Van ballenjongen tot scenarioschrijver - Bianca Brasser

Reportage
Hoe tennis het leven van een slumboy veranderde
Van ballenjongen tot
scenarioschrijver
Tussen de vijfsterrenhotels in Rio de Janeiro slaat een
lange, donkere man hard een bal over het net van de
tennisbaan. Met zijn dreadlocks en gespierde lichaam
is hij op het eerste gezicht geen doorsnee tennisleraar.
Eduardo Tripa (35), geboren in de grootste sloppenwijk
van Brazilië, is dan ook geen doorsnee man. Tennis
veranderde zijn leven.
46 Tennis Magazine
Tripa leerde als ballenjongen
discreet te zijn en op tijd te komen;
het bracht hem tot scenarioschrijver.
Acht jaar was Tripa toen hij voor
het eerst een stap op de
tennisbaan zette. Zijn vader
spoorde hem aan om als
ballenjongen aan de slag te
gaan op het tenniscomplex van de
Nederlander Leo van den Berg. “Eigenlijk
vond ik tennis maar niks”, vertelt Tripa
terwijl hij zijn racket terug in de hoes stopt.
“De enige reden voor mij om achter die
ballen aan te rennen was het geld. Geld
dat we thuis hard nodig hadden.” Dat dit
het begin was van een rijke carrière die
uiteindelijk tot beroemd scenarioschrijver
zou leiden had Tripa toen nog niet kunnen
vermoeden. “Mijn vader had blijkbaar een
goed oog voor de toekomst”, lacht hij.
Alternatief voor hulpje drugsbaas
De 80-jarige Leo van den Berg herinnert
zich Tripa nog goed, ook al is hij een van de
ruim vierduizend ballenjongens die de
afgelopen 36 jaar op de tennisbanen de
ballen raapte van de Braziliaanse elite. In
1974 kwam Van den Berg samen met zijn
vrouw op de bonnefooi naar Rio de Janeiro.
Hopend dat er iets interessants op hun
pad zou komen. Op dat moment werd
er een nieuw hotel gebouwd in de rijke
strandwijk Sao Conrado. Ernaast lagen
vervallen tennisbanen. Samen met zijn
zoon besloot hij de banen te huren en op
te knappen. Al gauw werd het druk en
waren er ballenjongens nodig. Van den
Berg wijst naar de heuvels achter de
tennisbanen waar duizenden huisjes kriskras
tegenop zijn gebouwd. “Rocinha is een
enorme favela waar drugsbazen veel macht
en aanzien hebben”, vertelt Van den Berg.
“Jonge jongens kijken tegen deze drugsbazen
op. Ze willen geld verdienen en de
snelste manier is om voor de drugsbendes
op wacht te staan. Die jongens worden
vaak niet ouder dan een jaar of twintig, dan
zijn de meeste al doodgeschoten. Door dat

soort jongens werk op de tennisbaan te
bieden als ballenjongen, geven wij ze een
alternatief.”
Schoolrapport als selectiecriterium
Zes Reais (ongeveer 3 euro) per uur krijgen
de jongens tegenwoordig voor ballen
rapen. “Daar bovenop komen vaak nog
flinke fooien”, vult Van den Berg aan.
Volgens hem verdient een ballenjongen
gemiddeld vierhonderd Reais per maand.
In een land waar het minimumloon op
vijfhonderd Reais ligt, is dat een flink
bedrag voor de jongens die naast school
een bijbaantje hebben. Van den Berg wil
daarom alleen jongens op zijn tennisbanen
die serieus iets van hun leven willen maken.
Hij stelt één eis aan hen: ze moeten naar
school gaan. “36 jaar geleden selecteerden
wij de jongens op basis van het schoolrapport.
Tripa moest als kleine jongen
maandelijks zijn schoolresultaten laten zien
en nog steeds moeten de ballenjongens
van nu dat doen”, zegt hij. “Wie een
onvoldoende heeft, mag pas terugkomen
als het cijfer is opgehaald. We willen dat de
jongens echt hun best doen.”
Geen lessen, wel techniek
Eduardo Tripa lacht zijn witte tanden bloot
als hij vertelt over de kans die hij kreeg. “Na
acht jaar werkervaring als ballenjongen,
mocht ik op mijn 16de bij een eliteclub aan
het strand komen werken. Na een paar
jaar werd ik door een zakenman gevraagd
om een potje tennis tegen hem te spelen.
Al snel werd ik zijn vaste tennispartner.
Eigenlijk vond ik tennis maar een saaie
sport, tot het moment dat ik van deze rijke
man mijn eerste potjes begon te winnen.”
Dat Tripa behoorlijk kon tennissen ontging
ook de eigenaren van de eliteclub niet. Hij
maakte zo’n indruk, dat hij als tennisleraar
aan de slag mocht. “Ik heb nooit echt
tennislessen gehad”, grijnst Tripa. “Ik leerde
de techniek door te kijken naar anderen.
Daar had ik genoeg tijd voor, ik liep
tenslotte al vanaf mijn achtste op de
tennisbanen.”
Beide kanten van het leven
Niet lang nadat Tripa als tennisleraar ging
werken, kwam hij via de lessen in contact
met mensen uit de filmwereld. Vanaf
dat moment kreeg zijn toekomst pas echt
een enorme wending. “Op een gegeven
moment sprak ik met verschillende directors
die ik tennisles gaf”, vertelt Tripa. “Ze
waren geïntrigeerd door de verhalen over
mijn leven in de sloppenwijk. Mij werd
gevraagd een script te schijven over het
leven in Rio. Ik riep naar hen: Geef me pen
en papier en ik schrijf het op! Een makkie
voor mij, ik ken beide kanten van het leven
hier. Ik ben geboren en opgegroeid in de
favela, maar ik werk al zolang ik me kan
Tekst en beeld: Rosanne Sies en Bianca Brasser
Leo van den Berg geeft
kinderen uit de sloppenwijken
een kans om geld te verdienen
op de tennisbaan.
herinneren op de tennisbanen met de rijke
elite van Rio. Die samensmelting, daar zijn
ze dol op in films.” Het ging Tripa plotseling
voor de wind. Hij schreef script na script
en vloog de wereld over om aan zijn draaiboeken
te werken. Zijn bekendste werk zijn
de scripts die hij schreef voor twee seizoenen
van Cidade dos Homens, een populaire
Braziliaanse tv-serie over het leven in de
favela’s van Rio. Met als grootste kenmerk
het contrast tussen arm en rijk. Later
schreef Tripa het script voor de wereldwijd
bekende film All the invisible children,
waarin het lot van arme kinderen centraal
staat. Ook speelde hij een rol in de voor
vier Oscars genomineerde film Cidade de
Deus. “De wereld lag opeens aan mijn
voeten”, zegt Tripa. “Ik schrijf mijn verhaal
en daarmee verdien ik nu een hoop geld”,
lacht hij hoofdschuddend.
Hard werken en respect
Voor het geld hoeft Tripa nu niet meer op
de tennisbanen te staan. Toch komt hij nog
zo vaak mogelijk naar de plek waar het ooit
allemaal voor hem begonnen is. “Dit is mijn
thuis, hier heb ik geleerd discreet te zijn,
op tijd te komen, hard te werken en
respect voor een ander te hebben. Als ik
als achtjarig jongetje niet hier terecht was
gekomen, was ik nu niet de persoon
geweest die ik ben.” Ook geeft Tripa nog
graag tennisles. In zijn vrije tijd doet hij dit
zelfs gratis aan de generatie ballenjongens
van nu. Hij wijst naar een ballenjongen
aan de overkant van de baan. De jongen
probeert met zijn eigen verdiende tennisracket
een bal hoog te houden. “Ik ga een
potje tegen hem spelen”, roept Tripa terwijl
hij naar de jongen rent, “wie weet ligt er net
zo’n mooie toekomst als die van mij op
hem te wachten.” TM
Tennis Magazine 47