Uierlijke verzorging - DeLaval
Uierlijke verzorging - DeLaval
Uierlijke verzorging - DeLaval
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Uierlijke</strong><br />
<strong>verzorging</strong><br />
Omdat elk kwartier telt<br />
Mastitis is ongetwijfeld een<br />
van de kostbaarste ziektes op<br />
een melkveebedrijf. Niet alleen<br />
vanwege hoge veeartskosten,<br />
vroegtijdige opruiming en weggegooide<br />
melk, maar ook door<br />
de verminderde melkgift en<br />
kwaliteit.<br />
Wie kan het zich veroorloven<br />
koeien niet tegen mastitis te<br />
beschermen?<br />
Een excellente speenconditie is<br />
de beste afweer tegen mastitis-<br />
veroorzakende bacteriën. Direct<br />
na het melken, als het slotgat nog<br />
open is, kunnen micro-organismen<br />
gemakkelijk de uier binnendringen.<br />
Dippen of sprayen direct na het<br />
melken beschermt de uier door<br />
een snelle doding van de microorganismen,<br />
terwijl huidverzorgende<br />
bestanddelen de speen in een goede<br />
conditie houden door diep in de huid<br />
te dringen.<br />
Compleet programma aan dip- en<br />
spraymiddelen<br />
<strong>DeLaval</strong> heeft een volledig assortiment<br />
aan dip- en spraymiddelen, om<br />
uw koeien op weg te helpen naar een<br />
goede uier- en speengezondheid.<br />
<strong>DeLaval</strong> middelen zijn gebaseerd op<br />
jodium en hebben een excellente en<br />
brede bacteriedodende werking.
Het blijkt dat de meeste veehouders de kosten van mastitis onderschatten. Het Uiergezondheids-<br />
centrum Nederland (UGCN) heeft onderzoek gedaan naar mastitiskosten. Klinische mastitis kost<br />
gemiddeld € 63,- per aanwezige koe per jaar. Subklinische mastitis kost zelfs € 76,60 per aanwezige<br />
koe per jaar, puur aan productieverliezen omdat deze gevallen meestal niet behandeld worden.<br />
Daarnaast variëren de kosten enorm tussen de verschillende bedrijven. Het loont dus om kritisch te<br />
kijken naar de uiergezondheid en de juiste maatregelen te nemen.<br />
(Bron: Ir K. Huijps 2007 - Veeteelt december 1-2 2007)<br />
Naast kosten geeft mastitis ook frustratie: onderbreking van de werkroutine<br />
tijdens het melken en de puzzel hoe de dieren weer gezond te<br />
krijgen.<br />
Klinische / subklinische mastitis<br />
Klinische mastitis is de meest bekende<br />
vorm. Hierbij is een afwijking aan melk,<br />
uier en/of temperatuur merkbaar. Daarnaast<br />
is ook het celgetal verhoogd.<br />
Subklinische mastitis is alleen te herkennen<br />
aan een verhoogd celgetal of<br />
geleidbaarheid. Door de infectie raakt<br />
het uierweefsel beschadigd en kan een<br />
behoorlijke productiedaling optreden.<br />
Productieverlies in verhouding tot celgetal<br />
Celgetal (*1000) Productieverlies Productieverlies per koe<br />
(8.000 kg per lactatie)<br />
100 3% 240 kg<br />
200 6% 480 kg<br />
300 7% 560 kg<br />
400 8% 640 kg<br />
500 9% 720 kg<br />
600 10% 800 kg<br />
700 11% 880 kg<br />
1000 12% 960 kg<br />
Mastitis bacteriën<br />
De zogenaamde koegebonden bacteriën<br />
groeien vooral op de koe en/of<br />
de uier. Deze bacteriën zijn tijdens het<br />
melken eenvoudig overdraagbaar naar<br />
andere dieren.<br />
Omgevingsgebonden bacteriën<br />
groeien vooral in de omgeving van de<br />
koe en de uier. Deze kunnen het best<br />
aangepakt worden door te zorgen voor<br />
een schone en droge omgeving.<br />
Mastitispreventie<br />
Een dier dat eenmaal geïnfecteerd is<br />
geweest heeft een grotere kans op een<br />
nieuwe infectie. Voor een duurzame<br />
veestapel is het dus belangrijk om te<br />
voorkomen dat een dier een infectie<br />
oploopt.<br />
Risico’s op infectie<br />
1e lactatie<br />
?<br />
10% kans op infectie<br />
2 e lactatie<br />
11,6% kans op infectie<br />
22,8% kans op infectie<br />
3 e lactatie<br />
11,5% kans op infectie<br />
25,6% kans op infectie<br />
34,3% kans op infectie<br />
NIET geïnfecteerd<br />
tijdens de vorige lactatie<br />
?<br />
?<br />
Geïnfecteerd tijdens de<br />
vorige lactatie<br />
Het is van het grootste belang<br />
mastitisinfectie te voorkomen<br />
(Bron: Danish Dairy Board, 1995)<br />
?<br />
?<br />
?
Speendippen<br />
Speendippen is een effectieve methode<br />
om mastitis te voorkomen. Het<br />
dipmiddel zorgt voor het afdoden van<br />
bacteriën, waardoor deze geen schade<br />
meer kunnen aanrichten. Bovendien<br />
zorgt een goede dip voor een optimale<br />
speenconditie. Een gezonde speenhuid<br />
is immers de beste natuurlijke afweer.<br />
In sommige dips is daar een barrièrewerking<br />
aan toegevoegd. Deze barrière<br />
voorkomt het binnendringen van bacteriën<br />
tussen de melkbeurten door. Dit<br />
kan zowel een fysieke als chemische<br />
barrière zijn.<br />
Criteria dip-/spraymiddelen<br />
Breed spectrum Bacteriën, virussen en<br />
sporen<br />
Snelheid Zeer belangrijk<br />
Speenconditie Verzorgend<br />
pH Speenhuidneutraal<br />
Residuen Laag risico<br />
Speendesinfectie<br />
Bacteriedoding is het belangrijkste kenmerk<br />
van een speendip. Jodium wordt<br />
hiervoor veel toegepast, het werkt<br />
snel en effectief. De bacteriën worden<br />
gedood in een oxidatie(verbrandings)<br />
proces. Hiermee heeft jodium een<br />
breed werkingsspectrum tegen bacteriën,<br />
virussen en sporen en is er geen<br />
kans op resistentie. Jodiumoplossingen<br />
hebben van nature vaak een lage pH<br />
waardoor de speenhuid schraal wordt.<br />
Dit wordt gecompenseerd door speenverzachtende<br />
bestanddelen.<br />
DCC celgetalmeter - managementtool<br />
Natuurlijk wilt u weten of uw mastitisaanpak<br />
succesvol is. Met de<br />
celgetalmeter kunt u eenvoudig, snel<br />
en nauwkeurige celgetallen bepalen.<br />
Bijvoorbeeld na het afkalven, na een<br />
behandeling of voor het droogzetten.<br />
U bepaalt zelf of u een analyse uitvoert<br />
van een individueel kwartier, een mengmonster<br />
per koe of vanuit de tank.<br />
Het werkt heel eenvoudig. Een kleine<br />
hoeveelheid melk wordt in de speciale<br />
DCC cassette opgezogen. In de cassette<br />
komt de melk in contact met een<br />
reageervloeistof waardoor de DNA van<br />
de celkernen wordt gekleurd. Na het<br />
inbrengen van de cassette in de DCC<br />
meeteenheid worden de gekleurde cellen<br />
één voor één geteld. Op de display<br />
wordt het resultaat al na 45 seconden<br />
weergegeven, in cellen per ml.<br />
Speen<strong>verzorging</strong><br />
Een goede speenconditie zorgt voor<br />
een natuurlijke afweer. Speendipmiddelen<br />
bevatten speenverzorgers om<br />
de speenhuid in conditie te houden.<br />
Belangrijk hierbij is het vochtregulerend<br />
vermogen, dit bepaalt de vochtbalans<br />
van de speenhuid waardoor celwanden<br />
in optimale conditie blijven. Glycerine<br />
is hierbij het meest effectieve bestanddeel,<br />
het werkt snel en zorgt voor een<br />
natuurlijke vochtregulatie.<br />
DryMaxx<br />
DryMaxx is een natuurlijk boxstrooimiddel<br />
waardoor de koeien in een<br />
hygiënische omgeving kunnen liggen.<br />
Het kent een hoge vochtadsorptie en<br />
neutraliseert ammoniak waardoor ligboxen<br />
droog blijven en bacteriën geen<br />
kans krijgen. Dit bevordert de uier- en<br />
klauwgezondheid.<br />
DryMaxx kan worden toegepast waar<br />
de koeien eten, drinken, lopen of liggen,<br />
voor minder vocht en een beter<br />
comfort. DryMaxx adsorbeert tot 150%<br />
van zijn eigen gewicht aan vocht,<br />
heeft een huidvriendelijke pH, is niet<br />
irriterend en gemakkelijk in gebruik. De<br />
granulaatvorm geeft slechts minimale<br />
stofvorming.
<strong>Uierlijke</strong> <strong>verzorging</strong><br />
Gepatenteerde<br />
technologieën<br />
Bacteriedoding<br />
Vrij jodium Jodide<br />
Regeneratie<br />
I-tech: Maximale desinfectie<br />
Alleen actief, vrij jodium is in staat micro-organismen,<br />
zoals bacteriën af te<br />
doden. Des te meer actief vrij jodium,<br />
des te groter is het vermogen om af te<br />
doden en een hoge besmettingsdruk<br />
te weerstaan. Ten eerste maakt I-tech<br />
meer actief vrij jodium vrij uit de dipvloeistof.<br />
Met I-tech is 5x méér actief<br />
vrij jodium beschikbaar in vergelijking<br />
tot conventionele jodiumproducten.<br />
Ten tweede zorgt de technologie<br />
ervoor dat er uit de vloeistof opnieuw<br />
actief vrij jodium kan worden aangemaakt,<br />
terwijl deze al op de speenhuid<br />
is aangebracht.<br />
Dit betekent voor uw koeien een langdurig<br />
vermogen om bacteriën op de<br />
speenhuid af te doden.<br />
ACT: Superieure speen<strong>verzorging</strong><br />
Deze huid<strong>verzorging</strong>stechnologie zorgt<br />
het hele jaar door voor de beste conditie<br />
van de speenhuid.<br />
Jodium is van nature niet in water oplosbaar.<br />
Het ACT-chemisch-technisch<br />
binden van het component jodium<br />
aan een ‘drager’, maakt jodium wel<br />
oplosbaar in water. De drager van ACT<br />
is een component uit de cosmetische<br />
industrie, die gebaseerd is op een<br />
huidverzorgende werking. Door ACT<br />
dringen de actieve componenten in de<br />
kleinste poriën van de speenhuid, daar<br />
waar hun werking het meest gewenst<br />
is.<br />
Bovendien kent de dipvloeistof een<br />
speenhuid-neutrale pH, dus extra mild<br />
voor de speenhuid.<br />
x<br />
√<br />
<strong>DeLaval</strong> superieure mastitispreventie blinkt uit in zowel desinfectie als speen<strong>verzorging</strong>. De unieke<br />
dip- en spaymiddelen onderscheiden zich in de markt door 3 gepatenteerde technologieën.<br />
Barrière: Langdurige bescherming<br />
Na aanbrengen van de barrièredip<br />
vormt zich op de speen een wasachtige<br />
film. Deze film blijft soepel en<br />
luchtdoorlatend, ook na drogen. Dit<br />
betekent dat de filmlaag niet scheurt,<br />
waardoor bacteriën geen kans krijgen<br />
de speen te bereiken. Door de unieke<br />
filmstructuur van de vloeistof zorgt<br />
deze voor extra afscherming van het<br />
slotgat tegen invloeden vanuit de<br />
omgeving. Dit geeft extra bescherming<br />
direct na de melkbeurt, maar<br />
ook tussen de melkbeurten door. De<br />
vloeistof is ondanks de filmstructuur<br />
dun vloeibaar.<br />
De wasachtige film is voor de volgende<br />
melkbeurt eenvoudig met een droge<br />
uierdoek te verwijderen, dus zijn er<br />
geen aanpassingen van uw melkroutine<br />
nodig.<br />
Kortom: De filmtechnologie zorgt voor<br />
de beste slotgatbescherming tegen<br />
binnendringende bacteriën in de uier.
Excellente<br />
mastitispreventie<br />
Proactive, gebruiksklaar<br />
Dit innovatieve, op jodium gebaseerde<br />
dipmiddel zorgt voor een snelle afdoding<br />
van een breed scala aan mastitisverwekkers.<br />
<strong>DeLaval</strong> gepatenteerde<br />
technologieën I-tech en ACT zorgen<br />
voor een hoge, constante bacteriedoding<br />
en zorgen tegelijk voor bescherming<br />
en <strong>verzorging</strong> van de speenhuid.<br />
Proactive, gebruiksklaar, 20, 60, 200 ltr<br />
Registratie REG NL 9942<br />
Totaal jodium 1500 ppm<br />
Vrij jodium 6-8 ppm<br />
pH 5<br />
Speenverzachters 2%<br />
Bacteriedodend<br />
Speenverzorgend<br />
Tri-Fender, gebruiksklaar<br />
Tri-Fender is drievoudig de beste voor<br />
(automatische) spraysystemen. Het<br />
zorgt voor ultieme speendesinfectie op<br />
basis van I-tech technologie en voor<br />
optimale speenconditie dankzij ACT<br />
technologie. Tri-Fender geeft bovendien<br />
zichtbare resultaten door een<br />
perfect spraybeeld, wat resulteert in<br />
lage infectiedruk en gezonde spenen.<br />
Tri-Fender, gebruiksklaar, 20, 60, 200 ltr<br />
Registratie N13841<br />
Totaal jodium 2500 ppm<br />
Vrij jodium 6-8 ppm<br />
pH 5,5<br />
Speenverzachters 2%<br />
Bacteriedodend<br />
Speenverzorgend<br />
<strong>Uierlijke</strong> <strong>verzorging</strong><br />
Blockade, gebruiksklaar<br />
Deze gebruiksklare, filmvormende jodium<br />
speendip maakt gebruik van I-tech,<br />
ACT en Barrière-technologie. Het<br />
geeft een optimale desinfectie van de<br />
spenen en verzorgt de huid. Blockade<br />
maakt een flexibele wasachtige barrière<br />
die voorkomt dat omgevingsbacteriën<br />
het slotgat binnendringen. Blockade<br />
blijft langdurig actief en zorgt zo voor<br />
een effectieve bescherming tussen de<br />
melkbeurten door. Het drupverlies na<br />
aanbrengen is nihil.<br />
Blockade, gebruiksklaar, 20, 60, 200 ltr<br />
Registratie REG NL 10027<br />
Totaal jodium 2500 ppm<br />
Vrij jodium 10-12 ppm<br />
pH 5,5<br />
Speenverzachters 5%<br />
Bacteriedodend<br />
Speenverzorgend
<strong>Uierlijke</strong> <strong>verzorging</strong><br />
Een compleet<br />
programma<br />
Dipal Extra 1+5, concentraat<br />
Geconcentreerd dip-/spraymiddel op jodiumbasis met<br />
extra speenverzachters. Bevat 10% glycerine voor extra<br />
speenverzachtende werking. Door de geconcentreerde<br />
vorm, kan toch een goede prijs-kwaliteitverhouding geboden<br />
worden. 5 liter concentraat is goed voor 30 liter<br />
gebruiksklare oplossing.<br />
Dipal Extra, concentraat 1+5, 5 ltr<br />
Registratie N13598<br />
Totaal jodium 1500 ppm<br />
Speenverzachters 10%<br />
Bacteriedodend<br />
Speenverzorgend<br />
Dipal RTU, gebruiksklaar<br />
Gebruiksklaar dip-/spraymiddel op jodiumbasis. Jodium is<br />
bekend om de snelle en brede werking. Bevat glycerine en<br />
sorbitol als speenverzachters. Gebruiksklaar, dus gemakkelijk<br />
in gebruik.<br />
Dipal RTU, gebruiksklaar, 20, 60, 200 ltr<br />
Registratie N13599<br />
Totaal jodium 1500 ppm<br />
Speenverzachters 5%<br />
Bacteriedodend<br />
Speenverzorgend<br />
Dipklaar Extra, gebruiksklaar<br />
Gebruiksklaar dip-/spraymiddel op chloorhexidine basis<br />
met extra speenverzachters. Het alternatief voor jodium.<br />
Chloorhexidine is effectief tegen mastitisbacteriën en heeft<br />
een pH die dicht bij de speenhuid ligt. Bevat 2% glycerine<br />
en 6% sorbitol voor extra speenverzachtende werking.<br />
Dipklaar Extra, gebruiksklaar, 20, 200 ltr<br />
Registratie REG NL 6044<br />
Chloorhexidine 0,4%<br />
Speenverzachters 8%<br />
Bacteriedodend<br />
Speenverzorgend<br />
Bovidip 1+3, concentraat<br />
Geconcentreerd dip-/spraymiddel op jodiumbasis. Bovidip<br />
is mild voor de speenhuid. Daarnaast bevat het glycerine<br />
als speenverzachter, de meest effectieve in zijn soort.<br />
Bovidip is een geconcentreerde formulering, waardoor het<br />
mogelijk is een scherpe prijs-kwaliteitverhouding te bieden.<br />
5 liter concentraat is goed voor 20 liter gebruiksklare<br />
oplossing.<br />
Bovidip 2% w/v, concentraat 1+3, 5, 20 ltr<br />
Registratie REG NL 103498<br />
Totaal jodium 5000 ppm<br />
Speenverzachters 2,5%<br />
Bacteriedodend<br />
Speenverzorgend
Onze ervaring<br />
met...<br />
Lolle Nauta, Oppenhuizen<br />
“Het eerste half uur na het melken<br />
heeft het slotgat absoluut<br />
bescherming nodig. Met gebruik<br />
van Proactive hebben we weinig<br />
klinische mastitis meer. Uiteraard<br />
kunnen we een goedkoper<br />
product gebruiken, maar dan<br />
kunnen we net zo goed met water<br />
gaan sprayen.”<br />
Roel Assies, Zeewolde<br />
“Ik gebruik Proactive sinds het<br />
op de markt is. Proactive heeft<br />
nog steeds als enige de kwaliteit<br />
om mijn celgetal beheersbaar<br />
te houden (op max 150.000) en<br />
daarnaast perfecte speen<strong>verzorging</strong><br />
te leveren.”<br />
Arie Blom, De Glind<br />
“Ik had zeer slechte ervaringen<br />
met een soortgelijk product, toen<br />
collega-veehouders me adviseerden<br />
om Proactive te gebruiken.<br />
Sindsdien weet ik wat speen<strong>verzorging</strong><br />
is!”<br />
Ron de Nijs, Wieringerwerf<br />
“Elke verkeerde koe is er een te<br />
veel! Proactive geeft een zeer<br />
goede hechting, blijft lang zichtbaar<br />
en bovenal hoef je niet een<br />
fi lm van de speen te halen bij de<br />
volgende melkbeurt!”<br />
Hans Verschuren, Waspik<br />
“Blockade geeft de beste<br />
speenconditie! Het werkt langdurig<br />
en is duidelijk zichtbaar.<br />
Bovendien plakt het niet, waardoor<br />
ik geen extra werk heb bij<br />
de volgende melkbeurt.”<br />
Elke dag gebruiken duizenden<br />
melkveehouders een<br />
speendip van <strong>DeLaval</strong> om<br />
zodoende uiergezondheid op<br />
een hoger plan te brengen.<br />
Hun tevredenheid steken ze<br />
niet onder stoelen of<br />
banken.<br />
Vraag naar de ervaringen in<br />
uw regio en ervaar het zelf!<br />
<strong>Uierlijke</strong> <strong>verzorging</strong><br />
Andries Koopmans, Rohel<br />
“Dankzij Blockade is het aantal<br />
coligevallen sterk gedaald.<br />
Bovendien blijft de speenhuid in<br />
uitstekende conditie, ook in de<br />
zomerperiode. Bij de volgende<br />
melkbeurt heb ik geen extra werk<br />
om de fi lmlaag te verwijderen,<br />
wat bij andere barrièreproducten<br />
wel het geval is.”<br />
Henk Heida, Gersloot<br />
“Sinds 8 jaar gebruik ik Blockade<br />
op aanraden van mijn serviceman.<br />
De schrale spenen en slechte<br />
uiergezondheid zijn sindsdien<br />
verleden tijd!”<br />
Johan Meeuwissen, Ulicoten<br />
“Blockade geeft een goede<br />
hechting, het blijft lang zichtbaar<br />
op de spenen. Dankzij de goede<br />
desinfectie heb ik weinig mastitis<br />
meer. Ook blijven de spenen<br />
zacht en soepel.”
Top tips voor<br />
gezonde uiers<br />
Voorbehandelen<br />
a. Zorg voor 60-90 seconden wachttijd<br />
tussen eerste aanraking van<br />
de speen en het aansluiten. Deze<br />
tijd is nodig om de oxytocine-<br />
afgifte op gang te brengen en<br />
resulteert in vlotter en vollediger<br />
uitmelken.<br />
b. Voorstralen helpt bij vroegtijdig<br />
signaleren van klinische mastitis.<br />
Hierdoor heeft een eventuele<br />
behandeling meer kans van<br />
slagen.<br />
c. Werk hygiënisch, tijdens het voorbehandelen<br />
kunt u gemakkelijk<br />
bacteriën overdragen van koe<br />
naar koe. Gebruik 1 doek per koe<br />
en gebruik handschoenen.<br />
Speendippen<br />
a. Speendesinfectie na het melken<br />
zorgt ervoor dat eventuele<br />
bacteriën op de speen en op het<br />
slotgat snel onschadelijk gemaakt<br />
worden. Dit voorkomt dat ze daadwerkelijk<br />
een infectie gaan veroorzaken.<br />
b. Kies een dip-/spraymiddel dat ook<br />
voldoende verzorgende werking<br />
heeft. Hierdoor blijft de speenhuid<br />
goed in conditie. Een gezonde<br />
speen is immers de beste afweer<br />
tegen mastitis.<br />
<strong>DeLaval</strong> BV Dealer:<br />
Oostermeentherand 4<br />
8332 JZ Steenwijk<br />
Tel. 0521 537 500<br />
Fax 0521 537 501<br />
e-mail: info.nl@delaval.com<br />
www.delaval.nl<br />
Melktechniek<br />
a. Een melkklauw moet voldoende<br />
afvoer hebben. Dit voorkomt<br />
impacts en daamee besmetting<br />
van andere kwartieren. Hiervoor<br />
zijn de dieren met het hoogste<br />
aantal liters per minuut richtinggevend.<br />
b. Zorg voor een goede slanggeleiding<br />
voor een optimale stand van<br />
het melkstel. Hierdoor melken alle<br />
kwartieren gelijkmatig uit en het<br />
voorkomt blindmelken.<br />
c. Zorg voor een juiste afname van<br />
het melkstel.<br />
d. Vervang de tepelvoeringen tijdig.<br />
Te laat vervangen resulteert in<br />
onvoldoende speenmassage en<br />
minder goed uitmelken.<br />
e. Met regelmatig onderhoud bent u<br />
zeker van een goed functionerende<br />
melkmachine.<br />
Wist u dat...<br />
... uw ToerBoertieker praktische<br />
tips kan geven om de uier-<br />
gezondheid op uw bedrijf op een<br />
hoger plan te brengen?<br />
Management<br />
a. Beoordeel regelmatig de beschikbare<br />
informatie rond uiergezondheid.<br />
Naast vroegtijdig signaleren<br />
van problemen, geeft dit ook<br />
handvatten voor een goede<br />
aanpak ervan.<br />
b. Schone droge ligboxen zijn<br />
belangrijk in het verlagen van de<br />
infectiedruk. Ligboxen vormen<br />
gemakkelijk de ideale groeiomstandigheden<br />
voor bacteriën:<br />
vochtig, voedselrijk en een ideale<br />
temperatuur.<br />
c. Geef voldoende aandacht aan de<br />
droogstand. In de droogstand<br />
liggen risicomomenten voor een<br />
hoog celgetal aan het begin van<br />
de lactatie. Daarnaast heeft<br />
behandelen in deze periode een<br />
goede kans van slagen.<br />
d. Zorg voor een bedrijfsbehandelplan.<br />
Dit zorgt voor een vaste en<br />
structurele werkwijze, waardoor het<br />
voor alle betrokken partijen helder<br />
is welke maatregelen wanneer<br />
genomen moeten worden.<br />
is een geregistreed handelsmerk van Tetra Laval Holdings & Finance S.A. en <strong>DeLaval</strong> is een geregistreerde handels- servicenaam van <strong>DeLaval</strong> Holding AB.<br />
Wijzigingen voorbehouden. nl-2013-05