Klik hier om het boek te downloaden - SMJH

Wim van Deurzen
”al dat
weten
willen
we delen”
Van vriendenclub tot professionele zelforganisatie
Stichting Marokkaanse Jongeren ’s-Hertogenbosch

‘Al dat weten
willen we delen’
-

©
-
Al dat weten willen we delen
-
---

Inleiding 9
- ‘Ons kindje werd door de jaren heen volwassen’
interview met Brahim Settout en Aziz Chafaï 11
‘We konden meer en we wilden meer’
interview met Saïd Ibnoujala en Rachid Majiti 19
- ‘Gewoon op eigen kracht’
interview met Radi Majiti, Rafik Majiti en Karim El Barkaoui 29
Organisatiestructuur bestuur SMJH 39
- Activiteiten in soorten en maten
een greep uit de vele activiteiten door de jaren heen 41
-
‘De een helpt de ander talent aan te spreken’
interview met Latif Hasnaoui en Dick van Gemerden 59
- ‘Blijf met beide benen op de grond’
tweegesprek met Mustapha Soussi en Marcel van Dijk 65

‘Met erg veel plezier heb ik de voorpublicatie van Al dat weten willen we delen gelezen.
Daaruit komt een beeld naar voren van een groep enthousiaste jonge Marokkanen die
al ruim twintig jaar druk bezig is om de SMJH op de Bossche stadskaart te zetten. Een
zelforganisatie die van aanpakken weet en succesvol is. Belangrijk voor de gemeente
’s-Hertogenbosch, en belangrijk voor anderen die heel wat kunnen leren van de werkwijze
die de SMJH door de jaren heen heeft ontwikkeld. Het is een boek dat je maar
moeilijk weglegt. Met een geschiedenis van een organisatie waar je steeds meer over
wilt weten.
Als wethouder heb ik regelmatig met de SMJH te maken. Met veel genoegen moet ik
zeggen. De zijlijn is haar vreemd. Het is een groep Bosschenaren die volop meedoet
aan het maatschappelijk leven. Iets wat je meer stadsgenoten zou toewensen. De tijdgeest
anno 2004 is kil en vol vooroordelen als het om Marokkaanse jongeren gaat. De
eerste die je tegenkomt in ontmoeting met een ander ben jezelf. Alles wat anders is, is
een spiegel voor dat wie jij wel of niet bent. Ik heb wel eens de indruk dat de kille tijdgeest
mede een gevolg is van een gebrek aan identiteit in de ‘Nederlandse’ cultuur. Alles
wat anders is, boezemt dan angst in. De SMJH levert een bijdrage aan de identiteit van
Marokkaans-Nederlandse jongeren. Een warme kwaliteitsgeest van waarde voor het
samenleven in 's-Hertogenbosch. Daarom vraagt twee decennia SMJH om een cadeau.
Iets waarin de kennis en knowhow die in de afgelopen jaren is opgebouwd een plaats
krijgen. Namens de stad wil ik dit boek graag ten doop houden. Als een blijk van waardering.
Voor een club om trots op te zijn.’
Bart Eigeman,
wethouder voor o.a. jeugdbeleid en welzijn in ’s-Hertogenbosch.

‘Met erg veel plezier heb ik de voorpublicatie van Al dat weten willen we delen gelezen.
Daaruit komt een beeld naar voren van een groep enthousiaste jonge Marokkanen die
al ruim twintig jaar druk bezig is om de SMJH op de Bossche stadskaart te zetten. Een
zelforganisatie die van aanpakken weet en succesvol is. Belangrijk voor de gemeente
’s-Hertogenbosch, en belangrijk voor anderen die heel wat kunnen leren van de werkwijze
die de SMJH door de jaren heen heeft ontwikkeld. Het is een boek dat je maar
moeilijk weglegt. Met een geschiedenis van een organisatie waar je steeds meer over
wilt weten.
Als wethouder heb ik regelmatig met de SMJH te maken. Met veel genoegen moet ik
zeggen. De zijlijn is haar vreemd. Het is een groep Bosschenaren die volop meedoet
aan het maatschappelijk leven. Iets wat je meer stadsgenoten zou toewensen. De tijdgeest
anno 2004 is kil en vol vooroordelen als het om Marokkaanse jongeren gaat. De
eerste die je tegenkomt in ontmoeting met een ander ben jezelf. Alles wat anders is, is
een spiegel voor dat wie jij wel of niet bent. Ik heb wel eens de indruk dat de kille tijdgeest
mede een gevolg is van een gebrek aan identiteit in de ‘Nederlandse’ cultuur. Alles
wat anders is, boezemt dan angst in. De SMJH levert een bijdrage aan de identiteit van
Marokkaans-Nederlandse jongeren. Een warme kwaliteitsgeest van waarde voor het
samenleven in 's-Hertogenbosch. Daarom vraagt twee decennia SMJH om een cadeau.
Iets waarin de kennis en knowhow die in de afgelopen jaren is opgebouwd een plaats
krijgen. Namens de stad wil ik dit boek graag ten doop houden. Als een blijk van waardering.
Voor een club om trots op te zijn.’
Bart Eigeman,
wethouder voor o.a. jeugdbeleid en welzijn in ’s-Hertogenbosch.

Jonge Marokkanen groeien op voor galg en rad. Ze deugen niet, zijn crimineel of op weg
om dat te worden. Krantenartikelen en nieuwsflitsen met die strekking vallen in veelvoud
over je heen. Het zal met deze groep dan ook nooit wat worden, is de onuitgesproken
teneur ervan. De stigmatisering en generalisatie worden op de koop toegenomen.
Binnen deze negatieve en vaak tendentieuze berichtgeving is een ander geluid op zijn
plaats. Van jonge Marokkanen zelf. Een geluid dat beter past bij de feiten, zoals in dit
geval van de Stichting Marokkaanse Jongeren ’s-Hertogenbosch. Zij laten zich dag in
dag uit gelden als enthousiaste jonge mensen die van aanpakken weten en succesvol
zijn. Zij nemen anderen op sleeptouw om dat ook te zijn. In werk, studie en privéleven.
De Stichting Marokkaanse Jongeren ’s-Hertogenbosch is al ruim twintig jaar actief. Van
een vriendenclub groeit zij uit tot professionele zelforganisatie. In een vijftal interviews
doen de jongeren - of inmiddels oudere jongeren - daar een boekje over open. Zij laten
hun licht schijnen over een bijzondere geschiedenis die zij met andere jonge Marokkanen
een gezicht hebben gegeven. Een geschiedenis in hoofdletters.
Het is een verhaal van vallen en vooral opstaan. Van solidariteit, saamhorigheid en verantwoordelijkheidsgevoel.
Een boekje zonder franje dat een aardige en openhartige kijk
geeft in de keuken van de SMJH. Al dat weten willen we delen is een aanrader voor andere
zelforganisaties en iedereen die met jonge Marokkanen in de weer is. Als herkenning en
om van te leren. Niet als blauwdruk, maar door bruikbare ervaringen een plaats te geven.
9

MARCEL VAN DIJK / BTZ
Brahim Settout en Aziz Chafaï staan in 1982
aan de wieg van de Stichting Marokkaanse Jongeren
’s-Hertogenbosch (SMJH). Als twee ‘jochies’
van 15 en 16 jaar, lts-leerlingen, zetten zij zich
met leeftijdgenoten in voor de voorloper ervan:
Club Chabab. Met succes. Brahim (37) is momenteel
opbouwwerker bij Divers. Aziz (38) is
de horeca ingegaan en eigenaar van een restaurant.
Beiden kijken vol enthousiasme terug
op ‘hun kindje’. Alsof het gisteren is.

‘Ons kindje werd door
de jaren heen volwassen’
Ruim twintig jaar geleden wil een groep Bossche Marokkaanse jongens meer dan
alleen maar rondhangen. Onder hen Brahim Settout, dan 15 jaar oud. Met leeftijdgenoten
is hij meestal te vinden op twee hangplekken: het Taxandriaplein in de Muntel
- waar ze vaak voetballen - en vóór de V&D in de binnenstad onder het warmterooster
‘om de dag door te nemen’. ‘Winkeliers en bewoners waren er niet altijd blij mee,’ blikt
hij terug. ‘Regelmatig werden we door de politie weggestuurd. Maar steeds kwamen
we terug. Want waar moesten we anders heen? Een eigen ruimte hadden we niet.’
Toen twee stagiaires met huiswerkbegeleiding begonnen, waren Brahim en andere
Marokkaanse jongeren er als de kippen bij om mee te gaan doen. ‘Als ik eerlijk ben
vooral omdat we zo voortaan een dak boven ons hoofd hadden.’ De voorloper van Club
Chabab en de SMJH is geboren.
In dat pandje onder de Carolusflat in de buurt van de huidige Arena zit de groep ongeveer
een jaar en in de tijd daarna is het verhuizen en nog eens verhuizen. De Marokkaanse
jongeren en de twee stagiaires vertrekken eerst naar het KWJ-gebouw aan de Vughterstraat
en weer later voor even naar de Hinthamerstraat. Daar vraagt Brahim zijn 16jarige
vriend Aziz Chafaï om mee te gaan doen. Aziz heeft zijn bedenkingen. Hoezo,
een club alleen maar voor Marokkanen? Hij trekt toch ook met Nederlandse jongeren
op. Hij hapt niettemin toe. Zij gaan aan de slag. Met andere jongeren in die tijd zoals
Bagdad Majiti, Bout Yarnazi en Omar El Alachi.
Brahim en Aziz kennen elkaar al erg lang. Als Brahim op elfjarige leeftijd naar Nederland
en ’s-Hertogenbosch komt, is hij vanaf de eerste dag bevriend met Aziz die jaren
11

12
eerder als vijfjarig jongetje naar Nederland is gekomen. Ze wonen in dezelfde buurt,
spelen samen en zijn onafscheidelijk. Ze gaan naar dezelfde lts en studeren autotechniek.
Ze sluiten zich ongeveer gelijktijdig aan bij de voorloper van de SMJH. En jaren
later gaan ze als jongerenwerker aan de slag bij Divers. Pas sinds enkele jaren lopen
hun carrières niet meer parallel. Brahim zit nog steeds in het SMJH-bestuur. Aziz volgt
de ontwikkelingen ‘op enige afstand’.
Ontmoeting en huiswerkbegeleiding
staan ook in de volgende pandjes
voorop. Maar voorzichtig komen ‘Regelmatig stuurde de politie
andere activiteiten om de hoek kij- ons weg. maar we kwamen
ken. Cursussen bijvoorbeeld, zoals steeds weer terug. Waar
‘hoe doe je dat nou als vrijwilliger’.
moesten we anders heen.’
De meeste tijd blijven de jongeren
nog steeds doorbrengen met kletsen,
hangen en spelletjes.
Na enkele snel opeenvolgende verhuizingen komt de T-tuin in ’t Zand in beeld. ‘Daar
konden we een bovenruimte krijgen,’ zegt Brahim. ‘Aziz, die er toen nog niet zolang bij
was, ontpopte zich als een echte pitbull. In gesprekken met de gemeente bijvoorbeeld,
hing hij half over tafel en riep dan: “Hoezo nee! Jullie moeten blij zijn dat wij dit allemaal
doen!” Aziz en ik speelden vaak de good en de bad cop. We waren snotneuzen,
maar het spel kenden we. In die tijd hadden we veel contact met Chris Vughts, een ambtenaar
van de gemeente. Hij waardeerde wat we deden en je zag hem ook bij activiteiten.
Een prima vent.’
Aziz: ‘Ene Gerrit van Divers - ik ben z’n achternaam vergeten, maar het was een Fries -
ondersteunde ons vanaf die tijd voor enkele uurtjes per week. Het was iemand met
hart voor de zaak die niet op een uurtje meer keek. Hij was het ook die een kadertraining
voor ons regelde. Marie-José Geenen gaf die. Daar hebben we veel aan gehad. We
leerden hoe we moesten vergaderen en onderhandelen. Hoe we een goede brief moesten
schrijven. Dat theoretisch jasje was een broodnodige aanvulling op de praktijk.’

Het werk van de Marokkaanse jongerengroep wordt steeds serieuzer. Ze organiseren
feesten. Bij het Suiker- en Offerfeest bijvoorbeeld. ‘Héél Den Bosch liep er voor uit,’
vertelt Brahim met enige overdrijving. ‘Er waren elke keer toch gauw zo’n driehonderd
bezoekers. Dat was flink aanpakken. We stonden achter de bar en aan de deur, bij
ruzies sprongen we ertussen. Ja, dat deed je allemaal. Je merkte dat de jongeren - die
we bijna allemaal kenden - respect voor ons hadden. Dat kwam ook omdat we open
waren over wat we deden. En we maakten geen onderscheid. Of je nou een Berberjongen
was of niet, het maakte ons niet uit. Iedereen was gelijk. Daarbij waren we
streng als we streng moesten zijn. Als iemand echt over de schreef ging, kon-ie vertrekken.
En we hadden een goede tactiek. Als jongeren vervelend waren of klaagden,
zeiden we steevast: “Kom er maar bij. Doe maar mee.” Het werd zo ook hun club, hun
feest waarvoor ze zich verantwoordelijk gingen voelen. We hadden drie gouden regels:
geen politiek, iedereen is welkom en rotzooi schoppen, dan eruit.’
13

14
Brahim Settout.
Na een kort en ‘niet vlekkeloos’ uitstapje naar het gebouw van Soos Sranan aan de
Vughterstraat, komt er een voorlopig eind aan de verhuizingen. De Marokkaanse jongerengroep
krijgt in 1988 een eigen pandje aan de Hinthamerstraat. Na jaren van
‘onderhuur en goedwillendheid van anderen’ is het eindelijk zover. Een eigen plek
waar de groep al jaren van droomt. Aziz: ‘We knapten het pand helemaal zelf op met
geld van het Julianafonds en een zusterorde. En we gaven de nieuwe ruimte een naam:
Club Chabab, wat jongerenclub betekent. Alles werd anders, officiëler, meer volwassen,
zeg maar. We kregen subsidie voor de huur en activiteiten. Een bedrag dat we Divers
lieten beheren.
Naast ontmoeting, huiswerkbegeleiding, feesten en de kadertraining gingen we ook
andere activiteiten organiseren en gaven de bestaande meer body. Zo kwam er een
muziekgroep en muziekles. En een toneelgroep. Dat was de eerste groep waarbij het
lukte meisjes te betrekken. Nog succesvol ook. In die tijd hielden we ook grote feesten in
de Willem II en de Muzerije. Ik weet nog goed dat Jim van de Muzerij tegen ons zei
dat hij blij zou zijn met tachtig bezoekers. Hij kon zijn ogen niet geloven toen er meer
dan driehonderd jongeren op afkwamen.’
MARCEL VAN DIJK / BTZ

Ook voetbal speelt een belangrijke rol binnen Club Chabab. Het elftal Riad Salem
(‘Vredestuin’) organiseert eigen toernooien en doet jaarlijks mee aan het landelijk
kampioenschap van Marokkaanse teams in Nederland. Het Bossche team wordt twee
keer Nederlands kampioen en de kampioenschappen zijn een geweldige belevenis.
‘Met bussen vol gingen we daarheen.’ Aardig is dat Riad Salem ook al het team is van
de Bossche vaders die het overigens ook lukt om kampioen te worden.
‘In die tijd bereikten we praktisch alle Bossche Marokkaanse jongens,’ verduidelijkt
Brahim. ‘Behalve bij de toneelgroep was dat bij de meisjes jammer genoeg niet het geval.
We hebben veel geprobeerd, maar het is nooit echt gelukt. We gingen ons ook steeds
meer toeleggen op belangenbehartiging en gesprekken met allerlei organisaties, zoals
gemeente en Divers, komen steeds meer voor.’
Voor Brahim en Aziz persoonlijk staat een grote verandering voor de deur. Diversdirecteur
Bert Boer vraagt hen waarom ze van hun vrijwilligerswerk geen betaald werk
maken. Hij voegt daar wel een eis
aan toe: een mbo-opleiding Sociale
Dienstverlening. Na enige aarze- ‘Wat voor jas we aanhadden,
ling zeggen ze ja. ‘Drie pittige ja-
maakte voor ons niet uit.
ren van werk, studie en Club Cha-
Dat was ook onze kracht,
bab’ volgen. Voortaan zijn ze jongerenwerker
bij Divers.
maar niet iedereen zag dat zo.’
Naast hun baan als jongerenwerker blijven zij actief bij Club Chabab. Aziz zelfs officieel
voor acht en later zestien uur. Brahim: ‘Met onze nieuwe baan kwamen we
meteen in een spagaat terecht. Het kwam voor dat we als belanghebbende met Divers
zaten te onderhandelen over Club Chabab, terwijl we bij datzelfde Divers in dienst
waren. Wij zagen geen onderscheid. De jongeren waren belangrijk. Daar stonden we
voor. Wat voor jas we aanhadden, maakte voor ons niet uit. Dat was ook onze kracht,
maar niet iedereen zag dat zo. Het leidde tot verschillende heftige discussies binnen
Divers.’
Het is ook in die tijd dat het besef groeit dat Club Chabab een professionele organisatie
moet worden. Met een gedegen bestuur dat de groep naar buiten toe vertegenwoor-
15

16
digt. Aziz steekt er veel energie in. ‘Brahim en ik hadden minder tijd en we vonden dat
ons werk overgenomen moest worden. Maar het was ook ons kindje, dus moest dat
goed gebeuren. We voerden veel gesprekken met sleutelfiguren. Met Mustapha Soussi
bijvoorbeeld die als adviseur aan het bestuur mee ging doen. En Michel Riemen die
secretaris werd. Ook kwamen er enthousiaste jonge Marokkanen bij.’
Met Brahim als voorzitter gaat het bestuur aan de slag. Niet veel later is het ook het bestuur
van de dan opgerichte Stichting Marokkaanse Jongeren ’s-Hertogenbosch ().
Het is 1992.
Beiden kijken met veel plezier terug op de beginjaren van de latere SMJH. ‘Een bijzondere
tijd,’ zegt Brahim, ‘waarin een vriendengroepje uitgroeide tot een volwassen organisatie.
Stap voor stap en met vallen en opstaan lukte het ons. Met een karrenvracht
aan ervaringen als bagage waarop het SMJH kon voortbouwen. Met kameraadschap,
doorzettingsvermogen en een groot verantwoordelijkheidsgevoel.’
Aziz: ‘Natuurlijk ging niet alles zoals we wilden. Zelf had ik één grote organisatie van
alle Bossche Marokkanen van jong tot oud voor ogen en ben ik altijd voorstander ge-

Aziz Chafaï.
weest van een Bosch Marokkaans tijdschrift. Daar kwam het niet van. Maar wat niet
is, kan nog komen.
Afgezien daarvan hebben we voor elkaar gekregen dat er na tien jaar een organisatie
stond die weer tien jaar later een niet weg te denken plaats in ’s-Hertogenbosch heeft
ingenomen. Ja, daar zijn we trots op.’
Een woning van een Marokkaans gezin gaat in vlammen op. Het vermoeden van
brandstichting is groot. Onder de Marokkaanse jongeren heerst een explosieve sfeer.
Dat zullen ze daar wel eens even rechtzetten. Hoe laat zich raden. Ze willen ook demonstreren.
Aziz en anderen van de SMJH zien deze ontwikkeling met lede ogen aan.
De jeugdige overmoed ontstegen en wetend dat er ook andere manieren zijn om je
mening kenbaar te maken, willen zij het anders aanpakken. ‘De toch al gespannen
situatie zou alleen maar escaleren en wie weet volledig uit de hand lopen. We wisten
de jongeren enigszins tot rust te brengen en gingen een gesprek aan met de gemeente.
Wat gaat de gemeente eraan doen? was onze duidelijke vraag. Mede onder dreiging
van mogelijke onlusten deed de wethouder duidelijke beloftes. Daarmee konden we
leven. Net als de jongeren trouwens. In de buurt waar het gebeurde, gingen de bewoners
- en dat waren echt geen lieverdjes - collecteren voor het getroffen gezin. Ik bedoel maar.’
MARCEL VAN DIJK / BTZ
17

MARCEL VAN DIJK / BTZ
Saïd Ibnoujala en Rachid Majiti steken in de negentiger
jaren de handen uit de mouwen. In de periode dat Club
Chabab voortaan als Stichting Marokkaanse Jongeren
’s-Hertogenbosch (SMJH) door het leven gaat. Zij zetten
met anderen hun schouders onder de verdere professionalisering
van de zelforganisatie. Stap voor stap. Beiden zijn
een periode voorzitter, Rachid zelfs al op 18-jarige leeftijd.
Saïd (48) studeert enkele jaren Sociale Wetenschappen.
Na de Sociale Academie gaat hij aan de slag als welzijnswerker.
Momenteel werkt hij als leerplichtconsulent
bij de gemeente ’s-Hertogenbosch. Rachid (26) is na zijn
studie Technische Bedrijfskunde aan de Technische Universiteit
werkzaam bij organisatie- en adviesbureau McKinsey.
Op dit moment volgt hij vanuit dit bedrijf de opleiding
Master of Business Administration in Frankrijk. De twee geven
een kleurrijk beeld van zo’n tien jaar hard aanpakken.

‘We konden meer
en we wilden meer’
In 1992 vraagt Mustapha Soussi aan Saïd Ibnoujala om in het bestuur van de SMJH te
komen. Samen met Brahim Settout, Aziz Chafaï en Michel Riemen gaan zij aan de slag in
het pand aan de Hinthamerstraat waar Club Chabab eerder ook onder dak is. Niet veel
later volgt Saïd Brahim op als voorzitter. ‘We wilden zelfstandig zijn en voor onszelf
opkomen. Toen we eenmaal als SMJH door het leven gingen, traden we ook veel meer
naar buiten, terwijl Club Chabab toch meer naar binnen was gericht. We kregen steeds
meer contacten met andere instellingen en organisaties. Bijvoorbeeld met de gemeente
die naarstig op zoek was naar een gesprekspartner. We kwamen steeds meer in beeld.
In de negentiger jaren stonden jonge Marokkanen op de politieke agenda. En dat hebben
we geweten. Het ene overleg was nog niet afgelopen of het andere stond op het
punt van beginnen. De commissies en overlegvormen volgden elkaar in rap tempo op.’
Rachid Majiti komt in 1996 bij de SMJH. Als zestienjarige trekt hij de aandacht. De gymnasiumleerling
is actief bij een antiracismedemonstratie van school en hij doet mee
aan het Europees Jeugdparlement. Die moeten we binnenhalen, is de gedachte bij de
SMJH. Een jaar later volgt hij Saïd, die dan in de Bossche gemeenteraad komt, op als voorzitter.
Rachid geeft de voorzittershamer vijf jaar later door aan zijn jongere broer Rafik.
‘Toen ik erbij kwam, zaten we nog in de Hinthamerstraat,’ vertelt Rachid. ‘Ik was niet de
enige nieuwe. Ook Mustapha Si-amer, Saïd Chakour, Younes Gaoui en anderen werden
actief. Dick van Gemerden, die ons ondersteunde vanuit Divers, maakte in die tijd samen
met enkele bestuursleden een doelgroepenanalyse. We wisten wel waarover we
19

20
het hadden, maar nu konden we onze ‘Het ene overleg was nog niet
beweringen met cijfers staven. Toch
afgelopen of het andere stond
wel handig in onze contacten met de
op het punt van beginnen.’
gemeente. En onze ambities groeiden.
We wilden meer dan voetballen en bij
elkaar komen. We gingen ons veel meer
richten op arbeid, onderwijs, participatie
en antiracisme. Dat soort onderwerpen.’
Het pand aan de Hinthamerstraat is klein en wordt bovendien verkocht. Voor de SMJH
betekent het verhuizen. Aan de Van Tuldenstraat vindt zij rond 1997 een nieuw onderkomen.
In een benedenpand waar eerder het Centrum Buitenlanders Oost-Brabant - nu
Palet - huist. De oudere Marokkanen (‘onze vaders’) zitten boven. Links en rechts zijn
de jongeren omringd door andere nationaliteiten. Spanjaarden en Portugezen bijvoorbeeld.
De Van Tuldenstraat is in die dagen ongetwijfeld de meest internationale straat
van ’s-Hertogenbosch.
Niet alles gaat van een leien dakje. Saïd: ‘Jaren daarvoor wilden we een organisatie
voor alle Bossche Marokkanen op poten zetten, maar dat lukte toen niet. Het was een
eerste poging voor een Marokkaans Platform dat enkele jaren later wel ontstond. Ook
waren we druk in de weer met de oprichting van het Platform Migranten Zelforganisaties
(PMZ) waarin alle migrantengroepen van ’s-Hertogenbosch samenwerkten. Na
ongeveer een jaar stierf het platform jammer genoeg een stille dood.’
Saïd gaat midden jaren negentig uit het bestuur en maakt een uitstapje naar de politiek.
Hij zit enkele jaren in de Bossche gemeenteraad. ‘Een heftige tijd waarin je het
als Marokkaan soms hard te halen had. Janmaats CentrumDemocraten was erg actief.
Om de twee, drie weken kreeg ik wel een dreigtelefoontje. Met boodschappen die er niet
om logen. Soms nam mijn vrouw de telefoon aan als ik met de dood werd bedreigd.
Het is een tijd geleden en ik heb er lang niet aan gedacht, maar bij de opkomst van
Fortuyn kwam het weer boven.’

Zo rond 1997 staan de Bossche media vol met berichten dat een groep van zo’n twintig
Marokkaanse meisjes in de prostitutie wordt gedwongen. De krantenkoppen liegen
er niet om: ‘Marokkaanse meisjes in prostitutie’ en ‘Prostitutiezaak breidt zich uit’.
Ook landelijke kranten, radio en tv laten zich niet onbetuigd.
Rachid: ‘De Bossche Marokkaanse gemeenschap was geschokt. Ontredderd eigenlijk.
Waarom weten wij daar niets van? Op die school? Onze dochters? Vragen waren er volop.
Het ongeloof was groot. Dat kan niet, klonk het overal. We vroegen om een onafhankelijk
onderzoek, want bij politie en justitie kwamen we niet verder. Uiteindelijk
bleek het om vijf meisjes te gaan. Vijf te veel natuurlijk, maar meteen werd duidelijk
dat de zaak flink was opgeblazen. Uit de gebeurtenissen kwam het project Veilige
haven voort dat Divers onder haar hoede nam en tegenwoordig Regenboog heet.’
Rachid Majiti.
MARCEL VAN DIJK / BTZ
21

22
MARCEL VAN DIJK / BTZ
Saïd Ibnoujala.
In de tweede helft van de jaren negentig maakt de SMJH een verdergaande professionalisering
door. ‘Er kwam een bewustwording op gang,’ blikt Rachid terug. ‘We konden
meer, en we wilden meer. Actief participeren daar ging het om. In die tijd bracht
de gemeente allerlei organisaties aan tafel die met jonge Marokkanen te maken hadden.
De affaire rond de Bossche loverboys had daar ook mee te maken. Officieel heette
dat Beleidskader Marokkaanse Jongeren. Enige tijd later kwam daar het Actieplan
Marokkaanse Jongeren uit voort. Met elkaar spraken we de speerpunten af: onderwijs,
arbeid, vrije tijd, participatie en criminaliteit. In dat geheel braken wij een lans voor
een preventieve aanpak. Allerlei organisaties deden mee. De politie en het sociaal-cultureel
werk bijvoorbeeld. Naast vijf specifieke werkgroepen rond de thema’s kwam er
een stuurgroep waarin ik als jochie meepraatte met de wethouder en directeuren van
instellingen. Meer dan eens had ik het hoogste woord.’
In de werkgroepen van het Actieplan zitten zowel professionals als vertegenwoordigers
van zelforganisaties om de zogenoemde integrale aanpak vorm te geven. De stuurgroep
functioneert meer als een overleg van minderheden en coördineert onvoldoende. De
SMJH kaart de problemen al in een vroegtijdig stadium aan, maar vindt weinig gehoor.

Deelname aan het Actieplan is te vrijblijvend. Als de budgetten op zijn, zie je de animo
om zelfs maar naar vergaderingen te komen afnemen. De onduidelijke structuur zorgt
voor een vergaderclub met gering resultaat. Pas bij de evaluatie wordt de kritiek van
de SMJH serieus gehoord.
Rachid: ‘Sommige organisaties kwamen alleen maar halen, een paar uur hier en een
paar uur daar. Het middelenspel werd volop gespeeld. Toch sloegen we toen een
belangrijke slag. Vooral in pr-opzicht. De media-aandacht was enorm en onze positie
werd steeds krachtiger. We presenteerden Van weerzin naar weer zin, een initiatief
waaruit arbeidtoeleidingsproject Amal voortkwam. In die tijd hebben we ook het mentor-tutorproject
in de steigers gezet. Het Regenboogproject voor Marokkaanse meisjes
en een project voor voorschoolse opvang - beide onder dak bij Divers - ontstonden in
deze periode eveneens. Het Actieplan hield na een aantal jaren op te bestaan. De integrale
aanpak die wij voorstonden, mondde uit in een lappendeken. De koek werd verdeeld.
Ieder kreeg een stukje. Daar bleef het bij. Het idealisme uit de begindagen verdween
als sneeuw voor de zon.’
Rachid Majiti, Brahim Settout, Mustapha Soussi.
MARCEL VAN DIJK / BTZ
23

24
In 2004 krijgt het Actieplan min of meer een vervolg met de notitie ‘Aanpak Marokkaanse
jongeren’. Daarin staan drie speerpunten beschreven: arbeid en educatie, vrijetijdsbesteding
en criminaliteit. De gemeente gaat nu uit van een structuur waarbij zij
zelf nadrukkelijk de regie in handen houdt.
Door de contacten die de SMJH in die jaren
‘Daar heb ik meer
opbouwt, krijgt zij een steeds betere ingang
van geleerd dan van
bij gemeente en andere organisaties. Saïd:
al mijn studies bij elkaar.’
‘We deden ook volop mee aan de discussies.
Over de overgang van een categorale naar
een algemene aanpak bijvoorbeeld. De
gemeente wilde de Marokkaanse jongeren onderbrengen bij Nederlandse clubhuizen.
Laat de Nederlandse jongeren maar bij ons komen, zeiden we dan.
Die ingang bij de gemeente was ook handig toen we in 1999 weer eens gingen verhuizen.
Naar de Geldersedam waar we twee jaar bleven. We namen de oudere Marok-

In 1999 formuleert de SMJH haar missie: ‘De SMJH is een zelfstandige, onafhankelijke
zelforganisatie waarin vrijwilligers met plezier een rol hebben en deze rol op professionele
wijze uitvoeren. Daarmee dragen zij enerzijds bij aan de positieverbetering van
Marokkaanse jongeren en kunnen zij zich anderzijds ontplooien en hun eigen competenties
vergroten. Als rolmodellen richten de vrijwilligers zich binnen de SMJH op
het organiseren en uitvoeren dan wel het coördineren van activiteiten die bijdragen
aan de positieverbetering van Marokkaanse jongeren op het gebied van onderwijs en
vorming, arbeid, participatie en vrijetijdsbesteding. Daardoor verkleinen zij de kans
dat jongeren in aanraking komen met jeugdzorg of politie en justitie. De SMJH wil bijdragen
aan expertisebevordering bij velerlei partners, en netwerken creëren waarin
samenwerking en kennisoverdracht centraal staan, opdat Marokkaanse jongeren zichzelf
respecterende maar ook door anderen gewaardeerde stadsbewoners kunnen zijn.’
kanen mee vanuit de Van Tuldenstraat. Zij konden nergens anders terecht. Voordat we
naar de Geldersedam gingen, hebben we in buurthuis De Slinger een informatiebijeenkomst
gehouden. We kregen een betere en grotere ruimte waar we ook andere activiteiten
konden uitvoeren. Op het gebied van onderwijs en politiek-maatschappelijke
vorming bijvoorbeeld. Je zag een verbreding van de doelgroep. Er kwamen ook jongeren
voor een specifieke activiteit. Je kunt zeggen dat elk nieuw pand een verdere professionalisering
van de SMJH betekende.’
Rachid beaamt dat: ‘We schreven een strategisch beleidsplan voor vijf jaar, maakten
een sterkte-zwakteanalyse en formuleerden een missie. Het was in die tijd een laboratorium
voor nieuwe ontwikkelingen. Ik durf gerust te zeggen dat ik daarvan meer
geleerd heb dan van al mijn studies bij elkaar.’
Al het werk van de actieve SMJH’ers gebeurt naast werk en studie. Met beperkte middelen
en in hun schaarse vrije tijd. ‘En dan was het nog niet goed,’ zegt Saïd. ‘Bereikten we
grote groepen Marokkaanse jongeren, kregen we te horen dat er nog steeds criminele
jongeren rondliepen. Of we dat maar even wilden regelen. Op dat soort momenten haalden
25

26
Computerlokaal SMJH.
we onze schouders maar op en gingen gewoon door. Bijvoorbeeld door geslaagden uit
het voortgezet onderwijs in het zonnetje te zetten. Iets wat we jarenlang hebben gedaan.
De SMJH is een vrijwilligersorganisatie. We hebben er nooit een cent voor gekregen.
Dat hoefde ook niet, want daar deden we het niet voor. Consumpties betaalden we zelf
en van declaraties hadden we nog nooit gehoord. Onze beloning was immaterieel.
Wij schoolden onszelf. Eerst deden anderen dat, maar gaandeweg gingen we dat zelf
doen. We organiseerden kadertrainingen, teambuildingsdagen en we zaten om de zoveel
tijd op de hei. Twee volle dagen, terwijl je elkaar anders alleen bij activiteiten zag.
Steeds opnieuw betrokken we jongeren bij het bestuur en de activiteiten. Daardoor en
door de permanente scholing was de continuïteit en de lijn omhoog ononderbroken
aanwezig zonder dat we het wiel steeds opnieuw hoefden uit te vinden. De afgelopen
ruim twintig jaar is een doorlopend proces geweest.’
DICK VAN GEMERDEN

De SMJH bereikt niet alle Bossche Marokkaanse jongeren. ‘Maar we kennen praktisch
iedereen,’ vertelt Rachid. ‘Als iemand ons vraagt of we volgende week een grote groep
Marokkaanse jongeren op de markt bij elkaar kunnen krijgen, lukt ons dat. De jongeren
die we bereiken zijn divers. Met wie het goed, minder goed en of slecht gaat. Al die
jongeren ontmoeten en stimuleren elkaar: als hij dat kan, kan ik het misschien ook wel.
Onze werkwijze is onze kracht. Niet van boven af, maar van onder op. Arrogante bestuurders
die hoog van de toren blazen kennen wij niet. We staan tussen de jongeren. Met alle
verschillen die er zijn. Succesvolle jongeren dwingen respect af bij anderen en daarbij
moet je blijven begrijpen wat er allemaal speelt. Als je je meer gaat voelen, gaat het mis.
Marokkaanse jongeren hebben onderling een sterke binding. Bij een zaalvoetbaltoernooi
dat we eens organiseerden, hoorde ik dat de vader van een van de spelers net daarvoor
was overleden. Het was hartstikke druk en rumoerig. Normaal lukt het dan niet om iets
te zeggen. Nu vroeg ik om een minuut stilte en een gezamenlijk gebed. Je kon een speld
horen vallen. Dan blijkt dat de Marokkaanse gemeenschap een eenheid is die je op
andere momenten niet zo duidelijk ziet.’
‘Ik wil iets betekenen voor de gemeenschap,’ legt Saïd uit. ‘Bovendien vraagt de problematiek
erom. En weet je: het is nog verslavend ook. Rachid vindt het ‘normaal dat
je iets voor een ander doet. Ik heb een bevoorrechte positie, kansen gekregen en geluk
gehad. Anderen hebben dat niet en aan die ongelijkheid wil ik iets doen. Je voelt je
verbonden en je strijd tegen onrecht. Ja, daar doe je het voor.’
27

MARCEL VAN DIJK / BTZ
Radi Majiti komt in 1992 als half twintiger bij
de SMJH. Hij is zo’n tien jaar eerder als vijftienjarige
een van de Marokkaanse jongens die rondhangt
en voetbalt op het Taxandriaplein. Radi
(37) is de penningmeester van het bestuur. Een
functie die goed aansluit bij zijn werk als financieel
adviseur bij ABN-AMRO. Radi’s neef Rafik
Majiti (22) is de huidige voorzitter. Hij studeert
International Economics and Finance aan de
universiteit van Tilburg. Karim El Barkaoui (22),
secretaris, wil het onderwijs in en studeert aan
de Pabo, na een eerdere mbo-studie Internationale
Groothandel. Karim, Rafik en drie leeftijdgenoten
zijn het ‘verse bloed’ in het bestuur.

‘Gewoon
op eigen kracht’
Na enkele verhuizingen in de negentiger jaren strijkt de SMJH in 2001 neer in een voormalige
school aan de Elzenstraat. De Marokkaanse jongeren krijgen een huurcontract
voor drie jaar. Een flinke tijd in vergelijking met eerdere ruimtes. Voor het eerst in een
woonbuurt. En dat gaat niet zonder slag of stoot. ‘De buurtbewoners zagen het in het
begin niet zitten,’ herinnert Rafik Majiti zich. ‘De gebrekkige communicatie van de
gemeente naar de bewoners had daar alles mee te maken. De bewoners werd verteld
dat de school dichtging en de kinderen naar een andere school moesten, een stuk verderop.
Dat vonden de bewoners al niets, en niet veel later trokken wij ook nog in dat
gebouw. De bewoners snapten er niets meer van. En dan ook nog Marokkaanse jongeren.
En hun eigen jeugd, had die geen eigen plek nodig? vroegen zij zich af.’
‘Om iets te doen aan de gespannen situatie organiseerden we een buurtbijeenkomst.
We leidden de bewoners rond en vertelden wat we allemaal deden. Toen was het ijs zo
gebroken. We bleken jongeren met goede bedoelingen. Sindsdien is het goed gegaan.
We hebben in de drie jaar dat we hier nu zitten geen negatief geluid gehoord.’
In het pand aan de Elzenstraat krijgen allerlei activiteiten een meer professioneel karakter.
Een professionalisering die al jaren gaande is. Niet in het minst is dat te danken
aan een aantal jongeren dat het bestuur in 2001 komt versterken. Naast Rafik en Karim
zijn dat Samir Solo, Achmed Koutabi en Moushin El Bazi. Eerder zijn zij deelnemers aan
de activiteiten. Zo’n anderhalf jaar draaien zij een activiteitencommissie als voorbereiding
op hun bestuursdeelname. Zij groeien als het waren in het werk. Heel natuurlijk.
Rafik neemt de voorzittersfakkel over van zijn oudere broer Rachid. Karim doet voortaan
29

30
MARCEL VAN DIJK / BTZ
het secretariaat als opvolger van Mohammed Laroussi. Radi is dan al enkele jaren penningmeester
en blijft dat doen.
‘We zijn bestuur, maar tegelijkertijd ook uitvoerders,’ legt Karim uit. ‘Alleen besturen is er
niet bij. We doen mee aan activiteiten en organiseren die met andere jongeren. En als er
gestofzuigd of opgeruimd moet worden, doen we dat ook. Al die dingen lopen door elkaar
heen.’
Belangrijk voor de jongeren en de SMJH blijft de inloop, ‘de binnenhangplek’. Het is een
laagdrempelige activiteit voor jongeren die anders buitenhangen en nu binnenzitten.
Vanuit de inloop ontstaan andere activiteiten. ‘Het is de basis voor veel andere dingen
en daarom van groot belang,’ zegt Karim. ‘En het is gewoon leuk om er te komen. Ik
ben er zelf ook graag. Even tafelvoetballen of zo.’
Radi: ‘Voetbal is ook zo’n bindmiddel. Een activiteit die het altijd goed doet. Via het
voetbal komen jongeren bij ons binnen. Naar de inloop. En vaak zie je ze later weer terug
bij andere activiteiten. Voetbal heeft een grote aantrekkingskracht.
Radi Majiti.

-
Het Taxandriaplein in de Muntel is vele jaren de favoriete hangplek voor Marokkaanse
jongens. Vanaf begin tachtiger jaren tot midden negentiger jaren is daar
dagelijks een groep van dertig tot veertig 15- tot 30-jarigen te vinden. Ze voetballen,
kaarten, hangen en kletsen. ‘In een tijd dat de bewoners nog niet klaagden,’ vertelt
Radi. ‘Dat is wel veranderd. Nu wordt er al gebeld als er drie of vier jongeren bij elkaar
staan. Iedereen die je toen kende, kwam naar het Taxandriaplein. Dat was onze
manier van afspreken. Tegenwoordig doe je dat met je mobieltje.’
We hebben jaren geleden een eigen Marokkaans elftal opgericht
dat sinds 2001 is opgenomen in voetbalclub BLC.
Dat elftal - begonnen als derde, inmiddels het tweede -
doet mee aan de Nederlandse competitie. De integratie
binnen BLC ging niet altijd even makkelijk. Er was veel
aandacht nodig om de jongeren erbij te houden en voldoende
opkomst voor deelname aan officiële wedstrijden
te garanderen. De SMJH heeft daar de nodige energie
ingestoken en zelfstandig een sponsor gevonden.
Ook organiseren we regelmatig toernooien tussen de
verschillende wijken. En we doen al sinds de zeventiger
jaren mee aan het Nederlands kampioenschap van Marok- Laroussi Beniche Mohammed.
kaanse teams. Het beste dat Den Bosch op de been kan
brengen, speelt dan. Vorig jaar in Amsterdam waren we verliezend finalist. Dit jaar hebben
wij het georganiseerd. Op dezelfde dag werd in heel Europa gespeeld. De winnaars per
land strijden in Marokko om de beker en de roem.’
Behalve de inloop en het voetbal is de SMJH druk bezig met andersoortige activiteiten.
Huiswerkbegeleiding bijvoorbeeld. Vanaf 1982 is dat een vast programmaonderdeel.
Een activiteit die inmiddels een vervolg heeft gekregen in het mentor-tutorproject ‘waarbij
de ene jongere de andere helpt’. Ook themafeesten zijn gewild en themabijeenkomsten
MARCEL VAN DIJK / BTZ
31

32
MARCEL VAN DIJK / BTZ
Rafik Majiti.
over onder meer 11 september, opvoeding en integratie komen regelmatig voor.
In 2003 zijn er excursies naar het stadhuis en het provinciehuis. ‘Politieke vorming’ die
een vervolg krijgt in de Tweede Kamer en het Europees Parlement. Ook ICT is belangrijk
binnen de SMJH ‘want solliciteer maar eens zonder kennis daarvan’. Jongeren kunnen
internetten en de computer gebruiken voor huiswerk en werkstukken.
De meeste activiteiten lopen als een trein, maar niet alles gaat goed. De SMJH is vooral
een jongensclub. Meisjes doen nauwelijks mee. Alleen in het mentor-tutorproject,
buiten het SMJH -gebouw, zijn ze te vinden. ‘Meisjes kunnen we moeilijk bereiken,’ verduidelijkt
Rafik. ‘Toch is het een aantal jaren wel goed gegaan. Aan de Geldersedam
en in de begintijd aan de Elzenstraat deden de meisjes huiswerkbegeleiding, sport en
andere activiteiten. Ik kan me ook nog een modeshow herinneren. Bijna dezelfde activiteiten
als van de jongens, maar dan apart. Het was een prima meidenclub. Toen de
begeleiding stopte, viel de groep uit elkaar. Sindsdien is het ons niet gelukt om er
structureel meisjes bij te betrekken. Maar ze horen er wel bij.’
Via het mentor-tutorproject en de wijkcomités hebben zich inmiddels vier wat oudere
meiden gemeld om binnen de SMJH concreet iets met de meiden te gaan doen. In
tegenstelling tot eerder worden zij niet meteen in de vergaderstructuur van het bestuur
opgenomen. Voorzichtig starten, meer begeleiding en bestuursondersteuning om met
meidenactiviteiten aan de gang te gaan is het uitgangspunt. Dat gaat gebeuren in de
nieuwe ruimte van de SMJH waarnaar zij ergens in de zomer van 2004 gaat verhuizen.

De SMJH, zes wijkcomités en twee moskeeën vormen
samen het Marokkaans Platform ’s-Hertogenbosch.
Het is de koepel voor alle Bossche Marokkanen.
‘l Hoessein Arab is de voorzitter, Karim is er,
naast zijn werk voor de SMJH en zijn studie, secretarieel
medewerker. Het platform speelt een grote
rol bij algemene activiteiten en acties. Laatst nog,
bij het op gang brengen van de hulpverlening aan
het door een aardbeving getroffen Noord-Marokko.
‘l Hoessein Arab.
‘We zijn een professionele zelforganisatie,’ zegt Radi. ‘We timmeren aan de weg en krijgen
daar aan alle kanten waardering voor. Van de jongeren en hun ouders, van de provincie
en de gemeente. Maar waardering is nog iets anders dan erkenning. Alleen met
mooie woorden kom je er niet. Je hebt ook middelen nodig voor je activiteiten. En die
zijn mondjesmaat. In de negentiger jaren moesten we het doen met nog geen drieduizend
gulden per jaar. De laatste jaren is dat gelukkig wat meer. In de ruim twintig jaar
dat de SMJH en voorloper Club Chabab bestaan, hebben we nog geen ton aan activiteitensubsidie
gehad. Ik vind dat ongelofelijk als je bedenkt wat we voor de stad hebben
betekend en nog steeds betekenen. Dat is wat we altijd horen. Hoe goed we het
doen. Maar structurele middelen blijven daar bij achter.’
‘Ondanks de geringe middelen hebben we veel bereikt,’ vindt Rafik. ‘En een goede activiteit
hoeft niet altijd duur te zijn. Maar het blijft te gek voor woorden dat de randvoorwaarden
zo slecht zijn. Dat we opeens zonder ruimte zitten, rekeningen niet worden
betaald of er een tijd geen jongerenwerker is. Dat hebben we allemaal meegemaakt.
En dat past niet bij een professionele club als de onze. Je kunt zeggen: wat er
bereikt is, hebben we grotendeels op eigen kracht gedaan.’
MARCEL VAN DIJK / BTZ
33

34
De SMJH ontvangt concrete activiteitengelden die telkens apart worden aangevraagd
en zijn gekoppeld aan activiteiten, zoals cursussen, informatiebijeenkomsten, huiswerkbegeleiding
en culturele dagen. Daarnaast is er een subsidie voor de organisatiekosten
van ongeveer tweeduizend euro en een vergoeding voor de huur van de
ruimte. De kadertraining wordt apart gesubsidieerd. Ook zoekt de SMJH incidenteel
naar extra middelen via fondsen. Een tijdrovende bezigheid.
Door de groei van de SMJH is de organisatiefinanciering veel te laag. Ook zaken als
schoonmaak, beveiliging, telefoon en vergaderkosten moeten hieruit worden betaald.
Om over de premie die een verzekeraar vraagt voor de begeleiding van Marokkaanse
jongeren nog maar te zwijgen. Niet voor niets wordt die post steeds overschreden.
Huiswerkbegeleiding.
INGRID VAN ROOIJ / PALET

Bij vrijwilligersorganisatie SMJH hebben vier mensen een min of meer betaalde
baan. Al vanaf de vroege start krijgt de SMJH bestuursondersteuning vanuit Divers.
Dick van Gemerden heeft hiervoor enkele uren per week beschikbaar. Juist deze bestuursondersteuning
heeft steeds continuïteit geboden en is vooral bij bestuurswisselingen
erg belangrijk. Op dit moment zijn uitspraken binnen Divers als ‘de resultaten
zijn gehaald’, ‘ze draaien nu zelfstandig’ en ‘ondersteuning is dus niet meer nodig’
erg bedreigend voor de SMJH. Juist die enkele uren formele bestuursondersteuning
bieden lucht op momenten dat het allemaal net iets minder gaat. Vrijwilligersorganisaties
zijn niet altijd consistent en kennen pieken en dalen.
Houcine Gharmat heeft via de Weenergroep een ID-baan als beheerder. Een baan
voor een jaar. Over enkele maanden staat de rust in het beheer weer op de helling. De
beheerfunctie vraagt om een structurele oplossing.
Mourad Ziyani is vanuit Divers parttime jongerenwerker bij de SMJH. Hij ondersteunt
vrijwilligers bij de planning en uitvoering van activiteiten. Tijdens de (inloop)activiteiten
is hij met jongeren in de weer. Hij ‘prikkelt’ en begeleidt ze naar specifieke
activiteiten en externe organisaties en diensten.
Latif Hasnaoui is parttime projectcoördinator van het mentor-tutorproject. Daarvoor
krijgt de SMJH subsidie van gemeente en provincie.
Rafik: ‘We staken veel tijd in de beheerproblemen die we toen hadden, tijd die ten
koste ging van de activiteiten. Het aantrekken van een beheerder was een logische
stap. De gemeente vond dat ook en nam een snelle beslissing, maar door allerlei
bureaucratische rompslomp heeft dat nog ruim een jaar geduurd. Onze motivatie en
daadkracht hadden daar flink onder te lijden. Een jaar lang zaten we klem. We hadden
harde woorden nodig om die patstelling te doorbreken. De wethouder heeft ons daar
flink in gesteund.’
De SMJH is een vaste gesprekspartner van de gemeente. Al jarenlang. Ook andere instellingen
trekken aan de SMJH. Om deel te nemen aan een adviesraad van anti-discriminatiebureau
Basta! of in een commissie bij de politie. ‘We worden vaak gevraagd,’ zegt
35

36
MARCEL VAN DIJK / BTZ
‘Het geeft enorm veel voldoening
Karim. ‘Ook voor conferenties en dat soort
als je nieuwe jongeren binnen
bijeenkomsten. Omdat we de kennis en
knowhow in huis hebben. Maar daar ligt kunt halen en je weet dat je zo
meteen een grote valkuil. Straks zitten problemen kunt voorkomen.’
we alleen nog maar in overleggen en commissies
en ons eigenlijke werk zal daar
onder lijden. Daarom gaan we selectief om met vragen van buiten. Dat je geen praatclub
wordt en daardoor de feeling met de jongeren verliest. Daarom zeggen we steeds
vaker nee. We kunnen nu eenmaal niet alles doen. Want behalve de SMJH hebben we
ook nog ons werk of studie, en soms beide. Om over een privé-leven nog maar te zwijgen.’
Met de groei van de activiteiten en verantwoordelijkheden verandert ook de organisatie
van de SMJH. ‘We merkten grote verschillen in de mate van betrokkenheid bij de vrijwilligers,’
zegt Rafik. ‘Je had kartrekkers, terugduwers, fanatiekelingen en meelopers. De structuur
maakte het voor de vrijwilligers ook niet altijd makkelijk om hun willen in daden om
Karim El Barkaoui

Elk jaar organiseert de gemeente ’s-Hertogenbosch een manifestatie om de Bossche
vrijwilligers in het zonnetje te zetten. Meestal in het Theater aan de Parade. In 2003
gaat dat anders en houden enkele organisaties open huis. De SMJH is er een van. Andere
vrijwilligers komen op bezoek. Karim: ‘De vraag was zo groot dat we er nog een
tweede zaterdag aan vast moesten plakken. De bezoekers waren enthousiast. De o’s
en a’s waren niet van de lucht. De verbazing was groot dat wij dat als Marokkaanse
jongeren allemaal voor elkaar kregen. We gaven rondleidingen, vertelden over de
activiteiten en lieten een powerpoint-presentatie zien. Het negatieve beeld van
Marokkaanse jongeren dat veel bezoekers bij aankomst nog hadden, loste in het
niets op. Zij klampten ons aan en stelden vragen over van alles, dronken Marokkaanse
thee en aten Marokkaanse koekjes. Een enkeling zag toch meer in een vertrouwde
versnapering: “Is er misschien ook koffie?” Later zijn we hiervoor door de
gemeente zelf nog in het zonnetje gezet.’
te zetten. Als voorzitter had ik vanuit het verleden veel uitvoerende taken en kwam nauwelijks
aan delegeren en dat soort zaken toe. Met de bestuurders-vrijwilligers werden persoonlijke
ontwikkelingsplannen gemaakt. Daarin stonden momenten van evaluatie en
bijsturing beschreven. Net als afspraken voor specifieke verantwoordelijkheden en bij sommigen
een ultimatum voor deelname en actie. Er kwamen werkgroepen waarin ook een
uitvoerend coördinerend lid van het bestuur en een aparte ondersteuner deelnamen.’
De inhoud van de bestuursvergaderingen verschuift langzaam van concrete activiteiten
naar overzichthebbend lange termijn denken. Er wordt meer gesproken over de oplossingen
van problemen die ontstaan omdat verschillende beroepskrachten op verschillende
terreinen bij de SMJH aan de slag zijn. De SMJH is nog zoekende in deze nieuwe
structuur, vooral ook als het om de aansturing van de verschillende beroepskrachten
gaat en de manier waarop ze samenwerken. Maar langzaam maar zeker komt een
meer heldere structuur bovendrijven. Een professionele opzet. Daarvoor wordt naast
externe steun vooral geput uit opgedane werk- en studie-ervaringen van de huidige en
voormalige SMJH-bestuursleden. De laatste kadertraining is vrijwel volledig gewijd aan
de opbouw van de professionele organisatiestructuur en ieders rol daarin.
37

38
MARCEL VAN DIJK / BTZ
Trainingsweekend.
Rafik: ‘Van al die activiteiten, het bestuurswerk en de contacten met derden, zoals de
gemeente, hebben we veel geleerd. Net als van onze opleidingen. Al dat weten willen
we delen met andere jongeren. Een helpende hand zijn. De weg wijzen.’
‘Daarbij,’ zegt Radi, ‘geeft het enorm veel voldoening als je nieuwe jongeren binnen
kunt halen en je weet dat je zo problemen voor deze jongeren kunt voorkomen. Als je
een jongere helpt zijn positie te verbeteren. Of als je een geslaagde activiteit achter de
rug hebt. Dan kijk je met trots terug. Het is een kwestie van volhouden en steeds weer
de uitdaging aangaan. Maar dat is het elke minuut van de tijd meer dan waard.’
De geschiedenis van de SMJH is er een van veel verhuizen. Ook het pand aan de Elzenstraat
is binnenkort verleden tijd. De gemeente wil in het gebouw weer een school vestigen.
De SMJH heeft nu een ruimte in het voormalige Laborel-gebouw op het oog. ‘Maar

Door de jaren heen zijn enkele Nederlanders actief binnen de SMJH. Michel Riemen
is daar een goed voorbeeld van. Op dit moment lopen er ook twee rond. Dick van Gemerden
en Marcel van Dijk die de club ondersteunen en adviseren. Beiden al vele jaren.
‘Als Nederlander tussen de Marokkanen houden Marcel en Dick ons vaak een spiegel
voor. Ze passen bij ons. Die twee zouden zo in Marokko kunnen wonen.’
we moeten daar nog zorgvuldig naar kijken. We hebben een ruimte nodig waar we ook
echt kunnen uitvoeren wat we doen. En we moeten rekening houden met eventuele
overlast en beeldvorming in de buurt. Dit keer willen we ook langer en definitiever op
één plek zitten. Steeds verhuizen is erg slecht voor de motivatie van de vrijwilligers en
heeft een verlammende werking op de uitvoering van de activiteiten.’
Rafik Majiti en broer Rachid.
MARCEL VAN DIJK / BTZ
39

40
Rafik Majiti
Latif Hasnaoui
-
Latif Hasnaoui
Samir Solo
Karim el Barkaoui
Ahmed Koutabi
Mourad Ziyani
Radi Majiti
Mouhsin el Bazi
M. Rahmani
Brahim Settout
Dick van Gemerden
Mustapha Soussi
Marcel van Dijk
Houcine Gharmat
Aziz Koutabi
Dick van Gemerden Mustapha Soussi Marcel van Dijk Brahim Settout

Activiteiten in
soorten en maten
De SMJH organiseert allerlei activiteiten voor Marokkaanse
jongeren van twaalf tot dertig jaar. In 2003 bereikt de SMJH
1350 van de in totaal zo’n vierduizend Marokkanen in ’s-Hertogenbosch.
Ruim eenderde. Activiteiten zijn er in soorten en
maten, maar allemaal hebben ze dezelfde achtergrond: dat Marokkaanse
jongeren succesvol zijn in werk, opleiding en privéleven.
Een greep uit de vele activiteiten door de jaren heen.
Naast individuele voorlichting aan bezoekers - in gesprekken tijdens de inloopactiviteiten -
organiseerde de SMJH twee keer een weekend voor jongeren van de middelbare school
om met hen te praten over de toekomst. Waar liggen je interesses? Wat wil je in de toekomst?
Wat komt daar bij kijken? Wat ga je na de middelbare school doen? Tijdens deze
twee weekenden werden onder meer interessetesten gedaan. Aan de beide weekenden
deden zo’n vijftien jongeren mee.
Marokkaanse leerlingen die hun diploma halen, worden door de SMJH in het zonnetje
gezet en krijgen een cadeautje. Deze middagen in samenwerking met het Marokkaans
Platform hebben al vier keer plaatsgevonden. De ouders worden er nadrukkelijk bij
betrokken. De bijeenkomsten zorgen voor trots en stimuleren een grotere betrokkenheid
van de ouders bij de prestaties van hun kinderen. Het ligt in de bedoeling om deze
activiteit in het structurele jaarschema op te nemen.
41

42
Feestelijke bijeenkomst leerlingen met diploma. Links voormalig wethouder Goedhart.
Gedurende vier jaar heeft een groep van ruim tien jongens en een groep van evenveel
meisjes wekelijks huiswerkbegeleiding gekregen van studenten van hogeschool en universiteit.
Als beloning voor het harde werken gingen zij ook leuke dingen doen, zoals
een dagje Efteling of Sixflags. De huiswerkbegeleiding is sinds 2004 gestructureerd en
verder vormgegeven in het mentor-tutorproject.
Ongeveer twintig jongens en meisjes doen mee aan excursies naar allerlei bestuurlijke
en politieke organen.
• In het Bossche gemeentehuis kwam de geschiedenis van de stad aan bod, hoe het gemeentelijk
bestuurlijk apparaat werkt en hoe een nieuw plan vorm krijgt, zoals de ontwikkeling
van het Paleiskwartier. Een rondvaart op de Binnendieze ontbrak al evenmin.
• In het provinciehuis stond een rondleiding door het gebouw op het programma en kregen
de jongens en meisjes informatie over de organisatie van het provinciebestuur. In de
Statenzaal mochten zij vragen stellen door de microfoontjes van de Statenleden.
• Half 2004 gaan de deelnemers naar de Tweede Kamer.
• De plannen voor een bezoek aan het Europees Parlement zijn in voorbereiding.
De twintig jongeren krijgen tijdens hun schoolperiode een aardige kijk in de keuken
van de parlementaire democratie en meteen inzicht in politiek en bestuur. Dezelfde
cyclus gaat na afloop opnieuw van start voor een nieuwe generatie jonge Marokkanen.

Twintig jongeren gingen mee met een excursie naar de Hogere Agrarische School. De HAS
had de SMJH om een dergelijke activiteit gevraagd om zo meer migrantenjongeren op
school te krijgen. Een soortgelijke vraag ligt momenteel weer voor.
-
De SMJH organiseerde twee keer een ICT-cursus voor een groep van vijftien jongeren.
In de cursus haalden zij het Europees Rijbewijs voor ICT, een algemene kennismaking
en oriëntatie op computergebruik en softwaretoepassingen. Twee van de jongeren hebben
hierna de cursus Webmaster aan de hogeschool gevolgd.
In het gebouw van de SMJH is met hulp van Mooi Zo Goed Zo een computerlokaal ingericht.
Met steun van het project @brabant wordt nieuwe apparatuur aangeschaft
voor meer gespecificeerde softwarecursussen.
Bij de SMJH is altijd een bezoekerscomputer beschikbaar voor bijvoorbeeld het maken
van huiswerk en werkstukken. De computer wordt veel gebruikt.
INGRID VAN ROOIJ / PALET
43

44
• Discussiebijeenkomst met vijftig jongeren over 11 september en Irak.
• Discussiebijeenkomst over opvoeding met zestig ouders en kinderen.
• Voorlichtingsbijeenkomst door HALT, voornamelijk over vuurwerk.
• Voorlichtingsbijeenkomst over drugs en drugsmisbruik. Op korte termijn volgt weer
een bijeenkomst in samenwerking met Novadic.
• Gespreksbijeenkomsten tijdens de Ramadan. In 2003 werden samen met het Marokkaans
Platform en de moskee Arrahma vier bijeenkomsten georganiseerd: de islam en
opvoedingskwesties, de islam en onderwijs, de islam en integratie, de islam en individuele
verantwoordelijkheid. Gemiddeld deden daar zo’n zeventig jongeren per keer
aan mee.
DICK VAN GEMERDEN

Jongens en meisjes maakten kennis met sport. De meisjes met basketbal en taibo. De
jongens met tennis, een sport die ook sindsdien weinig interesse wekt. De sportactiviteiten
voor jongens richten zich nu vooral op voetbal.
In samenwerking met sportstimulering zijn enkele jongeren naar het sportstimuleringsproject
On the move begeleid.
De opkomst van twee keer ongeveer veertig deelnemers - ook hele jonge - aan een
sportieve zeskamp op de velden van BLC stond in geen verhouding tot de energie en
de kosten die het de SMJH kostte. Een zeskamp staat niet meer in het activiteitenplan.
45

MARCEL VAN DIJK / BTZ
Met voetbalactiviteiten bereikt de SMJH telkens grote groepen Marokkaanse jongeren,
vooral jongens. Naast ontspanning is het de bedoeling dat jongeren lid worden van een
Bossche voetbalvereniging.
• De SMJH organiseert al zo’n tien keer een voetbaltoernooi voor 12- tot 18-jarigen.
Meer dan honderdvijftig jongens doen mee.
• Tijdens het jaarlijks terugkerende Ramadan-voetbaltoernooi bereikt de SMJH zo’n tweehonderd
jongeren van 18 jaar en ouder. Dit toernooi bestaat al ruim tien jaar.
47

• Elk jaar organiseert de SMJH een veldvoetbaltoernooi voor allerlei teams met verschillende
nationaliteiten uit ’s-Hertogenbosch. Zo’n vijftien teams met jongeren van
achttien jaar en ouder zijn steeds van de partij.
• Ook het organiseren en begeleiden van een Bossche selectie voor het toernooi van
Royal Air Maroc (RAM) is een terugkerende voetbalactiviteit. Tijdens dit toernooi spelen
teams van Marokkanen uit Nederlandse steden tegen elkaar. De winnaar doet mee
aan het internationale toernooi van Royal Air Maroc in Marokko. In 2004 heeft de
SMJH dit toernooi in samenwerking met voetbalvereniging BLC en RAM georganiseerd.
Een flinke organisatie met ruim zevenhonderd deelnemers en toeschouwers. Het
Bossche team dat vorig jaar nog in de finale stond, verloor met strafschoppen van
Utrecht, na een 0-0 in de halve finale. ‘Het lijken wel Hollanders,’ riep de enthousiaste
aanhang. Utrecht versloeg uiteindelijk in de eindstrijd Gouda, waarvan Den Bosch
eerder met 3-0 had gewonnen. Utrecht ging met de vliegtickets naar huis. Voor de
SMJH was het een zeer geslaagde dag. De complimenten van bezoekers en medeorganisatoren
logen er niet om. Geen enkel probleem deed zich voor en de wedstrijden
waren zeer sportief. ‘Klasse,’ zei KNVB-scheidsrechter Van Swieten in zijn speech, ‘zelden
zoveel sportiviteit gezien.’
50 MARCEL VAN DIJK / BTZ

Al in de beginjaren organiseerde de SMJH grote concerten in samenwerking met de
Muzerije en de Willem II concertzaal. Zo kwam bijvoorbeeld de toen zeer populaire raïband
Noujoum Amsterdam naar ‘s-Hertogenbosch. Vele honderden feestende Marokkaanse
jongeren konden eindelijk naar een echt raïconcert. Daarna zijn er nog diverse
raï- en chaabiconcerten geweest. De organisatie van deze activiteit is later door commerciële
bureaus overgenomen. De SMJH ziet dat niet meer als een van haar taken.
Twee jaar heeft de SMJH een toneelgroep onder dak gehad, begeleid door een professionele
kracht. Vier jongens en vier meisjes repeteerden een voorstelling die ze tijdens
een grote culturele manifestatie in de Brabanthallen opvoerden.
Rondom islamitische feestdagen organiseert de SMJH culturele middagen met muziek
en toneel. Na de geboorte van de kroonprins van Marokko in 2003 werd in samenwerking
met het consulaat een receptie in een tent gegeven waar Marokkanen elkaar
konden ontmoeten en feliciteren. Ook buurtbewoners waren uitgenodigd. Een tiental
gaf daar gehoor aan.
DICK VAN GEMERDEN
51

52
Tot voor zo’n twee jaar stonden bij de SMJH regelmatig discoavonden op het programma.
Deze activiteit stopte na klachten van ouders. ‘Wij sturen onze kinderen naar jullie toe
om wat te leren, niet om te feesten.’
Incidenteel wordt een filmavond georganiseerd. Vaak met actiefilms die jongeren zelf uitkiezen
en meebrengen. Soms komen ook voorlichtingsfilms of themadocumentaires
aan bod.
Bij de opening van het gebouw aan de Elzenstraat heeft de SMJH een bijeenkomst voor
de buurt gehouden. Zo’n twintig buurtbewoners zijn een kijkje komen nemen. Ook bij
het openingsfeest zijn enkele bewoners aanwezig.

In 2003 had de jaarlijkse vrijwilligersmanifestatie een andere vorm. Enkele organisaties
hielden open huis. De SMJH was daar een van. Op twee zaterdagen kregen zo’n
vijftig Nederlandse bezoekers een rondleiding en informatie over Marokkaanse jongeren
en de organisatie.
MARCEL VAN DIJK / BTZ MARCEL VAN DIJK / BTZ
53

54
In reactie op de negatieve beeldvorming
over Marokkanen in Nederland
zijn een aantal Marokkaanse
prominenten de actie
koerswijziging.nl begonnen. In
diverse grote Nederlandse steden
organiseren groepen Marokkanen
activiteiten om te laten zien hoe
Marokkanen een positieve bijdrage
aan de samenleving leveren,
variërend van ziekenhuisbezoeken
tot sportevenementen.
In ’s-Hertogenbosch heeft de
groep, aangevuld met de volledige
SMJH-vrijwilligersgroep, een
feestelijke middag op touw gezet
in Asielzoekerscentrum Rosmalen.
Samen met prominenten
van de Nederlandse tv kwam
Duke Town Cartel voor de kinderen
van het AZC rappen. De wethouder
voor jeugdzaken opende
de middag op eigentijdse wijze.
In de zon werd een soort zeskamp
gespeeld: ouderwetse Hollandse
spelletjes met een Marokkaanse
toevoeging, zoals voorlezen
uit de duizend-en-eennacht,
koekhappen, stoelendans,
knutselen, zaklopen, een quiz,
hennaschilderen en meer.

FOTO’S MARCEL VAN DIJK / BTZ
Aan het einde van de dag voetbalde
een team van oudere asielzoekersjongeren
tegen een team
van Marokkanen. Om de dag ook
voor de kleinste bewoners van
het centrum feestelijk af te sluiten,
gingen ballonnen de lucht
in. Een zeer geslaagde dag. De
kinderen van het AZC hadden
het buitengewoon naar hun zin.
Iedereen was doodmoe en erg
enthousiast. Ook over de samenwerking
met de AZC-leiding niets
dan lof. Over en weer. Alleen de
aandacht van de pers viel tegen.
‘We hadden wat ramen moeten
ingooien,’ hoorde je vrijwilligers
op het eind gekscherend tegen
elkaar zeggen. ‘Dan was de pers
massaal gekomen.’
55

56
DICK VAN GEMERDEN

De SMJH nam deel aan het Actieplan Marokkaanse jongeren en had zitting in het
inmiddels opgeheven stedelijk overleg minderheden.
Veelal naar aanleiding van incidenten vindt overleg plaats met de politie. De voorzitter
van de SMJH is gevraagd zitting te nemen in het burgerplatform van de politie.
Met allerlei externe organisaties vindt incidenteel overleg plaats. Divers en Palet zijn
vaste gesprekspartners. Met Basta!, bureau tegen discriminatie, zijn concrete afspraken
gemaakt voor activiteiten tegen horecadiscriminatie.
Tijdens de inloop - momenteel drie avonden per week met tien tot dertig jongeren per
keer - houdt de SMJH contact met haar doelgroep. Ze geeft Marokkaanse jongeren
gelegenheid elkaar te ontmoeten en heeft een prima platform om te horen wat er
leeft. Tijdens de inloop is ook de jongerenwerker actief. Soms is de inloop een tijdje
dicht. Als ‘strafmaatregel’ omdat de huisregels niet zijn nageleefd, na een incident,
vernieling of ruzie. In het jaar zonder vaste beheerder was de inloop ook veel gesloten.
Tijdens de alcoholloze inloop kunnen jongeren onder toezicht internetten, tafeltennissen,
darten en andere spelletjes spelen. Ook voetbalwedstrijden op tv zijn populair.
Tijdens grote toernooien als EK en WK staat er in het gebouw van de SMJH een groot
scherm.
Het komt voor dat tijdens de inloop specifieke voorlichtingsactiviteiten worden gepland.
Vooral voorlichtingsactiviteiten waarvoor jongeren slecht zijn te werven, zijn
geschikt om tijdens de inloop uit te voeren.
57

MARCEL VAN DIJK / BTZ
Latif Hasnaoui komt medio 2002 als bezoeker
bij de SMJH binnen. Hij wordt al snel in het bestuur
gevraagd. Sinds kort is Latif (27) projectcoördinator
van het mentor-tutorproject. Daarnaast
houdt hij zich bezig met voetbal en ICT.
Na een hbo-studie werkt hij op dit moment als
vertegenwoordiger van computeronderdelen. Dick
van Gemerden (45) loopt al heel wat jaartjes
mee. Vanuit Divers is hij voor enkele uren per
week verbonden aan de SMJH als onderzoeker/
ondersteuner/adviseur. Al bij de eerste gesprekken
over het mentor-tutorproject midden jaren
negentig is hij van de partij.

-
-
‘De een helpt de ander
talent aan te spreken’
Sommigen binnen de SMJH noemen het mentor-tutorproject nu al het paradepaardje
van de club. Latif Hasnaoui is voorzichtiger: ‘Laten we ons eerst maar eens bewijzen.
Het project is net uit de startblokken en pas over enige tijd kunnen we zien hoe het
zich heeft ontwikkeld. Dat neemt niet weg dat het enthousiasme groot is en de verwachtingen
hooggespannen zijn. In het mentor-tutorproject gaat het erom dat de ene
jongere de andere helpt zijn talent aan te spreken en te ontwikkelen. Daarbij voert het
positieve de boventoon. Negatieve geluiden horen ze al genoeg. Het project is trouwens
niet vrijblijvend. Je haalt wat en je brengt wat. De ene keer ben je leerling, op een ander
moment ben je tutor die de ander weer wat bijbrengt. Dat kan op allerlei terreinen.
Daarnaast heb je mentoren die de leerlingen of tutoren begeleiden en coachen. We zijn
sinds kort op twee scholen bezig. Over
een half jaar willen we dat op vijf scholen
zijn.’
‘De ene keer als gever,
‘Het mentor-tutorproject lag al langer de andere keer als ontvanger.
op de kast,’ vertelt Dick van Gemerden.
Daar hebben we op
‘Al jaren geleden deed ik een onder-
voortgeborduurd.’
zoek. Ik wilde weten hoe jonge Marokkanen
succesvol kunnen zijn en op
welke manier ze dat aan elkaar kunnen
overbrengen. Ik zag dat een aantal jongeren thuis de steun ontbeerde, maar die wel
kreeg van andere jongeren, zoals vrienden. Net als van oudere broers en zussen en rolmodellen
in de omgeving. Coaching en feedback in de praktijk. Alternatieve steun
59

60
waardoor ze eerder hun school of studie afmaakten. De een hielp de ander. De ene keer
als gever, de andere keer als ontvanger. Daar hebben we op voortgeborduurd. Zo
gezien is het project eigenlijk als bij toeval ontstaan.’
Het project stoelt eigenlijk op dezelfde ideeën die de jongeren al langer onder elkaar in
de praktijk brengen. Die praktijk is georganiseerd in het project. Toch heeft het heel wat
voeten in de aarde voordat het van start gaat. Met steun van gemeente en provincie is
dat eind 2003. Latif: ‘In november begonnen de voorbereidingen. Even daarvoor was
ik op een bestuursvergadering toen me gevraagd werd of dit project niets voor mij was.
Het sprak me meteen aan. Daarna is gekeken of het project bij mij paste en andersom.
Niet veel later begon ik als coördinator voor 14 uur per week. Naast mijn gewone baan.
We draaien nu op twee scholen. Het Sint Janslyceum voor voortgezet onderwijs en het
Hervion-College voor vmbo. Behalve in de vakanties komen de leerlingen, tutoren en
mentoren wekelijks bij elkaar.’
Aan het mentor-tutorproject doen naast Latif en twee voor veertig uur per jaar vrijgestelde
leerkrachten 34 personen mee. 27 Leerlingen waaronder dertien tutoren, evenveel
jongens als meisjes. En zeven mentoren, veelal jonge vrouwen, zelf nog student.
‘Eigenlijk zet je vier stappen voordat je kunt beginnen,’ verduidelijkt Latif. ‘Allereerst
schrijf je een plan van aanpak dat voldoende draagvlak heeft. Ook van mogelijke
financiers, zoals gemeente en provincie. Daarna benader je scholen om mee te doen.
Je presenteert je plan en je overtuigt. Je maakt de scholen er warm voor. Met de medewerking
en ondersteuning van de school werf en selecteer je de leerlingen voor het
project. Voor hen betekent het een extra uur per week op school en dat zien ze in het
begin helemaal niet zitten. Daarom spreek je met de school af dat de eerste bijeenkomst
verplicht is. Je legt uit en enthousiasmeert. Aardig is dat bij de tweede vrijwillige
bijeenkomst iedereen aanwezig was. In de tussentijd ben je bezig met het werven
en selecteren van mentoren. Mensen die je kent uit je netwerken en vriendenkring. Dan
kun je aan de slag. Als ik terugkijk, hebben we dat allemaal toch vrij snel gedaan.’

Dick van Gemerden.
‘Vaak blijkt dat jongeren op een verkeerde opleiding zitten,’ legt Dick uit. ‘Met een verkeerd
studieadvies en een gebrek aan inzicht proberen ze vaak een studierichting uit.
Sommigen bereiken langs een lange omweg alsnog hun doel, maar anderen haken ergens
halverwege af. Geen of verkeerde diploma’s blokkeren het uitzicht op passend en
leuk werk. Het komt ook voor dat leerlingen alleen maar hoge punten halen omdat ze
onder hun niveau bezig zijn. Of ze verliezen daardoor juist alle interesse en motivatie.
Dan is het tijd om te wijzen op andere mogelijkheden die meer in de pas lopen met
hun capaciteiten.
Het mentor-tutorproject kan daar een belangrijke rol in spelen. Als iemand onder zijn
mogelijkheden op de mavo zit ga je in gesprek of de havo niet beter is. Het hoeft niet
alleen met het leren te maken te hebben. Als iemand niet sport, is voetbal of tennis
misschien toch wel een leuke tijdsbesteding. Het beste uit iemand halen, daar gaat het
om. En dat kan overal, op school en op straat, in je vrije tijd en thuis. Dat doen jongeren
bij elkaar. Zij stimuleren, spijkeren bij en geven advies. De een aan de ander en de
ander aan de een.’
MARCEL VAN DIJK / BTZ
61

62
Latif Hasnaoui.
Leerlingen van de bovenbouw zijn de tutoren van de leerlingen in de onderbouw als
het om het leren gaat, de vakinhoudelijke kant. De bovenbouwleerlingen hebben de
stof al gehad waar ze de onderbouwleerlingen bij helpen. Buiten het leren om zijn ze
elkaars tutor. Daarnaast zijn er mentoren. Succesvolle jonge Marokkanen die studeren
van mbo tot universiteit. Zij coachen de leerlingen vooral op sociaal-emotioneel vlak.
Voor het Hervion-College doet het project een beroep op mentoren met een mbo-achtergrond
en voor het Sint Janslyceum op studenten van hogeschool en universiteit.
‘Een leerling van de bovenbouw is de tutor van twee leerlingen van de onderbouw,’
verduidelijkt Latif. ‘En zo’n groepje heeft één mentor. Wekelijks zien ze elkaar.
Problemen, motivatie en zoiets als geen zin zijn dan ook onderwerpen van gesprek.
Ook buiten deze uren om houden ze contact met e-mail en mobieltjes. En heel vaak
chattend via MSN.
MARCEL VAN DIJK / BTZ

-
Deze vorm van educatie is niet helemaal nieuw voor de SMJH. Al vanaf het begin is
huiswerkbegeleiding een van de speerpunten. ‘Het mentor-tutorproject is daar een
logisch vervolg op,’ vindt Dick. ‘Maar ook de werkwijze en achtergrond van de SMJH
dat jongeren elkaar vooruit helpen, past hier naadloos in. Het project is bij de SMJH in
goede handen. Leerlingen die meedoen halen betere cijfers op school en krijgen andere
toekomstkansen. En daardoor zitten ze beter in hun vel. Dat zet de weg open voor veel
mooie dingen.’
Latif: ‘Binnenkort beginnen we met een training en themabijeenkomsten voor mentoren.
En over een half jaar willen we op vijf scholen aan de slag zijn. Ik zou graag al meer
vertellen over de resultaten van het
project, maar daarvoor loopt het nog te
‘Maar ook de werkwijze en kort. Wat ik al wel kan zeggen: iedereen
is hartstikke enthousiast. En dat is
achtergrond van de SMJH
de beste basis die je kunt wensen.’
dat jongeren elkaar vooruit
helpen, past hier naadloos in.’
63

MARCEL VAN DIJK / BTZ
Mustapha Soussi en Marcel van Dijk zijn twee
‘oudjes’ die de SMJH ondersteunen en adviseren.
Mustapha (57) werkt als adviseur bij Palet,
Marcel (40) is ondernemer. Zij lopen al heel wat
jaartjes mee en stellen zich enkele belangrijke
vragen bij de geschiedenis, het nu en de toekomst
van de SMJH.

‘Blijf met beide
benen op de grond’
‘Marokkaanse jongeren komen de laatste jaren vooral negatief in beeld,’ zegt Mustapha
Soussi. ‘Aandacht is er eigenlijk alleen maar bij incidenten. Overdreven veel zelfs. De
media spelen daar een grote rol in. Ze praten consequent in vaste patronen over de
jongeren.’
‘Het lijkt wel of ze een woordenboekje hebben met onveiligheid en criminaliteit op de
eerste bladzijde,’ vult Marcel van Dijk aan. ‘En steeds vaker duiken zogenoemde feiten
op. Gepresenteerd als feiten, terwijl het alleen maar veronderstellingen zijn. Sommige
politici gaan daarmee aan de slag. Ze buitelen over elkaar heen met ferme woorden.
Dat is al een paar jaar aan de gang.
Sinds Fortuyn eigenlijk. Het eind lijkt
nog niet in zicht.’
‘Voor die tijd werd er vooral
Mustapha beaamt dat. ‘Maar,’ vertelt
gepraat over en niet met.
hij, ‘de echte feiten liegen niet. Bij-
Dat is sterk veranderd.’
voorbeeld dat steeds meer jonge Marokkanen
een voortgezette opleiding
volgen en succesvol zijn. Dat zijn gegevens
waar ik veel meer mee kan.
Die informatie moeten we blijvend voor het voetlicht brengen. En steeds herhalen totdat
niemand er meer omheen kan. Van de afgelopen jaren word je niet vrolijk, maar
het is wel zo dat ik in de 35 jaar dat ik nu in Nederland woon een duidelijke opwaartse
lijn zie. En die gunstige ontwikkeling krijg je gelukkig niet klein met een tijdje post-
Fortuynisme.’
65

66
Marcel: ‘De SMJH bewijst elke dag dat die negatieve berichtgeving op z’n zachtst gezegd
erg eenzijdig is. Het zijn jongeren die van aanpakken weten, anderen op sleeptouw
nemen en succesvol zijn. Vanaf begin negentiger jaren staat de SMJH op de politieke
agenda en is zij gesprekspartner van gemeente en andere organisaties. Ook daar vinden
ze het slimme jongens waar je goed zaken mee te kunt doen. Voor die tijd werd er
vooral gepraat over en niet met. Dat is sterk veranderd. De SMJH is dé club die Marokkaanse
jongeren bereikt en heeft daarnaast veel ervaring en kennis in huis. Daar doen
gemeente en andere organisaties ook hun voordeel mee.
De jongeren van de SMJH kunnen een stootje hebben. Negatieve berichtgeving of niet,
zij gaan op de ingeslagen weg verder. Maar bij andere Marokkaanse jongeren kan dit
makkelijk tot apathie leiden. Een houding van wij tegen zij en een gevoel er niet bij te
horen. Ik denk dat media en politici vaak niet in de gaten hebben wat ze aanrichten.
Tot voor enkele jaren hadden jongens het over uitgaan en meisjes, nu hoor ik ze steeds
Bijeenkomst over veranderingen in de organisatie.
MARCEL VAN DIJK / BTZ

vaker over de eigen identiteit. Laatst speelde een elftal van Marokkaanse profs een
voetbalwedstrijd tegen Ajax om geld in te zamelen voor de slachtoffers van de aardbevingsramp
in Noord-Marokko. Met nog enkele minuten op de klok en een 3-2 voorsprong
rende een aantal Marokkaanse jongeren dol van vreugde het veld op. Hartstikke
blij en niets aan de
hand. De volgende dag lees je
over rellen en een anticlimax.
Alleen Jan Mulder heb ik bij ‘Hartstikke blij en niets aan
Barend en Van Dorp iets an- de hand. De volgende dag
ders horen zeggen.’
lees je over rellen en
een anticlimax.’
‘Laat mensen van allerlei nationaliteiten
met elkaar praten,’
beschouwt Mustapha. ‘Zet wijkbijeenkomsten op touw en heb het over van alles. Van
de tuintjes tot het onderwijs. Nu zie je een steeds grotere verwijdering tussen verschillende
groepen. Gevoed door de media en politici zie je dat iedereen zich terugtrekt op
bekend terrein. Dat is geen oplossing. Mensen moeten met elkaar in discussie. Dat is
de weg. Niet deze heilloze elkaar bevestigende stemmingmakerij. Het gaat erom alles
bespreekbaar te maken. Ook de dingen die niet goed gaan. Geen enkel probleem.’
‘De kracht van de SMJH zit in het doorgeven van ervaring en kennis,’ vindt Marcel. ‘In
het kunnen groeien, in het rijpen. De afgelopen ruim twintig jaar hebben dat laten
zien. Dat vergt steeds alertheid en vernieuwing. Op tijd anderen erbij betrekken en
wegwijs maken. Op zoek gaan naar de goede mensen. Kijk Rafik is geen gemiddelde
bezoeker. Hij kreeg de voorzittershamer van zijn broer Rachid. Heel natuurlijk en met
de nodige coaching, de tijd nemend. Maar hoe moet het als Rafik terugtreedt als hij
klaar is met zijn studie? Wie volgt hem op? Wie is dan zover? De SMJH staat of valt met
goede kartrekkers.’
Mustapha: ‘De bezoekers van nu moeten de kartrekkers van morgen zijn. Een constante
doorstroming is nodig. En niet alleen jongens. Ook meisjes. Zij hangen er meestal
toch maar wat bij. Momenteel zijn er vier wat oudere meiden die binnen de SMJH
67

68
meidenactiviteiten willen gaan opzetten.
Daarbij moeten we leren van
de fouten van vroeger en de begeleiding
van de meidenwerksters beter
regelen. Enkele uren betaalde ondersteuning
zou deze vier meiden
trouwens een stuk verder brengen.’
‘Als de SMJH wil
kan ze doorgroeien naar
een professionele organisatie.
Maar of dat de weg is?
De geschiedenis zal het leren.’
‘De SMJH is een ongelofelijk goede en belangrijke organisatie,’ roemt Marcel. ‘Maar het
is ook een club waarbij valkuilen op de loer liggen. De SMJH wordt steeds professioneler.
Dan is steeds het risico aanwezig dat je de voeling met de Marokkaanse jongeren
verliest. Het is ook een dilemma. Ga je meedoen in bijvoorbeeld een gemeentelijke commissie
wat op zich heel belangrijk is of blijf je actief met de bezoekers en activiteiten?
Welke kant ga je op? Waar ze meneer tegen je zeggen of waar je één van de Marokkaanse
jongeren bent? Overstijgende activiteiten met mate zou ik zeggen. Blijf met
beide benen op de grond.’
MARCEL VAN DIJK / BTZ

‘Daar komt bij,’ zegt Mustapha, ‘dat de SMJH zich steeds meer ontwikkelt van een zelforganisatie
tot een professionele organisatie. Er zijn mensen in dienst en projecten
worden aangehaakt. De SMJH kiest daar op dit moment voor. Je ziet iedereen daarmee
worstelen. Welke richting gaan we uit? Wat willen we? Waar staan we voor? Als de
SMJH wil, kan ze doorgroeien naar een professionele organisatie. Met de nodige subsidie,
werknemers en een directeur. Maar of dat de weg is? De geschiedenis zal het
leren.’
69

Mwana betekent mijn kind, stichting mwana.nl geeft aandacht aan
activiteiten die initiatiefnemers koesteren alsof het hun eigen kind is.
Financiële ondersteuning Stichting mwana.nl: Giro 4318726.
Deze uitgave is mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van
particuliere fondsen en de gemeente ’s-Hertogenbosch.