cursusboek - Zinkunie
cursusboek - Zinkunie
cursusboek - Zinkunie
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
INHOUDSOPGAVE ZINKUNIECURSUS<br />
1) FYSISCHE EIGENSCHAPPEN VAN ZINK ........................................................................................... 3<br />
2) WAAR BESTAAT ZINK UIT WAAR UW GOTEN VAN WORDEN GEMAAKT? .......................... 3<br />
3) PATINEREN VAN ZINK KAN OP 2 MANIEREN GEBEUREN NL.: ................................................ 3<br />
4) SOORTEN ZINK ........................................................................................................................................ 3<br />
5) LEVERBARE ZINKDIKTES WELKE UIT VOORRAAD LEVERBAAR ZIJN................................ 3<br />
6) WAAR KAN ZINK NIET TEGEN, WAARDOOR DE LEVENSDUUR BEPERKTER WORDT?... 4<br />
7) GOEDE MANIEREN OM DEKLIJSTEN TE MONTEREN (ZIE FIGUUR 1)................................... 5<br />
FIG. 1 GOEDE MANIER VOOR HET MONTEREN VAN DEKLIJSTEN........................................................................... 5<br />
FIG. 2 DEKLIJST MET VUILRAND- EN WATERKERING............................................................................................ 6<br />
FIG. 3 EXPANSIESTUK DEKLIJST DMV GERIBBELD ZINK....................................................................................... 6<br />
8) GOEDE MANIER OM ZIJWANGEN TE MONTEREN:...................................................................... 7<br />
FIG. 4 ZINKUNIE ZIJWANG OPHANGSYSTEEM....................................................................................................... 7<br />
FIG. 5 DETAILS GOOT IN BOUWKUNDIGE BAK...................................................................................................... 8<br />
TABEL 1: EXPANSIESTUK IN DAKGOOT................................................................................................................ 9<br />
FIG. 6 MONTAGERICHTING GOTEN .................................................................................................................... 10<br />
FIG. 7 MONTAGE TAPEIND T.O.V. BEUGEL......................................................................................................... 10<br />
FIG. 8 MONTAGE MECHANISCH EXSPANSIESCHOT............................................................................................. 11<br />
FIG. 9 MONTAGE MECHANISCH EXPANSIESTUK MET SEPARATIESCHUIF ............................................................ 11<br />
FIG. 10 MONTEREN EXPANSIES ......................................................................................................................... 12<br />
9) STANDAARD BAK- EN MASTGOTEN IN BEUGELS....................................................................... 12<br />
FIG. 11: STANDAARD GOOTBEUGELS................................................................................................................. 13<br />
FIG. 12: NIET STANDAARD GOOTBEUGELS......................................................................................................... 14<br />
10) SOLDEREN VAN ZINK/KOPER ........................................................................................................... 15<br />
11) ONDERCONSTRUCTIE T.B.V. ZINKEN/ KOPEREN GEVEL- OF DAKBEDEKKING.............. 16<br />
12) FELSSYSTEEM ........................................................................................................................................ 16<br />
FIG. 13 VOORGEPROFILEERDE FELSBAAN.......................................................................................................... 16<br />
FIG. 14 TYPE FELSNADEN .................................................................................................................................. 17<br />
FIG. 15 DOORSNEDE OPBOUW ROND DAKKAPEL................................................................................................ 18<br />
FIG. 16 DETAILS GETOOGDE FELSBANEN OP EEN RONDE DAKKAPEL ................................................................. 18<br />
FOTO 1 EN 2: DAKBEDEKKING MET GETOOGDE FELSBANEN .............................................................................. 19<br />
FIG. 17 EN 18 VASTE EN SCHUIFKLANG ............................................................................................................. 20<br />
FIG. 19 PLAATS VAN DE VASTE KLANGEN.......................................................................................................... 21<br />
TABEL 2 AANTAL KLANGEN PER M2 EN HUN ONDERLINGE AFSTAND, AFHANKELIJK VAN BAANBREEDTE EN<br />
DAKHOOGTE (BIJ TAPSE BANEN KUNNEN BANEN BREDER DAN 600MM ZIJN). .................................................... 21<br />
FIG. 20 ZINKUNIE OMKANTING.......................................................................................................................... 21<br />
FIG. 21 HAAKVERBINDING TUSSEN 2 FELSBANEN ............................................................................................. 22<br />
FELSDAKEN (ZIE DETAIL 1 T/M 11) ........................................................................................................... 23<br />
FELSGEVEL HORIZONTAAL (DETAIL 100 T/M 109) .............................................................................. 27<br />
FELSGEVEL VERTICAAL (DETAIL 80 T/M 86)......................................................................................... 30<br />
13) ROEVENSYSTEEM ................................................................................................................................. 33<br />
FIG. 22 DWARSDOORSNEDE TRADITIONELE ROEVENSYSTEEM........................................................................... 34<br />
FIG. 23 OPSTAANDE KANTEN VAN EEN ROEFBAAN = 55MM............................................................................... 34<br />
FIG. 24 BEVESTIGING ROEFLAT EN KLANG ........................................................................................................ 35<br />
1/55
TABEL 3 AANTAL KLANGEN PER M2 EN HUN ONDERLINGE AFSTAND, AFHANKELIJK VAN BAAN BREEDTE EN<br />
DAKHOOGTE...................................................................................................................................................... 35<br />
FIG. 25 TRADITIONELE ROEFDAKCONSTRUCTIE MET VASTE EN SCHUIVENDE KLANGCONSTRUCTIE .................. 36<br />
FIG. 26 PLAATS VAN DE VASTE KLANGCONSTRUCTIE ........................................................................................ 36<br />
FIG. 27 BOVENAANSLUITING, VOOR NOK EN KEPER........................................................................................... 37<br />
FIG. 28 ROEFBAAN MET KEERRAND VOOR GEVELBEKLEDING............................................................................ 37<br />
FIG. 29 ONDERAANSLUITING MET EEN DRUIPSTUK (TEVENS IS MOGELIJK ONDERAANSLUITING MET EEN<br />
VOETAANSLUITING, ZIE FELSBANEN. OOK DEZE BESPREKEN WE IN DE PRAKTIJKRUIMTE)................................. 38<br />
FOTO: GECOMBINEERD ROEVEN/GEVELSYSTEEM .............................................................................................. 39<br />
FOTO: DAK MET ROEFENSYSTEEM ..................................................................................................................... 39<br />
DETAILS ROEVENKLIK SYSTEEM (DETAIL 20 T/M 27) ........................................................................................ 40<br />
14) LOSANGESYSTEEM............................................................................................................................... 43<br />
FIG. 30 VIERKANTE LOSAGNES .......................................................................................................................... 43<br />
FIG. 31 LOSANGE RUITMODEL ........................................................................................................................... 43<br />
TABEL 4: MATEN LOSANGES WELKE DOOR ZINKUNIE STANDAARD LEVERBAAR ZIJN (LEVERTIJD IN OVERLEG) 44<br />
FIG. 32 SCHUIFKLANG ....................................................................................................................................... 44<br />
TABEL 5: MATERIAAL DIKTE LOSANGES EN AANTAL KLANGEN AFHANKELIJK VAN DAK HOOGTE EN GROOTTE<br />
LOSANGE........................................................................................................................................................... 45<br />
FIG. 33 SCHEMATISCH LOSANGESYSTEEM...................................................................................................... 45<br />
FIG. 34 HALVE LOSANGES VIERKANT ................................................................................................................ 46<br />
FIG. 35 DRUIPRAND VOETAANSLUITING ............................................................................................................ 47<br />
FIG. 36 NOKAANSLUITING ................................................................................................................................. 47<br />
FIG. 37 MUURAANSLUITING: DE AANSLUITING OP EEN MUUR VERTOONT OVEREENKOMST MET DE<br />
NOKAANSLUITING. ............................................................................................................................................ 48<br />
FIG. 38 ZIJAANSLUITING MET KOPGEVEL (ZIE ENKELE MOGELIJKHEDEN) .................................................. 48<br />
FIG. 39 AANSLUITING OP HOEKKEPER, DIT IS OP VERSCHILLENDE MANIEREN TE MAKEN................................... 49<br />
FIG. 40 KILAANSLUITING MET AANGESOLDEERD S-PROFIEL VOOR DE AANHAKING VAN DE LOSANGES............. 49<br />
FIG. 41 DAKDOORBREKING: IN EEN DAKDOORBREKING KOMEN DE TECHNIEKEN VAN BOVENAANSLUITING,<br />
ZIJAANSLUITING, ONDERAANSLUITING EN HOEKVERBINDINGEN AAN BOD........................................................ 50<br />
FIG. 42 ZIJAANSLUITING BIJ OPGAAND WERK.................................................................................................... 51<br />
FIG. 43 BOVENAANSLUITING BIJ GEVEL............................................................................................................. 51<br />
LOSANGEDAK (DETAILS 40 T/M 45)........................................................................................................... 53<br />
2/55
<strong>Zinkunie</strong>cursus<br />
1) Fysische eigenschappen van zink<br />
soortelijk gewicht 7,2kg/dm3 =5,8kg/m2<br />
smeltpunt 420 graden Celsius<br />
Uitzettingscoëfficiënt 0,022mm/m*k(lengte)<br />
Uitzettingscoëfficiënt 0,017mm/m*k(breedte)<br />
2) Waar bestaat zink uit waar uw goten van worden gemaakt?<br />
99,995% zink, titanium, koper (vandaar de naam titaanzink)<br />
3) Patineren van zink kan op 2 manieren gebeuren nl.:<br />
Natuurlijk, (zink is een walsproduct waardoor op nieuw zink een vetlaag aanwezig<br />
kan zijn; zink beschermt zichzelf nl. door te patineren), dit patineren gebeurd op<br />
een natuurlijke manier d.m.v. weersinvloeden, hoe sneller de vetlaag van het zink<br />
af is hoe sneller het patineert, waardoor het zink langer meegaat. Zink beschermt<br />
zichzelf namelijk door te pantineren. De levensduur ligt tussen de 25 en 100 jaar,<br />
afhankelijk van de toepassing. Bijv. blank zink wat je binnen toepast zal niet<br />
patineren, zink aan de onderzijde van een luifel patineert minder snel als een gevel<br />
en een gevel patineert weer niet zo snel als een zinken dak.<br />
Fabrieksmatig, bijv. d.m.v een zuurbad of andere technieken. Zo heeft iedere<br />
fabrikant zijn eigen type en kleur gepatineerd zink (zie 5).<br />
Advies: Als je een zinken gevel binnen moet maken pas dan altijd gepatineerd zink toe. Blank<br />
zink zal hier niet patineren wat tot gevolg heeft dat waar je het zink hebt vastgepakt de<br />
zuurvlekken van je vingers nagenoeg niet meer te verwijderen zijn.<br />
4) Soorten zink<br />
Fabrikaat type dikte uit voorraad leverbaar<br />
Nedzink NOVA 0,8mm ja<br />
Nedzink NOVA 1,0mm beperkt<br />
Umicore QUARTS 0,8mm ja<br />
Umicore ANTHRA 0,8mm beperkt<br />
Rheinzink NATURE GREY 0,8mm ja<br />
Rheinzink GRAFFITH GREY 0,8mm nee<br />
Umicore pigmento GREEN nee<br />
Umicore pigmento BLUE nee<br />
Umicore pigmento RED nee<br />
5) Leverbare zinkdiktes welke uit voorraad leverbaar zijn.<br />
- walsblank 0,8mm<br />
- walsblank 1,0mm<br />
- gepatineerd zink 0,8mm<br />
3/55
6) Waar kan zink niet tegen, waardoor de levensduur beperkter wordt?<br />
Water wat eerst over een bitumineuze dakbedekking of riet stroomt en nadien loost in<br />
een zinken goot (olie en zuren die van die materialen vrijkomen tasten zink aan,<br />
oplossing ENKE-coat of ENKE-renocoat, koper heeft hier geen last van).<br />
Water wat eerst over koper stroomt en nadien op zink komt. Bijv. koperen verholen<br />
goten en daaronder zinken goten (koper is een edeler metaal als zink). Andersom is er<br />
geen probleem.<br />
Zink dient bij een buiten/binnen situatie in combinatie met een warmdak systeem of<br />
op een geventileerd houten constructie of op een ENDELE-isolatiesysteem te worden<br />
geplaatst bij elke andere situatie neem contact op met uw zinkleverancier.<br />
(Hier komen op een later tijdstip uitgebreid op terug).<br />
Lood (als men het lood beschermd met patineerolie is het geen probleem).<br />
Niet gegalvaniseerd staal (gegalvaniseerd staal is geen probleem).<br />
Looizuren van o.a. de volgende bomen: eik, kastanje, lork, douglas, grenenboom, rode<br />
en witte ceder.<br />
Looizuren en verfsoorten met p.h. groter dan 5.<br />
Beton, kalk en mortel (oplossing permosec).<br />
Het gebruik van een schoorsteenkap op een schoorsteen met daaronder bijv. een<br />
olieketel of HR-ketel. De neerslag van zo’n soort verwarming kan onherstelbare<br />
schade aan het onderliggende zinken dak veroorzaken.<br />
Bepaalde verlijmde houtsoorten. De lijm in bepaalde van deze houtsoorten kunnen het<br />
zink aantasten (Bijv. Ureum, melanine en phenol-formaldehyde lijmen).B.V. Goten<br />
welke boven de muur hangen (buiten/ binnensituatie) met een bodem groter als<br />
300mm moet men bij voorkeur niet monteren op een underlayment bodem, daar hier<br />
ook de ventilatie mimimaal is (oplossing permosec).<br />
Geïmpregneerd hout.(oplossing permosec)<br />
Geschilderd hout, de verf kan het zink aantasten.(oplossing permosec)<br />
Ascetische siliconen.<br />
Bij twijfel altijd de zinkproducent raadplegen voor advies.<br />
Zoals U boven ziet hebben we voor diverse materialen en/of situaties waar zink niet tegen kan<br />
een oplossing:<br />
ENKE-coat (voor nieuwe goten)<br />
ENKE-renocoat (voor bestaande goten)<br />
Permosec zonder onderlaag (alleen horizontaal toepassen)<br />
Permosec met een dampopen/waterkerende laag (alleen verticaal of schuin toepassen)<br />
ENKE coat beschermt tegen afspoeling (emissie) van nieuwe zinken dakgoten,<br />
bitumencorrosie en aantasting van riet.<br />
Voor bestaande goten dient men ENKE-renocoat te gebruiken (zie folders).<br />
Permosec heeft als functie een scheidingslaag tussen zink en een ander materiaal tevens heeft<br />
het een ventilerende functie, indien men met de permosec met een damopen/waterkerende<br />
laag toepast heeft dit ook een waterafvoerende functie, dit type dient dan ook vrijwel altijd te<br />
worden gemonteerd tot in een goot (zie folders).<br />
4/55
7) Goede manieren om deklijsten te monteren (zie figuur 1).<br />
Klangen 1mm toepassen met een breedte van min. 80mm van zink of<br />
gegalvaniseerd staal en deze te schroeven op het hout (h.o.h min.700 mm plaatsen,<br />
schroeven is sterker als nagelen).<br />
Zinken deklijsten lijmen met zinklijm op de ondergrond (deze lijm is speciaal<br />
ontwikkeld om zink/ koper of ondergronden als hout, dakbedekking en diverse<br />
andere materialen te verlijmen) zo kan het zink niet gaan klapperen en komen<br />
daardoor de genagelde klangen niet los te zitten.<br />
De deklijst eventueel met een waterkering te laten zetten zodat water wat op de<br />
deklijst staat automatisch weer op het dak komt (zie figuur 2).<br />
Bij voorkeur de waterkering naar binnen. Bij een waterkering naar buiten kan er<br />
water in de waterkering komen staan wat bij vorst kan bevriezen en de uitzetting<br />
van zink hierdoor in gevaar komt.<br />
Om de ca. 12 meter expansies plaatsen d.m.v. geribbeld zink (zie figuur 3).<br />
Zorgen dat de deklijst niet al te ruim is ingemeten zodat de wind er niet onder kan.<br />
Voor verdere informatie kunt u zich wenden tot het NEDZINK technisch adviesboek blz. 16 en 17.<br />
Fig. 1 Goede manier voor het monteren van deklijsten<br />
5/55
Fig. 2 deklijst met vuilrand- en waterkering<br />
Fig. 3 Expansiestuk deklijst dmv geribbeld zink<br />
6/55
8) Goede manier om zijwangen te monteren:<br />
D.m.v. zinkunie zijwang ophangsysteem (zie figuur 4) toepasbaar bij kleinere<br />
zijwangen, eenvoudige montage, altijd zinklijm gebruiken om klapperen tegen te gaan.<br />
D.m.v felssysteem horizontaal of verticaal toepasbaar bij elke afmeting zijwang,<br />
maximaal felsbaan breedte 430mm, technisch beste oplossing, arbeidsintensief, lange<br />
levensduur mits goed aangebracht. Details afhankelijk hoe e.e.a. is uitgetimmerd.<br />
D.m.v. haaksysteem alleen horizontaal toepasbaar bij elke afmeting zijwang,<br />
maximaal baanbreedte 440mm, minimaal 30 mm in elkaar haken, minder<br />
arbeidsintensief als felssysteem, altijd zinklijm gebruiken om klapperen te voorkomen,<br />
technisch goede oplossing.<br />
D.m.v. losanges in ruit of vierkant modellen, afmetingen op aanvraag, zeer<br />
arbeidsintensief, kostbaar qua materiaal en arbeid, zeer chique uitstraling voor zowel<br />
oude als moderne panden, technisch zeer goede oplossing (details zie NEDZINK<br />
technisch adviesboek).<br />
Advies: zowel bij fels- alsmede losange-systeem is enige ervaring gewenst om e.e.a.<br />
uit te voeren.<br />
Fig. 4 <strong>Zinkunie</strong> zijwang ophangsysteem<br />
7/55
Waar moet men op letten bij het opmeten en monteren van een goot in een houten bak. (zie<br />
figuur 5)<br />
Fig. 5 Details goot in bouwkundige bak<br />
maten in mm.<br />
De bovenbreedte van de goot moet min. 4 mm kleiner zijn dan die van de bak.<br />
De bodembreedte van de goot moet min.10mm kleiner zijn dan die van de bak.<br />
Bij een haakse opstand van de bak het zink altijd enkele graden schuin zetten<br />
zodoende is de opstaande naad ook beter te solderen.<br />
Let op expansiestukken! Deze zijn nodig om het uitzetten en inkrimpen van de<br />
dakgoot op te vangen. Waar en wanneer een expansiestuk moet worden toegepast staat<br />
in onderstaand tabel 1. Expansie mogelijk d.m.v. expansieband op maat gezet inclusief<br />
kraallijst of mechanisch expansiestuk dit zijn 2 schotten (1*links/ 1*rechts) en een<br />
separatieschuif. Let hierbij ook op met wat voor omgevingstemperatuur het zink<br />
gemonteerd wordt, nl. bij een lage omgevingstemperatuur is het zink op zijn “kleinst”<br />
en zal dus meer ruimte nodig hebben om uit te zetten. Als het zink met een hoge<br />
omgevingstemperatuur bijv. in de zomer 26° C wordt gemonteerd, is het zink op z’n<br />
“grootst” en zal dus meer gaan krimpen dan uitzetten. Houdt hier dus rekening mee!<br />
8/55
gootuit- max Max. afstand in meters tussen 2 expansiestukken<br />
voering goot-<br />
lengte ontwikkelde breedte van Ontwikkelde breedte<br />
in meters de goot < 550 mm van de goot > 550 mm<br />
zonder<br />
expansie- mecha- rubberen mecha- rubberen<br />
stuk nische expansie** nische expansie**<br />
expansie* expansie*<br />
goot in bak<br />
2 vrije uiteinden**** 12 12 9 9 6<br />
1 vrij uiteinde**** 6 6 4,5 4,5 3<br />
Goot in beugel<br />
2 vrije uiteinden*** 18 18 12 12 9<br />
1 vrij uiteinde*** 9 9 6 6 4,5<br />
* zie figuur 8+9 *** De vrije expansieruimte moet minimaal 20 mm zijn<br />
** zie figuur 10 **** De vrije expansieruimte moet minimaal 10 mm zijn<br />
Tabel 1: Expansiestuk in dakgoot<br />
De achteropstand min. 10mm hoger als de vooropstand, bij voorkeur 30mm<br />
handhaven.<br />
De uiteinden van de goot moeten min. 10mm ruimte hebben t.o.v. koppenschotten van<br />
de bouwkundige bak i.v.m.expansie.<br />
Hoeken zijn over het algemeen zwakke punten; probeer altijd hoekverstevigingen te<br />
maken.<br />
Tapeinden plaatsen met min. 20mm vrije ruimte rondom de bouwkundige constuctie<br />
i.v.m. expansie.<br />
De goot bij voorkeur plaatsen op ongeschaafd vuren houten planken (ventilatie). Het<br />
verdient aanbeveling om bij nieuw geïmpregneerd/geschilderd hout of een verlijmde<br />
houtsoort (zie punt 6) een scheidingslaag toe te passen bijv. PERMOSEC zonder<br />
onderlaag, om tevens condensproblemen te voorkomen. Ditzelfde advies geld ook<br />
voor ondersteuningen van beton of andere steenachtige materialen, waarbij de<br />
PERMOSEC zonder onderlaag ook de slijtage van het zink tegen gaat i.v.m. uitzetten<br />
en inkrimpen van het zink.<br />
Klangen toepassen met een breedte van min. 80mm en een dikte van 1mm uit te<br />
voeren in zink of gegalvaniseerd staal. Bij voorkeur de klangen schroeven min h.o.h.<br />
660mm (zie figuur 5).<br />
Bij een bodembreedte groter als 300mm een bodemklang monteren of zinklijm<br />
gebruiken.<br />
Montagerichting van laag naar hoog, tapeind altijd op het laagste punt. Dus een<br />
afwaterende overlap.<br />
9/55
Minimale overlap 10mm i.v.m. solderen.<br />
Fig. 6 Montagerichting goten<br />
Fig. 7 Montage tapeind t.o.v. beugel<br />
10/55
Fig. 8 Montage mechanisch exspansieschot<br />
Fig. 9 Montage mechanisch expansiestuk met separatieschuif<br />
11/55
9) Standaard bak- en mastgoten in beugels.<br />
Fig. 10 Monteren expansies<br />
Expansies zie punt 9/tabel 1 en figuur 6, 7, 8, 9 en 10.<br />
Uit voorraad in zink leverbaar:<br />
- Bak- en mastgoot 30 (300mm ontw.)<br />
- Bak- en mastgoot 37 (370mm ontw.)<br />
- Bak- en mastgoot 44 (440mm ontw.)<br />
- Bakgoot 50 of 55 (500mm/550mmontw.)<br />
Het afschot in de richting van het tapeind moet minimaal 2 mm per meter gootlengte<br />
bedragen.<br />
Minimale overlap 10mm i.v.m. solderen.<br />
Hartafstand van de beugels minimaal 660mm h.o.h.<br />
Standaard beugels leverbaar in diktes 25*5 mm , 30*5mm , 30*6mm en 30*8 mm<br />
indien gewenst ook op andere diktes leverbaar.<br />
12/55
Beugel met staart 45gr. gebogen (type 3KB/KM)<br />
Muurbeugel( type 5 KB/KM)<br />
Renovatiebeugel (muurbeugel met extra ondersteun i.v.m stevigheid,Type 2 KB/KM)<br />
Fig. 11: Standaard gootbeugels<br />
13/55
Pollepelmodel (snel leverbaar,type 1 KB/KM)<br />
Muurplaatbeugel staart 2* 45gr gebogen (snel leverbaar,type 4 KB/KM)<br />
Beugels met staart op graden gebogen (snel leverbaar)<br />
Beugels op maat gemaakt (levertijd ca 3 weken)<br />
Beugels met tapgat t.b.v. kraalhouder (indien men de goot er niet kan inklappen,<br />
levertijd +/- 1 week).<br />
Fig. 12: niet standaard gootbeugels<br />
14/55
10) Solderen van zink/koper<br />
Het solderen van zink dient bij voorkeur in de werkplaats plaats te vinden zo heeft<br />
men een veel geleidelijke temperatuur van de soldeerbout wat de soldering ten goede<br />
komt.<br />
Het soldeerwerk dient zodanig te worden uitgevoerd dat de soldeer goed heeft<br />
gevloeid (soldeerbout vooraf goed vertinnen en bij koper ook het koper over een naad<br />
van 20 mm voorvertinnen), bij een verticale naad een minimale overlap van 5mm en<br />
bij een horizontale naad een minimale overlap van 10mm, bij voorkeur 20mm.<br />
Alvorens de soldeervloeistof aan te brengen dient men er zeker van te zijn dat het te<br />
solderen zink/koperoppervlak goed schoon is en de te solderen naad goed sluit (max.<br />
spleet mag maximaal 0,5mm bedragen en bij voorkeur max. 0,2mm zeker bij koper).<br />
Na het solderen van de naad de soldering voldoende laten afkoelen en vervolgens de<br />
naad goed schoon poetsen met een natte spons of een natte doek.<br />
Bij het solderen van zink kunnen 2 legeringen worden toegepast nl.<br />
o Tin-lood Sn/Pb 40/60, antimoon-arm,smeltraject 183-235 gr. celsius<br />
o Tin-lood Sn/Pb 50/50, antimoon arm,smelttraject 183-216 gr.celsius<br />
Bij het solderen van koper kan er maar 1 legering worden toegepast nl.<br />
tin/kopersoldeer Sn/Cu 97/3, omdat er koper in zit heeft dit een veel hoger smelttraject<br />
wat ook nodig is bij koper om een goede soldering/hechting te krijgen, een veel<br />
gemaakte fout van loodgieters om koper te solderen met 40/60 of 50/50 i.v.m. de lage<br />
smelttemperatuur is de verbinding niet sterk genoeg om het krimpen en uitzetten van<br />
het koper op te vangen d.m.v. popnagels is dit eventueel op te lossen.<br />
Bij het solderen van zink dient men bij voorkeur een soldeerbout van minimaal 500<br />
gram met zool van 7-10mm te gebruiken, dit om een goede invloeiing te verkrijgen<br />
(capillaire soldering), bij moeilijk bereikbare plaatsen kan men een soldeerbout van<br />
350 gram gebruiken met een zool van 5mm. Voordeel van een zwaardere bout is een<br />
egalere temperatuur van de bout (dit geeft een betere soldering).<br />
Bij het solderen van koper dient men bij voorkeur een soldeerbout van 700 gram met<br />
een zoollengte 25mm en zoolbreedte 7 à 10 mm te gebruiken. Daar koper een goede<br />
warmtegeleider is, is dit gewicht van die bout noodzakelijk. Het gebruik van<br />
popnagels met een koperen kop en een RVS stift gaswaterdicht is altijd beter i.v.m.<br />
opvangen van krimpen en uitzetten van het koper.<br />
Soorten bouten: koperen bouten en longlife bouten.<br />
- koperen bout; - met pin (open windkap)<br />
- met moer (gesloten windkap)<br />
Koperen bouten dienen regelmatig schoongemaakt worden d.m.v. salmiakblok en<br />
indien nodig worden schoongevijld. De koperen bout dient op zijn tijd weer te<br />
worden gesmeed. Afkoelen in water wat in de praktijk gebeurd is niet bevorderlijk<br />
voor de levensduur van de bout.<br />
Longlife bout; -met pin (300 of 500 gram) alleen te gebruiken voor zink<br />
Longlife bout, de naam zegt het al, is een soldeerbout die bij juist gebruik lang<br />
meegaat. Hij wordt gemaakt uit een legering, deze bout alleen reinigen met een<br />
salmiakblok of een vochtige doek, absoluut niet smeden en/of vijlen aan deze bout en<br />
ook niet afkoelen in een emmer water!<br />
Type soldeervloeistoffen die men dient te gebruiken afhankelijk van het type<br />
soldering, elke loodgieter heeft zijn eigen voorkeur. De nieuwe soldeervloeistof<br />
DECA VM wordt op dit moment veel verkocht. Deze is uitermate geschikt om nieuw<br />
zink, oud zink, NOVA zink, QUARTZ zink en ANTHRA zink te solderen.<br />
15/55
11) Onderconstructie t.b.v. zinken/ koperen gevel- of dakbedekking.<br />
I.v.m. de stijgende isolatienormen, het stijgende gebruik van verlijmde houtsoorten<br />
alsmede het plaatsen van inbouwpots wordt de onderconstructie van een zinken- c.q.<br />
koperen gevel/daksysteem van een steeds groter belang i.v.m. mogelijke condens die<br />
zowel de onderconstructie als het zink kan aantasten (koper niet).<br />
Enkele mogelijkheden om een onderconstructie goed uit te voeren zijn:<br />
Geventileerde houtconstructie = kouddakconstructie (zie NEDZINK technisch<br />
adviesboek blz.18 en 19, net onder het zink wordt geventileerd met buitenlucht om<br />
zo de damp af te voeren).<br />
Endele-isolatiesystemen = warmdakconstructie (zie folder ZINCLINE, het gebouw<br />
wordt 100% dampdicht gemaakt)<br />
- ENDELE CLASSIC (getoogde daken of wanden)<br />
- ENDOPAL idem als CLASSIC echter met volle beplating.(verbeterde<br />
versie van classic echter alleen toepasbaar op rechte wanden of daken).<br />
- ENDELE-PLUS met aan beide zijden aluminium beplating (meestal<br />
geschikt voor daken of wanden)<br />
Deze 2 systemen bespreken we zo meteen uitvoerig in het praktijklokaal.<br />
12) Felssysteem<br />
Belangrijkste aandachtspunten voor het felssysteem:<br />
- Zowel voor dak- en gevelsystemen.<br />
- Minimale dakhelling 3 graden bij een daksysteem, echter bij voorkeur 7 graden,<br />
daar een gesloten fels niet waterdicht is, kan bij het smelten van sneeuw zo’n dak<br />
lekken.<br />
- Daksysteem maximale werkende baanbreedte 600mm echter bij voorkeur 530mm<br />
(i.v.m. klapperen van de banen bij een hoog dak met een hoge windbelasting).<br />
- Gevelsysteem maximale werkende baanbreedte 430mm.<br />
- Gunstige werkende baanbreedtes 600mm, 530mm, 480mm, 430mm, 380mm en<br />
330mm (zie figuur 13).<br />
Fig. 13 voorgeprofileerde felsbaan<br />
- Keuze werkende baanbreedte afhankelijk van dak- of gevelsysteem,<br />
windbelasting, symmetrie van de gevel of het dak i.v.m ramen, deuren en<br />
schoorstenen.<br />
16/55
- Felssystemen worden over het algemeen het meest toegepast, daar het past bij alle<br />
types architectuur en het t.o.v. andere systemen meestal goedkoper is.<br />
- Bij gevelsystemen zijn banen zowel horizontaal als verticaal toepasbaar.<br />
- Bij daksystemen zijn banen alleen in de richting van de dakhelling mee toepasbaar.<br />
- Levensduur 70 tot 100 jaar mits goed aangebracht.<br />
- Een standaard felsbaan bestaat uit een overfels en een onderfels, zo heeft men ook<br />
een startfelsbaan met 2 onderfelsen of in sommige gevallen een felsbaan met 2<br />
overfelsen (zie 3uur 12).<br />
- Een onderfels = 30mm ontwikkeld.<br />
- Een overfels = 40mm ontwikkeld.<br />
- Een felsnaad kan men enkel en dubbel felsen (zie figuur 14).<br />
Fig. 14 type felsnaden<br />
- Men praat bij een felsbaan altijd over de werkende baanbreedte van een felsbaan<br />
deze is ook ca. 4mm groter als de bodem van de felsbaan daar de overfels iets<br />
schuin staat i.v.m. werken van het zink.<br />
- Bij het monteren van een felssysteem houdt altijd rekening met het werken van het<br />
zink .Dus solderen dient zo weinig al dan niet te gebeuren.<br />
- Felsbanen kunnen ook worden getoogd met een minimale radius van ca. 600mm.<br />
Bijv. voor een rond dak of een getoogd dakkapel (zie hiervoor figuur 15 en 16).<br />
17/55
Fig. 15 Doorsnede opbouw rond dakkapel<br />
Fig. 16 Details getoogde felsbanen op een ronde dakkapel<br />
18/55
Foto 1 en 2: dakbedekking met getoogde felsbanen<br />
19/55
Benodigd gereedschap; naast het gebruikelijke zinkwerkersgereedschap zijn o.a. nodig<br />
een dubbel- en/of enkelfelsluiter, druipkantvormer of ecobender, druipkantsluiter en<br />
aftekenmal.<br />
Bij montage begint met het uitzetten of aftekenen van dakvlak, het aftekenen begint<br />
vanuit de as van het dakvlak, van daaruit worden links en rechts de werkende breedtes<br />
afgetekend. Houdt bij het aftekenen altijd rekening mee of je een even of een oneven<br />
aantal banen moet monteren, de 2 buitenste banen worden altijd pasbanen met bij een<br />
juiste montage een gelijke breedte.<br />
Nadat de goot is gelegd en de felsbanen zijn afgetekend, monteert men de<br />
voetaansluiting/startprofiel, hierna start men meestal met een felsbaan met 2<br />
onderfelsen in het midden van het dak of links/rechts van de as van het dak. Daarna<br />
legt men de standaard felsbanen links en rechts hiervan, zo eindigt men altijd aan de<br />
buiten zijde met een onderfels, hier kan men dan diverse randafwerkingen op los laten.<br />
Bij felssystemen of andere systemen heeft men meestal meerdere oplossingen om een<br />
detail te maken.<br />
Door uitzetten en inkrimpen als gevolg van temperatuurwisselingen mogen de<br />
baanlengten maximaal ca. 10mtr zijn. In de praktijk worden ze wel eens langer<br />
geleverd echter dan dient de aanhaking bij het startprofiel iets langer als de<br />
gebruikelijke 30mm te worden gehouden.<br />
Bevestigen van de felsbanen geschiedt d.m.v. roestvrijstalen vaste- en schuifklangen<br />
(zie figuur 17 en 18).<br />
Fig. 17 en 18 vaste en schuifklang<br />
- Standaard hoogte klangen toe passen bij een geventileerd dak en verhoogde klangen<br />
30mm toepassen bij een warmdakconstructie in combinatie met PERMOSEC met<br />
onderlaag.<br />
- De plaats van de vaste klangen is bij een te bekleden vlak zeer belangrijk i.v.m. het<br />
werken van de banen (zie figuur 19 en tabel 2).<br />
20/55
Fig. 19 plaats van de vaste klangen<br />
Tabel 2 aantal klangen per m2 en hun onderlinge afstand, afhankelijk van baanbreedte<br />
en dakhoogte (bij tapse banen kunnen banen breder dan 600mm zijn).<br />
Fig. 20 <strong>Zinkunie</strong> omkanting<br />
De felsbanen kunnen door de zinkunie worden voorzien van een ZU-omkanting dit<br />
geeft voor de verwerker enorme montagevoordelen (zie figuur 20).<br />
Bij het maken van een koppeling (haakverbinding) tussen twee felsbanen in de<br />
lengterichting is er, afhankelijk van de dakhelling, een minimale overlap nodig. Deze<br />
overlapping is noodzakelijk om de constructie regendicht te krijgen (zie figuur 21).<br />
21/55
Fig. 21 Haakverbinding tussen 2 felsbanen<br />
Daar wij als zinkunie de laatste jaren bij vele zinkwerkers de diverse details alsmede<br />
zinkprofielen hebben mogen aanschouwen, hebben we voor ons gevoel de beste<br />
details met de daarbij behorende zinkprofielen zowel praktisch als economisch voor u<br />
op een rijtje gezet met de daarbij behorende benaming (zie onderstaande details).<br />
Heeft u ooit details waar u niet uitkomt staan wij natuurlijk altijd klaar!<br />
22/55
Felsdaken (zie detail 1 t/m 11)<br />
23/55
24/55
25/55
26/55
Felsgevel horizontaal (detail 100 t/m 109)<br />
27/55
28/55
Foto: buitenhoek detail horizontale felsen<br />
29/55
Felsgevel verticaal (detail 80 t/m 86)<br />
30/55
31/55
32/55
13) Roevensysteem<br />
Te onderscheiden traditionele roevensysteem met roeflatten (zie figuur 22 t/m 29) en<br />
het roevenkliksysteem (roeflat is hier door een roefkliklijst vervangen wat enorme<br />
montagewinst kan opleveren, dit roevenkliksysteem bespreken we in het praktijk<br />
gedeelte, zie detail 20 t/m 27).<br />
Als daksysteem toepasbaar en met enige aanpassingen ook als gevelsysteem<br />
toepasbaar (alleen traditioneelsysteem, zie figuur 28).<br />
Nagenoeg niet te togen.<br />
Roefdaken worden meestal toegepast bij oude of oud lijkende gebouwen en geeft een<br />
zeer fraai uiterlijk, echter is qua materiaal en montage meestal duurder als het<br />
felssysteem.<br />
Solderen aan roevendak hoeft alleen aan de onderzijde van een roefkap.<br />
Indien men een roevendak goed monteert kunnen alle profielen onderling van elkaar<br />
blijven uitzetten en krimpen.<br />
Levensduur 70 tot 100 jaar mits goed aangebracht.<br />
Benodigd gereedschap: naast het gebruikelijke zinkverwerkersgereedschap zijn o.a.<br />
nodig druipkantvormer of ecobender, druipkantsluiter, aftekenmal, zettangen, dubbel<br />
felsijzer en plet felsijzer.<br />
Dakhelling minimaal 3 graden, echter bij voorkeur 7 graden.<br />
Maximale baanbreedte 890mm, echter niet altijd aan te raden i.v.m. de windbelasting<br />
van het te bekleden vlak. Te brede banen kan leiden tot klapperen van banen .<br />
Gunstige baanbreedtes (zie figuur 22).<br />
890mm, 790mm, 740mm, 690mm, 640mm, 560mm, 490mm en 440mm<br />
(Hoe smaller de banen hoe duurder het te gebruiken materiaal alsmede de montage<br />
van het vlak uitkomt).<br />
Werkende baanbreedte roefbaan = baanbreedte + 60mm (zie figuur 22).<br />
De lengte van de banen zodanig toepassen dat bij uitzetting van het zink de baan niet<br />
uit het startprofiel schiet. Let hierbij op de uitzetting per lengte meter van het zink! Zie<br />
ook onderdel felsbanen.<br />
33/55
|< 60 mm >|<br />
|< Baan breedte >|<br />
|< Werkende baan breedte >|<br />
Fig. 22 dwarsdoorsnede traditionele roevensysteem<br />
Fig. 23 opstaande kanten van een roefbaan = 55mm<br />
34/55
Fig. 24 Bevestiging roeflat en klang<br />
Roeflat dient aangeschuind te zijn i.v.m. werken van het zink (zie figuur 24).<br />
De klang dient aan de onderzijde van de roeflat genageld te worden.<br />
Roefklangen uitvoeren in zink 1 mm. (zie figuur 24, 25, 26 en tabel 3).<br />
Tabel 3 aantal klangen per m2 en hun onderlinge afstand, afhankelijk van baan breedte<br />
en dakhoogte.<br />
35/55
Fig. 25 traditionele roefdakconstructie met vaste en schuivende klangconstructie<br />
Fig. 26 plaats van de vaste klangconstructie<br />
36/55
Fig. 27 bovenaansluiting, voor nok en keper<br />
Fig. 28 roefbaan met keerrand voor gevelbekleding<br />
37/55
Fig. 29 onderaansluiting met een druipstuk (tevens is mogelijk onderaansluiting met een<br />
voetaansluiting, zie felsbanen. Ook deze bespreken we in de praktijkruimte).<br />
38/55
Foto: gecombineerd roeven/gevelsysteem<br />
Foto: dak met roefensysteem<br />
39/55
Details roevenklik systeem (detail 20 t/m 27)<br />
40/55
41/55
42/55
14) Losangesysteem<br />
Zowel als dak- en gevelsysteem toepasbaar.<br />
Indien men het toepast op een dak dient de minimale dakhelling 25° te zijn of<br />
minimaal 18° echter dan dient de tophoek gesoldeerd te worden.<br />
Men heeft diverse soorten losanges. Het meest toegepast is het vierkant model (zie<br />
figuur 30) en ruitvormig model (zie figuur 31) met diverse afmetingen (zie tabel 4).<br />
Fig. 30 vierkante losagnes<br />
Fig. 31 losange ruitmodel<br />
43/55
Materiaal Model Knipmaat<br />
Aantal<br />
per m².<br />
Zink 0,8 vierkant 250 x 250 29<br />
Zink 0,8 vierkant 328 x 328 15,4<br />
Zink 0,8 vierkant 492 x 492 5,6<br />
Zink 0,8 ruitmodel speciaal 254 x 500 17,7<br />
Zink 0,8 ruitmodel 250 x 391 32<br />
Zink 0,8 ruitmodel 285 x 557 16<br />
Nova/quarts Nature Grey<br />
Zink 0,8 gepatineerd vierkant 250 x 250 29<br />
Nova/quarts Nature Grey<br />
Zink 0,8 gepatineerd vierkant 328 x 328 15,4<br />
Nova/quarts Nature Grey<br />
Zink 0,8 gepatineerd vierkant 492 x 492 5,6<br />
Nova/quarts Nature Grey<br />
Zink 0,8 gepatineerd ruitmodel speciaal 254 x 500 17,7<br />
Nova/quarts Nature Grey<br />
Zink 0,8 gepatineerd ruitmodel 250 x 391 32<br />
Nova/quarts Nature Grey<br />
Zink 0,8 gepatineerd ruitmodel 285 x 557 16<br />
Koper 0,7 vierkant 250 x 250 29<br />
Koper 0,7 vierkant 328 x 328 15,4<br />
Koper 0,7 vierkant 492 x 492 5,6<br />
Koper 0,7 ruitmodel speciaal NIET LEVERBAAR<br />
Koper 0,7 ruitmodel 250 x 391 32<br />
Koper 0,7 ruitmodel 285 x 557 16<br />
Koper patine losanges vierkant 250 x 250 29<br />
Koper patine losanges vierkant 328 x 328 15,4<br />
Koper patine losanges vierkant 492 x 492 5,6<br />
Koper patine losanges ruitmodel speciaal NIET LEVERBAAR<br />
Koper patine losanges ruitmodel 250 x 391 32<br />
Koper patine losanges ruitmodel 285 x 557 16<br />
Tabel 4: maten losanges welke door zinkunie standaard leverbaar zijn<br />
(levertijd in overleg)<br />
Losanges zet men vast met vaste klangen en schuif klangen (zie tabel 5 en figuur 32).<br />
De zinken losanges worden door <strong>Zinkunie</strong> gelaserd. Dit houdt in dat ze maatvast zijn<br />
ook zit er een vaste klang aan, wat erg kostenbesparend is. Bij koperen losanges dient<br />
deze er nog aangesoldeerd te worden.<br />
Fig. 32 schuifklang<br />
44/55
Tabel 5: materiaal dikte losanges en aantal klangen afhankelijk van dak hoogte en<br />
grootte losange<br />
Fig. 33 schematisch losangesysteem<br />
45/55
Montage<br />
Bij een onderaansluiting wordt in principe het eerst gestart met een voet profiel hierin<br />
worden de halve losanges gehaakt en vervolgens worden de hele losanges gemonteerd<br />
(zie figuur 34 en 35).<br />
Fig. 34 halve losanges vierkant<br />
46/55
Fig. 35 druiprand voetaansluiting<br />
Aftekenen: losanges worden met een kleine speling aangebracht om een rechte lijnen<br />
patroon te krijgen is aftekenen noodzakelijk ,vanuit het midden van het dakvlak<br />
beginnen we met aftekenen door om de 3 losanges smetlijnen aan te brengen (nodig<br />
dit bespreken we in de praktijkcursus).<br />
Bij een bovenaansluiting bij voorkeur uitkomen op halve losanges (zie figuur 36 en<br />
37). Wanneer dit onmogelijk is dan de deellosange op maat knippen en aan de<br />
bovenzijde van een haakrand voorzien<br />
Fig. 36 nokaansluiting<br />
47/55
Fig. 37 Muuraansluiting: de aansluiting op een muur vertoont overeenkomst met de<br />
nokaansluiting.<br />
Fig. 38 zijaansluiting met kopgevel (zie enkele mogelijkheden)<br />
48/55
Fig. 39 aansluiting op hoekkeper, dit is op verschillende manieren te maken<br />
Fig. 40 kilaansluiting met aangesoldeerd S-profiel voor de aanhaking van de losanges<br />
49/55
Fig. 41 dakdoorbreking: in een dakdoorbreking komen de technieken van<br />
bovenaansluiting, zijaansluiting, onderaansluiting en hoekverbindingen aan bod<br />
50/55
Fig. 42 Zijaansluiting bij opgaand werk<br />
Fig. 43 bovenaansluiting bij gevel<br />
51/55
52/55
Losangedak (details 40 t/m 45)<br />
53/55
54/55
Foto: Buitenhoekaansluiting<br />
55/55