09.09.2013 Views

V.V.P.P. DRIVE-IN Jaargang 19 - nummer 76 - december 2001 ...

V.V.P.P. DRIVE-IN Jaargang 19 - nummer 76 - december 2001 ...

V.V.P.P. DRIVE-IN Jaargang 19 - nummer 76 - december 2001 ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

V.V.P.P.<br />

<strong>DRIVE</strong>-<strong>IN</strong><br />

<strong>Jaargang</strong> <strong>19</strong> - <strong>nummer</strong> <strong>76</strong> - <strong>december</strong> <strong>2001</strong> - Verschijnt driemaandelijks<br />

Verantwoordelijke uitgever: Paul De Corte - Beervelde-Dorp 39 - 9080 Lochristi<br />

Afgiftekantoor: 9080 Lochristi


Bepaalt psoriasis uw leven ?<br />

VitaCasa<br />

ALLERGIEW<strong>IN</strong>KEL<br />

weet raad !<br />

HET GROOTSTE ASSORTIMENT <strong>IN</strong> DE BENELUX<br />

voor allergieën & huidproblemen : psoriasis, eczeem ...<br />

DELAERESTRAAT 10 (tssn markt & station) - ROESELARE<br />

TEL. 051/25.25.53 - 24.18.10 / Wij sturen ook alles op !<br />

open op ma, di, woe, vrij & za van 14 -18 u. en di en za van 10 - 12 u.<br />

DODE ZEE ZOUT (superieure kwaliteit !) - AHAVA DODE ZEE PRODUCTEN<br />

(AHAVA is het enige merk dat dode zee mineralen van superieure kwaliteit gebruikt !)<br />

M-FOLIA behandeling - ROOIBOS - APPARAATJES OM JEUK TE VERM<strong>IN</strong>DEREN ...<br />

Psoriasis moet ook<br />

van binnenuit behandeld<br />

worden !<br />

Psoriasis ontstaat om dat er fundamenteel iets verkeerd loopt met<br />

de celdeling, het immuniteitssysteem van de mens.<br />

Tolpa kan rechtstreeks of via de apotheek<br />

besteld worden.<br />

Tolpa of TTP is het enigste product ter wereld dat een<br />

immuno-corrigerende en immuno-modulerende werking heeft !<br />

Tolpa of TTP is volledig onschadelijk en zonder nevenwerkingen<br />

en kan gecombineerd worden met andere (uitwendige)<br />

behandelingen.<br />

Tolpa of TTP is 100% natuurlijk, en werd reeds in 1 land<br />

- omwille van de wetenschappelijke bewijzen - geregistreerd als<br />

geneesmiddel<br />

Voor informatie & bestellingen : Tolpa Benelux - Europe<br />

Tel. 051/24 18 10 - 0478/544.0<strong>76</strong> - www.tolpa-benelux.com


HET EERSTE WOORD<br />

Psoriasis is een levenslang gegeven, dus tot op de dag van vandaag<br />

is er geen middel dat ons definitief van die huidziekte kan<br />

genezen. Alle behandelingen die worden uitgevoerd zijn<br />

symptoombestrijdend: zij proberen de gevolgen van de ziekte te<br />

onderdrukken, maar pakken de ziekte zelf niet aan.<br />

Met die wetenschap voor ogen stelt de vereniging klaar en<br />

duidelijk dat de behandeling aan twee eisen moet voldoen:<br />

- de behandeling mag zo weinig mogelijk schade aan onze<br />

gezondheid aanrichten<br />

- de behandeling moet liefst zo comfortabel mogelijk zijn, want<br />

het wordt herbeginnen en nog eens herbeginnen!<br />

Wat stellen we vast in de praktijk? Heel wat behandelingen plegen<br />

een ernstige aanslag op ons levenscomfort en bieden een<br />

matig tot slecht resultaat. Beseffen de behandelende artsen wel<br />

voldoende dat zich dagelijks één of twee keer op verschillende<br />

plaatsen van het lichaam insmeren én daar bovenop een flauw of<br />

matig resultaat bekomen een weinig inspirerende bezigheid is?<br />

Andere behandelingen zijn dan weer niet vrij van ernstige<br />

bijwerkingen (inname van medicijnen, langdurige PUVA-behandeling<br />

…). Eigenlijk blijft psoriasis-behandelen altijd een beetje<br />

kiezen tussen de pest en de cholera!<br />

In dit opzicht kan de lasertherapie voor een beperkt aantal psopatiënten<br />

soelaas bieden. Het is duidelijk dat deze therapievorm<br />

vooral bedoeld is voor mensen met een beperkte en gestabiliseerde<br />

psoriasisvorm zoals bij patiënten met psoriasis in het<br />

aangezicht, op handen en/of voeten of met een beperkt aantal<br />

laesies op andere lichaamsdelen. De voordelen situeren zich op<br />

twee gebieden: het levenscomfort én de merkelijk kleinere kans<br />

op melanomen. Deze patiënten moeten zich immers minder<br />

vaak aanbieden bij de dokter (algemeen 2 tot 6 behandelingen)<br />

en de belichtingsduur is een flink stuk korter, dus meer levenscomfort.<br />

Maar voor de rest is de laserbehandeling even<br />

symptoombestrijdend als alle andere behandelingsvormen, laat<br />

daar geen twijfel over bestaan! Je psoriasis blijft dus ook hier<br />

niet weg, evenmin als bij die andere behandelingen.<br />

Misschien komt nu toch enig licht in onze pso-tunnel. Momenteel<br />

ontwikkelen Amerikaanse bedrijven een reeks nieuwe biotechnologische<br />

middelen die wel degelijk de ziekte zelf zouden<br />

aanpakken. Eén van die middelen kwam al uitgebreid (en een<br />

2


eetje voorbarig) aan bod in de media nl. infliximab. Het gaat in<br />

dit geval over veel meer dan één medicijn en het wordt ook geen<br />

smeren of slikken meer; deze nieuwe middelen worden ingespoten.<br />

Het verschil met alle andere behandelingen en deze nieuwe<br />

biotechnologische middelen zit ‘m hierin dat deze stoffen ingrijpen<br />

in het immuunsysteem en zoals algemeen aanvaard wordt,<br />

is psoriasis een auto-immuunziekte. Deze middelen zullen niet<br />

alleen symptoombestrijdend zijn, maar gaan ook echt de ziekte<br />

aanpakken. Met de nevenwerkingen valt het voorlopig mee, wel<br />

zal het vast nog een hele tijd duren eer die middelen op de<br />

Europese en Belgische markt ter beschikking staan van de<br />

patiënten en dan is er nog de netelige vraag naar het prijskaartje.<br />

Ondertussen moeten we blijven roeien met de riemen die we<br />

hebben. Gelukkig lijken onze vooruitzichten een stuk minder<br />

somber dan in ons vorig tijdschrift. Via een parlementaire vraag<br />

van mevr. Magda De Meyer (SP.A.) komen we te weten van<br />

minister Vandenbroucke dat de oprichting van<br />

Dagbehandelingscentra voor psoriasis nakend is. Ons geluk kan<br />

nu bijna niet meer stuk: krijgt ons 20-jarig bestaan (nov. 2002)<br />

toch nog een feestelijk karakter? Je kan er alles over lezen op p.<br />

18. In elk geval een oprechte dank zowel aan de minister als<br />

aan mevr. Magda de Meyer. Bij mijn weten heeft, op deze twee<br />

personen na, geen enkele politicus(a) ook maar het geringste<br />

gebaar van goede wil naar ons toe gesteld.<br />

Het jaar 2002 heeft voor onze vereniging een speciale betekenis;<br />

de VVPP bestaat inderdaad 20 jaar. Voor bestuur en voor<br />

leden wordt het misschien een moment van bezinning. Waar willen<br />

we met onze vereniging heen en hebben wij voor onze plannen<br />

wel voldoende (jonge, actieve) medewerkers? De vraag<br />

stellen is ze ook beantwoorden. Laat ons klare taal gebruiken en<br />

stellen dat de VVPP op zoek is naar jonge, dynamische krachten.<br />

Beschik je over enige vrije tijd en wil je de werking van<br />

de vereniging ondersteunen, aarzel niet en neem vandaag<br />

nog met mij contact op.<br />

3<br />

jullie voorzitter


4<br />

DE DODE ZEE BEVAT NATUURLIJKE<br />

RIJKDOMMEN DIE UITERST GESCHIKT<br />

ZIJN OM PSORIASIS TE BEHANDELEN<br />

WE<strong>IN</strong>BERG TRAVEL<br />

organiseert kuren aan de Dode Zee.<br />

Advertentie<br />

De VVPP verleende haar medewerking aan het volgend project :<br />

3 weken HOTEL E<strong>IN</strong> GEDI (half pension) 62.230 BEF<br />

4 weken HOTEL E<strong>IN</strong> GEDI (half pension) <strong>76</strong>.870 BEF<br />

Daar zijn inbegrepen: de vluchten, onthaal en transfer naar de<br />

Dode Zee, half pension, btw, luchthaventaks, bijdrage garantiefonds.<br />

Niet inbegrepen : persoonlijke uitgaven, bagagehandling,<br />

psoriasisbehandeling.<br />

Psoriasisbehandeling :<br />

3 weken = 14.650 BEF<br />

4 weken = 18.390 BEF<br />

Weinberg Travel :<br />

Mevr. Sabine/ Mr. Rivel : Tel. 03 221 12 12<br />

Mevr. Rivel 0478 271212<br />

Hoveniersstraat 37 te 2018 Antwerpen


DESKUNDIG: CORTICOSTEROÎDEN<br />

Over corticosteroïden doen veel verhalen de ronde. Ze zouden<br />

de huid dunner maken en niet op grote huidoppervlakten<br />

gebruikt mogen worden. Maar wat doen corticosteroïden<br />

nu werkelijk? De redactie van “Huid” vroeg dr. H.J.<br />

Hulsebosch, dermatoloog in het Academisch Medisch<br />

Centrum (AMC) in Amsterdam, om opheldering.<br />

Corticosteroïdpreparaten -of hormoonzalven- hebben bij veel<br />

mensen met een huidaandoening een slechte naam. In de jaren<br />

vijftig, toen corticosteroïden net op de markt kwamen, gaven ze<br />

door ondeskundig gebruik onnodig veel bijwerkingen. Het gevolg<br />

is dat vooral ouders van kleine kinderen met een huidaandoening<br />

vaak huiverig zijn om corticosteroïden te smeren. Hoewel<br />

deze angst begrijpelijk is, is ze niet meer terecht. ‘In de loop der<br />

jaren zijn de corticosteroïdpreparaten verder ontwikkeld’, vertelt<br />

dr. H.J. Hulsebosch, dermatoloog in het Academisch Medisch<br />

Centrum (AMC) in Amsterdam. “We hebben tegenwoordig keuze<br />

uit vele soorten. Er zijn costeroïden die heel sterk werken, maar<br />

ook milde corticosteroïden. En inmiddels hebben we zoveel<br />

ervaring met het behandelen van huidaandoeningen met deze<br />

producten, dat we bijwerkingen tot een minimum kunnen beperken.”<br />

Tegen ontstekingen en jeuk<br />

Corticosteroïden –oftewel bijnierschorshormonen- zijn hormonen<br />

die het lichaam zelf ook aanmaakt. Het lichaam maakt ze aan in<br />

het geval van lichamelijke stressituaties, zoals bij een ontsteking.<br />

De bijnierschorshormonen moeten dan de ontsteking<br />

afremmen.<br />

De medische wetenschap maakte in de jaren vijftig voor het<br />

eerst het bijnierschorshormoon in laboratoria na. Tegenwoordig<br />

worden ze verwerkt in pillen, zalven, crèmes en lotions. In de<br />

behandeling van huidaandoeningen spelen corticosteroïden een<br />

krachtige rol tegen ontstekingsverschijnselen in de huid en bijkomende<br />

symptomen zoals jeuk. Verder kunnen de preparaten<br />

ook een versnelde celdeling in de huid afremmen.<br />

“Corticosteroïdpreparaten voor mensen met een huidaandoening<br />

brengen de ziekteverschijnselen tot rust”, vult Hulsebosch<br />

aan. “Ook als je stopt met smeren kunnen de klachten langere<br />

tijd wegblijven, al valt niet te voorspellen voor hoe lang. Maar<br />

soms is het effect slechts van korte duur.<br />

5


De oorzaak van de huidaandoening neem je er namelijk niet<br />

mee weg; corticosteroïden genezen dus niet. Het is belangrijk<br />

dat de arts zijn patiënt daar van tevoren op wijst en geen valse<br />

verwachtingen wekt.”<br />

Vier klassen<br />

Sinds het allereerste begin van de corticosteroïdpreparaten is<br />

‘de formule’ steeds meer verbeterd. De huidige corticosteroïdpreparaten<br />

voor de behandeling van huidaandoeningen kunnen<br />

we naar sterkte in vier klassen indelen.<br />

Preparaten uit klasse 1 werken zwak, uit klasse 2 matig sterk, uit<br />

klasse 3 sterk en preparaten uit klasse 4 zeer sterk (zie kader<br />

Indeling). Dat een preparaat uit klasse 4 zeer sterk werkt, komt<br />

niet doordat er méér hormonen inzitten dan in een preparaat uit<br />

bijvoorbeeld klasse 1. In een klasse 4-preparaat zitten namelijk<br />

corticosteroïden met een iets andere samenstelling en daardoor<br />

werkt het middel sterker. De keuze voor een middel uit klasse 1,<br />

2, 3 of 4 hangt samen met de inschatting van de arts welke<br />

sterkte bij de betreffende aandoening nodig is, en met zijn<br />

inschatting van hoe groot de kans op bijwerkingen is. Middelen<br />

uit de lage klassen geven minder snel bijwerkingen dan die uit<br />

de hogere klassen. “Kinderen schrijven we gewoonlijk een corticosteroïd<br />

uit klasse 1 of 2 voor”, vertelt de dermatoloog.<br />

“Doordat kinderen vergeleken met volwassenen een groter huidoppervlak<br />

hebben ten opzichte van hun lichaamsgewicht, kan<br />

langdurig gebruik (langer dan drie maanden achtereen) van corticosteroïdpreparaten<br />

achterstand veroorzaken in de groei van<br />

het kind. Een specialist houdt bij langdurig gebruik dan ook altijd<br />

een groeicurve bij om te kijken of het kind genoeg groeit.”<br />

Door langdurig gebruik van corticosteroïdpreparaten door kinderen<br />

kan tevens de productie van bijnierschorshormonen door<br />

hun eigen bijnier afnemen, en in zeldzame gevallen zelfs stoppen.<br />

“Daarom vindt regelmatige controle van het kind plaats”,<br />

zegt dr. Hulsebosch. “Verder wisselen we het corticosteroïdengebruik<br />

regelmatig voor een bepaalde periode af met middelen<br />

waar geen corticosteroïden inzitten, zoals teerzalven. Slechts bij<br />

hoge uitzondering, bijvoorbeeld bij een ernstige uitbarsting van<br />

eczeem, schrijven we bij kinderen een corticosteroïdpreparaat<br />

uit klasse 3 voor. Maar dat is dan voor korte duur; we schakelen<br />

zo snel mogelijk weer over op een lagere klasse.”<br />

6


7<br />

Indeling corticosteroïden voor lokaal gebruik<br />

Klasse 1<br />

Hydrocortisonacetaat 1%<br />

Hydrocortison 1%<br />

Klasse 2<br />

alclometason 0,05%<br />

clobetasonbutyraat 0,05 %<br />

flumetasonpivalaat 0,02 %<br />

fluocinolonacetonide 0,01 % en 0,025 %<br />

fluocortolon 0,5 %<br />

fluprednideenacetaat 0,1%<br />

hydrocortisonbutyraat 0,1 %<br />

triamcinolonacetonide 0,1 %<br />

Klasse 3<br />

betamethasondipropionaat 0,05 %<br />

betamethasonvaleraat 0,1 %<br />

budesonide 0,025 %<br />

desoximetason 0,25 %<br />

diflucortolonvaleraat 0,1 %<br />

fluocinonide 0,05 %<br />

fluticasonpropionaat 0,005 % (zalf) en 0,05 % (crème)<br />

momethasonfuroaat 0,1 %<br />

halometason 0,05 %<br />

Klasse 4<br />

clobetasolpropionaat 0,05 %<br />

betamethasondipropionaat 0,05 % met propyleenglycol


Regelmatig afwisselen<br />

Een bekende bijwerking van corticosteroïdpreparaten is het dunner<br />

worden van de huid, ook wel atrofie genoemd. Hulsebosch<br />

licht dit toe: “Corticosteroïden remmen ontstekingscellen in de<br />

huid af, waardoor de huidklachten afnemen. Maar tegelijkertijd<br />

remmen ze ook bepaalde goede cellen in de huid af. Het gevolg<br />

is dat er huid ontstaat van een minder goede kwaliteit.” Hierdoor<br />

veroorzaakt stoten bijvoorbeeld sneller blauwe plekken. Ook kan<br />

de huid gevoeliger worden en kan couperose, kleine rode vaatverwijdingen,<br />

ontstaan. Verder kunnen door het gebruik van<br />

corticosteroïdpreparaten haartjes harder gaan groeien en rond<br />

de mond puistjes ontstaan. Vooral het gezicht, de uitwendige<br />

geslachtsdelen en de huid in lichaamsplooien zijn gevoelig voor<br />

deze bijwerkingen. Ook kunnen striae, zogenaamde zwangerschapsstriemen,<br />

ontstaan. “In zeldzame gevallen kan een acnéachtige<br />

uitslag ontstaan door het corticosteroïdpreparaat, of de<br />

huid bleker worden”, zegt Hulsebosch. Doordat corticosteroïden<br />

alle ontstekingsverschijnselen onderdrukken kan het voorkomen<br />

dat iemand een geïnfecteerd eczeem heeft zonder dit te merken.<br />

Ook is het mogelijk dat de patiënt een contactallergie ontwikkelt<br />

tegen het corticosteroïdpreparaat dat hij al geruime tijd gebruikt.<br />

“Als het preparaat na een tijdje niet meer goed werkt, kan de<br />

dermatoloog met een huidtest onderzoeken of er sprake is van<br />

een contactallergie. Als dat het geval is, kun je overstappen op<br />

een preparaat met een andere ‘formule’ corticosteroïd erin.”<br />

De genoemde bijwerkingen treden alleen op bij zeer langdurig<br />

(maanden tot jaren) dagelijks smeren met corticosteroïdpreparaten.<br />

Hulsebosch: “Om bijwerkingen te voorkomen is het belangrijk<br />

dat je corticosteroïden alleen gebruikt onder controle van een<br />

arts. Verder moet je corticosteroïdpreparaten regelmatig afwisselen<br />

met middelen zonder corticosteroïden”, vertelt hij.<br />

“Bijvoorbeeld een paar dagen smeren met het corticosteroïd en<br />

een paar dagen smeren met een neutrale zalf. Of een bepaalde<br />

periode alleen maar een neutrale zalf gebruiken.” Helaas is het<br />

niet bij elke chronische huidaandoening mogelijk om corticosteroïden<br />

af te wisselen met neutrale middelen. “Bij verschillende<br />

huidaandoeningen werken alleen maar corticosteroïden. Soms<br />

moeten arts en patiënt dan samen afwegen wat erger is; bijvoorbeeld<br />

een dunnere huid tegenover lokale lupus erythematodus.”<br />

8


Maximale dosis<br />

In zeldzame gevallen kunnen corticosteroïdpreparaten de productie<br />

van bijnierschorshormonen door de eigen bijnier afremmen,<br />

en soms doen stoppen. “Dat komt doordat de op de huid<br />

gesmeerde corticosteroïden, bijnierschorshormonen dus, door<br />

de huid heendringen en in de bloedcirculatie terechtkomen”,<br />

zegt Hulsebosch. “De bijnier merkt de bijnierschorshormonen in<br />

de bloedcirculatie op en gaat vervolgens zelf minder bijnierschorshormonen<br />

aanmaken. Als er heel veel wordt gesmeerd,<br />

maakt de bijnier steeds minder bijnierschorshormonen aan en<br />

op het laatst helemaal niets meer.<br />

ADVERTENTIE<br />

9<br />

IONAX® P<br />

Nieuwe anti-schilfertjes shampoo zonder koolteer.<br />

Deze nieuwe formule is een combinatie van twee actieve<br />

elementen :<br />

piroctone olamine (1 %) en salicylzuur (0,5 %). De dubbele werking<br />

van deze bestanddelen leidt tot een beter resultaat in de behandeling<br />

van roos, zowel bij vette en droge schilfers als bij jeuk.<br />

• Piroctone olamine ( 1%) remt de groei van bacteriën en<br />

gisten en vermindert de jeuk en irritatie ;<br />

• Salicylzuur (0,5%) werkt keratolytisch en draagt bij tot de<br />

verwijdering van schilfertjes.<br />

Onderzoek heeft aangetoond dat Ionax ® P goed getolereerd<br />

wordt en aangenaam is in gebruik.<br />

Gebruik IONAX ® P twee à drie maal per week gedurende<br />

4 weken om een optimaal resultaat te bekomen. De shampoo<br />

aanbrengen op het natte haar. Goed inwrijven en laten<br />

schuimen. Zorgvuldig uitspoelen. De behandeling een tweede<br />

maal herhalen, waarbij men de shampoo enkele minuten laat<br />

inwerken vooraleer grondig te spoelen.<br />

Indien men nog frequenter het haar en de hoofdhuid wenst te<br />

wassen, wordt naast IONAX ® P als behandelende shampoo,<br />

een tussentijdse behandeling met OBSERVANCE® ”N.I.”<br />

aangeraden. Deze niet-ionogene shampoo is bijzonder geschikt<br />

voor de regelmatige hygiëne van de gevoelige en geïrriteerde<br />

hoofdhuid.<br />

IONAX ® P en OBSERVANCE® ”N.I.” zijn uitsluitend<br />

verkrijgbaar bij de apotheker.


Uiteindelijk kan de bijnier zelfs verschrompelen.” Bij mensen die<br />

corticosteroïden in pilvorm slikken, bijvoorbeeld Prednison, is de<br />

kans op deze bijwerking veel groter. Bij lokale corticosteroïden,<br />

die je op de huid smeert, komt het bijna niet voor. Toch is het<br />

belangrijk dat je corticosteroïden niet op een te groot huidoppervlak<br />

smeert, want zo komt er des te meer in de bloedcirculatie<br />

terecht. Het is echter moeilijk om aan te geven wanneer het in te<br />

smeren huidoppervlak té groot is.<br />

“Daarom geven we aan wat iemand wekelijks maximaal aan corticosteroïdpreparaten<br />

op de huid mag smeren”, zegt de dermatoloog.<br />

“Een volwassene mag per week 60 tot 100 gram aan corticosteroïdpreparaten<br />

smeren, afhankelijk van de klasse. En kinderen<br />

mogen wekelijks 30 tot 60 gram smeren, bij voorkeur preparaten<br />

uit klasse 1 of 2”.<br />

Meer kwaliteit<br />

Huisartsen en specialisten schrijven corticosteroïden voor bij<br />

allerlei verschillende huidaandoeningen. “Ik kan me voorstellen<br />

dat sommige mensen vinden dat artsen wel erg vaak corticosteroïden<br />

voorschrijven”, zegt Hulsebosch, “maar dat doen we<br />

omdat corticosteroïden zo’n goed effect hebben op vele huidaandoeningen<br />

met verschillende oorzaken. Want ondanks de<br />

verschillende oorzaken van de huidaandoeningen, lijken de ontstekingsprocessen<br />

in de huid vaak wel op elkaar.<br />

Corticosteroïden remmen bijvoorbeeld zowel bij psoriasis als bij<br />

eczeem dezelfde typen ontstekingscellen in de huid af.”<br />

Met de komst van corticosteroïden en lichttherapie is de kwaliteit<br />

van leven voor veel mensen met een huidaandoening er sterk<br />

op vooruitgegaan. “Ik begon in de jaren zeventig te werken als<br />

dermatoloog”, zegt Hulsebosch “en sindsdien heb ik het beddenbestand<br />

op de afdelingen dermatologie dankzij corticosteroïden<br />

en lichttherapie met tachtig procent zien afnemen. Vroeger kregen<br />

bijna alle mensen met een huidaandoening teerzalf voorgeschreven.<br />

Als patiënt had je dan last van de nare teergeur en het<br />

veroorzaakte ook nog eens vlekken in de kleding”.<br />

10<br />

Uit: “Huid” 2/<strong>2001</strong>, door Betty van Wijngaarden.


ONTMOET<strong>IN</strong>GEN<br />

Het Brabants landschap kan je niet onberoerd doorrijden,<br />

zelfs niet als de regen striemend de voorruiten van je wagen<br />

geselt. Je rijdt heuvel op en af, je neemt haarscherpe bochten<br />

of je laat je lustig mee-glijden op het ritme van dit glooiend<br />

landschap. Maar, het blijft een feest. Een dorp is hier<br />

nog een dorp. Moet je horen: Kessel-Lo, Linden, Dutsel,<br />

Pellenberg, Lubbeek: wat een overdaad aan ellen! In het<br />

dorpje ‘Lubbeek’ draaien we zeer scherp naar rechts,<br />

nemen we de eerste straat rechts, we vervolgen links, we<br />

draaien nog een keer links en we staan pal voor een modern<br />

huis met gemetselde brievenbus. De familie Geert Laenens<br />

verwacht ons. Het interieur is aangepast aan de tijd van het<br />

jaar: halloween waart rond in het land. Geert, Petra en dochter<br />

Cynthia maken er een gezellig nest van. Ook vier verlaten<br />

poezen profiteren van de gastvrijheid van de bewoners.<br />

De koffie is klaar, de koffiekoeken liggen mooi op een hoge<br />

stapel geschikt. Niks staat een gesprek nog in de weg.<br />

De grootmoeder en de vader van Geert hadden psoriasis.<br />

Geerts vader had en heeft sedert jaren één grote pso-vlek op<br />

het been. Bij zoon Geert was er wel iets meer aan de hand.<br />

Toen hij 9 jaar was had hij zowat over het hele lichaam pso-vlekken.<br />

Vele dokters heeft hij daarmee lastig gevallen, want<br />

ondanks de duidelijke erfelijke sporen, werd psoriasis niet<br />

meteen vastgesteld.<br />

Tot z’n 25 jaar werd de psoriasis van Geert hoofdzakelijk en al of<br />

niet onder occlusie met corticosteroïde zalven behandeld. De<br />

moeder van Geert heeft wat uurtjes gezalfd en heel wat tubetjes<br />

opengesmeerd. Heel zijn jeugd stond in het teken van dat<br />

gevecht tegen die psoriasis. Geert werd ‘master’ in het vinden<br />

van uitvluchten en trucs om z’n huidziekte weg te moffelen.<br />

Doktersbriefjes werden gretig aangewend om niet te moeten<br />

sporten op school of allergieën voor chloor werden voorgewend<br />

om het zwemmen te ontwijken…<br />

Rond z’n 25 ste vond Geert dat het hele circus rond zijn huidziekte<br />

nu lang genoeg geduurd had en hij gaat koortsachtig op zoek<br />

naar correcte medische informatie rond ‘psoriasis’. Hij komt vanzelf<br />

tot de vaststelling dat hij er niet beter van wordt door zijn<br />

ziekte hardnekkig te camoufleren of te ontkennen. Ook dat<br />

eeuwig zalven en smeren is hij spuugzat en hij bekeert zich tot<br />

11


de alom geprezen en gekende PUVA-therapie. Hij trekt naar het<br />

academisch ziekenhuis van Leuven en begint enthousiast aan<br />

deze lichttherapie. Geert is toevallig één van de weinige patiënten<br />

die als neveneffect van de PUVA ernstige pijnsteken over<br />

het gehele lichaam ervaart. Toen was dit (eerder zelden voorkomend)<br />

fenomeen nog niet zo gekend bij de artsen en was men<br />

op dat ogenblik niet echt geneigd de dosis bestraling te verminderen<br />

of aan te passen aan de felle reactie van de patiënt. Geert<br />

kon niet meer slapen en hij liep hele dagen en nachten rond met<br />

hevige pijn. Hij voelde zich een zombie. Toen hij de behandelende<br />

arts probeerde te overtuigen met “ik word gek van de pijn!”<br />

merkte hij veel ongeloof.<br />

Noodgedwongen stopte Geert de behandeling met PUVA en<br />

schakelde over op UVB. Ook hier weer pech, want nu verbrandde<br />

Geert onmiddellijk. Men zou voor minder beslissen om alle<br />

lichtbehandelingen stop te zetten. Geert laat zich overhalen om<br />

het eens te proberen met dithranol in combinatie met UVB-bestraling.<br />

Deze behandeling wordt als efficiënt en veilig<br />

beschouwd.<br />

Geert met vrouwtje Petra<br />

12


Jammer maar helaas, ook deze behandeling werkte niet bij<br />

Geert. Daarenboven, in zo’n academisch ziekenhuis hangen er<br />

nog al wat stagiairs rond en dat ervoer de gastheer als zeer vernederend.<br />

“Jij staat daar steeds letterlijk en figuurlijk in je blootje”<br />

zegt Geert achteraf. “Niet zelden defileerden daar een sliert<br />

mensen voor mij die je allemaal bekijken van kop tot teen en<br />

zonder iets te zeggen, bolden ze het dan weer af. Leuk is<br />

anders!” herinnert hij zich nog goed. Zo ging kostbare tijd verloren<br />

en tragischer nog: een efficiënte en succesvolle behandeling<br />

voor Geert leek verder weg dan ooit. Je bent jong en je wil van<br />

je leven iets maken! Voor veel mensen is dit de mooiste periode<br />

in hun leven, maar niet zo voor onze gesprekpartner; die verrekte<br />

psoriasis zat daarvoor toch iets te veel in de weg.<br />

Ondertussen was Geert lid geworden van de VVPP en wil hij<br />

kostte wat het kost naar systemische of de pillenbehandelingen.<br />

In eerste instantie denkt hij aan de fumaratenbehandeling. Hij<br />

komt bij een nieuwe dermatologe terecht die hem voorstelt het<br />

nog één keer met PUVA te proberen.<br />

Trotse vader met dochter Cynthia<br />

13


Hij laat zich met veel moeite overhalen het avontuur nog eens<br />

aan te gaan. De arts belooft uiterst nauwlettend toe te kijken en<br />

mochten de oude problemen opnieuw opduiken dan zal zij<br />

onmiddellijk en definitief stoppen met deze behandeling. Geert<br />

stemt uiteindelijk toe en … eureka, dit keer en na al die vele<br />

andere pogingen, werkt het!<br />

Waarom wérkt nu … wat vroeger al die miserie veroorzaakte?<br />

Geert weet het niet. Wat hij wel weet, is dat deze dokter met<br />

minimale bestralingsdoses een maximaal effect bekomt. Kan<br />

Geert niet eens een overzichtje geven van zo’n bestralingsschema?<br />

Ieder jaar in maart meldt Geert zich bij de dermatologe aan om 3<br />

keer per week gedurende drie maand zich met volgend schema<br />

te behandelen:<br />

30 sec. x 2 beurten<br />

1 min. 07 sec. x 2<br />

1 min. 40 sec. x 2<br />

2 min. x 2<br />

2 min. 07 sec. x 2<br />

2 min. 40 sec. x 2<br />

3 min. x 2<br />

3 min. 07 sec. x 2<br />

3 min. 40 sec. x 2<br />

4 min. x 2<br />

4 min. 07 sec. x 2<br />

4 min. 30 sec. x 2<br />

De maximale bestralingsduur per beurt bedraagt maar 4 min. 30<br />

en over een heel jaar berekend komt Geert uit op een gemiddelde<br />

bestralingsduur van ruim 2 uur. En toch werkt dit, ondertussen<br />

al 9 à 10 jaar! Vrienden, geef dus de moed nooit op, blijft<br />

onze boodschap.<br />

Ieder jaar laat Geert een grondige check-up van z’n hele huid<br />

uitvoeren en op het weghalen van een paar onschuldige pigmentjes<br />

na, blijft hij nog altijd de trotse bezitter van een gezonde<br />

huid. Houden zo!<br />

14


Als het maar enigszins kan, zal Geert ook profiteren van de zon.<br />

Niet in de zon zitten, wel werken, bewegen of bezig zijn in de<br />

zon. Waar hij vroeger ook wel eens last had van nagelpsoriasis,<br />

is hij daar nu dankzij de PUVA (?) van verlost. Deze nieuwe situatie<br />

bezorgt onze gastheer uiteraard een fijn gevoel én een pak<br />

zelfvertrouwen. Geert vindt het zeer belangrijk dat de arts luistert<br />

naar de patiënt. Wanneer hij nu een goed resultaat behaalt<br />

met dezelfde behandeling die vroeger niet aansloeg, dan dankt<br />

hij dat voor een groot deel aan die luisterbereidheid van zijn arts.<br />

“De patiënt én de arts moeten goed weten waar ze mee bezig<br />

zijn. Kritiekloos én zich jaren aan één stuk laten behandelen met<br />

een bepaalde therapie, is om moeilijkheden vragen. Naar de<br />

PUVA gaan is niet hetzelfde als even gaan shoppen in een<br />

warenhuis!” besluit onze gesprekspartner.<br />

Geert had gisteren met z’n vrouwtje deelgenomen aan een activiteit<br />

van onze Nederlandse vrienden. Met velen waren ze daar<br />

te gast in het aquacentrum ‘Sanadome’ in de buurt van<br />

Nijmegen. In Nederland was het immers ‘De dag van de patiënt’<br />

en in plaats van een info-avond had men geopteerd voor een<br />

recreatieve en gezonde dag. Het was reuze meegevallen.<br />

Iets gelijkaardigs ziet Geert ook zitten voor onze Vlaamse<br />

jongeren. Uit eigen ervaring weet hij dat het ‘als jongere’ niet<br />

altijd gemakkelijk leven is met een huidziekte. Zelf heeft hij<br />

jaren op een eiland geleefd, uit angst niet geaccepteerd te<br />

worden. Het spookte constant door zijn hoofd: “De anderen<br />

mogen niet weten dat ik psoriasis heb!” Een gezonde instelling<br />

is dat niet, dat beseft Geert achteraf maar al te goed.<br />

Daarom wil hij zich blijven inzetten om andere jongeren met<br />

psoriasis niet hetzelfde te laten overkomen. Ontspanning in<br />

een aquacentrum of in een sportcentrum of… “Jonge lotgenoten<br />

samenbrengen en hen laten bepalen wat ze verder willen<br />

doen, dat moet kunnen “ vindt Geert. Bij deze herhaalt<br />

hij zijn oproep naar jongeren toe “Laat iets van je horen,<br />

spreek er je ouders over, neem contact op met mij<br />

016/64 01 57 of glaenens@be.packardbell.org<br />

Wedden dat het heel wat leuker kan? Doen, vrienden!<br />

15<br />

Paul De Corte


HET HOEKJE VAN MIREILLE<br />

Hoi,<br />

Het is alweer een tijdje geleden dat jullie nog iets van me hoorden.<br />

Het leven vliegt hier hectisch voorbij, maar we genieten er wel<br />

genoeg van hoor.<br />

We zijn net de trotse eigenaars geworden van een caravannetje<br />

aan de Ourthe, daarmee zijn we verzekerd van een ontspannen<br />

voorjaar en zomer de komende tijd. Zalig! Ook de kids, intussen<br />

tweeënhalf en vierenhalf, vinden het fantastisch.<br />

Ja de tijd vliegt, ook onze kleinste spruit zit nu op de kleuterschool<br />

en ze voelt zich echt al een groot meisje!<br />

En hoe zit het nog met dat fumaarzuur en de psoriasis?<br />

Ongelooflijk! Nog steeds ongelooflijk!<br />

Ik heb de pilletjes doorgenomen tot net na de zomer. In september<br />

ben ik ermee gestopt. Tijdelijke onthouding om gewenning te<br />

voorkomen, zodat ik nog decennia kan doorgaan met dat wonderlijke<br />

zuur.<br />

En, ik ben nu dus al twee maanden vrij van eender welke behandeling,<br />

EN IK HEB NOG STEEDS GEEN ENKEL VLEKJE !!!!!!!<br />

Ook dat is mij nog nooit eerder overkomen. Ik was nog bezig<br />

met een PUVA-kuur, en de nieuwste opstoot was daar al, nog<br />

voor de kuur eigenlijk bevredigd beëindigd werd.<br />

Tja lieve mensen, ik lijk wel een vertegenwoordiger die kost wat<br />

kost zijn waar aan de man wil brengen, maar ik vind mijn ervaring<br />

met fumaarzuur echt wonderlijk.<br />

Jaren van tranen, schaamte, poetsen, goochelen met kledij, elk<br />

nieuw middeltje hopeloos nahollen, en nog zoveel ontgoochelingen<br />

meer liggen achter mij.<br />

Natuurlijk kan ik niet in de toekomst kijken, ik weet nooit wat er<br />

komen zal, maar ik heb gemerkt bij mezelf dat dat fumaarzuur<br />

meer doet dan tijdelijk de vlekjes onderdrukken, zoals een cortisonezalfje<br />

of een puvakuur dat doet.<br />

Een drietal maanden geleden was het bij ons op ‘t werk een heksenboel.<br />

Het was een ontzettend stresserende periode, met veel<br />

ziek personeel en heel wat probleemgedrag bij onze bewoners.<br />

Ik heb de periode overleefd, maar heb wel door de stress een<br />

aantal weken later een kale vlek ontdekt. Gelukkig is die vlek<br />

niet groter geworden, en groeit daar intussen al terug haar. Maar<br />

16


DUCRAY<br />

het schetst wel dat mijn psoriasis die stress heeft kunnen weerstaan.<br />

Hoe dat komt, het is mij een raadsel. Een zeer groot raadsel.<br />

Ik was voor dat fumaarzuur nooit zonder pso, en in<br />

dergelijke omstandigheden was ik helemaal bestrooid van boven<br />

tot onder met vlekken.<br />

Dus mensen, de moraal van het verhaal .......<br />

Ik ben blij dat Paul mij naar deze normale en gelukkige momenten<br />

heeft geleid, en ik hoop op mijn beurt ook anderen geluk te<br />

brengen.<br />

Gooi alle rommel in de vuilbak en consulteer een gezond denkende<br />

arts die met jou een psovrije toekomst tegemoet gaat, of<br />

althans een meer leefbare toekomst.<br />

Fumaarzuur. Ik zou nog liever mijn wasmachine missen dan dat.<br />

ADVERTENTIE<br />

17<br />

Keratoreducerende Shampoo<br />

Aangewezen bij ernstige roosschilfers en psoriasiforme<br />

toestanden ter hoogte van de hoofdhuid<br />

Alleen te gebruiken of in combinatie met een<br />

specifieke dermatologische behandeling.<br />

COMPLETE FORMULE VOOR<br />

EEN MAXIMAAL RESULTAAT :<br />

• Kertyol ® 2% + thiozinksalicylaat<br />

anti-microbiëne, keratoreducerende en<br />

ontstekingswerende werking, kalmeren van de jeuk<br />

• Salicylzuur 3%<br />

Maakt de meest hardnekkige schilfers los<br />

Een aanvalsbehandeling van 6 weken is aangewezen.<br />

2 à 3 maal per week te gebruiken.<br />

Exclusief te verkrijgen in de apotheek.<br />

Dermatologische laboratoria Ducray<br />

Tel. 02 556 49 95 - Paepsemlaan 16 a - 1070 Brussel<br />

groetjes Mireille


PARLEMENTAIRE VRAAG<br />

Mondelinge parlementaire vraag aan Frank Vandenbroucke,<br />

minister van Sociale Zaken en Pensioenen, van volksvertegenwoordiger<br />

Magda De Meyer over “de noodzaak voor<br />

psoriasiscentra in België”.<br />

Mijnheer de voorzitter, mijnheer de Minister,<br />

Psoriasis blijft een heel moeilijk te behandelen ziekte. De arts<br />

moet constant afwegen hoe de levenskwaliteit van de patiënt het<br />

best kan bevorderd worden, zonder dat de medicatie de gezondheid<br />

zelf van de patiënt in het gedrang brengt.<br />

De behandeling is meestal een combinatie van zalven smeren<br />

en lichtbehandeling. Bij dit laatste zijn er toch wel neveneffecten<br />

op lange termijn: huidveroudering, hyperpigmentatie en huidkanker.<br />

Bepaalde medicijnen veroorzaken bij langdurig gebruik ook<br />

schade aan de nieren.<br />

Patiënten met ernstige psoriasis komen meestal in een gewoon<br />

ziekenhuis terecht, waarbij ze na een langdurig verblijf van 5 à 6<br />

weken (duur) tijdelijk verbeteren. Dit is noch sociaal, noch financieel<br />

haalbaar voor de patiënten.<br />

Zowel de Vlaamse Vereniging van Psoriasis Patiënten als de<br />

academische wereld en de beroepsverenigingen van dermatologen<br />

zijn gewonnen voor het opstarten van dagbehandelingcentra<br />

voor psoriasis, zoals ze ook in Zweden en Nederland<br />

bestaan.<br />

Naast effectieve behandeling op de tijden die het de patiënt past<br />

zonder zijn werk of school te moeten onderbreken, is er ook de<br />

aangepaste psychische en sociale begeleiding. De patiënt komt<br />

tevens in contact met lotgenoten.<br />

Deze vorm van behandelen scoort qua prijs/kwaliteitsverhouding<br />

heel wat beter dan ziekenhuisopname of thuisbehandeling.<br />

Bovendien heeft zo’n dagbehandelingcentrum ook een<br />

18


ANTWOORD VAN DE M<strong>IN</strong>ISTER<br />

uitgesproken sociale dimensie: rijk of arm, iedereen kan zich hier<br />

laten behandelen. Dat is niet het geval voor de dure kuurreizen<br />

richting Dode Zee die nu voor een bepaald clienteel worden aangeboden.<br />

Onze maatschappij is erg hard voor mensen met een chronische<br />

huidziekte. De omgeving ervaart de aangetaste huid als afstotend<br />

en onhygiënisch. Voor de patiënt is dit een ramp, zeker als<br />

het om een kind gaat. Ouders van psoriasispatiëntjes smeken<br />

dan ook voor het oprichten van dagbehandelingcentra.<br />

Graag had ik van de Minister zijn standpunt ter zake vernomen.<br />

Kunnen naar aanleiding van deze problematiek niet een aantal<br />

experimentele dagbehandelingcentra geopend worden?<br />

ANTWOORD VAN DE M<strong>IN</strong>ISTER<br />

Magda De Meyer<br />

Volksvertegenwoordiger<br />

Mijnheer de voorzitter, ik ben erg gevoelig voor het pleidooi dat<br />

mevrouw De Meyer heeft gehouden en ik zou het volgende willen<br />

meedelen: bij de wetenschappelijke raad van het RIZIV is<br />

een orgaan opgericht dat specifiek belast is met het formuleren<br />

van voorstellen om het behandelen van chronische zieken zowel<br />

kwantitatief als kwalitatief te verbeteren. Het gaat om het comité<br />

voor advies inzake de zorgverlening ten aanzien van de chronische<br />

ziekten en de specifieke aandoeningen.<br />

Dat comité wordt voorgezeten door professor Frulli. De problematiek<br />

van de psoriasis is een van de eerste concrete dossiers<br />

die dat comité heeft aangepakt. Op basis van een verslag dat<br />

deze zomer is bezorgd door een groep van deskundigen die<br />

nauw hebben samengewerkt met de betrokken patiëntenvereniging,<br />

heeft het comité voor advies in zijn jongste vergadering<br />

een advies uitgebracht dat zich ertoe strekt in het kader van een<br />

experimenteel zorgvernieuwingsproject een aantal dagcentra op<br />

te richten voor patiënten met ernstige chronische psoriasis.<br />

Volgens de inlichtingen die ik bij het RIZIV heb ingewonnen zal<br />

dat advies mij heel binnenkort officieel worden toegestuurd.<br />

<strong>19</strong>


Ik kan u nu al verzekeren dat ik voor psoriasis, net als voor alle<br />

pathologieën waarover het comité voor advies mij een aanbeveling<br />

zal bezorgen, het dossier met de welwillendheid zal onderzoeken<br />

die aan de dag moet worden gelegd in dergelijke heel<br />

delicate en pijnlijke situaties. Aan de andere kant kan ik natuurlijk<br />

de budgettaire beperkingen niet over het hoofd zien die mij<br />

dwingen om nogal moeilijke keuzes te maken. Ik moet prioriteiten<br />

vaststellen in talrijke en uiteenlopende aanvragen die ingediend<br />

worden en die natuurlijk allemaal behartigenswaardig zijn.<br />

Reactie van mevrouw Magda De Meyer (SP.A): Ik heb begrepen<br />

dat mijnheer de minister de officiële overhandiging van het advies<br />

afwacht en dan een stelling terzake zal innemen. Ik dank u.<br />

De vereniging neemt akte van het antwoord van de minister<br />

op de vraag naar de oprichting van Dagcentra voor psoriasis.<br />

Het mag ook wel eens gezegd: deze minister van<br />

Sociale zaken heeft al het onmogelijke gedaan om de dure<br />

gezondheidszorg in België voor iedereen toegankelijk te<br />

houden.<br />

Toch menen wij dat ook de psoriasispatiënten eindelijk<br />

eens aan de bak mogen komen. Psoriasis heeft geen dodelijk<br />

karakter, maar het is voor duizenden mensen allesbehalve<br />

een banale ziekte. Internetbezoekers schrokken zich tot<br />

voor kort wellicht een hoedje van die twee vreselijke foto’s<br />

op de eerste bladzijde van onze site. We hebben er ondertussen<br />

één van verwijderd, maar hopelijk is daarmee duidelijk<br />

dat er in België mensen leven met een huidziekte-waarniet-mee-te-leven-valt.<br />

De meest adequate hulp is vereist,<br />

niet meer of niet minder!<br />

De voorzitter<br />

20


FUMARATEN<br />

De laatste tijd is er enige onduidelijkheid ontstaan waar patiënten<br />

hun fumaraattabletten kunnen aankopen. Met het voorschrift<br />

van de behandelende arts kan u in ’t vervolg terecht bij:<br />

t.a.v. K.H. Tio, apotheker<br />

Anthonie van Leeuwenhoekstraat 16<br />

3261 LT Oud-Beijerland<br />

Nederland<br />

Tel. 00 31 186 614778<br />

Tel. 00 31 186 636112<br />

Fumaratentherapie behoort al lang niet meer tot de alternatieve<br />

behandelingswijzen. Deze therapie behoort gewoon tot de systemische<br />

of pillenbehandeling. Deze behandeling werd voor het<br />

eerst door de Duitse chemicus Schweckendieck in <strong>19</strong>59 toegepast<br />

en vanaf de jaren zeventig voorgeschreven door de Duitse<br />

huisarts Gunther Schäfer.<br />

Deze vrij populaire therapie wordt in West-Europa toegepast in<br />

de vorm van Fumaderm® tabletten of bij de magistrale bereider<br />

van hierboven. Deze tabletten bevatten volgende fumaraten:<br />

dimethylfumaraat en de calcium-, magnesium- en zinkzouten<br />

van monoethylfumaraat. In <strong>19</strong>90 werd de effectiviteit van deze<br />

therapie in een dubbel-blinde studie in Nederland aangetoond.<br />

In de beginperiode traden een paar ernstige nierfunctiestoornissen<br />

op, maar de laatste jaren traden geen erge nevenverschijnselen<br />

meer op omdat een zorgvuldig doseringsschema werd<br />

opgesteld. Nu zijn de meest voorkomende klachten: flushing,<br />

buikkrampen, diarree, jeuk en vermoeidheid. Meestel verdwijnen<br />

de klachten na een korte tijd van behandeling. Ondergetekende<br />

heeft er al 17 jaar fumaratenbehandeling op zitten en is nog<br />

steeds tevreden met het resultaat.<br />

In één van onze volgende tijdschriften voorzie ik trouwens een<br />

langere bijdrage. PDC<br />

21


22<br />

PSOTRAMIL<br />

Zout uit de Dode Zee<br />

Advertentie<br />

De kracht van de natuur bij reuma, psoriasis,<br />

stress, hoofdpijn, allergieën en pigmentvlekken<br />

Ook u kan gebruik maken van de krachten<br />

van de Dode Zee!<br />

Vul een warm bad en voeg er 1 tot 3 kgr. Dode Zeezout aan toe.<br />

(Een zoutconcentratie van 2 à 3 % is ideaal). Zorg ervoor dat het<br />

water een temperatuur heeft van 38 °C. Laat het geheel<br />

20 minuten op u inwerken. De werkzaamheid verhoogt als u<br />

zich net na het bad in een warme handdoek wikkelt en uw<br />

lichaam zo een uurtje laat rusten. Spoel daarna grondig af.<br />

➩ Hoe bestellen?<br />

Stort 49 €(=<strong>19</strong>77 bef.) op rekening 285-0366248-05<br />

met vermelding van uw naam en adres<br />

Wij bezorgen u gratis uw bestelling: 10 kg<br />

2 emmers (20 kg) = 90 € (3.631 BEF.)<br />

LUX-SEL Tel: 051 24 46 65<br />

Delaerestraat 37 – 8800 Roeslare Fax: 051 21 15 83<br />

E-mail: luxsel@pi.be Website: www.psotramil.be


VVPP - REGIONAAL<br />

◆ PROV<strong>IN</strong>CIE LIMBURG<br />

23<br />

Op vrijdag 22 februari 2002 van 20 uur tot 22.30 uur<br />

in het CULTUREEL CENTRUM (lokaal 2)<br />

Kunstlaan te HASSELT vindt een info-avond plaats<br />

met 2 thema’s:<br />

1. De videofilm: “De vele gezichten van Psoriasis”<br />

Deze film duurt ongeveer 35 minuten en geeft o.a. medische<br />

adviezen van dermatologen en getuigenissen van<br />

patiënten.<br />

2. Kuren in Roemenië<br />

Marleen Debrier zal graag al uw vragen beantwoorden.<br />

Tevens wordt hier een korte videofilm bij vertoond.<br />

Voor verdere informatie omtrent deze avond kan je terecht bij:<br />

Agnes - Tel. 011/25 16 01<br />

Marleen – Tel. 089/72 21 34 (na <strong>19</strong> uur)<br />

◆ PROV<strong>IN</strong>CIE OOST VLAANDEREN<br />

Nogmaals een oproep tot alle psoriasispatiënten en hun<br />

familie. De VVPP huurt het prachtig (vernieuwde) zwembad<br />

van de stad Oudenaarde af. Je kan gratis met de kinderen<br />

komen zwemmen. Wij kozen een vrijdagavond zodat je het<br />

weekend sportief en gezellig kan inzetten en men kan dan<br />

al een uurtje langer blijven. Laatste keer waren we met zo’n<br />

35 deelnemers. Waarom kunnen er dat geen 100 of 200<br />

zijn? Komaan, psoriatiekers uit alle windstreken van België,<br />

kom zwemmen op<br />

vrijdag 22.03.02 van 21uur tot 22 uur<br />

vrijdag <strong>19</strong>.04.02 van 22 uur tot 22 uur<br />

in ons zwembad “de.zwem.com” Prins Leopoldstraat 91<br />

9700 Oudenaarde<br />

Voor alle verdere inlichtingen (routebeschrijving, plaats …)<br />

één telefoon: Freddy Boonaert 055/31 45 49


BRIEF OVER DE EURO<br />

24<br />

DE VVPP <strong>IN</strong> EURO-LAND<br />

Fiskaal attest:<br />

in 2002 mag nog 25 €<br />

vanaf 2003 wordt het minimum: 30 €<br />

Lidgeld en fiskaal attest: 37,40 € ( in 2002)<br />

Het lidmaatschap begint op 01 april 2002<br />

Je wordt lid in: dan betaal je<br />

april/mei/juni 12,40 €<br />

juli/aug./sept. 9,30 €<br />

okt./nov./dec. 6,20 €<br />

jan./febr./maart 3,10 €<br />

Beste pso-vrienden,<br />

Graag wil ik een woordje kwijt over mijn kuur aan de Zwarte Zee<br />

(Roemenië, Eforie-Noord) die ik dit jaar van 23 juni – 14 juli in<br />

VVPP-verband heb gemaakt.<br />

Ik, Johan, 25 jaar oud, had een beetje schrik dat ik problemen<br />

zou gehad hebben omwille van de leeftijdsverschillen in de<br />

groep (ik was namelijk de benjamin van de groep), alsook was<br />

het de eerste keer dat ik met zo’n grote groep mede-pso-vrienden<br />

in contact kwam.(een hele verrijking!!)<br />

Maar uiteindelijk leek dit toch schitterend mee te vallen.<br />

Waarschijnlijk was die samenhang in de groep er niet door de<br />

leeftijd, doch wel door de gemeenschappelijke ervaring: psoriasis.<br />

Eens aangekomen in Roemenië merkten we direct de<br />

armoede op. Vanzelfsprekend –zoals reeds aangekondigd was<br />

op de info-avond door Marleen Debrier- konden we niet veel<br />

luxe verwachten in het hotel. Gelijk had ze! Daar kwam dan nog<br />

eens bij dat er een overboeking was voor 5 dagen in het hotel,<br />

zodanig dat de “singles” samen in een tweepersoonskamer<br />

moesten slapen. Beneden alle peil en tegen de zin van vele reisgenoten!!<br />

(want uiteindelijk wil je als psoriasispatiënt op 3 weken<br />

tijd toch enige privacy!)<br />

Eens een beetje uitgerust van de vliegreis begon maandagmorgen<br />

het hard labeur. ’s Morgens vroeg vertrok ik naar de kliniek<br />

die samen met het moddermeer bij het kuren hoort. Daar krijgt


iedereen een dokter toegewezen, die dan op zijn beurt je kuren<br />

voorschrijft (kruidenbad, massage,…). Na ongeveer twee uur<br />

(afhankelijk van je kuren) vertrok ik uit de kliniek naar het moddermeer.<br />

Dit meer bevat een concentratie van 80gr mineraalzouten<br />

per liter (5x meer dan in de Zwarte Zee). Na een halfuurtje<br />

zonnen om een beetje aan het klimaat te wennen ga je in het<br />

zoute meer. Vervolgens laat je je opdrogen en smeer je je in met<br />

de modder (zeker en vast geen fijn gevoel en de geur laat ook te<br />

wensen over!). Daarna ga je terug in het meer en verwijder je de<br />

modder. Vanaf dat moment zit er weer een zware dag op…<br />

Het is 11 jaar geleden dat ik zonder schaamte een T-shirt en<br />

short draag want ik heb met deze kuur zeer goede resultaten<br />

ondervonden (voor hoelang?).<br />

Om deze korte illustratie van mijn kuurreis af te sluiten wens ik<br />

er even bij te vermelden dat iedere persoon en iedere psoriasis<br />

anders is en je dus de resultaten onder elkaar moeilijk kunt vergelijken.<br />

Alsook wil ik van de gelegenheid gebruik maken om de<br />

medereizigers te bedanken voor de steun en een heel fijne reis<br />

en in het bijzonder Marleen Debrier, omdat zij uiteindelijk toch de<br />

reis mee hielp organiseren.<br />

Bedankt iedereen!<br />

Johan De Jaeger<br />

Beste lotgenoten,<br />

Het artikel “Psoriasis en voeding” heb ik nogmaals gelezen. Ik<br />

ben er eveneens van overtuigd dat de voeding één van de<br />

belangrijkste dingen zo niet ‘hét’ belangrijkste is.<br />

Wij hebben problemen met psoriasis, anderen met aders, hart,<br />

reuma, enz… maar in de meeste (maar niet alle) gevallen is er<br />

met de voeding ongelooflijk veel te doen!<br />

Verleden week was er in een gezelschap iemand die aanleg had<br />

om diabeet te worden. Een diëtiste die naast mij zat zegde: “Als<br />

hij (die mijnheer) zijn voeding niet aanpast moet hij levenslang<br />

pillen of insuline gebruiken”, waarop ik heb geantwoord : “spreek<br />

er eens over met die mijnheer”, maar dat is iets dat bij ons in<br />

België niet kan, het moet gevraagd worden. Spijtig, soms weet<br />

men het ook niet. Vele mensen slikken ook liever pillen of<br />

nemen hun toevlucht tot andere methoden met alle gevolgen<br />

van dien, i.p.v. eerst met voeding te starten wat het meest voor<br />

de hand ligt.<br />

25


Het dieet te streng toepassen is voor de meeste niet haalbaar.<br />

Heel belangrijk is: niet eten tot men echt verzadigd is, dus wat<br />

vroeger stoppen. Het drinken van wijn, zeker rode, is af te raden.<br />

Men slaapt onrustig en slecht, daar het verteringssysteem overwerkt<br />

geraakt. Lichter eten kiezen, met weinig of geen additieven.<br />

In brood zitten tegenwoordig veel verbeteraars. Zo weinig<br />

mogelijk vetten, wel met mate en eigenlijk weet en voelt men dat<br />

zelf. Zo weinig mogelijk zoet, dus ook zoet fruit of m.a.w. alle<br />

fruit. Gebruik veel groenten geteeld op natuurlijke wijze zonder<br />

kunstmeststoffen. Alcohol bevat ook suiker.<br />

Psoriasis heeft zeker te maken met het verteringssysteem. Van<br />

alle kazen, gebruik enkel magere of platte kaas met mate. Veel<br />

groenten. Mijn tekorten moet ik zeker laten onderzoeken.<br />

Mijn eetpatroon ziet er als volgt uit:<br />

’s Morgens: glas water, volle rijst met groentjes (soep) lekker en<br />

het is een gewoonte.<br />

’s Middags: sla, men kan er oneindig mee variëren, met zelfgemaakte<br />

dressing of mayonaise met saffloerolie, soms vis,<br />

gerookte zalm, kip, groenten, met aardappels.<br />

’s Avonds: altijd verse soep zonder vlees of been, wel met<br />

genuïzze extract; vis of vlees, verse groenten (biologische),<br />

aardappelen of deegwaren; geen varkensvlees, weinig rundvlees,<br />

kip, kwartel, eend, vis,… koken, bakken, stomen of<br />

gegrild; soms zelfgepelde garnaaltjes; geen dessert, soms wat<br />

yoghurt met wat bruine suiker; geen wijn.<br />

Tussendoortje: plat water (liefst veel); 4 expresso’s per dag met<br />

wat magere room; na 4 uur décaféine (Rombouts); minstens 2 à<br />

3 keer per week gin met een scheutje tonic en water en ijs. Wij<br />

gaan regelmatig op restaurant waar ik 1 schotel eet, wat tegenwoordig<br />

zeker kan; ik bak regelmatig cake met veel ongezoete<br />

appels en droge koekjes (zoals mariekes); ik eet geen pralines:<br />

dat laat mijn lever niet toe.<br />

Op zondag eet ik pistolets of brood.<br />

Als ik echt drastisch moest diëten dan ben ik niet te genieten,<br />

dus dat doe ik zeker niet. Het is ook niet vol te houden en men<br />

moet zich goed voelen in zijn vel: dan blijft de geest ook positief<br />

ingesteld wat ik zéér belangrijk vind. Mijn psoriasis is zo minimaal.<br />

Gewoonlijk heb ik 1 of 2 kleine vlekjes op been of arm.<br />

26<br />

Vele groetjes,<br />

Louisa.


Walter - Deel 1: De impact van een artikel in <strong>DRIVE</strong>-<strong>IN</strong><br />

In juni 2000 verwittigde Walter ons in een vlammend artikel voor<br />

Hollandse criminelen. Het eens zo geprezen product Skin-Cap<br />

werd door de overheid van de markt gehaald omdat er cortisone<br />

instak en dit product niet als medicament was geregistreerd.<br />

Maar het effect van het product Skin-Cap op psoriasis was en<br />

bleef verbluffend goed bij veel patiënten. Hopeloze patiënten<br />

bleven dit product opsnorren om zich toch maar eens ‘effectief’<br />

behandeld te weten.<br />

Gewetenloze Nederlanders vooral in de buurt van de Belgische<br />

grens bleven eerst het product verder verkopen maar volgens<br />

Walter deden ze er later een benzineachtige stof in, die niet<br />

alleen geen enkel effect sorteerde op de psoriasis maar ook nog<br />

eens de huid van de patiënten lelijk kon verbranden. Daarover<br />

berichtte Walter in juni 2000.<br />

Onze Walter trok recent nogmaals de grens over om bij Pharma<br />

Ossendrecht (met z’n vier ‘dépendences’) de Skin-Cap producten<br />

te kopen die er nog restten. Toen onze would-be<br />

speurder/koper informeerde naar de Skin-Cap spray krompen<br />

de zaakvoerders ineen alsof ze met de gerechtelijke politie<br />

geconfronteerd werden. Volgens Walter hadden zij overduidelijk<br />

ons artikel in Drive-in gelezen waarin zij ontmaskerd werden als<br />

vervalsers.<br />

Hun handeltje lijken ze evenwel niet van plan op te doeken. Nu<br />

komen ze aanzetten met een imitatieproduct (als je de verpakking<br />

ziet zou je warempel zweren dat je Skin-Cap koopt) dat<br />

men PREVENOL gedoopt heeft. Dit is voor ons een wellicht<br />

ongevaarlijk maar zeker een totaal waardeloos product. Walter<br />

heeft dit nieuwe (?) product maanden bij zichzelf uitgetest maar<br />

hij heeft geen donder verbetering vastgesteld. Daarbij raakt de<br />

spray-mond voortdurend verstopt zodat de gebruiker niet anders<br />

kan dan het product leegspuiten in een flesje om toch maar iets<br />

van de dure inhoud te redden.<br />

Wij willen onze lezers dan ook waarschuwen voor dit<br />

waardeloze PREVENOL ® !<br />

27


Walter - Deel 2: GOEDNIEUWS BOODSCHAP?<br />

Eindelijk ben ik nog eens enkele maanden volledig vrij van enig<br />

pso-letsel dankzij het labo “Macarena 14 te Madrid” met het product<br />

BLUE CAP.<br />

Begin dit jaar printten vrienden voor mij een aantal bladzijden<br />

van internet uit over Blue Cap producten (een spray, shampoo,<br />

een crème) op basis van Zink Pyrithione. Later brachten vrienden<br />

mij uit Spanje Blue Cap mee en na één week was mijn<br />

lichaam geheel vrij van pso-letsels. Mijn ellebogen heb ik nog<br />

enkele weken langer moeten behandelen. De tweede maand<br />

heb ik niets meer moeten sprayen of smeren, gewoon zalig.<br />

Ik kan hierbij getuigen dat Blue cap dezelfde accurate werking<br />

op het lichaam heeft als wijlen Skin-Cap. Op de weerbarstige<br />

lokaties duurt de behandeling iets langer dan bij Skin-Cap. Dat<br />

Cheminova nu “Catalysis” heet en de spray nu 925 Fr. kost in<br />

plaats van een goeie 600 Fr. is wellicht de schuld van de schandaalzoekers<br />

en de Hollandse vervalsers.<br />

Niemand kan mij als 60-plusser, verhinderen nog eens eventjes<br />

vrij van psoriasis te kunnen leven en misschien hebben met mij<br />

nog vele andere lotgenoten deze wens.<br />

Walter<br />

NVDR: Volgens Zwitserse bron zou er in Blue-Cap ook cortisone<br />

zijn aangetroffen. Wij laten dit zo snel mogelijk onderzoeken<br />

door de APB (= de Algemene Pharmaceutische Bond).<br />

Dat is vlak voor het ter perse gaan van dit tijdschrift gelukkig nog<br />

gebeurd. Wat ik al vreesde, lijkt waarheid te worden. Apr. Jean<br />

Barbé van de APB bevestigt me in een fax dat het FDA (Food<br />

and Drug Administrtion, USA) in Blue Cap betamethasonpropionate<br />

(zie tabel p.7 klasse 4 of het sterkste corticoïd) en esters<br />

heeft aangetroffen (onderzoek van April 10, <strong>2001</strong>). Feit is dat de<br />

bijsluiter van Blue Cap niet correct is. Voor mij dus een onbetrouwbaar<br />

product!<br />

28<br />

PDC


OOK GELEZEN?<br />

Uit: Het Belang van Limburg / Gazet van Antwerpen<br />

Vis eten is gezond. Door vissen gegeten worden, ook. In het<br />

Turkse kuuroord Kangal knabbelt de Garra Rufa, alias de zwemmende<br />

huidarts, al eeuwen aan de overtollige huid van mens en<br />

dier. Ook psoriasispatiënten hebben de plek nu ontdekt. Voor<br />

hen voeren de visjes nu de ultieme schoonheidsoperatie uit. De<br />

therapie is intensief. De bezoeker wordt geacht tweemaal daags<br />

gedurende twee tot vier uur te baden. Artsen beweren dat<br />

patiënten na 3 weken ‘peeling’ hun uitstraling en zelfverzekerdheid<br />

terugwinnen.<br />

Slimme Duitsers verkopen visjes<br />

De Kangal-therapie heeft maar één groot nadeel. Een mens<br />

moet ervoor naar Turkije. Omdat er bitter weinig literatuur voorhanden<br />

is, zijn de Belgische ‘pso’- patiënten niet geneigd om die<br />

verre verplaatsing te maken. Ze zijn ook bevreesd voor mogelijke<br />

besmettingen door andere huidaandoeningen in de Turkse<br />

baden. De snuggere Mario Wegricht uit Duitsland heeft een<br />

oplossing bedacht. Hij haalt de visjes naar hier en biedt ze te<br />

koop aan op het internet. “Helaas is het niet mogelijk om de diertjes<br />

met de post op te sturen”, vertelt de Duitser. “Wie enkele<br />

exemplaren wil kopen, moet ze dus komen afhalen. Vanaf de<br />

aankoop van twintig visjes, geven we een gratis transporthouder<br />

toe”. Prijs voor een jong visje (2 centimeter): van 80 tot 120<br />

Duitse Mark. Maar de prijs stijgt gestaag. De vraag is dan ook<br />

groter dan het aanbod.<br />

“Toen ik met mijn handeltje in een televisieprogramma verscheen,<br />

stonden de afgezanten van de farmaceutische industrie<br />

en de groothandels in dieren in een rij voor mijn deur. Ze wilden<br />

mijn gehele visbestand in één klap kopen”, verklaart Wegricht,<br />

die behalve snugger nu ook bang is geworden. “Islamitische fundamentalisten<br />

hebben me al meermaals bedreigd. Ze zeggen<br />

dat ik de dieren illegaal invoer. Het zou me ook niet verwonderen<br />

als ik een van de dagen het slachtoffer word van een aanslag<br />

door de Kangal-lobby”.<br />

29<br />

http://www.knabberfisch.de/<br />

http://www.psoriasis-fische.de/


30<br />

Net over de Nederlandse grens in Bad Bentheim.<br />

Advertentie<br />

De weldadige en rustgevende werking van drie natuureigen<br />

kuurmiddelen!<br />

Warme zoutwaterbronnen (27 %)<br />

Natuurlijke modderbaden - Zwavelbaden<br />

In Europa absoluut unieke methode van kuren:<br />

• specialistische en vooruitstrevende medische behandeling<br />

• één van de meest verzadigde zoutwaterbronnen in Europa<br />

• landelijke rust en bijzonder comfortabele accommodatie<br />

■ Fachklinik Bad Bentheim ontwikkelde een eigen zoutbronlichttherapie<br />

voor de behandeling van psoriasis (psoriasis<br />

vulgaris en psoriasis pustulosa) met natuurlijk verzadigde<br />

warme zoutwaterbaden en aansluitend UV-lichtbestraling.<br />

■ Uitstekende vooruitzichten in geval van psoriasis artritis<br />

(psoriasis gewrichtsontstekingen)<br />

■ Optimale mogelijkheden door ruim veertig verschillende<br />

bestralingsapparaten voor zowel specifieke delen als voor het<br />

gehele lichaam.<br />

■ Klinische en ambulante behandeling.<br />

■ Gelegen temidden van 1000 ha. bosgebied voor rust en ontspanning.<br />

PSORIASISKL<strong>IN</strong>IEK BAD BENTHEIM<br />

De warme zoutwater- en zwavelbron in de natuur!<br />

Am Bade 48455 Bad Bentheim<br />

Tel. 0049 5922 740 - Fax 0049 5922 74899<br />

Internet: http://www.fk-bentheim.de


PSO-PUBLICATIES<br />

✒ Boek ‘PSORIASIS’, Leo Van Buggenhout, 127 p.<br />

Dit boek kan je kopen op een info-avond van de VVPP tegen<br />

6,20€. per exemplaar. Wil je het per post toegestuurd krijgen<br />

komt daar 1,25€. port bij. Je kan het boek bekomen bij je<br />

provinciale voorzitter.<br />

✒ JIJ EN PSORIASIS, folder<br />

Alle geïnteresseerden kunnen die folder gratis bekomen bij de<br />

provinciale voorzitter.<br />

✒ LOKALE BEHANDEL<strong>IN</strong>GEN, Paul De Corte, 24 p.<br />

Deze brochure behandelt enkel de 1ste stap in de behandelingscarrousel<br />

nl. de lokale behandelingen. Dit is een eenvoudige,<br />

praktische gids bij het dagelijks ritueel van het smeren.<br />

Deze brochure is te verkrijgen door overschrijving van 150 Fr. op<br />

rekening 390-0800404-15 van VVPP Oost-Vlaanderen<br />

✒ WITTE KORSTJES EN RODE VLEKJES<br />

Deze kleurrijke folder voor kinderen met psoriasis kan gratis<br />

aangevraagd worden bij :<br />

Mirelle Palinckx-Van Aart<br />

Aloïs Blommaertstraat 27<br />

2990 Wuustwezel<br />

Tel. : 03/669 77 87<br />

✒ KUREN AAN DE ZWARTE ZEE :EFORIE-NORD<br />

Deze kleurrijke en handige brochure (14 p.) beantwoordt de<br />

meeste vragen van de kandidaat-Roemenië-kuurder en is met<br />

vermelding van lid<strong>nummer</strong> gratis te bekomen bij :<br />

Marleen Debrier<br />

Jacob Jordaenstraat 1<br />

3620 Lanaken<br />

31


V.V.P.P. vzw<br />

Vlaamse Vereniging van Psoriasis Patiënten<br />

www.psoriasis-vl.be<br />

Opgericht op 30 oktober <strong>19</strong>82<br />

Onder het identificatie<strong>nummer</strong> : 1172/83<br />

32<br />

Voorzitter<br />

Paul DE CORTE<br />

Beervelde Dorp 39<br />

9080 Lochristi<br />

Tel. & Fax: 09 355 08 13<br />

E-mail : vvpp@xs4all.be<br />

Financieel beheerder<br />

Herman DANIELS<br />

Hazelaardreef 25<br />

2960 St.-Job-in-’t Goor<br />

Tel. 03 633 34 60<br />

Secretaris<br />

Ignace GOETHALS<br />

Dorotheastraat 13<br />

8200 Sint-Michiels<br />

Tel. 050 38 03 79<br />

Webmaster<br />

www.psoriasis-vl.be<br />

Josy SLECHTEN<br />

Oude Nederbaan 30<br />

3730 Hoeselt<br />

Tel. 089 41 52 31<br />

josy.slechten@hoeselt.net<br />

Ondervoorzitter<br />

Agnes HOEVEN<br />

Kosterstraat 10<br />

3510 Kermt<br />

Tel. & Fax: 011 25 16 01<br />

Ledenadministrator<br />

Eddy SWOLFS<br />

Hoogvennestraat 59<br />

3500 Hasselt<br />

Tel. 011 24 32 86<br />

Bank: 001-1866354-53 (VVPP)<br />

Ouders ‘Kinderen met pso’<br />

Mirelle PAL<strong>IN</strong>CKX<br />

Aloïs Blommaertstraat 27<br />

2990 Wuustwezel<br />

Tel. 03 669 77 87<br />

Fax 03 669 51 24<br />

GIPSO (Waalse vereniging)<br />

Mr. Jules LEROUX<br />

Quai Mativa 54 Bte 091<br />

4020 Liège<br />

Tél. 04 342 37 92


<strong>DRIVE</strong>-<strong>IN</strong><br />

verschijnt vier maal per jaar.<br />

Overname van artikels kan na toestemming van de redactie.<br />

Afgiftekantoor: 9080 Lochristi.<br />

V.U.: Paul De Corte, Beervelde-Dorp 39, 9080 Lochristi,<br />

Tel. & Fax 09 355 08 13<br />

e-mail: VVPP@xs 4 all.be<br />

<strong>Jaargang</strong> <strong>19</strong> - <strong>nummer</strong> <strong>76</strong> - <strong>december</strong> <strong>2001</strong><br />

REGIONALE<br />

VOORZITTERS<br />

Antwerpen<br />

■ Jeanne Toté-Floren<br />

Lange Gaanweg 26<br />

9150 Bazel-Kruibeke<br />

Tel. 03 744 14 84<br />

Limburg<br />

■ Agnes Hoeven<br />

Kosterstraat 10 - 3510 Kermt<br />

Tel. 011 25 16 01<br />

Oost-Vlaanderen<br />

■ Paul De Corte<br />

Beervelde Dorp 39 - 9080 Lochristi<br />

Tel. 09 355 08 13<br />

Vlaams Brabant<br />

■ Geert Laenens<br />

Laukenstraat 13 - 3210 Lubbeek<br />

Tel. 016 64 01 57<br />

E-mail: glaenens@be.packardbell.org<br />

West-Vlaanderen<br />

■ Véronique Sijs<br />

Brieversweg 16 - 8340 Moerkerke<br />

Tel. 050 33 78 75<br />

GSM 04<strong>76</strong> 92 <strong>19</strong> 87<br />

E-mail: vvppwvl@online.be<br />

RAAD VAN ADVIES<br />

Apr. Barbé, A.P.B.<br />

Brussel<br />

Dr. Boonen, dermatoloog<br />

Geel<br />

Dr. Boyden, dermatoloog<br />

Hasselt<br />

Dr. Buntinx, psychiater-seksuoloog,<br />

Alken<br />

Dr. Coopman, dermatoloog,<br />

Antwerpen<br />

De heer Faché, biochemie<br />

Laarne<br />

Dr. Joos, reumatoloog<br />

Gent<br />

Dr. Roelandts, dermatoloog,<br />

Leuven<br />

Prof. Dr. Van Den Berghe<br />

erfelijkheid, Leuven<br />

Prof. Dr. Van Moffaert<br />

psychiater, Gent<br />

Dr. Walravens, reumatoloog, Mol<br />

Dr. Willemsen, dermatoloog,<br />

Brussel<br />

Druk. Coppens bvba, Tel. 09/353 93 93

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!