Showcase duurzame Zuidplaspolder - aanvraag Nota Ruimte ...

Businesscase 

‘Showcase Duurzame 

Zuidplaspolder’ 

Aanvraag Nota Ruimte-budget

B u s i n e s s c a s e ‘sh o w c a s e Du u r z a m e zu i D p l a s p o l D e r ’ driehoek RZG • ZUIDPLAS 

Businesscase 

‘Showcase Duurzame 

Zuidplaspolder’ 

Aanvraag Nota Ruimte-budget

2 

B u s i n e s s c a s e ‘sh o w c a s e Du u r z a m e zu i D p l a s p o l D e r ’ driehoek RZG • ZUIDPLAS

3 

i Leeswijzer 


Inhoudsopgave 

Businesscase ‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder' 5 

1 Inleiding 7 

2 De Zuidplaspolder 9 

Typering van het project 9 

Procesbeschrijving Zuidplaspolderontwikkeling 11 

Grondexploitatie 12 

Plangebied 13 

Methodiek 14 

Kosten, opbrengsten en financiering 15 

Risicomanagement 16 

Draagvlakanalyse 17 

3 Handboek Kwaliteit Zuidplaspolder 19 

4 Businesscase ‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder’ 21 

Korte toelichting Showcase naar deelprojecten in businesscases 22 

Klimaatbestendig en klimaatneutraal bouwen 22 

Versnelling groenstructuur, Restveen en Groene Waterparel 23 

Duurzame en innovatieve glastuinbouw 24 

Planologische status deelprojecten 27 

Procesbeschrijving 27 

Grondexploitatie 29 

Methodiek 29 

Toelichting kosten en opbrengsten per deelbusinesscase 32 

Financiering 37 

Risicomanagement 38 

Draagvlakanalyse 42 

5 Afsluiting 45

4 


5 


Leeswijzer 

De businesscase ‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder’ bestaat uit: 

Businesscase ‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder’ 

Aanvraag Nota Ruimte-budget 

Bijlage 1 

Businesscase Klimaatbestendig en Klimaatneutraal Bouwen 

Bijlage 2 

Businesscase Groene Waterparel en Restveen Zuidplas 

Bijlage 3 

Businesscase Duurzaam Glas 

A Externe CO 2 -levering OCAP aan de Zuidplaspolder 

B Verkenning energieweb Zuidplaspolder Noord 

C 2 Businesscases Waterketenproject Zuidplaspolder

6 

Bu B u s i n e s s c a s e ‘sh o w c a s e Du u r z a m e zu i D p l a s p o l D e r ’ driehoek RZG • ZUIDPLAS

1 Inleiding 

7 


De Zuidplaspolder is een majeure gebiedsontwikkeling. Het is een van de laatste gebieden 

in de Zuidvleugel van de Randstad waar nog een kwalitatief hoogwaardig woon-, werk- 

en recreatiegebied van formaat is te ontwikkelen dat complementair is aan de stedelijke 

opgave in de regio. De opgave voor de Zuidplaspolder is bevestigd door het Rijk in de Nota 

Ruimte, door de provincie Zuid-Holland in het streekplan en door de gemeenten in het 

intergemeentelijk structuurplan. Er is een Regionale Ontwikkelingsorganisatie Zuidplas 

(ROZ) opgericht om de voorgenomen ontwikkeling mogelijk te maken. De provincie Zuid- 

Holland is deelnemer in het DB ROZ en is trekker van deze aanvraag Nota Ruimte-budget 

voor de Zuidplaspolder. 

Bijzonder aan de Zuidplaspolderontwikkeling is het consequent doordenken 

van de ontwikkeling langs de lagenbenadering (Nota Ruimte) zodat potenties en 

opgaven duurzaam op elkaar zijn afgestemd. Daarnaast hebben publieke, private 

en maatschappelijke partners zichzelf de ambitie gesteld de Zuidplaspolder 

klimaatbestendig en duurzaam te ontwikkelen, om de Zuidplaspolder tot een Showcase 

voor duurzame ontwikkeling te maken. Dat, is de overtuiging, zal leiden tot een 

hoogwaardig woon-, werken recreatiegebied met meerwaarde voor de regio. 

Het project Zuidplaspolder is door het Kabinet geselecteerd als een integraal 

gebiedsontwikkelingsproject dat mogelijk voor cofinanciering vanuit het Nota Ruimtebudget 

in aanmerking komt. Op dit moment is de Zuidplaspolder toegelaten tot de 

uitwerkingsfase in de procedure Nota Ruimte-budget. In de uitwerkingsfase wordt een 

businesscase opgesteld aan de hand waarvan het Kabinet beslist over de bijdrage. 

In de voorliggende businesscase wordt een aantal deelprojecten uitgewerkt die tezamen 

de ‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder’ vormen. De ‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder’ 

geeft ambities vorm voor de thema’s klimaatbestendigheid, groenstructuur en duurzame 

glastuinbouw. De businesscase illustreert de ambitie en haalbaarheid van de duurzame

8 

Bu B u s i n e s s c a s e ‘sh o w c a s e Du u r z a m e zu i D p l a s p o l D e r ’ driehoek RZG • ZUIDPLAS 

ontwikkeling van de Zuidplaspolder. Dat is geen ambitie die morgen is gerealiseerd. Maar 

de projecten ontstijgen het niveau van voorbeeldprojecten omdat ze concreet zijn, een 

grote doorwerking hebben en makkelijk op te schalen zijn. 

De ambities in deze businesscase ‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder’ maken ook 

duidelijk waar de projecten bijdragen aan Rijksdoelen, onder andere in de Nota Ruimte. 

Het project Zuidplaspolder heeft de lagenbenadering als basisgedachte uit de Nota Ruimte 

consequent doordacht en toegepast. Het project kan daarom laten zien dat de inrichting 

van de Zuidplaspolder intrinsiek klimaatbestendig is, de businesscase laat zien dat 

klimaatbestendig bouwen kán en meerwaarde oplevert. 

De Zuidplaspolder kán daarom laten zien dat het mogelijk groen is aan te leggen voordat 

de woningen er zijn, dat infrastructuur en het openbaar vervoer worden gerealiseerd 

gelijk opgaand met de woningbouw. En als het gaat om glastuinbouw laat de businesscase 

zien dat innovatieve arrangementen en toepassingen bijdragen aan een duurzame 

Greenportstrategie. 

Het project Zuidplaspolder kan de ‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder’ 

waarmaken, al was het maar omdat het een van de weinige grote en integrale 

gebiedsontwikkelingsprojecten is die alle mijlpalen weet te halen.

2 De 

Typering van het project 

9 

Bron: 

Intergemeentelijk 

structuurplan 

Zuidplas, 2006 


Zuidplaspolder 

De Zuidplaspolder is een nu nog overwegend agrarisch gebied in een verder sterk 

verstedelijkende Zuidvleugel van de Randstad. De verstedelijkingsopgave zoals vastgesteld 

in de Nota Ruimte voor dit gebied, zal voor een belangrijk deel binnenstedelijk worden 

gerealiseerd. De Zuidplaspolder tussen Rotterdam, Gouda en Zoetermeer, wordt qua 

woonmilieudifferentiatie complementair aan de verstedelijkingsopgave ontwikkeld. Een 

gebied waar nieuwe kwaliteiten en ruimte voor wonen, werken, natuur en recreëren 

kunnen worden toegevoegd aan de Zuidvleugel van de Randstad. 

Plangebied

10 


De verstedelijkingsopgave voor de periode 2010-2030 voor het gebied is door de regio 

in een Intergemeentelijk Structuurplan Zuidplas (ISP) in 2006 vastgesteld. Inmiddels is 

overeenstemming bereikt over een Startprogramma voor de periode 2010-2020. 

Startprogramma Zuidplaspolder 

Deelgebied Restveen en Groene Maatregelen Waterparel Keuze voor basisvariant 

Deelgebied Rode Waterparel Keuze voor basisvariant 

Woningbouw 7.000 woningen • 1300 woningen in dun-groen 

gerelateerde onderdelen hoofdplanstructuur 

Bedrijventerrein 110 ha 

• 

• 

N219 

Moordrechtboog (onderliggend wegennet) 

• Fietspad F340 

Glastuinbouw 200 ha (nieuw) 

• Restveen en Groene Waterparel 

Deelgebied Zuidplas West 

80 ha (verplaatsing) 

Keuze voor basisvariant 

• Dorpsuitbreiding Zevenhuizen Zuid en Nieuwerkerk Noord 

(3000 woningen, waarvan 2100 dorps en 900 dun-groen) 

Infrastructuur 

• Bedrijfsterrein Nieuwerkerk Oost: 50 hectare 

Parallelle structuur A12 / A20 • N456 West Veilingweg (N209-N219) 

gerelateerde onderdelen hoofdplanstructuur: 

• Ontsluiting • Eendragtspolder 

Moordrechtboog + N456 tot aan N219 

• Inpassing A20 

• N456 Oost 

Deelgebied Zuidplas Noord Keuze voor basisvariant • N456 Noord tot aan Zevende Tochtweg 

N219 

• 

• 

• 

Dorpsuitbreiding Moerkapelle (800 woningen dorps) 

• Omlegging Nieuwerkerk 

Lanen, linten en tochten (800 woningen) 

200 + 80 hectare • Overdracht glastuinbouw, bestaande 20% meervoudig weg grondgebruik 

Openbaar vervoer 

• 60 hectare bedrijfsterrein 

• Assenkruis van bussen plussysteem 

gerelateerde onderdelen hoofdplanstructuur: 

• N456 West • Halte Gouweknoop 

Fietspaden 

• 

• 

Westelijke Randweg Waddinxveen 

• F263, F278, F333, F334, F340 

Zuidelijke Randweg Waddinxveen 

• Fietspad 

Water en groen Restveen en Groene Waterparel 

Deelgebied Gouweknoop Keuze voor basisvariant 

Vredenburghzone • 950 woningen (stedelijk milieu) 

Gerelateerde onderdelen hoofdplanstructuur 

Verbindingszone Vredenburghzone-Westergouwe 

• Station Gouweknoop 

Overige groen / blauwe structuur 

Deelgebied Het Nieuwe Midden Keuze voor basisvariant 

• Aankleding Vierde Tocht 

• 150 woningen 

• Verbinding Vierde Tocht Bentwoud 

Totaal 7.000 woningen 

• Aankleding Zevenhuizerdwarstocht 

400 hectare natuur en groen 

• Ringvaartpark 200 + 80 hectare glas 

110 hectare bedrijfsterrein 

• Groenzone langs Tweede Tocht 

Uniek voor de Zuidplaspolderontwikkeling is het consequent doordenken van de 

ontwikkeling langs de lagenbenadering. Rekeninghoudend met de onderlaag van water, 

bodem en natuur is een gebiedsindeling gemaakt naar potenties voor deelgebieden. 

Samen met de bestaande en benodigde infrastructuur is eerst een structuur voor de 

Zuidplaspolderontwikkeling neergelegd. Deze ‘hoofdplanstructuur’ is vastgelegd en 

geborgd in een Handboek Kwaliteit, samen met kwaliteitstyperingen naar deelgebieden 

in de Zuidplaspolder. Pas daarna is het programma (de derde laag) vastgesteld, 

doorbouwend op en in overeenstemming met de hoofdplanstructuur. Duurzaamheid en 

klimaatbestendigheid zijn bepalend en sturend voor de invulling van het programma. 

Naast het vastleggen en borgen van duurzame kwaliteit van de Zuidplaspolderontwikkeling 

in het Handboek Kwaliteit, is er apart aandacht besteed aan de 

klimaatbestendige inrichting van de Zuidplaspolder. De Zuidplaspolder is een van 

de Hotspot-onderzoeksprojecten in het programma Klimaat voor Ruimte. Resultaat 

van het Hotspot-onderzoek is de uitkomst dat de Zuidplaspolder klimaatbestendig 

is te ontwikkelen. Sterker, de structuur van de polder is al grotendeels duurzaam 

en klimaatbestendig en kan met reeds voorgenomen maatregelen daarin worden 

versterkt. Daarnaast heeft het Hotspot-project concrete realiseerbare voorstellen voor 

klimaatbestendig bouwen opgeleverd. Deze zijn verwerkt in een van de drie in deze 

aanvraag beschreven businesscases.

Procesbeschrijving 

Zuidplaspolderontwikkeling 

Na de vaststelling van de ISV is de 

Stuurgroep teruggebracht tot acht 

partijen: de provincie Zuid-Holland, 

de vijf Zuidplas-gemeenten, het 

Hoogheemraadschap van Schieland en 

de Krimpenerwaard en de gemeente 

Rotterdam. 

11 

1 


De transformatie van de Zuidplaspolder is door de provincie Zuid-Holland opgezet als 

een voorbeeld van ontwikkelingsplanologie. De provincie heeft van meet af aan ingezet 

op nauwe samenwerking tussen alle betrokken partijen. De instelling van de Stuurgroep 

driehoek RZG in 2002 getuigt daarvan. Met daarin naast vier ministeries tien gemeenten, 

het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, het Intergemeentelijk 

Samenwerkingsorgaan Midden-Holland, het stadsgewest Haaglanden en de stadsregio 

Rotterdam, ook de Kamers van Koophandel, ConSept (koepel van milieuorganisaties) en 

WLTO 1 . 

Bij het opstellen van de Interregionale Structuurvisie (ISV) en het Intergemeentelijk 

Structuurplan (ISP) is telkens gewerkt in twee stappen: een werkdocument en vervolgens 

het plan zelf. Deze opzet bood de mogelijkheid om tal van partijen te laten participeren 

in de planvorming. Niet alleen de in de Stuurgroep betrokken partijen, maar ook 

bewoners en bedrijven in het gebied werden op verschillende momenten uitgenodigd om 

mee te denken en te praten over de visie, de opgaven en de aanpak. 

Visie, opgaven en aanpak zijn behalve in (beleids)documenten zoals het Handboek 

Kwaliteit Zuidplas en (ontwerp)bestemmingsplannen, ook geborgd in een opgerichte 

Regionale Ontwikkelingsorganisatie Zuidplas (ROZ) en een grondbank voor het gebied. 

Daarin participeren provincie en gemeenten om de voorgenomen ontwikkeling mogelijk 

te maken (Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard is adviseur). 

Regionale 

Ontwikkelings 

Autoriteit 

Programma 

Glastuinbouwbedrijvenlandschap 

Programma 

Verstedelijking Zuidplas West 

Programma 

Gouweknoop 

Programma 

Restveen en Groene Waterparel 

Zuidplasgemeenten, provincie, HHSK, gemeente Rotterdam 

Grondbank 

RZG Zuidplas 

De totstandkoming van visie, opgaven en aanpak is te beschrijven in drie fasen, waarbij 

elke fase in het teken stond van vertalen en verbeelden. In de eerste fase tot en met 

2004 met de vaststelling van de ISV is sprake van een ‘visie-alliantie’ van overheden 

en maatschappelijke organisaties. In de tweede fase ligt de nadruk op een publiekpubliekspoor 

met vaststelling van onder andere het ISP en het Handboek Kwaliteit. 

Inmiddels is het Startprogramma Zuidplaspolder ook planologisch vastgelegd in 

(ontwerp)bestemmingsplannen. De derde fase loopt deels parallel met de tweede 

terwijl sprake is van een publiek-publiekspoor met de instelling van de Regionale 

Ontwikkelingsorganisatie Zuidplas en de Publieke Grondbank.

Kansen en belemmeringen omzetten 

naar realisering, dat is het thema van 

een brochure in de verzamelbundel. 

In de bundel zijn vervolgens zeven 

voorbeeldprojecten uitgewerkt 

Grondexploitatie 

12 

2 


Daarnaast worden met het oog op de exploitatie publiek-private 

samenwerkingsmogelijkheden opgepakt, zoals rond de Rode Waterparel (publiekprivaat 

convenant én Masterplan voor het gebied) en de convenanten (duurzame) 

glastuinbouwontwikkeling. 

Overigens blijft in alle fasen expliciet aandacht voor vertalen en verbeelden met en 

richting burgers en maatschappelijke organisaties. 

De meerwaarde van deze aanpak is een groot draagvlak voor een duurzame 

en klimaatbestendige ontwikkeling van de Zuidplaspolder. In de (ontwerp) 

bestemmingsplannen voor de deelgebieden in de Zuidplaspolder zijn de ruimtelijke- en 

randvoorwaarden voor het mogelijk maken van de deelprojecten in deze businesscase 

geregeld. Zoals eerder aangegeven is het Handboek Kwaliteit het ‘inhoudelijk geweten’ 

en heeft de provincie Zuid-Holland een verzamelbundel ‘Zuidplaspolder, Showcase voor 

Duurzame innovatie’ uitgebracht 2 . 

Dat op zich is niet voldoende, maar er blijkt ook bereidheid tot daadwerkelijk doen, 

zoals bijvoorbeeld blijkt uit de oprichting van een samenwerkingsverband van bouwen 

installatiebedrijven voor de Zuidplaspolder. Deze Koplopersgroep Zuidplas van Bouwend 

Nederland heeft met de provincie Zuid-Holland een convenant ondertekend gericht op 

uitvoering van duurzaam bouwen. 

Voor de Zuidplaspolderontwikkeling is een grid vastgesteld en per grid bepaald welke 

bestemmingswijzigingen er zijn, welke uitgaven en welke opbrengsten. In deze paragraaf 

wordt een unieke methodiek voor de grondexploitatie in de Zuidplaspolder beschreven, 

gevolgd door een toelichting op de kosten en opbrengsten.

13 

Bron: 

Intergemeentelijk 

structuurplan 

Zuidplas, 2006 


Plangebied 

Het plangebied zoals bepaald in het ISP bestaat globaal uit de Zuidplaspolder, de 

bovenlanden langs de Hollandsche IJssel, de Eendragtspolder, de Tweemanspolder, Polder 

de Wilde Veenen en een zone ten westen van Waddinxveen. Het betreft het grondgebied 

van de Zuidplasgemeenten Zevenhuizen-Moerkapelle, Moordrecht, Waddinxveen, 

Nieuwerkerk aan den IJssel en Gouda. Buiten het plangebied zijn enkele ontwikkelingen 

gaande die relevant zijn voor de ontwikkeling in de Zuidplas. Waar relevant, is het ISP 

hier zoveel mogelijk op afgestemd.

14 


Methodiek 

In de eerste fase van het planvormingsproces (ISV) is een globale kosten-batenanalyse 

opgesteld voor de Zuidplaspolder. De financieel-economische haalbaarheid is 

doorgerekend voor de totale opgave van woningbouw (in verschillende woonmilieus), 

bedrijfsterreinontwikkeling en glastuinbouw. Een en ander is nader geconcretiseerd 

in het ISP. Vervolgens is die berekening toegespitst op het startprogramma voor de 

verstedelijking. 

Ten behoeve van deze haalbaarheidsberekeningen is een aantal rekenregels opgesteld om 

voldoende zicht te krijgen op de financieel- economische haalbaarheid. Deze rekenregels 

zijn door alle partijen vastgelegd. Voor alle deelprogramma’s geldt dezelfde topografische 

ondergrond, waarvan de schaalgrootte voor alle locaties dezelfde is. Op kaarten zijn de 

grenzen van het te exploiteren gebied aangegeven, waarbij tevens is aangegeven wanneer 

de te exploiteren gebieden een gemeentegrensoverschrijdend karakter hebben en welk 

deel bij welke gemeente hoort. 

Daarnaast zijn op de ondergronden de belemmeringen aangegeven, zoals kabels, 

leidingen en milieuzoneringen. Ook is een format opgesteld waarop voor het hele 

gebied eenduidig de kosten en opbrengsten in beeld zijn gebracht. In het vervolg van het 

planvormingsproces zijn afspraken gemaakt over de te hanteren kosten per kostensoort, 

inclusief de faseringskosten (renteverlies en rentewinst). 

Bij het doorrekenen zijn kengetallen en/of grondgebruiknormen voor de invulling 

van een gebied (bebouwing, groen, water, voorzieningen en verharding) toegepast. De 

invulling van een bepaald gebied is vervolgens doorgerekend met elementen en/of 

eenheidsprijzen. De opbrengsten van de diverse functies zijn gebaseerd op marktprijzen. 

De kosten voor de hoofdplanstructuur (waaronder aanpassingen aan de bestaande 

structuur) zijn apart berekend. Dit in verband met de omvang van het plangebied en 

het aantal te realiseren bestemmingen. Op deze wijze is een eenduidige toerekening 

van de bovenplanse kosten aan de afzonderlijke deelprogramma’s mogelijk. Voor de 

doorrekening van kosten en opbrengsten is de fasering van de realisatie van groot belang, 

om te kunnen bepalen hoeveel de woningbouw, bedrijven, kantoren en glastuinbouw 

moeten bijdragen aan de voeding van fondsen voor de hoofdplanstructuur. Dat geldt 

voor de noodzakelijke investeringen in de (bovenplanse) groenstructuur, maar vooral 

voor de excessieve kostenelementen, zoals de kosten van verwerving en de robuuste 

hoofdinfrastructuur. Zoals gebruikelijk zijn de kosten voor aanpassing van het kernnet 

spoor en het rijkswegennet niet in de financieel-economische haalbaarheidsberekeningen 

opgenomen.

15 


Kosten, opbrengsten en financiering 

Onderdelen Kosten Opbrengsten 


Woningbouw 608 688 

Glastuinbouwbedrijvenlandschap 95 95 

Totaal grondexploitatie 703 783 

Saldo grondexploitatie 80 

Investeringskosten infrastructuur 426 

A12. Moordrechtboog 195 

Verlengde veilingweg 28 

Verleggen N219 74 

Zuidelijke en westelijke randweg Waddinxveen 84 

OV en fietspaden 45 

Investeringskosten groenstructuur 112 

Restveen en Groene Waterparel 47 

Groene verbindingen en ZZG-projecten 65 

Totaal investeringen infra en groen 538 

Financieringstekort 458 

Dekking financieringstekort 

Rijksbijdrage parallelstructuur A12/Moordrechtboog 100 

Provinciale bijdragen infrastructuur, fiets en OV 90 

Provinciale bijdrage groen (ILG) 33 

Totaal beschikbare dekking 223 

Totaal financieringstekort 235 

De eerste fase van het Startprogramma Zuidplas betreft die onderdelen van de 

ontwikkeling die nu bestemd zijn in de (ontwerp)bestemmingsplannen Zuidplas Noord, 

Zuidplas West, Rode Waterparel en Gouweknoop, die heden (19-02-2009) ter inzage liggen. 

Ten opzichte van de geprogrammeerde woningen in het Startprogramma (7.000) is het 

aantal woningen in de Rode Waterparel naar beneden bijgesteld. Voor dit woonmilieu 

wordt vanwege martkverwachtingen (kredietcrisis, recessie) een lager uitgiftetempo 

voorzien. 

Het glastuinbouwbedrijvenlandschap is slechts voor een deel in de berekeningen 

verwerkt. Voor een ander deel is namelijk nog overleg gaande met een private 

ontwikkelingsmaatschappij. Zoals uit het overzicht is af te leiden is een dergelijke 

ontwikkeling financieel maar tenauwernood in evenwicht. Op het saldo grondexploitatie 

heeft het daarom geen invloed. 

De uitgaven voor groen en infra worden afgestemd op de inkomsten uit subsidiebijdragen 

van rijk en provincie en de inkomsten uit de ontwikkeling. De kosten voor water zijn niet 

in de tabel opgenomen aangezien die voor rekening van het Hoogheemraadschap komen 

danwel meegenomen zijn als kostenpost in de deelgebiedsontwikkeling.

Risicomanagement 

Draagvlakanalyse 

16 


Voor de uitvoering van de gebiedsontwikkeling zijn een Grondbank en een Regionale 

Ontwikkelingsorganisatie Zuidplas (ROZ) opgericht (beide Gemeenschappelijke 

Regelingen). Om de financiële elementen in het totale gebied integraal te regelen worden 

een Fonds Bovenplanse Verevening en een Waarborgfonds opgericht. 

In een risicoanalyse zijn zowel voor de deelgebieden in de Zuidplaspolder als voor het 

geheel de belangrijkste risico’s en beheersmaatregelen in kaart gebracht. Deze risico’s 

spelen vooral op het niveau van de Zuidplas als geheel en dan vooral voor de financiële 

aannames en de verwevenheid in ruimtelijke, financiële en politieke zin. 

De belangrijkste risico’s en aanbevelingen zijn per invalshoek de volgende: 

Omgevingsrisico’s 

Het grootste gedeelte van de omgevingsrisico’s hebben betrekking op de ‘Verordening 

Bovenplanse Verevening’ en het Ontwikkelingsstrategiekader (OSK). De risico’s hebben te 

maken met het onvoldoende inzicht in financiële aspecten en de koppeling hiervan aan 

de (hoofd)planstructuur en –kwaliteit. 

Aanbevolen wordt om met verschillende scenario’s te werken waarbij het 

programma en de fasering, ook met betrekking tot het realiseren van verschillende 

woningbouwsegmenten, variëren. 

Het OSK is het integrale document voor de uitvoering van de deelplannen in relatie 

tot de hoofdstructuur. Het OSK kan de koppeling tussen planelementen en financiële 

elementen mogelijk maken. Voorwaarde hiervoor is dat er een concretisering plaatsvindt 

in de gemaakte afspraken betreffende ruimtelijk-functionele invulling en kwaliteit en de 

bijbehorende vertaling in kosten. 

Projectrisico’s 

De projectrisico’s hebben vooral betrekking op het tijdig gereed hebben van de 

ontwerpbestemmingsplannen in verband met het verlopen van de WVG en het ruimtelijke 

programma met bijbehorende kwaliteit. Eventuele vertraging heeft vooral betrekking 

op de mate van inzicht in het ruimtelijk beeld en de grondslagen voor de financiële 

paragraaf. Door een tijdige uitwerking van het OSK en de gebiedsexploitatie is zowel 

inzicht in de programmatische mogelijkheden als de financiële koppeling te geven. 

Organisatierisico’s 

Als belangrijkste organisatierisico’s komen naar voren de volgorde van inwerkingtreding 

van de ROZ en de afspraken die moeten worden gemaakt in het kader van GEM/GOM’s en 

de integrale koppeling van gebieden. 

Ook voor deze risico’s is het noodzakelijk om een concretiseringslag te maken 

voor wat betreft de ruimtelijke en kwalitatieve uitgangspunten en de gebieds- en 

deelgebiedexploitaties. 

Voor de afzonderlijke deelgebieden zijn ook risicoanalyses en beheersmaatregelen 

opgesteld. Gezien de looptijd van het project is daarnaast voorgesteld om de volledige 

lijst van risico’s (het risicoregister) eens per drie maanden te actualiseren en daarover 

schriftelijk te rapporteren aan de (bestuurlijke) Stuurgroep voor het project. 

Gebiedsontwikkeling zonder draagvlak is als een Nota Ruimte zonder budget. Bij het 

project Zuidplas is van begin af aan systematisch gewerkt aan draagvlakontwikkeling. 

De Interregionale Structuurvisie voor de Zuidplas (2004-2005) is tot stand gekomen in 

een interactief proces met 23 partijen: overheden en maatschappelijke organisaties. 

Belangrijke aspecten in het draagvlakproces zijn dat er veel ruimte werd gegeven aan 

Onderzoekend Ontwerpen en aan het ruimte geven aan afwijkende visies. Hiervoor 

werden ontmoetingen als Imagination Day georganiseerd.

17 

Deelgebieden 



Tijdens de volgende fase van de planvorming, bij het opstellen van het Intergemeentelijk 

Structuurplan (2005-2006), is eerst gewerkt met een werkdocument die tijdens 

bijeenkomsten in alle gemeenten in de Zuidplaspolder met belanghebbenden is 

besproken. Tijdens de Week van de Zuidplas werden bewoners, politici, marktpartijen, 

lokale maatschappelijke organisaties, maar ook jongeren en ouderen op verschillende 

dagen uitgedaagd om hun visie op de plannen te geven. 

Rond het aantreden van het huidige kabinet stond het project begin 2007 zwaar onder 

vuur. Met de toegenomen aandacht voor klimaatverandering werd in de nationale 

politiek de vraag actueel of bouwen in diepliggende droogmakerijen wel een juiste 

strategie zou zijn. Vanuit de projectleiding is er toen op aangedrongen de Zuidplas als 

een van de hotspots binnen het nationale onderzoeksprogramma Klimaat voor Ruimte op 

te nemen. Januari 2009 kreeg de Zuidplas het stempel ‘klimaatproof’ toegekend. 

Parallel aan het onderzoek zijn bestemmingsplannen voor zes deelgebieden opgesteld. 

Zowel bij de voorontwerp- als de (ontwerp) bestemmingsplanfase zijn informatieavonden 

georganiseerd. Alleen al bij de ‘voorontwerp’ bijeenkomsten waren meer dan 

1000 belangstellenden aanwezig. Daarnaast kan de Zuidplas binnen het Randstad Urgent 

Programma model staan voor veel andere projecten. Dit was ook de mening van de 

Randstad Gezant tijdens een van de grote manifestaties onder verwijzing naar het feit dat 

het project steeds de afgesproken mijlpalen wist te halen.

18 


3 Handboek 

19 

Kwaliteit 

Hoofdplanstructuur 



Kwaliteit 

In de (Tweede partiële) Streekplanherziening Zuid-Holland Oost (2006) en het 

Intergemeentelijk StructuurPlan Zuidplas (2006) is de planologische ruimte voor 

de Zuidplaspolderontwikkeling uit de Nota Ruimte mogelijk gemaakt. Het ISP vult 

daarnaast de planologische ruimte in door het vaststellen van het programma voor 

de Zuidplaspolderontwikkeling voor de periode 2010-2030. In de Intergemeentelijke 

StructuurVisie (2004) was het programma op hoofdlijnen al geconfronteerd met een 

consequente toepassing van de lagenbenadering voor het gebied. Dat heeft geleid tot een 

indeling in deelgebieden op basis van ondergrond en potenties en is vervolgens een indicatie 

voor de verdeling van het programma over tijd en deelgebieden gegeven. 

Om met het oog op de uitvoering voldoende ruimte te laten voor onvoorziene ontwikkelingen 

en conjuncturele schommelingen zijn afspraken gemaakt over een Startprogramma 

voor de Zuidplaspolderontwikkeling. Die flexibiliteit wordt daarnaast gewaarborgd 

door uitwerkingsverplichtingen op te nemen voor bepaalde delen van het gebied. Het 

Startprogramma 2010-2020 behelst de realisatie van 7.000 woningen, 400 ha. natuur, 200 

(+80 herstructurering) glas en 110 ha. bedrijventerrein. Het Startprogramma is bestuurlijk 

vastgesteld en vastgelegd in de notitie Koersbepaling project Zuidplas, Nieuw Nederland, in 

2008. 

Het programma van het project Zuidplaspolder is vervolgens in het Handboek Kwaliteit 

verfijnd en vertaald naar een Hoofdplanstructuur (water, natuur en infrastructuur) 

voor het hele gebied en te realiseren kwaliteiten in deelgebieden. Het Handboek is 

daarmee uitgangspunt voor de Zuidplaspolderontwikkeling en is politiek-bestuurlijk 

vastgesteld. Het Handboek is input geweest voor de opgestelde milieueffectrapportages 

en bestemmingsplannen voor de deelgebieden en zal in de komende jaren een rol spelen 

bij de toetsing van ruimtelijke kwaliteit in alle plannen voor de Zuidplaspolder, zowel in 

ruimtelijke, (milieu)technische als procesmatige zin. 

Het Handboek Kwaliteit is daarmee het Masterplan voor de Hoofdplanstructuur die de basis is 

voor de Zuidplaspolderontwikkeling en deze borgt. Het Handboek is leidend voor de verdere 

planvorming en daarmee ook voor de Showcase Duurzame Zuidplaspolder. Het Handboek is 

zowel inspiratie als kader voor de businesscase.

20 


4 Businesscase 

Klimaatbestendig 

en klimaatneutraal 

bouwen 

21 


‘Showcase 

Duurzame Zuidplaspolder’ 

De ‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder’ realiseert concrete projecten maar is 

daarnaast bedoeld als voorbeeldproject waarin het laat zien dat het kan en wat de 

klimaatbestendige en duurzame mogelijkheden zijn. Het is uitdrukkelijk de bedoeling 

dat deze projecten een verdere doorwerking hebben in de totale ontwikkeling van de 

Zuidplaspolder. 

De showcase bestaat uit drie deelprojecten, die ieder zijn uitgewerkt in een aparte 

businesscase: 

1. Klimaatbestendig en klimaatneutraal bouwen in de Zuidplaspolder 

2. Versnelling van de aanleg van de groenstructuur, in het bijzonder 

voor het deelgebied Restveen en Groene Waterparel 

3. Ontwikkeling van duurzame en innovatieve glastuinbouw in het 

deelgebied Zuidplas Noord 

De mogelijkheden voor realisatie van de deelprojecten zijn ruimtelijk vastgelegd in de 

bestemmingsplannen voor de Zuidplaspolder. De provincie Zuid-Holland faciliteert de 

realisering van de deelprojecten door het beschikbaar stellen van procesgelden in haar 

programma Duurzame Innovatie. 

Deelproject 1. Klimaatbestendig bouwen realiseert in drie verschillende gebieden met 

verschillende klimaatbestendige methoden, in totaal 37 klimaatbestendige en –neutrale 

woningen. Het project start in 2012 en loopt zo 1 of 2 jaar voor op de ontwikkeling van 

de nieuwbouwwijken waarin zij gelegen zijn. Zo wordt het mogelijk te leren van de 

aanleg en ook andere delen van deze wijken klimaatbestendig (en –neutraal) te bouwen. 

De showcase in Moordrecht kan leiden tot een opschaling van 11 naar 300 woningen, 

de showcase in Nieuwerkerk Noord van 10 naar 1800 woningen en de showcase Rode 

Waterparel van 16 naar enkele honderden woningen. 

Deelproject 2. Versnelling groen moet bijdragen aan het voor 2015 versneld realiseren 

van de Groene Waterparel door het versnellen van grondaankopen. Voor het Restveen tot 

meer grondaankopen dan nu verwacht (uitgangspunt is vrijwillige aankoop). Door het 

versneld realiseren van Restveen en Groene Waterparel wordt serieus werk gemaakt van 

de ambitie om de groenstructuur eerder aan te leggen dan woningbouw. Door realisering 

van de groenstructuur Restveen en Groene Waterparel wordt al het grootste deel van de 

groenopgave voor de Zuidplas waar gemaakt.

Korte toelichting 

Showcase naar 

deelprojecten in 

businesscases 

22 


Deelproject 3. Duurzaam en innovatief glas wordt gevormd door vier afzonderlijke 

projecten die echter samen de glastuinbouw in de Zuidplaspolder tot een showcase voor 

duurzame en innovatieve glastuinbouw moeten maken. In de periode 2010-2020, met een 

nadruk op het eerste deel van deze periode, gaat het om: 

n externe CO 2-levering (levering van CO 2 ondersteunt realisatie van andere vormen 

van warmte- en energieopwekking dan lokale CO 2-bronnen zoals gasketels) 

n duurzame warmte Waddinxveen (realisatie van een energieweb, waarbij warmteuitwisseling 

met woonwijk plaatsvindt en duurzame energieopwekking) 

n waterketensluiting (1) Waddinxveen en (2) Zevenhuizen-Moerkapelle (2 projecten 

gericht op het sluiten en zuiveren van water waardoor drastisch minder water 

wordt gebruikt, de uitstoot van vuilwater minimaliseert met meervoudig 

ruimtegebruik) 

Klimaatbestendig en klimaatneutraal bouwen 

Deze businesscase werkt het thema klimaatbestendigheid verder uit voor de 

Zuidplaspolder. Hoewel de Zuidplaspolder een van de laagst gelegen te bebouwen 

gebieden van Nederland is, zijn de gevolgen van klimaatverandering voor de 

Zuidplaspolder hanteerbaar. De gevolgen van overstroming zijn klein (eens in de 10.000 

jaar) mede door het kunnen afsluiten van de Hollandse IJssel. Alleen in een klein 

gedeelte in het zuiden van de polder kan het tot maximaal 1,3 meter overstromen, in het 

algemeen tot maximaal 0,5 meter in de rest van de polder. Waarschijnlijker gevolg van 

klimaatverandering voor de Zuidplaspolder is de kans op wateroverlast door verhoogde 

neerslag. In dat geval kan het op meerdere plaatsen en frequenter tot enige decimeters 

waterophoging komen. 

In de businesscase worden innovatieve bouwvormen toegepast om de gevolgen van 

overstroming en wateroverlast op te vangen. De bouwvormen zijn: 

n klimaatbestendig (wateroverlast, waterveiligheid en kwaliteit) 

n klimaatneutraal (jaarrond wordt net zoveel duurzame energie opgewekt per 

woning (zon-, wind- en omgevingswarmte), als de zeer energiezuinige, goed 

geïsoleerde woning aan energie gebruikt. 

n niet traditioneel opgehoogd met meters zeezand, maar met innovatieve methoden. 

n mogelijk door 5% extra ruimte te geven voor water(berging). 

In de businesscase wordt rekening gehouden met verhoogde waterstand door het bouwen 

van tien voorbeeldwoningen die tot een hoogte van 1,3 meter waterstand veilig en droog 

zijn. Netto hoogte ten opzichte van het maaiveld is 1,6 meter om rekening te houden 

met eventuele golven. In twee andere voorbeeldprojecten van respectievelijk 10 en 16 

woningen wordt rekening gehouden met vooral wateroverlast door te bouwen op palen 

of het aanleggen van verhoogde vloerpeilen (met lichtgewicht bouwmateriaal zoals EPS). 

In één van de voorbeeldprojecten wordt bovendien een bestaande provinciale weg (N219) 

verhoogd aangelegd en deze werkt daarmee als compartimenteringsdijk tegen mogelijke 

overstromingen van de Hollandse IJssel. 

De 36 woningen worden in drie deelprojecten naar drie verschillende gebieden 1 of 2 jaar 

eerder gerealiseerd dan de omliggende nieuwbouwwijken waarin de projecten gesitueerd 

zijn. Zo ontstaat de mogelijkheid van opschaalbaarheid binnen de Zuidplaspolder zelf, 

maar uiteraard ook naar projecten elders in Nederland en het buitenland. De verwachting 

is dat er (inter)nationaal zeer veel belangstelling zal bestaan voor deze showcases. Omdat 

het om het laagste punt van Europa gaat, kunnen de 3 showcases, die onderling met 

elkaar verbonden zijn via een goed bewegwijzerde ‘klimaatroute’ uitgroeien tot een 

toeristische en architectonische attractie. De voorbeeldwoning zal worden ingericht als 

informatiecentrum. Hier is voldoende parkeermogelijkheid en zijn fietsen te huur voor de 

ca. 10 kilometer route om alle drie de showcases te bezoeken.

23 

Ligging van de 

drie deelprojecten 

Klimaatbestendig 

bouwen 


Moordrecht Noord (TU Delft; het 1,3-meterplan) (groen) 

Nieuwerkerk Noord (TNO; klimaatbestendig ontwerpen) (blauw) 

Rode Waterparel (Dura Vermeer; bouwen met kraakhelder water) (rood) 

Versnelling groenstructuur: Restveen en Groene Waterparel 

Het gebied Restveen en Groene Waterparel is op basis van de lagenbenadering een 

waardevol te behouden gebied met grote potenties voor natuurontwikkeling. Het is 

uitdrukkelijk de bedoeling te komen tot nieuwe natuur voorafgaande aan verstedelijking. 

De beoogde ontwikkeling in Restveen en Groene Waterparel betreft in totaal 325 ha (van 

de in het Startprogramma te realiseren 400 ha) nieuwe natuur en extensieve recreatie in 

combinatie met een duurzame waterhuishouding. 

De Groene Waterparel moet een nieuw natuurkerngebied worden als onderdeel van de 

(Provinciale) Ecologische Hoofdstructuur, de (P)EHS. Hier wordt ontwikkeling nagestreefd 

van natte natuur met een oppervlak van ongeveer 150 ha, gecombineerd met extensieve, 

natuurgerichte recreatie. 

In het deel Restveengebied wordt 175 ha natuurontwikkeling voorzien, maar blijft 

de bestemming vooralsnog agrarisch met een wijzigingsbevoegdheid naar natuur. De 

verwachting is dat in de bestemmingsplanperiode bij vrijwillige verwerving ongeveer 75 

ha wordt gerealiseerd. De ecologische verbinding wordt vooral gelegd in het gebied rond 

het gemaal Abraham Kroes in de Krimpenerwaard. 

Het is de uitdrukkelijke ambitie dat de natuurontwikkeling voorop blijft lopen op de 

woningbouwontwikkeling. Daarom wordt ingezet op versnelling van de groenaanleg. 

Het bestemmingsplan voor dit gebied is als eerste in de Zuidplas door de gemeenteraden 

vastgesteld in januari 2009. In de businesscase wordt ingezet op versnelde realisatie 

(vóór 2015) van de Groene Waterparel. De versnellingskosten betreffen meerkosten 

van onteigening, saneringskosten (sierteelt, aankoop opstallen, een enkele woning en

24 

Bron: 

Bestemmingsplan 

Restveen en 

Groene Waterparel 


bedrijfsverplaatsing) en een deel van de risico’s van grondprijsstijging. Via het ILGbudget 

zijn alleen vergoedingen beschikbaar voor het verwerven van agrarische gronden 

zonder bebouwing. In de praktijk zijn agrariërs alleen bereid tot verkoop als er ook een 

vergoeding wordt geboden voor opstallen, bedrijfsschade en indien van toepassing voor 

de hogere waarde als gevolg van de specifieke teelt (bijvoorbeeld sierteelt). 

Voor het Restveen betreffen het meerkosten voor sanering van glas, aankoop van opstallen 

en enkele bedrijfsverplaatsingen. Daardoor moet het mogelijk zijn om een hogere ambitie 

te realiseren dan nu afgesproken in het bestemmingsplan (tot 2018 tot 75 ha, vrijwillige 

verwerving). Namelijk om vóór 2018 meer dan 75 ha natuur te verwerven. De verwachting 

is dat met versnelling tot 100 ha tot de mogelijkheden behoort. Ook hier geldt dat ILGbudget 

alleen, ontoereikend is. 

Themakaart 

Groene Waterparel 

Restveen natuur 

Restveen landbouw 

Agrarisch gebied 

Duurzame en innovatieve glastuinbouw 

In de Nota Ruimte is nieuwe ruimte gegeven aan de glastuinbouw in zogenaamde 

Greenports. In de Zuidplaspolder Noord is reeds lang sprake van substantiële 

glastuinbouw. Karakteristiek element in de voorgenomen Zuidplaspolderontwikkeling 

is de realisatie van 200 + 80 ha nieuw te ontwikkelen glastuinbouwgebied, vooral in het 

noordelijk deel van de polder waar dit op basis van de lagenbenadering en de huidige 

potenties het meest verantwoord is. 

De nieuwe ruimte is echter wel ingebed in een aantal randvoorwaarden die tot duurzame 

en innovatieve ontwikkeling van glas moet leiden. Zo moet 80 ha huidig verspreid glas 

worden geherstructureerd en worden hoge duurzaamheidambities gesteld aan het nieuw 

te ontwikkelen glas. Ambities op het vlak van klimaatbestendigheid, CO 2-reductie en 

duurzame energieopwekking, watergebruik en –vervuiling, landschappelijke inpassing 

en meervoudig ruimtegebruik. Deze ambities zijn geborgd in het Handboek Kwaliteit 

Zuidplaspolder. 

De businesscase Duurzaam en innovatief glas, geeft direct invulling aan de ambities.

25 


De businesscase beschrijft 4 samenhangende initiatieven die samen met private partijen 

tot realisatie worden gebracht. Samen geven deze initiatieven vorm aan de duurzame en 

hoogwaardige glastuinbouw van de toekomst. 

n Externe CO 2 -levering 

Realiseren van duurzame warmte en energieopwekking in de glastuinbouw maken 

het noodzakelijk om alternatieven te vinden voor lokale CO 2-bronnen zoals gasketels. 

Ook 'zomerstook' om aan de CO 2-behoefte in de kas te voldoen, kan zo worden 

voorkomen (op jaarbasis betekent het voorkomen van deze ‘zomerstook’ al een 

reductie van ca. 45.000 ton CO 2). Door dit initiatief wordt bovendien CO 2-uitstoot 

elders voorkomen en nuttig aangewend. 

Het initiatief behelst het doortrekken naar de Zuidplas Noord van een bestaande 

CO 2-leiding van het Rotterdam Rijnmondgebied als leverancier van CO 2 naar het 

glastuinbouwgebied Westland Oost. Externe CO 2-levering is essentieel voor het slagen 

van het deelproject duurzame warmte Waddinxveen (Energieweb). 

n Duurzame warmte Waddinxveen (Energieweb) 

In het eerste te ontwikkelen cluster van glastuinbouw wordt 120 ha netto 

glastuinbouw gerealiseerd. Een privaat consortium in samenwerking met provincie 

en tuindersvereniging wil een energieweb voor dit cluster ontwikkelen waarbij 

duurzame energieopwekking wordt gecombineerd met warmteuitwisseling. De 

duurzame energieopwekking van minimaal 30-40% (gangbaar in de landbouw anno 

2008 is ca. 4%) vindt plaats via onder andere geothermie en biovergassing. De in de 

directe omgeving te bouwen nieuwe woningen realiseren op deze manier een hoge 

(8,0) EPL (energieprestatie op lokatie) en door het totale project wordt zeker 20.000 

ton CO 2 uitstoot per jaar gereduceerd. Dat is een CO 2-reductie van 50% ten opzichte 

van traditionele glastuinbouw. Daarmee (CO 2-reductie) is er een duidelijke relatie met 

het initiatief Externe CO 2-levering. 

n Waterketensluiting (1) Waddinxveen en (2) Zevenhuizen-Moerkapelle 

De provincie Zuid-Holland ontwikkelt dit project in samenwerking met gemeenten, 

Hoogheemraadschap en tuindersvereniging. Doel is het creëren van een alternatieve 

zoetwaterbron van (schoon i.v. m. infectiedruk) gietwater voor grondwater, 

waarmee tevens geen afvalwater meer wordt geloosd. Aanvullend wordt meervoudig 

ruimtegebruik toegepast door het benutten van de bodem als gietwateropslag. 

Dit wordt bereikt door het afvalwater uit de glastuinbouw via een aantal achter 

elkaar geschakelde zuiveringsstappen te zuiveren en hergebruiken.

26 

Bron: 

Bestemmingsplan 

Zuidplas Noord 


Op zich gaat het om bestaande en bewezen technieken, het innovatieve zit in het op een 

bepaalde wijze schakelen en opschalen van deze technieken. Deze wijze van zuiveren 

wordt reeds toegepast in een naburige polder waar men een afvalwaterstroomreductie 

van 75% heeft bereikt. In de Zuidplas Noord daarentegen wordt waterketensluiting op 

grote schaal toegepast. Dt project levert een 100% reductie van afvalwater waardoor 

er geen aanleg van riolering nodig is en er hoeft geen grondwater meer te worden 

opgepompt. In de toekomst biedt dit project potentie om het bestaande glas in de 

Zuidplas op de zuivering aan te sluiten. Het project heeft een voorbeeldfunctie op het 

gebied van gesloten watersystemen voor de toekomstige glastuinbouw in heel Nederland.

Procesbeschrijving 

27 


Planologische status deelprojecten 

Hieronder wordt de planologische status van de verschillende businesscase-onderdelen 

weergegeven: 

1 Klimaatbestendig en klimaatneutraal bouwen in de Zuidplaspolder 

De ontwikkeling in deze businesscase is planologisch geregeld in de (ontwerp) 

bestemmingsplannen van de Zuidplasdeelgebieden, Rode Waterparel en 

Zuidplas West. De ontwerpbestemmingsplannen zijn door de gemeenteraden van 

Moordrecht, Nieuwerkerk aan den IJssel, Zevenhuizen-Moerkapelle en Gouda 

vastgesteld en liggen ter inzage. Vaststelling is voorzien in de maanden juni en 

juli 2009. Voor de dorpsuitbreiding Vijfakkers-Noord in Moordrecht moet nog een 

bestemmingsplanprocedure worden gestart. 

2 Versnelling groenstructuur: Restveen en Groene Waterparel 

Het bestemmingsplan Restveen en Groene Waterparel maakt deze businesscase 

mogelijk en is respectievelijk door de gemeenteraad van Moordrecht in december 

2008 en de gemeenteraad van Nieuwerkerk aan den IJssel in januari 2009 

vastgesteld. 

3 Ontwikkeling van duurzame en innovatieve glastuinbouw 

Het planologisch kader voor deze ontwikkeling is het (ontwerp)bestemmingsplan 

Zuidplas Noord en is door de gemeenteraad van Zevenhuizen-Moerkapelle 

vastgesteld. Het bestemmingsplan ligt nu ter inzage en vaststelling is voorzien in 

de maanden juni en juli 2009. 

Het is de bedoeling dat de gemeente Waddinxveen op korte termijn het (ontwerp) 

bestemmingsplan in procedure brengt. 

Het deelproject ‘Klimaatbestendig en klimaatneutraal bouwen’ is ontstaan uit het 

Hotspotproject Klimaat voor Ruimte: Zuidplaspolder en illustreert de ambitie om de 

Zuidplas duurzaam (dus klimaatproof) te ontwikkelen (dat dit kan is door het Hotspotproject 

bevestigd). De TU-Delft, TNO en Dura Vermeer hebben in het Hotspot-project laten 

zien dat het mogelijk is om met verschillende concepten klimaatbestendig en innovatief 

te bouwen. Samen met de provincie Zuid-Holland zijn deze concepten verder uitgewerkt. 

De provincie heeft via het programma Duurzame Innovatie proces- en onderzoeksgeld 

voor de uitwerking beschikbaar gesteld en is aan een bureau opdracht gegeven de 

businesscase verder uit te werken. 

Het deelproject ‘Versnelling groenstructuur: Restveen en Groene Waterparel’ is 

niet alleen bestuurlijk vastgelegd, maar is via een convenant ook maatschappelijk 

geborgd. Het convenant is ondertekend door de provincie Zuid-Holland, de gemeenten 

Nieuwerkerk aan den IJssel en Moordrecht, het Hoogheemraadschap, samen met 

Staatsbosbeheer, LTO (landbouw) en ConSept (natuur- en milieuorganisaties in Zuid- 

Holland). In het convenant zijn afspraken gemaakt over de realisering en uitvoering en de 

rol van partijen daarbij, inclusief kostenverdeling. 

Onderdeel van het convenant is versnelde realisatie van groen als onderdeel van de 

ruimtelijke structuur van de Zuidplas. 

Het deelproject ‘Duurzame en innovatieve glastuinbouw’ is een invulling van 

de keuze in de Nota Ruimte om glastuinbouw in Greenports verder ruimte te geven 

onder voorwaarden van duurzaamheid. Deze voorwaarden zijn voor de Zuidplaspolder 

nader ingevuld in het Handboek Kwaliteit en in een convenant ‘Duurzame exploitatie 

energiepotentieel Zuidplaspolder Noord’. In het (ontwerp)bestemmingsplan

28 


Zuidplas Noord is deze keuze ruimtelijk en randvoorwaardelijk bevestigd. 

In dit deelproject worden 4 initiatieven tot realisatie gebracht waarbij er per initiatief 

sprake is van een consortium van publieke en private partijen. 

De Zuidplaspolderontwikkeling en de duurzame en innovatieprojecten daarbinnen 

blijven gebaat bij een op vertalen en verbeelden gericht proces. Daarbij verschuift de 

nadruk op dit moment nadrukkelijk van beleid naar uitvoering. En daarbij hoort een 

andere processtructuur die uitvoering mogelijk maakt en ruimte biedt aan deels andere 

partijen met ‘uitvoeringspower’. 

Ook communicatie over ontwikkelingen en uitvoering blijft van belang. Zowel voor 

behoud van draagvlak als input van (praktijk)deskundigheid. In de businesscase 

Klimaatbestendig bouwen wordt daar al aandacht aan besteed. Maar daarnaast is er 

een position paper met scenario’s opgesteld voor de realisering van een Publieks- en 

kenniscentrum Zuidplas.


29 


Methodiek 


De drie projecten zijn elk op zichzelf staand, maar vormen gezamenlijk de 

deelbusiness case ‘Showcase Klimaatbestendig en klimaatneutraal bouwen 

Zuidplaspolder’. Ieder project laat een tekort zien op de exploitatie, die middels een 

voorinvestering afgedekt kan worden. Er is in alle gevallen gekozen voor een aanvraag 

voor voorinvestering om te voorkomen dat door renteverliezen het exploitatietekort 

verder op zou lopen. Met de gevraagde voorinvestering kunnen de partijen achter de 

projecten een aanvang nemen met de realisatie en daarmee de exploitatie van drie 

toonaangevende projecten. Deze projecten zijn op het gebied van water en energie 

aansprekende voorbeelden voor klimaatbestendig en klimaatneutraal bouwen van de 

toekomst. Op een investeringsvolume van 13.329.757,- kent dit project een onrendabele 

top van 4.144.005,-. 

Voor de berekeningen van de meerkosten voor klimaatbestendig bouwen is uitgegaan 

van globale kostenberekeningen, gemaakt door de TU-Delft in het 1,3 meterplan, met een 

omlaag bijgestelde correctiefactor voor de kosten van het bouwen en bouwrijp maken 

van de standaardwoningen op basis van voortschrijdend inzicht in marktkosten. Dit 

naar aanleiding van een gesprek met dhr. A. van den Dobbelsteen van de TU Delft. Wat 

bouwkosten van de referentiewoning betreft is uitgegaan van 120.000,- (excl. ophoging 

zand, inclusief ontwerp, voorbereiding en toezicht en een post onvoorzien voor een 

‘standaardwoning’). Voor Moordrecht Noord en Nieuwerkerk Noord geldt als bouwtype 

‘dorps wonen’ en voor de Rode Waterparel luxe wonen. Andere referentie aannames uit 

het 1,3 meterplan zijn standaard bouwrijp maken per woning 100.000 euro per woning; 

360 euro per m2, bij een grondprijs per m2 van 40 euro voor de bouw en 400 euro na 

de bouw. Onder bouwrijp maken wordt begrepen ‘de aanleg van steigers, verhoogde 

infrastructuur en andere aanvullende werkzaamheden afwijkend van standaard bouwrijp 

maken’. Denk aan aangepaste constructies, leidingen, kabels en rioolwaterafvoer die 

bijv. onder steigers of paalwoningen gemonteerd moeten worden, extra pompen en 

damwanden, aanvoer via lichtgewicht transportmiddelen etc. 

Kostprijsverhogende elementen ten opzichte van de referentie woningen zijn: 

n Aanpassingen aan de woningen leidend tot hogere bouwkosten (ca. 25% extra 

kosten voor bouwrijp maken t.o.v. traditioneel ophogen) en aanpassingen aan 

constructies en installaties 10-20% hogere bouwkosten (waaronder verhoogd 

vloerpeil 5-15% hogere bouwkosten). 

n Kosten 5% extra wateroppervlak (3,5 hectare) en extra onverhard oppervlak. 

Hierdoor neemt de perceelsgrootte van de woningen af of kunnen in totaal minder 

woningen worden gerealiseerd. Per hectare extra wateroppervlak gaat het om ca. 

3 miljoen euro verminderde opbrengsten uit de uitgifte van het terrein bij een 

grondprijs van het woongebied van ca. 300 euro/m2. 

n Kosten voor het klimaatneutraal maken van de voorbeeldwoningen (ca. 30.000).

30 



De businesscase is aangepast na bespreking in de ambtelijke werkgroep Restveen en 

Groene Waterparel op 10 december 2008 en de voorbespreking met VROM over de Nota 

Ruimteclaim op 18 december 2008. Er is overeengekomen om de beheersing van het risico 

van grondprijsstijging niet door te vertalen. 

GS van Zuid-Holland hebben zich in mei 2008 bereid verklaard tot voorfinanciering tot 

maximaal 6 mln. uit het ILG tot uiterlijk 2013, onder voorwaarde dat de niet gedekte 

kosten afdoende worden vastgelegd in het definitieve OSK 2009. 

Voor de goedkeuring door GS (medio februari) van het vastgestelde bestemmingsplan 

dient de financiële haalbaarheid van de versnelde EHS-realisatie te worden aangetoond. 

Daarvoor is nodig dat gemeenten aan GS verklaren zorg te dragen voor het definitief 

doen vastleggen in het OSK van de niet gedekte kosten minus de NR claim. Dit bedraagt 

6,9 miljoen uitgaande van dekking Nota Ruimte middelen voor meerkosten Groene 

Waterparel (ad 6 miljoen) en Restveen (ad 8 miljoen). 

Deze resultaatsverplichting wordt vastgelegd in een overeenkomst van gemeenten.

31 



De vier projecten zijn elk op zichzelf staand, maar vormen gezamenlijk de 

deelbusinesscase Duurzame Glastuinbouw. Ieder project laat een tekort zien op de 

exploitatie, die middels een voorinvestering afgedekt kan worden. Er is in alle gevallen 

gekozen voor een aanvraag voor voorinvestering om te voorkomen dat door renteverliezen 

het exploitatietekort verder op zou lopen. 

Met de gevraagde voorinvestering kunnen de partijen achter de projecten een aanvang 

nemen met de realisatie en daarmee de exploitatie van vier toonaangevende projecten. 

Deze projecten zijn op het gebied van water en energie toonaangevende voorbeelden voor 

de duurzame en hoogwaardige glastuinbouw van de toekomst. 

Externe CO 2 -levering 

Op de investering is EnergieInvesteringsAftrek (EIA) van toepassing. Het netto 

voordeel van de EIA is ca. 11% van de investering. De volledige investering in 

het bestaande project kwam destijds op grond van de generieke regeling in 

aanmerking voor EIA. Sinds januari 2009 is de investering in een 'Transportleiding 

voor levering van gasvormig CO 2 aan tuinbouwkassen' toegevoegd aan de lijst van 

bedrijfsmiddelen die 'standaard' in aanmerking komen. Op een bruto-investering 

van 34.374.226,- kent dit project een onrendabele top van 5.000.000,-. 

Duurzame warmte Waddinxveen (Energieweb) 

De energievoorziening bestaat zoals hierboven beschreven, grofweg uit twee 

componenten: energievoorziening tuinbouw en energievoorziening woningbouw. 

De tuinbouw kan haar voorziening, tevens met behulp van de bestaande regelingen, 

marktconform realiseren. Daarbij kan met kleine energiewebs (ook wel miniclusters 

genoemd) een meerwaarde worden gerealiseerd wat betreft economie en ecologie. 

Aanvullend kan een energieweb tussen de woningen tuinbouw worden 

gerealiseerd waarbij de tuinbouw warmte levert. Op deze wijze worden de 

duurzame opwekking (geothermie, WKK, Vergassing) gekoppeld aan elkaar, het glas 

en de woningen. 

Op basis van bovengenoemde aspecten voorzien we een onrendabele top van 

5 mln., ofwel 8% van de totale investeringen. 

De gevraagde bijdrage is een bijdrage in de voorinvestering in de aanleg van het 

web. Zonder deze bijdrage van de overheid is het ontwikkelen van een energieweb 

en het integraal verduurzamen niet haalbaar. 

Waterketensluiting Waddinxveen 

De investerings- en exploitatiekosten zijn in de tijd uitgezet tegen de opbrengsten: 

Kale investeringskosten: 8.370.187,-- 

Exploitatiekosten per jaar: 224.183,-- 

De opbrengsten uit de exploitatie worden gevormd door besparingen op de 

VE-heffing, een vastrecht en de verkoop van gietwater. In overleg met de Tuinders 

Vereniging Zuidplaspolder is een gietwaterprijs voor dit project vastgesteld op 

0,80 per m3. Dit levert een onrendabele top van 2.800.000,--. 

Waterketensluiting Zevenhuizen-Moerkapelle 

De investerings- en exploitatiekosten zijn in de tijd uitgezet tegen de opbrengsten: 

Kale investeringskosten: 4.742.569,-- 

Exploitatiekosten per jaar: 152.250,-- 

De opbrengsten uit de exploitatie worden gevormd door besparingen op de 

VE-heffing, een vastrecht en de verkoop van gietwater. In overleg met de Tuinders 

Vereniging Zuidplaspolder is een gietwaterprijs voor dit project vastgesteld op 

0,85 per m 3 . Dit levert een onrendabele top van 1.700.000,--.

32 


Toelichting kosten en opbrengsten per deelbusinesscase 


Voor de drie showcases zijn de meerkosten per woning berekend voor: 

n het klimaatbestendig maken van de woning 

n het klimaatneutraal maken van de woning (EPC = 0) 

n de meerkosten van 5% extra water i.v.m. waterberging. 

Uitgangspunt is dat een deel van deze meerkosten terugverdiend kan worden via 

marktwerking. Immers: het is te verwachten dat kopers iets extra’s over hebben voor 

een ‘veilige’, klimaatbestendige woning. Ook leidt een woning die energiezuinig is en 

duurzame energie levert, tot lagere maandelijkse energielasten. Daar kan dus een hogere 

hypotheek tegenover staan. Ook zijn woningen in een ‘blauwe’ waterrijke omgeving 

iets meer waard dan standaardwoningen. Maar de optelsom van deze extra plussen, zal 

zeker in de huidige marktomstandigheden, leiden tot zulke hoge woningprijzen, dat 

veel potentiële kopers en dus ook de projectontwikkelaars zullen afhaken. Daarom is 

verondersteld dat 1/3 deel van de meerkosten terugverdiend kan worden via de markt. 

0,6 

0,5 

0,4 

0,3 

0,2 

0,1 

0,0 

Klimaatneutrale woning Zuidplas 

EPC 

Normale woning 

0,6 

Klimaatneutrale 

woning Zuidplaspolder 

0 

Het restant is de ‘onrendabele top’, zodat 2/3 van de meerkosten van het klimaatbestendig 

en klimaatneutraal bouwen via een subsidie moet worden gedekt. Extra argumenten 

hiervoor is dat het om kleine aantallen voorbeeldwoningen gaat (totaal 36 stuks, dus 

weinig schaalvoordelen bij de bouw). Tevens hebben de woningen een showcase functie 

(er worden extra bezoekers verwacht in en rondom de woning). Tenslotte worden nieuwe 

innovatieve technieken toegepast, waarmee ervaring opgebouwd moet worden, waardoor 

de kosten hoger zijn dan normaal. Het project start in 2012 en loopt zo 1 of 2 jaar voor 

op de ontwikkeling van de nieuwbouwwijken waarin zij gelegen zijn. Zo wordt het 

mogelijk te leren van de aanleg en ook andere delen van deze wijken klimaatbestendig 

(en –neutraal) te bouwen.

33 



In het convenant Restveen en Groene Waterparel van juli 2006 hebben de Zuidplaspartijen 

o.a. met elkaar afgesproken zorg te dragen voor aanvullende financiering uit de 

ontwikkeling van woningen, glastuinbouw en bedrijfsterreinen, nodig voor de versnelde 

realisatie van groen als onderdeel van de ruimtelijke structuur Zuidplas. De realisatie 

vindt plaats volgens de standaard ILG-voorwaarden betreffende verwerving door Dienst 

Landelijk Gebied, tegen agrarische waarde en inrichting tegen gemiddelde normkosten. 

250 

200 

150 

100 

50 

0 

Versnelling Versnelling groen, groenstructuur: Restveen Restveen en Groene en Waterparel Groene Waterparel 

Aanleg natuur en groen (in ha) 

Zonder NRB 

150 

Met NRB 

250 

Het college van Gedeputeerde Staten heeft in mei 2008 een besluit genomen over de 

te volgen aankoopstrategie, te weten: actieve verwerving Groene Waterparel (ca 150 

ha) na vaststelling van bestemmingsplan, en continueren van vrijwillige verwerving 

in Restveengebied (ca 175 ha). Daarbij is de bijbehorende ILG-bijdrage vastgelegd tot 

2013 (duur van ILG-I-periode). GS hebben de Zuidplaspartijen schriftelijk voorgelegd 

dat het aankoopbesluit, inclusief bereidheid tot voorfinanciering, genomen is onder 

voorwaarde dat het bestemmingsplan wordt vastgesteld met bereidheid tot onteigening 

voor EHS-realisatie, én dat de bijdrage in het OSK voor de meerkosten als gevolg van de 

versnelling, eveneens wordt vastgelegd. Deze versnellingskosten betreffen de meerkosten 

van onteigening, de saneringskosten en een substantieel deel van de risico's van 

grondprijsstijging. 

Al deze kosten overstijgen de gemiddelde kosten van de realisatie van een EHS-project, 

waarvoor aangenomen wordt dat normaliter de ILG-subsidie zou moeten volstaan. Via 

het ILG-budget zijn alleen vergoedingen beschikbaar voor het verwerven van agrarische 

gronden zonder bebouwing. In de praktijk zijn agrariërs alleen bereid tot verkoop als 

er ook een vergoeding wordt geboden voor opstallen, bedrijfsschade en indien van 

toepassing voor de hogere waarde als gevolg van de specifieke teelt (bijvoorbeeld sierteelt). 

Toepassing van gelden uit het ‘versnellingsbudget’ zullen dan ook substantieel bijdragen 

aan versnelling van de aankopen voor de groenstructuur. Te verwachten is dat hiermee 

nagenoeg alle aankopen in de Groene Waterparel voor 2013 kunnen worden afgerond. 

Wanneer er meer dan 75 ha voor Natuur wordt gerealiseerd in het restveengebied moet 

het bestemmingsplan worden aangepast, inclusief een daarbij verplichte MER worden 

opgesteld. Door de benodigde proceduretijd is een beperkter effect van de versnelling 

ingeschat van ca. 25 ha. Het totale versnellingseffect zal zo'n 100 ha kunnen bedragen.

34 



De vier deelprojecten zijn elk op zichzelf staand, maar vormen gezamenlijk de 

deelbusiness case Duurzame en innovatieve Glastuinbouw. Ieder project laat een 

tekort zien op de exploitatie, die middels een voorinvestering afgedekt kan worden. Er 

is in alle gevallen gekozen voor een aanvraag voor voorinvestering om te voorkomen 

dat door renteverliezen het exploitatietekort verder op zou lopen. Met de gevraagde 

voorinvestering kunnen de partijen achter de projecten een aanvang nemen met de 

realisatie en daarmee de exploitatie van vier toonaangevende projecten. Deze projecten 

zijn op het gebied van water en energie toonaangevende voorbeelden voor de duurzame 

en hoogwaardige glastuinbouw van de toekomst. 

A Externe CO 2 -levering 

Op de investering is EnergieInvesteringsAftrek (EIA) van toepassing. Het netto 

voordeel van de EIA is ca. 11% van de investering. De volledige investering in 

het bestaande project kwam destijds op grond van de generieke regeling in 

aanmerking voor EIA. Sinds januari 2009 is de investering in een “Transportleiding 

voor levering van gasvormig CO 2 aan tuinbouwkassen” toegevoegd aan de lijst van 

bedrijfsmiddelen die “standaard” in aanmerking komen. 

35% 

30% 

25% 

20% 

15% 

10% 

5% 

0% 

Energieopwekking 

Energieopwekking 

Duurzame warmte 

Waddinxveen + 

externe CO 2 -levering 

35 

Convenant 

Zuidplas Noord 

20% 

Glastuinbouw 

normaal 

4%

35 


B Duurzame warmte Waddinxveen (Energieweb) 

De energievoorziening bestaat grofweg uit twee componenten: 

n Energievoorziening Tuinbouw 

n Energievoorziening Woningbouw 

De tuinbouw kan haar voorziening, tevens met behulp van de bestaande regelingen, 

marktconform realiseren. Daarbij kan met kleine energiewebs (ook wel miniclusters 

genoemd) een meerwaarde worden gerealiseerd wat betreft economie en ecologie. 

Het duurzame en innovatieve aan dit deelproject is nu juist dat aanvullend een 

energieweb tussen de woningen tuinbouw wordt gerealiseerd waarbij de tuinbouw 

warmte levert. Op deze wijze worden de duurzame opwekking (geothermie, WKK, 

Vergassing) gekoppeld aan elkaar, het glas en de woningen. 

100% 

80% 

60% 

40% 

20% 

0% 

CO 2 -reductie Duurzame warmte (Energieweb) 

Extra CO 2 -reductie 

vergelijkbaar 

glastuinbouwgebied 

100% 

Duurzame warmte 

(Energieweb) 

50% 

Op basis van bovengenoemde aspecten wordt een onrendabele top voorzien 

van 5% van de totale investeringen. De gevraagde bijdrage is een bijdrage in de 

voorinvestering in de aanleg van het web. De achilleshiel van deze ontwikkeling is 

het leidingennetwerk dat de bron en de afnemers aan elkaar moet verbinden; het 

is een hele opgave om deze infrastructuur vanuit de exploitatie rendabel te krijgen, 

maar zonder dat netwerk geen energieweb en dus een veel lagere reductie van 

CO 2-uitstoot. Daarom wordt de aanvraag vanuit het Nota Ruimte-budget gericht op 

een voorinvestering in deze infrastructuur.

36 


c Waterketensluiting (1) Waddinxveen en (2) Zevenhuizen-Moerkapelle 

Deze deelprojecten kennen investeringskosten in de installatie en jaarlijkse 

exploitatiekosten. De opbrengsten uit de exploitatie worden gevormd door 

besparingen op de VE-heffing, een vastrecht en de verkoop van gietwater. In 

overleg met de Tuinders Vereniging Zuidplaspolder is een gietwaterprijs voor dit 

project vastgesteld. Afgezet tegen deze prijs, levert dat voor deze deelprojecten 

een onrendabele top die wordt voorgelegd voor financiering via het Nota Ruimtebudget. 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

Waterketensluiting: afvalwaterreductie 

Waterketensluiting: afvalwaterreductie 

reguliere 

glastuinbouw 

0% 

Overbuurtse 

polder 

75% 

Zuidplas 

Noord 

100%

37 

Financiering 



Investeringsvolume: 13.329.757,- 

Onrendabele top in procenten: 31,09% 

Onrendabele top absoluut: 4.144.005,- 

Gevraagde rijksbijdrage (Ministerie van VROM Nota Ruimte): 4.144.005,- 

Het aandeel van de VROM-subsidie is ruim 27%. 



ILG-subsidie: 24.595.299,- 

Niet gedekt: 22.879.775,- 

Te dekken door andere partijen*: 9.879.775,- 

Gevraagde rijksbijdrage (Ministerie van VROM Nota Ruimte): 14.000.000,- 

* waaronder 6,9 mln. door ROZ 

Het aandeel van de VROM-subsidie is ruim 29%. 



Onrendabele top in procenten: 13% 

Onrendabele top absoluut: 14.500.000,- 

Dekking ILG budget provincie Zuid-Holland: 7.260.000,- 

Gevraagde rijksbijdrage: 7.240.000,- 

Bijdrage proceskosten provincie Zuid-Holland* 

* Onderzoek- en proceskosten 

maken geen deel uit van de aanvraag 

545.000,- 

Het aandeel van de VROM-subsidie is ruim 6,5 % 

Het totaal van de gevraagde bijdrage Nota Ruimte-budget komt daarmee voor de 

‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder’ op: 25.384.005,-.

Risicomanagement 

38 

Risico 



De financiering van het project gebeurt via de traditionele bouwclaim methode, dus via 

een projectontwikkelaar, aangevuld met een subsidie van het Ministerie van VROM in het 

kader van de Nota Ruimte (Hotspot Zuidplaspolder). 

De fase van het project bepaalt de mate van onzekerheid. Dit project bevindt zich in een 

vroegtijdig stadium van de planvorming en kent nog een hoge mate van onzekerheid. 

Deze onzekerheid kan worden vertaald in risico’s voor het project. De risico’s hebben 

consequenties voor de sturingsfactoren geld, tijd en kwaliteit. 

Financieel-economisch / organisatorisch 

De 37 woningen worden in 2012 1 of 2 jaar eerder 

gerealiseerd dan de omliggende nieuwbouwwijken; 

risico infrastructuur niet op tijd klaar en 

kostenverhogingen. 

Verkoop woningen loopt achter op schema door 

kredietcrisis. 

Lager bedrag subsidie dan gevraagd 

Beheersmaatregel 

Goede en tijdige afspraken maken. 

Marketingbudget voor verkoop voorbeeldwoningen 

projectontwikkelaar, mogelijk deels uit budget 

algemene kosten. Het plan biedt beperkte 

mogelijkheden om in te spelen op veranderingen in 

de marktvraag (iets goedkopere, kleinere woningen 

bijv.). 

Subsidie is het vliegwiel voor private investeringen 

met hoge meerkosten en risico’s. Bij een lagere 

subsidie zullen private investeringen ook lager 

uitvallen. Plannen zullen deels uitgevoerd worden 

(kleiner aantal voorbeeldwoningen) en bepaalde 

niet-rendabele kosten vermeden.

39 

Risico 

Juridisch 


De subsidie is niet in overeenstemming met de 

staatssteunregels. 

Steun voor het klimaatneutraal maken van de 

woning overlapt met SDE subsidie 

Risico 

Bestuurlijk/sociaal maatschappelijk 

Geen toestemming voor stedelijke windturbines 

Veranderd politiek-maatschappelijk inzicht over 

bouwen in laagste plek van Nederland 

Risico 

Technisch 

Wegen en parkeerplaatsen op EPS (polystyreen) zijn 

niet robuust genoeg voor het dragen van zware 

vrachtwagens, bussen etc. 


Staatssteun mag, maar ongeoorloofde staatsteun 

niet. Het Milieu Steun Kader (MSK) beantwoordt 

dit vraagstuk. Steun aan milieuprojecten is 

doorgaans veel ruimer dan de grens van 200.000 

euro staatssteun bij algemene projecten. Provincie 

Zuid-Holland kan een melding van staatssteun doen, 

ondersteund door de ministeries van VROM en 

eventueel EZ. 

Als uit het nota Ruimte-budget al steun wordt 

gegeven voor het klimaatneutraal maken van de 

voorbeeldwoningen, kan niet ook SDE subsidie voor 

bijv. zonnepanelen worden aangevraagd. 


Extra zonnepanelen om woningen toch 

klimaatneutraal te krijgen. 

Vasthouden en borgen eerdere afspraken en 

convenanten. 


Berekenen maximale draagkracht, plaatsen 

waarschuwingsborden langs wegen, bij grotere 

wegen overgaan tot andere methoden (ophogen 

zand of steigers op kolommen etc.). 

Voor dit deelproject zal een projectorganisatie opgezet moeten worden bestaande uit de 

geselecteerde projectontwikkelaar(s), de twee betreffende gemeenten, provincie en de 

publieke grondbank (5 gemeenten in Zuidplas met aandeel 20%, Rotterdam aandeel 40% 

en Gouda aandeel 40%).

40 



In deze deelbusinesscase is voor de Groene Waterparel geen rekening gehouden met het 

risico van grondprijsstijging. In het geval dit risico zich voordoet zal in eerste instantie 

een oplossing worden gezocht in aanvullende dekking van de kostenoverschrijding vanuit 

de bovenplanse verevening, al dan niet gecombineerd met fasering cq. versobering van de 

inrichting door o.a. reductie van het aantal te saneren opstallen. 

Bij de ontwikkeling in het Restveengebied is sprake van vrijwillige grondverwerving. 

Daardoor is er sprake van een langere en daardoor onzekere realisatietermijn voor het 

Restveengebied. Grondprijsstijging in de toekomst kan dan een risico voor realisatie van 

het deelproject worden.

41 

Risico 

Externe CO 2 levering 



Voor de vier projecten is een risicoanalyse uitgevoerd. Aan de risico’s zijn, voor zover 

relevant, beheersmaatregelen verbonden. De belangrijkste risico’s en beheersmaatregelen 

zijn hieronder samengevat: 

Doorlooptijd wijziging bestemmingsplan / 

vergunningen 

Consequenties nieuwe AMvB Buisleidingen; invulling 

t.a.v. transport van CO2 nog onbekend 

Onzekerheid over omvang en ontwikkelingssnelheid 

van de vraag naar CO2 in nieuw gebied ten opzichte 

van het moment van investeren in transport en 

distributie voor dat gebied 

- OCAP onderzoekt met grondontwikkelaar en TVZ 

mogelijkheden tot afspraken in gronduitgifte. 

Onzekerheid over positie levering CO2 van derden 

binnen ETS / Emissierechten 

Risico 

Duurzame warmte Waddinxveen (Energieweb) 

Aanloopkosten (volloop) 

Definitieve exploitant 

Medewerking alle afnemers van energie 


Vooroverleg met bevoegd gezag heeft 

plaatsgevonden om mogelijke knelpunten te 

identificeren. Tijdig in gang zetten procedures. 

Proces totstandkoming AMvB wordt nauw 

gevolgd. 

Meer/minder afzet is tot op zekere hoogte te 

compenseren met levering in bestaand OCAPgebied. 

Realisatie duurzame warmte in nieuw gebied met 

voldoende vraag naar CO2 Overleg tussen betrokken marktpartijen en 

Ministerie van VROM loopt. 


Subsidie aan de voorkant van het project, fasering in 

de aanleg van de systemen. 

Het project wordt met alle partijen en stakeholders 

voorbereid. Er wordt gestreefd naar een 

Energiecombinatie met eventuele participatie van de 

tuinders. 

Verder concretiseren van de plannen in verband 

met de aansluiting en afname. Opstellen van 

randvoorwaarden voor de vestiging van diverse 

afnemers van energie (waaronder tuinders).

42 

Risico 


Risico Beheersmaatregel 

Vervuiling systeem door te hoge concentraties 

gewasbescherming- of ontsmettingsmiddelen 

Onvoorziene aanloopkosten 

Verrekeningsmogelijkheden BTW 

Definitieve exploitant 


Waterketensluiting Waddinxveen en Zevenhuizen-Moerkapelle 

Draagvlakanalyse 

Preventie (afspraken) en tijdig signaleren 

(monitoringssysteem). 

Investeringssubsidie aan de voorkant van het 

realisatietraject. 

Project is volledig zonder BTW doorgerekend, 

geldstromen lopen via publieke partijen. 

Project wordt in samenwerking met alle stake- en 

shareholders voorbereid. 

De projectpartners beseffen dat in deze deelbusinesscase sprake zal zijn van staatssteun 

als publieke partijen een onrendabele top afdekken van private partijen. 

n Voor het project externe CO 2 levering geldt dat het Milieu Steun Kader (MSK) het 

vraagstuk van ongeoorloofde staatssteun afdoende beantwoordt. De provincie 

Zuid-Holland heeft zich bereid verklaard een staatssteun melding te doen, daarbij 

ondersteund door de ministeries van VROM en LNV. 

n Voor het project duurzame warmte Waddinxveen (Energieweb) geldt dat in ieder 

geval de grondeigenaren zelf een projectsubsidie aanvragen. Zij zijn gerechtigd 

de exploitatie van energie op hun eigen grondeigendom ter hand te nemen 

en daarvoor een subsidie aan te vragen. Voor het project duurzame warmte 

Waddinxveen (Energieweb) vindt thans onderzoek plaats naar de rechtsvorm en 

mogelijke partners. Hierbij wordt rekening gehouden met het aspect staatssteun. 

Bij de uiteindelijke keuze zal (opnieuw) gekeken worden naar het al dan niet 

geoorloofd zijn van staatssteun. 

n Voor de beide waterprojecten geldt dat de voorziene exploitant eveneens de nieuwe 

grondeigenaren, de tuinders zijn. Daarnaast geldt voor beide waterprojecten dat, 

mocht de exploitant op basis van deze onderneming winst maken, zij die naar 

rato terug storten op de rekening van de subsidiërende partijen. Deze opzet is 

gelijk aan die bij het (eveneens Nota Ruimte project) innovatief waterketenproject 

Overbuurtse Polder. 

In deze aanvraag en samenvatting voor het Nota Ruimte-budget is op verschillende 

plaatsen laten zien dat het proces heeft geleid tot een breed gedragen ontwikkeling die 

ook planologisch en kwalitatief is verankerd. In deze paragraaf zoomen we in op het 

draagvlak voor de afzonderlijke deelprojecten in deze businesscase ‘Showcase Duurzame 

Zuidplas’. 

Klimaatbestendig bouwen 

De resultaten van het Hotspotproject Zuidplas van het Klimaat voor Ruimteprogramma 

hebben op 15 januari 2009 geleid tot de uitspraak dat de Zuidplaspolder klimaatproof is. 

Dat is nog eens een bevestiging van de intrinsieke klimaatbestendigheid van de Zuidplas, 

onder andere door toepassing van de lagenbenadering. Deze conclusie is op 15 januari

43 


breed onderschreven door publieke en private partijen en maatschappelijke organisaties. 

In 2007 hebben de provincie Zuid-Holland en een koepel van bouwen installatiebedrijven 

voor de Zuidplas een convenant getekend voor klimaatbestendig, klimaatneutraal en 

duurzaam bouwen. 


Naast de informatiebijeenkomsten voor de (voor)ontwerp bestemmingsplannen zijn 

zogeheten ‘schuurgesprekken’ met eigenaren in het gebied georganiseerd. Tijdens haar 

bezoek in mei 2008 heeft Minister Cramer deel genomen aan een keukentafelgesprek in 

Moordrecht, een discussie met 10 agrariërs. 

De provincie Zuid-Holland, de twee betreffende gemeenten, het Hoogheemraadschap, 

Staatsbosbeheer, LTO (landbouwkoepel) en ConSept (koepel natuur- en milieuorganisaties) 

hebben in 2006 de ontwikkeling voor dit gebied bevestigd in een convenant. 


Vele gesprekken met marktpartijen, overheden en maatschappelijke organisaties hebben 

geleid tot ondertekening van een convenant met ruim 10 partijen voor realisering en 

exploitatie van het duurzame energiepotentieel in de Zuidplaspolder, onder andere via 

realisering van een Energieweb tussen glastuinbouwbedrijven en woningen. 

Daarnaast hebben het Hoogheemraadschap en de gemeenten in de Zuidplaspolder met 

elkaar een convenant gesloten om de waterkwaliteit te borgen bij de verdere ontwikkeling 

van de Zuidplas. 

Er is tenslotte een publiek-privaat consortium opgericht om extern CO 2 te leveren aan de 

nieuw te ontwikkelen glastuinbouw omdat enerzijds de ambities leiden tot een zeer forse 

reductie van CO 2-uitstoot, maar anderzijds glastuinbouw wel CO 2 nodig heeft voor het 

productieproces. Aanvullend wordt hiermee CO 2-uitstoot uit een ander (industrieel) gebied 

nuttig aangewend. Het consortium maakt duidelijk dat deze ontwikkeling haalbaar is.

44 


5 Afsluiting 

45 


In deze businesscase ‘Showcase Duurzame Zuidplaspolder’ worden deelbusinesscases met 

daarbinnen in sommige gevallen weer deelprojecten, nader toegelicht. 

Het gaat om een showcase die duidelijk maakt dat de Zuidplaspolderontwikkeling 

(vanaf het begin) duurzaam en innovatief is. De showcase heeft een duidelijke 

communicatiefunctie en doorwerking naar (opschaling van) het totaal van de 

voorgenomen ontwikkeling in de Zuidplaspolder. De Zuidplaspolder is de laatste 

mogelijkheid binnen de Zuidvleugel van de Randstad om complementair aan de (binnen) 

stedelijke ontwikkeling nieuwe woon-, werken recreatiemilieus toe te voegen met 

majeure investeringen in natuurontwikkeling.

46 


Dit is een uitgave van het project driehoek RZG Zuidplas 

Contactpersoon: dhr. F. van Pelt, projectleider planvorming 

Projectbureau driehoek RZG Zuidplas 

telefoon: 070-4416839 

email: f.van.pelt@pzh.nl 

© maart 2009

47 


48 


Postbus 90602 

2509 LP Den Haag 

driehoekrzg@pzh.nl 

www.driehoekrzg.nl

Showcase duurzame Zuidplaspolder - aanvraag Nota Ruimte ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?