Terugblik van PRS-prijswinnaar Roy Versteegen In de ... - Ergoplan

In de prijzen
Terugblik van
PRS-prijswinnaar
Roy Versteegen
In 2006 heb ik de eerste PRS Ergonomie Prijs gewonnen met de inzending “De Comfortizer”.
Nu we drie jaar verder zijn en er een nieuwe PRS Ergonomie Prijs wordt uitgereikt, is aan mij
gevraagd om mijn ervaringen van het ontwikkelproces tot aan nu te beschrijven.
42
Wat is de Comfortizer?
De Comfortizer is een klein kastje in een auto, bus,
tram of taxi dat continu het reiscomfort van de
passagiers berekent. Het systeem doet dat door de
bewegingen van het voertuig in drie richtingen te
meten en op basis van een algoritme een waarde
te berekenen. Het systeem vergelijkt deze waardes
met referentiewaardes van versnellingen die het
comfortgevoel van mensen beïnvloeden. De informatie
wordt vervolgens draadloos verzonden naar
een display op het dashboard, zodat de bestuurder
direct feedback krijgt over het effect van zijn/
haar rijstijl door middel van een comfortscore. De
comfortscore wordt gepresenteerd door middel van
een grafische weegave, een weergave in getallen of
met auditieve signalen. Naast deze momentopnames
kan het comfortgevoel over een langere tijdsperiode
worden berekend, bijvoorbeeld per rit of per dienst.
Hierdoor leidt een noodingreep van een bestuurder
niet direct tot een lagere comfortscore als hij/zij
verder comfortabel rijdt. Alle gegevens kunnen worden
opgeslagen. Hierdoor is het mogelijk om het rijgedrag
achteraf te bekijken. In combinatie met GPS

PRS Ergonomie Prijs 2009
is online te volgen waar een voertuig zich bevindt en
hoe comfortabel de passagiers zich voelen.
Hoe is het tot stand gekomen?
Het Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam (GVB) heeft
een doelstelling dat passagiers tijdens het vervoer
zo comfortabel mogelijk kunnen reizen. Aangezien
er in de periode 2004-2005 nogal wat klachten door
passagiers werden aangegeven over het rijgedrag van
trambestuurders, was het tijd om die doelstelling
verder te concretiseren. Twee leidinggevenden van
het GVB hadden contact met een medewerker van
Comfortizer Company, een klein bedrijfje dat een
apparaat had ontwikkeld dat trillingen kon meten en
op basis daarvan het risico op reisziekte/discomfort
kon bepalen. Als vervolg op deze besprekingen is een
interne projectgroep samengesteld. Aan de projectgroep
namen deel:
• de initiatiefnemers, een manager vervoersondersteuning
en een lijnmanager;
• de directeur van de Comfortizer Company);
• de Ondernemingsraad van het GVB;
• verschillende trambestuurders (testrijders);
• medewerker kwaliteitsbeheer van het GVB;
• medewerkers technische dienst van het GVB;
• Arbodienst (ergonoom en A&O-deskundige).
Als ergonoom bij de Arbodienst ben ik gevraagd
om te adviseren over de praktische en optimale
toepasbaarheid van het apparaat in de trams. De
ergonomische input heeft bestaan uit een inhoudelijk
en een procesmatig deel. Met betrekking tot het
inhoudelijke deel is o.a. geadviseerd over de plaats,
hoek, grootte en vorm van de display, de presentatie
van de signaalgevers, de presentatie van de scores,
de verlichting en de mentale belasting. Het procesmatige
deel bestond uit het adviseren over en meewerken
aan de evaluatie- en bijstellingsmomenten
en de participatie van de bestuurders (testrijders en
gebruikersinput).
De Ondernemingsraad van het GVB is bij het project
betrokken omdat voor het slagen van het project en
de acceptatie van het eindproduct de medewerking
van de medewerkers van het grootste belang is. De
afdeling kwaliteitsbeheer is uitgenodigd omdat zij
ervaring hadden met het enquêteren van passagiers
en het de bedoeling was om het effect van het apparaat
(toename reiscomfort) te meten met behulp van
enquêtes.
Door deze brede aanpak waren alle benodigde disciplines
en deskundigheden in ruime mate aanwezig.
Omdat zowel vanuit de kant van de werkgever als
van de medewerkers mensen werden uitgenodigd,
ontstond al snel een open en transparante samenwerking.
Iedereen was van elkaars acties op de hoogte,
doelstellingen waren helder incl. de mogelijk- en
onmogelijkheden van het project. Mede hierdoor kon
er snel en open worden gecommuniceerd, wat de
voortgang en de kwaliteit van het project ten goede
kwam. Door de informele overlegcultuur was het
mogelijk om knelpunten snel en effectief op te lossen.
Het projectteam en het GVB werden gaandeweg
het project steeds enthousiaster over de mogelijke
effecten van dit apparaat:
• een groter reiscomfort voor de passagier, en
zodoende minder (ingediende) klachten,
• minder lichamelijke klachten van conducteurs en
bestuurders,
• minder ongevallen,
• minder energieverbruik (rustiger rijgedrag),
• betere onderlinge verhoudingen tussen conducteur
en trambestuurder (omdat kritiek op rijgedrag
door de conducteur op deze manier wordt
geobjectiveerd).
Na afloop is met de projectgroep geëvalueerd wat de
krachtige onderdelen van het project zijn geweest.
Hierbij kwamen de volgende punten naar voren:
• het transparante en informele karakter van het
project,
• het improvisatievermogen van de deelnemers,
• de overtuiging dat dit een succes kon worden en,
mede als gevolg daarvan, het enthousiasme en
doorzettingsvermogen van alle deelnemers,
• de behoefte aan vernieuwing en innovatie,
• het brede draagvlak binnen het bedrijf.
Wat heeft het winnen van de PRS
Ergonomieprijs mij gebracht?
Enige tijd na het winnen van de prijs ben ik vertrokken
bij het GVB en voor mezelf begonnen.
Mijn bedrijf heet Ergoplan (adviesbureau op het
gebied van arbeidsomstandigheden en ergonomie). Ik
gebruik het PRS-logo op mijn website (www.ergoplan.
Tijdschrift voor Ergonomie ■ jaargang 34 ■ nr. 5 ■ oktober 2009
43

info) en het onderwerp komt in acquisitiegesprekken
regelmatig terug. Daarnaast is er vanuit ergonomieland
regelmatig contact met mij geweest over het
hoe en waarom van de Comfortizer. Ik heb het altijd
erg leuk gevonden om over het project te praten en
zaken toe te lichten. Het gaf me een gevoel van ‘daar
heb je toch maar mooi aan meegewerkt en een topergonomieprijs
mee gewonnen’ en het heeft me mede
het extra vertrouwen gegeven om de uitdaging van
het zelfstandige werken aan te gaan. Het winnen van
de prijs zorgde er bovendien voor dat mijn netwerk
aan ergonomiecollega’s snel groter werd.
Wat heeft het het winnen van de prijs de
GVB gebracht?
Het winnen van de PRS Ergonomieprijs was voor het
GVB een leuke verrassing. Het bedrijf zat in zwaar
weer (de weg naar volledige zelfstandigheid en concurrentie
van andere vervoersbedrijven) en kon goed
nieuws goed gebruiken. Helaas was er net in die tijd
ook een probleem met een aantal GVB-bussen die
door de politie van de weg werden gehaald, waardoor
de afdeling communicatie het winnen van de prijs
niet ten volle heeft kunnen benutten. De Comfortizer
wordt nu gebruikt tijdens de introductie en lesperiode
van nieuwe trambestuurders. Het GVB heeft er
in 2006 een milieuprijs mee gewonnen, vanwege het
zuiniger rijden en verminderde slijtage. De trambestuurders
hebben het middel omarmd als hulpmiddel
om zo comfortabel mogelijk te rijden.
Hoe ging het verder met de Comfortizer?
Het concept was inmiddels verkocht aan een oudleidinggevende
van het GVB. Ik heb nog gedurende
één jaar meegedacht over andere toepassingsgebieden.
Zo heb ik geadviseerd aan een ambulancebedrijf
dat bezig was met het testen van de Comfortizer in
de nieuwe ambulances. Ik heb daar een artikel over
geschreven in het Tijdschrift voor Ergonomie (nummer
33/3, juni 2008).
We hebben nog allerlei andere toepassingsgebieden
voorgesteld:
• Veevervoer. Dieren zonder stress leveren beter
vlees. De Comfortizer is te koppelen aan GPS
waardoor de boer de zekerheid kan hebben dat
zijn vee op een comfortabele manier wordt vervoerd.
• Verzekeringswereld. Vervoer van kunst of kwetsbare
producten. De eigenaar of verzekeraar wil de
garantie dat er rustig is of word gereden.
• TomTom. Het rijden met een hogere comfortscore
betekent automatisch rustiger rijden, minder slijtage,
minder ongelukken. Hiervoor is ook overleg
44
geweest met een onderzoeker van de universiteit
van Uppsala.
• Norm voor service en kwaliteit. Bijvoorbeeld in
de taxibranche: "Wij rijden u comfortabel naar uw
bestemming". Of in de rijleswereld: leerlingen die
rustig en veilig kunnen rijden.
Helaas heeft, voor zover ik weet, de eigenaar van het
concept sinds ongeveer een jaar geen activiteiten
meer ondernomen. Hopelijk vindt het project in de
nabije toekomst toch nog een vervolg.