Het verdwenen dorpje Verhuizen - Mijn Gelderland

Een oude prent van Verhuizen
Het veer te Verhuizen
Verhuizen was vroeger een belangrijk dorpje omdat er een veer was. Het was er veel eerder dan het veer van
Ingen en ook dan dat van Rhenen/Lienden. Dat er juist in Verhuizen een veer ontstond had te maken met het
feit dat in die tijd de Mars nog een moerassig gebied was en om bij Lienden van de Betuwe in Rhenen te
komen, moest men eerst de hoofdstroom over steken, vervolgens moest men door het moerasgebied van de
Mars trekken om daarna een zijtak van de Rijn over te varen. Daar was dus niet echt een veer mogelijk.
Hoogstens zal er in die tijd bij Rhenen een voetveertje geweest kunnen zijn. Bij Verhuizen was de oversteek
gemakkelijker omdat daar een doorwaadbare plaats was. Toen de Mars beter bedijkt werd is het veer tussen
Rhenen en Lienden ontstaan, mogelijk een uitbreiding van een voetveertje.
De vroegste bekende vermelding van het verhuizer veer is uit 1378 uit het archief van de St. Paulusabdij te
Utrecht. In een overeenkomst met de abdij en de heer van Lienden wordt vermeld dat de 'halve veerstad tot
Verhusen' behoorde aan de abt en het convent van St. Paulus. Uit latere bronnen blijkt dat de andere helft in
pacht gehouden werd van het Stift Elten door de heer van Lienden en later door de graven van Culemborg.
Het veerrecht was net als Lienden zelf dus in tweeën gesplitst en moet als het toen al bestond voor de splitsing
toebehoord hebben aan het oude domein Lienden.
Getuigenverklaringen aangaande het veer
Een andere vroege vermelding van een veer te Verhuizen komen we tegen in een getuigenverklaring uit 1465,
waarbij een viertal oudere mannen verklaren dat er lang vóór 1465 sprake was geweest van een veer over de
Rijn tussen 'Verhusen' en het daartegenover gelegen Remmerden. Deze verklaring was schijnbaar nodig omdat
de halve Heerlijkheid Lienden van de Van Lyndens overgegaan was in handen van Gerard, graaf van Culemborg,
die zich heer van Lienden, Leede en Oudewaard en het gericht van Ommeren gaat noemen. Graaf Gerard van
Culemborg wilde het veer, dat inmiddels verland was en al jaren niet meer in gebruik, laten herstellen zodat het
weer in gebuik kon worden genomen. Maar voor het zover was moest hij eerst kunnen aantonen dat daar
inderdaad een veer geweest was. Daarvoor moest een aantal hoogbejaarde mannen worden opgetrommeld om
voor het gericht hun getuigenissen af te leggen…
De verklaringen werden afgelegd aan de twee richters van Lienden: Rutger van Grootvelt, aangesteld door de
Hertog van Gelre en aan de andere richter, Adam van Lockhorst, aangesteld door de graaf van Culemborg. Eén
der getuigen, Henrick van der Cuijll, vertelt dat hij vroeger had horen vertellen dat men bij Verhuizen over
vaarde met schuiten vol bier, hooi en allerhande andere waren. De andere getuige, Johan Hack, noemt namen
van oude mannen die hij gekend had, zoals de oude Herman van Westrienen, Peter van Westrienen, Herman
van Westrienen? en de zonen van Herman van Westrienen, Dirck van Horsen en een oude man, Robbert
geheten. Deze mannen had hij tegen zijn vader horen zeggen dat toen de heren van Lynden nog in 'hoorre
machten' waren, er bij Verhuizen een 'veerstat' was.
De (veer)weg wordt in de verklaringen eveneens genoemd: die liep vanaf de dijk naar de Rijn en was vier
www.mijngelderland.nl Pagina 4van 6