse uitgave en van elke volgende druk een exemplaar bewaard. Daar
werd ook duidelijk, dat als gevolg van de focus op digitaliseren het aantal malen, dat
boeken worden opgehaald is teruggebracht tot enkele malen per dag. Dat gebeurt
dan in die geweldige doolhof van het depot door medewerkers, die zich te voet door
de smalle gangetjes reppen. Om veiligheidsredenen valt dat niet te versnellen, want
er zijn tegelijk meerdere personen bezig en op hoeken heb je geen uitzicht. Het viel
ons op, dat de boeken in het depot op de schappen zijn gesorteerd naar formaat. Dat
is om de ruimte efficiënt te benutten. Doordat ze bovendien op nummer staan is een
boek toch altijd snel te vinden.
We hebben de heer Neuman hartelijk bedankt en hem de loep en de boekenleggers
van de NGV aangeboden.
De rest van de dag kon naar eigen inzicht worden besteed en de terugreis kon op een
zelfgekozen tijdstip worden aangevangen. Eerst gingen de meesten voor koffie en lunch
naar La Place binnen het complex; daarna gingen sommigen naar het Nationaal Archief
en anderen, onder wie uw redacteur, naar het CBG, waar toevallig ook Jos Kaldenbach
aan het onderzoeken was.
Tot mijn genoegen vond ik in de boekenkast een serie van vijf publicaties van de NGVafdeling
Rijnland (die vanzelfsprekend ook in ons eigen VC te Weesp aanwezig is). In
de kohieren van de 400 e penning van Rijnland vond ik informatie over de familie Van
der Ham te Leiden. Die familie zou via de naam Louris goed kunnen aansluiten bij mijn
voorouders, maar het zou ook mogelijk zijn, dat er tegelijk een gereformeerde en een
katholieke Louris in het Rijnland hebben gewoond; de een in Leiden/Voorschoten, de
ander in Stompwijk. Zo blijft er altijd reden voor verder onderzoek. Helaas ontbreken
in Leiden de doopgegevens van cruciale jaren.
Mijn indruk is, dat ook de andere deelnemers kunnen terugzien op een welbestede
dag.
BIJDRAGEN VAN LEDEN OVER ‘ANDERE BRONNEN DAN DE GEIJKTE DTB EN BS’
Joanne Jurgens-Lulofs is de laatste tijd in Amsterdam aan het zoeken en heeft met
Harmen Snel gezocht naar een broer van een grootvader, die uit Leer/Emden kwam.
Zij meende dat ene Warnaar Lulofs familie zou zijn. Harmen heeft toen opgezocht, dat
het Archief Desolate Boedelskamer het faillissement van deze man (circa 1741) zou
hebben. Dat bleek echter een zus van Warnaar te zijn. Joanne vond rond 1741 wel meer
informatie in Amsterdam.
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 9

Dit onderzoek kreeg een nieuwe impuls door de ontvangst van twee dozen met materiaal
van enkele achterneven. Daarin zat onder meer een boekje van 1750 van een openbare
verkoping met de uiteindelijke prijzen in potlood er bij geschreven. Dat boekje was van
een oudoom Warnaar.
Al onderzoekend ontdekte Joanne in Amsterdam het huis waar een voorouder had
gewoond. Ze is enthousiast over de onderlinge contacten door haar onderzoek met
familie en andere onderzoekers.
Henk Weltje heeft een eigen website www.henk-weltje.nl met familiegegevens en foto’s
erop. Dat heeft hem reacties opgeleverd met geëmigreerde familie en bekenden daarvan.
Sommige brieven waren vergezeld van foto’s. Meest bijzonder was de ontvangst
van een foto van zijn grootvader op 15-jarige leeftijd.
Hij heeft onderzoek gedaan in Asendorf ten zuiden van Bremen in het Grafschaft Hoya.
Hij heeft contact en leuke uitwisseling met een onderzoeker daar.
In Londen vond hij een Weltje Road in de London Borough of Hammersmith and Fulham.
De straat loopt van de Thames naar King Street en kruist de Great West Road, die in het
verlengde ligt van Hammersmith fly-over, ten westen van Hammersmith Bridge. In de
bibliotheek van Hammersmith vond hij veel verhalen over de vernoemde Louis Weltje.
Diens voorouders kwamen uit Braunschweig (Kurfürstentum Braunschweig-Lüneburg
met residentie te Hannover, waar ook het Grafschaft Hoya deel van uitmaakte. Red.)
Henk werkt graag met Delft Digitale Stamboom en vindt het archief Delft ook zeer de
moeite van een bezoek waard. Hij vond in Duitsland
goed toegang tot Lutherse kerkarchieven.
Frans Nelis vond in de Apeldoornse bibliotheek,
toen deze nog gevestigd was op de hoek van de
Regentesselaan en de Gen. Van Swietenlaan de
serie jaarboeken (Bijdragen en mededelingen)
van de Vereeniging tot beoefening van Geldersche
geschiedenis, oudheidkunde en recht. De reeks
staat nu in CODA-kenniscentrum en is ook op CD
beschikbaar. Tijdens de lange middagpauzes (lang
genoeg voor de Apeldoornse gemeenteambtenaren
om naar huis te gaan voor een warme
maaltijd) besteedde hij zijn tijd aan het achter
elkaar doorbladeren van die boeken en zo kwam
hij de Registers op de leenaktenboeken van het
Vorstendom Gelre en het Graafschap Zutphen
tegen en ook die van het Overkwartier. Boeken
met de leengeschiedenis van onroerend goed en
rechten van de 15 e (soms al vanaf de 14 e ) tot en
met de 18 e eeuw. Een mooie kennismaking met
de Gelderse bezittende klasse met zelfs enkele
bekende namen uit zijn beginnende genealogi-
10
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

sche hobby. Bij de reeks houders (hulders) zijn dikwijls de familierelaties vermeld.
Als voorbeeld een pagina met gegevens van aktes betreffende Beest (nu Beesd), waar
de families Pieck en Van Tussenbroeck in voorkomen. Via voorouders De Heus en Van
Baalen komt Frans in zijn kwartierstaat bij Nelis terecht.
Een heel andere bijzonder bron gaat over een ramp. Na een geweldige overstroming
van ‘s lands rivieren in de laatste dagen van februari en de eerste van maart van het
jaar 1784 werden in het hele land inzamelingen gehouden van “liefdegiften”, waarna
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 11

een commissie van 14 vooraanstaande heren in een boek verantwoording aflegde van
de ontvangsten en uitdelingen. Per gemeente worden alle ontvangers genoemd met
het voor verschillende schades toegekende bedrag. Zo kreeg Hermanus Wennekes te
Rijswijk 30 gulden voor ‘verloren beijen’. Blijkbaar waren bijen ook toen al waardevol
voor ons fruitland tussen Maas en Waal en was Hermans imker. Dit boek is te vinden
in het Streekarchief Bommelerwaard en in het Gelders Archief.
Over de overstroming van 1861 van de Bommelerwaard vond Frans in de eerder genoemde
Bijdragen en Mededelingen deel 64 op pagina 188-195 de bijdrage van A.J.
Schimmelpenninck van der Oije “Herinneringen aan de overstrooming van den Bommelerwaard
in 1861.
Frans verklaart zijn belangstelling voor de Bommelerwaard uit de kwartierstaat van zijn
vrouw, Ria Wennekes. Hermanus (Mannus) Wennekes te Rijswijk is nummer 64 in haar
kwartierstaat en als haar grootvader in Rotterdam met Stefaan van Os trouwt, wordt
er een Bommelerwaardse familie aan toegevoegd.
Carla Scholten vond in Zeeland in het Watersnoodmuseum lijsten met namen van
degenen die in 1953 tijdens en na de ramp hebben geholpen.
Drenlias biedt gegevens uit haardstedenregister en kerkgeldregistratie. Cartago, het
digitaal oorkondeboek Groningen en Drenthe, is van belang voor het vinden van gegevens
over personen vóór 1600. Oorkonden zijn akten die dienen als bewijs voor een
juridische handeling.
Voor informatie over graven maakt ze graag gebruik ban www.graftombe.nl en www.
schiltmeijer.nl. De begraafplaats Nieuwe Oost (Amsterdam) heeft een eigen website.
12
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

Ger Kamstra is speciaal uit Wageningen gekomen voor het thema. Hij begon 10 jaar
geleden met onderzoek en heeft al ontdekt dat er meer aankleding voor een familiegeschiedenis
te vinden is dan hij in het begin dacht. Hij hoopt op tips.
Uit de zaal krijgt hij de tip om de cursusboeken van Teleac, die in de bibliotheken te leen
zijn, eens door te nemen. Daarin staan de diverse bronnen met voorbeelden vermeld.
Het boek ‘Lezen in Gelderse en Overijsselse bronnen’ is niet alleen een goede gids voor
het lezen van oud schrift, maar wijst ook de weg voor aspecten als tijdrekenkunde, maten
en gewichten, bestuur, rechtspraak, waterschappen, persoonsregistratie, belastingen en
armenzorg. In CODA-kenniscentrum en ander bibliotheken/archieven zijn nog diverse
andere goed bruikbare boeken te vinden, waaronder diverse handleidingen voor het
gebruik van het genealogisch programma Aldfaer. Op de homepage van www.geneaknowhow.net
kun je doorklikken op Genea-lokaal, waar elektronische cursussen staan
om te downloaden en vervolgens off-line in eigen tempo te volgen.
Ger vertelt, dat in 1905 een deel van de familie (Hamming en De Boer) naar de VS
verhuisde. Binnen de familie is veel contact onderhouden. In 2003 ontstond het idee
van een reünie. Dat werd uitgevoerd en er kwamen 70 mensen op af. Gevolg was, dat
er veel oude spullen tevoorschijn kwamen. Ger vertelt over een ontmoeting met een
Hamming in Canada. Later bleek, dat nogal wat mensen die niet verwant waren zich
naar dezelfde boerderij hadden genoemd.
Mario Prudon heeft uit een veelheid aan bronnen er enkele bijzondere gekozen.
- Schepengerecht Deventer met een speciaal boekje over buitenechtelijke geboorten.
Vrouwen noemden soms in barensnood (onder dwang van de vroedvrouw) de naam
van de vader.
- Verslag van de gemeentelijke gezondheidscommissie te Nijmegen: over slechte toestanden
in woningen (met adres).
- POP-gids (Personen Op Papier) een uitgave van 1997 met gigantisch veel bronnen.
J. van der Kuip kwam in het archief te Zutphen in een kaartenbak een artikel over een Carmiggelt
tegen, dat hem op en interessant spoor zette. Hij onderzoekt de familie Van der
Kuip uit Drachten en kwam zo aardige verhalen tegen over zwervende landlopers.
Nel Bel is blij met www.genver.nl om op een handige manier bij de aktes van Familysearch
te komen. Niet alleen de aktes van de burgerlijke stand zelf, maar ook huwelijkse bijlagen
zijn zo te vinden. Daarnaast gebruikt zij Van Papier Naar Digitaal van Geneaknowhow
voor toegang tot indices en kopieën van DTB’s.
Auke Vlietstra heeft opgemerkt, dat er een boek over Sneek is verschenen met veel
goede informatie. Hij heeft veel gehad aan informatie uit volkstellingen en aan het
kohier van de hoofdelijke omslag van 1748. In die tijd is ook in Münsterland een dergelijke
actie geweest.
De website van de Nederlandse Volkstellingen www.volkstellingen.nl verschaft toegang
tot alle tabellen van de volkstellingen die in de periode 1795-1971 werden gepubliceerd.
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 13

Het gaat om tellingen van de jaren 1795, 1830, 1840, 1849, 1859, 1869, 1879, 1889,
1898, 1909, 1919, 1920, 1930, 1947, 1956, 1960 en 1971. Ook de meeste toelichtingen,
inleidingen en bijlagen (zie de documentatie) zijn digitaal beschikbaar. In totaal zijn ruim
40.000 pagina’s, oorspronkelijk gepubliceerd in 200 banden, toegankelijk gemaakt.
Jan Limpers vond in Leiden het archief van de grofsmederij: maar liefst 6 meter archief.
Ga daar maar eens in zoeken naar relevante informatie, want er is (nog) geen inventaris
van. Er moet ergens iets in te vinden zijn over zijn overgrootvader Jan Willem Limpers.
Voorlopig dus geen gebrek aan werk.
Jan haalt veel interessante berichten uit gedigitaliseerde kranten, zoals die te vinden
zijn op de website van de KB en van diverse regionale archieven, zoals Leiden (RAL),
Haarlem (NHA) en Alkmaar (RHCA). (Overigens beschikt ook ons Verenigingscentrum
in Weesp over Gedigitaliseerde kranten op CD-rom. Red.)
PERIODIEKEN UIT DE REGIO, jaargang 2011
14
Nieuwsbulletin Felua, 25e en 26e jaargang
Nr. 3-4 (verschenen mei 2011): Elze Luikens: Napoleon en de tabaksteelt
in het arrondissement Arnhem; L. Aardoom: Heden en
toekomst van een Apeldoorns landgoed (Berg en Bosch) vanuit
het Sophiapark; A.J. Plaisier: Mond- en klauwzeer op de Veluwe,
de crisis van 2001.
Nr. 1-2 (verschenen november 2011): Evert de Jonge: De Veluwse
vloot, een onbekend aspect uit de Opstand; Annemiek Rens: Gust.
Van de Wall Perné, kunstenaar van de Veluwe.
Kroniek, Oudheidkundige Kring Voorst, 34 e jaargang
Nr. 1 Wim Tempelman: De verdwenen straat (de Bemmelstraat tussen de Mozartstraat
en de Duistervoordseweg); J. Lubberts: Het buitentoilet; Milly Westerhuis-Duvoort: Herdenkingsmonumenten
en kunst in de openbare ruimte; Dirk Otten: Het optreden van
Lebuïnus en de kerstening van de Saksen; Jan Groenenberg: Eerste diertransport door
de lucht naar Londen; J. Lubberts: Van magistraten en gewone mensen …, problemen
met schooljuffrouw Veenstra in 1888; G. van Zijl: De aanleg van
de E8/A1 in de gemeente Voorst; Martijn Grievink: De Appense
Dijk, een bijzondere dijk uit de vergetelheid gehaald.
Nr. 2 G.H. van der Goot-van Eck: De Peppelenkamp en De
Ooievaar te Terwolde; J. Lubberts: Brandweer in de gemeente
Voorst (vanaf 1808); B. ten Bosch: Stamboom (oorsprong families
Ten Bosch); Jan Groenenberg: De Oude Tol te Nijbroek;
Jan Engbers: Nog meer petroleumstelherinneringen uit de
petroleumsteltijd; M.G. Wiegers: De familie Gansevles aan
de Ganzevlesweg in Teuge; W. Tempelman: Rampspoed over
Hamaland (verzetsman Anton Siedenburg).
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

Nr. 3 Jan Groenenberg: Hof Ten Dale (nieuw onderkomen voor de OKV); Annemarie
Geerts: Een geheimzinnige doos in het gemeentearchief (vol met microscoopplaatjes
met plantaardig materiaal); H.G.H. van der Goot-van Eck: Boerderij Emstermate; J. Lubberts:
Sollicitaties van artsen in Voorst in 1841 (Abraham Scharp) en 1843 Adolf Fredrik
Henri de Lespinasse); Wim Tempelman: Honi soit qui mal y pense (over de zelfdoding
van gemeenteontvanger Besier in 1911); Jan Groenenberg: Houten lippen in Twello
(Lippennegerinnen).
Nr. 4 B.W. van ’t Erve en J. Lubberts: Het markenboek van Voorst en Noord Empe (1) met
kaart van marken in de regio; Jacomie Bosch-ten Bosch: Herinnering aan mijn schooljaren
in Terwolde in de jaren dertig; J. de Graaf +, bewerkt door A.A. Vlietstra: En de
keizer kwam … niet naar Voorst; Wim Tempelman: Zo werd Kees mijnheer (Kees Engel,
kwajongen van Stadwijk); G.J. van Zanten: De Vollehand vanuit Deventer perspectief.
Rondom de toren, Historische Vereniging Wijhe
Nr. 88 (apr) G.J. Veerman: Conny Stuart (Cornelia van
Meijgaard); H. Huiberts: De Wijhenaar van 24 mei 1952
over het gemeentehuis van Wijhe; Geert Hetterscheid:
Terug naar toen: koken op een petroleumstel; uit de tijd
van spons en griffeldoos; Anton Heijmerikx: Bijzondere
Vrijwillige Landstorm Wijhe, deel 1 (deel 2 in nr. 89) ;
H.G. Dijk: Voettocht tussen Leugenhorst en Waarheidsdrost
deel 4 (deel 5 in nr. 89 en 90): Landgoed De Gelder,
Het spookhuis ‘Het Achterhuis’, De Brabantse wagen
en De dikke boom van Wijhe.
Nr. 89 (sep) Willem Visser: Hoe het was in Wijhe, deel
3; G.J. Veerman: De Kozakken in Wijhe en omgeving;
Geert Hetterscheid: Herinneringen aan de dorpskruidenier; Freerk Kunst: Schenking
archief KPO Boerhaar; Raadsel naamgeving Stoombootweg opgelost
Nr. 90 (dec) Freerk Kunst: schenking archief CDA Wijhe; G.J. Veerman: Straatnamen
in Wijhe (5); Geert Hetterscheid: Terug naar toen: De melkkoker; De mattenklopper;
Riny van der Kolk: Herinneringen aan het winkeltje in Herxen; Freerk Kunst: Dichterlijke
reclameleuzen Wijhese middenstand.
Ampt Epe, Historische Vereniging voor Emst-Epe-Oene-
Vaassen
Nr. 180 (feb) René E. Taselaar: Cassa, burgemeester van Epe
in 1944 en 1945; Jan Kiesbrink in gesprek met mevrouw D.
Bosch-Booneman over: De gevolgen van het bombardement
op Oene in 1945; Peter Stork: Historisch grondgebruik in de
gemeente Epe (13) Beken en watermolens (vervolgd in nr.
181); Hans van Ouwerkerk: De Toko; Dianne Hamer: Wandelen
in de 19 e eeuw; Jan de Graaf: Uit de historie van Oene;
Oener Coöperatieve Verbruikersvereniging (slot in nr. 181);
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 15

Wim van ’t Einde: 400 jaar reformatie in Vaassen (2) Opkomend calvinisme.
Nr. 181 (apr) Els van Vemde: Een herinnering aan Aalt van Vemde (1911-1965), Eper
verzetsman – oprichter van de Remboe – voordrachtskunstenaar (deel 2 in nr. 184);
Jannie Jacobs-Berkhoff: een kinderrijk gezin in Achterdorp; Gerhard Berkhoff en Aaltje
Beekhuis; Dianne Hamer: Wandelen in de 19 e eeuw (2); Peter Stork: Herinneringen van
Gerrit van Laar van de steenderbult in Emst; Henk Kloezeman: Nieuwe straten, oude
namen, Emst Gelders kwartier, nieuwe woonwijk.
Nr. 182 (jun) Willy Smit-Buit: Gescheiden na de dood, over de laatste rustplaats van
de baron en de barones van de Cannenburch (vervolgd in nr. 184); Aaltje van den
Bremen-van Vemde: Hempskneupies, et leven op de boerderie’e (deel 1, vervolg in nr.
184); Dianne Hamer: Wandelen in de 19 e eeuw (3); David Schermers: Herinneringen
aan Vaassen en de dorpsschool; Jan Kiesbrink: Lijkwagenvereniging Oene; Eef Brummel:
Voorjaarsexcursie Grote Kerk Epe; Wim van ’t Einde: 400 jaar reformatie in Vaassen (3)
Het begin van de Vaassense Reformatie.
Nr. 183 (sep) Evert de Jonge, Aart Schurink, Gerrit Kouwenhoven: Terugblik op 50 jaar
Ampt Epe; In dit nummer ook interviews met leden en impressies uit de voorbije verenigingsjaren;
L. van den Bremen: Boekweit; F. Zandstra: Een koninklijk bezoek aan Epe; W.
Terwel: Een liefdesbrief uit 1704; Frans Schumacher: Het jaar 1961 (het oprichtingsjaar
van Ampt Epe); G.S. van Lohuizen: De Dorpsbeek; R. Paasman: Sanitaire voorzieningen
in de scholen te Epe in 1875; P.E. Berkhout: Epe uit enkele oude standaardwerken; C.
Kleijn-Witteveen: De Prins Bernhardtoren.
Nr. 184 (dec) Interview met Dianne Hamer n.a.v. haar boek ‘Sophie, Koningin der Nederlanden’;
Jan Paasman: De eerste Eper boekhandel; Eef Brummel: Jubileumviering
50 jaar Ampt Epe; Frans Schumacher: Kerstviering op de Cannenburch.
De Marke, oudheidkundig mededelingenblad. 35 e jaargang
Nr.1 (mrt) Henk Phielix: Brummen in het begin van de oorlog,
een greep uit Brummensche Couranten uit de zomer van 1940;
Jaap van der Weel: Een bezoek aan Hoenderloo in 1849; Wietse
Venema: Oosterhuizen; Gerrit van de Spreng: Eerbeek in oude
ansichten; Willem Reusink: Een stukje oud Loenen (vervolgd
in nr. 2); Piet Willemsens: Bethel, ooit een kerk; Jaap van der
Weel: Notarissen van Brummen; Marianne Zadelhof: ‘En exil’,
Arnhemse evacués in Brummen.
Nr. 2 (jun) Willem Reusink: Veld- en boerderijnameninventarisatie
Brummen; Piet Willemsens: Arie van Bodegom, kenner van
het oude Brummen; Marianne van Zadelhof: Groen door Oranje, presentatie van het
nieuwe boek van Berthus Maassen en Ini Maassen-te Brake; Jaap van der Weel: Hall in
de kadastrale atlas; Eric Kleverwal: Graven in het verleden aan de hand van ansichtkaarten;
Giel Schut: Apeldoorn-Dierens kanaal, een reactie; Joop Zengerink: Verzamelfestijn
Gorssel (19 maart); H. Hilkemeijer: Muziektenten in de gemeente Brummen; Willem
Reusink: Uit de oude (Brummense) doos.
16
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

Nr. 3 (dec) Corrie C. de Kool: Leonard Springer op kasteel Ter Horst; Wietse Venema:
de buurtschap Engeland; Marianne van Zadelhof: 100 jaar meisjes scouting; Willem
Reusink: Boerderij De Knoevenoord; Henk van Harreveld: De hobby van fysicus, dr G.J.
Schutten: scheepvaarthistorie.
DE ZOEKTOCHT VAN JOSIEN HAARSMA NAAR DE GESCHIEDENIS
VAN JOHAN DERK GOTTSZKI
Frans C. Nelis met medewerking van Josien Haarsma
De uitdaging voor Josien kwam eind 2011, toen een collectie oude familiefoto’s tevoorschijn
kwam. Beide grootouders bleken onderwijzer te zijn geweest en overgrootvader
Johan Derk Gottszki, leraar geschiedenis, is te zien op een foto van het lerarencorps van
de Normaalschool (kweekschool) te Zwolle; hij zit vooraan rechts.
Ze ging zoeken naar de herkomst van Johan Derk en vond op de site van het Historisch
Centrum Overijssel de gegevens van het huwelijk in 1882 van Johan Bernard
Gottszki en Jannetje Jonker. Dat was 15 jaar na de geboorte van Jannetjes zoon Johan
Derk die bij dit huwelijk werd geëcht. De “oude doos” bevatte ook stukken uit 1881
van de Zwolse kweekschool, waar Johan Derk toen studeerde, waaruit bleek dat hij
zich toen al Gottszki noemde. Dat riep genoeg vragen op om de geboorteakte van Johan
Derk op te zoeken in de burgerlijke stand van Wijhe. Die akte bevat in de marge
een aantekening van de erkenning in 1882. De volledige tekst is in onderstaande parenteel
opgenomen. Er blijkt uit, dat niemand minder dan een doctor in de medicijnen
optrad als verloskundige en dat baron Knobelsdorf, de burgemeester zelf, optrad
als ambtenaar van de burgerlijke stand.
Uit het feit dat de nieuwe wereldburgen de namen Johan Derk kreeg valt op te maken,
dat Johan Bernard Gottszki al een vinger in de pap had. In de familie Jonker kom je een
dergelijke extra voornaam namelijk niet tegen, terwijl dat in Duitsland vaker voorkomt,
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 17

of zelfs gebruikelijk is. De tweede naam is dan de roepnaam. [Ik ken dat gebruik via mijn
voorouders Johan Heinrich Stüve, gedoopt te Bakum in het Oldenburger Münsterland,
die in Haarlem (Johan) Hendrik Stüve heette en Bernardus Hendrikus Nagtegaal, gedoopt
te Hamburg, roepnaam Hendrik.]
Wat had Johan Bernard Gottszki in Zwolle te zoeken? Josien denkt, dat hij als metselaar
werk had gevonden bij de bouw van stationsgebouwen. Er werd in en rond Zwolle
namelijk druk gewerkt aan de aanleg van spoorwegen. Drs. F.C. Berkenvelder schreef
hierover in een brochure naar aanleiding van Zwolle 750 jaar stad (van 1980):
“De komst van de spoorwegen veranderde veel voor Zwolle. Op 7 oktober 1862 legde
de geboren Zwollenaar Thorbecke de eerste steen voor de spoorbrug over de IJssel en
twee jaar later kwam de spoorlijn naar Utrecht klaar [6 juni 1864]. Daarna volgden de
lijnen naar Kampen in 1865, naar Deventer in 1866, naar Meppel in 1867, naar Almelo
in 1880 en naar Apeldoorn in 1890.”
Het Zwolse station van de Staats Spoorwegen, type 1 e klasse werd op 10-11 mei 1866
door koning Willem III geopend. Dat was toevallig zo ongeveer negen maanden voor
de geboorte van de kleine Johan Derk.
Stationsplein Zwolle rond 1900 (via stationsweb.nl)
Volgens de geboorteakte van haar zoontje woonde Jannetje Jonker in 1866 nog in Apeldoorn.
De kaartjesindex van het bevolkingsregister heeft mij dat niet kunnen bevestigen.
18
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

Zij woonde in elk geval in de periode 1850-1860 niet bij haar moeder. Blijft vooralsnog
de vraag of zij als 17-jarige ergens in dienst was gegaan, of misschien op reis. Zo blijft
ongewis waar haar zoontje is verwekt. Door wie is een andere vraag. Willem III blijft
een goede kandidaat, gezien de treffende gelijkenis van Johan Derk met de officiële
zoon prins Wiwill (Willem Nicolaas Alexander); zie het vorige nummer. Ik noemde al de
aangifte van de geboorte door een doctor in de medicijnen aan baron Knobelsdorf. In
de tijd dat baron De Vos van Steenwijk op het goed De Gelder te Wijhe woonde, kwam
het koninklijk jachtgezelschap daar na de jacht wel bijeen. Het lijkt zeer aannemelijk,
dat dit ook in de tijd van baron Knobelsdorff al gebeurde. Zo is de keus van Wijhe als
plaats voor de bevalling van Jannetje te begrijpen.
Het is opvallend, dat Johan Derk kon gaan studeren aan de kweekschool; dat kon niet
iedereen zich veroorloven. Een financiële tegemoetkoming van de kant van de natuurlijke
vader zou veel verklaren. Jannetje Jonker was overigens een redelijke partij voor
Willem III, die vaker een tijdelijke partner vond in de families van papiermakers. In
mijn kladoverzicht van zijn partners komt het geboortejaar 1823 vaker voor, terwijl de
oudsten van 1813/1814 zijn en de jongste, koningin Emma, van 1858.
Nog even terug naar de late trouwdatum van Johan Bernard Gottszki en Jannetje Jonker.
Dank zij www.genver.nl en Familysearch was het mogelijk de bijlagen bij de huwelijksakte
te bekijken. Daaruit blijkt, dat Johan Derk al op 6 juli 1865 van de pastoor van Vreden
een extract uit het doopregister kreeg betreffende zijn wettige geboorte als zoon van
de metselaar Anton Gottszki en Catharina Feldhaus. Op dezelfde dag kreeg hij van
dezelfde pastoor Lorenbeck een extract uit het dodenboek betreffende het overlijden
van Maria Ibing. Reeds de volgende dag waarmerkt de burgemeester van Vreden deze
stukken voor de echtheid van de handtekening van de pastoor. Het lijkt erop, dat Johan
Bernard in eerste instantie met deze stukken in ons land aan de slag kon, want pas in
september 1882 volgt legalisering van de aktes te Ahaus door de Regeringsassessor;
op 19 september te Münster door het Koninklijk Pruisisch Regerings-Presidium; op 25
september te Berlijn namens de Minister van Buitenlandse zaken van het Duitse Rijk;
op 30 september 1882 te Berlijn door de Kanselier der Koninklijke Legatie; op 2 oktober
1882 voor de Minister van Buitenlandse Zaken door de Secretaris Generaal. Tenslotte
verklaart de beëdigd translateur voor de Hoogduitse taal bij de arrondissementsrechtbank
van Zwolle het uittreksel getrouw uit het Duits vertaald te hebben.
Josien Haarsma en ik hebben de indruk, dat Johan Derk al die jaren bij Johan Bernard
en Jannetje heeft gewoond onder de familienaam Gottszki, maar dat pas tijdens zijn
studie aan de kweekschool bleek, dat een huwelijk van zijn ouders aan zijn wettiging zou
moeten voorafgaan en dat die wettiging nodig was om een aanstelling als onderwijzer
te kunnen verwerven.
Dit verhaal bevat nogal wat nader te onderzoeken zaken. Zo kan het bevolkingsregister
van Zwolle nog bruikbare informatie opleveren, evenals een eventueel testament van
een van de hoofdrolspelers. Uiteindelijk kan slechts een DNA-onderzoek te zijner tijd
zekerheid brengen.
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 19

Parenteel van Jannetje JONKER
I.2 Jannetje JONKER, geboren 15 december 1823 om 12:00
uur te Apeldoorn, overleden 13 januari 1897 te Zwolle,
73 jaar. Dochter van Derk Jonker, papiermaker(sknegt),
geboren 25 september 1781 te Heerde, overleden 27
januari 1846 te Apeldoorn, 29 april 1815 te Loenen
gehuwd met Aaltje Jansen van Assen, geboren 11
januari 1793 te Twello en overleden 24 oktober 1862
te Apeldoorn.
Korte relatie (1) circa 1866 (te Apeldoorn?) met Willem
Alexander Paul (Willem III) van ORANJE-NASSAU,
Koning der Nederlanden (1849-1890), Prins van Oranje
Nassau, Groothertog van Luxemburg (1849-1890),
geboren 19 februari 1817 te Brussel, België, gedoopt
(NH) 31 maart 1817 te Brussel, België, overleden
23 november 1890 te Apeldoorn (Het Loo) 73 jaar,
Jannetje Jonker
begraven 4 december 1890 te Delft, zoon van Willem
Frederik George (Guillot) van ORANJE-NASSAU (Willem II), Koning der
Nederlanden (1840-1849), Prins van Oranje Nassau, Groothertog van Luxemburg
(1840-1849), en Anna Paulowna van RUSLAND, titel: Grootvorstin van Rusland.
20
Johan Bernard Gottszki
Gehuwd (2) op 58-jarige leeftijd 14 november 1882 te
Zwolle. Echtgenoot is Johan Bernard GOTTSZKI, 1882:
metselaar, geboren 23 februari 1820 te Vreden (Pruisen),
overleden 1 oktober 1900 te Zwolle, 1882: Zoon van Anton
Gottszki en Catharina Feldhaus; weduwe van Maria Ibing.
Auszug aus dem Totenbuche (Nr. 266) der Pfarrkirche in
Vreden: Maria Ibing is overleden 13 mei 1863. (Datum
uittreksel: 6 juli 1865.). Verklaring van Bernard (Johan
Bernard:) alles nog een keer verklaard; ondertekend door
de burgemeester op 19 september 1882.
Uit de eerste relatie:
1. Johan Derk GOTTSZKI (Jonker) (zie II.1).
“Op heden 15 Feb 1867 verscheen voor ons, Frederik Wilhelm Adriaan Karel Baron
van Knobelsdorff, wethouder ambtenaar van de Burgerlijken Stand der gemeente
Wijhe Ubbo Petrus Tjaden, 69 jaren, Medicinae doctor, wonende te Wijhe, geadsisteerd
met twee getuigen, de eerste genaamd Gerrit van Werven, 75 jr., zonder beroep,
wonende te Wijhe en de tweede Jan Wolter Roelvink, 52 jr., tuinman, wonende
te Wijhe, dewelke ons heeft verklaard dat Jannetje Jonker, 43 jr., zonder beroep,
verblijf houdende te Wijhe, wonende te Apeldoorn, in zijn tegenwoordigheid op de
twaalfden dezer te half elf ure ten haren huize, buurschap Dorp, is bevallen van een
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

kind van het mannelijk geslacht aan hetwelk de voornamen zijn gegeven van Johan
Derk. In de marge: Dit kind is bij het op 14 Nov 1882 tussen Johan Bernard Gottszki
en Jannetje Jonker te Zwolle voltrokken huwelijk voor het hunne erkend en vervolgens
gewettigd. (Get. Rambonnet. In fidem: de Griffier.)” (Geboorteakte Zwolle nr. 28)
II.1 Johan Derk GOTTSZKI (Jonker), 1897: onderwijzer, geboren 12 februari 1867 om
22:30 uur te Wijhe, overleden 8 oktober 1957 te Zwolle, 90 jaar. In 1881 was hij
kwekeling te Zwolle; op schriften van februari 1881 schrijft hij: J.D. Gottszkij en
drukt hij J.D. Gottszky. Akte 1885+ hoofdakte 1891. Volgens certificaat Nationale
Militie van 3 april 1897 door de militieraad te Zwolle uit hoofde van te zijn enige
wettige zoon van de dienst vrijgesteld.
Gehuwd 15 april 1897 te Zwolle met Margreta Engelina DAKMAN, geboren 6
september 1866 te Zwolle, overleden 2 februari 1952 te Zwolle, 85 jaar. Dochter
van Gerrit Jan DAKMAN, 1859: bankbeambte; 1897: boekhouder en Hendrika
HOFMAN.
Uit dit huwelijk:
1 Janna Johanna
Bernarda Aleida
Hendrika (Jo) GOTTSZKI
(zie III.2).
2. Hendrika Gerardina
Johanna (Henni)
GOTTSZKI, geboren
17 april 1900 te Zwolle,
overleden 12 sep 1920 te
Zwolle, 20 jaar.
Johan Derk Gottszki met
zijn gezin circa 1903
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 21

III.2 Janna Johanna Bernarda Aleida Hendrika (Jo) GOTTSZKI, volgt kweekschool
te Apeldoorn Iin Apeldoorn ingeschreven mei 1913 / april 1913+ 1917 akte van
bekwaamheid; 1919 hoofdonderwijzersakte; heeft haar hele leven voor de klas
gestaan; geboren 24 april 1898 te Zwolle, overleden 25 augustus 1988 te Deventer,
90 jaar.
Gehuwd 16 aug 1923 te Zwolle met Rienk HAARSMA, 1923: hoofd ener school;
reservemajoor Regiment Wielrijders; geboren 2 augustus 1897 te Drachten,
Smallingerland, overleden 5 juli 1985 te Deventer, 87 jaar, gecremeerd 9 juli 1985
te Dieren. Was hoofd van een school in Westenholte, Zwolle. Zoon van Sietze
HAARSMA, rijksveldwachter, en Sytske BEERSMA.
Uit dit huwelijk:
1. Margreta Engelina HAARSMA, geboren 15 juni 1924 te Zwolle, overleden 9
maart 1941 te Haarlem, 16 jaar.
2. Sietze HAARSMA (zie IV.2).
IV.2 Sietze HAARSMA, geboren 22 juni 1926 te Zwolle.
Gehuwd 30 juli 1953 te Voorburg. Echtgenote is Maria Hendrika HAGEMAN,
geboren 8 augustus 1924.
22
Uit dit huwelijk:
1. Heleen HAARSMA, geboren 8 mei 1955 te Utrecht.
2. Josien HAARSMA, geboren 15 oktober 1956 te Utrecht.
3. Rienk HAARSMA, geboren 14 januari 1959 te Utrecht,
overleden 5 september 1977 te Zeist, 18 jaar.
5 november 1955: vier generaties:
Johan Derk Gottszki, Jo Gottszki, Sietse Haarsma en Heleen Haarsma.
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 23

KORTE BERICHTEN
OnsDNA.nl wijst de weg in archiefland
Medio juni is er een nieuwe website gelanceerd
die Nederlanders wegwijs moet maken in de
archiefwereld: OnsDNA.nl.
Wie bijvoorbeeld geïnteresseerd is in genealogie
en op zoek gaat naar de achtergronden van
de eigen familie kan terecht bij verschillende
archiefinstellingen. Maar ook wie bijvoorbeeld
wil weten wie er vroeger in een bepaald huis
woonde of hoe een straat er een eeuw geleden
uit zag, kan bij de archieven terecht.
De nieuwe website OnsDNA.nl wil laten zien wát er zoal te doen en te vinden is in de archieven
en maakt beginnende archiefgebruikers wegwijs. Het project is een initiatief van
de Branchevereniging Archiefinstellingen in Nederland (BRAIN). De initiatiefnemers:
Wie een museum bezoekt, bekijkt wat hem wordt voorgeschoteld. Wie in monumenten
geïnteresseerd is, maakt een stadswandeling met een gids in menselijke, papieren of
digitale vorm. En wie gegevens zoekt over zijn eigen familie, huis, stad of buurt, moet
zelf aan de slag in een archief. Zoeken in een archief is doe-het-zelven. Anders dan het
woord suggereert, gaat dat niet altijd vanzelf. Hoe en waar begin je? Wat kan er al
online, voor welke dingen moet je naar een archief toe? Welke bronnen zijn geschikt
voor het oplossen van jouw vragen? De website OnsDNA.nl is het startpunt voor iedere
beginnende archiefgebruiker.
Op de site zijn onder meer praktijkverhalen te vinden van enthousiaste archiefgebruikers.
Daarnaast bevat de site volgens de makers veel “bevat basale tips voor archiefonderzoek”.
Ook is er een archiefkaart te vinden waarop snel te zien is bij welk archief men
moet zijn om het antwoord te vinden op een bepaalde vraag. De website wordt de
komende jaren uitgebreid met onder meer online hulpmiddelen en lesmateriaal om
oude handschriften te leren lezen of huizenonderzoek te doen.
Gelderse memories van successie op internet
Enorme bron voor familie- en ander historische onderzoek digitaal beschikbaar
Memories van successie zijn een essentiële bron voor genealogen en historici die
geïnteresseerd zijn in onder andere persoonlijke geschiedenissen. Het Gelders Archief
heeft de memories van successie in Gelderland over de periode 1818 tot 1927 gedigitaliseerd.
Deze documenten zijn vanaf vandaag beschikbaar op de website van het
Gelders Archief.
Wat is een memorie van successie?
In een dergelijke akte staat een overzicht van de bezittingen en schulden van een overledene.
Een belastingambtenaar stelde de memorie op, die diende om de hoogte van de
successierechten (belasting over een erfenis) vast te stellen. In deze documenten zijn terug
24
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

te vinden: de naam van de overledene, plaats en datum van overlijden, overzicht van de
bezittingen en schulden (en kadastrale aanduiding), naam en woonplaats van de erfgenamen
en, als er een testament is, de datum van het testament en de naam van de notaris.
Kinderen en (achter)kleinkinderen hoefden voor 1878 geen successierechten te betalen.
Regionale belastingkantoren inden de successiebelasting. In Gelderland waren deze kantoren
tussen 1818 en 1927 gevestigd in Arnhem, Apeldoorn, Borculo, Culemborg, Doesburg,
Doetinchem, Druten, Elburg, Elst, Groenlo, Harderwijk, Hattem, Lochem, Nijkerk, Nijmegen,
Tiel, Wageningen, Winterswijk, Zaltbommel, Zevenaar en Zutphen. Op de website van het
Gelders Archief staat exact vermeld welke plaats in deze periode onder welk kantoor viel.
Het digitaliseringproject, dat anderhalf jaar duurde, omvat ruim 1,3 miljoen bestanden
(scans, die bestaan uit beelden van handgeschreven teksten) met een
omvang bijna 4 terabyte. Eén memorie kan uit verschillende bestanden bestaan.
De memories zijn te vinden via http://www.geldersarchief.nl/familiegeschiedenis/memories-van-successie.
Hier staat ook de exacte werkwijze voor het vinden
van een memorie van successie. De documenten zijn nog niet op naam doorzoekbaar
met een zoekfunctie. Wel zijn ze binnenkort gratis te downloaden.
Bron: Gelders Archief, 3 juli 2012.
Historische gerechtelijke gegevens Veluwe gedigitaliseerd [bron: historiek.net]
Het Gelders Archief heeft een groot deel van het Oud Rechterlijk Archief (ORA) Veluwe en
Veluwezoom gedigitaliseerd en op internet geplaatst. Volgens de archiefinstelling gaat het
om een rijke bron van historische gegevens voor genealogen, streek- en rechtshistorici.
Het ORA Veluwe en Veluwezoom heeft betrekking op een groot gebied in Gelderland:
het landdrostambt van Veluwe en richtersambt van Veluwezoom. Het landdrostambt
van Veluwe omvatte tien scholtambten (bestuurlijke gebieden): Ede, Barneveld, Nijkerk,
Putten, Ermelo, Doornspijk, Heerde, Epe, Apeldoorn en Voorst. Het richtersambt van
Veluwezoom omvatte de scholtambten Rheden, Brummen en Renkum
Werkgroep Genealogisch Onderzoek Duitsland www.wgod.nl
Na zijn lezing van 14 februari gaf Jos Kaldenbach ons enkele folders van de WGOD. Deze
werkgroep heeft als doel het vergemakkelijken van de oriëntering ten behoeve van het
genealogisch onderzoek in Duitsland. Met dat doel worden bijeenkomsten georganiseerd
en publicaties uitgegeven. Tevens worden onderzoekers desgewenst met raad en daad
bijgestaan. De contributie (binnen NL) bedraagt 17,50 euro per jaar.
De WGOD heeft een cartotheek met een overzicht van de door de leden verzamelde
familiegegevens. Dit overzicht wordt aan alle nieuwe leden toegezonden. De informatiedienst
verstrekt op verzoek inlichtingen omtrent archieven, verenigingen en andere
bronnen in het Duitse taalgebied. Deze dienst beschikt over een digitale versie van de
Forscherkontakte, de cartotheek van de DAGV. De bibliotheek is bij een van de leden
ondergebracht en kan na afspraak worden bezocht.
Gens Germana is de naam van het vier keer per jaar verschijnende periodiek. De leden
ontvangen bij ieder nummer een exemplaar van het Duitse genealogische contactblad
Familienkundliche Nachrichten.
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 25

In PLZ-groepen (PLZ=Postleitzahl) zijn leden met kennis omtrent en belangstelling voor
een bepaalde regio verenigd. Men kan elkaar helpen bijonderzoek en gegevens uitwisselen.
Vooral actief is PLZ-groep 49 (Osnabrück, Zuid Oldenburg en Emsland).
De WGOD is in 1968 opgericht en telt nu rond de 650 leden.
Bier brouwen op de Veluwe: een reis door het heden
en verleden van bier, hop en brouwerijen. Door Evert
de Jonge, BDUboeken, 132 pp., 24,95 euro, ISBN 978-
90-8788-152-8.
De schrijver behandelt de komst van het bier op de
Veluwe, de kloosterbrouwerijen en de opkomst van
de stedelijke brouwerijen die grotendeels in de 17 e
eeuw weer verdwenen. In 1750 waren er zeker nog
75 brouwerijen op de Veluwe. In het boek worden
allerlei aspecten behandeld, zoals het brouwproces,
de brouwersfamilies, (ontduiking van) accijnzen, de
opkomst van koffie en thee, de veranderingen in de 19 e eeuw en de komst van (Veluwse)
stoombierbrouwerijen. Nadat de spoorlijn het mogelijk maakte dat de niet-Veluwse
brouwerijen de kleinere wegconcurreerden, sloot in 1921 de laatste Veluwse brouwerij.
Verder gaat het boek over de hopteelt (in Emst) met zijn eigenaardige hopeesten, waarvan
helaas niets bewaard is gebleven. Het prachtig uitgegeven boek is rijk geïllustreerd;
op bijna elke pagina is wel een afbeelding te vinden.
Bron: Ampt Epe nr. 184; BDU Uitgevers.
Genealogisch Magazine ERFGOED, 19 e jaargang
Dit blad is opgenomen in de literatuuropgaven van Gens Nostra en zodoende kan opgave
van de inhoud hier achterwege blijven.
In verband met het thema ‘Andere bronnen dan de geijkte DTB en BS’ maakt de redactie
een uitzondering voor het artikel in het november/decembernummer van A. Neggers:
Bijzondere bron: Patentregisters.
De patentbelasting hing samen met de vergunning voor het uitoefenen van bepaalde
beroepen. De gilden waren immers na de komst van de Fransen opgeheven. Het Regt van
Patent werd naar Frans voorbeeld ingevoerd in 1805 en werd omschreven als: ‘zekere
som welke dor ieder, die eenigen handel, eenig bedrijf of beroep of eenige neering wil
uitoefenen of zekere voorwerpen van weelde of vermaken begeert te genieten, aan den
Lande moet betaald worden’. Door de registratie van patentplichtigen kon de overheid
de rechtmatigheid van beroepsuitoefening controleren. In 1893 werd de patentbelasting
vervangen door een omzetbelasting.
De omschrijving van de negotie in de patentregisters is veelal gedetailleerder dan die
welke we in de burgerlijke stand en in bevolkingsregisters aantreffen.
(Het blad kan – na afspraak - bij de secretaris worden ingezien, maar is ook bij de grotere
bibliotheken te vinden)
26
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

Inhoudsopgave: pagina:
Van de voorzitter ..................................................................................................3
Van de redactie ....................................................................................................4
Bijeenkomsten, excursies en agenda voorjaarsledenvergadering .......................5
Over de leden van de afdeling ..............................................................................8
Verslag van de excursie naar de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag ..................8
Bijdragen van Leden over Ándere bronnen dan de geijkte DTG en BS' ................9
Periodieken uit de regio, jaargang 2011 .............................................................14
De zoektocht van Josien Haarsma naar de geschiedenis
van Johan Derk Gottszki ....................................................................................17
Korte berichten: .................................................................................................24
Aanmelden lidmaatschap NGV en adreswijzigingen
Aanmelden lidmaatschap NGV (€ 39,- per jaar per acceptgiro; € 38,- per jaar bij automatische
afschrijving en doorgeven van adreswijzigingen bij de landelijke ledenadministratie.
Dit gaat hel snelst via de website www.ngv.nl. Klik in de rechter kolom op
Tien redenen om lid te worden van de NGV en volg de aanwijzingen, dan verschijnt
een aanmeldformulier. Voor aanmelding per post is het adres: Ledenadministratie NGV,
Postbus 26, 1380 AA Weesp.
De landelijke ledenadministratie deelt de leden in bij één van de regionale afdelingen
op grond van de postcode van de woonplaats, tenzij men heeft aangegeven bij een
andere afdeling ingedeeld te willen worden. Daarnaast kan ieder lid voor € 9,- per jaar
‘bijkomend’ lid worden van een extra afdeling
Voor de afdeling Apeldoorn en omstreken gelden de volgende postcodes: 3887-3889,
6876-6899, 6950-6979, 6990-6994, 7300-7429, 8000-8059, 8070-8099 en 8160-
8199.
Abonnementen en losse nummers
Voor leden en bijkomende leden is een abonnement inbegrepen in de contributie.
Niet-leden kunnen zich abonneren door overmaking van € 7,- per jaar op ING Bankrekening
3501951 ten name van NGV afdeling Apeldoorn en omstreken te Apeldoorn
met vermelding van het jaar. Losse nummers kunnen à € 2,50 worden besteld door
overmaking dat bedrag op voornoemde rekening met vermelding van het gewenste
nummer.
Overname van artikelen
Toegestaan met vermelding van de bron: Afdelingsblad NGV afdeling Apeldoorn en
omstreken(met jaargang en nummer).
NGV afdeling Apeldoorn en omstreken 27