Corrie van der Ven en Jilles de Klerk - Zendingscommissie

Petra Doorn en Hette Domburg
Vierde rondzendbrief April 2007
Petra Doorn en Hette Domburg zijn in januari 2006 door Kerkinactie uitgezonden naar
Mozambique om les te geven aan het Seminário Unido de Ricatla. Met Teun en Freek
wonen ze in Maputo. De classis Den Bosch van de Protestantse Kerk in Nederland is de
uitzendende classis.
Op de website www.mozambique.web-log.nl is regelmatig actuele informatie te vinden
over wat ze meemaken in Mozambique
Lieve familie, vrienden en bekenden,
Na een korte verlofperiode in
Nederland zijn we weer aan de slag
gegaan in Mozambique. Het heeft
ons goed gedaan om onze familie en
sommige vrienden te ontmoeten. Fijn
dat je de draad vaak gewoon weer
kunt oppakken. Tijdens ons verlof
hebben we een aantal gemeenten
bezocht en met mensen uit de kerken
gesproken over het werk dat we in
Mozambique doen.
Fotoboek over het werk op het seminarie
gemaakt door de ZWO commissie uit Oss
Het was bijzonder om te merken dat
mensen zich blijven interesseren
voor wat hun medemensen ver weg
overkomt, voor wat hen gaande
houdt en wat hen zorgen baart. Als
1
we straks deze brief met een groet
besluiten, dan is dat mede een groet
namens al die mensen hier in
Mozambique, die verrast en gesterkt
zijn door de belangstelling vanuit
Nederland. We pakken de draad van de
rondzendbrieven hierbij graag weer op.
Toen we in januari na verlof
terugkeerden in Ricatla, bleek dat de
energievoorziening op het seminarie al
een tijdje buiten werking was. Een
herhaalde blikseminslag had de
transformator verbrand, die hoge
spanning omzet in 220 volt. Geen
elektriciteit betekent geen water uit de
kraan. Want het water wordt
opgepompt met behulp van een
elektrische pomp.
Gelukkig bevinden zich enkele
ondergrondse watertanks op het
terrein, die indertijd nog door de
Zwitsers zijn aangelegd. Daarin wordt
het regenwater van de daken van een
aantal gebouwen opgevangen,
waaronder het dak van ons huis. Wat
doorgaans voor ons zicht verborgen
blijft, maakten we nu van dichtbij mee.
Dagelijks aan het eind van de middag
verzamelde zich een groep van twintig
of dertig vrouwen, die met jerrycans,

emmers en teilen water uit de putten
kwamen halen.
Aan lange koorden werden de
doorgesneden jerrycans naar beneden
geworpen en weer opgehaald, het water
werd uitgegoten in alles waar maar
water in kon worden meegenomen, de
kinderen begonnen emmers en
jerrycans naar huis te dragen, de
vrouwen maakten ruzie over doppen
van jerrycans, over wie er te veel vuil
in de put gooide, wie er aan de beurt
was, enzovoorts. Ook wij haalden
dagelijks onze drie emmertjes water.
Geleidelijk aan kwamen er meer en
meer studenten terug van vakantie en
werd het watertekort nijpender. Na
drie weken was de bodem van de
laatste put in zicht. De bewaker die
belast was met de distributie van het
water begon quota in te stellen. Tien
liter per persoon, vijf liter per persoon.
Alleen nog om te drinken, niet meer om
je te wassen.
Toen besloot het bestuur van het
seminarie om een dieselgenerator te
kopen, zodat in elk geval de waterpomp
het weer zou doen. Daarmee waren we
uit de ergste nood gered, al bleef het
voor veel studenten moeilijk dat er
geen elektriciteit was. De meeste
studenten koken op simpele elektrische
kookplaatjes, een soort spiraal van
ijzer aan een snoertje. De elektriciteit
2
mogen ze gratis gebruiken van het
seminarie. Ze zijn daarom niet gewend
dat ze op het seminarie hout moeten
sprokkelen of houtskool kopen. Nu de
stroom uitbleef werden er zakken
houtskool aangevoerd door
familieleden van het platteland. Een
oude boom naast het huis van de
vrijgezelle studenten moest het
ontgelden en werd omgekapt om de
houtvuurtjes te voeden.
Op twee maart werd eindelijk de
energievoorziening hersteld. De
academisch directeur, die in een eerder
leven elektricien bij de
energiemaatschappij geweest is, was
vele uren in de weer geweest om te
zorgen dat er een nieuwe
transformator geïnstalleerd kon
worden. En zo keerden we terug tot het
normale leven, waarin het zo
vanzelfsprekend lijkt om even een
lamp aan te doen, de radio te
beluisteren, op de computer te werken.
Maar gedurende die anderhalve maand
leefden we in feite veel dichter bij de
realiteit van de gewone Mozambicaan,
voor wie stromend water en
elektriciteit onbekende zaken zijn. En
dat geldt al voor hen die hier een paar
honderd meter vandaan wonen, waar
nog geen elektriciteit en water is.
Zo begon het nieuwe jaar met wat
praktische problemen. ’s Avonds nog
iets doen aan de voorbereiding van de
lessen voor de volgende dag, dat was er
niet bij. Lezen bij kaarslicht hielden we
maar even vol. De lessen zelf gaven
echter meteen weer voldoening. We
geven nu elk drie vakken. Petra geeft
pastorale theologie aan de studenten
van het derde jaar, ethiek aan die van
het vierde jaar en Engels aan de
studenten die het hoogste niveau
Engels hebben. Hette geeft aan de

studenten van het tweede jaar een
‘inleiding systematische theologie, aan
het derde en vierde jaar ‘systematische
theologie’ en aan het derde en vierde
jaar ‘theologie van het Oude
Testament’. Voor een deel kunnen we
nu materiaal gebruiken dat we vorig
jaar verzameld en gemaakt hebben.
Dat geldt voor pastorale theologie en
het vak inleiding systematische
theologie voor de tweedejaars
studenten. Voor de andere vakken is
het opnieuw zoeken naar geschikte
teksten om de studenten te laten lezen
en naar relevante vragen om aan de
orde te stellen.
Ons werk bestaat voor het grootste deel
uit het verzorgen van lessen aan het
seminarie. We maken deel uit van een
team van docenten die samen de
opleiding van predikanten voor een
achttal protestantse kerken verzorgen.
Het vakkenpakket van deze vierjarige
opleiding lijkt veel op wat er in
Nederland aan theologische
opleidingen gegeven wordt. Deze
vakken zijn met name geschiedenis,
uitleg en theologie van het Oude
Testament en van het Nieuwe
Testament, de bijbehorende talen
Grieks en Hebreeuws,
kerkgeschiedenis, hermeneutiek (over
hoe mensen teksten interpreteren),
3
inleiding filosofie, inleiding sociologie
en psychologie, systematische theologie
(hier ook wel dogmatiek genoemd),
preekkunde of homiletiek, pastorale
theologie, Afrikaanse theologie en
liturgiek. Daarnaast is er een vak
speciaal gericht op de AIDS
problematiek, een ander vak over het
oplossen van conflicten en een vak over
landbouwmethoden.
We geven elk dus drie vakken van
ongeveer twee uur per week. Op de
dagen dat we geen les geven zijn we
druk met het voorbereiden van de
lessen. Op de dagen dat we lesgeven
komen er na de les nog wel andere
klussen kijken. Studenten die ergens
hulp of advies bij nodig hebben, het
maken van een nieuwsbulletin met een
Engelse en een Portugese versie
(Petra), ontvangst van buitenlandse
bezoekers (Petra), helpen met het
organiseren en uitbreiden van de
bibliotheek (Hette). Wie van ons geen
les geeft, gaat die dag met de jongens
naar de stad. Om half zes gaat de
wekker, zodat we rond half zeven klaar
zijn voor vertrek. Dan kunnen we even
voor half acht bij de school van Teun en
Freek zijn, die daar inmiddels met
plezier naartoe gaan. Daarna gaan we
naar het huis van een vriendin die een
kamer ter beschikking heeft gesteld
waar we kunnen werken. Dat huis is
niet zo ver van de school vandaan, dat
komt mooi uit. We hebben daar een
klein bureautje met een computer
staan, waarmee we sinds eind
december ook weer gebruik kunnen
maken van internet. Thuis op het
seminarie hebben we ook een computer
staan, maar die is niet aangesloten op
het internet. Misschien dat dat nog
eens komt, als het lukt een draadloos
netwerk te installeren, maar zover is
het nog niet.

Wie van ons lesgeeft gaat ’s ochtends
om half acht eerst naar de kapel, waar
het ochtendgebed gehouden wordt.
Daarna beginnen om acht uur de
lessen en we zijn meteen aan de beurt.
In de pauze van tien uur is er
gelegenheid om even te praten met
collega’s die die dag uit de stad zijn
gekomen. Na het einde van de lessen,
om twaalf uur ’s middags, vertrekken
die onmiddellijk weer naar de stad. We
spreken elkaar daardoor niet zo heel
veel. Met de paar collega’s die ook op
het seminarie wonen hebben we meer
contact.
Wat proberen we in de lessen te doen?
Dat is niet zo gemakkelijk in het
algemeen te zeggen. Het is duidelijk
dat een predikant bepaalde dingen
moet kunnen en weten en dat wij
daaraan dus een bijdrage moeten
leveren in de opleiding. Het gaat deels
om het overdragen van kennis, deels
om het leren van vaardigheden om te
handelen in concrete, nieuwe situaties.
En we proberen daarbij telkens
rekening te houden met de dagelijkse
ervaring van de Mozambicanen. Wat
zijn de problemen waar mensen mee
geconfronteerd worden? Wat betekent
het geloof van mensen in deze
situaties, of wat zou het kunnen
betekenen? Het blijkt vaak dat de
manier van geloven barrières kan
opwerpen die het oplossen van een
probleem moeilijk of onmogelijk
maken, of het probleem alleen maar
verergeren. Dan proberen we de
betreffende opvattingen ter discussie te
stellen en te zoeken naar
mogelijkheden om in het geloof juist
een kracht te vinden om iets aan de
problemen te doen, in plaats van een
4
kracht die de oplossing in de weg staat.
In een volgende brief zullen we wat
voorbeelden geven.
Net als in Nederland wordt je soms een
tijdje meer beziggehouden door
gebeurtenissen om je heen, dan door je
eigenlijke werk. Dat was ook hier weer
het geval de afgelopen week. Op 22
maart werd Maputo getroffen door een
ramp. In een opslagplaats van het leger
ging iets mis, waardoor grote ladingen
munitie tot ontploffing kwamen.
De brand begon rond half vijf ’s
middags en duurden enkele uren voort.
Het seminarie ligt hemelsbreed zo’n
twaalf kilometer van de opslagplaats
af, maar ook bij ons trilden de ramen in
de sponningen en kwamen stukken
munitie overgevlogen. Pas in de loop
van de volgende dagen werd duidelijk
hoeveel slachtoffers er waren gevallen.
Inmiddels wordt gesproken over meer
dan honderd doden en zo’n vijfhonderd
gewonden. Ook blijkt dat veel van de
slachtoffers niet zijn omgekomen in de
onmiddellijke omgeving van het depot,
maar in bepaalde wijken die net iets
verderop liggen. De bommen en
granaten werden als het ware door de
brand afgeschoten en hebben zo enkele
wijken ‘gebombardeerd’.

Langs de route naar de stad zien we op
sommige plaatsen de bomkraters in de
muren van gebouwen. De wijken liggen
vol ‘blindgangers’, munitie die ergens
op de grond terecht is gekomen zonder
te ontploffen, die allemaal weer
geruimd moeten worden.
De dag na de ramp werd er op de radio
een oproep gedaan om bloed te
doneren. Omdat Hette die dag met de
kinderen in de stad was, ging hij naar
het ziekenhuis om bloed te geven als
dat nodig zou zijn. Ja, er was nog een
tekort aan bloed, dus graag. Er stond
een aardige rij wachtenden bij de
bloedbank, onder wie veel scholieren.
Na de registratie moest je een klein
medisch onderzoek ondergaan, waarbij
gewicht, bloeddruk en het hemoglobine
gehalte gemeten werden. Daarna
moest je je kaart inleveren bij de
afname zaal en wachten tot je werd
opgeroepen om plaats te nemen. Het
liep uit op een frustratie. Allerlei
mensen die veel later dan ik binnen
kwamen, mochten eerder plaatsnemen
in de zaal van bloedafname. Het viel op
dat vooral mensen met shirts van
FRELIMO, de regeringspartij, snel aan
de beurt waren. Hun zichtbare
aanwezigheid diende kennelijk een
politiek belang, wat nogal misplaatst
leek op deze plek. De ramp werd zo op
het terrein van het ziekenhuis gebruikt
om campagne te voeren. Dat de
5
partijleden daarbij ook nog eens
voorrang kregen deed wat mij betreft
de propaganda in zijn tegendeel
verkeren. Na ruim twee uur wachten
hield ik het voor gezien. De school ging
bijna uit en ik moest me terug haasten
om de jongens op te halen...
Veel van onze studenten en collega’s
hebben vrienden en familie in de
getroffen wijken. Toch zijn er onder
directe familie van onze bekenden
nauwelijks slachtoffers gevallen. We
hebben gehoord van een nichtje van
een van de secretaressen, die een been
is kwijt geraakt, en een ander nichtje
dat is omgekomen. Verder van huizen
‘van de buren’ die getroffen werden, al
of niet slachtoffers makend. Voor ons
gevoel reageerden de meeste
Mozambicanen nogal gelaten, ze zijn
blij dat ze zelf niet getroffen werden,
maar niet echt boos over wat er
gebeurd is. De eerste verklaringen van
de regering hielden het erop dat de
ontploffing veroorzaakt was door de
temperatuur die dag, van zo’n 35
graden. Maar gelukkig werd dat ook op
de radio al snel door allerlei mensen
tegengesproken. Het is hier wel vaker
warm en vaak nog veel warmer, zonder
dat er ook maar een kogeltje ontploft.
Er moet iets anders gebeurd zijn, een
menselijke fout. Er gaan verhalen de
rond over koper dat uit munitiepatronen
gestolen zou worden,
waardoor de lading instabiel geworden
zou zijn. Anderen hebben het over
fosforgranaten die na een aantal jaren
instabiel worden, misschien doordat er
zuurstof bij kan komen? De president
heeft een onderzoekscommissie
ingesteld, maar daarin zitten geen
militairen of wapenexperts, alleen een
aantal rechters. Mensen vragen zich af
of die wel een oordeel kunnen geven
over de toedracht, omdat ze er geen

verstand van hebben. De minister van
defensie is tot nu toe niet afgetreden.
Waarom het depot nog steeds in de
stad lag terwijl er al verschillende
keren ongelukken gebeurd waren, de
laatste keer nog in januari, waarom er
munitie in de open lucht lag
opgestapeld, waarom de bevolking niet
tijdig geëvacueerd werd toen dat nog
kon, we zullen het moeten raden.
cameleon
6
Zo gaat het leven hier weer verder. We
gaan nu de Stille Week in, waarin er
geen lessen gegeven hoeven worden.
Vanuit Ricatla zeer hartelijke groeten,
Petra, Hette, Teun en Freek.
Het werk van Petra Doorn en Hette Domburg is alleen mogelijk door uw betrokkenheid
én financiële ondersteuning. U kunt het werk van hen ondersteunen met een gift op giro
456 Kerk in Actie o.v.v. . Uw bijdrage doet ertoe!
Deze brief is uitgegeven door Kerk in Actie, Postbus 456, 3500 AL Utrecht. Giro 456, Kerk in
Actie, Utrecht. Adreswijzigingen (voor zover de brieven verstuurd zijn door het Landelijk
Dienstencentrum van de PKN) doorgeven aan de afdeling
Adressen (Mw. M. Lagerweij), Postbus 8507, 3503 RM Utrecht, tel. 030-880 17 25,
email: adressen@pkn.nl S.v.p. de codes vermelden die op de envelop staan.
Op aanvraag kan de rondzendbrief ook per email gestuurd worden