Informatieblad Veehouderij - Biologischondernemen.nl

Informatieblad 

Veehouderij

Inhoud 

Inleiding en leeswijzer 3 

1. Omschakeling van grond, dieren en bedrijf 4 

2. Scheiding tussen biologisch en gangbaar 5 

3. Teelt van gras en voedergewassen 6 

4. Mest 8 

5. Herkomst van dieren 11 

6. Weidegang en huisvesting 12 

7. Diervoeding 13 

8. Gezondheidszorg 14 

9. Aanvullende eisen 15 

10. Administratie 16 

11. Ontheffingsmogelijkheden 18 

12. Bereiding, handel en opslag 20 

13. Informatie per diersoort 

- Rundvee 21 

- Geiten / schapen 23 

- Varkens 25 

- Pluimvee 28 

Bijlagen: 

Bijlage A Stikstofhoudende A- en B meststoffen 

Bijlage B Pesticiden - gewasbeschermingsmiddelen 

Bijlage V Voedermiddelen 

Bijlage VI Toevoegingsmiddelen voor diervoeders 

en bepaalde in diervoeding gebruikte stoffen 

Bijlage VII Reinigings- en ontsmettingsproducten 

Bijlage Veebezetting 

Informatieblad Biologische produceren - Veehouderij –augustus 2011 2 

blz.

Inleiding & leeswijzer 

In dit informatieblad vindt u een omschrijving van de voorschriften voor de 

biologische productie in de dierlijke sector. Deze productievoorschriften zijn door de 

Europese Commissie vastgelegd in een verordening *) die u kunt inzien op 

www.skal.nl. 

Skal heeft de juridische tekst van deze EU-regelgeving herschreven tot deze 

handleiding. Om de tekst overzichtelijk te houden, is deze beperkt tot de meest 

gebruikelijke situaties. Dat wil zeggen dat niet alle mogelijke uitzonderingen en 

verfijningen in dit informatieblad zijn opgenomen. 

De EU-verordening kent een aantal bijlagen. Skal heeft bijlagen I en II toegespitst 

op gebruik in Nederland. Dit zijn de bijlagen A en B die achterin het informatieblad 

zijn opgenomen. Voor de officiële EU-bijlagen verwijzen wij u naar onze website. 

De EU-regelgeving wijzigt regelmatig. Skal houdt u daarvan op de hoogte via haar 

nieuwsbulletin en zonodig per brief. Op www.skal.nl vindt u altijd de meest actuele 

versie van dit informatieblad. 

Dit informatieblad maakt deel uit van een reeks waaronder: 

- Certificatie en Toezicht (algemene, vooral administratieve voorschriften) 

- Plantaardige productie 

- Bereiding (van levensmiddelen) 

- Import (vanuit landen buiten de EU) 

- Handel en Opslag 

De inhoud van dit informatieblad heeft géén officiële status en u kunt er géén 

rechten aan ontlenen. 

*) Verordening (EG) nr. 834/2007 inzake de biologische productie en de etikettering van biologische 

producten en verordening (EG) nr. 889-2008 tot vaststelling van bepalingen ter uitvoering van 

verordening (EG) nr. 834/2007. 

Informatieblad Biologische produceren - Veehouderij –augustus 2011 3

1. Omschakeling van grond, dieren en bedrijf 

Voordat u producten als biologisch in de handel mag brengen, moet u zowel grond 

als dieren omgeschakelen van gangbaar naar biologisch. Daarvoor geldt een 

minimale periode waarin u de regels van de biologische productie al helemaal 

toepast, maar de producten nog niet als biologisch mag verkopen. Deze periode 

wordt “omschakelingsperiode” genoemd. 

De startdatum voor de omschakeling is de datum waarop u zich bij Skal aanmeldt en 

uw registratiebijdrage betaalt. Vanaf deze startdatum staat u onder controle van 

Skal en gaat de inspecteur na of u zich aan de regels voor de biologische productie 

houdt. 

Voordat u een certificaat ontvangt voor biologische productie moet de grond en/of de 

dieren aan alle eisen voldoen. Als na de omschakeltermijn blijkt dat u niet kunt 

voldoen aan bovengenoemde eisen, kan Skal u geen certificaat verstrekken. 

De omschakeling van alleen grond, grasland en bouwland voor 

(voeder)gewassen duurt 24 maanden. 

Gras geoogst vanaf 24 maanden na de startdatum, kunt u verkopen of voeren 

als “biologisch”. 

De oogst van (voeder)gewas gezaaid of geplant vanaf 24 maanden na de 

startdatum, kunt u verkopen of voeren als “biologisch”. 

Gras en (voeder)gewas geoogst tussen 12 en 24 maanden na de startdatum 

kunt u verhandelen of voeren als “geproduceerd tijdens omschakeling op 

biologische landbouw”. 

De omschakeling van uitlopen en andere bewegingsruimtes in de open lucht 

voor pluimvee en varkens duurt één jaar. 

De omschakelingsperiode voor percelen, uitlopen en bewegingsruimtes kan beperkt 

blijven als u op de startdatum kunt aantonen dat de grond gedurende minimaal 3 

jaar niet is behandeld met andere producten dan die in bijlage A en B van de EU- 

Verordening staan vermeld. Dit is het geval wanneer u voor betreffende percelen een 

verklaring kunt overleggen waaruit dit blijkt, bijv. van een organisatie zoals de 

Vereniging Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, één van de Provinciale 

Landschappen of de Waterschappen. 

De omschakelingstermijnen voor dieren staan vermeld per diersoort en gelden zowel 

voor gangbare dieren die op de startdatum op uw bedrijf aanwezig zijn, als voor 

gangbare dieren die u op uw biologisch bedrijf aanvoert. 

Vanaf het moment dat u de dieren aanmeldt, moet u ze volgens de regels van de 

biologische productiemethode houden. 

Bij het omschakelen van een bestaand bedrijf hoeft u niet altijd 24 maanden te 

wachten voor u biologische melk of vlees kunt leveren. Eerder is mogelijk als u 

rekening houdt met 20% eerste jaars in omschakelingsvoer en (als u geen in 

omschakelingsvoer aankoopt) 100% tweede jaars omschakelingsvoer: 

Vanaf ongeveer 10 maanden na de startdatum beschikt u over omschakelingsvoer 

van het eigen bedrijf. Als u daarnaast biologisch voer aankoopt, kunt u met de 

omschakeling van dieren beginnen. Houd er wel rekening mee dat de voorraad 

gangbaar (kuil)voer op- of afgevoerd moet zijn. 

Heeft u naast uw veebedrijf ook een akkerbouwtak, vraagt u dan ons informatieblad 

Plantaardige productie aan voor aanvullende informatie. 


2. Scheiding tussen biologisch en gangbaar 

Het is niet toegestaan biologische en gangbare dieren van dezelfde soort op één 

bedrijf te houden. Behalve de biologische dieren mag u wel gangbare andere 

diersoorten op het bedrijf houden. Deze gangbare dieren dient u wel in stallen en op 

percelen te houden, die fysiek (effectief) gescheiden zijn van die van de biologisch 

gehouden dieren. 

Bijzonderheden 

Het is mogelijk om gangbare dieren te laten grazen op uw biologische percelen. 

Het moet gaan om andere diersoorten dan de soorten die u biologisch houdt. Dit 

is alleen mogelijk voor een periode van maximaal 7 maanden per jaar. Hierbij 

mag u de veebezettingsnorm uit hoofdstuk 4 niet overschrijden. 

Ook is het mogelijk om biologisch vee te laten grazen op gemeenschappelijke grond. 

Bedoeld wordt grond van organisaties zoals bijvoorbeeld Natuurmonumenten, 

Staatsbosbeheer of Provinciale Landschappen, die beheerd wordt in 

overeenstemming met de regels van de EU-Verordening, maar niet biologisch 

gecertificeerd is. Deze grond mag gedurende ten minste drie jaren niet zijn 

behandeld met andere producten dan die zijn toegestaan in bijlage A en B van de EU- 

Verordening. 

U moet ruwvoer zo opslaan dat vermenging van gangbare producten met 

omschakelings- en biologische producten niet mogelijk is. In de opslag moet duidelijk 

herkenbaar zijn om welk voer het gaat. 

Zolang u de dieren nog niet bij Skal heeft aangemeld voor omschakeling en u de 

dieren nog gangbaar voert, mag u nog gangbaar ruwvoer opslaan. Zodra u de dieren 

aanmeldt voor omschakeling, mag er geen gangbaar ruwvoer en krachtvoer meer op 

uw bedrijf aanwezig zijn. Als u naast biologische dieren ook nog gangbare dieren van 

een ander soort heeft, moet u ervoor zorgen dat de gangbare dieren ofwel ook 

biologisch ruwvoer krijgen ofwel duidelijk ander ruwvoer krijgen dan de biologische 

dieren, bijvoorbeeld gangbare kuil en biologisch hooi. 

In bedrijfsruimtes voor de biologische productie mag u geen productiemiddelen 

opslaan die niet zijn toegestaan in de biologische productie. 

Scheiding van gangbare en biologische percelen 

U moet zorgen voor een goede scheiding tussen gangbare en biologische percelen 

om vervuiling van uw biologische percelen te voorkomen. Scheiding tussen een 

intensief beheerd gangbaar perceel en een biologisch perceel moet groter zijn dan de 

scheiding tussen een biologisch perceel en een natuurgebied of percelen van 

natuurorganisaties. 

Goede scheidingen van gangbare en biologische percelen kunnen bijvoorbeeld sloten, 

houtwallen, hagen en bufferzones/bloemenborders zijn. De breedte is afhankelijk 

van de intensiviteit waarmee het aangrenzende gangbare perceel beheerd wordt. 


3. Teelt van gras en voedergewassen 

Uitgangsmateriaal 

Al het uitgangsmateriaal (zaaizaad en vegetatief teeltmateriaal) voor de teelt van 

gras en (voeder)gewassen moet biologisch zijn. Dit betekent dat het biologisch 

vermeerderd en niet ontsmet is. “Niet ontsmet” houdt in dat het uitgangsmateriaal 

niet behandeld is met gewasbeschermingsmiddelen, die niet zijn toegelaten in de 

biologische teelt. 

Het beschikbare biologisch uitgangsmateriaal is opgenomen in een elektronische 

databank: www.biodatabase.nl. De Naktuinbouw beheert deze databank in opdracht 

van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (EL&I). 

Omdat niet voor alle gewassen en teeltwijzen voldoende biologisch uitgangsmateriaal 

beschikbaar is, mag Skal onder bepaalde voorwaarden ontheffing verlenen voor het 

gebruik van gangbaar, niet ontsmet zaaizaad of vegetatief teeltmateriaal. De 

ontheffingsmogelijkheid geldt echter niet voor plantgoed (jonge planten opgekweekt 

uit zaaizaad). 

Het Ministerie van EL&I hanteert drie categorieën gewassen: 

I. gewassen waarvoor géén ontheffing wordt afgegeven omdat voldoende 

biologisch uitgangsmateriaal beschikbaar is; 

II. gewassen waarvoor wel ontheffing mogelijk is, omdat biologisch 

uitgangsmateriaal beschikbaar is, maar niet voldoende of niet voor alle 

teeltwijzen; 

III. gewassen waarvoor een algemene ontheffing geldt, omdat geen 

biologisch uitgangsmateriaal beschikbaar is. 

Voor gewassen in categorie I kunt u geen ontheffing aanvragen en voor gewassen in 

categorie III hoeft u geen aanvraag voor ontheffing te doen. 

U kunt alleen schriftelijk ontheffing aanvragen voor gewassen van categorie II. Het 

formulier hiervoor vindt u op onze website www.skal.nl. 

Voordat u gaat inzaaien of poten moet u een goedkeuring van Skal hebben. Heeft u 

geen ontheffing aangevraagd, loopt u het risico dat u het betreffende product 

gangbaar moet afzetten. 

Gewasbeschermingsmiddelen 

U mag uitsluitend de gewasbeschermingsproducten uit bijlage B van de EU- 

Verordening gebruiken. Deze moeten in Nederland bovendien een toelating hebben 

op basis van de Bestrijdingsmiddelenwet. 

Vruchtwisseling 

Op elk bedrijf met teelten in de bodem moet in principe vruchtwisseling 

plaatsvinden. In het vruchtwisselingsschema moet u leguminosen, groenbemesters 

of diepwortelende gewassen telen om vruchtbaarheid en de biologische activiteit van 

de bodem te behouden of te verhogen. Een passend vruchtwisselingsschema is ook 

voorgeschreven voor de bestrijding van parasieten, ziekten en onkruiden. Skal 

beoordeelt jaarlijks het complete teelt- of bouwplan. 

Voor blijvend grasland geldt deze vruchtwisselingseis van één op twee niet, ook niet 

als het perceel alleen maar gemaaid en niet beweid wordt. 


Parallelteelt niet toegestaan 

Van parallelteelt is sprake wanneer u op één bedrijf gelijktijdig biologische 

(biologisch of in omschakeling) en gangbare gewassen teelt van hetzelfde ras of 

rassen die niet gemakkelijk van elkaar zijn te onderscheiden. Dit geldt ook voor gras, 

uitgezonderd weidegrond. 

Het verbod op parallelteelt is van toepassing op het hele bedrijf, dus ook als het 

bedrijf bestaat uit gedeeltes die op verschillende locaties liggen. 

Vermijd parallelteelt ook als u uw bedrijf in fasen omschakelt naar biologisch of een 

gangbaar perceel aankoopt. 


4. Mest 

4.1. Dierlijke mest algemeen 

Veebezetting 

Op uw biologisch bedrijf mag u per hectare cultuurgrond een beperkt aantal dieren 

houden. Het maximaal toegestane aantal dieren komt overeen met een 

mestproductie van 170 kg N (stikstof) per hectare per jaar. Als u naast bijvoorbeeld 

runderen ook andere dieren op uw bedrijf heeft, tellen deze ook mee in de 

veebezetting. Het aantal dieren dat overeenkomt met 170 kg N staat in de bijlage 

Veebezetting. 

Meer dieren per hectare is alleen toegestaan als u afzet regelt voor de te veel 

geproduceerde biologische mest op biologische percelen. Dat kan door een 

samenwerkingsverband met een ander biologisch bedrijf af te sluiten, bijvoorbeeld 

een akkerbouwer. Ook voor de biologische akkerbouwer geldt de norm van maximaal 

170 kg N uit dierlijke mest per hectare cultuurgrond per jaar (biologisch plus nietbiologische 

dierlijke mest). 

Cultuurgrond is grond waarop u landbouw bedrijft. Tot cultuurgrond mag u ook de 

landbouwgrond rekenen die u in gebruik heeft en die onder een natuur- en 

beheersprogramma valt. Als op deze grond een beperking geldt voor het uitrijden van mest, 

dan telt u de hectares “grond met beperking” naar verhouding mee bij het berekenen van de 

totale oppervlakte cultuurgrond. 

Mestaanvoer 

Wanneer u per hectare minder dieren houdt dan overeenkomt met 170 kg N per 

hectare, kunt u mest aanvoeren om de bemesting aan te vullen tot 170 kg N per 

hectare uit dierlijke mest. 

Ook is het mogelijk dat de hoeveelheid N die uw bedrijf produceert lager is dan wat 

op basis van het aantal dieren is berekend. Wanneer u dat met mestanalyses aan 

kunt tonen, mag u de bemesting aanvullen tot 170 kg N uit dierlijke mest per 

hectare. Bij gebrek aan dierlijke mest van biologische oorsprong is een aantal 

soorten niet-biologische dierlijke mest toegelaten (zie bijlage A). 

Uiteraard moet van alle ontvangen mest duidelijk zijn wat de herkomst van de mest 

is. Bovendien moet het houderijsysteem duidelijk zijn. U kunt hiervoor de verklaring 

van herkomst van dierlijke mest gebruiken. 

Opslagcapaciteit 

Om een goed beheer van de bemesting te waarborgen moet u voldoende 

opslagcapaciteit voor dierlijke mest hebben. De capaciteit van de mestopvang moet 

zo groot zijn dat u alle mest kan opslaan, die wordt geproduceerd gedurende de 

langste periode waarin u geen mest kan of mag uitrijden. 

Digestaat 

Skal beschouwt digestaat in principe als een C-meststof. 

Alleen onder de volgende voorwaarden mag u digestaat als B-meststof of 

gedeeltelijke A-meststof gebruiken: 

Digestaat als B-meststof 

- De leverancier van het digestaat toont aan dat hij geen gangbare kippen-, 

varkensmest (behalve vaste mest van scharrelvarkens) van of andere gangbare, 

niet-toegestane mestsoorten heeft gebruikt. 


- De leverancier heeft, indien vereist, een GMO-vrij verklaring voor alle vrachten coproducten. 

Digestaat deels als A-meststof 

Alleen de aantoonbaar aangevoerde biologische mest mag u als A-meststof 

meerekenen. 

Uitgebreide informatie kunt u bij Skal opvragen of op onze website www.skal.nl 

nalezen. 

4.2. Mestbeleid 2010: afzet en gebruik van biologische meststoffen 

Nederland scherpt vanaf 1 januari 2010 het biologische mestbeleid aan om afzet en 

gebruik van biologische meststoffen verder in overeenstemming te brengen met de 

biologische regelgeving. Er wordt uitgegaan van de volgende principes: 

1. Maximaal gebruik van biologische meststoffen, de zogenaamde A-meststoffen. Ameststoffen 

zijn biologische dierlijke mest, biologische compost en tot 1 januari 2012 

niet-biologische groencompost (maximaal 75% van de A-meststoffen mag bestaan 

uit niet-biologische groencompost). 

2. Beperkt gebruik van aanvullende, niet-biologische meststoffen, de zogenaamde Bmeststoffen. 

B-meststoffen zijn niet-biologische meststoffen die zijn toegestaan in de 

biologische landbouw. Denk bijvoorbeeld aan beendermeel of mest uit de gangbare 

melkveehouderij, waar de dieren (melkkoeien, geiten, schapen en paarden) 

weidegang, uitloop of een deels dichte vloer ter beschikking hebben. 

Gangbare varkensmest mag u alleen gebruiken als het gaat om vaste mest van 

scharrelvarkens. 

In dit informatieblad treft u een overzicht aan van de in de EU-bijlage I genoemde 

meststoffen. Dit is bijlage A. In dit overzicht zijn de meststoffen onderverdeeld in 

stikstofhoudende A- en B-meststoffen en toegestane, niet stikstofhoudende 

meststoffen. 

In 2010 moet minimaal 50 % van de gebruikte stikstof afkomstig zijn uit Ameststoffen. 

Dit percentage gaat stapsgewijs omhoog. Streven is dat in 2020 alleen 

nog maar biologische meststoffen worden gebruikt. 

3. Biologische mest op biologische grond. Vanaf 2010 moet u minimaal 75% van uw 

biologische mest afzetten op biologische grond. Vanaf 2012 is dat 100%. De aan- en 

verkoop van biologische mest moet u kunnen aantonen. 

Overige meststoffen 

De groep C-meststoffen bestaat uit niet-biologische dierlijke mest en andere nietbiologische 

meststoffen die niet zijn toegestaan omdat a. ze niet vermeld staan op 

bijlage A of b. er voldoende biologisch alternatief bestaat. Denk bijvoorbeeld aan 

niet-biologische pluimveemest. 

Tussenopslag mest 

Zorg dat u duidelijke mestbonnen heeft waarop datum transport, hoeveelheid, 

leverancier 

en afnemer duidelijk leesbaar zijn. Biologische mest kan alleen via 1 op 1 transport. 

Tussenopslag bij een intermediair is niet toegestaan. 


Aan- en afvoer van dierlijk mest 

U mag geen biologische mest afvoeren en mest van dezelfde diersoort gangbaar 

weer aanvoeren. Dus afvoer van biologische rundveestalmest en aanvoer van 

gangbare rundveedrijfmest is niet toegestaan. 

Rekenvoorbeeld 

Veeteeltbedrijf met 50 ha 

Leghennen: 20.000, excretienorm 0,371 kg N/dier 

Melkvee: 50 stuks, excretienorm 96,1 kg N/dier 

N-productie: 12.225 kg N 

Plaatsingsruimte: 8.500 kg N 

Geen aanvoer van stikstof uit andere meststoffen 

Voorbeeld 1 

U rijdt 6000 kg N uit op eigen grond. De rest zet u af op niet-biologische percelen. 

- percentage dierlijke mest op biologische grond = 6000 / 12.225 * 100 = 49 % 

- dierlijke stikstof = 6000 / 50 = 120 kg N / ha 

- percentage A-meststoffen = 6000 / 6000 * 100 = 100 % 

Conclusie: Voldoet niet. U moet minimaal 75 % van de geproduceerde mest afzetten 

op biologische grond. Dit is 9169 kg N (= 75 % van 12.225). U heeft 3169 kg N 

teveel afgezet op niet-biologische percelen. U voldoet wel aan de eisen van 

maximaal 170 kg / ha dierlijke stikstof en minimaal 50 % A-meststoffen. 

Voorbeeld 2 

U rijdt 10.000 kg N uit op eigen grond. De rest zet u af op niet-biologische percelen. 

- percentage dierlijke mest op biologische grond = 10.000 / 12.225 * 100 = 82 % 

- dierlijke stikstof = 10.000 / 50 = 200 kg N / ha 

- percentage A-meststoffen = 10.000 / 10.000 * 100 = 100 % 

Conclusie: Voldoet niet. U voldoet aan de eisen dat u minimaal 75 % van de 

geproduceerde mest afzetten op biologische grond en dat u minimaal 50 % Ameststoffen 

gebruikt. Maar u rijdt meer dan 170 kg dierlijke stikstof uit per hectare. 

Voorbeeld 3 

U rijdt 6000 kg N uit op eigen grond. 4000 kg N raakt u kwijt aan uw biologische 

buurman. De rest zet u af op niet-biologische percelen. 

- percentage dierlijke mest op biologische grond = 10.000 / 12.225 * 100 = 82 % 

- dierlijke stikstof = 6000 / 50 = 120 kg N / ha 

- percentage A-meststoffen = 6000 / 6000 * 100 = 100 % 

Conclusie: Prima. U zet minimaal 75 % van de geproduceerde mest af op biologische 

grond. U heeft voldoende A-meststoffen en de hoeveelheid dierlijke mest blijft onder 

de grens van 170 kg/ha. 

Let op: 

Bij bovengenoemde voorbeelden is geen rekening gehouden met de hoeveelheid 

fosfaat. De biologische regels stellen hier geen eisen aan. 

Meer rekenvoorbeelden vindt u op www.skal.nl onder Biologische mestregels. 


5. Herkomst van dieren 

Runderen, geiten, schapen, varkens en pluimvee die u op uw biologische bedrijf 

aanvoert moeten van biologische oorsprong zijn. De dieren die op de startdatum van 

de omschakelingsperiode op het bedrijf aanwezig zijn, kunt u na toestemming van 

Skal omschakelen. 

Slechts in een beperkt aantal gevallen kan Skal ontheffing verlenen voor de aanvoer 

van gangbare dieren. Nadat u gangbare dieren op uw biologische bedrijf heeft 

binnengebracht geldt de normale omschakelingsperiode, voordat u de dieren of de 

door hen geproduceerde melk, vlees of eieren als biologisch mag verkopen. 

Gangbare mannelijke dieren voor de fokkerij mag u aanvoeren, mits ze daarna 

volledig biologisch worden gehouden. Hiervoor hoeft u geen ontheffing aan te 

vragen. 

Voor de aanvoer van gangbare vrouwelijke dieren is altijd een ontheffing nodig. Voor 

informatie per diersoort, zie hoofdstuk 13. 


6. Weidegang, uitlopen en huisvesting 

Weidegang 

Alle runderen, geiten en schapen moeten altijd vrije toegang hebben tot weidegrond 

als de weers-, bodem- en gezondheidsomstandigheden dat toelaten. De veebezetting 

in de wei moet zo laag zijn dat geen overbegrazing of verdrassing optreden. 

Uitlopen 

Uitlopen moeten voldoende beschutting bieden tegen regen, wind, zon en extreme 

temperaturen. 

Huisvesting 

In de stallen moet ruimschoots daglicht en natuurlijke ventilatie aanwezig zijn. Elk 

dier moet over voldoende oppervlakte aan binnenruimte beschikken. Met 

binnenruimte wordt hier de netto ruimte bedoeld die het dier beschikbaar heeft om 

te lopen, gemakkelijk te gaan liggen, zich om te draaien en zich te kunnen 

verzorgen. Voor de binnenruimte geldt een voorgeschreven minimumruimte. 

Voor stallen die vóór 24 augustus 1999 zijn gebouwd en voldoen aan de toen 

geldende Skal-normen, bestaat tot en met 2010 een ontheffingsmogelijkheid voor de 

voorgeschreven minimale oppervlakte aan binnenruimte en/of de verplichte 

weidegang. Deze ontheffing geldt alleen gedurende de overgangsperiode (zie 

hoofdstuk 12: ontheffingen). Na 2010 dient de huisvesting te voldoen aan de EUvoorschriften. 

Huisvesting voor rundvee, varkens, schapen en geiten 

Maximaal de helft van het totale vloeroppervlak van de voor de dieren beschikbare 

binnenruimte mag bestaan uit latten- of roosterconstructies. De rest van het 

vloeroppervlak moet dicht zijn, met een vlakke vloer waarop de dieren niet makkelijk 

kunnen uitglijden. 

Elk dier moet een schone en droge ligruimte hebben, ingestrooid met voldoende en 

droog strooisel van een natuurlijk materiaal (stro en andere geschikte materialen). U 

mag gangbaar stro als strooisel gebruiken, mits het niet als ruwvoer dient. U mag 

niet tegelijk gangbaar stro en biologisch stro gebruiken, ook niet als het gangbare 

stro alleen als strooisel dient en u het biologische stro voert. 

U mag dieren niet aanbinden of vastzetten, tenzij dit vanwege het welzijn of de 

veiligheid van een individueel dier gedurende een beperkte periode noodzakelijk is. 

In twee uitzonderingssituaties mag u runderen aanbinden (zie hoofdstuk 12 

“Ontheffingsmogelijkheden”). 

Huisvesting tijdens het afmesten 

Bij het afmesten van runderen, geiten, schapen of varkens voor de vleesproductie mag u 

gedurende een beperkte periode afwijken van de verplichte toegang tot weidegrond en 

buitenruimte. De periode waarin u de dieren binnen afmest, mag niet langer zijn dan een vijfde deel 

van hun levensduur en in elk geval niet langer dan 3 maanden. Vanaf 1 januari 2011 mogen schapen 

en varkens niet meer binnen worden afgemest. 

Reiniging van de stallen 

Voor het reinigen van de stallen en het ontsmetten van gebouwen en installaties 

mag u uitsluitend de producten gebruiken die zijn opgenomen in bijlage VII van de 

EU-Verordening. U mag daarbij rodenticiden (= middelen voor de bestrijding van 

ratten en muizen) gebruiken. 


7. Diervoeding 

Bij het inkuilen mag u uitsluitend de toevoegingen en hulpstoffen gebruiken die zijn 

opgenomen in de onderdelen 1.3 a, 1.3 d en 3 van bijlage VI. 

Rantsoen 

De volgende uitgangspunten gelden voor de samenstelling van het rantsoen: 

Alle rantsoenberekeningen zijn op basis van droge stof gehaltes. De berekening 

vindt plaats over een periode van één kalenderjaar; 

Met ingang van 1 januari 2009 mag maximaal 30% van het rantsoen bestaan uit 

omschakelingsvoer. Als al het omschakelingsvoer afkomstig is van het eigen 

bedrijf, mag dat percentage 100% zijn. Dit betekent dat als u krachtvoer 

aankoopt waarin in omschakelingsvoer is verwerkt, het percentage in 

omschakelingsvoer 30% mag zijn. 

20% van het totale rantsoen mag bestaan uit overblijvende voedergewassen 

(gras en luzerne) en eiwithoudende gewassen (erwten, tuinbonen, veldbonen, 

kapucijners, schokkers en lupinen) geoogst van percelen van uw eigen bedrijf die 

zich nog in het eerste jaar van omschakeling bevinden en die u de vijf jaar 

daarvoor niet biologisch heeft beheerd. Het totale percentage van voer van 

percelen die zich in het eerste en tweede omschakelingsjaar bevinden mag niet 

hoger zijn dan de eerder genoemde maximum percentages van 30 of 100% 

afhankelijk van de herkomst van het omschakelingsvoer; 

Minimaal 60% van het dagrantsoen van rundvee, geiten en schapen moet 

bestaan uit ruwvoer (dus maximaal 40% van het dagrantsoen mag krachtvoer 

zijn). Ruwvoer mag nooit gangbaar zijn; 

Aan het dagrantsoen van varkens en pluimvee moet u biologisch ruwvoer, vers of 

gedroogd voer of kuilvoer toevoegen; 

De basis van de voeding van jonge zoogdieren moet bestaan uit natuurlijke melk, 

bij voorkeur moedermelk: 

kalveren gedurende minimaal 3 maanden; 

lammeren (geiten en schapen) gedurende minimaal 45 dagen; 

biggen gedurende minimaal 40 dagen. 

Het is toegestaan om melk bereid van biologisch melkpoeder te verstrekken. Voor 

biggen geldt dit alleen als de zeug niet genoeg melk levert en de gezondheid van 

de big hierdoor in gevaar komt. 

Deze melk mag in géén geval antibiotica of geneesmiddelen bevatten. 

Natuurlijke biest moet biologisch zijn (bijv. voor lammeren biest van de 

biologische koe). Zolang er geen biologische biestvervanger bestaat, mag u evt. 

gangbare biestvervanger gebruiken. 

Hooi of kuilvoer uit natuurgebieden mag u alléén aan uw biologische dieren 

voeren als u een verklaring heeft van de eigenaar van het perceel 

(Staatsbosbeheer, Provinciale Landschappen of Natuurmonumenten). Daaruit 

moet blijken dat het ruwvoer afkomstig is van een perceel dat al minimaal drie 

jaar niet is behandeld met kunstmest en/of gewasbeschermingsmiddelen. U 

bewaart die verklaring bij de aankoopnota. 

Wanneer onvoldoende biologisch voer beschikbaar is, mag u tijdelijk beperkt 

gebruik maken van gangbaar voer (zie kader). Het gangbare deel van het 

rantsoen mag alleen in het krachtvoer zitten, omdat ruwvoer altijd biologisch 

moet zijn. De toegelaten gangbare voedermiddelen staan vermeld in bijlage V. In 

het dagrantsoen is maximaal 25% gangbaar diervoeder toegestaan. 


Maximaal toegestane percentage gangbaar voer 

voor runderen, geiten, schapen: 

0% vanaf 01-01-2008; 

voor varkens, pluimvee: 

5% van 01-01-2010 tot en met 31-12-2011. 

De volgende voeders worden tot krachtvoer gerekend: 

Corn Cob Mix, maiskolvenschroot, perspulp, bierborstel, aardappelvezels, gras- en luzernebrok 

Een voedermiddel dat aan de volgende drie eisen voldoet: 

- meer dan 900 VEM/kg droge stof - structuur van 0,3 of minder - droge stof van 80% of meer 

Alle overige voedermiddelen worden tot de ruwvoeders gerekend. 

8. Gezondheidszorg 

In de biologische veehouderij staat ziektepreventie voorop. Uitgangspunt is dat 

rassenkeuze, voeding, verzorging en leefomstandigheden van de dieren zorgen voor 

een optimale natuurlijke weerstand tegen ziekten. Bij de behandeling van ziekten 

hebben natuurlijke en homeopathische middelen de voorkeur. 

Als deze middelen niet doeltreffend zijn en een andere behandeling noodzakelijk is 

om pijn of lijden van een dier te voorkomen, kunt u onder verantwoordelijkheid van 

een dierenarts een regulier geneesmiddel gebruiken. 

Preventief gebruik van reguliere geneesmiddelen en antibiotica is verboden. 

Gebruik van groei- of productiebevorderende stoffen en hormonen of soortgelijke 

stoffen om o.a. de voortplanting te regelen is verboden. 

Hormonen mogen wel als therapeutische diergeneeskundige behandeling bij een 

individueel dier worden toegediend. 

Bij het gebruik van diergeneesmiddelen geldt twee keer de wettelijke wachttermijn. 

Als geen wettelijke wachttijd is bepaald, geldt een wachttijd van 48 uur. 

U moet al het gebruik van diergeneesmiddelen registreren en aan de inspecteur 

kunnen laten zien. 

Maximum aantal behandelingen 

Per jaar zijn maximaal drie behandelingen met antibiotica en chemisch 

gesynthetiseerde allopathische diergeneesmiddelen toegestaan. Voor dieren met een 

productieve levenscyclus korter dan één jaar (bijvoorbeeld vleesrammen, 

vleeskippen, vleesvarkens), is één behandeling per jaar het maximum. 

Het aantal behandelingen telt u per individueel dier. Een serie behandelingen voor 

één aandoening telt als één behandeling. Als u een dier behandelt voor 

verschillende, met elkaar samenhangende ziektebeelden, telt u dit als één 

behandeling. 

Bij het bepalen van het maximum aantal behandelingen tellen niet mee: 

behandelingen die wettelijk zijn voorgeschreven; 

inentingen/vaccinaties; 

behandelingen tegen parasieten. 


Een overschrijding van het toegestane aantal behandelingen moet u melden bij Skal. 

Dieren die meer dan het toegelaten aantal behandelingen hebben ondergaan, 

moeten duidelijk te herkennen zijn en mag u niet als biologisch verkopen. Melk of 

eieren van deze dieren moet u apart houden en mag u niet als biologisch verkopen. 

Na toestemming van Skal mag u deze dieren opnieuw omschakelen. 


9. Aanvullende eisen 

Alle handelingen met de dieren, zoals bepaalde ingrepen en transport, moet u met 

zorg voor het welzijn van de dieren uitvoeren. 

De volgende voorschriften gelden ten aanzien van veehouderijpraktijken: 

De voortplanting moet gebaseerd zijn op natuurlijke methoden. Kunstmatige 

inseminatie is echter toegestaan. Andere vormen van kunstmatige of met ingrepen 

bewerkstelligde voortplanting, zoals embryotransplantatie, zijn verboden. 

Ingrepen, zoals het aanbrengen van rubberbanden om staarten, het couperen van 

staarten, tanden knippen en snavelkappen, zijn verboden. 

Routinematig onthoornen van runderen en geiten is niet meer toegestaan. Dit mag 

alleen met een ontheffing. U kunt hiervoor éénmalig ontheffing aanvragen. 

Bij het onthoornen moet u het lijden van de dieren tot een minimum beperken. Het 

moet op de meest geschikte leeftijd en onder verdoving uitgevoerd onder 

verantwoordelijkheid van een dierenarts. 

Castratie van vleesvee en vleesvarkens is toegestaan als u de castratie op de meest 

geschikte leeftijd uitvoert onder verantwoordelijkheid van een dierenarts. Het lijden 

van de dieren moet tot een minimum worden beperkt. Het onverdoofd castreren van 

biggen is niet meer toegestaan. 

Vastzetten en aanbinden van dieren is verboden. Alleen als het nodig is voor de 

veiligheid of het welzijn van het dier kan Skal toestaan dat u individuele dieren 

gedurende een beperkte tijd aanbindt of vastzet (bijvoorbeeld zeugen rond het 

werpen). Dit wordt tijdens de inspectie beoordeeld. 

Voor rundvee in een grupstal is ontheffing van het verbod op aanbinden mogelijk, zie 

hoofdstuk 11. 

Bij transport van dieren mag u geen allopathische (gangbare) kalmeringsmiddelen 

gebruiken en is het gebruik van elektronische dwangmiddelen verboden. 

De dieren moeten gedurende het hele productieproces en bij transport altijd als 

biologisch identificeerbaar zijn. 


10. Administratie 

Biologische veehouders zijn verplicht hun bedrijfsvoering goed te registreren. Voor 

een aantal gegevens kunt u gebruik maken van bestaande registraties. Voor een 

aantal registraties verstrekt Skal formulieren. 

De volgende gegevens moet u bijhouden en beschikbaar hebben tijdens de inspectie: 

Algemeen: 

aard (biologisch/in omschakeling/gangbaar) en hoeveelheid van aangekochte 

producten of materialen (zoals voeders, uitgangsmateriaal, meststoffen, 

diergeneesmiddelen, reinigingsmiddelen), het gebruik daarvan (zoals op welke 

percelen, bij welke dieren toegepast) en de datum van aankoop of aanvoer; 

verleende ontheffingen; 

gentechnologievrij-verklaringen voor aangevoerde gangbare gronden 

hulpstoffen. In de praktijk speelt dit bijvoorbeeld bij diervoeders, technische 

hulpmiddelen voor diervoeders, uitgangsmateriaal en gewasbeschermingsmiddelen 

(zie www.skal.nl voor meer informatie en een checklist); 

ingangscontrole bij ontvangst van biologisch producten (zoals voeders, 

uitgangsmateriaal). Dit houdt in dat u moet nagaan of de verpakking volgens de 

regels is afgesloten en de biologische aanduiding correct is. Hiervan moet u een 

aantekening in de administratie bijhouden (bijvoorbeeld afvinken van het 

afleveringsbewijs); 

registratie van klachten van afnemers over producten die u in de handel brengt 

en de getroffen maatregelen naar aanleiding van die klachten. 

Plantaardige productie: 

bouwplan, inclusief toegepaste groenbemesting; 

schema voor het uitrijden van mest; 

in voorkomend geval, contracten met andere biologische bedrijven m.b.t. het 

uitrijden van mest; 

oogstgegevens: aard, datum, hoeveelheid en bestemming van de verkochte 

landbouwproducten en datum van verkoop of afvoeren. 

Veehouderij: 

voor dieren die op het bedrijf aankomen: herkomst en aankomstdatum, 

omschakelingsperiode, identificatiemerk en diergeneeskundig dossier; 

voor dieren die het bedrijf verlaten: leeftijd, aantal, gewicht in geval van 

slachten, identificatiemerk en bestemming van de dieren en datum van afvoeren; 

perioden waarin de dieren toegang hebben tot weidegrond en uitlopen 

(bijvoorbeeld graslandgebruikskalender); 

samenstelling aangekochte mengvoeders; 

soort voeder met inbegrip van toevoegingsmiddelen, aandeel van de 

verschillende ingrediënten in het rantsoen; 

wat ziektepreventie, de behandelingen van ziekten en diergeneeskundige zorg 

betreft: datum van behandeling, diagnose, aard van het middel waarmee u heeft 

behandeld, behandelingswijze, recepten van de dierenarts met motivering 

daarvan en wachttijden die u moet aanhouden voordat u de betrokken dierlijke 

producten in de handel mag brengen. 

Verpakkingen en containers 

De producten of dieren die uw bedrijf verlaten mogen niet verwisseld kunnen worden 

met andere producten of dieren. 


Verpakkingen of containers (kisten, vrachtwagen/bulkvervoer) met producten 

moeten daarom goed zijn afgesloten en in elk geval voorzien zijn van een etiket 

met: 

uw naam en adres of een verklaring die Skal en de afnemer in staat stellen de 

producent te identificeren; 

naam van het product en, afhankelijk van de status van het product, de 

aanduiding “biologisch” of “geproduceerd tijdens omschakeling op biologische 

landbouw” of geen aanduiding (als het product als gangbaar moet worden 

afgezet). 

Skalnummer 

Traceerbaarheidscode, bv. oogstdatum of houdbaarheidsdatum 

Verpakkingen of containers hoeven niet te worden afgesloten als de producten 

worden vervoerd naar een bedrijf dat ook bij Skal is geregistreerd en/of door Skal 

wordt geïnspecteerd en er een document bij aanwezig is met bovengenoemde 

gegevens. 

Skal stelt blanco formulieren voor de “Eigen verklaring” ter beschikking. Deze kunt u 

gebruiken voor dieren of bij partijen die niet geschikt zijn voor het aanbrengen van 

een etiket of label, om ze bij vervoer en verkoop toch te kunnen voorzien van de 

voorgeschreven aanduiding. Op de “Eigen verklaring” (zie www.skal.nl) kunt u zelf 

de voorgeschreven aanduiding zetten. 


11. Ontheffingsmogelijkheden 

U mag in bepaalde gevallen van sommige voorschriften afwijken. Daarvoor is wel 

een ontheffing nodig. Sommige ontheffingen kan de inspecteur tijdens de inspectie 

verlenen. Andere ontheffingen moet u eerst schriftelijk aanvragen. 

Een ontheffing moet door Skal zijn toegekend vóórdat u de betreffende activiteit 

uitvoert of vóór de datum dat u moet voldoen aan het betreffende voorschrift. 

De ontheffingen die hieronder worden genoemd moet u altijd schriftelijk bij Skal 

aanvragen. Formulieren daarvoor zijn bij Skal verkrijgbaar of kunt u downloaden van 

onze website www.skal.nl. Skal beoordeelt of u voldoet aan alle voorwaarden die 

voor de betreffende ontheffing gelden. Na goedkeuring ontvangt u schriftelijk 

toestemming. Ontheffing van de volgende voorschriften is mogelijk: 

Ontheffing zaaizaad/vegetatief teeltmateriaal voor het gebruik van gangbaar, niet 

ontsmet uitgangsmateriaal. 

Ontheffing voor de aanvoer van gangbare dieren als er geen biologische 

dieren verkrijgbaar zijn. Dit is mogelijk in de volgende gevallen: 

voor aanvulling van de veestapel na grote sterfte door gezondheidsproblemen 

of een ramp, voor jonge leghennen, eendagskuikens en biggen voor de 

fokkerij die minder wegen dan 35 kilo; 

voor aanvulling op de natuurlijke aanwas en voor de vernieuwing van de 

veestapel; 

voor een aanzienlijke bedrijfsuitbreiding, een verandering van ras, opzet van 

een nieuwe tak van veehouderij of voor rassen die voor de landbouw verloren 

dreigen te gaan. 

Ontheffing van het verbod op het aanbinden van runderen in stallen die al 

vóór 24 augustus 2000 bestonden of waarvan al met de bouw was gestart. 

Voorwaarden zijn dat u de runderen in het weideseizoen weidegang geeft en u ze 

in de winterperiode minimaal twee keer per week toegang geeft tot een 

weide/uitloop in de open lucht. De stallen moeten van voldoende strooisel zijn 

voorzien. Bovendien voeren wij een extra inspectie uit op uw kosten. Deze 

ontheffing is alleen mogelijk gedurende de overgangsperiode die afloopt op 31 

december 2013, tenzij EL&I anders beslist. 

Ontheffing van het verbod op het aanbinden van runderen op biologische 

bedrijven met maximaal 10 runderen (dit is inclusief jongvee). Voorwaarde is 

dat de dieren in de winter minimaal twee maal per week toegang hebben tot 

weidegrond, een uitloop of een andere bewegingsruimte. In de zomer moeten de 

dieren weidegang geboden krijgen. 

Een uitloop moet een minimale oppervlakte hebben van 4,5m 2 per koe. 

Om voor deze ontheffing in aanmerking te komen moet uw bedrijf voldoen aan de 

tot 24 augustus 2000 geldende Skal-normen. Deze ontheffingsmogelijkheid blijft 

mogelijk tot EL&I anders beslist. 

Ontheffing van het voorschrift voor de beschikbare binnenruimte van stallen 

en/of voor de voorgeschreven bewegingsruimte in de open lucht voor 

vleespluimvee. Deze ontheffing is uitsluitend mogelijk in stallen die al vóór 24 

augustus 1999 zijn gebouwd en voldoen aan de toen geldende Skal-normen. 

Wij voeren een extra inspectie uit op uw kosten. Deze ontheffingsmogelijkheid 

blijft mogelijk tot EL&I anders beslist. 


U mag afwijken van de volgende voorschriften zonder dat u hiervoor ontheffing 

hoeft aan te vragen: 

U mag gangbaar vee weiden op biologische weidegronden. De dieren moeten 

van een ander soort zijn dan de dieren die u biologisch houdt. Bovendien mag dit 

voor een periode van maximaal 7 maanden per jaar. 

U mag biologisch vee weiden op gemeenschappelijke grond. Dit is grond van 

organisaties zoals bijvoorbeeld Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten of 

Provinciale Landschappen. Deze grond mag gedurende tenminste drie jaren niet 

zijn behandeld met andere producten dan die zijn toegestaan in bijlage A. 

Zie ook www.skal.nl voor toelichtingen bij de ontheffingsaanvragen. 


12. Bereiding, handel en opslag 

Verkoop/bereiding/verwerking van eigen biologische producten 

Als gecertificeerde landbouwer kunt u uw eigen biologische producten aan de 

consument verkopen met verwijzing naar de biologische productiemethode. 

Als u producten verwerkt of laat verwerken, bijv. fruit verwerken tot jam, wassen 

van peen, laten slachten van vee, moet u bij Skal productspecificaties indienen. Op 

deze productspecificaties vult u in uit welke ingrediënten het product bestaat en 

waar het verwerkt wordt. Voldoet het product aan alle voorwaarden, dan voegt Skal 

het toe aan uw certificaat. 

Voor onverwerkte producten, zoals bijv. fruit, hoeft u geen productspecificatie in te 

dienen. 

U kunt naast uw eigen biologische producten ook aangekochte biologische producten 

aan de consument verkopen. 

In alle gevallen geldt dat alles wat u doet gecertificeerd moet zijn, zowel de 

activiteiten als de producten. 

Bereiding/verwerking van biologische en gangbare producten 

Als u naast uw biologische producten ook gangbare producten verwerkt of bereidt zal 

er een aparte inspectie plaatsvinden voor het bereidings/verwerkingsgedeelte van 

uw bedrijf. Beide inspecties vallen onder eenzelfde Skalnummer en u hoeft geen 

extra kosten te betalen, tenzij u aparte locaties heeft die op meer dan 10 kilometer 

afstand van de hoofdlocatie liggen. 

Meer informatie over bereiding kunt u lezen op onze website. 

Handel en opslag 

Als u handelt en uw producten niet rechtstreeks aan de eindconsument verkoopt, 

moet u zich bij Skal registreren als handelaar. 

Opslag van alleen biologische producten op uw eigen bedrijf of een ander biologisch 

gecertificeerd bedrijf is toegestaan. 

Huurt u opslagruimte, dan behoort deze ruimte tot uw biologische bedrijf en wordt 

de opslagruimte geïnspecteerd. U meldt dit zelf bij Skal. Meer informatie over handel 

en opslag kunt u lezen op onze website. 


13. Informatie per diersoort 

Rundvee 

In dit hoofdstuk treft u informatie aan die specifiek geldt voor rundvee. 

De algemene informatie die voor alle diersoorten van toepassing is, staat in 

voorgaande hoofdstukken. 

Omschakeling 

De omschakeling van alleen dieren duurt: 

- 12 maanden voor runderen bestemd voor de vleesproductie; als de 

verblijfsperiode van vleesvee op het biologische bedrijf korter is dan 12 

maanden, moet u de dieren in elk geval gedurende tenminste driekwart 

van hun levensduur biologisch houden voordat u het vlees als 

biologisch mag verkopen; 

- 6 maanden voor runderen, gehouden voor de melkproductie. 

Dieren moeten aan alle voorwaarden voldoen. Dit betekent dat ook de percelen in 

omschakeling of biologisch moeten zijn. 

Herkomst van dieren 

In de volgende gevallen verleent de inspecteur ontheffing voor de aanwezigheid of 

aanvoer van gangbare dieren tijdens de inspectie en hoeft u dit niet schriftelijk bij 

Skal aan te vragen: 

- voor dieren die op de startdatum al aanwezig zijn op een bedrijf dat omschakelt; 

- wanneer bij de opzet van een nieuw bedrijf of een nieuwe bedrijfstak onvoldoende 

biologische dieren voorhanden zijn, mag u gangbare kalveren voor de fokkerij, 

jonger dan 6 maanden aanvoeren. 

De kalveren moet u, zodra zij gespeend zijn, volgens biologische voorschriften 

houden. 

In de volgende gevallen moet u de ontheffing vooraf schriftelijk bij Skal aanvragen 

(zie verder hoofdstuk 12: ontheffingsmogelijkheden): 

- ter aanvulling van de natuurlijke aanwas en voor vernieuwing van de veestapel kan 

Skal toestemming geven tot aankoop van gangbare vrouwelijke dieren die nog niet 

hebben gekalfd. Daarbij geldt een maximum van 10% van het aantal volwassen 

runderen per jaar; 

- bij een aanzienlijke bedrijfsuitbreiding (een uitbreiding van 30% of meer) kan Skal 

toestemming geven tot de aankoop van gangbare vrouwelijke dieren die nog niet 

hebben gekalfd. Daarbij geldt een maximum van 40% van het aantal volwassen 

dieren; 

- als rassen voor de landbouw verloren dreigen te gaan. Deze dieren mogen al 

hebben gekalfd. Hierbij geldt een maximum van 40% van het aantal volwassen 

dieren. U moet aantonen dat het om stamboekvee gaat d.m.v. stamboek- of NRS 

gegevens; 

- 

- bij overstap op een ander ras kan Skal toestemming geven tot de aankoop van 

gangbare vrouwelijke dieren die nog niet hebben gekalfd. Daarbij geldt een 

maximum van 40% van het aantal volwassen dieren; 


- als zich grote sterfte voordoet onder de dieren als gevolg van 

gezondheidsproblemen of een ramp kunt u toestemming krijgen voor de aankoop 

van gangbaar vee voor de vernieuwing of aanvulling van de veestapel. 

Tip: 

Zorg ervoor dat de periode tussen aankoop van jonge vrouwelijke dieren en afkalven 

langer is dan de omschakelingsperiode. Dit om te voorkomen dat u bijvoorbeeld bij 

de start van de lactatie de melk van deze dieren een enige tijd apart moet opslaan 

en afzetten. 

Weidegang, uitloop stieren, huisvesting 

Weidegang 

Alle runderen moeten altijd vrije toegang hebben tot weidegrond als de weers-, 

bodem- en gezondheidsomstandigheden dat toelaten. De veebezetting in de wei 

moet zo laag zijn dat geen overbegrazing of verdrassing optreden. 

Uitloop stieren 

Alleen voor stieren ouder dan één jaar is weidegang niet verplicht. Voor de stieren 

die gedurende het weideseizoen geen toegang hebben tot weidegrond, moet u 

voldoende bewegingsruimte in de open lucht beschikbaar stellen. Deze 

bewegingsruimte mag u voor maximaal 75% overdekken. 

De voorgeschreven minimale oppervlakte aan buitenruimte voor stieren die 

geen toegang hebben tot weidegrond is 30 m2 per stier. 

Huisvesting voor rundvee 

De voorgeschreven minimale oppervlakte aan binnenruimte is: 

diersoort categorie m 2 per dier 

rundvee melkkoe 6 m 2 

fokstier 10 m 2 

fok-/vleesrund tot 100 kg 1,5 m 2 



fok-/vleesrund meer dan 350 kg 5m 2 en minstens 1 m2/100 kg per 

rund zwaarder dan 350 kg 

Vleeskalveren en vleesstieren moet u in groepen houden. Vleeskalveren ouder dan 

een week mag u niet in individuele boxen houden. 

Op melkveebedrijven mag u kalveren gedurende de zoogperiode in een “iglo” 

houden. 

Diervoeding 

Rantsoen: 

Minimaal 60% van het dagrantsoen van rundvee moet bestaan uit ruwvoer. 

Ruwvoer mag nooit gangbaar zijn. 

De basis van de voeding van jonge kalveren moet gedurende minimaal 3 

maanden bestaan uit natuurlijke melk, bij voorkeur moedermelk: 

Het is toegestaan om melk bereid van biologisch melkpoeder te verstrekken. 


Geiten/Schapen 

In dit hoofdstuk treft u informatie aan die specifiek geldt voor geiten en schapen. 



Omschakeling 

De omschakeling van alleen dieren duurt 6 maanden voor geiten en schapen (zowel 

voor melk- als vleesproductie). Dieren moeten aan alle voorwaarden vol-doen. Dit 

betekent dat ook de percelen in omschakeling of biologisch moeten zijn. 






- wanneer bij de opzet van een nieuw bedrijf of een nieuwe bedrijfstak onvoldoende 

biologische dieren voorhanden zijn, mag u gangbare lammeren en geitjes voor de 

fokkerij, jonger dan 60 dagen aanvoeren. 

Lammeren of geitjes moet u, zodra zij gespeend zijn, volgens biologische 

voorschriften houden. 





hebben geworpen. Daarbij geldt een maximum van 20% van het aantal volwassen 

geiten of schapen per jaar; 




dieren; 


hebben gelammerd. Hierbij geldt een maximum van 40% van het aantal volwassen 

dieren. U moet aantonen dat het om stamboekvee gaat d.m.v. stamboekgegevens; 


gangbare vrouwelijke dieren die nog niet hebben geworpen. Daarbij geldt een 





Tip: 

Zorg ervoor dat de periode tussen aankoop van jonge vrouwelijke dieren en werpen 

langer is dan de omschakelingsperiode. Dit om te voorkomen dat u bijvoorbeeld bij 

de start van de lactatie de melk van deze dieren een enige tijd apart moet opslaan 

en afzetten. 


Weidegang en huisvesting 

Weidegang 

Alle geiten en schapen moeten altijd vrije toegang hebben tot weidegrond als de 

weers-, bodem- en gezondheidsomstandigheden dat toelaten. De veebezetting in de 

wei moet zo laag zijn dat geen overbegrazing of verdrassing optreden. 

Huisvesting voor schapen en geiten 


diersoort categorie m 2 per dier 

schapen/geiten lam/jong (zoogperiode, 0-120 

dagen) 

0,35 m 2 

lam/jong (opfokperiode, 121- 

360 dagen) 

0.85 m 2 

schaap/geit (productieve 

periode) 

1,5 m 2 

Diervoeding 

Rantsoen: 

Minimaal 60% van het dagrantsoen van geiten en schapen moet bestaan uit 

ruwvoer. Ruwvoer mag nooit gangbaar zijn; 

De basis van de voeding van jonge lammeren (geiten en schapen) moet 

gedurende minimaal 45 dagen bestaan uit natuurlijke melk, bij voorkeur 

moedermelk. 

Het is toegestaan om melk bereid van biologisch melkpoeder te verstrekken. 


Varkens 

In dit hoofdstuk treft u informatie aan die specifiek geldt voor varkens. 



Omschakeling 

De omschakeling van varkens voor vermeerdering duurt 6 maanden. Voor de 

varkensmesterij moet u biologische biggen aankopen. Voor deze biologische biggen 

geldt geen omschakelingsperiode. 

Dieren moeten aan alle voorwaarden voldoen. Dit betekent dat ook de onverharde 

uitlopen en, indien van toepassing, percelen in omschakeling of biologisch moeten 

zijn. 

Weidegang voor varkens is niet verplicht en voor verharde uitlopen in de open lucht 

geldt geen omschakelingsperiode. In de praktijk kan een varkenshouderijbedrijf 

direct beginnen met de omschakeling van de dieren. 

Voorbeeld: varkens 

Het betreft de omschakeling van een gangbaar gesloten vleesvarkensbedrijf, zonder 

weidegang en met verharde uitlopen. 

De startdatum van de omschakeling is door Skal vastgesteld op bijv. 1 april. 

Vanaf 1 april voert u alle dieren biologisch. De biggen die vóór 1 april van dat jaar 

zijn geboren mest u gangbaar af. 

Als u alle zeugen én biggen vanaf 1 april biologisch voer geeft, zijn de zeugen en de 

biggen die na 1 april worden geboren vanaf 1 oktober (6 maanden na de startdatum) 

biologisch, mits u aan alle andere voorwaarden voor biologische productie voldoet. 

Nadat u de laatste gangbare varkens (die u ook biologisch voert) aflevert, zijn alle 

aanwezige varkens biologisch. 






- alleen als bij de opzet van een nieuw bedrijf of een nieuwe bedrijfstak onvoldoende 

biologische dieren voorhanden zijn, mag u gangbare biggen voor de fokkerij, die 

minder wegen dan 35 kg, aanvoeren. 

De biggen moet u, zodra zij gespeend zijn, volgens biologische voorschriften houden. 






varkens per jaar; 


hebben geworpen. Hierbij geldt een maximum van 40% van het aantal volwassen 

dieren. U moet aantonen dat het om stamboekvee gaat d.m.v. stamboekgegevens; 





dieren; 


gangbare vrouwelijke dieren die nog niet hebben geworpen. Daarbij geldt een 





Weidegang, uitlopen, huisvesting 

Weidegang 

Weidegang voor varkens is niet verplicht. Als varkens gebruik maken van weiden of 

grasland moet de veebezetting daar zo laag zijn dat geen verdrassing optreedt. 

Uitloop varkens 

Varkens moeten altijd vrije toegang hebben tot bewegingsruimten of uitlopen in de 

open lucht als de weers- en gezondheidsomstandigheden en bodemgesteldheid dat 

toelaten. 

Uitlopen in de open lucht mogen verhard zijn en voor maximaal 75% overdekt. 

Er moet een duidelijk zichtbaar verschil zijn tussen binnen- en buitenruimte. In het 

geval van verharde uitlopen is de bodemgesteldheid nooit een reden de varkens 

binnen te houden. 

Voor de buitenruimtes gelden minimumoppervlaktes waarbij weidegrond niet wordt 

meegerekend. 

Een uitloop heeft een vrije ruimte vanaf het achterhek van minimaal 4 meter. De 

onderste 50 cm. van het achterhek mag dicht zijn. 


Het voorschrift voor de minimale oppervlakte aan buitenruimte is (excl. weidegrond): 

- 0,6 m2 per vleesvarken lichter dan 50 kg 

- 0,8 m2 per vleesvarken van 50 tot 85 kg. 

- 1 m2 per vleesvarken van 85 tot 110 kg. 

- 0,4 m2 voor biggen ouder dan 40 dagen en tot 30 kg 

- 2,5 m2 voor een zogende zeug met biggen 

- 1,9 m2 voor zeugen 

- 8 m2 voor fokberen 

Huisvesting voor varkens 


diersoort Categorie M 2 per dier 

varkens zogende zeugen met biggen 

tot 40 dagen oud 

7,5 m 2 

vleesvarkens tot 50 kg 0,8 m 2 



biggen meer dan 40 dagen en 

tot 30 kg 

0,6 m 2 

Fokzeug 2,5 m 2 

Fokbeer 6,0 m 2 

Behalve in de laatste fase van de dracht en tijdens de zoogperiode moet u zeugen in 

groepen houden. Biggen mag u niet houden in vlakke batterijen en biggenkooien. De 

varkens moeten in de bewegingsruimten kunnen mesten en wroeten. 

Diervoeding 

Naast biologisch voer komen uitsluitend diervoeders in aanmerking waarvan de 

bestanddelen, toevoegingsmiddelen en hulpstoffen zijn opgenomen in bijlage V en VI 

van de EU-Verordening. 

Diervoeders mogen niet geproduceerd zijn met behulp van genetisch gemodificeerde 

organismen of daarvan afgeleide producten. Antibiotica, medicinale stoffen, 

groeibevorderaars en andere stoffen die tot doel hebben de groei of de productie te 

bevorderen, mag u niet in diervoeding gebruiken. 

Rantsoen: 

Aan het dagrantsoen van varkens moet u ruwvoer, vers of gedroogd voer of 

kuilvoer toevoegen; 

De basis van de voeding van jonge biggen moet gedurende minimaal 40 dagen 

bestaan uit natuurlijke melk, bij voorkeur moedermelk: 

Maximaal toegestane percentage gangbaar voer voor varkens: 

10% van 01-01-2008 tot en met 31-12-2009 

5% van 01-01-2010 tot en met 31-12-2011 


Pluimvee 

In dit hoofdstuk treft u informatie aan die specifiek geldt voor pluimvee. 




In principe moet u op het (startende) biologische bedrijf biologische dieren 

aanvoeren. 

In het volgende geval verleent de inspecteur ontheffing voor de aanwezigheid of 



- voor dieren die op de startdatum aanwezig zijn op een bedrijf dat omschakelt. De 

dieren schakelen gelijktijdig om met de uitloop. De omschakelingsperiode voor grond 

en dieren bedraagt dan één jaar. 

Let op: Skal geeft géén toestemming voor omschakeling van aanwezige gangbare 

leghennen naar biologisch als de snavels van deze leghennen zijn behandeld. 

- ééndagskuikens voor de vleesproductie (jonger dan drie dagen). De omschakeling 

van vleeskuikens duurt 10 weken. 

In de volgende gevallen moet u de ontheffing vooraf schriftelijk bij Skal 

aanvragen (zie verder hoofdstuk 11: ontheffingsmogelijkheden): 

- Als u voor het eerst biologische hennen houdt of de koppel biologische leghennen 

vernieuwt moet u biologische jonge hennen aanvoeren. Als er geen biologische jonge 

hennen beschikbaar zijn, mag u onder voorwaarden gangbare jonge hennen, niet 

ouder dan 18 weken, aanvoeren. De voorwaarden waaronder deze gangbare jonge 

hennen moeten zijn opgefokt staan op het aanvraagformulier voor de ontheffing en 

op www.skal.nl. 

Dieren moeten aan alle voorwaarden voldoen. Dit betekent dat ook de uitlopen 

biologisch moeten zijn. 

Uitloop en huisvesting 

Uitloop pluimvee 

Pluimvee moet minimaal éénderde van haar leven vrije toegang hebben tot uitloop in 

de open lucht. Het pluimvee moet aantoonbaar gebruik maken van de gehele 

uitloop. Skal bepaalt niet hoe de pluimveehouder dit moet bereiken. De 

pluimveehouder moet aan de inspecteur aantonen dat de dieren de gehele uitloop 

gebruiken, op alle momenten waarop dat mogelijk is. De pluimveehouder moet 

zonodig passende maatregelen nemen. 

Alleen tijdens extreme (weers) omstandigheden kan Skal toestaan dat tijdelijk u 

geen toegang tot de uitloop geeft. 

Waterpluimvee moet toegang hebben tot een waterloop of vijver. 

De uitloop moet begroeid zijn, schuilmogelijkheden bieden en de dieren gemakkelijk 

toegang geven tot voldoende drink- en waterbakken. Het aantal dieren in de uitloop 

moet zo laag zijn dat geen verdrassing op kan treden. 


Per dier is een minimale oppervlakte aan buitenruimte verplicht. De buitenruimte 

mag bij toerbeurt voor het pluimvee beschikbaar zijn. Na elke ronde moet de uitloop 

60 dagen leegstaan. 

Het voorschrift voor de oppervlakte aan buitenruimte is: 

(mits de mestaanvoernorm van 170 kg N niet wordt overschreden, zie hoofdstuk 4) 

- 4 m2 per leghen 

- 4 m2 per dier, voor vleeskuikens en parelhoenders 

- 4,5 m2 per eend 

- 10 m2 per kalkoen 

- 15 m2 per gans 

- 2,5 m2 per dier, voor mestpluimvee (slachtkuikens, parelhoenders, eenden, kalkoenen en 

ganzen) mits de dieren in een mobiele pluimveestal worden gehouden en een maximale 

vloeroppervlakte heeft van 150 m2 

Huisvesting voor pluimvee 

De dieren moeten voldoende ruimte hebben om zich natuurlijk te kunnen gedragen. 

Tenminste een derde van het leefoppervlak van de pluimveestal moet bestaan uit 

vaste bodem. Dit is de vlakke verharde vloer van de stal op de begane grond. De 

vaste bodem moet bedekt zijn met strooisel (stro, turfmolm, houtkrullen of zand). 

Door het gebruik van etages mag u het leefoppervlak vergroten. De stallen moeten 

openingen hebben waardoor het pluimvee toegang heeft tot de buitenuitlopen. Deze 

openingen moeten een totale lengte hebben van minimaal 4 meter per 100 m 2 

beschikbare leefruimte. 

Voor de stallen van pluimvee gelden de volgende normen: 

• max. 6 leghennen per m2 

min. 18 cm zitstok per hen 

max. 7 leghennen per nest of 120 cm2 per hen in een gemeenschappelijk legnest 

• max.10 stuks mestpluimvee (slachtkuikens, parelhoenders, eenden, kalkoenen en 

ganzen) per m2 met een maximum van 21 kg levend gewicht per m2, 

voor parelhoenders min. 20 cm zitstok per dier 

• max. 16 stuks mestpluimvee (slachtkuikens, parelhoenders, eenden, kalkoenen en 

ganzen), met een maximum van 30 kg levend gewicht per m2, voor dieren die in een 

mobiele pluimveestal worden gehouden en een maximale 

vloeroppervlakte heeft van 150 m2 


Voor leghennen moeten legnesten en zitstokken aanwezig zijn. Een zitstok moet 

minimaal 30 mm x 30 mm dik zijn. Geïntegreerde zitstokken (bijv. de etagerand, in 

het rooster) zijn toegestaan, maar moeten wel als zitstok herkenbaar zijn. Een 

zitstok die in het rooster is opgenomen, moet daarom ten minste 3 cm verhoogd 

zijn. Van de totale minimum lengte aan zitstokken in een stal moet 50 % extra 

verhoogd zijn. Dit betekent ten minste 40 cm vrije ruimte onder de zitstok, minstens 

30 cm ruimte tussen de stokken en een vrije ruimte tot het plafond van minimaal 40 

cm. Boven de roosters geplaatste A-ruiters zijn toegestaan. 

De stallen moeten ruimschoots voorzien zijn van daglicht en natuurlijke ventilatie. 

Voor leghennen mag u het daglicht tot maximaal 16 uur per dag aanvullen met 

kunstlicht. Daarna moet het kunstlicht ’s nachts minstens 8 uren onafgebroken uit 

blijven. 

Een “wintergarten”, “veranda” of vergelijkbaar systeem wordt gerekend als deel van 

de stal, mits de wintergarten altijd toegankelijk is en verder voldoet aan alle eisen 

die aan de stal worden gesteld. 

Per pluimveestal mag u maximaal 4.800 vleeskippen, of 3.000 leghennen, of 5.200 

parelhoenders, of 4.000 vrouwelijke eenden, of 3.200 mannelijke eenden, of 2.500 

kapoenen, ganzen of kalkoenen huisvesten. 

Een productie-eenheid (stal) met vleeskuikens mag niet meer dan 1600 m 2 aan 

totale nuttige oppervlakte aan stalruimte bedragen. Bij een veebezetting van 10 

vleeskuikens per m 2 betekent dit maximaal 16.000 vleeskuikens. In verband met het 

maximum van 4.800 vleeskuikens per stal, moet u deze over tenminste vier 

afdelingen verdelen. 

Biologische opfokhennen 

Alle eisen voor pluimvee zijn ook van toepassing op biologische opfokhennen. Ten 

aanzien van uitloop en huisvesting zijn aanvullende eisen gesteld: 

De minimumoppervlakte van de huisvestingsruimte binnen bedraagt (leeftijd en 

maximum aantal dieren): 

0 tot 7 weken: 24 per m2 

7 tot en met 18 weken: 10 per m2 

vanaf 19 weken (127e dag): 6 per m2 

- vanaf een leeftijd van 7 weken moeten er verhoogde zitstokken aanwezig zijn met 

een lengte van 6 cm per dier; 

- de uitloop in de open lucht dient uiterlijk vanaf 56 dagen leeftijd ter beschikking te 

staan; 

- de minimumoppervlakte van de buitenruimte bedraagt 1 m2 per dier; 

- de stal moet voorzien zijn van openingen die voldoende breed en hoog zijn om de 

dieren de kans te geven snel naar binnen of naar buiten te gaan; 

- er is geen maximum verbonden aan het aantal dieren per stal. 

Diervoeding 

Naast biologisch voer komen uitsluitend diervoeders in aanmerking waarvan de 

bestanddelen, toevoegingsmiddelen en hulpstoffen zijn opgenomen in bijlage V en VI 

van de EU-Verordening. 

Diervoeders mogen niet geproduceerd zijn met behulp van genetisch gemodificeerde 

organismen of daarvan afgeleide producten. Antibiotica, medicinale stoffen, 

groeibevorderaars en andere stoffen die tot doel hebben de groei of de productie te 

bevorderen, mag u niet in diervoeding gebruiken. 


Rantsoen: 

Aan het dagrantsoen van pluimvee moet u ruwvoer, vers of gedroogd voer of 

kuilvoer toevoegen; 

Maximaal toegestane percentage gangbaar voer voor pluimvee: 

10% van 01-01-2008 tot en met 31-12-2009; 

5% van 01-01-2010 tot en met 31-12-2011. 

Aanvullende eisen minimum leeftijd van pluimvee 

Voor pluimvee geldt een minimumleeftijd bij de slacht: 

kuikens 81 dagen 

kapoenen 150 dagen 

Pekingeenden 49 dagen 

Barbarijse eenden 70 dagen 

Mallardeenden 92 dagen 

parelhoenders 94 dagen 

kalkoenen en braadganzen 140 dagen 

Deze minimumleeftijd geldt overigens niet voor traag groeiende pluimveerassen 

(rassen die maximaal 40 gram per dag per dier groeien) . Hiervoor geldt minimaal de 

omschakelingsperiode, namelijk 10 weken (70 dagen). 

Er komt een lijst met traaggroeiende pluimveerassen (deze lijst ligt ter vaststelling 

bij het Ministerie van EL&I en zal gepubliceerd worden op onze website zodra deze is 

vastgesteld). 


Bijlage A: stikstofhoudende A en B meststoffen 

Deze lijst is gebaseerd op bijlage I van Verordening 889/2008 en de Nederlandse herziene invulling van het biologische mestbeleid per 1 januari 2010 . Meststoffen uit deze lijst 

moet u meenemen in de berekening van uw percentage A-meststoffen. 

Categorie 

(A of B 

meststof) 

Naam 

Samengestelde producten die 

uitsluitend de hieronder opgesomde 

stoffen bevatten 

Beschrijving, samenstellingseisen, gebruiksvoorwaarden 

(tekst uit Vo. 889/2008) 

A dierlijke mest van biologische 

gecertificeerde dieren 

A organisch materiaal, bij voorkeur 

gecomposteerd, van biologische 

productie 

B Stalmest (=vaste mest) Product, bestaande uit een mengsel van dierlijke mest en 

plantaardig materiaal (strooisel). 

Het product mag niet afkomstig zijn van niet-grondgebonden 

veehouderijen. 

B Gecomposteerde dierlijke mest, met 

inbegrip van gecomposteerde stalmest 

Het product mag niet afkomstig zijn van niet-grondgebonden 


B Rundveedrijfmest van melkvee Mag worden gebruikt na gecontroleerde vergisting en/of adequate 

verdunning Het product mag niet afkomstig zijn van nietgrondgebonden 


B Gecomposteerd of vergist huishoudelijk 

afval 

Product op basis van aan de bron gescheiden huishoudelijk afval 

dat is gecomposteerd of anaëroob is vergist voor de productie van 

biogas. 

Alleen huishoudelijk afval van plantaardige en dierlijke oorsprong. 

Alleen wanneer het is geproduceerd in een door de lidstaat 

aanvaard gesloten en gecontroleerd verzamelsysteem. 

Maximumconcentratie in mg/kg droge stof: cadmium: 0,7; koper: 

70; nikkel: 25; lood: 45; zink: 200; kwik: 0,4; chroom (totaal): 

70; chroom (VI): 0 (*) 

B Turf Mag alleen worden gebruikt voor tuinbouw (groenteteelt, sierteelt, 

boomteelt, boomkwekerij). 

Toelichting op categorie 

als vastgesteld door de expertgroep mest 

Ook pluimveemest van biologisch gecertificeerde dieren 

mag beschouwd worden als A-meststof. 

Zie art. 12 lid 1 onderdeel b van Vo. 834/2007 

Niet in officiële bijlage 1 van Vo. 889/2008 

Varkens: 

Niet-biologische, vaste varkensmest is toegestaan als de 

varkens op stro worden gehouden. Deze mest mag 

beschouwd worden als B-meststof. 

Pluimvee: 

Er is voldoende biologische pluimveemest beschikbaar. 

Niet-biologische pluimveemest mag niet in de biologische 

sector gebruikt worden. Deze mest moet beschouwd 

worden als C-meststof. Ook mest van scharrel- of vrije 

uitloopsystemen moet beschouwd worden als C-meststof 

en is dus niet toegestaan. 

Pluimvee: 

Er is voldoende biologische pluimveemest beschikbaar. 

Niet-biologische pluimveemest mag niet in de biologische 

sector gebruikt worden. Deze mest moet beschouwd 

worden als C-meststof. Ook mest van scharrel- of vrije 

uitloopsystemen moet beschouwd worden als C-meststof 

en is dus niet toegestaan.

Categorie 

(A of B 

meststof) 

Naam 






B Paddenstoelensubstraatafval Het oorspronkelijke substraat mag alleen producten bevatten die in 

deze bijlage voorkomen. 

B Wormencompost en uitwerpselen van 

insecten 

B Guano 

A Gecomposteerd plantaardig materiaal 

(groencompost) 

B Vergist mengsel van plantaardig 

materiaal 

B De onderstaande producten of 

bijproducten van dierlijke oorsprong: 

- bloedmeel 

- hoefmeel 

- hoornmeel 

- beendermeel of ontlijmd 

beendermeel 

- vismeel 

- vleesmeel 

- verenmeel, haarmeel en chiquetmeel 

- wol 

- pels 

- haren 

- zuivelproducten 

B Producten en bijproducten van plant 

aardige oorsprong voor bemesting 

Product op basis van mengsels van plantaardig materiaal dat is 

gecomposteerd. 

Product op basis van mengsels van plantaardig materiaal dat 

anaëroob is vergist voor de productie van biogas 

Voor pels: maximumconcentratie chroom (VI) in mg;kg droge stof: 

0 

Voorbeelden: meel van koeken van oliehoudende zaden, 

cacaodoppen, moutkiemen 

B Zeewier en zeewierproducten Uitsluitend verkregen door: 

i. fysische behandeling met inbegrip van dehydratatie, bevriezing 

en vermaling 

ii. extractie met water of met zure en/of basische waterige 

oplossingen 

iii. gisting 

B Zaagsel en schaafsel Van hout dat na de kap niet chemisch is behandeld. 


als vastgesteld door de expertgroep mest 

Groencompost mag tot 1/1/2012 beschouwd worden als 

A meststof, mits de groencompost alleen bestaat uit 

bermmaaisel en snoeiafval. Toevoegingen van 

gecomposteerd of vergist huishoudelijk afval of andere 

reststoffen zijn niet toegestaan. 

A Gecomposteerde boomschors Van hout dat na de kap niet chemisch is behandeld. Valt onder de definitie van groencompost. 

B Houtas Van hout dat na de kap niet chemisch is behandeld. 

B Vinasse en vinasse-extracten Met uitsluiting van ammoniakhoudende vinasse. 


Bijlage A: overige niet-stikstofhoudende toegestane meststoffen 

Deze lijst bevat de meststoffen die geen stikstofbron zijn en die u dus niet hoeft mee te nemen in de berekening van het percentage A-meststoffen. 

Categorie Naam 







als vastgesteld door de 

expertgroep mest 

Zacht natuurlijk fosfaat Product omschreven in punt 7 van bijlage IA.2 bij Verordening (EG) nr. 2003/2003 van 

het Europese Parlement en de Raad 1 inzake meststoffen. 

Cadmiumgehalte ten hoogste 90 mg/kg P205. 

Geen stikstofbron. 

Aluminiumcalciumfosfaat Product omschreven in punt 6 van bijlage IA.2 bij Verordening (EG) nr. 2003/2003. 

Mag alleen worden gebruikt op basische gronden (pH>7,5). 


Fosfaatslakken Product omschreven in punt 1 van bijlage IA.2 bij Verordening (EG) nr. 2003/2003. Geen stikstofbron. 

Ruw kalizout of kaïniet Product omschreven in punt 1 van bijlage IA.3 bij Verordening (EG) nr. 2003/2003. Geen stikstofbron. 

Kaliumsulfaat dat mogelijk 

Door een fysisch extractieproces uit ruw kalizout verkregen product, dat mogelijk ook Geen stikstofbron. 

magnesiumzout bevat 

magnesiumzouten bevat. 

Calciumcarbonaat 

(krijt, mergel, gemalen kalksteenrots, 

kalkwier, fosfaathoudend krijt) 

Uitsluitend van natuurlijke oorsprong Geen stikstofbron. 

Calcium- en magnesiumcarbonaat Uitsluitend van natuurlijke oorsprong 

(bijvoorbeeld: magnesiumhoudend krijt, gemalen magnesiumhoudende kalksteenrots) 


Magnesiumsulfaat (kieseriet) Uitsluitend van natuurlijke oorsprong. Geen stikstofbron. 

Calciumchloride-oplossing Bladbehandeling bij appelbomen, nadat calciumgebrek is aangetoond. Geen stikstofbron. 

Calciumsulfaat (gips) Product omschreven in punt 1 van bijlage I.D bij Verordening (EG) nr. 

2003/2003.Uitsluitend van natuurlijke oorsprong. 


Industriekalk afkomstig van de 

suikerproductie 

Bijproduct van de suikerproductie op basis van suikerbieten Geen stikstofbron. 

Industriekalk afkomstig van 

vacuümproductie van zout 

Bijproduct van vacuümproductie van zout, verkregen uit kalksteen uit de bergen. Geen stikstofbron. 

Vrij zwavel Product omschreven in bijlage ID.3 bij Verordening (EG) nr. 2003/2003. Geen stikstofbron. 

Spoorelementen Anorganische micronutriënten als opgenomen in deel E van bijlage I bij Verordening 

(EG) nr. 2003/2003. 


Natriumchloride Uitsluitend steenzout. Geen stikstofbron. 

Steenmeel en klei Geen stikstofbron. 

1 PB L 304 van 21.11.2003, blz. 1. 


Bijlage B 

Pesticiden — gewasbeschermingsmiddelen 

Deze lijst is gebaseerd op bijlage II van Verordening 889/2008. Voor de officiële EUbijlage 

verwijzen wij u naar onze website. 

Let op: stoffen voorzien van een sterretje* zijn voorzover bekend in Nederland niet 

toegelaten als gewasbeschermingsmiddel (aparte wetgeving). 

1 Stoffen van plantaardige of van dierlijke oorsprong 

Omschrijving Beschrijving, samenstellingseisen, 

gebruiksvoorwaarden 

Azadirachtine, geëxtraheerd uit Azadirachta 

indica (neemboom) 

Insecticide 

Bijenwas Afdekkingsmiddel voor snoeiwonden 

Gelatine* Insecticide 

Gehydrolyseerde eiwitten* Lokmiddel, uitsluitend in het kader van 

toegestane toepassingen gecombineerd met 

andere geschikte producten van deze lijst 

Lecithine* Fungicide 

Plantaardige oliën (bv. muntolie, pijnolie, Insecticide, acaricide, fungicide en 

karwij-olie) 

kiemvertragend middel. 

Pyrethrine, geëxtraheerd uit Chrysanthemum 

cinerariaefolium 

Insecticide 

Kwassia*, geëxtraheerd uit Quassia amara Insecticide, afweermiddel 

Rotenon*, geëxtraheerd uit Derris spp., 

Lonchocarpus spp. en Terphrosia spp. 

Insecticide 

2 Micro-organismen voor biologische bestrijding van ziekten en plagen 



Micro-organismen (bacteriën, virussen en 

schimmels). 

3 Door micro-organismen geproduceerde stoffen 



Spinosad Insecticide; alleen wanneer maatregelen 

worden genomen om het risico van 

parasitoïden en het risico van 

resistentieontwikkeling zo gering mogelijk te 

houden. 

4 Alleen in vallen en/of verstuivers te gebruiken stoffen 



Diammonfosfaat* Lokmiddel, alleen in vallen 

Feromonen Lokmiddel; ontregelaars van sexueel 

gedrag, alleen in vallen en verstuivers. 

Pyrethrumderivaten (alleen deltamethrine en 

lambdacyhalothrine) 

Insecticide, alleen in vallen met specifieke 

lokmiddelen; uitsluitend ter bestrijding van 

Batrocera oleae en Ceratritus capitata Wied

5 Aan de oppervlakte tussen de planten te dispergeren bereidingen 



IJzerfosfaat (ijzertrifosfaat) Molluscicide 

6 Andere stoffen die traditioneel in de biologische landbouw worden 

gebruikt 



Koper* in de vorm van koperhydroxide, 

koperoxychloride, (tribasisch) kopersulfaat, 

koperoxyide, koperoctanoaat 

Ethyleen 

Fungicide 

Tot 6 kg per hectare per jaar 

Voor blijvende teelten mogen de lidstaten, 

in afwijking van de vorige alinea, dit 

maximum van 6 kg in een bepaald jaar 

overschrijden mits de gemiddelde 

gedurende vijf jaar (dat jaar en de vier 

vorige) gebruikte hoeveelheid niet groter is 

dan 6 kg 

Het tegengaan van scheutvorming bij 

aardappelen en uien 

Kaliumzout van vetzuur (zachte zeep) Insecticide 

Kalialuin* (aluminiumsulfaat) (kalinite) Vertraging rijping bananen 

Californische pap (calciumpolysulfide) Nederlandse toelating beperkt tot teelt van 

vruchtbomen en onderstammen van 

appelbomen vanaf 1 april tot 1 juni en in de 

appelteelt van 15 maart tot I juli 

Paraffineolie* Insecticide, acaricide 

Minerale oliën Insecticide, fungicide; alleen voor 

fruitbomen, wijnstokken, olijfbomen en 

tropische gewassen (b.v. bananen) 

Kaliumpermanganaat* Fungicide, bactericide; alleen op fruitbomen, 

olijfbomen en wijnstokken 

Kwartszand Afweermiddel 

Zwavel Fungicide, acaricide, afweermiddel 

7 Andere stoffen 



Calciumhydroxide Fungicide; enkel bij fruitbomen, ook in 

kwekerijen, voor de bestrijding van Nectria 

galligena 

Kaliumbicarbonaat* Fungicide 


Bijlage V 

Voedermiddelen als bedoeld in artikel 22, leden 1, 2 en 3 

1. NIET-BIOLOGISCHE VOEDERMIDDELEN VAN PLANTAARDIGE OORSPRONG 

1.1 Granen, graankorrels en daarvan afgeleide producten en bijproducten: 

Haverkorrels, havervlokken, havervoermeel, haverschillen en haverzemelgrint 

Gerstkorrels, gersteiwit en gerstvoermeel 

Rijstkiemkoek 

Gierstkorrels 

Roggekorrels en roggevoermeel 

Sorghumkorrels 

Tarwekorrels, tarwevoermeel, tarwezemelgrint, tarweglutenvoer, tarwegluten 

en tarwekiemen 

Speltkorrels 

Triticalekorrels 

Maïskorrels, maïszemelgrint, maïsvoermeel, maïskiemkoek en maïsgluten 

Moutkiemen 

Bierbostel 

1.2 Oliehoudende zaden, oliehoudende vruchten en daarvan afgeleide 

producten en bijproducten: 

- Kool- en raapzaad, kool- en raapzaadkoek, kool- en raapzaadschillen 

- Sojabonen, getoaste sojabonen, sojabonenkoeken en sojabonenschillen 

- Zonnebloemzaad en zonnebloemkoek 

- Katoenzaad en katoenzaadkoek 

- Lijnzaad en lijnzaadkoek 

- Sesamkoek 

- Palmpitkoek 

- Pompoenzaadkoek 

- Olijven, olijfpulpkoek 

- Plantaardige oliën (uit fysieke extractie verkregen). 

1.3 Zaden van peulvruchten en daarvan afgeleide producten en 

bijproducten: 

- Kikkererwtenzaad, kikkererwtenmeel en kikkererwtenzemelen 

- Linzenwikkezaad, linzenwikkemeel en linzenwikkezemelen 

- Zaailathyruszaad na een hittebehandeling, zaailathyrusmeel en 

zaailathyruszemelen 

- Erwtenzaad, erwtenmeel en erwtenzemelen 

- Tuinboonzaad, tuinboonmeel en tuinboonzemelen 

- Paardenboonzaad, paardenboonmeel en paardenboonzemelen 

- Wikkezaad, wikkemeel en wikkezemelen 

- Lupinezaad, lupinemeel en lupinezemelen 

1.4 Knollen en wortels en daarvan afgeleide producten en bijproducten 

- Suikerbietenpulp 

- Aardappels 

- Knollen van zoete aardappels 

- Aardappelvezels (bijproduct van de extractie van aardappelzetmeel) 

- Aardappelzetmeel 

- Aardappeleiwit 

- Maniok. 


1.5 Overige zaden en vruchten en daarvan afgeleide producten en 

bijproducten: 

- Johannesbrood 

- Peulen van johannesbrood en meel daarvan 

- Pompoenen 

- Citruspulp 

- Appelen, kweeperen, peren, perziken, vijgen, druiven en pulp daarvan 

- Kastanjes 

- Walnootkoek 

- Hazelnootkoek 

- Cacaodoppen en cacaokoek 

- Eikels. 

1.6 Voedergewassen en ruwvoedergewassen 

- Luzerne 

- Luzernemeel 

- Klaver 

- Klavermeel 

- Gras (verkregen uit voedergewassen) 

- Grasmeel 

- Hooi 

- Kuilgras 

- Stro van granen 

- Wortelknollen van voedergewassen. 

1.7 Overige planten en daarvan afgeleide producten en bijproducten 

- Melasse 

- Zeewiermeel (verkregen door het drogen en malen van zeewier dat is 

gewassen om het jodiumgehalte te verlagen) 

- Poeders en extracten van planten 

- Eiwithoudende extracten van planten (uitsluitend bestemd voor jonge 

dieren) 

- Specerijen 

- Kruiden. 

2. VOEDERMIDDELEN VAN DIERLIJKE OORSPRONG 

2.1 Melk en melkproducten: 

- Rauwe melk 

- Melkpoeder 

- Magere melk, magermelkpoeder 

- Karnemelk, karnemelkpoeder 

- Wei, weipoeder, suikerarme weipoeder, eiwithoudende weipoeder 

(geëxtraheerd door fysische behandeling) 

- Caseïnepoeder 

- Lactosepoeder 

- Wrongel en zure melk. 

2.2 Vis, andere zeedieren en daarvan afgeleide producten en 

bijproducten: 


Met inachtneming van de volgende beperkingen: de producten moeten 

afkomstig zijn van de duurzame visserij en mogen slechts worden gebruikt voor 

andere soorten dan herbivoren. 

- Vis 

- Visolie en levertraan, niet geraffineerd 

- Autolysaten van vis, weekdieren of schelpdieren 

- Langs enzymatische weg verkregen hydrolysaten en proteolysaten, al dan 

niet oplosbaar, alleen te verstrekken aan jonge dieren 

- Vismeel 

2.3 Eieren en eierproducten 

- Eieren en eierproducten voor gebruik als pluimveevoeder, voornamelijk 

afkomstig van hetzelfde bedrijf. 

3. VOEDERMIDDELEN VAN MINERALE OORSPRONG 

3.1 Natrium: 

- ongeraffineerd zeezout 

- ruw steenzout uit mijnen 

- natriumsulfaat 

- natriumcarbonaat 

- natriumbicarbonaat 

- natriumchloride 

3.2 Kalium: 

- kaliumchloride 

3.3 Calcium: 

- roodwier en kalkwier 

- schelpen van waterdieren (ook sepiabeen) 

- calciumcarbonaat 

- calciumlactaat 

- calciumgluconaat 

3.4 Fosfor: 

- gedefluorideerd bicalciumfosfaat 

- gedefluorideerd monocalciumfosfaat 

- mononatriumfosfaat 

- calciummagnesiumfosfaat 

- calciumnatriumfosfaat 

3.5 Magnesium: 

- magnesiumoxide (watervrije magnesia) 

- magnesiumsulfaat 

- magnesiumchloride 

- magnesiumcarbonaat 

- magnesiumfosfaat 

3.6 Zwavel: 

- natriumsulfaat 


Bijlage VI 

Toevoegingsmiddelen voor diervoeders en bepaalde in diervoeding 

gebruikte stoffen als bedoeld in artikel 22, lid 4 

1. TOEVOEGINGSMIDDELEN IN DIERVOEDERS 

De opgesomde toevoegingsmiddelen moeten zijn goedgekeurd op grond van 

Verordening (EG) nr. 1831/2003 van het Europees Parlement en de Raad 2 

betreffende toevoegingsmiddelen voor diervoeding. 

1.1 Nutritionele toevoegingsmiddelen 

a. Vitaminen 

- Vitaminen die zijn afgeleid van grondstoffen die van nature in 

diervoeders voorkomen; 

- Voor dieren met één maag: synthetische vitaminen die identiek zijn 

aan de natuurlijke vitaminen; 

- Voor herkauwers en na goedkeuring door de lidstaten op basis van een 

beoordeling van de capaciteit van biologisch gehouden herkauwers om 

de nodige vitaminen A, D en E uit hun voederrantsoen te halen: 

synthetische vormen van de vitaminen A, D en E die identiek zijn aan 

de natuurlijke vitaminen 

b. Spoorelementen 

E1 IJzer: 

ijzer(II)carbonaat 

ijzer(II)sulfaat, monohydraat en/of heptahydraat 

ijzer(III)oxide 

2 PB L 268 van 18.10.2003, blz. 29. 

E2 Jodium: 

calciumjodaat, watervrij 

calciumjodaat, hexahydraat 

natriumjodide 

E3 Kobalt: 

kobalt(II)sulfaat, monohydraat en/of heptahydraat 

basisch kobalt(II)carbonaat, monohydraat 

E4 Koper: 

koper(II)oxide 

basisch koper(II)carbonaat, monohydraat 

koper(II)sulfaat, pentahydraat 

E5 Mangaan: 

mangaan(II)carbonaat 

mangaan(II) en mangaan(III)oxide 

mangaan(II)sulfaat, mono- en/of tetrahydraat 

E6 Zink: 

zinkcarbonaat 

zinkoxide 

zinksulfaat, monohydraat en/of heptahydraat 


E7 Molybdeen: 

ammoniummolybdaat, natriummolybdaat 

E8 Selenium: 

natriumselenaat 

natriumseleniet 

1.2 Zoötechnische toevoegingsmiddelen 

Enzymen en micro-organismen 

1.3 Technologische toevoegingsmiddelen 

a. Conserveermiddelen 

E 200 Sorbinezuur 

E 236 Mierenzuur (*) 

E 260 Azijnzuur (*) 

E 270 Melkzuur (*) 

E 280 Propionzuur (*) 

E 330 Citroenzuur 

(*) Voor ensilage: alleen wanneer de weersomstandigheden een adequate 

fermentatie belemmeren. 

b. Antioxidantia 

E 306 Tocoferolrijke extracten van natuurlijke oorsprong, gebruikt als 

antioxidant 

c. Bindmiddelen en verdunningsmiddelen 

E 470 Calciumstearaat van natuurlijke oorsprong 

E 551b Coloïdale siliciumdioxide 

E 551c Diatomeeënaarde 

E 558 Bentoniet 

E 559 Kaoliniethoudende klei 

E 560 Natuurlijke mengsels van stearaten en chloriet 

E 561 Vermiculiet 

E 562 Sepioliet 

E 599 Perliet 

d. Toevoegingsmiddelen voor kuilvoer 

Enzymen, gisten en bacteria kunnen als toevoegingsmiddel voor kuilvoer 

worden gebruikt. 

Melkzuur, mierenzuur, propionzuur en azijnzuur mogen bij de productie 

van kuilvoer alleen worden gebruikt indien de weersomstandigheden 

belemmeren dat de juiste fermentatie optreedt. 


2. BEPAALDE IN DIERVOEDING GEBRUIKTE STOFFEN 

De opgesomde stoffen moeten zijn goedgekeurd op grond van Richtlijn 

82/471/EEG van de Raad betreffende bepaalde in diervoeding gebruikte 

produkten 3 (1) 

Gisten: 

- Saccharomyces cerevisiae 

- Saccharomyces carlsbergiensis 

3. STOFFEN VOOR DE KUILVOERPRODUCTIE 

- zeezout 

- ruw steenzout uit mijnen 

- wei 

- suiker 

- suikerbietenpulp 

- meel van granen 

- melasse 

3 PB L 213 van 21.7.1982, blz. 8. 


Bijlage VII 

Reinigings- en ontsmettingsproducten als bedoeld in artikel 23, lid 4 

Producten voor de reiniging en de ontsmetting van bedrijfsruimten en installaties 

voor de dierlijke productie: 

- Kalium- en natriumzeep 

- Water en stoom 

- Kalkmelk 

- Kalk 

- Ongebluste kalk 

- Natriumhypochloriet (bijvoorbeeld als bleekwater) 

- Bijtende natron 

- Bijtende potas 

- Waterstofperoxide 

- Natuurlijke plantenextracten 

- Citroenzuur, perazijnzuur, mierenzuur, melkzuur, oxaalzuur en azijnzuur 

- Alcohol 

- Salpeterzuur (uitrusting van melkstallen) 

- Fosforzuur (uitrusting van melkstallen) 

- Formaldehyde 

- Reinigings- en ontsmettingsmiddelen voor spenen en melkinstallaties 

- Natriumcarbonaat 


Bijlage VEEBEZETTING 

170 KG N/HA KOMT OVEREEN MET EEN VEEBEZETTING PER HECTARE VAN MAXIMAAL: 

Rundvee 

Nummer Productie Aantal 

norm 

Diercategorie kgN/dier dieren 

Fok- en gebruiksvee 

Melk- en kalfkoeien 100 96,1 1,77 

In grupstal met vaste mest 90,6 1,88 

In potstal met vaste mest 86,4 1,97 

Vrouwelijk jongvee jonger dan 1 jaar 101 32,3 5,26 

Vrouwelijk jongvee 1 jaar en ouder 102 66,0 2,58 

Stieren voor de fokkerij jonger dan 1 

jaar 103 26,7 6,37 

Stieren voor de fokkerij 1 jaar en 

ouder 

Roodvleesproductie 

104 51,0 3,34 

Weide- en zoogkoeien 120 66,2 2,57 

Vleesstieren, alsook vrouwelijke dieren en ossen 

die op soortgelijke wijze worden gemest 

Startkalf t.b.v. vleestier ca. 0 tot ca. 3 maanden 121 6,6 25,76 

Van startkalf tot vleesstier van ca. 3 tot ca. 16 maanden 122 27,2 6,25 

Vleesstier van ca. 0 tot ca. 16 maanden 123 23,4 7,26 

Overig vleesvee (vee bestemd voor roodvleesproductie dat niet behoort tot de categorieën 

weidekoeien of vleesstieren; ook vleesstieren, vrouwelijke dieren en ossen ouder dan ca. 16 

maanden.) 

Jonger dan 1 jaar 124 26,4 6,44 

1 jaar en ouder 125 65,4 2,6 

Varkens 

Fokkerij/vermeerdering 

Fokzeugen (tenminste éénmaal gedekt of geïnsemineerd: guste zeugen, 

gedekte, maar nog niet drachtige zeugen, drachtige zeugen, zeugen met 

biggen, zeugen waarvan de biggen gespeend zijn. 

Waarvan de biggen aan een ander bedrijf worden 

geleverd. 

Ca. 6 weken na hun geboorte (ook fokzeugen die nog 

geen biggen hebben.) 

Waarvan de biggen worden gehouden tot een gewicht 

van 

ca. 25 kg (ook fokzeugen waarvan de biggen op het 

400 12,0 14,17 

eigen bedrijf gehouden worden.) 

Opfokzeugen (jonge zeugen, nooit gedekt of geïnsemineerd, 

gehouden voor de fokkerij) 

Van ca. 25 kg to ca. 7 maanden (aangeleverde 

opfokzeugen van ca. 25 kg die worden afgeleverd op 

ca. 7 maanden of iets ouder; ook opfokzeugen 

401 15,3 11,1 

afkomstig van het eigen bedrijf van exact 25 kg die 

worden afgeleverd op ca. 7 maanden 

Van ca. 7 maanden tot de eerste dekking (opfokzeugen 

402 5,9 28,81 

die zijn aangeleverd op ca. 7 maanden of iets jonger, tot 

de eerste dekking) 

Opfokzeugen die zijn aangeleverd op ca. 25 kg, die niet 

op 7 maanden worden afgeleverd, maar worden 

aangehouden tot de eerste dekking, ook opfokzeugen 

403 9,1 18,68 

afkomstig van het eigen bedrijf die worden 

aangehouden van exact 25 kg tot de eerste dekking 

Opfokberen van ca. 25 kg tot ca. 7 maanden (jonge nog niet dekrijpe beren, die worden 

404 6,1 27,87 

aangehouden voor de fokkerij, van ca. 25 kg tot 7 maanden of iets ouder; ook beren afkomstig 

van het eigen bedrijf vanaf exact 25 kg) 405 5,5 30,91 


Varkens (fokkerij / vermeerdering) vervolg: 

mesterij 

Nummer 

diercategorie 

Productie 

Norm 

kg N/dier 

Aantal 

dieren 

Biggen aangeleverd op ca. 6 weken, tot ca. 25 kg (gespeende biggen die 

op ca. 6 weken zijn aangeleverd, die worden afgeleverd op ca. 25 kg; ook 

op 5 weken aangeleverde biggen die op het het eigen bedrijf worden 

aangehouden voor de mesterij, tot exact 25 kg) 407 2,0 85,0 

Slachtzeugen (zeugen die niet meer gebruikt worden voor de fokkerij, 

maar worden afgemest) 410 12,8 13,28 

Vleesvarkens (varkens die doorgaans worden gemest vanaf ca. 25 kg of 

iets lichter tot ca. 110 kg; ook biggen afkomstig van het eigen, gesloten 

bedrijf vanaf exact 25 kg 411 6,1 27,87 

Pluimvee 

Kippen, 

Legrassen Opfokhennen en -hanen van legrassen, jonger dan ca. 18 weken (opfok- 

hennen en -hanen voor de vervanging van hennen of hanen van legras- 

sen, inclusief (groot)ouderdieren, die zijn aangeleverd op ca. 18 weken; 

dieren die op het eigen bedrijf worden aangehouden worden tot exact 

18 weken meegeteld.) 300 0,159 1069,18 

Hennen en hanen van legrassen, ca. 18 weken en ouder (hennen en 

hanen, inclusief (groot)ouderdieren, die zijn aangeleverd op ca. 18 weken; 

ook van het eigen bedrijf afkomstige hennen en hanen, inclusief 

(groot)ouderdieren vanaf exact 18 weken 301 0,371 458,22 

Kippen, 

Vleesrassen Opfokhennen en -hanen van vleesrassen, jonger dan ca. 19 weken (opfokhennen 

en -hanen ter vervanging van (groot)ouderdieren van vleesrassen, 

die worden afgeleverd op ca. 19 weken; dieren die op het eigen 

bedrijf worden aangehouden worden tot exact 19 weken meegeteld.) 310 0,11 1545,45 

Ouderdieren van vleesrassen, ca. 19 weken en ouder (ouderdieren, 

inclusief grootouderdieren, van vleesrassen, die zijn aangeleverd op ca. 

19 weken; ook van het eigen bedrijf afkomstige (ouder)dieren vanaf 

exact 19 weken.) 311 0,411 413,63 

Vleeskuikens (kuikens die voor de slacht worden afgeleverd 312 0,332 512,05 

Kalkoenen, voor 

broedeieren Hennen en hanen voor de productie van broedeieren: 

ca. 0 tot ca. 6 weken (hennen en hanen van ca. 0 tot ca. 6 weken 

gehouden op quarantianebedrijf) 200 0,29 586,21 

Ca. 6 tot ca. 30 weken (hennen en hanen van ca. 0 tot ca. 6 weken 

gehouden op opfokbedrijf 201 1,165 145,92 

Ca. 30 weken en ouder (hennen en hanen van ca. 30 weken en ouder) 202 1,513 112,36 

Vleeskalkoenen Vleeskalkoenen (vanaf het opzetten bij aanvang van de mestperiode 

tot de aflevering voor de slacht) 210 0,884 192,31 

Eenden Ouderdieren van vleeseenden (opfok- en legeenden) 800 0,5 340 

Vleeseenden (eenden die worden gehouden voor de slacht) 801 0,39 435,9 

Parelhoenders Vleesparelhoenders 951 0,437 389,02 

Schapen Fokschapen, inclusief de lammeren tot ca. 25 kg (alle ooien die ten 

minste éénmaal hebben gelammerd) 550 10,3 16,5 

Overige schapen (alle lammeren zwaarder dan 25 kg, alle fokrammen 

en overhouders) 551 9,3 18,28 

Geiten Melkgeiten, inclusief lammeren tot ca. 10 kg (alle geiten die tenminste 

éénmaal hebben gelammerd) 600 5,8 29,31 

Overige geiten (geitenlammeren en opfokgeiten zwaarder dan ca. 10 kg 

en bokken. 601 3,1 54,84 

NB. Paardachtigen 

Hiervoor geldt direct Bijlage VII van de Verordening (EEG) Nr. 2092/91: 

Paardachtigen ouder dan 6 maanden: 2,0 


Dit informatieblad is een uitgave van: 

Skal 

Postbus 384 

8000 AJ Zwolle 

tel. 038 – 426 8181 

fax 038 – 426 8182 

e-mail: info@skal.nl 

www.skal.nl

Informatieblad Veehouderij - Biologischondernemen.nl

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?