Bekijk dit nummer in PDF formaat. - Federatie van Folkloristische ...

Orgaan van de Federatie van Folkloristische Groepen in Nederland
Nr. 3 2012 (4x per jaar) - Jaargang 49 - Oplage 2000

Voorwoord 3
Dörsvlègels vierden een jubileum 4
Gezocht 5
Kennismaking met immaterieel erfgoed 6
‘De Speelluden’ in het Openluchtmuseum 9
Midwinterwandeling rond Markelo 10
De Westfriese Dansgroep Schagen naar Krems an der Donau 12
100 jaar Aald Hielpen 13
Cursus FFGN district west 16
Dansfestival Bolsward 2012 18
Dutch Dancers naar Zuid Korea 20
Kostuumshow De Gouden Leeuw 22
Boekrecensie 25
Feesten, Festivals en Folklore 26
Adressen 27
2 Nummer 3 2012
Omslag:
Andries Blom, voorzitter van het
jubilerende Aald Hielpen
foto: Cees Tempel

Het kan dus toch……
Aald Hielpen bestond 100 jaar. Wat een fantastisch weekend hebben we daar
gehad. Onder leiding van Andries Blom werd er door vele vrijwilligers een geweldig
folkloristisch weekend georganiseerd. Vele duizenden toeschouwers zagen en
beleefden de folklore.
Op vrijdagavond was er een officiële opening
met een aantal sprekers waaronder de
burgemeester die warme woorden sprak.
Namens U heb ik ook kort even wat gezegd
en onze geldelijke enveloppe overhandigd.
Samen met mijn vriendin hebben we genoten
van een fantastische avond met als hoogtepunt
een modeshow uit Staphorst. Een jonge
modeontwerpster die Staphorster folklore had
verwerkt in moderne kledij. Geweldig gewoon.
De zaterdag stond in het teken van folklore
en tradities rond de haven. Vele mensen
aanschouwden daar de spelen en de kleding.
Een heerlijke sfeer. Ik had het genoegen om met
mijn boot vanuit Woudsend naar Hindeloopen
te varen en daar deel te nemen aan het feest.
De ochtend was even zwaar omdat ik de avond
van te voren lang was doorgezakt met het mooiste cadeau voor jubilerend Aald
Hielpen. Een groep jongeren uit Hindeloopen had zich aangemeld als lid van de
vereniging en wil actief bezig zijn met de folklore. Natuurlijk moest ik met deze
jongeren dat even vieren. Dat is dus gelukt tot diep, diep, diep in de nacht in een
plaatselijke kroeg. Het enthousiasme straalde er van af. Aald Hielpen kan trots zijn
op hun nieuwe aanwinst.
Na Diepenheim, met de ‘Appeltjes van Oranje’ en Steenderen, met ‘Onze Jongeleu’
is het dus weer een vereniging gelukt. Laten we de informatie over deze successen
met elkaar uitwisselen en van elkaar leren.
Het kan dus toch…….
Gert-Jan Oplaat
Nummer 3 2012 3

Dörsvlègels vierden een jubileum
tekst: Theo Giesen
foto: archief Dörsvlègels
De folkloristische dansgroep de Dörsvlègels uit het Gelderse Ulft heeft op zeer
gepaste wijze haar twintigjarig bestaan gevierd.
Opgericht in 1992 is ze nog springlevend en heeft ze haar bestaansrecht
ruimschoots bewezen.
Vijfendertig leden genieten volop van het dansen, maar via vele optredens bij alle
soorten gelegenheden en feesten bereikt men ook een groot publiek.
Jaarlijks worden vijfentwintig tot dertig optredens verzorgd, tot zelfs in Litouwen,
Hongarije, Duitsland, Tsjechië, Oostenrijk, België en Zweden.
Natuurlijk kent men ook haar zorgen. Veel moeite moet worden gedaan om
geїnteresseerden te blijven vinden
Uit haar buitenlandse contacten heeft men een bevriende vereniging over
gehouden n.l. de Danzkring Debstedt nabij Bremen in Duitsland. Deze zeer
bevriende groep werd ruimschoots betrokken bij de feestelijkheden. Zij waren het
hele weekend van 1,2 en 3 juni, de dagen waarop het jubileum werd gevierd, bij ons
te gast. Vrijdags werden ze ontvangen en voor de drie dagen ondergebracht bij de
gastgezinnen. Velen kenden elkaar al en was het groot genot hen weer te zien.
4 Nummer 3 2012

Zaterdag 2 juni kwamen we 's morgens al vroeg bij elkaar voor de gezamenlijke
reis naar Arnhem naar het 100 jarige Openluchtmuseum. Men was al getooid in de
streekklederdracht van rond 1900.
Met het Openluchtmuseum waren afspraken gemaakt voor een gezamenlijk
optreden in de namiddag op het Zaanse Plein.
Bij aankomst wachtte ons een aangename verrassing. De Turkse Nationale Televisie
(TNT) stond ons op te wachtten. Zij waren een programma aan het opnemen
over historische aangelegenheden in tien Europese landen. Vandaag was het
Openluchtmuseum hun doel. Na een interview en filmopnamen door de TNT werd
de voormiddag verder doorgebracht met het bezichtigen van het museum.
In de namiddag werd een dansprogramma van twee en een half uur geboden,
afwisselend door Danzkring Debstedt en de Dörsvlègels. De weersomstandigheden
waren uitstekend, waardoor een groot publiek getuige was van dit optreden, waarin
ook het publiek werd betrokken. De genoemde TNT maakte hiervan ook weer
opnamen.
Verder werd de dag afgesloten met een gezamenlijk diner en een avondfeest,
waarin moderne dansen ruimschoots aan bod kwamen.
De zondagmiddag was vooral voor het thuispubliek. Naast Debstedt en de
Dörsvlègels werden nog twee verenigingen uitgenodigd n.l. Brookmoaten uit
Bornerbroek en Wi'j eren 't Olde uit Zelhem.
Elke vereniging verzorgde twee maal twintig minuten een optreden, waardoor een
non-stop programma ontstond van drie uur.
Tussen de Nederlandse verenigingen werden vooraf afspraken gemaakt over
zoveel mogelijk verschillende dansen, waardoor men een variatie kreeg van ruim
vijfentwintig folkloristische dansen.
Aangevuld met de dansen van het Noordduitse Debstedt ontstond een zeer
gevarieerd programma.
Vooral de dansen van Debstedt en de Nederlandse Stappendans, de Grote Möl en de
Zonnebloem waren imponerend om te zien .
De afsluiting was het gezamenlijk dansen door de vier verenigingen van de
Zillertahler en het zingen van het afscheidslied.
Zowel het publiek als de vier dansgroepen hebben met volle teugen genoten.
We mogen terugzien op een zeer geslaagde jubileumviering.
Gezocht
De folkloregroep Eemlanddansers uit Hoogland (bij Amersfoort) zoekt een
nieuwe dansleider. De vorige dansleider Ben Franke vond het na tien jaar tijd om
met pensioen te gaan en heeft een aardige schat aan dansen achtergelaten. Wij
repeteren nu om de week op woensdagavond. Voor nadere informatie: Anton Smink
(033) 480 30 58 of Hans Ossendrijver (033) 253 70 79 of www.eemlanddansers.nl.
Nummer 3 2012 5

Kennismaking met immaterieel
erfgoed
tekst: Rosanna Hoogendoorn-Feikens
foto's: Arjen en Cees Tempel
Ongeveer halverwege dit schooljaar belde Pieter van Rooij, consulent van het
Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed, mij op om een
afspraak te maken om te praten over een ontwerpwedstrijd folklorekleding, als CKV
docent (culturele en kunstzinnige vorming) sprak mij dit idee wel aan.
Helemaal vanuit Utrecht kwam Pieter bij mij op school, het Bonhoeffer
College, locatie Vlierstraat in Enschede om alles uit te leggen en samen te gaan
brainstormen. Het vak CKV is door mij op deze school nieuw opgezet, hierdoor had
ik al een complete planning klaar voor het hele schooljaar. Dit onderwerp paste er
precies in, zo goed zelfs dat ik er een complete module aan kon besteden.
Het belangrijkste onderdeel was de ontwerpwedstrijd. Leerlingen maken kennis met
folklorekleding van vroeger en de invloeden hiervan tegenwoordig. Pieter van Rooij
kwam gastlessen geven samen met Bram Groothuis en een aantal leden van de
folkloristische dansgroep De Lönneker Boerendâânsers.
6 Nummer 3 2012

U snapt natuurlijk wel dat dit een drukte van
belang gaf op school, zowel bij docenten, als bij
de leerlingen. Ineens zagen leerlingen mensen
in folklorekleding in school lopen. Giechelende
meisjes en jongens en achter je rug pratende
jongeren. Maar ook collega's die hier toch wel
wat moeite mee hadden en er een zwaar hoofd
in hadden of de leerlingen dit wel zouden
begrijpen en interessant zouden vinden.
Maar juist door ons enthousiasme en toch
wel de nieuwsgierigheid van de jongeren
vond iedereen het erg leuk. Leerlingen zaten
vaak met open mond te luisteren. Vervolgens
moesten de leerlingen zelf aan het ontwerpen.
Ze mochten een complete folklore outfit
ontwerpen. De ontwerpen werden door een
vakkundige jury beoordeeld en er werden vijf
winnaars uitgekozen. Vervolgens heeft Pieter
van Rooij de winnende outfits gemaakt en deze
kleding mochten de winnaars houden.
Om de hele module compleet te maken
hebben de leerlingen ook nog een accessoire ontworpen en ook deze vervolgens
zelf gemaakt. Als afsluiting is er door
mij een expositie met een modeshow
georganiseerd. Het was een zeer
geslaagde modeshow. De winnaars
showden hun kleding, een collega en ik
zelf droegen ook een creatie van twee
leerlingen, die er helaas niet bij konden
zijn vanwege een schoolkamp. In het
publiek zaten de trotse ouders en familie
te kijken naar de show en zelf was ik
natuurlijk helemaal trots. Leerlingen
hebben geleerd dat hedendaagse
kleding toch veel raakvlakken heeft met
de kleding uit het verleden.
De gastlessen en de wedstrijd werden
gesubsidieerd door de provincie
Overijssel. Het doel was om op deze
manier jongeren kennis te laten maken
met immaterieel erfgoed.
Het was een geslaagde actie en ik hoop
Nummer 3 2012 7

De Stichting Nevofoon is het adres voor CD’s, DVD’s, dansbeschrijvingen en
schoenen voor heel volksdansend Nederland. Een collectie Nederlandse dansen,
maar ook de internationale volksdans is goed vertegenwoordigd.
Daarnaast veel peuter-, kleuter- en kinderdans CD’s met dansbeschrijvingen en
ook voor de ouderen en mensen met een beperking hebben wij repertoire.
8 Nummer 3 2012
dat de docenten die na mij hier les gaan
geven hier ook aandacht aan besteden.
Zelf heb ik het een en ander geleerd
over folklorekleding en heb ik leuke
contacten opgedaan. Ik heb dit met heel
veel plezier georganiseerd.
Helaas is op dit moment mijn contract
afgelopen, wegens de bezuinigingen.
Nu heb ik wel weer alle tijd om voor
100% met mijn eigen bedrijf bezig
te zijn. Het ontwerpen en maken van
kleding en jassen, portrettekeningen en
het maken van pentekeningen (www.
atelier-
cana.nl).
Nevo
foon
Stichting Nevofoon
Borgweg 1
9804 RP Noordhoorn
Telefoon: Telefoon: 0594 50 55 55 40 40
E-mail: nevofoon@zeelandnet.nl
Internet: Internet: www.nevofoon.nl

‘De Speelluden’ in het
Openluchtmuseum
tekst: Jan en Von Peijer
foto: Cees Tempel
Folkloregroep De Speelluden uit Westervoort feliciteerde op 21 juli 2012 het
honderd jarig Nederlands Openlucht Museum te Arnhem.
Na ons om kwart over tien verzameld te hebben bij de hoofdingang van het
museum, zijn wij met de tram naar de picknickplaats gegaan. Daar werden we
voorzien van een heerlijke kop koffie. Daarna hadden we nog wat vrije tijd om een
beetje rond te kijken voordat we moesten optreden.
Bij uitstekend weer om te dansen verzorgden we, gedurende drie optredens van
ongeveer dertig minuten, een afwisselend programma van onze folkloredansen.
Uiteraard uit de streek De Liemers, wat onze thuisbasis is, maar ook andere streken,
zoals Friesland, kwamen aan bod.
Het werd even hilarisch in het derde blok, toen tijdens de Boerendochter en de
Vechtdans een van de ‘vechters’ letterlijk zijn klomp brak en hij het veld moest
ruimen.
Zoals traditie is bij
onze groep, werd
ook het publiek er
weer bij betrokken.
Samen dansten we
de Hokseberger en de
Baonopstekker. Het
was heel bijzonder
om verschillende
nationaliteiten
enthousiast mee te zien
dansen.
We kregen van meerdere
kanten te horen, dat
er erg genoten werd
van ons optreden. Wij
kunnen derhalve op een
fijne en geslaagde dag
terugkijken.
Nummer 3 2012 9

Midwinterwandeling rond Markelo
tekst en foto's: Cees Tempel
Diverse dansgroepen organiseren in de wintermaanden wandelingen door
het prachtige Twentse en Achterhoekse landschap. Doel is enerzijds wat
extra inkomsten voor de vereniging genereren, anderzijds de saamhorigheid
tussen de leden bevorderen. Regelmatig lopen wij mee, zo ook tijdens de
Midwinterwandeling op 11 december.
Als wij rond twaalf uur bij het startpunt aankomen is de parkeerruimte op een aantal
weilanden al behoorlijk gevuld. Leden van de Folkloristische Vereeniging Markelo
zorgen dat we keurig in de rij aansluiten. Na een kopje koffie met de eigenlijk nog
niet verdiende krentenwegge en het betalen van de verplichte bijdrage ontvangen
we een duidelijke routebeschrijving en gaan we op pad.
Het is redelijk fris. Mutsen en handschoenen zijn niet overbodig. Al vrij snel bereiken
we de eerste stop, waar de Markelose Ossenhoornblazers traditiegetrouw hun
geluid laten horen. Jong
en oud blaast dat het een
lust is. De vuurkorven
zorgen voor een gezellige
atmosfeer en er is zelfs een
midwinterhoornblazer te
bewonderen.
Langs de meanderende
Schipbeek gaan we verder.
Hier heeft de natuur weer
zijn ruimte gekregen.
Hoog in de lucht trekken
diverse vluchten ganzen
allerlei kanten uit. Blijkbaar
zijn ze het er nog niet over
eens of de winter nu wel of
niet is aangebroken.
10 Nummer 3 2012
Een half uurtje later komen
we op de volgende locatie
waar Gerard Pelle het
publiek vermaakt, voor de
ouderen maakt hij muziek
en voor de jongeren tovert
hij met ballonnen. Ook
voor de inwendige mens is
hier gezorgd.

Weer een half uur later arriveren we bij de boerderij van Hoefsmid Philip Tijdink. De
lucht van schroeiende paardenhoeven komt je tegemoet. In de smederij laat Tijdink
zien hoe hij paarden opnieuw beslaat. Vooral de jeugd is geweldig onder de indruk.
Ze vragen zich vooral af of het paard geen pijn leidt wanneer het hete hoefijzer
tegen de onderkant van de poot wordt gehouden om te passen en de dichte
schroeiwolken het zicht bijna belemmeren. Als ze zien dat het paard rustig blijft, is
voor hen de vraag beantwoord.
Op de laatste locatie in het schitterende Stokkum zijn naast de organiserende
vereniging ook de Harmonicaspelers uit Markelo aanwezig. Het is er zeer gezellig,
de kinderen kunnen broodbakken en knorrende magen kunnen gevuld worden.
Zitplaatsen te kort. Wij zien de prachtig uitgevoerde Zunnebloome met het
spectaculaire slot en de Vleegerd of Smiet oe wief weg, waarbij de dames bijna
letterlijk over het erf vliegen. De klompen klepperen dat het een lust is.
Het is niet anders, maar we moeten nog een stukje verder. Via de Stokkumer
Es lopen we weer naar het beginpunt waar een groot bord de volgende
Midwinterwandeling aankondigt. Bijna vijftienhonderd wandelaars liepen deze
tocht en genoten niet alleen van de natuur, maar ook van het afwisselende
programma dat op de diverse locaties geboden werd.
Als alles goed gaat treft u ons misschien tijdens de volgende Midwinterwandeling
op 9 december a.s. weer in Markelo aan. Maar ook tijdens andere wandeltochten
zullen wij weer met veel plezier van de partij zijn.
(zie ook de rubriek Feesten, Festivals en Folklore op pagina 26)
Nummer 3 2012 11

De Westfriese Dansgroep Schagen
naar Krems an der Donau
tekst: Nel Boersen
foto: archief Westfriese Dansgroep Schagen
De Westfriese Dansgroep Schagen bracht van 12 tot en met 18 juni een
tegenbezoek aan de Wachauer Heimat- und Trachtenverein Krems/Stein uit Krems
an der Donau. De Oostenrijkse groep was in juli 2011 in Schagen te gast.
Na een voorspoedige en heel gezellige reis hebben we in het middeleeuwse stadje
Rothenburg ob der Tauber overnacht. De volgende dag kwamen we tegen drie uur
in Melk aan. Deze stad werd eerst door ons bezocht. Om vijf uur kregen we een
rondleiding door de stad. We sliepen daar voor een nacht in een pension. De dag
daarna bezochten we Stift Melk. Eerst een rondleiding en toen moest er gedanst
worden. We kregen luid applaus en de mensen reageerden heel spontaan. Ze
vonden onze kostuums prachtig. Na het middagmaal een optreden in de stad en
een ontvangst bij de burgemeester van Melk. We zongen ‘Tulpen uit Amsterdam’
en de burgemeester zong spontaan mee. Na het uitwisselen van de cadeaus en het
dansen werden we gastvrij ontvangen in het raadhuis met wijn of fris.
12 Nummer 3 2012

Daarna gingen we met de boot over de Donau van Melk naar Krems. Het
was prachtig weer dus ook een prachtige vaartocht. In Krems stonden de
gastgezinnen al op ons te wachten. De volgende dag bezochten we de beroemde
drankendistillateur Bailoni. Er gingen heel wat flessen Schnaps mee naar Holland.
's Middags een optreden in een Altersheim (verzorgingshuis). We dansten buiten
in de tuin in de schaduw van de bomen, want het was tropisch warm. De mensen
waren heel blij en daar doe je het voor. Na het dansen konden we nemen wat we
wilden: koffie, thee, bier, wijn of ijs. Een zeer gastvrije ontvangst. Daarna gingen we
naar de beroemde Steiner Tor voor een groepsfoto in kostuum.
De volgende dag bleven we in de stad Krems. Bij het eerste optreden in de stad
kwam de burgemeester ons welkom heten en na het uitwisselen van de cadeaus
danste zij heel spontaan een dans met ons mee. Ze was blij dat ze ons in haar stad
mocht verwelkomen en hoopte dat de contacten ook in de toekomst bewaard
zouden blijven. 's Middags hadden we nog een optreden aan het Wellen.Spiel,
een restaurant aan de Donau. De avond werd met de gastgezinnen doorgebracht
in de tuin van de pastoor. Het werd een heel gezellige avond met lekker eten,
muziek, zang en dans. Ook werden de cadeaus uitgewisseld en bedankten we de
Oostenrijkse groep voor alles wat ze voor ons hadden gedaan. Het was een prachtig
programma. We hebben heel veel gezien van hun streek. Het was in een woord
GEWELDIG! De avond werd afgesloten met een fakkeldans, wat heel indrukwekkend
was.
De laatste dag brachten we nog een bezoek aan de ruïne van Aggstein. Boven op
de ruïne had je mede dankzij het schitterende weer een prachtig uitzicht over de
Wachau. Zo hadden we van alles gezien van barok en gotiek tot een ruïne. Toen
was het alweer tijd om afscheid te nemen en gingen we weer richting Rothenburg
ob der Tauber voor de overnachting. Ook de laatste dag verliep voorspoedig.
Onderweg hebben we nog gezellig met elkaar een afscheidsdiner gehad en
heel voldaan kwamen we tegen acht uur 's avonds in Schagen aan. We kunnen
terugkijken op een hele mooie gezellige reis en zijn weer een hele ervaring rijker.
Wat is folklore toch mooi!
100 jaar Aald Hielpen
foto's: Cees Tempel
De Folkloristische zang- en dansgroep Aal Hielpen vierde op 6, 7 en 8 juli haar 100
jarig bestaan. Op de volgende pagina's treft u een kleine foto-impressie aan.
Meer foto's vindt u op www.aaldhielpen.nl
Nummer 3 2012 13

14 Nummer 3 2012

Nummer 3 2012 15

Cursus FFGN district west
tekst: George en Anuschka Postma
foto: Hans van Kampen
Op twee zaterdagmiddagen in juni jl. heeft de heer Hans van Kampen in het Zwarte
Kerkje van Zuid-Schermer een cursus gegeven over de historie van West-Friese
sieraden en het onderhoud hiervan.
De eerste middag ging vooral over de evolutie van de West-Friese kap en kralen
sieraden. Veel sieraden blijken vroeger tot doel te hebben gehad om de boze
demonen te verjagen. Zo droeg Lijsbeth van Duvenvoorde in het begin van de 15e
eeuw een centuur met bellen. Uit het midden van de 16e eeuw stamt de vroegste
steundraad om de muts op de plaats te houden, gemaakt van gebogen ijzerdraad.
In 1570 zien we al kleine boekjes van messing en rond 1590 koperen oorijzers met
spelden. De spelden lijken meer op draadnagels, dus erg verfijnd waren de spelden
toen nog niet. Op een schilderij van Rembrandt van Rijn van rond 1630 staat een
vrouw met een bloedkoralen armband, een teken van vruchtbaarheid. Veel later
(rond 1900) raken bloedkoralen, die oorspronkelijk uit de Golf van Napels kwamen,
weer uit de mode verdrongen door de granaatjes. We vervolgen met de periode
van na 1800. De Zaanse dracht van rond 1820 wordt gekenmerkt door een korte
staartkap met voor langs de kap kunsthaar van henneptouw gesteven met lijnolie
en daarna gedroogd.
16 Nummer 3 2012
De boeken van een Noord-Hollands oorijzer uit 1815 (10 x 6 cm)

In 1840 zien we weer bepaalde patronen in een soort reflector vorm in de kap
verschijnen, ook weer om demonen te verjagen. Kleurvastheid wordt verkregen
door middel van afmaken met urine (!). De oorijzerboekjes rond 1855-1900 maakten
een evolutie door en veranderden in de rijke kringen (bv. die van Saartje Koster uit
Twisk) van generatie op generatie. In deze periode zien we extra grote boekjes van
soms wel tien cm hoog, die werden vervaardigd door de gebroeders Rosendaal uit
Hoorn (1850-1965). Er wordt geschat dat de firma meer dan vijftig- tot zestigduizend
oorijzers heeft vervaardigd. Hans van Kampen wist zijn toehoorders zeer te boeien
met zijn rijk geïllustreerde lezing met materiaal uit o.a. Zuiderzeemuseum, het
depot van het West-Fries museum en uit het stadsarchief van Hoorn en Alkmaar.
Al met al een rijk gevulde middag die door zo’n vijfendertig leden vanuit diverse
dansgroepen werd bezocht.
De tweede middag stond in het teken van het onderhoud van sieraden. Na een kort
overzicht te hebben gegeven van de trends in West-Friese sieraden door de eeuwen
heen werd aandacht besteed aan de echtheid. Zo zijn er symbolen voor het goud
en zilvergehalte, waarbij zogenaamde jaarletters in de sieraden gebruikt wordt
voor verdere identificatie. Een belangrijke tip, die Hans ons gaf voor het bewaren
van sieraden is om deze niet alle bij elkaar te doen, maar ze afzonderlijk in een doek
te doen. Voor het onderhoud van bloedkoraal wordt een sopje van groene zeep
aanbevolen en daar de kralen een uurtje door heen te halen. Na drogen opwrijven
met een doekje met olijfolie. Voor het reinigen van zilver en goud moeten we een
papje maken van krijt en gedistilleerd
water en met een stugge kwast van
geitenhaar insmeren. Na droging van
het krijtpapje de spelden opborstelen
en nawrijven met een doek, restant
krijt wegblazen of spoelen. Oorijzer
opwrijven met een flanellendoek.
De cursus werd door iedereen als zeer
waardevol en leerzaam ervaren.
Te Koop
Verantwoorde stoffen voor het maken
van dameskostuums van rond 1900
Band, kant en kralenband in
verschillende kleuren
Pelerines naar antiek model
Kaphoeden en hoedenspelden
Witte onderbroeken en onderrokken
Gekleurde onderrokken met veel kant
Kappenkant voor West-Friese kappen
Kan ook patronen maken voor
West-Friese of andere dameskostuums
Kan ook kostuums maken
Willie Keetman
Dorpsstraat 182
1731 RL Winkel
0224 - 54 19 15
Nummer 3 2012 17

Dansfestival Bolsward 2012
tekst: Hendrika Woudstra
foto's: Joseph Mac Aling
Voorbij, over, uit, geslaagd, goed gevoel, terugzien. Al deze woorden zijn van
toepassing op dit prachtig geslaagde Internationaal Folkloristisch Dansfestival.
We hadden (bijna) alles mee. Alleen de Chinese groep uit Yunnan moest het af
laten weten door niet verstrekte visa. Jammer, maar de andere aanwezige groepen
uit Andorra, Niué, Slowakije, Tsjetsjenië, Portugal en Bolsward waren voor 120%
aanwezig op dit 24e jaarlijks achtereenvolgende folklore dansfestival.
Het begon al in de laatste week dat de spanning toenam: ‘Welke groepen zullen
er op het festival komen?’ Tsjetsjenië leek 100% zeker, zoals ook China. Helaas, de
laatste dagen voor het festival werd het toch nog spannend: ‘Komen ze wel of
komen ze niet?’ Het hangt allemaal samen met de visa verstrekkingen in Moskou
en Peking. Te elfder ure bleek dat Tsjetsjenië de visa problemen na veel bellen en
mailen had opgelost. Ook China leek positief, de vliegtickets waren al in hun bezit,
dus wat kon er nog fout gaan? Uiteindelijk alles, want ze kwamen niet, door een fout
in de visa procedure.
Gelukkig kwamen de groepen
uit Slowakije, Portugal,
Andorra, Niué en Tsjetsjenië
wel en maakten tijdens de
intocht op woensdagmiddag
hun opwachting bij de
Heakeninginne, nadat ze eerst
op dinsdag door de voorzitter
van het Dansfestival officieel
welkom waren geheten. Het
Bolswardse publiek kon kennis
maken met de verschillende
culturen die de organisatie
naar Bolsward had gehaald.
Mooie groepen met een
hoog folkloregehalte. Ook de
Boalserter Skotsploech was met
een groot aantal leden bij de
intocht aanwezig en trakteerde
het publiek die langs de route
stond herhaaldelijk op een leuk
dansje.
18 Nummer 3 2012
L'Esbart Dansaire d'Andorra la Vella

Het programma van de groepen was veelomvattend, niet alleen werden scholen
bezocht, maar ook de diverse verpleeg- en verzorgingshuizen in Bolsward
en omstreken. De seniorenmiddag op donderdag was erg goed bezet. De
festivalcommissie overweegt voor het volgend jaar verkeersregelaars in te zetten
om een goed verloop van komen en gaan van de taxibussen e.d. te waarborgen.
Op zaterdag was de grote dag voor de presentatie in stad. Elke groep kreeg 7
minuten danstijd ter beschikking om zich voor te stellen aan het Bolswardse publiek
en warm te maken voor het avondprogramma. Dat dit goed is gelukt blijkt uit het
aantal bezoekers dat op de zaterdagavond aanwezig was. De entreekaarten waren
nagenoeg uitverkocht. Ook de Heakeninginne en haar hofdames kwamen een kijkje
nemen en werden door het enthousiaste publiek met een warm applaus begroet. Er
werd een prachtig afwisselend programma gepresenteerd, waarin ook de Boalserter
Skotsploech zich van een andere kant liet zien met een samensmelting van dans
en beeld. Het gekozen onderwerp waren de molens in en om Bolsward, waarbij de
tekst werd ingesproken door Jan Visser. De andere groepen deden qua kwaliteit niet
onder en kwamen met een prachtig dansprogramma naar voren. Men roemde de
kwaliteit van het gebodene.
Op zaterdagavond na het festival vertrok de groep uit Andorra weer naar huis terwijl
op zondagmorgen de groepen uit Portugal en Slowakije volgden. De groepen uit
Niué en Tsjetsjenië werden op zondag in Hindeloopen verwacht en op maandag
verzorgde de groep Tsjetsjenen nog een optreden in Leeuwarden voordat zij naar
het volgende festival in Brunssum vertrokken.
Het bestuur van het dansfestival Bolsward kan terugzien op een zeer geslaagd
festival en we zien uit naar editie 25!
Folklore Ensemble ‘Makovica’, Slowakije
Nummer 3 2012 19

Dutch Dancers naar Zuid Korea
tekst: Ina Eskes
foto: Gerrit Meutstege
In oktober gaat een gecombineerde groep uit district Oost naar de Wereld
Fokloriada in Anseong Zuid Korea.
Hoe verliepen de voorbereidingen?
Al in februari 2011 ontving CIOFF Nederland de uitnodiging. In maart heeft CIOFF
Nederland zich toen aangemeld. Daarna kwam begin januari 2012 het bericht
dat Nederland niet op de lijst van 55 deelnemende landen staat. Midden januari
komt het bericht dat België afhaakt en dat er alsnog een Nederlandse groep mag
deelnemen.
District Oost was aan de beurt en alle groepen werden op de hoogte gebracht.
Per groep konden zich één paar en een reserve paar opgeven. Vanuit negen
verenigingen doet men mee.
Sinds februari is de groep, onder de naam ‘Dutch Dancers’ om de zondag aan het
oefenen in het Schuurtje, de dansruimte van de Stedeker Daansers in Diepenheim.
De groep bestaat uit 24 personen, waaronder 3 muzikanten. Het geheel onder de
bezielende leiding van Bram Groothuis.
20 Nummer 3 2012

Hij moest veel formulieren invullen en stelde het dansprogramma samen aan de
hand van de reis naar Japan in 2000.
Ook vanuit de groep wordt er actie ondernomen, zoals buttons met de naam,
sponsoring voor een mooi T-shirt, herschrijven van een dans, uitzoeken hoe het zit
met de vliegreis, enz.
Alle dansen zijn een keer geoefend en daarna is er besloten op welke manier we die
gaan uitvoeren. De Driekusman was hierbij de meest lastige, deze wordt namelijk
overal anders gedanst.
Op 23 september kunt u ons zien tijdens het evenement ‘Beleef Landleven’ in het
Nederlands Openlucht Museum in Arnhem.
Adverteren in het blad Folklore
¼ pagina € 90,00
½ pagina € 170,00
1 hele pagina € 300,00
Bij 4 advertenties 1 gratis.
Neem voor meer informatie contact op met:
De heer J. van der Meulen
tel.: 058 - 213 79 38
b.g.g.: 06 - 22 44 23 48
e-mail: j.vandermeulen@licomar.nl
Orgaan van de Federatie van Folkloristische Groepen in Nederland
Nr. 3 2012 (4x per jaar) - Jaargang 49 - Oplage 2000
Kostuummuseum DE GOUDEN LEEUW
Thema-expositie: "BONT en BLANK", over bloemrijke sitsen en witte zomerjurken.
Museumwinkel met kostuumstoffen, streekdrachtsieraden, kant en band en veel accessoires.
Replica-atelier en workshops: "Historische Kostuumnaaien"
Open: donderdag, vrijdag en zaterdag van 1300 tot 1700 uur.
Sytze, Hyke en Annebeth PILAT
Langestraat 48, 9804 PL Noordhorn, tel: 0594-503804
Website: degoudenleeuw.nu
Nummer 3 2012 21

Kostuumshow De Gouden Leeuw
tekst: Bettie Zijlstra
foto's: Poppe Ytsma
Op zaterdag 7 juli 2012 organiseerde Kostuummuseum de Gouden Leeuw uit
Noordhorn haar traditionele kostuumshow in De Nederlands Hervormde Kerk in
Noordhorn, al een aantal jaren de locatie van een altijd weer prachtige show van
eigengemaakte kostuums vervaardigd onder leiding van of door de familie Pilat.
Dat het voortzetten van een traditie niet zo vanzelfsprekend is heeft de familie
Pilat aan den lijve ondervonden. Na een heftig driekwart jaar, met veel spanning en
onzekerheid, hebben zij de draad weer opgepakt. Het organiseren van een cursus
onder leiding van Hyke en Annebeth en het vervaardigen van kostuums in eigen
atelier heeft weer mooie resultaten opgeleverd, die het tonen meer dan waard zijn.
Vanaf half twee worden de bezoekers en de deelnemers aan de show bij de kerk
begroet door de ‘koster’, ook hij is vandaag in stijl gekleed. Wanneer de deelnemers
aan de show, gekleed in kostuums uit de periode 1780 tot 1917, de kerk binnen
lopen, kunnen zij in ieder geval genieten van een groot aantal belangstellenden.
De kerk is tot de laatste stoel bezet.
Sytze Pilat, daar waar nodig, geassisteerd door zijn echtgenote Hyke, geeft
deskundige uitleg bij de prachtige Friese, Groningse en Drentse kostuums, die in
volgorde van de achttiende en negentiende eeuw worden gepresenteerd.
Janneke Fennema en Arend Zijlstra bijten de spits af als gelegenheidspaar uit 1780.
Het jak van Janneke is van een bijzondere sits, terwijl de vele zilveren knopen op het
hemdrok van Arend opvallen.
22 Nummer 3 2012

Dan komt Anneke de Boer in een fries kostuum uit 1780 met een klein oorijzer en
lange oortjesmuts . Zij draagt een antieke kaleminken rok. Sytze en Hyke Pilat zijn
gekleed in kostuums van rond 1800, hier is de 18e eeuwse geruite schort van zijde
een plaatje. Dan zien we Tineke en haar vriendin Amerins, ieder in een prachtig
Empire kostuum. Tineke met oorijzer en floddermuts en Amerins in stadskostuum
met hoed. Wat een schitterend plaatje deze twee jonge dames. Marjan Venema
toont ons een rijkostuum uit 1816. Opvallend is de verfijnde snit van de spencer.
Douwe en Bettie Zijlstra presenteren hun Friese kostuums uit 1825, waarbij het
authentieke gouden oorijzer met potknoppen opvalt.
Nummer 3 2012 23

Martha Miedema en
Annebeth Pilat laten kostuums
zien uit de Restauratieperiode
van 1830-1840. Kenmerkend
voor deze tijd zijn de
ingesnoerde boven mouwen.
Annebeth draagt zelfs een
antieke hoed. Diana Hooisma,
Anneke Lise, Trijn Aalderink en
Wyke Ytsma tonen kostuums
uit het midden van de 19e
eeuw, deze kostuums zijn
van het ‘klassieke’ type,
met pagodemouw en wijde
rokken, soms zelfs met
crinoline. Wyke showt als
extra een authentieke cape
van zwarte zijde, ook met
pagodemouw! Vervolgens
Gre en Johan Danklof
Groningen in kleding uit
1875. Op haar heidekleurig
kostuum draagt Gre als extra
een cape en natuurlijk een
kapothoedje; het antieke
driedelige maatkostuum van
Johan zit hem als gegoten!
Dan Sonja en Jonas van der Vlugt, helemaal in het zwart, de modekleur van de late
19e eeuw. Sonja draagt een antiek jak, waarbij ze een bijpassende rok gemaakt
heeft. Ook dit kostuum is compleet gemaakt met cape en kapothoedje. Jonas tovert
nog een kousenbeurs tevoorschijn uit de slippen van zijn jas. Het kostuum van
Geesje Ottema is een kopie van het Drentse bruidskostuum van haar grootmoeder
uit 1917. Oorijzer, en accessoires zijn dierbare erfstukken. Tenslotte twee stralende
jonge mensen: Hannah Ytsma en haar vriend als Drents verliefd stelletje uit 1895,
aangekleed met authentieke stukken uit de collectie van De Gouden Leeuw.
Voorwaar een stijlvolle en oogstrelende afsluiting van een indrukwekkende show.
Na afloop van de mooie en leerzame kostuumshow, een aanrader voor alle
folkloristen, is er gelegenheid om de expo BONT en BLANK in het museum De
Gouden Leeuw te bekijken en worden de aanwezigen uitgenodigd voor de nazit,
met een drankje en een hapje. Zoals de fam. Pilat in hun uitnodiging schrijft: FEEST,
we gaan het leven vieren!
Sytze, Hyke en Annebeth bedankt voor jullie geweldige inzet, het voelde als
vanouds, als één grote familie.
24 Nummer 3 2012

Boekrecensie
tekst: Cees Tempel
Het honderdjarig bestaan van de Folkloristische zang- en dansgroep Aald Hielpen
was voor het bestuur van de vereniging reden om een jubileumboek uit te brengen
met daarin niet alleen de geschiedenis van Aald Hielpen, maar vooral een boek met
daarin de relatie van Aald Hielpen tot de historie van de stad Hindeloopen.
Onder eindredactie van Dr. Karel F. Gildemacher
werd een werkgroep van een aantal deskundigen
samengesteld die samen met leden van Aald Hielpen
een schitterend, zeer rijk geïllustreerd boek hebben
verzorgd: Hindeloopen, stad van levende herinneringen.
In vijftien hoofdstukken wordt Hindeloopen op
wetenschappelijk hoog niveau beschreven. Gelukkig
bleken alle betrokken auteurs niet alleen een
verantwoord boek samen te stellen, maar wat veel
belangrijker is: de teksten zijn geschreven in een
plezierig leesbare taal. Steeds weer neem je het boek ter
hand om weer een stukje van Hindeloopen te ontdekken. De stad en de groei ervan,
de scheepsbouw en de scheepvaart. De invloed daarvan op de unieke klederdracht
en het unieke schilderwerk. De eigen taal en natuurlijk ook de honderd jaar van Aald
Hielpen zelf. Een schitterend boek dat iedere rechtgeaarde folklorist gelezen moet
hebben.
Naast dit prachtige boek gaf het bestuur van Aald Hielpen
zichzelf ook een mooi cadeau. Marieke Balk fotografeerde
alle leden van de groep in hun kostuums op prachtige
locaties in en vlak buiten Hindeloopen. Aald Hielpers in
beeld, een mooi document, voor henzelf en toekomstige
Aald Hielpers, die over 100 jaar niet hoeven te raden naar
namen en de kostuums uit 2012. Maar natuurlijk ook voor
het publiek van nu.
Beide boeken zijn te bestellen via www.aaldhielpen.nl
Karel F. Gildemacher e.a
Hindeloopen
Stad van Levende herinneringen
Leeuwarden (Uitgeverij PENN.nl), 2012
ISBN 978-90-77948-73-6
Andries Blom e.a.
fotografie: Marieke Balk
Aald Hielpers in beeld
Hindeloopen (Folkloristische zang- en
dansgroep Aald Hielpen), 2012
Nummer 3 2012 25

Feesten, Festivals en Folklore
22 september
Folkloristische zang- en dansgroep
Aald Hielpen 100 jaar
Balfolk
www.aaldhielpen.nl
22 september
Beleef Landleven 2012!
Dutch Dancers en Onze Jongeleu
www.openluchtmuseum.nl
23 september
Beleef Landleven 2012!
Folkloristische Vereeniging Markelo
(volwassenen en kinderen)
www.openluchtmuseum.nl
27, 28 en 29 september
Flaeijelfeest te Oude- en Nieuwehorne
www.flaeijel.nl
30 september
Scholings-/contactmiddag district Oost
www.toldegetrouw.nl
7 oktober
Wandeltocht Twekkelo
www.lonnekerboerendansers.nl
27 oktober
Brugger Avond in Glanerbrug
www.bruggerdaansers.nl
26 Nummer 3 2012
3 november
Folklore-avond in Westendorp
www.toldegetrouw.nl
4 november
Herfstwandeltocht Beckum
www.twentscheleu.nl
25 november
Wandeltocht Diepenheim
www.stedeker-daansers.nl
9 december
Midwinterwandeling Markelo
www.folkloristische-verenigingmarkelo.nl
Voor deze rubriek kunt u uw eigen ‘feestje’ aanmelden. De spelregels zijn simpel:
datum, gebeurtenis en plaatsnaam en de website waarop de activiteit beschreven
staat met gegevens als tijdstip, toegangsprijs, programma en bereikbaarheid.
Stuur uw gegevens op naar folklore@stichtingtoverbal.nl en wij verzorgen de rest.
Per uitgave van ‘Folklore’ proberen we één of meer activiteiten wat uitgebreider toe
te lichten.

Adressen
Dagelijks bestuur F.F.G.N.
Voorzitter
Gert-Jan Oplaat
Stationsweg 11
7475 NM Markelo
tel.: 0547 - 36 31 06
Secretariaat
Bettie Zijlstra
Doniawei 104
9104 GP Damwâld
tel.: 0511 - 42 33 12
b.g.g.: 06 - 51 60 07 87
e-mail: bezijlstra@hetnet.nl
Redactieleden
Noord
Vacature
kopij tijdelijk naar Cees Tempel
Oost
Ina Eskes-Geltink
Hoetinkhof 56
7251 WG Vorden
tel.: 0575 - 55 35 10
b.g.g.: 06 - 19 50 06 26
e-mail: eskesai@gmail.com
vormgeving
Arjen Tempel
Wouwstraat 11
7581 ER Losser
tel.: 06 - 51 25 06 64
e-mail: arjen@stichtingtoverbal.nl
Penningmeester
Jan van der Meulen
Jan Piebengawei 17
8915 DB Leeuwarden
tel.: 058 - 213 79 38
b.g.g.: 06 - 22 44 23 48
e-mail: j.vandermeulen@licomar.nl
Verdere inlichtingen:
www.dutchfolklore.nl
Zuid
Vacature
kopij tijdelijk naar Cees Tempel
West
Hans van Kampen
Reigershof 26
1742 AT Schagen
tel.: 0224 - 29 83 38
mob.: 06 - 10 30 04 63
e-mail: jcj.vankampen@quicknet.nl
hoofd- en eindredactie
Cees Tempel
Zevenblad 48
7623 CG Borne
tel.: 074 - 278 33 63
e-mail: cees@stichtingtoverbal.nl
Het volgende nummer verschijnt ca. 17 december 2012
Kopij inleveren voor 18 november 2012
Nummer 3 2012 27

IJspret
Valentijn
Vergeten keuken
Carnaval
Nederlands Centrum
voor Volks cultuur en
Immaterieel Erfgoed
F.C. Dondersstraat 1
3572 JA Utrecht
tel: 030-2760244
email: volkscultuur@live.nl
www.volkscultuur.nl
Jaargang 1 | Nummer 1 | 2012
Nieuw
tijdschrift
Met het ondertekenen van het UNESCO
Verdrag ter Bescherming van het Immaterieel
Erfgoed dit jaar krijgt Nederland er een nieuwe
tak van erfgoed bij: het immaterieel erfgoed.
Immaterieel erfgoed is levend erfgoed. Het
zijn de tradities en rituelen die mensen van
huis uit hebben meegekregen en door willen
geven aan hun kinderen en kleinkinderen.
Het beschermen van dit erfgoed vergt een
geheel eigen aanpak.
Door het ondertekenen van het verdrag
verplicht Nederland zich om het immaterieel
erfgoed in kaart te brengen en de
mensen die het erfgoed dragen te ondersteunen.
Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur
en Imma terieel Erfgoed wordt verantwoordelijk voor
het in praktijk brengen van het verdrag.
Immaterieel Erfgoed is een vakblad en tegelijkertijd interessant
voor iedereen die belang stelt in immaterieel
erfgoed. Het is een full-colour tijdschrift met veel mooie
foto’s, achtergrond artikelen en nieuws dat vier keer per
jaar uitkomt. Een jaarabonnement kost € 22,–.
Geef u nu op voor een abonnement
en ontvang het eerste nummer gratis.
adv_bladIE_folklore 2 27-02-12 10:47