Toelichting Boerestreek Appelscha

aantrekkelijk
appelscha
boerestreek, brinken en bosberg mei 2013

aantrekkelijk appelscha boerestreek, brinken en bosberg
voorlopig ontWerp Boerestreek, Brinken en BosBerg
Westeres oosteres
Boerestreek, Brinken en BosBerg
De mogelijkheid om 1,5 miljoen te besteden aan een duurzame, actieve en kwalitatieve
inrichting van de Boerestreek is vertaald door met hergebruik van de meeste materialen een
nieuw uiterlijk te geven aan de Boerestreek. De Boerestreek als doorgaande dorpsstraat en
als verbinding van de prachtige brinken: de Bosbrink, het Brinkplein en de Groene Brink.
Elke brink heeft een eigen uitstraling en gebruik. De Bosbrink als ‘overtuin’ van de terrassen
en een trap naar de indrukwekkende Bosberg met het klimbos. Het Brinkplein met drie
aantrekkelijke zijden: terrassen langs de Boerestreek, het fietspad als verbinding van de
groene parkachtige structuur vanaf de Opsterlandse Compagnonsvaart naar de Bosberg
en de duintrap, de eerste treden naar het speelduin. De lange glijbaan op het hoge punt
geeft zicht op het hoogste punt van het vaste land van Friesland (42.90+ NAP, of 26,60 meter
boven maaiveld). De Groene Brink omzomen de omhaagde tuin van het Hotel Appelscha,
dat vraagt om een kleuraccent passend bij deze omgeving.
Welkom
Aantrekkelijke entrees bieden een welkom aan dit indrukwekkende gebied. Het is essentieel
om beide entrees een vergelijkbaar en herkenbaar uiterlijk te geven. De Westeres,
met een simpele bijpass en een groep rododendrons om het zicht op de Kamelenmarkt te
ontnemen. De Oosteres als Shared Space rotonde, geschikt voor grote bussen en voldoende
veilige ruimte voor fietsers en wandelaars. Daarbij is het oorspronkelijke tracé over de brinkruimte
weer hersteld en ontstaat een goede doorgaande route als de Boerestreek tijdens
evenementen wordt afgesloten.
Er zijn twee alternatieve routes. Het eerste alternatief is de nieuwe dorpstraat met parkeer-
gelegenheid en nieuwe (tweede) voorkanten voor de horecafuncties. De nieuwe dorpsstraat
is geschikt voor bevoorrading en ophalen van huisvuil maar ook representatief. Bij
de entrees van de nieuwe dorpsstraat komen brinkwachtershuisjes te staan. Deze mobiele
‘huisjes’ zijn geschikt voor de gastheer/vrouw om iedereen welkom te heten, maar ook om
tijdens drukke dagen parkeergeld te vragen, iets wat niet ongebruikelijk is bij evenementen.
Er is ook aandacht voor het stimuleren van besteding aan de Boerestreek, bijvoorbeeld door
bij het parkeerkaartje iets gratis aan te bieden (“een taartje voor een kaartje”).
Een andere mogelijkheid is de route langs de Opsterlandse Compagnonsvaart, een mooie
gelegenheid om toeristen op drukke dagen ook de waterrijke kant van Appelscha en het
winkelcentrum te laten zien. Deze alternatieve route langs het winkelcentrum is ook een
reden om de huidige zuidelijke bijpass langs de voet van de Bosberg en het speelduin niet
meer te gebruiken. Dit gebied wordt van de fietsers en wandelaars, die daar ook een heerlijke
(auto)luwe plek hebben om te verblijven op een van de vele picknickbanken. Voor de
horeca de gelegenheid om goed gevulde picknickmanden op de kaart te zetten (aanbieden
arrangementen) met streekproducten en een bordspel.
1. parkeerroute, tijdens markten
2. route via de vaart, tijdens het
hoogseizoen en kermis
2 3
2
1
2
2

1. Boerestreek West
stoep met RWS band
Brinkplein
terras met wandelstrook
5,50 m.
parkeren
0,50 m.
2. Brinkplein
aantrekkelijk appelscha boerestreek, brinken en bosberg
0,50 m.
3. Boerestreek oost
0,50 m.
0,50 m.
molgoot
4,50 m.
rijbaan 5,50 m.
rijbaan 5,50 m.
4,50 m.
rijbaan 5,50 m.
4. nieuWe dorpsstraat
4,50 m.
4,50 m. 0,50 m.
molgoot
rijbaan 5,50 m.
0,50 m.
0,50 m.
0,50 m. 1,50 m.
ritterplaat
brink met markering
uitwijkstrook 1,50 m.
Brinkplein
brink met markering
5,50 m.
parkeren
referentiebeeld boerestreek west
referentiebeeld brinkplein
referentiebeeld boerestreel oost
Fietsroute, asfalt
Fietsroute, schelpenverharding
boerestreek en brinkplein, rode
klinkers
Wandelstrook, gele klinkers
parkeren, betonklinkers
veilig verBlijven
Belangrijke opgave is om de profielen zo te ontwerpen zodat de Boerestreek elk moment
en ieder seizoen geschikt is voor veilig gebruik; van de grote landbouwvoertuigen tot aan
de Boerestreek als aantrekkelijk wandelgebied tijdens drukke evenementen. Het samengesteld
profiel oogt smal, maar met een stook van grasstenen en markering van keien ter
voorkomen van ‘wildparkeren’ biedt het wel uitwijkmogelijkheden voor zwaar verkeer.
parkeren
De parkeerroute ten noorden van de Boerestreek is ingericht als een nieuwe of tweede
dorpsstraat. De parkeerplaatsen tezamen zijn ingericht als parkeerplein met bomen. Wanneer
er geen auto’s staan is de ruimte geschikt voor multifunctioneel gebruik (markten,
kermis, etc.).
Komend vanuit westelijke richting zijn ruime parkeermogelijkheden nabij de tennisvelden en
de manege. Bij de rijwielhandel wordt een parkeerstrip aangelegd, voor optimale service bij
de verhuurmogelijkheid van fietsen.
De openbare parkeerruimte biedt plek voor 498 parkeerplaatsen. Daarnaast is er een ‘overloopgebied’
bij Duinen Zathe, met ruimte voor 375 auto’s. Gekoppeld aan de voetbalvelden
is er extra parkeermogelijkheid voor 75 auto’s. In zijn totaliteit ruim voldoende om tijdens
topdagen het verkeer in goede banen te leiden en in de directe nabijheid van de voorzieningen
te parkeren.
275
100
parkeerkaart met aantallen
profielen boerestreek
referentiebeeld nieuwe dorpsstraat
Markering dwarsverbindingen in
locatie profielen
4
doorgaande weg
5
145
70
1
22
2
40
35
96
53
3 4
40
63

de Bostrap
de duintrap
aantrekkelijk appelscha boerestreek, brinken en bosberg
speelduin met glijBaan en Brinktrap
BosBrink en overtuin
Bij de koepel overdag Bij de koepel avond
langer verBlijven
De Bosberg, nu nog verscholen in het groen, biedt een actief podium met diverse activiteiten
en speelvoorzieningen om vanuit de terrassen en het Brinkplein verleid te worden om de
berg te beklimmen. Daar aangekomen ontstaat een geheel nieuwe, avontuurlijke wereld.
Voor elke doelgroep is dit gebied aantrekkelijk. Langer verblijven aan de Boerstreek betekent
struinen door en rond de Bosberg en genieten op het terras of een van de alternatieve
zitplekken (trappartijen, banken, etc.).
1. bostrap
Vanaf de terrasruimtes aan de Boerestreek is fraai zicht op het ‘avontuurlijk’ Appelscha. De
bostrap maakt de Bosberg toegankelijk en biedt doorzichten naar de omgeving.
2. speelduin met glijbaan en brinktrap
Het speelduin is een luwe plek als overgang naar het brinkplein. Robuuste en uitnodigende
speelattributen staan aan de voet van de Bosberg. De brinktrap is zowel zitplek als ‘podium’.
De waterpomp maakt het plein ook als speelruimte aantrekkelijk. De duintrap vormt
een alternatief podium en spelelement, met zicht op het plein.
3. Duintrap
De duintrap vormt een alternatief podium en spelelement, met zicht op het plein.
4. bosbrink en ‘overtuin’
De bosbrink is de groene verblijfsruimte waar picknickbanken uitnodigen om te gaan zitten,
met de Bosberg op de achtergrond. Tijdens markten dient de bosbrink als ‘overtuin’ van de
horeca: een alternatieve terrasruimte.
5. De koepel
De koepel staat centraal en is zichtbaar vanaf het hotel en de oostelijke entree. De plek
nodigt uit voor (muzikale) activiteiten, overdag maar ook ’s avonds, waardoor het brinkplein
ook in de avonduren aantrekkelijk en actief is.
Definitief ontwerp brinkplein, bosbrink en bosberg
6 7
5
2
3
1
4

aantrekkelijk appelscha boerestreek, brinken en bosberg
inspirerende informatie
groen - sneeuWklok
schaapskudde - Beheer
groen - rodos
groen - hazelaar groen - krentenBoom
inspirerende informatie
( i cultuur en natuur)
De veelheid aan voorzieningen en informatie is zo groot dat het voor de bezoeker misschien
wel te veel is. Om die reden worden er twee toeristische overstappunten aangelegd bij de
fietsparkeerplaatsen met elektrisch oplaadpunt. Een overstappunt met informatie over de
cultuur, het verhaal Appelscha en alle culturele activiteiten (bij de Oosteres). En een overstappunt
met informatie over de natuur, het Drents-Friese Wold, de vier landschappen en alle
activiteiten die daarbij horen. Dit natuur-informatiepunt krijgt een plek bij de fietsenverhuur.
De informatieborden hebben de uitstraling van de informatievoorzieningen en meubilair
zoals bij het bezoekerscentrum (Buitencentrum) van het Drents-Friese Wold.
nieuWe groene jas
Appelscha vraagt om een natuurlijke en landschappelijke beplanting, sierplantsoen past
niet in dit beeld. De beplanting heeft in elk seizoen een eigen kleurenpallet. De sneeuwklok
in het vroege voorjaar, de krentenboom en de fruitbomen bij de erven volgen daarop. In de
zomer geven rododendrons kleur aan de entrees en in de herfst bloeit de herfsttijloos (bol)
en zorgen heesters voor prachtige herfstkleuren. In de winter zorgt de kerstverlichting in de
knoestige knotlinden langs de terrassen (in plaats van de bolacacia) voor sfeer en kleur op
de brinken.
Beheer en onderhoud
De Boerestreek verdient het om op traditionele wijze te worden begraasd door een
schaapskudde. Eén keer per week begrazen is voldoende om het gras op de groene
brinken kort te houden. Vroeg in de ochtend bijvoorbeeld, als afsluiting van een (georganiseerde)
bos-/duinwandeling kan dit een aantrekkelijk spektakel zijn. Met Landschapsbeheer
Friesland kan worden aangesloten bij het project Green Shared Space, gezamenlijk en op
een duurzame manier het groen onderhouden en gebruiken
8 9

aantrekkelijk appelscha boerestreek, brinken en bosberg
straatverlichting aan de Boerestreek verlichting in de lanen en doorgaande Wegen
verlichting
Verlichting bepaald mede de sfeer van de Boerestreek. Voor de straatverlichting aan de
Boerestreek wordt één armatuur gekozen (hergebruik), dat levert een rustig en verzorgd
beeld op. Voor de verlichting in de lanen en doorgaande wegen worden de bestaande
hoge donkergroene masten hergebruikt. Alle overige armaturen worden opgeruimd of waar
nodig vervangen.
Het Brinkplein krijgt tijdens de avonduren een eigen unieke uitstraling. De bomen worden
door middel van grondspots met LED-verlichting van onder af aangeschenen. Dit levert een
feeëriek beeld op, een prachtig decor voor avondconcerten of toneeluitvoeringen bijvoorbeeld.
tijdelijke tuin (‘kunst in de kas’)
Het geluid vanuit de bevolking dat de ‘ziel’ uit Appelscha is verdwenen wordt vele keren
gehoord. Er is behoefte aan een samenhangende structuur en aan samenwerking tussen
de verschillende partijen. Om die reden wordt met de omwonenden het kunstbudget ingezet
om een “doe-het-zelf-erf” te kunnen organiseren: activiteiten die vanuit eigen initiatief
worden opgepakt en uitgevoerd. Een voorbeeld is het project ‘Kunst in de Kas’: een tijdelijke
tuin wordt door en met de omwonenden ingericht op het braak liggende terrein bij de
sportvelden. Een grote kas is te koop op Marktplaats ( ongeveer € 10.000,-) en kan dienen
voor allerhande (slechtweer) activiteiten. Het is dé mogelijkheid om de ambachtelijke kant
van Appelscha te laten zien (kunst, hobby en streekproducten). Door de kas te voorzien van
een aantal zonnepanelen produceert de locatie haar eigen stroom waardoor in de wintermaanden
op een aangename manier cursussen worden gegeven. Het “doe-het-zelf-erf” is
de mogelijkheid om geld voor nieuwe ontwikkelingen op de Boerestreek te verdienen.
tijdelijke tuin ('kunst in de kas')
10 11

aantrekkelijk appelscha boerestreek, brinken en bosberg
stalenWaaier in samenWerking met ondernemers
hergeBruik voor fietsenstallingen
informatie met een link naar het drents-friese Wold
keien als markering langs de Weg
roBuuste speelvoorzieningen drents hekWerk als afscheiding van terrein
meer doen met 1, 5 miljoen
Meer doen met 1, 5 miljoen betekent zo veel als mogelijk gebruik maken van alles wat er is,
hergebruik en herstel kan veel kwaliteit opleveren. Het niet verplaatsen maar juist herinrichten
van bijvoorbeeld de muziekkoepel en het jeu-de-boule terrein zorgt dat deze plekken
weer bij de inrichting en gebruik aansluiten. Hiervoor wordt tijdens de uitwerking van het
definitief ontwerp met de betrokkenen een zogenaamde stalenkaart gemaakt. Daarbij wordt
al het huidige meubilair tegen het licht gehouden om een keuze te maken voor hergebruik
en herstel, of zo nodig via Marktplaats te verkopen. Nieuwe voorzieningen zijn zo veel mogelijk
van hout en met een robuuste uitstraling, passend bij de omgeving en in de stijl van
het Drents-Friese Wold.
‘Appelscha kiest kleur’ is een thema voor het ontwikkelen van een stalenkaart met alle
eigenaren van panden. Daarbij worden gezamenlijk afspraken gemaakt over wat het kleurenpallet
is voor de komende tien jaar, aansluitend bij het DNA van Appelscha. Zo worden
niet alleen de ruimten een geheel maar worden ook de gebouwen aan de brinken en de
Boerestreek familie van elkaar.
12 13

aantrekkelijk appelscha boerestreek, brinken en bosberg
Ontwerpraming Boerestreek Appelscha
ontWerpraming
projectnr.: 579 00 501 ontwerpraming Boerestreek Appelscha
op basis van GBKN en inrichtingsplan DO (april 2013)
datum: 2 mei 2013
postnr. omschrijving totaal bedrag
1. Opruimwerkzaamheden € 117.100
Verwijderen bestaan trace oostzijde asfalt € 7.500
Verwijderen bestaan trace westzijde asfalt € 7.500
Opnemen verharding plein € 25.000
Opnemen verharding parkeervakken (gebakken klinkers) € 6.100
Opnemen verharding beton (klinkers) € 45.000
Opnemen verharding Boerestreek (doorgaande route) € 15.500
Opnemen en vervoeren verharding (verplaatsen overbodig deel) € 3.000
Kappen bomen en frezen stobben € 7.500
2. Grondwerk stelpost € 30.000 € 30.000
3. Verhardingen
Entree oost en westzijde € 603.350
Entree oostzijde, rotonde met keien en verlegging van de weg € 50.000
Entree westzijde, rotonde met keien en verlegging van de weg
Parkeerroute
€ 30.000
Parkeerroute (gebakken klinker, hergebruik, inclusief molgoot) € 162.000
Parkeerroute (gebakken klinker, nieuw, inclusief molgoot) 10 % € 48.600
Parkeervakken bij fietsenwinkel (betonklinker, hergebruik)
Brinkplein
€ 3.750
Aanbrengen pleinverharding € 100.000
Dorpsstraat met terrasruimte (hergebruik gebakken klinkers) € 124.000
Fiets en wandelpaden stelpost € 40.000
Leidingen stelpost € 45.000
4. Groen stelpost € 45.000 € 45.000
5. Meubilair € 213.900
1. Brinktrap € 30.000
2. Duintrap naar hoogste punt € 25.000
3. Klimtoren met glijbaan € 30.000
4. Brinkbanken (picknick) € 22.500
5. Duinbanken € 6.000
6. Aanpassen muziekkoepel € 15.000
7. Speelvoorzieningen € 20.000
8. Fietsenrekken herplaatsen € 400
9. Tijdelijk gebruik aankoopkas marktplaats € 20.000
10. Overig meubilair (banken, afvalbakken) € 15.000
11. Informatieborden € 30.000
6. Verlichting € 55.000
LED-verlichting / grondspots Brinkplein € 30.000
Aanbrengen fixatie van LED verlichtingsstrippen € 25.000
Eenmalige kosten (3%) € 31.931
Uitvoering (4%) € 42.574
AK (4%) € 42.574
WR (4%) € 42.574
€ 1.064.350 € 1.064.350
€ 1.224.003
Plankosten (8%) € 97.920
Directie kosten (8%) € 97.920
Onvoorzien (5%) € 61.200
Project kosten € 1.481.043
Reservering voor kunst / kunst in de kas € 18.957
Project kosten incl. reservering kunst € 1.500.000
14 15