“Het dorp is socialer geworden” - Vereniging kleine kernen Noord ...

KERNKRACHT is het gratis informatiemagazine voor
leden van de vereniging kleine kernen noord-brabant
vereniging kleine kernen
noord-brabant
Jaargang 9 - nummer 3 - september 2012
“Het dorp is socialer geworden”
Rob van Gils (links) en Hans van Vliet van de Stichting ‘Leefbaarheidsgroep Zorg om Duizel’
Dit maal was Kernkracht te gast in Duizel
voor een rapportage over de resultaten
van het IDOP. Gastheren waren Rob van
Gils en Hans van Vliet van de Stichting
‘Leefbaarheidsgroep Zorg om Duizel’.
Duizel is een van de zes kernen van de
gemeente Eersel met 1900 inwoners
waarvan er een aantal behoren tot de
woongemeenschap Donksbergen.
Duizel is, zoals een van de legendes
vermeldt, ontstaan als een van de acht
zaligheden in de 14e eeuw toen de Hertog
van Gelre aanspraak maakte op een jachtgebied
met acht rustplaatsen, ‘seligkeiten’genaamd.
Hieruit zijn acht gehuchten, nu
Kempische dorpen ontstaan, waaronder
Duijsele, het huidige Duizel.
De afstand tussen Duizel en de hoofdkern
Eersel is slechts 1600 meter en wordt
daardoor door sommigen wel eens als een
soort woonwijk gezien. Toch wordt Duizel
ervaren als een dorp met een eigen identiteit
en een aantal eigen voorzieningen.
Aanleiding
De aanleiding voor het IDOP was het
ontbreken van essentiële voorzieningen
en de ontwikkeling van het aangrenzende
bedrijventerrein dat ruimtelijk nogal van
invloed was op het leefklimaat van het
dorp. Ook de communicatie tussen Duizel
en de gemeente Eersel was niet optimaal.
Op initiatief van de gemeente zijn IDOP’s
ontwikkeld. Duizel werd daarvan de eerste.
Het IDOP bracht volgens de heren Van Gils
en Van Vliet met name een omschakeling
in denken teweeg.
Vanuit een actiegroephouding werd het
werken naar structureel toekomstgericht
denken en daar waar mogelijk invloed
uitoefenen en verantwoording dragen voor
genomen beleidsbeslissingen. >>>
In deze KERNKRACHT
onder andere:
Leefbaarheid is
Pagina 3
Samenwerken voor
identiteit kleine kernen
Pagina 5
Uw dorp doet toch
zeker mee?
Pagina 6
Ons Dorp Wernhout
Pagina 8

In 007 werd met inzet van Hans de
Kuijper van het PON gestart met een
werkgroep voor de opstelling van het
IDOP. Het werd vooral niet omkijken
maar vooruit zien.
Vanaf 008 werd aan 11 projecten
gewerkt. Deze zijn inmiddels met een
provinciale subsidie van 1 miljoen
euro en cofinancieringen allemaal
uitgevoerd.
De projecten waren: de aanleg van
een fietspad, de herinrichting van
het plein Smitseind, de multifunctionele
accommodatie ‘De Smis”,
de ontmoetingsplek ‘Waterhof’, een
ontmoetingsplek voor jongeren,
speelterreinen, inventarisatie van
woonwensen van ouderen en jongeren
en de integratie en samenwerking
van de gemeenschap Duizel met
woongemeenschap Donksbergen.
Ook kwam er een bibliotheekpunt
voor de basisschoolleerlingen. De
dorpsraad ‘Leefbaarheidsgroep Zorg
om Duizel’ werd opgericht en werd
er bij de gemeente de functie van
dorpsconsulent ingevoerd.
Wat heeft het IDOP gebracht?
In de eerste plaats is de waardering
van gemeente naar burgers en omgekeerd
toegenomen, aldus de beide
heren van de dorpsraad. Wat vooral
hoog scoort is de toename van de
ontmoeting en de sociale cohesie
in het dorp. De nieuwe multifunctionele
accommodatie waar jong en
oud elkaar ontmoeten draagt daaraan
belangrijk bij. Het is een voorziening
die aanzet tot integraal denken en gebruik
maken van de mogelijkheden,
die variëren van muziek maken, spelcomputeren,
de jeugdsoos en andere
activiteiten voor verenigingen in het
dorp tot een eetpunt voor ouderen.
Ook wordt er heel vooruitstrevend
over de dorpsgrens heen gekeken.
Zo is er lang voor de komst van het IDOP
samen met Hoogeloon bijvoorbeeld een
scoutinggroep ontstaan. Heel bijzonder
is de samenwerking en de integratie
met ‘Donksbergen’, een woonlocatie
van Lunetzorg voor mensen
met een verstandelijke beperking.
Ontmoetingsplek ‘Waterhof’
De bewoners worden betrokken bij
de dorpsactiviteiten, zijn lid van de
voetbalvereniging en maken gebruik
van de speciaal daarvoor aangepaste
blokhut van de scouting. Ook wordt
er jaarlijks gezamenlijk een kersttocht
georganiseerd door het dorp.
Evenals veel dorpen vergrijst ook
Duizel. Cijfermatig valt dit niet zo op
vanwege verhuizing op hogere leeftijd
van een aantal ouderen naar het verzorgingshuis
in Eersel. Er is een forse
toename van het aantal zogenaamde
‘jongere ouderen’.
Er is een CPO in voorbereiding voor
het gebied Duizel Noord, voor starters
en zo mogelijk senioren. Ouderen
hebben een sterke voorkeur voor het
wonen in het centrum, wordt gezegd.
De vraag doet zich voor of senioren
verhuizen naar een wijk die verder
weg ligt en waar ook een hogere huur
wordt gevraagd. De huidige seniorenwoningen
dateren uit de jaren vijftig
en behoeven dringend renovatie.
Duizel is blij met de eigen parochiekerk
met een sluitende exploitatie.
De pastor is werkzaam in twee parochies.
Gemeente/ Dorpsraad
Het contact met de gemeente is door
het IDOP verbeterd. De Dorpsraad
is met vier personen onderbezet en
behoeft uitbreiding, naar minimaal vijf
personen. Er is twee maal per jaar
overleg met het college van B&W en
men houdt twee maal per jaar een
openbare bijeenkomst. Het bestuur
vergadert maandelijks. Duizel en de
dorpsraad zijn heel blij met de uitvoering
van het IDOP die veel bijdraagt
aan de leefbaarheid en de sociale
structuur en cohesie van het dorp.
Met deze positieve conclusie wordt
met dank aan de beide bestuursleden
het interview afgesloten.

Leefbaarheid is:
Innovatie, Participatie, Bereikbaarheid,
Sociale Cohesie, Zelfsturing, Improvisatie
De nieuwe provinciale beleidsnota
voor 2012-2015, Leefbaarheid@Brabant
(L@B) straalt een
sterke ambitie uit. De doelstelling
van de beleidsnota L@B is de
versterking van het zelforganiserend
vermogen van overheden,
burgers en maatschappelijke
partners, voor het oplossen van
concrete leefbaarheidsvraagstukken.
Partijen worden uitgenodigd
tot innovatieve partnerschappen.
Ook de provincie wil graag door
anderen worden uitgenodigd.
Met Leefbaarheid@Brabant wordt
gekozen voor een nieuwe werkwijze,
waarin de organisatie en
samenwerking van eerstverantwoordelijke
partijen in de regio’s
centraal staat. Die partijen nodigen
elkaar (en de provincie) uit
om door samenwerking te komen
tot oplossingen voor demografische
veranderingen, binnen de
kaders zoals die in deze nota zijn
vastgelegd.
De VKKNB neemt die uitnodiging
graag aan en wij hebben daartoe
ook al initiatieven genomen.
Zo hebben wij al vanaf 2002 de
zelforganisatie op dorpsniveau
gestimuleerd, door te gaan
werken met een coöperatieve
structuur. Maar dan wel met lokale
initiatieven en dicht bij de
mensen, zoals op het gebied van
de zorg, dorpswinkel en onlangs
nog met het Breedband Manifest.
En het werkt, maar pas op voor
de hype. Niet alles is geschikt om
op die wijze aan te pakken! Elke
kern heeft zijn eigen identiteit en
zijn eigen cultuur: dus het vergt
maatwerk. Ook hebben wij het
initiatief genomen om BrabantLab
op te zetten, een samenwerking
tussen onverwachte partners.
nummer 3 - september 01
Innovatieve ideeën, zoals die
nu al bestaan, worden samengebracht
en gecombineerd.
VKKNB gaat BrabantLab dit
najaar organiseren. Alle organisaties
die actief zijn op gebied
van leefbaarheid worden uitgenodigd
om mee te doen en in
koppels vernieuwende innoverende
projecten te presenteren.
Het resultaat daarvan versterkt
de eigen zeggenschap over de
leefbaarheid en draagt bij tot het
behouden en versterken van de
sociale cohesie in de dorpen. Het
vormen van zulke samenwerkingen,
Strategische Allianties
noemen wij die, is momenteel
in volle gang.
Op 17 november 2012 bent u
uitgenodigd om kennis te nemen
van BrabantLab, waarbij de
mogelijkheden van zelfsturing,
eigen initiatieven en burgerparticipatie
worden gepresenteerd.
Toekomstvisie
Voor de komende jaren heeft de
VKKNB een aantal taakgebieden
geformuleerd. Binnen deze
taakgebieden worden ontwikkelingen
benoemd en speerpunten
aangegeven die toekomstgericht
zijn en daarmee richtinggevend
voor de komende jaren.
Het gaat om de volgende taakgebieden
en bijpassende kernwoorden:
1.
2.
3.
participatie (zelfsturing, ontmoeting,
binding);
leefbaarheid, oftewel, wonen,
werken en leven (sociale cohesie,
voorzieningenniveau,
infrastructuur, fysieke en
digitale bereikbaarheid, economische
ontwikkelingen);
samenwerking (nieuwe netwerken,improvisatiemaatschappij).
Wij komen met voorstellen voor
projecten om hieraan invulling
te geven, samen met maatschappelijke
partners. Daarmee
ondersteunen wij de provinciale
doelstelling door het versterken
van het zelforganiserend vermogen
van regionale netwerken.
Ook de oplossing van leefbaarheidsvraagstukken
als gevolg
van demografische ontwikkelingen
hoort hierbij.
We moeten echter een ding
goed in de gaten houden: wat
kan op dorpsniveau moet dáár
gebeuren en moeten we niet
omwille van het regionale beleid
de uitwerking op grotere schaal
willen dwingen. Je ziet het aan
de scholen, de woningcorporaties
en ook de thuiszorg: regionaal en
groot is niet allesmakend!
Als we onze taakgebieden verder
uitwerken en uitvoeren, dan kunnen
we samen de leefbaarheid voor de
periode 01 - 015 zeker versterken.
Wij kunnen met meer dan 1000
vrijwilligers in de dorpsraden, en een
veelvoud daarvan in werkgroepen,
dit beleid mede gestalte geven. De
kernen van het Brabantse platteland
zijn er klaar voor.

Impact op dorpsbewoners
door het opheffen van parochies en sluiting van kerken
Keuze: Sociale Structuur
behouden of afbreken
Opheffen van parochies en daarmee
gepaard gaande kerksluitingen hebben
een enorme impact op de dorpsbewoners.
Afgelopen maanden werd
het langzaam duidelijk: hele stukken
van Brabant worden afgesloten van
de sociale zorg en de mogelijkheid
om samen een parochiegemeenschap
te zijn.
Eigen parochie
Al een eeuw of nog langer hebben de
bewoners van het platteland ervoor
gezorgd dat zij in hun eigen dorp een
parochie vormden met een kerk die
zij zelf hebben betaald en vaak met
eigen handen hebben gebouwd. De
pastoors en kapelaans werden onderhouden
door de parochianen. Van
de slacht ging het beste stuk vlees
naar de pastoor, ook al hadden de
mensen zelf nauwelijks te eten. Deze
historische feiten lijken de bisschop
en hulpbisschoppen van het Bisdom
Den Bosch te zijn vergeten. Onze nog
in leven zijnde ouderen zeker niet!
Eigen identiteit
Wij als kleine kernen weten als geen
ander dat de eigen identiteit van een
dorp een enorme binding geeft. Dorpsbewoners
geven om elkaar en hebben
wat voor elkaar over. Dat hebben ze
van hun ouders en grootouders meegekregen
in de opvoeding. Dat zit in
hun genen. Op de droge zandgronden
van Brabant waren het de arme boeren
die het voedsel voor hun gezinnen
moesten verbouwen. Zij hadden het
niet breed maar de gemeenschap gaf
steun aan elkaar. Buren hielpen elkaar
bij tegenslagen en in nood. Toen heeft
Pater van den Elsen een meesterstunt
bedacht om coöperaties te gaan vormen
om elkaar te helpen. Vaak was
de dorpspastoor de mede-initiator om
die op te zetten.
Sociale cohesie
In de huidige tijd is de leefomstandigheid
van de plattelandsbewoners
gelukkig sterk verbeterd maar er
is nog steeds sociale samenhang.
Dorpsbewoners helpen elkaar en de
parochiekerk is het centrale punt van
de gemeenschap, een baken in het
dorp. Echter de kerk heeft niet meer
alleenzeggenschap over hoe hun
parochianen de religie beleven en
ondergaan. Het tweede Vaticaanse
Concilie heeft zeker bijgedragen aan
een nieuwe wijze van geloven. In
deze tijd van technologische ontwikkeling
en communicatie staan ook de
dorpsbewoners op een andere wijze
tegenover de kerk. Zij verwachten
dat de kerk aansluit bij nieuwe ontwikkelingen,
maar vinden de sociale
structuur vanuit de kerk nog steeds
van groot belang.
Door de sociale structuur te blokkeren,
zoals nu dreigt te gebeuren door
fusies van parochies, breekt men in
heel korte tijd deze structuur af en zet
er niets voor in de plaats. Met andere
woorden: het Bisdom vervreemdt zich
van zijn parochianen. Wij hebben
tientallen reacties gekregen vanuit de
parochies die vragen stellen en die
worden afgescheept met onduidelijke
algemene uitspraken. Er zijn delen
van Brabant die nog niet zover zijn
gevorderd maar deze hebben wel al
het consigne gekregen, als ware het
een Pauselijk Decreet, om toch maar
eens op te schieten.
Binnenkort hebben wij een gesprek
met de hulpbisschop en wij hopen,
samen met hem, een oplossing te
vinden voor de problematiek die momenteel
in de kerkdorpen ontstaan
is, door de dreiging van opheffen van
parochies.

Samenwerken voor identiteit
van kleine kernen
De eerste helft van de 1ste eeuw
zal ontegenzeggelijk de geschiedenis
ingaan als de periode van de fysieke
ontkerkelijking van Nederland. Het
proces, dat vanaf de zestiger jaren
van de 0ste eeuw is ingezet, heeft
er achtereenvolgens toe geleid dat er
daadwerkelijk minder christelijke gelovigen
in ons land zijn er minder kerken
nodig waren om de afnemende
schare volgelingen van eucharistievieringen
en gewenste sacramenten
te voorzien, de opbrengsten van de
kerkgelden, bedoeld voor het onderhoud
van kerk en herder, snel in omvang
terugliepen en neogotische en
moderne kerken in stedelijke wijken
reeds werden gesloopt.
Het is waarschijnlijk een onomkeerbaar
proces met als gevolg dat het
instituut kerk ook in de komende decennia
op de reeds ingeslagen weg
zal voortgaan. Dat zal onmiskenbaar
tot gevolg hebben dat het noch in
herderlijk opzicht, noch in ruimtelijk
opzicht, nodig is om kerkgebouwen
in stand te houden. Er zijn te weinig
gelovigen en zij brengen te weinig
middelen bijeen om alleen al het
onderhoud van een kerkgebouw te
kunnen bekostigen.
In het geval van monumentale kerken
komen daar eventueel nog de restauratiekosten
bij die uit eigen middelen
moeten worden betaald omdat ze
niet geheel of gedeeltelijk subsidiabel
zijn. In de afgelopen decennia werden
nog kerken afgebroken die vooral in
urbane gebieden stonden en veelal
gebouwd waren na de katholieke
wederopstanding in het midden van
de 19de eeuw. Er komt een moment
dat deze tendens wordt omgebogen
en dat er ook kerken zullen verdwijnen
op het platteland. Het is zelfs
mogelijk dat monumentale kerken
op een gegeven moment dienen te
worden prijsgegeven aan de bittere
nummer 3 - september 01
werkelijkheid dat er én geen mensen
én geen financiën meer voorhanden
zijn om deze kerken open te houden.
Het geeft dan ook geen pas om een
bisdom hierop aan te kijken. Ook zij
zien met afgrijzen wat er gebeurt
en moeten de tering naar de nering
zetten. In veel gevallen betekent
het dat goede bouwgrond verkopen
financieel lucratiever is dan een kerk
open houden.
Er is ook een tussenweg die al enige
tijd wordt bewandeld: het vinden van
een nieuwe gebruiker voor het oude
gebouw. Zo kan een kerk worden omgebouwd
tot appartementencomplex,
bibliotheek, boekhandel, cultureel
centrum, gemeenschapshuis, kantoorunit,
supermarkt of theater. En er
zijn nog legio andere mogelijkheden.
Echter, ook aan deze mogelijkheden
zijn grenzen, zowel in fysieke zin (wie
wil er twee culturele centra?) als in
financieel opzicht. De laatste optie is
het definitieve slopen van het kerkgebouw.
Waar dat in stadswijken nog
wel aanvaardbaar kan zijn, betekent
het voor plattelandsgemeenten vaak
de doodsteek voor de identiteit van
het betreffende dorp.
De oplossing is niet om met een opgeheven
vingertje naar een schuldige
te zoeken, maar door zo veel mogelijk
stakeholders bij elkaar te krijgen die,
met begrip voor ieders standpunt,
plannen voorbereiden om deze dreigende
identiteitscrisis te voorkomen.
Naast de vereniging Kleine Kernen
Noord-Brabant en de Monumentenfederatie
Noord-Brabant zouden
hierin vertegenwoordigd moeten zijn
het bisdom, ondernemers, financieel
deskundigen, potentiële geldschieters,
projectontwikkelaars, creatieve
geesten en toekomstige gebruikers.
Alleen gezamenlijk zijn we in staat
om iets te doen aan het gevreesde
doemscenario.

BrabantLab, netwerk voor sociale innovatie
De vereniging kleine kernen noord-brabant, Zet, provincie Noord-Brabant,
Provinciale Raad Gezondheid, PG-Raad, BVWO en ’t Heft organiseren,
in navolging van LimburgLab, op zaterdag 17 november 2012 Brabant-
Lab! Het betreft een plan om op het terrein van leefbaarheid in de kleine
kernen, creatieve, vernieuwende samenwerkingsprojecten tot stand te
brengen tussen niet voor de hand liggende partners. Zo komen oplossingen
tot stand voor bestaande (hardnekkige) problemen. Dus geen
praatdag maar een doe-dag: verrassend, gedurfd en vernieuwend!
Het initiatief is ingegeven door het besef
dat veranderingen in onze samenleving
zo snel gaan dat het werken en
denken vanuit de gebruikelijke kaders
en verhoudingen niet meer volstaan
om de problemen van de toekomst
het hoofd te bieden. Het projectmatig
aangaan van vernieuwende en verrassende
samenwerkingsverbanden
wordt vanuit dat perspectief steeds
noodzakelijker.
Doelen
Om te komen tot een nieuwe aanpak
voor complexe vraagstukken op het gebied
van leefbaarheid op het platteland,
zullen alle betrokkenen op een andere
manier moeten kijken en denken. Inwoners
kunnen voor veel leefbaarheidsproblemen
oplossingen bedenken. Bij
complexe vraagstukken kunnen zij ook
ondersteuning gebruiken.
Het gaat dan om zaken als:
• met uiteenlopende organisaties
samenwerken aan oplossingen
voor een concreet vraagstuk;
• de kennisontwikkeling bij de
dorpsraden bevorderen door
op een andere manier naar een
probleem te kijken;
•
delen van kennis bij de aanpak
van complexe vraagstukken
door organisaties en dorpsraden
en het op bredere schaal
toepassen.

Glasvezel bereikbaar
voor kleine kernen en buitengebied
In Kernkracht hebben wij u laten
weten dat de VKKNB deel uit maakt
van de stuurgroep Breedband
Manifest Brabant. Daarbij hebben
wij u inzicht gegeven in de achtergrond
en doelstelling van de
stuurgroep.
Kort gezegd is die doelstelling een digitaal
netwerk voor ieder huishouden
in Noord-Brabant. Dat netwerk moet
open zijn. Dat wil zeggen dat alle
dienstverleners gebruik kunnen maken
van het netwerk. De geautomatiseerde
diensten moeten toegankelijk
zijn voor alle inwoners van Brabant.
Het moet betaalbaar zijn.
Er zijn inmiddels grote stappen
gezet om tot realisatie van die doelstelling
te komen. Mede dankzij de
activiteiten van de stuurgroep heeft
Gedeputeerde Staten het voortouw
genomen om geheel Brabant digitaal
op de kaart te zetten. Daarbij wordt
digitale dienstverlening gestimuleerd
en is een krachtig (glasvezel) netwerk
noodzakelijk.
De startnotitie is op 31 augustus
voorgelegd aan de commissie EZ
van Provinciale Staten. Het is een
ambitieus plan waarbij ruime middelen
ter beschikking komen voor
ontwikkeling van digitale diensten en
financieringsmogelijkheden van het
aan te leggen netwerk. Behalve de
middelen van de Provincie kan later
ook een beroep gedaan worden op
Europese middelen. Europa overigens,
dat digitalisering van iedere
Europeaan als speerpunt heeft. Daarnaast
zullen gemeenten en andere
maatschappelijk organisaties ook
aangesproken worden.
De VKKNB staan achter deze ontwikkeling.
Wij zien een sterk digitaal
netwerk als een voorwaarde om
economische ontwikkelingen op het
nummer 3 - september 01
platteland te bevorderen. Leefbaarheid
van de kleine kernen is nauw
verbonden met het buitengebied. Op
dit moment ontstaan er veel locale
initiatieven onder andere op het gebied
van gezondheid, zorg en energie
waarbij samenwerking, kennisuitwisseling
en solidariteit gevraagd wordt.
Digitale dienstverlening en een adequaat
netwerk zijn daarbij van vitaal
belang.
Wij zijn de laatste maanden regelmatig
benaderd door dorpsraden en
andere bewoners uit de kleine kernen
en het buitengebied. Men vraagt
ons wat wij kunnen doen om ook de
mensen in het buitengebied mee te
nemen in deze ontwikkelingen. De
burgers van de kleine kernen en het
buitengebied kunnen daarin heel
veel betekenen. Vooral door uit te
dragen naar elkaar maar vooral naar
de politiek dat het platteland dezelfde
mogelijkheden wenst op het gebied
van digitale dienstverlening als de
overige burgers van Brabant.
Wij zijn blij dat wij door onze bijdrage
in de stuurgroep Breedband Manifest
Brabant betrokken worden bij de
verdere invulling van de randvoorwaarden.
Maar wij hebben uw steun
nodig om politiek en maatschappij te
overtuigen van nut en noodzaak van
deze voorziening.
Daarom roepen wij u op om het
onderwerp bij u op de agenda te
zetten. Daar waar het nog nodig is
probeer het ook op de agenda van
de gemeente, politieke partijen en
andere maatschappelijke organisaties
te krijgen.

Ons Dorp Wernhout Wonen/bouwen
Jonge mensen die in Wernhout zijn
opgegroeid moeten een vrije keuze
Wernhout is één van de vijf kernen
van Zundert waar momenteel onder
de bevolking een grote drang is om
de leefbaarheid in stand te houden en
te verbeteren. Het dorp kenmerkt zich
als doorgangsroute naar het zuiden
via de ‘Route Napoleon’. Tot de komst
van de E19 was Wernhout, samen
met het Belgische Wuustwezel, een
welvarende grensplaats. De stichting
Dorpsraad Wernhout is in de zomer
van 009 opgericht om de belangen
die er leefden te inventariseren en
met kracht te vertegenwoordigen bij
de politiek. In 011/ 01 is er een
IDOP gemaakt, waarin de wensen
van de bevolking zijn geïnventariseerd.
Inmiddels heeft de Gemeente
Zundert daaraan haar goedkeuring
verleend en hoge prioriteit toegekend
aan onder andere; woningbouw, een
MFA en verfraaiing van de dorpskern.
Zo is er meer aandacht ontstaan
voor:
Duurzaam
Wonen in een klein dorp als Wernhout
heeft grote voordelen. Het brengt
mensen nauwer tot elkaar, waardoor
een hechte samenleving ontstaat.
Om dit in stand te houden is het voor
de inwoners erg belangrijk dat er continu
geïnvesteerd wordt in duurzame
projecten. Projecten in de vorm van
sociale voorzieningen, woningbouw,
verkeersveiligheid, verenigingsleven
en recreatie. Door hier steeds weer
aandacht aan te besteden behouden
we, of nog beter, verhogen we de leefbaarheid
van Wernhout zowel voor de
korte, als ook de langere termijn.
Sociaal
Sociale voorzieningen moeten er voor
zorgen dat de leefomstandigheden
én voorzieningen voor alle leeftijden
op een zo hoog mogelijk niveau aanwezig
zijn.
• er is meer aandacht voor een
leefbaar dorp met zaken als
wonen, werken, recreatie, verenigingsleven
en vrijwilligerswerk.
Een evenwichtige leeftijdsopbouw
is hiervoor noodzakelijk.
We moeten er voor waken dat
zowel de jongeren, maar ook
ouderen in Wernhout kunnen
blijven wonen.
• er is dus aandacht voor onze
kinderen in alle leeftijdsgroepen
op het gebied van scholing, naschoolse
opvang, begeleiding,
sport en cultuur.
• er is dus aandacht ook voor de
ouderen, zodat zij voldoende
gelegenheid hebben om, al dan
niet in verenigingsverband, hun
leven waardevol in te kunnen
blijven vullen.
•
een multifunctioneel centrum
en/of dorpshuis ingericht naar
eisen van deze tijd is daarbij
onontbeerlijk.
kunnen maken om hier te blijven
en zich hier te vestigen. Naar verwachting
zal ongeveer 1 op de 4
jonge inwoners hiervan gebruik willen
maken.
Ook voor mensen met een historische
en/of economische binding met Wernhout
zou er voortdurend gelegenheid
moeten zijn, zich hier ook daadwerkelijk
te kunnen vestigen. Ook mogen
we zeker onze ouderen niet vergeten.
Voor hen dienen seniorenwoningen
naar de eisen en inrichting van de
huidige tijd beschikbaar te zijn. Het
is ondenkbaar dat onze ouderen
genoodzaakt zijn om een verhuizing
naar buiten Wernhout te moeten
aanvaarden.
Om al deze mensen hiertoe gelegenheid
te geven zullen er dan ook in zowel
huur- als koopcategorie en verdeeld
naar behoefte, voortdurend starterswoningen,
halfvrijstaande en vrijstaande
woningen, maar ook seniorenwoningen
beschikbaar moeten zijn.
Naast woningbouw zal het beheer en
onderhoud van de woonomgevingen
zoals straten, pleinen, fiets- en voetpaden,
speelterreinen, openbare verlichting
en openbaar groen up-to-date
dienen te zijn.
Groen en fleur mag/moet meer opvallend
in straat en op pleinen aanwezig
zijn. Dit alles zal er toe bijdragen dat
Wernhout uitnodigend zal zijn om in
te wonen.
Werken/economie
Er moet voldoende gelegenheid zijn
voor ondernemers (inclusief onze
vele kwekers en tuinders) om zich
te vestigen of om uit te breiden. Zij
zorgen immers voor de noodzakelijke
werkgelegenheid. Het gehele
buitengebied dient goed bereikbaar
te zijn. Inrichting is belangrijk, maar
ook onderhoud van wegen en bermen
is hierbij onmisbaar.

Werken met professionele vrijwilligers werkt!
Op 12 mei jongstleden heeft de Kaderdag van de LVKK en provinciale
VKK’s plaatsgevonden in Zelhem (Gelderland). Ook het kader van de
VKKNB was hierbij vertegenwoordigd. Na ontvangst door de VKK
Gelderland in het Streekhuus werd een uiteenzetting gegeven over het
centrale thema van de dag: De Professionele Vrijwilliger.
De professionele vrijwilligers Ingrid Blom en Peter Waterkoort
Twee professionele vrijwilligers aan
het woord: Ingrid Blom en Peter Waterkoort.
Beiden actief in de provincie
Gelderland als procesbegeleider van
de VKK Gelderland. Daar waar in Gelderland
gewerkt wordt aan het maken
van dorpsplannen worden vrijwilligers
als Ingrid en Peter ingezet om dit
gehele proces te begeleiden.
Waarom een dorpsplan?
Een dorpsplan is bedoeld om de
leefbaarheid van het dorp en de
omgeving te behouden danwel te
verbeteren. Een stevig dorpsplan is
de resultante van een proces, waarin
zoveel mogelijk bewoners met elkaar
komen tot een gezamenlijke dorpsvisie.
Hiermee geeft het dorpsplan
antwoord op de vraag: welke kant willen
we de komende jaren op? In het
samen nadenken over de toekomst
van het dorp kan het gaan om diverse
onderwerpen als verkeersveiligheid,
woningbouw, werkgelegenheid, cultuur,
sociale samenhang, toerisme
of middenstand. Voor alle belangrijke
nummer 3 - september 01
onderdelen zullen de bewoners een
standpunt moeten bepalen en dat
leidt tot de uiteindelijke dorpsvisie
die breed gedragen wordt. Deze visie
wordt op haar beurt vertaald in het
dorpsplan, dat een handig instrument
is om op de beleidsagenda van diverse
instanties te komen en om snel
in te kunnen spelen op maatschappelijke
ontwikkelingen.
Het te komen tot een breed gedragen
dorpsvisie en dorpsplan?
Dit begint bij het organiseren van
bewonersbetrokkenheid, van jong tot
oud en zo veel mogelijk bewoners.
Gestreefd wordt naar een zo breed
mogelijke afspiegeling van dorpsbewoners,
die samen een plan maken
voor hun dorp. En omdat elk dorp
anders is, is geen enkel dorpsplan
hetzelfde.
Omdat het organiseren van bewonersbetrokkenheid,
het samen praten
over het dorp en het maken van
plannen klussen zijn die je niet even
op een namiddag uitvoert, wordt er
in Gelderland gewerkt met vrijwillige
procesbegeleiders als Ingrid en Peter.
Het zijn getrainde vrijwilligers, die
naast hun baan op vrijwillige basis het
dorp ondersteunen en volgens een
bepaalde methodiek werken, ontwikkeld
door de VKK Gelderland.
De vrijwillige professionals komen in
beeld zodra de voorfase is doorlopen:
een dorpsraad of dorpsbelangenorganisatie
heeft bij de VKK kenbaar
gemaakt een dorpsplan te willen
maken, er is hiertoe een werkgroep
gevormd en er is inhoudelijk en financieel
draagvlak voor het maken van
het dorpsplan bij de gemeente. Is aan
deze voorwaarden voldaan, dan kijkt
de VKK Gelderland in haar vrijwilligerspoule.
Een match wordt gemaakt
tussen het dorp en de inzet van twee
vrijwillige procesbegeleiders. Procesbegeleiders
worden altijd in duo’s
ingezet om elkaar te versterken en
worden nooit gekoppeld aan het dorp
waar ze woonachtig zijn. Pas wanneer
alle stappen zijn doorlopen en het dorp
startklaar is om tot uitvoering van het
dorpsplan over te gaan, stopt de procesondersteuning
aan het dorp. Wel
zal gevolgd worden of een en ander
goed verloopt. De ervaring leert dat het
proces om te komen tot een dorpsplan
gemiddeld een jaar duurt.
Wat beweegt mensen om zich
vrijwillig in te zetten?
Diverse redenen worden genoemd:
uitdaging, ervaring opdoen, bezig
zijn met burgerparticipatie, het staat
goed op je cv, je leert andere mensen
kennen, et cetera. Niet alleen
de vrijwillige procesbegeleiders zien
waarde in hun vrijwillige inzet, maar
ook de VKK’s zien hier voordelen: het
past binnen het huidige beleid waarin
een beroep wordt gedaan op de eigen
verantwoordelijkheid van burgers.
Hiermee wordt een goede voorbeeldfunctie
getoond. Bovendien, in tijden
van schaarse middelen, is met de
inzet van vrijwilligers nog heel veel
wél mogelijk.
>>>
9

Ook aan de ondersteuning zelf zitten
voordelen: de procesbegeleiders hebben
een frisse blik, zijn onafhankelijk
en partij overstijgend, ze hebben
knowhow en achtervang ondermeer
door hun relatie met de VKK. Maar
men ziet ook een aantal nadelen. Zo
is het als vrijwilliger lastiger om zakelijke
afspraken te maken. Tevens is
het moeilijk om de planning goed in te
schatten, ook omdat deze afhankelijk
is van de vraag van het dorp.
Hoe komen we aan vrijwilligers?
Hiertoe voert de VKK Gelderland
een actief beleid: actieve werving
door middel van het uitzetten van
vacatures op hogescholen, universiteiten,
meldpunten vrijwilligerswerk,
nieuwsbrieven en websites. Zodra op
een vacature is gereageerd, volgt een
intakegesprek. Bij wederzijds goedvinden
volgt de kandidaat de training.
waarna in een persoonlijk gesprek
beslist wordt of de kandidaat zich
gaat inzetten als procesbegeleider.
Als dit het geval is, maakt de nieuwe
vrijwilliger deel uit van de vrijwilligerspoule
en gaat hij of zij deelnemen
aan de terugkomdagen om kennis en
kwaliteit up to date te houden en om
ervaringen uit te wisselen.
Naast het actief werven, trainen en
faciliteren, zet de VKK Gelderland
ook in op een andere koers om het
voor vrijwilligers aantrekkelijk te
maken: het verbreden van taken.
Naast procesbegeleiding kunnen
vrijwilligers ook gaan assisteren bij
Onze buurman
Stampersgat is de kleinste kern van
vijf waaruit de gemeente Halderberge
is ontstaan, ná de gemeentelijke
herindeling in 1997. Het 1191 zielen
tellende dorpje aan het riviertje de
Dintel is letterlijk en figuurlijk gelegen
onder de rook, onder enorme witte
stoomwolken tijdens de bietencampagne,
van onze buurman Suiker
Unie Dinteloord. Als een soort Tom
Tom wijst deze gigantische ‘vinger’
ons al van verre de weg naar de fabriek
en naar Stampersgat en net als
Kuifje en Bobby, onlosmakelijk aan
elkaar verbonden.
Gouden eeuw
Historisch gezien is onze ’buurman’
enorm gegroeid. In vele opzichten.
Was het een eeuw geleden een van
de vele ‘regionale’ suikerfabrieken in
de westhoek van Noord Brabant, nu
is het landelijk een van de twee grote
productielocaties op het landelijk
‘suikerbord’. In de jaren 60 werkten
er in de drie ploegendienst 1500
mensen, waarvan heel veel inwoners
uit Stampersgat. Het was de ‘Gouden
eeuw’ voor de leefbaarheid van het
dorp. We hadden toen zeven kroegen
en evenzovele winkels, nu van
Van links naar rechts: Antoon Koevoets correspondent , Paul Hagens en plantmanager Luc
Kroes beiden namens Suiker Unie
evenementen en grotere projecten
als het Plattelandsparlement, kunnen
zij gaan optreden als gesprekleider bij
bijeenkomsten, optreden als reporter
bij de kleine kernen koerier of kunnen
zij ambassadeur worden van de
VKK. Voor elk wat wils! En zoals dit
geldt voor de dorpen met hun unieke
dorpsplannen, zo geldt dat ook voor
vrijwilligers. Dat werkt!
Ook de VKKNB gaat zich actief inzetten
op het ontwikkelen van dorpsvisies
en dorpsplannen. Bent u hierin
als dorpsraad geïnteresseerd en wilt
u hiermee actief aan de slag, neem
dan contact op met het secretariaat:
info@vkknoordbrabant.nl >
10 nummer 3 - september 01

Prinsenland, een industrieterrein
van bruto ongeveer 70 ha en 70
ha bruto glastuinbouw wat ontwikkeld
wordt op minimaal 1 km van de
dorpskern. Hoewel de fabriek formeel
op grondgebied van de gemeente
Steenbergen ligt, liggen er drie gemeenten
binnen de invloedssfeer van
het AFC: Halderberge, Steenbergen
en de gemeente Moerdijk. Eigenlijk
is na het afblazen van ‘Moerdijkse
Hoek’ de aandacht meteen verlegd
naar de open polders van Dinteloord
en Prinsenland. Al tijdens de eerste
stapjes in de procedures rond de planologische
goedkeuring van het AFC,
is de Samenstichting Stampersgat,
inmiddels een dorpsraad in spe, via
een klankbordgroep betrokken bij de
invulling van de toen nog prachtige
open polders van ‘Nieuw Prinsenland’.
Op deze wijze konden wij onze
inbreng kenbaar maken. We zaten
er bovenop en dat ging niet zonder
slag of stoot. Het AFC dat was nog te
doen, leverde ook kansen op voor ons
dorp, maar 70 ha glastuinbouw, daar
is men niet van gecharmeerd. Het is
dan ook een kolossale hoeveelheid
glas (haast een glazen stad) en wij
zijn bang dat dit pas de eerste stap
blijkt te zijn! De tijd zal het leren.
Burenraad
Na de provinciale goedkeuring stelden
de Suiker Unie, de Tuinbouw
Ontwikkelingsmaatschappij (TOM) en
provincie voor een ‘burenraad’ in het
leven te roepen. Voor de Samenstichting
nieuw en onbekend maar het
is een interactie tussen een aantal
partijen, de directe buren van Suiker
Unie en TOM. Ook de drie aangrenzende
gemeenten zijn van de partij,
evenals de provincie. Tijdens het gesprek
met Luc Kroes, plantmanager
van de suikerfabriek Dinteloord en
Paul Hagens, manager bedrijventerrein
Nieuw Prinsenland, werd er nog
eens nadrukkelijk op gewezen dat
de samenwerking en symbiose tussen
alle buren voor Suiker Unie van
essentieel belang is. Plantmanager
Luc Kroes benadrukt dat van beide
nummer 3 - september 01
Aart impressie van studio Vermeulen in verband met het plan van een parkachtig invulling van
de samenwerking tussen partijen
kanten in een vroeg stadium de problemen
moeten worden gesignaleerd,
waarbij het streven is om deze oplossingsgericht
aan te pakken. Met deze
burenraad, waarin twee mensen van
de Samenstichting zitting hebben, is
een uitgelezen mogelijkheid geschapen,
is de mening van Paul Hagens
en wordt door de Samenstichting
onderschreven.
Samenwerking en vertrouwen
Naarmate de tijd vorderde ontstond
er een vorm van samenwerking
en vertrouwen, ook met de andere
vertegenwoordigers, de drie dorpsraden
van Kruisland, Dinteloord en
Moerdijk. Erg prettig dat je op deze
wijze in de keuken mag kijken bij de
buren! Maar de insteek is toch om
samen een aantal zaken te realiseren
voor het dorp. Ik schets enkele
concrete voorbeelden waarover wij
als Samenstichting Stampersgat best
tevreden zijn over ‘onze buurman’.
In het kader van de realisatie van
het AFC worden er rondom de terreinen
en de glastuinbouwcomplexen
groene geluidswallen aangebracht.
Groene manchetten genoemd! Een
van de prettige gevolgen hiervan is
dat wij samen met de suikerfabriek
een parkachtig geheel toe kunnen
voegen aan de leefbaarheid van het
dorp. Het ligt pal naast ons sportpark,
wordt openbaar en past uitstekend
in het landschap. Dat is de eerste
‘winstpakker’. Maar er is meer.
Intermediair
Op verzoek van de bewoners aan
de Gastelsedijk West hebben wij als
intermediair onze diensten aangeboden
bij het verwerven van een strook
grond, eigendom van Suiker Unie, die
de mensen als groenstrook of siertuin
bij hun eigendom kunnen voegen. Het
is nog niet zover, want de gemeente
dient dit dan weer op te nemen als wijziging
in het bestemmingsplan, maar
het geheel ziet er positief uit. Zijn er
dan nog wensen? Meer dan genoeg!
Een aantal jaren geleden heeft de
Samenstichting een wandelpad
gecreëerd in nauwe samenwerking
met waterschap Brabantse Delta en
de Suikerunie. Het ligt aan de boorden
van het Mark- Vlietkanaal op de
grens tussen Kruisland, Dinteloord
en Stampersgat. Onze wens is om
ons Piet van Aken wandelpad uit te
breiden met de ‘groene manchetten’
die als geluidswal op de terreinen
van de suikerfabriek zijn aangelegd.
Maar, dit ligt gevoelig bij de directie,
veiligheid staat hoog in het vaandel
en mensen op het terrein toelaten
zonder hier weer extra maatregelen
voor te nemen is een brug te ver!
Maar wie weet, geduld is een schone
zaak en er komen nog allerlei andere
kansen langs.

Brabantse Dag van de Coöperatie
De Verenigde Naties heeft 01
uitgeroepen tot het jaar van de Coöperaties
met de volgende motivatie.
“De wereldwijde financiële en economische
crisis heeft de noodzaak
aangetoond van alternatieve financiele
instituties zoals coöperaties.(...)
Moedig alle stakeholders aan om
door te gaan met bewustwording
en het ontwikkelen van beleid om de
coöperatieve gedachte te versterken.
Door zich te richten op menselijke
waarden en solidariteit dragen cooperaties
werkelijk bij aan de bouw
van een betere wereld.”
Brabant is de bakermat van heel veel
coöperaties, waarvan een aantal
inmiddels op alle continenten actief
zijn. Tijd om de hier aanwezige kennis
over te dragen op inwoners en
bestuurders die de coöperatieve
KERNKRACHT is een uitgave
van de vereniging kleine kernen
noord-brabant en komt tot stand
met financiële ondersteuning
van de provincie Noord-Brabant.
Met medewerking van:
Maurice Geuskens
Johan Hendriks
Antoon Koevoets
Tiny Leenders v.d. Beuken
Wim van Lith
Harrie van der Loo
Elisabeth Noot-van den Heuvel
Wilma Numans
Marijke Timmermans
Realisatie:
Ursem Communicatie
vereniging kleine kernen
noord-brabant
Vincentiusstraat 10
Postbus 3078
5003 DB TILBURG
Telefoon: (013) 583 99 93
E-mail: info@vkknoordbrabant.nl
Website: www.vkknoordbrabant.nl
gedachte, en daarmee een betere
wereld, een warm hart toedragen.
Reden genoeg om voor u een Brabantse
dag van de Coöperatie te
organiseren. Samen met de Provincie
Noord-Brabant, DELA als lichtend
voorbeeld van een arbeiderscoöperatie
uit de eerste helft van de vorige
eeuw en de ZLTO als exponent van
coöperaties in de landbouw zijn wij tot
de conclusie gekomen dat overdracht
van kennis en ervaring belangrijk is.
Er ontbreekt vaak kennis en kunde.
De samenleving weet niet precies wat
een coöperatie betekent en inhoudt.
Bestaande en nieuwe coöperaties
moeten en kunnen van elkaar leren.
Ook ervaren coöperaties blijven bezig
om leden te informeren over het begrip
coöperatie en wat dat voor hen betekent.
Tegelijkertijd brengen de jongste
zorgcoöperaties, energiecoöperaties
Agenda 2012
Donderdag 09 oktober:
Algemene bestuursvergadering
Donderdag 11 oktober:
Dorpendag
Woensdag 17 okober:
Themabijeenkomst
Woensdag 14 november:
Algemene bestuursvergadering
Zaterdag 17 november:
BrabantLab
Woensdag 1 december:
Algemene bestuursvergadering
en uiteenlopende lokale initiatieven
weer andere dynamiek met bijbehorende
vragen en oplossingen.
Laten we op 31 oktober in het Provinciehuis
van Noord-Brabant deze
uitwisseling opstarten. Wij nodigen u
van harte uit hieraan deel te nemen.
Kijk voor meer informatie op:
www.brabant.cooperatiedag.nl.