Anatomie - Manon Vermeer

Anatomie
MANONVERMEER.NL
Muziek maken doe je met je hele lichaam. Het is wenselijk dat je als musicus leert;
- Hoe je lichaam functioneert.
- Welke spieren je moet gebruiken om je lichaam in balans te houden (balansspieren).
- Welke spieren je gebruikt bij het spelen van je instrument.
- Welke spieren je niet nodig hebt, en daarom moet ontspannen (passieve speelspieren)
Hoe beter je je balansspieren (lichaamshouding) beheerst, des te minder hoef je je speelspieren
te vermoeien.
De balansspieren zijn de voeten, de benen, de billen, de rug, de nek, het achterhoofd en de
buik (tot boven de navel bij blazers). Blazers moeten namelijk tijdens de ademhaling het
bovenste gedeelte van de buik kunnen aanspannen en loslaten. De spieren van het bovenste
gedeelte van de buik behoren bij blazers tot de actieve speelspieren.
Actieve speelspieren zijn de spieren van de armen, de handen, de vingers en de borst.
Passieve speelspieren zijn bijvoorbeeld de spieren boven de schouders. De spieren moeten
zoveel mogelijk ontspannen blijven tijdens het spelen.
Sommige spieren werken met elkaar samen en andere spieren werken in tegengestelde
richting. Spieren die in tegengestelde richting werken worden antagonisten genoemd.
Voorbeeld; als een gestrekte arm gebogen wordt, zijn de strekspieren om de elleboog de
antagonisten van de buigspieren die agonisten genoemd worden.
Agonisten en antagonisten werken in tegengestelde richting, maar ze werken heel nauw
samen en houden elkaar in evenwicht.
De romp
Botten, banden, ligamenten en spieren geven samen stevigheid en steun aan het lichaam. De
meeste botten worden door gewrichten en banden beweeglijk met elkaar verbonden. De
spieren zijn essentieel voor zowel de stevigheid van die verbinding als voor de bewegingen in
de gewrichten en de houding van het lichaam.
Er zijn ook botten die onbeweeglijk met elkaar verbonden zijn. Deze botten dienen ter
bescherming van kwetsbare organen. Bijvoorbeeld de schedel die de hersenen beschermd.
De wervelkolom is het centrale deel van het skelet en is opgebouwd uit zeven nekwervels,
twaalf borstwervels en vijf ledenwervels. De wervelkolom rust op het heiligbeen, dat linker
en rechter bekkenhelft aan de achterkant van het lichaam met elkaar verbindt.
Aan de voorkant worden de beide bekkenhelften door het schaambeen met elkaar verbonden.
www.manonvermeer.nl / info@manonvermeer.nl

MANONVERMEER.NL
De wervelkolom wordt behalve door banden en ligamenten overeind gehouden door de tegen
de wervels aanliggende strekspieren van de rug.
De wervelkolom kan worden ingedeeld in een nekwervelgedeelte, borstwervelgedeelte en een
lendenwervel gedeelte. De spieren in de nek- en lendenwervel gedeelte werken meestal
antagonistisch ten opzichte van de spieren van het borstwervelgedeelte. Dit betekend dat als
de strekspieren van het nekwervel en lendengedeelte samentrekt (waardoor een holle rug
ontstaat en het hoofd achterovergebogen wordt) de spieren van het borstwervelgedeelte zich
ontspannen, waardoor het borstkasgedeelte van de rug inzakt. Dit is een ongewenste
houding, omdat tussen de wervels uittredende zenuwen in de knel kunnen komen. De goede
houding tijdens het musiceren is de houding waarbij de lendenlordose en de neklordose iets
worden verminderd (verplaatsing van de lendenwervels en nekwervels in achterwaartse
richting) en het borstbeen naar voren wordt gebracht. Zo worden de houdingspieren in de
rug optimaal aangespannen en de werkspieren ontkoppeld van de houdingspieren.
De longen en het hart worden in de borstkas beschermd door botten met een beperkte
beweeglijkheid; de ribben. Alle ribben zijn aan de achterzijde doormiddel van kraakbeen
flexibel bevestigd aan de twaalf borstwervels en zijn van boven naar onderen in toenemende
mate naar beneden gericht.
De zeven bovenste ribben zitten aan de voorkant doormiddel van kraakbeen aan het
borstbeen. De drie volgende ribben zitten doormiddel van kraakbeen vast aan elkaar en aan
het kraakbeen van de zevende rib.
De elfde en de twaalfde rib zijn kleiner, en heten de zwevende ribben omdat ze aan de
voorkant niet vastzitten.
Tijdens de inademing gaan de ribben aan de voorkant naar buiten en omhoog, en aan de
achterkant alleen naar buiten.
De borstkas is een soort kubus met zes zijden; een bovenkant (diafragma), zijkanten
gevormd door twaalf ribben aan weerszijden, een voorkant bestaande uit het borstbeen en de
ribben, en een achterkant gevormd door twaalf borstwervels en de daaraan vastzittende
ribben.
Het middenrif, dat als een koepelvormige spier- en peesplaat de borstholte van de buikholte
scheidt, zit van achteren naar voren aan de laagste ribben vast. Het wordt strak getrokken
als het zich aanspant en nog strakker als de ribben naar buiten gaan.
Dan wordt de buikinhoud naar beneden geduwd en moeten de buikspieren zich ontspannen.
Hierdoor komt de buik een beetje naar buiten. Blazers moeten het bovenste gedeelte van de
buikspieren kunnen ontspannen, terwijl ze het onderste gedeelte van de buikspieren moeten
blijven aanspannen.
www.manonvermeer.nl / info@manonvermeer.nl

De apenhouding
MANONVERMEER.NL
- Breng vanuit de heupen het bovenlichaam met een rechte rug iets naar voren zodat de
hoek tussen romp en bovenbenen iets minder is dan honderd tachtig graden (als je staat) of
negentig graden (als je zit).
- Houdt hierbij de schouders ontspannen (niet optrekken).
- Kantel het bekken achterover en span de buik- en bilspieren aan.
- Breng de schouders iets naar achteren en trek op de rug de schouderbladen recht naar
beneden. Dit geeft een gevoel van spierspanning in de rug. Op deze manier kunnen de
balansspieren zich maximaal aanspannen en kunnen de rugspieren goed getraind worden.
- Laat de armen los bungelen zonder de spanning van de rugspieren helemaal los te laten.
Het borstbeen moet naar voren – en niet naar boven- gericht zijn.
Bij de apenhouding is dus het hele bovenlichaam vanuit de heupen een beetje naar voren
gericht. Het hoofd staat recht op de romp, waarbij het achterhoofd zich in het verlengde van
de wervelkolom bevindt.
Bij een staande houding moet je erop letten dat de voeten de meeste steun vinden op de bal
van de grote teen. Probeer op het midden van de voer te staan, met het gevoel dat je meer op
de hielen staat dan op de voorvoet. Zorg ervoor dat de hoek tussen voet en onderbeen ten
hoogste negentig graden is en houd de knieën flexibel, dus niet te gebogen en ook niet
overstrekt.
Bij de zittende apenhouding moet je goed op de zitknobbels zitten. De bolspieren hoeven
daarbij niet gespannen te zijn. Zet de voeten recht onder de knieën met een hoek van
ongeveer negentig graden tussen beven- en onderbeen en tussen voet en onderbeen. De hoek
tussen bovenbeen en romp moet iets kleiner zijn dan negentig graden. De rug moet gestrekt
zijn met het borstbeen naar voren. De schouders moeten ook een beetje naar achteren
getrokken worden en de armen los van het lichaam laten bungelen. Het hoofd moet recht op
de romp staan met de kruin als hoogste punt.
www.manonvermeer.nl / info@manonvermeer.nl