Nummer 125 - juli 2012 - Vogeltrekstation

Op Het Vinkentouw 

Nummer 125, juli 2012 

In dit nummer: 

Trekellen.nl: wat brengt dat ons? 

Ringverslag 2011 

In Memoriam: Wout Vuyk, ringer 309 

Roodmus met broedvlek op Schiermonnikoog 

Woutéra van Andel verlaat Vogeltrekstation 

Geciteerd uit Ringersnet 

Terugmeldingen 2012-2 

Periodiek van het Vogeltrekstation - 

Centrum voor vogeltrek en demografie 

Vogeltrekstation is een samenwerkingsverband van NIOO-KNAW en de Ringersvereniging


OP HET VINKENTOUW - nr. 125, juli 2012 

Periodiek van het Vogeltrekstation – centrum voor vogeltrek- en demografie (voorheen de Nederlandse 

Ringcentrale). Het Vogeltrekstation is een samenwerkingsverband van NIOO-KNAW en de Ringersvereniging. 

Op Het Vinkentouw verschijnt drie maal per jaar en wordt gratis toegezonden aan alle ringvergunninghouders 

en relaties. Verkoop van losse nummers uitsluitend via www.vogeltrekstation.nl/winkel. Downloadbaar als pdf op 

www.vogeltrekstation.nl/resultaten/op-het-vinkentouw. 

Vogeltrekstation 

Postbus 50 

6700 AB Wageningen 

tel. (0317) 473 465 

fax. (0317) 473 675 

email: vogeltrekstation@nioo.knaw.nl 

website: www.vogeltrekstation.nl 

Redactie: Ton Eggenhuizen, Henk van der Jeugd, Jan Staal, Gijs van Tol. 

Illustraties: Wim Verholt, Christian Kampichler, VRS Castricum, auteurs 

Layout: Henk van der Jeugd 

Druk: Multicopy, Ede 

ISSN 1386-985X 

Kopij: Bijdragen graag per email, bij voorkeur in Word for Windows (office 2000 of recenter), of op een andere 

wijze, overeen te komen met de redactie. Naamgeving van vogels volgens Voous (1980). Geciteerde 

literatuur in de tekst als volgt: (Jansen 1996), (De Visser & Pietersen 1984), bij meer dan twee auteurs (Klaasen 

et al. 1999), in volgorde van publicatie (Pietersen 1976; Jansen 1991). De literatuurlijst behoort op 

alfabetische volgorde te zijn op het eerste woord van de familienaam. Titels s.v.p. in de originele taal. 

Voorbeelden: 

Svensson L. 1992. Identification Guide to European Passerines. Stockholm. ISBN 91-630-1118-2. 

Visser K.L. de 1948. Veel Struisvogels dit jaar. Op Het Vinkentouw 12: 4-7. 

Voous K.H. 1980. Lijst van Europese Broedvogels, inclusief Nederlandse Vogellijst. Limosa 53: 91-103. 

Vragen omtrent aanlevering van kopij richten aan Henk van der Jeugd. De redactie behoudt zich het recht voor 

de binnengekomen artikelen te redigeren, u krijgt daarna uw kopij ter lezing retour. 

Kopij voor het komende nummer (OHV nr.126) inzenden voor 1 september 2012. 

2 - Op Het Vinkentouw

Voorwoord 

Zoals gebruikelijk in het zomernummer van Op Het 

Vinkentouw presenteren we het ringverslag over 

het afgelopen jaar, het jubileumjaar 2011. 

Rekening houdend met het feit dat nog niet alle 

gegevens zijn ingevoerd lijkt 2011 opnieuw een 

jaar te zijn met zeer veel geringde vogels. Een 

terugblik op de laatste tien jaar wijst uit dat 2010 

voorlopig het jaar was met de meeste geringde 

vogels in Nederland ooit. Gedurende het 

afgelopen decennium werden er –gemiddeld- elk 

jaar 5.000 vogels méér geringd dan het jaar ervoor. 

Zet die groei verder door? Het antwoord op die 

vraag is waarschijnlijk ja; het aantal ringers neemt 

nog steeds toe (we verwachten de 500 e actieve 

ringer in 2012 te begroeten!) en nieuwe projecten 

als RAS en ring-MUS zijn onverminderd populair 

en leiden tot steeds meer geringde vogels. Vooral 

het aantal geringde, Nederlandse broedvogels 

neemt toe, en dat is goed nieuws omdat we graag 

meer willen weten over ‘onze’ vogels. 

Ik schrijf dit voorwoord in Abisko, in het uiterste 

noorden van Zweden, met uitzicht op besneeuwde 

bergtoppen aan de ene kant, en het spiegelgladde 

Torneträsk aan de andere kant. Overal hoor ik het 

nasale geluid van de zingende kepen, af en toe 

klinkt de roep van een noordse boszanger. In de 

bergen hoor je het geknor van 

alpensneeuwhoenders en de wat treurige zang van 

beflijster en morinelplevier. In een mooi stuk 

berkenbos steekt een lynx het pad over en 

verdwijnt geruisloos tussen het groen. Wildernis 

ligt hier op een steenworp afstand. Hoewel het hier 

prachtig is realiseer ik me tegelijkertijd hoe 

bevoorrecht we zijn in Nederland. Bijna elke vogel 

in Nederland kan worden geteld, geringd en op de 

voet gevolgd door een leger aan vrijwilligers, en 

we worden daarbij niet gehinderd door 

geografische of klimatologische beperkingen. Hoe 

anders is het hier, waar zelfs het eerstvolgende dal 

al schier onbereikbaar is en we slechts kunnen 

ruiken aan de perifierie van het vogel wel-en-wee. 

In deze OHV naast het ringverslag een vergelijking 

van vangsten tussen zes ringstations gebaseerd op 

gegevens van trektellen.nl. Naast gegevens over 

trektellen, waarvoor de site oorspronkelijk in het 

leven werd geroepen, worden hier in toenemende 

mate vangstgegevens van ringstations en CES 

locaties gemeld. Een korte bijdrage van het eiland 

Schiermonnikoog waar dit voorjaar een roodmus 

met broedvlek werd gevangen, onomstotelijk 

bewijs van het broeden van deze soort op het 

eiland dit jaar. 


Nadat in mei medewerker Christian Kamplichler VT 

verliet -omdat zijn contract was afgelopen- en 

gelukkig een leuke positie bij de collega’s van 

SOVON wist te vinden, vertrekt nu ook Woutéra 

van Andel. Woutéra was lange tijd werkzaam bij 

het Vogeltrekstation en voor veel ringers de 

reddende engel bij problemen met POOT, GRIEL 

en andere gegevensvragen. Woutéra vertelt in 

deze OHV zelf waarom ze weg gaat. We zullen 

haar missen, en wensen haar veel plezier toe in 

haar nieuwe baan. Op www.vogeltrekstation.nl is 

de vacature te bekijken die per direct beschikbaar 

is. Schuilt er onder de Nederlandse ringers een 

applicatiebeheerder met SQL kennis die het waagt 

GRIEL te beheren? 

Tenslotte: is dit de laatste papieren OHV? De 

redactie speelt met de gedachte om OHV voortaan 

alleen nog als pdf beschikbaar te stellen, met 

slechts een zeer beperkte papieren oplage. Lees de 

mededelingen achterin dit nummer! 

Henk van der Jeugd 

Agenda 

28 Juli 2012 certificering Ooijse Graaf 

11 Augustus 2012 certificering Zwarte Meer 

25, 26 augustus 2012 Dutch Bird Fair 

1 september 2012 certificering Budel 

8 september 2012 certificering Westenschouwen 

22 september 2012 certificering Meijendel 

29 september 2012 certificering Schiermonnikoog 

24 november 2012 Landelijke dag SOVON/VBN 

8 december 2012 52 e Ringersdag 

Inhoud 

Voorwoord 3 

Agenda 3 

Inhoud 3 

Trektellen.nl: wat brengt dat ons? 4 

Ringverslag 2011 5 

In Memoriam: Wout Vuyk, ringer 309 17 

Roodmus met broedvlek op Schiermonnikoog 17 

Woutéra van Andel verlaat Vogeltrekstation 18 

Terugmeldingen 2012-2 18 

Mededelingen van het Vogeltrekstation 19 

Op Het Vinkentouw - 3


Wat is het toch heerlijk om bij het krieken van de dag in 

het veld te zijn aan het begin van een mooie CES ochtend 

(Christian Kampichler). 

Trektellen.nl: wat brengt dat ons? 

Robert Luttik en Ton Eggenhuizen 

Inleiding 

Na het ringen zij we telkens weer benieuwd wat er 

op de andere ringplaatsen zoal gevangen is en 

deze informatie is te halen op trektellen.nl. Je bent 

dan nieuwsgierig of de anderen het net zo goed 

hebben gedaan als jij en of ze bijvoorbeeld geluk 

hebben gehad door iets bijzonders te vangen. 

Sinds twee jaar ringt de eerste auteur op twee 

locaties (VRS van Lennep, Kennermerduinen en 

Vogelringgroep de Grauwe Gans, Oostvaardersdijk 

Almere) en kreeg hij het idee om de resultaten van 

de verschillende ringgroepen eens te vergelijken. 

Elke locatie heeft zo zijn eigen kenmerken: 

verschillende biotopen, het wel of niet gebruiken 

van slagnetten, wel of niet beschikken over 

elektriciteit, het aantal meters mistnet, wanneer en 

hoelang er geringd wordt. Zo zijn er waarschijnlijk 

nog wel een aantal punten op te noemen. 

Methode 

We gebruiken de gegevens die voor een zestal 

locaties (meer dan 5.000 gevangen vogels in 2010) 

4 - Op Het Vinkentouw 

in januari 2011 op trektellen.nl stonden. Voor het 

onderstaande verhaal maakt het weinig uit of deze 

cijfers nog worden aangepast of niet. Het gaat ons 

namelijk niet om een volledig waterdicht verhaal, 

maar meer om trends. Voor het verhaal is wel 

belangrijk dat we gegevens hebben over het aantal 

uren dat er gevangen werd en over hoeveel meter 

mistnet er gebruikt werd. Het aantal uren dat er 

gevangen werd staat in de meeste gevallen netjes 

vermeld op trektellen.nl maar voor een aantal 

locaties wordt het aantal meters mistnet dat werd 

opgezet niet vermeld. In dit geval is navraag 

gedaan en wordt het verstrekte aantal meters 

gebruikt voor de berekeningen. 

Resultaten 

Het eerste dat opvalt in tabel 1 is dat twee locaties 

(meer dan honderd soorten gevangen hebben en 

dat de andere vier locaties tussen de 60 en 90 

soorten hebben gevangen. Dit kan waarschijnlijk 

gedeeltelijk verklaard worden door het aantal 

dagen dat er gevangen is, maar ook uit het feit dat 

de banen in de duinen beschikken over slagnetten 

waardoor er een aantal soorten gemakkelijker 

gevangen kan worden dan op de andere locaties 

(denk hier bijvoorbeeld aan steltlopers die veelal 

op geluid gevangen worden). 

Om te kijken of de verschillen tussen de zes 

locaties verklaard kunnen worden door verschillen 

in vanginspanning is een multiple regressie gedaan 

van het aantal vogels en het aantal soorten op het 

aantal vangdagen, het aantal uren per vangdag, en 

het aantal meters net (tabel 3). 

De beste relatie (laagste P) is zowel voor het aantal 

gevangen vogels als het aantal gevangen soorten 

het aantal dagen dat er gevangen wordt. Het 

aantal uren per dag en het aantal meters net doen 

er dan niet toe (tabel 3). Het beeld hierboven 

beschreven voor 2010 wordt bevestigd als we 

dezelfde exercitie voor 2009 herhalen. 

Tabel 1. Vangstgegevens van een zestal ringstations in Nederland uit 2010. Gegevens zijn ontleend aan www.trektellen.nl en 

aangevuld met informatie van de betrokken ringers (meters net). 

Vogelringstation 

soorten 

vogels 

dagen 

uren 

vogels/ 

dag 

uren/ 

dag 

vogels/ 

uur 

m. net 

Vogelringgroep De Grauwe Gans 63 6.608 46 236 144 5,13 28 310 1.211 

VRS AW-duinen 87 7.745 107 624 72 5,83 12 260 1.121 

VRS Castricum 139 16.839 259 1289 65 4,98 13 333 1.697 

VRS het Gooi 64 8.824 89 465 99 5,22 19 120 1.869 

VRS van Lennep, Kennermerduinen 116 12.547 209 1454 60 6,96 9 300 1.116 

VRS Schiermonnikoog 74 14.083 158 1846 89 11,68 8 550 3.081 

terug


Tabel 2. Vangstgegevens van een zestal ringstations in Nederland op 12 dagen in 2010 dat er op alle zes locaties werd 

gevangen. 

Vogelringstation 

soorten 

vogels 

uren 

vogels/ 

dag 

uren/ 

dag 

vogels/ 

uur 

vogels/ 

uur/net 

m. net 

Vogelringgroep De Grauwe Gans 47 2.299 73 192 6,08 31 0.09 332 356 

VRS AW-duinen 51 1.130 68 94 5,67 17 0.06 260 111 

VRS Castricum 69 1.392 77 116 6,42 18 0.07 260 103 

VRS het Gooi 46 2.115 84 176 7,00 25 0.21 120 336 

VRS van Lennep, Kennermerduinen 55 931 83 78 6,92 11 0.04 311 99 

VRS Schiermonnikoog 51 1.428 176 119 14,67 8 0.01 547 333 

De analyse die we tot nu toe hebben uitgevoerd 

heeft betrekking op de ruwe gegevens. Om de 

efficiëntie van de ringplaatsen te kunnen bepalen 

is het het eerlijkst om alleen die dagen in de 

berekening mee te nemen waarop alle zes de 

ringplaatsen vogels geringd hebben. De 

veronderstelling hierbij is dan dat factoren zoals 

het weer minder invloed zullen uitoefenen op de 

uitkomst. 

Tabel 3. Relatie tussen aantal vogels en aantal soorten en 

aantal vangdagen, vanguren en meters net, gebaseerd op 

een multipele lineaire regressie analyse. 

Relatie parameter T P 

Aantal vogels Model R 2 = 0.92 

aantal dagen 43.72 0.05 

aantal uren / dag 164.77 0.80 

meters net 4.32 0.73 

Aantal soorten Model R 2 = 0.97 

aantal dagen 0.36 0.02 

aantal uren / dag -6.13 0.14 

meters net 0.05 0.42 

In 2010 bleken hiervoor 12 dagen in aanmerking te 

komen: 25 juli, 1, 8 ,14 en 21 augustus, 5, 11 en 18 

september, 3, 10 en17 oktober en 7 november 

(tabel 2). Gemiddeld worden er 53 verschillende 

soorten gevangen. Alleen bij Castricum worden er 

duidelijk meer soorten gevangen. De twee 

plaatsen in het midden van het land hebben juist 

de laagste soortendiversiteit. Dit wordt wellicht 

mede veroorzaakt door het feit dat beide locaties 

geen slagnetten gebruiken en daardoor niet 

specifiek met geluid reageren op overvliegende 

vogels. 

De twee locaties in het binnenland vangen wel de 

meeste vogels: meer dan 2.000 vogels tegen 900 

tot 1.400 op de andere locaties. Dit schept echter 

een vertekend beeld want om dit geheel 

vergelijkbaar te maken moeten nu het aantal uren 

en het aantal meter mistnet in de berekening 

betrokken worden. Na deze correctie blijkt dat bij 

de VRS het Gooi per uur per meter net 0.21 vogels 

gevangen te worden, bij de Vogelringgroep de 

Grauwe Gans 0.09, bij de VRS AW-duinen en de 

terug 

VRS Castricum tussen 0.06 en 0.07 en bij de VRS 

van Lennep en de VRS Schiermonnikoog 

respectievelijk 0.03 en 0.01 (tabel 2). Van de laatste 

ringplaats is bekend dat zij de netten de gehele 

dag open laten staan en als hiervoor gecorrigeerd 

zou worden dan komt deze locatie ook op 

ongeveer 0.03 uit. Uit een regressieanalyse blijkt 

dat er geen relatie is tussen vanguren of meters 

net en de aantallen gevangen vogels op de zes 

locaties (alle P > 0,8). 

Figuur 1. Druipnet VRS Castricum (VRS Castricum). 

De eindconclusie van dit rekenwerk is dat –na 

controle voor verschillen in het aantal vangdagen- 

er grote verschillen in zowel het aantal gevangen 

soorten als het aantal gevangen vogels blijven 

bestaan. Deze worden niet veroorzaakt door 

verschillen in de netlengte of het aantal vanguren 

per dag. Kennelijk zijn er dus andere kenmerken, 

zoals ligging en habitat, die de verschillen tussen 

de onderzochte ringstations veroorzaken. 

Robert Luttik en Ton Eggenhuizen 

Noot redactie: Dit is slechts een vingeroefening. 

Natuurlijk gaat het er niet om om het aantal vogels 

te optimaliseren (lees “zo veel mogelijk te 

vangen”). Het is echter wel goed om te beseffen 

waardoor de vogelaantallen beïnvloed worden. Het 

is daarmee ook van groot belang om de 

basisgegevens (aantal uren gevangen, aantal 

netten, welke netten) goed bij te houden. 



Ringverslag 2011 

Henk van der Jeugd & Woutéra van Andel 

In het hier gepresenteerde overzicht zijn alle ring- 

en terugmeldgegevens verwerkt zoals bekend bij 

het Vogeltrekstation op 12 juni 2012. De 

gepresenteerde gegevens zijn deels nog niet 

gechecked op fouten. Dit verslag volgt dezelfde 

indeling als dat over 2010 (OHV 123). Bij de 

terugmeldingen wordt onderscheid gemaakt 

tussen terugmeldingen van vogels met een 

Nederlandse ring in het buitenland, vogels met 

een buitenlandse ring in Nederland, en vogels met 

een Nederlandse ring in Nederland. 

Een aantal soorten dat in eerdere ringverslagen 

voorkwam is verdwenen omdat duidelijk is 

geworden dat de waarnemingen van deze soorten 

op invoerfouten berustten. Andere soorten zijn 

weer toegevoegd nadat deze ten onrechte uit 

eerdere verslagen waren verwijderd. Het 

opschonen van het ringverslag en de database is 

een doorgaand proces. Zo staan er ook nog 

vangsten in van vogelsoorten die officieel niet op 

de Nederlandse lijst staan. Deze gevallen zullen de 

komende tijd onder de loep worden genomen. 

Net als in het vorige verslag (OHV 123) is er ook in 

dit verslag een aantal taxonomische wijzigingen. 

We volgen zoveel mogelijk de indeling volgens de 

BOU omdat deze in de meeste EURING landen 

wordt gehanteerd (De Nederlandse lijst volgens de 

CSNA onderscheidt meer taxa op soortniveau, 

maar deze visie wordt in veel EURING landen – 

nog- niet gedeeld). In het vorige verslag werd al 

uitgelegd hoe de indeling van het grauwe klauwier 

complex, tegenwoordig met onderscheid tussen 

grauwe, Turkestaanse en Daurische klauwier ertoe 

heeft geleid dat de oude EURING code voor 

grauwe klauwier, 15150, nu grauwe klauwier sp. 

heet, omdat deze code geen onderscheid maakt 

tussen de drie bovengenoemde soorten. Hetzelfde 

geldt voor de klapeksters, de water- en 

oeverpiepers (zie OHV 123 voor een uitgebreide 

bespreken van deze soortgroep) en een aantal 

andere soortgroepen. 

Nog steeds zijn we bezig met de revisie van 

taxonomie en naamgeving. Dit proces is nog lang 

niet afgerond. Omdat het moeilijk is alle 

taxonomische wijzigingen in de huidige EURING 

code op logische wijze in te bedden is onlangs 

binnen het bestuur van EURING de intentie 

uitgesproken de huidige EURING code te gaan 

verlaten en te verangen door een universeel 

coderingssysteem dat alle vogelsoorten van de 


wereld omvat zoals dat nu in ontwikkeling is door 

het team achter Birds of the World. De introductie 

van deze nieuwe code zal echter nog wel enige tijd 

duren, en u zult hier binnenkort meer over gaan 

horen. 

Er is nu ook voor gekozen om niet gangbare 

ondersoorten uitsluitend aan te duiden met hun 

latijnse naam en niet langer met de Nederlandse 

naam om te voorkomen dat er een ratjetoe aan 

naamgevingen bestaat bij soorten waarvan 

sommige ondersoorten wel, en andere geen 

nederlandse naam hebben. Alleen bij de zeer 

gangbare ondersoorten, waar bovendien alle 

ondersoorten een Nederlandse naam hebben, is 

de Nederlandse naam gehandhaafd (bijvoorbeeld 

zwartbuik, witbuik- en zwarte rotgans). 

De volgorde van de soorten volgt de EURINGcode. 

Daarom is de volgorde niet strict 

taxonomisch omdat sommige soorten pas later zijn 

toegevoegd met een hoge EURING-code en dus 

onderaan de lijst staan. Exoten worden tussen 

haakjes geplaatst. 

Soms worden grote aantallen niet op soort 

gedetermineerde vogels genoemd. Het betreft hier 

vrijwel zonder uitzondering (zéér) oude vangsten 

uit de tijd dat de kennis over determinatie van 

soorten in de hand nog veel geringer was dan nu. 

Voorbeelden zijn eend sp. (113, allemaal van vóór 

1960), stern sp. (133, vóór 1970), alk sp. (21, uit 

1990 en 2005, asielvogels), roodstaart sp. (35, alle 

uit 1947), karekiet sp. (69, vóór 1960), en mees sp. 

(391, van vóór 1960 en betreft meest matkop / 

glaskop). Gelukkig komt dit nu vrijwel nooit meer 

voor. 

Tabel 1. Aantal geringde en teruggemelde vogels sinds 

2001. 

Jaar Aantal geringd Aantal teruggemeld 

2011 265.424 51.170 

2010 289.157 52.558 

2009 252.693 78.321 

2008 285.150 82.763 

2007 249.616 58.562 

2006 229.586 56.559 

2005 270.156 58.500 

2004 247.119 56.738 

2003 268.356 69.431 

2002 239.629 68.799 

2001 222.590 69.755 

Het aantal geringde vogels in 2011 ligt met ruim 

265 duizend hoger dan wat in de ringverslagen 

over 2009 en 2010 werd gepresenteerd. Na de 

publicatie van die beide ringverslagen zijn echter

nog veel gegevens ingevoerd, en de verslagen 

geven daarom een vertekend beeld. Op dit 

moment zijn er 289.157 geringde vogels uit 2010 

aanwezig in de database (ruim 40 duizend méér 

dan in het gepubliceerde ringverslag over dat jaar), 

terwijl uit 2009 252.693 geringde vogels aanwezig 

zijn (15 duizend méér dan het gepubliceerde 

ringverslag over dat jaar). Ook uit 2011 zullen nog 

meer ringgegevens worden ingevoerd. Zo 

ontbreken nog gegevens van ganzen die 

binnenkort vanuit geese.org worden toegevoegd. 

Omdat na de publicatie van de ringverslagen altijd 

meer gegevens worden ingevoerd, tot vele jaren 

na de ringdatum, worden hier de op dit moment in 

de database aanwezige aantallen geringde en 

teruggemelde vogels gegeven sinds 2001 (tabel 1). 

In 2010 werden er meer vogels geringd dan ooit 

tevoren, maar 2011 kan daar nog over heen gaan 

wanneer alle gegevens zijn ingevoerd. 

Figuur 1 toont het aantal geringde vogels per jaar 

sinds 1911. Vanaf 1991 zijn alle geringde vogels 

digitaal aanwezig, daarvóór loopt het aantal 

ingevoerde gegevens achter bij het aantal dat in 

de jaarlijkse ringverslagen is opgegeven. Circa 3,5 

miljoen ringgegevens wachten nog op vertoetsing! 

Sinds 1991 is het aantal jaarlijks geringde vogels 

gemiddeld met bijna 5.000 per jaar gestegen. 

Aantal geringde vogels x 1000 

300 

250 

200 

150 

100 

50 

ringverslagen 

database, alles ingevoerd 

database, deels ingevoerd 

0 

1911 1931 1951 1971 1991 2011 

Figuur 1. Aantal geringde vogels per jaar sinds 1911. 

Sinds 1991 (rode lijn) zijn alle ringgegevens digitaal 

aanwezig. De donkerblauwe lijn toont wat er van vóór 

1991 aanwezig is in de database, de lichtblauwe lijn toont 

wat er volgens de ringverslagen geringd zou moeten zijn. 

In 2011 werden 51.170 vogels teruggemeld. Dit is 

nagenoeg gelijk aan het aantal in 2010, maar lager 

dan de aantallen in 2009 en in 2008 (zie tabel 1). 

Dit wordt vermoedelijk veroorzaakt door het nog 

ontbreken van een deel van de terugmeldingen 

van vogels met kleurringen. 

Aantal teruggemelde vogels x 1000 

100 

90 

80 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

teruggemeld 

verhouding teruggemeld / geringd 


0 

0% 

1911 1931 1951 1971 1991 2011 

Figuur 2. Aantal teruggemelde vogels en de verhouding 

tussen terugmeldingen en ringgegevens sinds 1911. 

Net als het aantal geringde vogels is ook het 

aantal teruggemelde vogels sinds 1911 enorm 

toegenomen. Met name sinds het midden van de 

jaren 70 is het aantal terugmeldingen relatief 

sneller gestegen dan het aantal ringgegevens. Dit 

komt, achtereenvolgens, door de introductie van 

mistnetten, kleurringen, het invoeren van ‘eigen’ 

terugmeldingen (sinds 1991) en de introductie van 

CES en RAS die veel terugmeldingen opleveren. 

Hoewel er bij sommigen vrees bestaat dat de 

introductie van GRIEL een negatief effect heeft 

gehad op het aantal publieke terugmeldingen, 

blijkt dit niet uit de cijfers. Publieke 

terugmeldingen maken maar een klein (maar 

belangrijk!) deel van alle terugmeldingen uit (circa 

5.000 per jaar), en dit aantal is niet gedaald. 

Verklaring van de gebruikte termen 

Geringd (ringed): 

Pull: nestjong, nog niet vliegvlug (euringcode 1) 

Pull: nestling or chick, unable to fly (euringcode 1) 

1kj: eerste kalenderjaar (euringcode 3) 

1kj: first calender year (euringcode 3) 

Vg: volgroeid (euringcode 2 en >3) 

Vg: full grown + adult (euringcode 2 and >3) 

Teruggemeld (recoveries and recaptures) 

NL-b: Nederlandse ring teruggemeld in het 

buitenland. 

NL-b: Dutch ring recovered abroad 

b-NL: Buitenlandse ring teruggemeld in Nederland 

b-NL: Foreign ring recovered in the Netherlands 

NL-NL: Nederlandse ring teruggemeld in 

Nederland 

NL-NL: Dutch ring recovered in the Netherlands 

Totaal: Totaal aantal terugmeldingen 

Totaal: total number of recoveries 

Henk van der Jeugd & Woutéra van Andel 

h.vanderjeugd@nioo.knaw.nl 

35% 

30% 

25% 

20% 

15% 

10% 

5% 

Verhouding teruggemeld / geringd 




Geringd Teruggemeld 

_ 2011 _ 1911-2011 _ 2011 _ _ 1911-2011 _ 

Code soort pull 1 kj vg totaal totaal NL-b b-NL NL-NL totaal NL-b b-NL NL-NL totaal 

00020 roodkeelduiker 23 1 12 3 16 

00030 parelduiker 5 1 1 

00040 ijsduiker 2 

00050 geelsnavelduiker 2 

00070 dodaars 1,150 13 14 122 149 

00090 fuut 1 4 5 1,230 24 12 7,344 7,380 

00100 roodhalsfuut 8 1 1 4 6 

00110 kuifduiker 3 1 3 4 

00120 geoorde fuut 1 1 12 2 2 

00220 noordse stormvogel 4 4 73 1 1 4 141 7 152 

00430 grauwe pijlstormvogel 2 

00460 noordse pijlstormvogel 4 4 

00520 stormvogeltje 1 1 15 1 2 3 

00550 vaal stormvogeltje 28 

00710 jan-van-gent 3 3 185 2 1 3 12 239 26 277 

00720 aalscholver 3 4 7 12,247 1 18 3 22 1,266 1,620 891 3,777 

00721 aalscholver ssp. carbo 1 

00722 aalscholver ssp. sinensis 92 92 387 3 4 7 15 11 13 39 

00800 kuifaalscholver 1 3 3 63 63 

00950 roerdomp 4 7 11 672 30 19 74 123 

00980 woudaap 1,626 15 5 19 39 

01040 kwak 29 2 2 1 8 10 19 

01190 kleine zilverreiger 194 6 4 277 287 

01210 grote zilverreiger 2 2 6 1 1 

01220 blauwe reiger 6 7 13 31,060 2 9 11 935 421 4,358 5,714 

01240 purperreiger 13 13 13,762 1 1 2 464 177 641 

01310 zwarte ooievaar 2 3 14 2 19 

01340 ooievaar 606 14 2 622 12,158 279 53 589 921 4,509 953 20,966 26,428 

01360 zwarte ibis 2 2 

01440 lepelaar 264 1 1 266 8,819 67 3 99 169 24,881 60 49,595 74,536 

01470 Europese flamingo 1 1 

01520 knobbelzwaan 17 179 177 373 22,456 22 25 147 194 988 724 13,055 14,767 

01531 fluitzwaan 1 1 

01532 kleine zwaan 548 1 12 13 83 1,863 179 2,125 

01540 wilde zwaan 2 2 32 1 1 1 206 6 213 

01560 zwaangans 1 1 

01570 rietgans sp. 14,574 4 4 1,774 1,871 561 4,206 

01571 taigarietgans 7 1 4 1 6 

01574 toendrarietgans 5 35 40 2,653 7 7 178 63 31 272 

01580 kleine rietgans 2 2 1,973 2 1 3 236 91 83 410 

01590 kolgans 335 516 851 48,122 63 7 83 153 11,962 618 13,102 25,682 

01591 kolgans spp. albifrons 588 2 5 7 7 4 12 23 

01592 Kolgans ssp. flavirostris 5 5 7 2 2 

01600 dwerggans 6 131 131 

01610 grauwe gans 21 20 15 56 3,695 7 2 68 77 544 4,936 43,761 49,241 

01613 soepgans 23 2 2 2 2 

01620 indische gans 7 1 11 12 

01630 sneeuwgans 1 1 2 2



_ 2011 _ 1911-2011 _ 2011 _ _ 1911-2011 _ 


01659 gans sp. 4 

01660 canadese gans 30 39 69 286 1 10 5 16 3 96 28 127 

01661 grote canadese gans 3 3 3 1 1 1 1 2 

01664 kleine canadese gans 3 

01670 brandgans 1 63 178 242 9,467 12 10 27 49 548 401 570 1,519 

01681 zwartbuikrotgans 1 1 2,116 1 4 11 16 65 205 950 1,220 

01682 witbuikrotgans 2 2 

01690 roodhalsgans 3 1 3 2 6 

01700 nijlgans 203 38 192 433 1021 3 3 23 29 4 56 1,897 1,957 

01710 casarca 1 1 

01730 bergeend 1 2 3 1,994 10 10 54 374 181 609 

01770 carolinaeend 10 

01780 mandarijneend 2 6 8 252 3 1 2,203 2,207 

01790 smient 23 10 33 28,369 4 2 1 7 2,369 168 850 3,387 

01820 krakeend 7 8 15 2,496 1 1 2 252 93 119 464 

01840 wintertaling 43 137 180 57,430 8 1 9 7,217 953 2,451 10,621 

01860 wilde eend 54 307 612 973 40,688 5 24 122 151 2,165 2,505 5,636 10,306 

01890 pijlstaart 5 5 12,776 1 1 1,697 119 900 2,716 

01900 bahamapijlstaart 19 

01910 zomertaling 6,411 688 19 153 860 

01940 slobeend 17 11 28 7,744 1,008 169 310 1,487 

01949 eend sp. 113 2 2 

01960 krooneend 2 2 141 3 4 29 36 

01980 tafeleend 889 93 235 73 401 

02020 witoogeend 5 1 1 2 

02030 kuifeend 11 9 20 3,878 1 1 184 656 264 1,104 

02040 topper 57 1 33 1 35 

02060 eider 2 2 21,710 2 16 18 1,113 324 7,728 9,165 

02120 ijseend 1 1 1 

02130 zwarte zee-eend 683 1 1 9 4 18 31 

02150 grote zee-eend 69 3 1 4 

02180 brilduiker 26 3 41 1 45 

02200 nonnetje 30 6 6 

02210 middelste zaagbek 15 21 2 23 

02230 grote zaagbek 1 1 18 1 13 14 

02310 wespendief 55 2 57 1,290 3 3 27 5 39 71 

02380 zwarte wouw 7 4 4 

02390 rode wouw 15 1 8 2 11 

02430 zeearend 3 3 9 2 2 10 10 

02510 vale gier 4 4 

02550 monniksgier 1 1 

02600 bruine kiekendief 371 2 5 378 18,685 3 7 10 268 60 510 838 

02610 blauwe kiekendief 19 1 20 3,050 1 1 77 24 249 350 

02630 grauwe kiekendief 104 1 105 1,724 16 16 75 9 60 144 

02670 havik 632 12 18 662 25,516 3 2 104 109 195 71 2,507 2,773 

02690 sperwer 673 97 62 832 42,647 4 6 89 99 697 755 4,668 6,120 

02692 siberische sperwer 1 

02870 buizerd 1,186 231 322 1,739 45,717 12 9 302 323 594 452 5,356 6,402 





_ 2011 _ 1911-2011 _ 2011 _ _ 1911-2011 _ 


02871 steppebuizerd 1 

02900 ruigpootbuizerd 11 10 21 50 4 2 6 5 8 5 18 

02920 schreeuwarend 1 1 

02940 steppenarend 2 

02979 arend sp. 1 

02980 dwergarend 1 

03010 visarend 5 1 1 16 1 17 

03040 torenvalk 3,309 279 278 3,866 137,584 22 4 436 462 2,044 824 15,931 18,799 

03070 roodpootvalk 6 1 1 

03090 smelleken 5 5 180 7 20 10 37 

03092 smelleken ssp. subaesalon 1 

03100 boomvalk 44 1 5 50 3,480 4 4 57 11 125 193 

03200 slechtvalk 100 2 2 104 558 2 12 15 29 22 185 130 337 

03320 korhoen 49 49 583 77 77 

03580 rode patrijs 10 1 1 2 

03670 patrijs 1 2 3 2,241 6 82 88 

03700 kwartel 10 392 402 1,914 1 4 7 12 34 15 46 95 

03940 fazant 3 3 6 3,829 3 3 3 10 621 634 

04070 waterral 407 105 512 14,008 3 1 27 31 52 24 945 1021 

04080 porseleinhoen 10 30 40 1,082 2 2 11 17 28 

04100 klein waterhoen 29 

04110 kleinst waterhoen 16 

04210 kwartelkoning 1 1 690 5 3 42 50 

04240 waterhoen 24 28 52 26,422 1 8 9 300 146 1,627 2,073 

04290 meerkoet 12 30 184 226 24,886 2 17 19 429 252 44,605 45,286 

04330 kraanvogel 2 2 

04460 grote trap 1 1 31 32 

04500 scholekster 349 69 411 829 93,536 5 18 230 253 1,759 1,192 15,881 18,832 

04550 steltkluut 97 3 5 1 9 

04560 kluut 17 2 19 18,255 1 1 8 10 299 136 765 1,200 

04590 griel 14 2 4 6 

04690 kleine plevier 73 4 50 127 5,294 1 1 59 11 341 411 

04700 bontbekplevier 2 6 8 16 4,680 1 1 1 3 76 65 1,455 1,596 

04701 bontbekplevier ssp. hiaticula 35 1 1 

04702 bontbekplevier ssp. tundrae 14 

04770 strandplevier 10 10 5,653 8 8 57 38 756 851 

04820 morinelplevier 45 1 1 

04840 amerikikaanse goudplevier 1 

04842 aziatische goudplevier 1 

04850 goudplevier 3,936 4,171 8,107 136,789 13 3 110 126 1,822 56 1,807 3,685 

04851 zuidelijke goudplevier 164 2 4 6 

04852 noordelijke goudplevier 2 1 3 

04860 Zilverplevier 3 32 35 3,306 34 19 70 123 

04930 Kievit 614 234 435 1,283 176,442 2 2 76 80 3,445 190 3,432 7,067 

04960 Kanoet 21 369 390 12,448 1 4 5 167 522 248 937 

04961 kanoet ssp. canutus 15 15 24 1 1 2 

04962 kanoet ssp. islandica 124 1 1 2 4 

04970 drieteenstrandloper 6 68 74 1,518 1 1 2 14 24 11 49



_ 2011 _ 1911-2011 _ 2011 _ _ 1911-2011 _ 


05010 kleine strandloper 615 5 10 1 16 

05020 temmincks strandloper 26 1 1 

05080 siberische strandloper 1 

05090 krombekstrandloper 5 5 534 10 4 14 

05100 paarse strandloper 648 4 4 4 28 214 246 

05120 bonte strandloper 87 487 574 47,443 9 4 13 495 1,050 647 2,192 

05121 bonte strandlopper ssp. alpina 292 9 9 

05122 bonte strandlopper ssp. arctica 7 

05123 bonte strandlopper ssp. schinzii 178 1 1 

05140 breedbekstrandloper 8 

05160 blonde ruiter 1 

05170 kemphaan 143 693 836 29,186 10 3 25 38 433 128 455 1016 

05180 bokje 11 23 34 1,237 33 1 30 64 

05190 watersnip 20 67 87 14,446 547 147 254 948 

05200 poelsnip 5 

05270 grote grijze snip 1 

05290 houtsnip 20 26 46 2,472 4 1 1 6 239 42 113 394 

05320 grutto 127 12 51 190 43,246 3 3 84 90 753 66 1,163 1,982 

05321 grutto ssp. limosa 257 66 323 3,591 8 8 7 2 81 90 

05322 grutto ssp. islandica 1 1 5 5 

05340 rosse grutto 27 1032 1059 15,552 2 3 24 29 96 64 310 470 

05380 regenwulp 2 5 7 3,071 68 17 7 92 

05410 wulp 9 4 1 14 9,778 1 3 1 5 419 79 305 803 

05450 zwarte ruiter 1 3 4 611 14 4 18 

05460 tureluur 194 28 34 256 28,504 1 2 32 35 391 214 1,149 1,754 

05461 tureluur ssp. totanus 69 3 3 

05462 tureluur ssp. robusta 1,233 16 13 44 73 

05480 groenpootruiter 13 21 34 2,147 1 1 61 11 7 79 

05530 witgat 135 66 201 3,782 1 2 3 21 8 18 47 

05540 bosruiter 6 5 11 652 8 6 1 15 

05560 oeverloper 38 18 56 3,664 1 1 20 21 22 63 

05610 steenloper 116 83 199 8,540 5 6 138 149 77 927 6,284 7,288 

05640 grauwe franjepoot 61 

05650 rosse franjepoot 2 

05659 steltloper sp. 4 

05660 middelste jager 1 1 4 1 1 

05670 kleine jager 5 8 8 

05680 kleinste jager 3 1 1 

05690 grote jager 16 156 2 158 

05750 zwartkopmeeuw 213 7 220 4,282 41 9 4 54 1026 78 185 1,289 

05760 lachmeeuw 1 1 

05780 dwergmeeuw 194 1 16 6 23 

05820 kokmeeuw 1,248 113 435 1,796 266,830 189 352 349 890 8,331 37,745 144,632 190,708 

05850 dunbekmeeuw 1 1 

05900 stormmeeuw 2 8 120 130 63,360 14 49 32 95 1,384 3,817 4,131 9,332 

05901 Stormmeeuw ssp. canus 3 73 76 3477 14 7 21 78 13 671 762 

05902 russische stormmeeuw 2 2 173 1 1 2 4 2 49 55 

05910 kleine mantelmeeuw 573 24 146 743 34,556 52 117 147 316 673 1,472 2,713 4,858 





_ 2011 _ 1911-2011 _ 2011 _ _ 1911-2011 _ 


05911 kleine mantelmeeuw ssp. fuscus 6 6 1 7 

05912 kleine mantelmeeuw ssp. graellsii 4,113 5 27 32 107 152 392 651 

05913 kleine mantelmeeuw ssp. intermedius 2 2 2 53 55 

05920 zilvermeeuw 71 3 57 131 104,540 23 166 172 361 2,954 9,520 24,592 37,066 

05921 zilvermeeuw ssp. argentatus 9 3 3 8 134 43 185 

05928 zilvermeeuw ssp. argenteus 385 33 82 500 805 2 60 155 217 33 120 294 447 

05922 heuglins meeuw 1 

05926 geelpootmeeuw 1 1 25 98 11 109 

05927 pontische meeuw 1 1 13 1 1 1 60 7 68 

05980 kleine burgemeester 2 1 1 

05990 grote burgemeester 10 

06000 grote mantelmeeuw 2 1 7 10 297 23 5 28 26 980 132 1,138 

06009 meeuw sp. 1 1 1 

06010 ross' meeuw 1 1 1 

06020 drieteenmeeuw 73 2 122 3 127 

06050 lachstern 5 

06060 reuzenstern 854 854 

06110 grote stern 805 4 30 839 68,786 17 1 75 93 1,585 907 6,546 9,038 

06140 dougalls stern 2 2 

06150 visdief 1736 185 272 2,193 155,147 20 34 243 297 1,345 1,311 8,141 10,797 

06160 noordse stern 155 1 84 240 7,590 1 1 25 27 40 55 576 671 

06240 dwergstern 3 2 3 8 4,947 1 1 1 3 88 46 182 316 

06259 stern sp. 133 

06260 witwangstern 443 

06270 zwarte stern 4 345 620 969 15,163 7 3 33 43 58 35 394 487 

06280 witvleugelstern 1 1 403 

06340 zeekoet 1 5 6 3,120 1 5 6 51 475 178 704 

06359 alk sp. 21 1 1 

06360 alk 1 1 204 1 1 1 140 11 152 

06380 zwarte zeekoet 2 2 4 4 

06470 kleine alk 13 

06540 papegaaiduiker 381 1 10 11 

06680 holenduif 102 4 80 186 9,566 14 14 18 29 456 503 

06700 houtduif 91 186 123 400 12,941 1 33 34 156 81 1028 1,265 

06840 turkse tortel 7 93 155 255 14,917 12 12 78 57 826 961 

06870 zomertortel 4,249 93 4 67 164 

06919 tortel sp. 1 1 

07120 halsbandparkiet 2 15 17 45 3 3 

07240 koekoek 32 3 11 46 2,220 3 3 25 12 60 97 

07350 kerkuil 4,345 63 286 4,694 95,096 16 32 1012 1060 1008 869 21,321 23,198 

07351 kerkuil ssp. alba 1 2 3 5 4 4 10 10 

07352 kerkuil ssp. guttata 86 1 1 1 38 39 

07390 dwergooruil 1 

07440 oehoe 2 2 19 1 3 5 9 

07570 steenuil 3,576 19 441 4,036 44,129 5 1 1,062 1,068 63 76 11,759 11,898 

07610 bosuil 318 6 49 373 17,270 1 1 98 100 81 56 3,152 3,289 

07670 ransuil 50 63 52 165 15,687 79 79 175 145 2,396 2,716 

07680 velduil 6 1 4 11 2,117 41 11 159 211



_ 2011 _ 1911-2011 _ 2011 _ _ 1911-2011 _ 


07700 ruigpootuil 3 1 1 

07780 nachtzwaluw 6 5 12 23 488 1 1 5 3 12 20 

07950 gierzwaluw 388 4 347 739 22,743 67 67 39 10 603 652 

08310 ijsvogel 101 16 117 4,810 18 18 54 126 534 714 

08400 bijeneter 8 

08460 hop 18 3 3 

08480 draaihals 43 28 71 1,648 3 3 4 5 38 47 

08550 grijskopspecht 1 

08560 groene specht 2 4 6 1,975 1 3 201 205 

08630 zwarte specht 4 4 927 5 11 36 52 

08760 grote bonte specht 200 182 382 10,001 180 180 8 9 1,930 1,947 

08761 grote bonte specht ssp. major 1 

08830 middelste bonte specht 2 2 17 

08870 kleine bonte specht 23 3 26 558 4 4 1 1 49 51 

09610 kalanderleeuwerik 1 

09680 kortteenleeuwerik 7 

09720 kuifleeuwerik 552 1 2 3 

09740 boomleeuwerik 158 3 80 241 2,186 5 5 4 3 36 43 

09760 veldleeuwerik 263 8 645 916 94,264 1 11 12 119 36 614 769 

09780 strandleeuwerik 453 1 1 2 

09799 leeuwerik sp. 19 

09810 oeverzwaluw 1,959 4,145 6,104 132,186 12 8 1451 1471 475 459 18,285 19,219 

09920 boerenzwaluw 6,583 8,008 2,581 17,172 610,805 34 20 1015 1069 874 319 15,863 17,056 

10010 huiszwaluw 304 212 374 890 31,965 1 66 67 25 31 925 981 

10019 zwaluw sp. 9 

10020 grote pieper 1 1 91 1 1 2 

10040 mongoolse pieper 1 

10050 duinpieper 1 1 75 

10080 siberische boompieper 1 

10090 boompieper 245 108 353 11,569 8 8 9 4 159 172 

10110 graspieper 34 1743 866 2,643 192,915 1 1 35 37 394 86 729 1,209 

10120 roodkeelpieper 4 

10140 waterpieper/oeverpieper 19 3 3 

10141 waterpieper 7 2 9 911 1 1 2 5 7 

10142 oeverpieper 2 21 23 503 2 4 2 8 

10143 oeverpieper ssp. littoralis 7 1 8 1,556 1 15 4 20 

10159 pieper sp. 7 

10170 gele kwikstaart 11 226 100 337 14,388 17 2 84 103 

10172 engelse kwikstaart 81 

10173 noordse kwikstaart 45 1 1 

10180 citroenkwikstaart 1 

10190 grote gele kwikstaart 18 135 18 171 6,564 16 33 32 81 

10200 witte kwikstaart 41 239 221 501 31,117 2 18 20 96 89 336 521 

10201 witte kwikstaart ssp. alba 89 1 4 5 

10202 witte kwikstaart ssp. yarrellii 17 17 352 2 3 1 6 

10239 kwikstaart sp. 10 

10480 pestvogel 181 5 16 5 26 

10500 waterspreeuw 20 1 1 2 





_ 2011 _ 1911-2011 _ 2011 _ _ 1911-2011 _ 


10503 waterspreeuw ssp. aquaticus 2 

10660 winterkoning 21 1138 856 2,015 101,524 834 834 33 29 24,221 24,283 

10840 heggenmus 5 1,934 1033 2,972 117,090 4 4 912 920 82 163 17,752 17,997 

10940 alpenheggenmus 1 1 2 

10990 roodborst 22 7,496 1,716 9,234 257,213 12 15 1,651 1,678 510 578 28,046 29,134 

11030 noordse nachtegaal 1 1 27 

11040 nachtegaal 920 174 1094 19,663 3 204 207 61 7 1,952 2,020 

11060 blauwborst 534 232 766 12,904 6 242 248 88 38 2,754 2,880 

11061 roodsterblauwborst 1 1 134 1 5 6 

11062 witsterblauwborst 260 191 451 7,381 9 5 244 258 88 97 3,054 3,239 

11130 blauwstaart 8 9 9 

11170 perzische roodborst 1 1 4 1 1 

11210 zwarte roodstaart 6 26 12 44 6,362 1 1 19 9 36 64 

11220 gekraagde roodstaart 227 296 201 724 60,122 2 42 44 106 52 932 1,090 

11289 roodstaart sp. 35 

11370 paapje 43 9 52 8,927 13 6 76 95 

11390 roodborsttapuit 28 220 74 322 11,477 2 62 64 42 11 304 357 

11394 aziatische roodborstt. 3 

11460 tapuit 280 10 69 359 10,680 4 4 18 4 1,488 1,510 

11462 groenlandse tapuit 3 7 10 264 4 4 

11700 goudlijster 2 1 1 

11860 beflijster 4 27 31 998 6 6 9 3 21 33 

11861 beflijster ssp. torquatus 1 1 1 

11862 Beflijster ssp. alpestris 13 

11870 merel 145 5,139 2,827 8,111 327,535 38 14 1,882 1,934 1,346 972 43,376 45,694 

11950 vale lijster 5 

11980 kramsvogel 94 93 187 36,642 3 1 4 238 94 280 612 

12000 zanglijster 42 2,454 621 3,117 129,969 3 1 238 242 1,054 169 4,460 5,683 

12001 Zanglijster ssp. philomelos 48 2 50 1,402 1 1 3 6 9 

12002 zanglijster ssp. clarkei 37 1 38 483 1 1 1 16 17 

12010 koperwiek 1,076 618 1,694 109,008 1 39 40 495 91 1,409 1,995 

12012 Koperwiek ssp. coburni 66 

12020 grote lijster 4 4 3 11 9,358 138 15 143 296 

12069 lijster sp. 3 

12200 cetti’s zanger 7 11 18 215 1 9 10 3 5 64 72 

12260 graszanger 12 

12330 siberische sprinkhaanzanger 8 

12350 kleine sprinkhaanzanger 2 

12360 sprinkhaanzanger 853 255 1,108 18,566 3 182 185 66 16 2,148 2,230 

12370 krekelzanger 1 1 6 1 1 2 2 

12380 snor 326 44 370 7,013 3 1 33 37 27 5 330 362 

12410 zwartkoprietzanger 2 

12420 waterrietzanger 13 13 598 5 1 5 11 

12430 rietzanger 4 2,912 1,169 4,085 96,653 57 21 910 988 936 418 10,417 11,771 

12470 veldrietzanger 2 2 29 1 1 

12480 struikrietzanger 1 1 2 19 1 1 4 4 

12500 bosrietzanger 726 472 1,198 44,555 7 2 165 174 132 90 4,623 4,845 

12510 kleine karekiet 448 10,372 4,114 14,934 555,829 242 105 2,371 2,718 6,129 2,559 61,584 70,272



_ 2011 _ 1911-2011 _ 2011 _ _ 1911-2011 _ 


12512 kleine karekiet ssp. fuscus 1 

12530 grote karekiet 5 7 12 7,361 1 1 2 48 39 350 437 

12549 karekiet sp. 69 

12550 vale spotvogel 2 

12560 kleine spotvogel 11 

12590 spotvogel 133 135 165 433 17,186 59 59 16 15 810 841 

12600 orpheusspotvogel 2 1 3 20 1 1 1 1 

12650 baardgrasmus 1 1 2 11 1 1 

12670 kleine zwartkop 6 

12730 sperwergrasmus 15 15 461 1 1 36 36 

12740 braamsluiper 388 511 899 22,847 1 147 148 31 23 2,087 2,141 

12742 braamsluiper ssp. blythi 4 

12743 braamsluiper ssp. halimodendri 1 1 1 

12750 grasmus 24 1,604 955 2,583 51,524 3 1 616 620 70 28 5,478 5,576 

12760 tuinfluiter 28 1,872 1064 2,964 104,891 14 4 406 424 284 205 8,558 9,047 

12770 zwartkop 26 19,966 7,687 27,679 334,489 61 66 1,075 1,202 1,401 1005 12,390 14,796 

12779 grasmus sp. 1 

12930 grauwe fitis 29 

12950 noordse boszanger 19 

12980 pallas' boszanger 65 2 2 4 

13000 bladkoning 20 41 61 897 7 7 2 57 59 

13001 bladkoning ssp. inornatus 5 

13002 bladkoning ssp. humei 3 

13010 raddes boszanger 15 1 1 

13030 bruine boszanger 1 1 2 33 1 5 6 

13070 bergfluiter 5 1 1 

13080 fluiter 4 4 12 20 1,561 1 1 2 2 8 10 

13110 tjiftjaf 18 5,033 5,419 10,470 212,738 13 16 1359 1388 382 234 18,686 19,302 

13111 tjiftjaf ssp. collybita 81 1 38 39 

13112 tjiftjaf ssp. fulvescens 1 1 27 4 4 6 6 

13113 tjiftjaf ssp. tristis 75 4 4 

13114 tjiftjaf ssp. abietinus 16 16 203 1 1 1 14 15 

13115 iberische tjiftjaf 1 

13120 fitis 2,579 2,235 4,814 256,225 16 13 1,335 1,364 280 188 28,825 29,293 

13122 fitis ssp. acredula 1 1 35 3 3 

13123 fitis ssp. yakutensis 2 

13129 zanger sp. 12 

13140 goudhaan 528 306 834 119,670 2 95 97 130 171 5,904 6,205 

13150 vuurgoudhaan 220 59 279 13,035 1 22 23 9 13 966 988 

13350 grauwe vliegenvanger 134 40 44 218 19,567 1 10 11 27 7 476 510 

13369 vliegenvanger sp. 7 

13430 kleine vliegenvanger 1 1 111 3 3 

13480 withalsvliegenvanger 3 

13490 bonte vliegenvanger 7,533 88 942 8,563 328,272 3 5 312 320 246 116 10,143 10,505 

13640 baardman 140 1,170 1,310 91,673 1 110 111 98 42 6,711 6,851 

14130 (blauwvleugelminla) 1 

14280 (withals-kuiftimalie) 1 

14370 staartmees 7 366 1,028 1,401 55,376 5 564 569 25 30 10,694 10,749 





_ 2011 _ 1911-2011 _ 2011 _ _ 1911-2011 _ 


14371 witkopstaartmees 12 12 176 9 9 1 29 30 

14400 glanskop 170 64 43 277 20,892 68 68 4 2,883 2,887 

14420 matkop 146 54 200 27,646 50 50 1 9 4,025 4,035 

14540 kuifmees 6 29 36 71 7,613 25 25 2 1,138 1,140 

14610 zwarte mees 621 24 86 731 93,114 2 57 59 79 104 3,338 3,521 

14620 pimpelmees 3,253 6,918 4,411 14,582 457,779 18 8 3,909 3,935 284 455 63,021 63,760 

14623 pleskes mees 1 

14640 koolmees 10,729 6,924 5,676 23,329 862,573 12 4 5,879 5,895 448 656 118,176 119,280 

14669 mees sp. 391 4 4 

14790 boomklever 1,250 25 142 1,417 26,292 154 154 3 8 3,274 3,285 

14860 taigaboomkruiper 4 1 5 278 18 18 

14864 taigaboomkruiper ssp. macrodactyla 3 1 1 

14870 boomkruiper 17 221 172 410 13,210 89 89 2 1,669 1,671 

14900 buidelmees 18 18 1,133 73 29 79 181 

15080 wielewaal 1 1 614 7 6 13 

15150 grauwe klauwier sp. 1 1 6,678 7 4 510 521 

15151 grauwe klauwier 6 1 1 

15200 klapekster sp. 3 3 738 1 1 7 5 252 264 

15201 klapekster 11 5 16 26 1 1 

15230 roodkopklauwier 34 

15390 gaai 60 137 197 8,361 32 32 35 26 985 1,046 

15490 ekster 6 72 41 119 9,174 5 5 2 4 930 936 

15570 notenkraker 109 7 3 9 19 

15571 Europese notenkraker 2 2 

15572 Siberische notenkraker 1 1 2 

15600 kauw 330 162 298 790 31,042 2 67 69 60 216 2,783 3,059 

15630 roek 1 3 4 4,469 1 1 33 40 283 356 

15671 zwarte kraai 2 18 18 38 9,692 1 9 10 31 10 4,312 4,353 

15673 bonte kraai 399 22 49 4 75 

15720 raaf 10 10 429 2 2 3 1 45 49 

15820 spreeuw 1,076 1,421 449 2,946 689,566 3 6 178 187 6,001 2,773 6,440 15,214 

15840 roze spreeuw 4 

15910 huismus 229 2,952 3,392 6,573 44,557 9,342 9,342 1 4 50,731 50,736 

15980 ringmus 519 420 1,754 2,693 147,202 2 1 314 317 145 170 4,233 4,548 

16330 roodoogvireo 5 

16360 vink 18 1,013 2,130 3,161 329,669 10 3 334 347 1,364 499 6,341 8,204 

16380 keep 121 1093 1,214 127,112 4 8 67 79 567 276 1,687 2,530 

16400 Europese kanarie 2 2 2,175 16 5 34 55 

16490 groenling 17 844 2,561 3,422 164,620 4 19 516 539 810 849 13,150 14,809 

16530 putter 156 153 309 20,761 17 17 150 50 217 417 

16540 sijs 133 2,219 2,352 166,407 4 10 43 57 1,181 909 3,819 5,909 

16600 kneu 25 182 397 604 103,063 2 1 35 38 538 166 681 1,385 

16620 frater 6 6 31,759 2 2 535 327 561 1,423 

16630 barmsijs 7 32 39 9,099 1 1 44 51 104 199 

16631 grote barmsijs 5 272 277 30,886 19 19 169 41 327 537 

16632 groenlandse barmsijs 2 

16634 kleine barmsijs 320 156 476 16,191 4 4 27 35 176 38 844 1,058 

16640 witstuitbarmsijs 94 3 3



_ 2011 _ 1911-2011 _ 2011 _ _ 1911-2011 _ 


16642 witstuitbarmsijs ssp. exilipes 1 1 

16650 witbandkruisbek 8 

16660 kruisbek 1 1 4,861 8 9 83 100 

16680 grote kruisbek 26 

16790 roodmus 1 2 3 164 41 41 

16820 (Mexicaanse roodmus) 1 1 1 

16990 haakbek 13 

17100 goudvink 4 291 307 602 15,898 1 237 238 23 12 2,957 2,992 

17101 noordse goudvink 1 4 5 528 1 1 1 54 55 

17170 appelvink 26 44 70 1,620 2 2 15 8 54 77 

18470 ijsgors 1 1 1,380 1 1 4 1 7 12 

18500 sneeuwgors 3 1 4 4,053 3 3 10 21 46 77 

18501 sneeuwgors nivalis 50 1 3 4 

18502 ijslandse sneeuwgors 342 1 1 1 24 25 

18530 maskergors 1 1 4 1 1 1 1 

18560 witkopgors 20 

18570 geelgors 4 55 142 201 14,754 21 21 28 32 310 370 

18660 ortolaan 474 2 1 3 

18670 steenortolaan 1 

18700 geelkeelgors 1 

18710 geelbrauwgors 1 

18730 bosgors 17 6 6 

18740 dwerggors 3 3 90 2 2 4 

18760 wilgengors 10 

18770 rietgors 2,620 2,604 5,224 139,519 19 9 775 803 525 312 11,553 12,390 

18800 bruinkopgors 4 

18810 zwartkopgors 1 1 7 

18820 grauwe gors 5 5 208 

19180 Baltimore troepiaal 1 

20230 (Chileense Flamingo) 1 1 

20800 (zwarte zwaan) 6 6 34 1 1 1 19 20 

24995 soort niet aanvaard 8 

24997 kooivogel / exoot 1 1 36 

24998 hybride 1 1 96 4 47 51 

90170 spotvogel x orpheusspotv. 1 1 1 1 1 1 1 

90172 orpheus- x spotvogel 2 

99999 ring verloren/vernietigd 5 10 137 152 6,242 1 1 2 1 9 12 

00000 soort onbekend 21 13 28 62 1,239 12 33 54 99 

totaal 58,467 116,791 90,166 265,424 10,796,256 1,658 1,559 47,953 51,170 131,655 105,500 1,202,262 1,439,417 



In Memoriam: Wout Vuyk, ringer 309 

Aad Vuyk 

Op 29 november 2011 is Wout Vuyk in zijn 

woonplaats Dronten op 82-jarige leeftijd 

overleden. Wout was ringer sinds 1950 en één van 

de oprichters van VRS Nebularia. 

Na pionierswerk, kijken en inventariseren volgde al 

relatief snel het eerste ringwerk samen met 

jeugdvriend Leen van Ree in het naoorlogse 

Kralingse bos in Rotterdam. Later kwamen er 

ringactiviteiten in de omgeving van Rockanje en 

op Vlieland. Daarna was hij vanaf de jaren zestig 

vooral actief op de vinkenbaan te 

Westenschouwen in Zeeland. Hij heeft daar vele 

duizenden vogels door zijn handen laten gaan. Hij 

ving er veel aansprekende soorten, zoals een 

ruigpootbuizerd samen met zijn zoon Aad. Verder 

grauwe kiekendief en strandleeuwerik, om er 

enkele te noemen. Een van de indrukwekkendste 

ringmomenten voor hem was het ringen van een 

steenarend in Schotland. Hij heeft alle 

ontwikkelingen binnen de ringgroep VRS 

Nebularia van dichtbij meegemaakt. 

Wout Vuyk op zijn 80ste verjaardag, september 2009 te 

Dronten. 


In 2009 verhuisde Wout vanuit Rotterdam naar 

Dronten om dichter bij zijn familie te kunnen zijn. 

Zoals dat gaat bij een echte ringer, ging het in zijn 

nieuwe woonomgeving toch weer snel kriebelen. 

Wout vond in de omgeving al weer vlot aansluiting 

bij ringgroep VRS De Glinte in de Kamperhoek. 

Met een aantal andere enthousiaste mederingers 

werd er met wekelijkse regelmaat gevangen nabij 

de trektelpost ‘Ketelbrug’, wat hem toch weer een 

nieuwe handsoort opleverde namelijk een grote 

karekiet. Na een ziekbed van bijna een jaar 

overleed Wout op 29 november 2011. 

Aad Vuyk 

Roodmus met broedvlek op Schiermonnikoog 

Ardi Noorman 

Schiermonnikoog, 19 juni 2012. Op deze dag een 

ring-MUS ochtend gepland in mijn tuin aan de 

noordkant van het dorp, waar ik acht netjes heb 

staan. De ochtend begon licht bewolkt , nagenoeg 

windstil en tamelijk koud. En een geringe 

hoeveelheid vogels, maar wie het kleine niet eert… 

De zon kwam er al snel bij, hetgeen de vangsten niet 

ten goede kwam. Om 13.45 uur liep ik het laatste 

rondje met als resultaat één vogel, maar wel één die 

mij verraste, nl. een wijfje roodmus, 2kj met een 

prominente broedvlek (ruigrens adv 1). 

Figuur 1. Roodmus vrouw met broedvlek stadium 6, 

indicatief voor een nest met jongen, Schiermonnikoog (A.G. 

Duiven). 

Ik heb collega ringer A.G. Duiven gebeld, die, mede 

vanwege de geringe afstanden, hier snel ter plaatse 

was met fototoestel om deze vangst digitaal vast te 

leggen (figuren 1 en 2). 

In de eerste helft van mei lieten zich op het eiland 

regelmatig één of meerdere mannen (maximaal 5) 

horen en ook de eerste twee weken van juni hoorde 

ik af en toe een zingend exemplaar vanuit mijn tuin, 

zij het minder prominent dan in mei.

Figuur 2. Roodmus vrouw, Schiermonnikoog. Een duidelijke 

ruigrens is te zien in de armpendekveren, hetgeen de 

determinatie als 2kj eenvoudig maakt (A.G. Duiven). 

Ardie Noorman 

Naschrift Vogeltrekstation: 

De Roodmus vestigde zich als broedvogel in 

Nederland in 1987, en het eerste zekere broedgeval 

van de soort vond dat jaar eveneens plaats op 

Schiermonnikoog. In de jaren negentig vond 

aanvankelijk snelle uitbreiding plaats, maar vanaf de 

eeuwwisseling is de soort zeldzaam, met jaarlijks vijf 

tot tien territoria (SOVON). Meldingen van zekere 

broedgevallen zijn zeldzaam. Deze vangst vormt het 

bewijs van een zeker broedgeval op 

Schiermonnikoog in 2012. 

Woutéra van Andel verlaat 

Vogeltrekstation 

Per 1 augustus 2012 ga ik het Vogeltrekstation 

verlaten, omdat ik een andere baan gevonden heb. 

Ik krijg de kans om een functie te vervullen op het 

gebied van applicatiebeheer/ontwikkeling in de 

levensmiddelensector. Aangezien ik levensmiddelentechnologie 

gestudeerd heb en ik daarbij een stuk 

dichter bij huis kan gaan werken, heb ik deze kans 

niet voorbij laten gaan. 

Toch wil ik graag van de gelegenheid gebruik maken 

om u hartelijk te bedanken. Want uiteindelijk heeft u 

bijgedragen aan het feit dat ik de afgelopen 8 jaren 

met veel plezier bij het Vogeltrekstation gewerkt 

heb! 

Woutéra van Andel 

Geciteerd uit Ringersnet 

Gijs van Tol 


Naast OHV is Ringersnet een belangrijk medium 

voor de communicatie tussen ringers (HULDE aan 

de webmasters!). Naast een snelle uitwisseling van 

feiten en meningen is Ringersnet soms ook de 

basis voor gedegen studies, zoals bijvoorbeeld 

over de mezentrek. 

Het is niet de bedoeling om alle informatieuitwisseling 

op Ringersnet samen te vatten voor 

OHV. Toch zijn er zo nu en dan discussies waarvan 

je denkt: “Hé, dat is misschien wel interessant om 

dit later nog eens terug te lezen”. 

Deze keer een heel bescheiden en eenzijdige 

greep uit de informatie uitwisseling op Ringersnet. 

Allereerst een vervolg op de discussie over zwarte 

merel vrouwen uit OHV nr 124, en dan slechts één 

onderwerp, over jonge merels. Dat is meteen een 

goed moment om de vraag op te werpen of dit 

‘geciteerd’ wel steeds van één persoon moet 

komen, met alle beperkingen van dien. Dus als u 

als enthousiaste volger van Ringersnet 

onderwerpen tegenkomt die naar uw mening een 

ruimere verspreiding of verdere verdieping 

verdienen... 

Merels 

Het vrijwel ontbreken van Nederlandse 

merelmeldingen uit België, dat gesignaleerd werd 

in een vorige ‘geciteerd uit Ringersnet’ liet me niet 

los. Om een indruk te krijgen waar in de trektijd 

geringde merels tegenwoordig heen trekken 

geven de kaartjes uit GRIEL wel een goed beeld; 

die bevestigen in grote lijnen de bevindingen van 

Speek en Speek (1984). Om een indruk te krijgen 

van de aantallen geringde vogels per regio en van 

het percentage dat daarvan uit het buitenland 

wordt teruggemeld was Woutéra van Andel zo 

vriendelijk om wat gegevens uit de database te 

leveren. 

Daarbij is gekeken naar 

-Totaal aantal merels dat gedurende de trektijd (1 

september tot 31 december) is geringd in de jaren 

2000 t/m 2011, per provincie en per Waddeneiland 

-Buitenlandse terugmeldingen van deze vogels. 

Dat leverde verrassende resultaten op; die zijn 

samengevat in tabel 1. Het eerste dat opvalt in de 

gegevens is de verdeling van de vangsten over 

Nederland. Méér dan de helft van de geringde 

merels komt van een paar vangplekken op de 

waddeneilanden, met name van Vlieland (ruim 



20.000), Texel en Schiermonnikoog (beide ca 

10.000). 

Tabel 1. Merels geringd in de periode 1 sep – 31 dec in de 

jaren 2000 t/m 2011 en buitenlandse terugmeldingen van 

deze vogels. 

regio geringd terug (%) UK Be N, S, Fi 

Wadden 41.858 220 (0,53) 131 1 48 

Gr, Fr, NH 24.529 92 (0,38) 38 4 18 

Rest NL 13.532 23 (0,17) 6 1 6 

Totaal NL 79.919 335 (0,42) 175 6 72 

Met uitzondering van Groningen worden in de 

noordelijke provincies Friesland (ruim 7000) en 

Noord-Holland (ruim 15.000) ook flinke aantallen 

merels geringd, maar duidelijk minder dan op de 

Waddeneilanden. De rest van Nederland levert 

maar een marginale bijdrage: nauwelijks 16 % van 

de vangsten komt van het grootste deel van het 

land! Misschien dat er in het binnenland wat 

minder geschikte plekken zijn om merels te 

vangen, maar dan nog steken de aantallen in 

bijvoorbeeld Zuid-Holland en Zeeland (resp ca 

2000 en ca 3000 merels) toch wel erg pover af bij 

de ruim 15.000 merels in Noord-Holland. Deze 

verdeling over Nederland wekt daarom sterk de 

indruk dat de buitenlandse merels vooral langs de 

noordrand van Nederland trekken. 

Verder valt op dat het aandeel buitenlandse 

terugmeldingen ook niet evenredig over 

Nederland verdeeld is. Vanaf de Waddeneilanden 

komen ook procentueel de meeste buitenlandse 

meldingen, terwijl de bijdrage van de rest van 

Nederland vrijwel te verwaarlozen is. Opmerkelijk 

is ook dat uit België vrijwel geen terugmeldingen 

komen, en dat ook hier de bijdrage van de rest van 

Nederland te verwaarlozen is. Dat geeft dus aan 

dat er zelfs vanuit aangrenzende provincies in 

Nederland vrijwel geen dispersie is van 

rondzwervende (eerstejaars) vogels naar 

aangrenzende provincies in België. 

Er lijkt in de buitenlandse terugmeldingen geen 

duidelijke verschuiving van de herkomst- of 

overwinteringsgebieden. Alleen het aantal 

meldingen uit Frankrijk en Spanje lijkt zo op het 

eerste gezicht wat minder dan in de Ringatlas 

(Speek & Speek) is aangegeven. Ook is niet vast te 

stellen of er nu verhoudingsgewijs meer of minder 

‘noordelijke’ merels doortrekken dan 30 jaar 

geleden. 


Er blijven dus nog genoeg vragen over; zo vraag ik 

mij af waar de in België gecontroleerde Britse 

merels vandaan komen. Zijn dat noordelijke 

vogels, die via Engeland in België komen? En gaan 

die dan ook weer via dezelfde weg terug, of 

vliegen ze dan wel via Nederland en Duitsland? Of 

bestaat het merendeel van de ‘Engelse’ merels in 

België gewoon uit Britse broedvogels? En waarom 

trekken die dan wel weg, terwijl de Nederlandse 

merels dat nauwelijks doen? 

Jonge merels 

Begin juni postte Philippe Scheepens de volgende 

observatie op Ringersnet: 

“Terwijl in de loop der jaren het totaal aantal 

geringde merels per jaar hier toeneemt, neemt het 

aantal juvenielen dat we vangen tussen 1 april en 

20 september (dus buiten de trek) af”. 

Uit de bij het bericht gevoegde grafiek blijkt dat 

tussen 1979 en 2011 het aantal juvenielen daalt 

van gemiddeld 80 per jaar naar gemiddeld 50 per 

jaar. Hij vraagt zich af of lezers hiervoor een 

verklaring hebben. 

In de reacties wordt onder andere nestgelegenheid 

als belangrijk knelpunt genoemd in stedelijke 

gebieden. In het broedseizoen wordt volop 

gesnoeid en gemaaid, wat grotere bomen en 

struiken worden gerooid en klimop wordt door 

huiseigenaren en woningbouwverenigingen 

meestal niet getolereerd. Moderne ‘asfalttuinen’ 

zijn zowel voor nestgelegenheid als 

voedselvoorziening niet gunstig. 

In enkele reacties wordt aangegeven dat er 

mogelijk een effect is van een toename van 

predatoren zoals ekster en gaai en, in stedelijk 

milieu, ook kat en steenmarter. Een tegengestelde 

ervaring wordt gemeld uit de Achterhoek. In en 

rond een ruime plattelandstuin broeden ekster, 

gaai en sperwer; toch is in de tuin een zeer 

gevarieerde broedvogelbevolking aanwezig. Maar 

helaas is hier niet duidelijk of de potentiële 

predatoren ook zijn toegenomen. 

Een uitgebreide reactie van Arend Timmerman 

geeft inzicht in de complexe samenhang van de 

populaties van verschillende vogelsoorten: 

“Bij ons broeden op ca 1500 ha platteland en 2 

dorpen ca 300 paar merels. De laatste 20 jaar is dat 

aantal in het buitengebied flink toegenomen omdat 

de houtwallen intensief worden onderhouden en de 

ondergroei dus is toegenomen. In de beide dorpen 

broeden nu ca 1/3 van het aantal broedparen. In de 

90 jaren hadden wij ca 60 paar eksters en

spaarzaam vlaamse gaaien. Nu zijn er nog 35 

eksters over en is het aantal gaaien sterk 

toegenomen. Gaaien en eksters worden al jaren niet 

meer bejaagd. De eksters worden vooral gepredeerd 

door de nu aanwezige haviken en zijn als 

broedvogel dus bijna gehalveerd. Die concentreren 

zich inmiddels in en rond de dorpen, dit in 

tegenstelling tot de zwarte kraaien (stabiele 

populatie van ca 80 paar waarop ook niet of 

nauwelijks wordt gejaagd), die vooral in de 

houtwallen broeden. Het aantal merels dat in de 

dorpen vroeg jongen krijgt is erg klein. Die worden 

vooral opgegeten door katten, eksters en gaaien. Bij 

ons is er geen enkele verband met het onderhoud 

van de tuinen. Bij ons is de steenmarter ook 

prominent aanwezig; die houdt geregeld de 

bewoners ‘s nachts wakker op zijn/haar tochten over 

de daken op zoek naar jonge mussen en spreeuwen. 

Het is bij ons heel gewoon dat wij pas eind juli en in 

augustus jonge merels zien. Kennelijk worden er 

genoeg geboren in ons werkgebied om het aantal 

nog te laten groeien”. 

Gefascineerd door dit onderwerp kwam ik op een 

oude studie van David Lack (1967) aan stadsmerels 

in Londen. De studie bevat veel gegevens die 

relevant zijn voor de vraag van Philippe. Zo 

concludeert Lack dat stadsmerels in vergelijking 

met ‘bosmerels’ eerder broeden en een wat kleiner 

Correctie 


legsel hebben en dat er minder voedsel voor de 

jongen beschikbaar is. Daardoor verhongeren 

meer jongen, maar daar staat tegenover dat er in 

de stad minder predatie is, waardoor meer jongen 

overleven. 

Als we kijken naar België en Nederland dan dringt 

zich de suggestie op dat de mindere predatie van 

merels in stedelijk milieu inmiddels mogelijk is 

‘rechtgetrokken’ door een toename van 

predatoren in het stedelijk milieu. Een suggestie 

die overigens ook door Ton Eggenhuizen wordt 

aangereikt in de discussie. 

Al met al dus geen sluitend antwoord op de vraag 

van Philippe Scheepens. Maar dat hoort er nu 

eenmaal bij; vaststellen van een trend is één (en 

dat is vaak al moeilijk genoeg), maar het 

ontraadselen van de oorzaken van populatie 

veranderingen is meestal heel lastig op te lossen 

puzzel! 

Literatuur 

Lack, David. 1967. The european blackbird in 

gardens and woods. In: Population studies of 

birds. Oxford Univ. Press, London. p. 119- 137. 

Speek, B.J. en G. Speek 1984. Thieme’s 

Vogeltrekatlas. Thieme, Zutphen. 

In de ‘geciteerd uit Ringersnet’ in OHV 124 is helaas de tabel met vleugelmaten van de verschillende 

ondersoorten weggevallen. 

Tabel 1. Vleugellengtes van enkele ondersoorten van de merel (met dank aan Kees Roselaar) 

herkomst merels en gemeten aantal balg 

gem. (mm) 

balg 

range (mm) 

Veldmaat 

gem. (mm)* 

Veldmaat 

range (mm)* 

29 mannen uit Skandinavië 134,1 128 - 140 136,8 131 - 143 

35 Engelse, Nederlandse en Duitse broedvogels 130,6 125 - 137 133,2 128 - 140 

157 Saksische broedvogels vlg Eck 128,5 120 - 136 131,0 122 - 139 

7 maximus van NW Himalaya 159,6 156 - 165 162,8 159 - 168 

8 intermedius uit de Tien Shan 142,4 136 - 150 145,2 139 - 153 

*Veldmaat = balgmaat + 2 %, range afgerond op hele millimeters. In de tabel zijn adulte en 2e kj mannen gecombineerd, 

hoewel 2e kj mannen gemiddeld 3 mm kleiner zijn. Vrouwen zijn gemiddeld 5 mm kleiner dan mannen (juv vrouw 8 mm 

korter dan ad man). 



Terugmeldingen 2012-2 


De hier vermelde terugmeldingen zijn vrijwel altijd 

ingezonden door de betreffende ringer of melder, 

en soms geselecteerd uit onze databank. Een 

fotokopie (of uw attendering via e-mail) van uw 

memorabele melding is altijd van harte welkom. 

Terugmeldingen van vogels met Nederlandse 

ringen en/of vogels gevonden in Nederland die 

om de één of andere reden bijzonder zijn. S.v.p. 

niet een vijf jaar oude zilvermeeuw. Uw hulp voor 

deze rubriek wordt erg op prijs gesteld, omdat wij 

niet de gelegenheid hebben alle terugmeldingen 

stuk voor stuk te bezien. 

Mandarijneend, Aix Galericulata Arnhem 5229255 

De Mandarijneend is van nature een lange 

afstandstrekker. Binnen Europa zijn er verschillende 

grensoverschrijdende meldingen. De verste binnen 

Europa bekende melding is een Mandarijneend die 

van Engeland naar Rusland is gevlogen. Maar de 

Arnhemse populatie die al jaren wordt bestudeerd 

lijkt behoorlijk honkvast. 

Maar nu dus de verrassing. Een 1kj man die werd 

geringd met ringnummer 5229255 op 10 augustus 

2005 te Velp (Gld) werd met regelmaat teruggezien 

in de omgeving van Arnhem/Velp op t/m 12 maart 

2006. Daarna nooit meer totdat hij dood werd 

gemeld op 13 september 2008 uit Svorksjoen, Sør- 

Trøndelag, Noorwegen. Dit is 1259 kilometer van de 

ringplek! 

Frank Majoor heeft op het Vogeltrekstation de 

originele meldbrief erbij gezocht. De melder schrijft: 

"found the ring on a foot of something that looked 

like a dead duck (?). Feathers and bones found 200m 

from the shore of Svorksjen (a lake). Probably eaten 

by some bird of prey". 

Uit navraag bij de melder blijkt dat de 

Mandarijneend in de omgeving van de vindplaats 

schaars is. Ook Nederlandse mandarijneenden 

kunnen dus een flinke afstand afleggen. 

Met dank aan Frank Majoor en Jan Schoppers 

Zeearend, Haliaeetus albicilla, Hiddensee AA 9363 

Op 24 november 2011 werd van een onvolwassen 

Zeearend te Eemdijk, Eemmond (52° 16’ N, 05° 20’ 

O) de kleurring, Zwart AX32, afgelezen met 

telescoop. De vogel bleek geringd te zijn als 

pullus/niet vliegvlug op 11 juni 2011 te Heteborn, 

Harz, Sachsen-Anhalt in Duitsland. (51° 53’ 12” N, 

11° 18’49” O). Ondanks de aandacht die deze soort 


de afgelopen jaren krijgt werden volgens het 

Ringverslag 2010 tot nu toe nog slechts 7 

terugmeldingen (b-NL ) verzameld. In 2011 

kwamen er twee terugmeldingen bij (waaronder 

deze), en werd een verlate melding uit een eerder 

jaar toegevoegd zodat het aantal terugmeldingen 

nu 10 bedraagt. De melder schrijft: “Op mijn 58e 

verjaardag mijn eerste waarneming van een 

Zeearend in het wild.” 

Met dank aan J.M. van Muiswinkel. 

Torenvalk, Falco tinnunculus Arnhem 3539845 

Deze Torenvalk werd als broedende 2 e kj vrouw 

geringd te De Krim (52° 39' 14” N, 5° 35’ 38” O) op 

5 mei 2011. De vogel werd tevens voorzien van 

een kleurring. Op 7 april 2012 werd de vogel, 

eveneens broedend, waargenomen te Altopiano 

del Beinale, Magliano Alpi, Cuneo in Italië (44° 28’ 

15" N, 7°48'54") E door B. Caula. Op 16 april 2012 

werd de kleurring opnieuw afgelezen en 

gefotografeerd door M. Giordano. Hierboven het 

fotografische bewijs van deze uitzonderlijke 

terugmelding. Dat torenvalken een broeddispersie 

van een dergelijke omvang laten zien is ongewoon. 

Met dank aan Jan Leferink 

Bokje, Lymnocryptes minimus, Arnhem H 292198 

Geringd als volgroeid op 14 oktober 2009 en maar 

vier dagen later, op 18 oktober 2009 geschoten te 

Coueron, Pays de Loire, Frankrijk (47° 12’ N 01°.43’ 

W). Voordat dit onfortuinlijke kleine snipje werd 

geschoten wist het in vier dagen tijd een afstand 

van 734 km af te leggen. 

Bokje, Lymnocryptes minimus, Arnhem H 292283 

Geringd als volgroeid op 31 oktober 2009 en 

vervolgens gecontroleerd door een ringer als 

vrouw >1kj op 2 december 2009 te Lannemezan, 

Midi-Pyrenees, Frankrijk (43° 07’ N, 00° 23’ O). De 

afgelegde afstand bedroeg 1079 km. Controles van 

bokjes door ringers zijn zeldzaam.

Heggenmus, Prunella modularis, London T 891827 

Op 5 oktober 2007 ving ik een geringde 

heggenmus in onze tuin "It Labadiskebosk" te 

Broeksterwoude. Deze bleek op 25 september 

2006 geringd te zijn op het (Schotse) Orkneyeiland 

‘Holland’. In eerste instantie dacht ik dat het 

niet zo'n bijzondere terugmelding was, maar 

onlangs kwam ik toevallig ‘mijn terugmelding’ 

tegen in een lijst met opvallende terugmeldingen 

in het ringverslag van de BTO over 2007 (‘Bird 

ringing in Britain and Ireland in 2007’, Ringing & 

Migration (2008) 24, 104–144). Daar stond 

ondermeer het volgende: 

“Although Dunnocks in Britain & Ireland are 

generally sedentary, over much of the rest of its 

range the species is migratory. This is the seventh 

report of a BTO-ringed Dunnock in the 

Netherlands.” 

Daaruit blijkt dat er maar weinig van de in Groot 

Brittanië geringde heggenmussen uit Nederland 

teruggemeld worden. En deze is zelfs geringd in of 

op Holland! Daarna heb ik natuurlijk ook nog even 

gekeken in Griel. Daaruit blijkt het aantal in 

Nederland aangetroffen heggenmussen, afkomstig 

uit Groot Brittanië, vanaf 1970 slechts 7 te zijn en 

slechts 1 (deze), komt van de Schotse eilanden. 

Ontvangen van Harry de Boer 

Vuurgoudhaan, Regulus ignicapillus, Gdansk LH 27722 

Deze Poolse vuurgoudhaan werd geringd op 21 

september 2009 te Krynica Morska Lesniczowka, in 

Polen (54° 24’ N, 19° 31’ O) en gecontroleerd op 8 

november 2009 te Veenhuizen, Drenthe, NL. 

Terugmeldingen van in het buitenland geringde 

vuurgoudhanen zijn zeldzaam, en dit was de eerste 

uit Polen. 

Met dank aan Erik Maassen 

Spreeuw, Sturnus vulgaris, Arnhem K 540567 

Deze spreeuw werd als 2 e kj man geringd op 7 

februari 1975 te Meppel (Dr). Na 33 jaar werd 

alleen de ring gevonden op 1 juli 2008 te 

Augustow, Podlaskie, Polen. Hoe oud deze 

spreeuw echt is geworden is helaas onbekend. 

Met dank aan Erik Maassen 

Mededelingen van het VT 


Gebruik vangmiddelen binnen het ring-MUS 

project. 


Binnen het ring-MUS project mag naast mistnetten 

ook gebruik worden gemaakt van andere 

vangmiddelen zoals inloopkooien, klapvallen en 

slagnetten. De voorwaarde voor dit gebruik was 

tot nu toe dat op een ring-MUS vangdag alle 

vangmiddelen moesten worden opgesteld. Met 

name in kleine tuinen blijkt echter dat dit niet 

werkbaar is. Het tegelijk gebruiken van 

bijvoorbeeld een mistnet en een klapval werkt 

slecht. Het mistnet schrikt de vogels af, waardoor 

de klapval niet effectief is. Daarom mogen vanaf 

nu de vangmiddelen gescheiden, op verschillende 

dagen, worden gebruikt. U kunt bijvoorbeeld het 

vangen met een mistnet en het vangen met een 

klapval afwisselen, of bijvoorbeeld de klapval wat 

vaker in de zomer en het mistnet wat vaker in de 

winter gebuiken. Het is wel van belang dat u de 

verschillende vangmiddelen allemaal met enige 

regelmaat blijft gebruiken om het 

soortenspectrum niet te beperken. 

OHV voortaan digitaal? 

Binnen de redactie wordt overwogen om OHV 

voortaan uitsluitend digitaal te verspreiden, als 

pdf, aan alle ringers die over een emailadres 

beschikken. Gedrukte exemplaren worden dan 

alleen nog verstuurd naar die ringers die geen 

email hebben, en naar een aantal relaties. De 

kostenbesparing van circa € 7.000 per jaar is helaas 

nodig om de begroting van Vogeltrekstation 

sluitend te krijgen. Een tweede argument is dat 

OHV door een aantal ringers niet of slecht wordt 

gelezen, en de hoeveelheid kopij die we 

ontvangen terugloopt. U kunt de pdf desgewenst 

zelf thuis printen. Indien u wilt reageren op dit 

voorstel kunt u ons mailen, bellen of schrijven. 

Certificering 2012: nog enkele plaatsen vrij 

Voor de zangvogelcertificeringen die in 2012 

worden georganiseerd hebben we dit jaar veel 

aanmeldingen ontvangen. Zoveel dat alle dagen 

doorgang zullen vinden. Bij Nebularia op 

Westenschouwen zijn op 8 september nog twee 

plaatsten vrij, en op Schiermonnikoog op 29 

september zijn zelfs nog vier plaatsen vrij. 

Beide bijeenkomsten zijn speciaal: Bij Nebularia zal 

aandacht worden besteed aan de kunst van het 

vaststellen van de leeftijd aan de hand van 

schedelverbening. Schiermonnikoog betreft een 

nieuwe locatie, en deze bijeenkomst geeft u de 

mogelijkheid kennis te maken met dit ringstation 

in een mooie en spannende tijd van het jaar. 

Opgeven kan via de website. 



Certificering, een voortgaand proces 

Binnen het certificeringssysteem moet elke ringer minimaal één maal per drie jaar een bijeenkomst bijwonen. De agenda 

(www.vogeltrekstation.nl/informatie-voor-ringers/agenda-certificeringsbijeenkomsten) van dergelijke bijeenkomsten staat 

op onze website, evenals de volledige tekst van het certificeringssysteem. Aanmelden kan via het webformulier of direct 

vanuit de agenda op de voorpagina van de website. Op de website kunt u met behulp van uw ringersnummer ook nazien 

wanneer u voor het laatst een bijeenkomst hebt bijgewoond. Op uw ringvergunning wordt bovendien de datum vermeld 

waarop uw certificeringsstatus afloopt. Zorg dat u tijdig een nieuwe bijeenkomst heeft gevolgd! Als u op 1 maart in de 

voorgaande drie jaren geen bijeenkomst succesvol hebt bijgewoond (of een dienstverband met een beroeps-onderzoeksinstelling 

is niet aantoonbaar), dan wordt uw ringvergunning niet verlengd. 

(Te) weinig geringd? 

Beginnend in 2006 gaan we elk jaar uiterlijk op 1 maart het afgelopen jaar evalueren: als het aantal geringde vogels van 

een ringer (vrijwel) nihil is dan vraagt het Vogeltrekstation u dat toe te lichten. Als er dan voor ons geen beeld zichtbaar 

wordt waarin verbetering gaat optreden dan wordt (dat deel van) de ringvergunning op 1 maart van dat jaar niet verlengd. 

(Op Het Vinkentouw nr.104, blz.5) 

CES-gegevens op tijd insturen 

Het CES-project levert belangrijke informatie op over reproductie en overleving van Nederlandse broedvogels. Om een 

vlotte verwerking en snelle rapportage mogelijk te maken verzoeken we u dringend uw ringen terugmeldgegevens van 

het CES-project, inclusief de ingevulde overzichtslijst, uiterlijk op 1 oktober van het zelfde jaar aan het VT te melden, zodat 

kort daarna met de controle van de gehele gegevenset kan worden begonnen. Over te laat ingestuurde gegevens kan 

geen vergoeding voor de gebuikte ringen worden betaald. CES is ons belangrijkste monitoring project en die gegevens 

moeten op tijd binnen zijn, anders verliest het project zijn actualiteit, en daarmee zijn waarde. 

Jaarlijks verlengen van uw ringvergunning. 

Elke ringvergunning heeft een geldigheidsduur van één jaar (1 maart - 1 maart). Bij het novembernummer van Op het 

Vinkentouw zit een formulier waarop u uw handtekening kunt zetten en terugsturen: ‘ja, ik wil volgend jaar weer een 

ringvergunning’. Een aantal mensen vergeet dat te doen, of heeft geen formulier ontvangen en merkt ook niet dat zij dan 

in februari geen nieuwe vergunning toegestuurd krijgen. U kunt het formulier ook downloaden van onze website. Hebben 

wij, om wat voor reden dan ook, uw brief met handtekening voor een nieuwe vergunning niet ontvangen dan kan dat tot 1 

juli worden rechtgezet. Na 1 juli wordt uw ringvergunning beeindigd. U kunt opnieuw een aanvraag indienen, die wordt 

dan beoordeeld volgens de dan geldende normen. 

Bestellen van ringen 

Normaal gesproken worden bestellingen in onze webwinkel elke week afgehandeld en verstuurd, soms vaker. Het kan 

echter voorkomen dat door grote drukte de verwerking van bestellingen trager verloopt. We verzoeken u dringend 

daarmee rekening te houden voor uw ringactiviteiten en uw bestellingen tijdig te plaatsen. We kunnen niet garanderen dat 

‘last-minute’ bestellingen van ringen tijdens het veldseizoen op tijd kunnen worden afgehandeld. Bestellingen buiten de 

webwinkel worden niet langer geaccepteerd. We verzoeken u zoveel mogelijk te betalen met IDEAL. 

Klachten over verzoeken opsturen van ringgegevens 

Regelmatig krijgen we klachten van de ringers over het feit dat er veel verzoeken om ringgegevens (‘navragen’) bij uw 

berichten in GRIEL staan. Begrijpelijk, maar er is een logische verklaring. U krijgt zo’n verzoek van ons als er een 

terugmelding door ons ontvangen is van een ring die aan u verstrekt is en uw ringgegevens zijn er nog niet. We stellen het 

dan op prijs als u die ringgegevens z.s.m. aan ons door geeft, dan krijgt u ook z.s.m. de terugmelding opgestuurd. Heeft u 

nog geen toegang tot GRIEL en wilt u graag ringgegevens invoeren, meld het ons en u kunt aan de slag. 

Maar het gebeurt ook regelmatig dat iemand een terugmelding doorgeeft waarbij er een fout in het ringnummer is 

geslopen. Als de ringgegevens wel aanwezig zijn krijgt de ringer een verkeerde terugmelding (bv. geringd als Tuinfluiter, 

teruggemeld als Boerenzwaluw); als die ringgegevens niet aanwezig zijn, dan krijgt de eigenaar van de ringstreng ten 

ontechte een verzoek om die ringgegevens op te sturen, terwijl de desbetreffende ring nog niet is gebruikt. Deze navragen 

worden veroorzaakt door lees- tik- of schrijffouten van de melder en worden automatisch gegenereerd. Vogeltrekstation 

kan hier niets aan doen, maar ontvangt natuurlijk wel graag bericht van u dat de ring nog niet is gebruikt. We weten dan 

dat de melding onjuist is en kunnen deze verwijderen. 

24 - Op Het Vinkentouw

Nummer 125 - juli 2012 - Vogeltrekstation

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?