Nummer 2 - Jarabee

Jarabee werkt voor kinderen en jongeren van 0 tot 25 jaar en hun
opvoeders. Kinderen, jongeren of opvoeders die om welke reden dan
ook het even niet alleen redden. Met ruim 400 betrokken en ervaren
professionals staan we dag en nacht voor hen klaar. Uiteraard richten
we ons ook op alle andere betrokkenen in de directe omgeving.
Jarabee gaat uit van regie bij de cliënt zelf. Samen zoeken we de
oplossing zo dicht mogelijk in de omgeving van het kind, de jongere
of de opvoeder. Alles draait daarbij om het versterken van de eigen
positie en de omgang met elkaar. Waar nodig treden we ook buiten
gebaande paden. Dit alles bij elkaar is de kracht van Jarabee.
Jarabee versterkt!
www.jarabee.nl
sterk aanbevolen
Onderstaande
boeken brengen
we graag onder
uw aandacht
Werken met betekenis
Alfons Ravelli
Over dialooggestuurde
hulp- en dienstverlening.
Ik heb ook wat te vertellen!
Martine F. Delfos
Communiceren met pubers
en adolescenten.
Kwaliteitsstandaarden
Jeugdzorg Q4C
Fiet van Beek en Leo Rutjes
Wat kinderen en jongeren
belangrijk vinden als ze niet
thuis wonen.
Meer informatie?
Bel of mail de mediatheek
van Jarabee: (074) 256 19 80
mediatheek@jarabee.nl
colofon
Productie en ontwerp Keijzer Communicatie
Redactie Keijzer Communicatie en afdeling
Communicatie Jarabee Fotografie Keijzer
Communicatie en Istock Drukwerk Lulof
druktechniek
Wolter ten Catestraat 59
Postbus 240
7550 AE Hengelo
Telefoon (074) 256 19 00
Fax (074) 256 19 10
E-mail info@jarabee.nl
veer
september 2010 # 2
Veerkracht
4/5
6/7
Tugrulhan heeft
zijn leven weer
op orde
Kitty Jurrius,
Stichting
Alexander
kracht
is het vermogen je op te
richten en door te zetten als de
omstandigheden tegenzitten.
Jarabee helpt daarbij.
“Ik had niets
meer te verliezen”
“Jongeren en ouders
willen invloed”
Themanummer:
participatie
de visie van Gea en Kirsten 2 | participatieladder: geen middel
maar doel 2 | het 1000-jongerenplan 3 | de veerkracht van
Tugrulhan 4 | Kitty Jurrius: participatie is belangrijk voor een
cliënt 6 | schilderen voor de Rietpluim 7 | sterk aanbevolen 8

de
visie
van
Gea Velner en
Kirsten Jongman
medewerkers
cliëntparticipatie Jarabee
Cliëntparticipatie. We gebruiken de
term al een tijd, maar wat houdt het
echt in? Ruim tien jaar geleden begonnen
we met vijf medezeggenschapsraden
en een cliëntenraad. Sindsdien is er
veel veranderd. De term ‘klantsturing’
werd gelanceerd en belangrijker:
we gingen ons er naar gedragen!
Onze (ex-)cliënten trainden ons in
‘bejegening’ en dat heeft ons allemaal
geraakt. We leerden dat medezeggenschap
meer is dan beleidstukken
voorleggen aan ouders en jongeren en
hun mening vragen. We leerden onze
cliënten te vragen wat zij willen en
hoe wij daarbij kunnen ondersteunen.
De jongerenraad is dé cliëntenraad
van Jarabee geworden. Het is één van
de middelen (naast andere activiteiten)
om de onderlinge dialoog tussen kinderen,
jongeren, ouders en medewerkers
te stimuleren. Cliëntparticipatie
hoort vooral thuis op de werkvloer.
In de communicatie over het doel
van de hulp, en over alles wat we
verder tegenkomen in de omgang met
kinderen, jongeren en ouders. Cliëntparticipatie
is van ons allemaal.
► meebeslissen
► coproduceren
► adviseren
► raadplegen
► informeren
Participatie: geen
doel maar middel
Cliëntparticipatie is tegenwoordig weer helemaal
in. Gemeentes hebben het met de komst van de
WMO nadrukkelijk op de lokale agenda´s geplaatst.
Ook in hulpverleningsland groeit het besef dat het
meepraten en meebeslissen van de cliënt een zeer
effectieve manier is om ontwikkeling en groei van
de cliënt te stimuleren.
Participatie is nadrukkelijk geen doel,
maar een middel om resultaten te
bereiken in het versterken van cliënten.
Een instrument om duidelijkheid te
scheppen over de manier waarop afspraken
met cliënten tot stand komen
is de participatieladder. Bovenaan de
participatieladder staat meebeslissen:
een maximale vorm van zeggenschap
in de totstandkoming van afspraken.
In de praktijk sluit meebeslissen vooral
daar aan waar het afspraken betreft
die direct met de individuele cliënt te
maken hebben, zoals meebeslissen over
het hulpverleningsplan.
De tweede trede van de participatieladder
is coproduceren. Hier vraagt
de professional maximale input van
de cliënt, en onderzoekt hij actief de
mogelijkheden om afspraken te maken
in samenspraak met de cliënt. Daar
waar je te maken hebt met meerdere
belangen kan de cliënt of een groep
cliënten zoals de jongerenraad gevraagd
worden om advies. Zo worden verschillende
zienswijzen ontwikkeld, en komen
nieuwe afspraken tot stand. Raadplegen
om tot afspraken te komen gaat meestal
veerkracht blz 2-3
De vijf treden van
de participatieladder
sneller en heeft een vrijblijvender
karakter dan advies vragen. Raadplegen
is nuttig in situaties die een algemeen
belang dienen, zoals het ontwikkelen
van nieuw beleid of het verzamelen van
ideeën over praktische zaken. Ook dat
gebeurt binnen Jarabee zeer veelvuldig
binnen cliëntavonden, huisvergaderingen
en in de mentorgesprekken.
Onderaan de ladder staat informeren
als lichtste vorm van participatie: het
delen van informatie en achtergronden
met een cliënt. Een belangrijke
vorm van participatie om de nieuwe
hulpverleningsomgeving met kansen
en mogelijkheden in kaart te kunnen
brengen. Kennis is macht nietwaar? Zo
informeert Jarabee cliënten via bijvoorbeeld
nieuwsbrieven en de website over
tal van ontwikkelingen.
‘‘Maximale input
van de cliënt’’
“Alles
moet
kloppen”
ITB’er
geeft
sturing
en tips
Jongeren krijgen in dit plan
een Individueel Trajectbegeleider
(ITB’er), die samen met hen aan
de slag gaat. De jongere geeft
zelf aan wat belangrijk is, welke
leefgebieden aandacht vragen en
denkt mee over de mogelijkheden
om de problemen op te lossen.
De ITB’er geeft sturing en tips en
legt het contact met derden om
veranderingen te realiseren. Hij
zoekt een leerwerkplek bij een
bedrijf en stelt een contract op.
Hij regelt de vergoeding of
uitkering en houdt tijdens het
traject contact met de jongere
en de leerwerkmeester.
Met het ‘1000-jongerenplan’ van de provincie
Overijssel krijgen jongeren tussen 16 en 27 jaar
met problemen de kans om onder begeleiding te
werken in een reguliere, betaalde baan. De provincie
stelt 10.000 euro subsidie per jongere beschikbaar.
Jarabee voert regie
bij 1000-jongerenplan
Jeugdzorginstellingen spelen een centrale rol in de
uitvoering van het plan. Jarabee is door de provincie
gekozen als regievoerder in Twente.
Monique Engelbertink is bij Jarabee
gedetacheerd als projectleider. “Behalve
naar het werk kijken we ook naar de
rest van de omgeving”, vertelt Monique.
“We kijken naar eventuele problemen
op het gebied van bijvoorbeeld school
of opleiding, wonen, de thuis- of gezinssituatie,
naar vrijetijdsbesteding. En ook
naar problemen met financiën, zoals
schulden of budgettering. En naar de gezondheid:
hoe is het met de voeding, is
er een verslavingsprobleem? Want het is
gebleken dat er naast het werk vaak wat
mis gaat. Dat heeft een negatief effect
op het werk. Alles moet kloppen.”
Aan de ITB’ers worden hoge eisen
gesteld. Ze moeten jongeren kunnen
inspireren en motiveren en creatief zijn
in het zoeken van oplossingen en mogelijkheden.
Daarnaast moeten ze goede
afspraken kunnen maken met instanties
als woningbouworganisaties, justitie,
jeugdzorg, instellingen voor schuldhulpverlening
en verslavingszorg, gemeenten,
onderwijs en bedrijven. Samen met de
jongere stellen ze een plan van aanpak
op en begeleiden ze de jongere bij de
uitvoering van dat plan. Met de subsidie
van 10.000 euro per jongere kunnen
bedrijven een leerwerkmeester vrij
maken. Monique is erg enthousiast over
het project: “Jongeren hebben veel baat
bij die ene vertrouwde persoon die
hen begeleidt. In januari 2010 zijn de
eerste jongeren begonnen.” Het plan
is regionaal ingebed in een totaalplan,
‘Arbeidstoeleiding voor kwetsbare jongeren’,
dat naast het 1000-jongerenplan
nog twee projecten heeft voor moeilijk
bemiddelbare jongeren. Hiermee wordt
ook voortijdige schooluitval, criminaliteit
en zwerfgedrag voorkomen.
“Jongeren hebben veel
baat bij die ene vertrouwde
persoon die hen begeleidt.

de
veerkracht
van
Jarabee versterkt. Maar de
veerkracht om problemen te
overwinnen moet uiteindelijk
uit de cliënten zelf komen.
Tugrulhan
Güney
21 jaar
“Uiteindelijk
wil ik een
eigen bedrijf
beginnen.”
“ Wees open
en eerlijk,
dan kunnen
ze je helpen”
Tugrulhan Güney kwam op 20-jarige leeftijd in contact
met het Thuislozen Team van Jarabee. Hij had problemen
op meerdere ‘leefgebieden’: geen vaste verblijfplaats, hoge
schulden, en ook nog eens verwikkeld in een rechtszaak.
Nu, bijna een jaar later, heeft hij zijn leven weer op de rit.
“Ik had me aangemeld bij het UWV
voor een bijstandsuitkering”, vertelt
Tugrulhan. “Daar vonden ze dat er
meer aan de hand was dan alleen
een financieel probleem, dus werd er
contact gelegd met het T-Team. Ik vond
dat wel het proberen waard, ik had
niks te verliezen.” “Tugrulhan zat in een
ongelukkige woonsituatie”, zegt Peter
veerkracht blz 4-5
Tugrulhan (spreek uit: Toeroelhan)
werd op school veel gepest. Als
het hem teveel werd kon hij daar
-ondanks zijn lieve karakter- soms
heel agressief op reageren. Thuis had
hij vaak problemen met zijn vader,
waardoor hij veel buitenshuis was.
Nadat de relatie met zijn vriendin na
zeven maanden beëindigd was, deed
zij aangifte van verkrachting en werd
Tugrulhan opgepakt. Hij zat twee
maanden in voorarrest, en kwam
vrij in afwachting van de rechtszaak.
Eppingbroek, die Tugrulhan namens het
T-Team begeleidde. “Huisvesting is vaak
een symptoom van veel meer problemen.
Zo’n zes of zeven zogenaamde leefgebieden
waren bij Tugrulhan niet voor
elkaar.” “Ik woonde afwisselend bij een
tante, een oom, opa of oma. Ik had wel
vijf adressen per week”, zegt Tugrulhan.
Peter: “En dan boft hij nog dat hij zo’n
sociaal netwerk had. Heel veel jongeren
hebben dat niet. En als ze al vrienden
hebben, zitten die vaak in hetzelfde
schuitje.” Peter en Tugrulhan begonnen
met het in kaart brengen van de hele
situatie. “We doen dat aan de hand van
een bolletjesschema”, legt Peter uit.
“Waar zitten de kansen, waar de risico’s.
Bij Tugrulhan konden we plusjes zetten
bij zijn motivatie, zijn vertrouwen in de
toekomst, zijn familie en vrienden.
Negatief waren zijn schulden, zijn
lopende rechtszaak, en het feit dat
hij snel boos werd.” Naast het bolletjesschema
werkt het T-Team vanuit een
wensenlijst. “Hoe fantasierijk ook, die
Het T-Team begon
in 1998 in Enschede
en Hengelo. In 2003
kwam Almelo erbij.
Anderhalf jaar
geleden werd het
T-Team onderdeel
van het J-Punt in
Enschede.
“Het was
het proberen
waard, ik
had niks te
verliezen.”
wensenlijst is ons uitgangspunt”, zegt
Peter. “Dat neem ik altijd bloedserieus,
ook al denk ik in mijn achterhoofd wel
eens: nou….” Tugrulhan: “Mijn belangrijkste
wens was school. Zonder school
geen diploma, geen werk en geen kans
om mijn financiële problemen op te
lossen.” De lopende rechtszaak stond
hierbij nog wel in de weg. Gelukkig
werd Tugrulhan vrijgesproken nadat zijn
ex-vriendin had toegegeven dat ze de
aanklacht had verzonnen. “Ik had daar
alle vertrouwen in”, zegt Tugrulhan.
“Toch blijft het altijd spannend,” vult
Peter aan, “met jongeren die detentie in
het vooruitzicht hebben kun je eigenlijk
“Iemand op
het juiste
moment de
goeie kant
opsturen”
“Je kunt toch een
verschil maken”
Peter
Eppingbroek
Hulpverlener
Thuislozen Team
Sinds de oprichting heeft het T-Team ruim100 jongeren
intensief begeleid, en honderden jongeren voor korte
duur met concrete vragen geholpen.
Peter Eppingbroek: “Een begeleidingstraject
duurt officieel drie maanden,
maar dat nemen we wel met een korrel
zout. Het is belangrijk dat iemand
ermee verder kan. Je begint met het
regelen van primaire zaken: een slaapplek,
eten en drinken, financiën, een IDkaart.
Voor wie we niet direct kunnen
begeleiden is er de woensdagmiddag-
niks.” Tugrulhan woont nu op een kamer
in Enschede en volgt een opleiding tot
automonteur aan het ROC. Uiteindelijk
wil hij een eigen bedrijf beginnen. Peter:
”Tugrulhan is een voorbeeld uit het
boekje hoe het zou kunnen lopen. Hij
heeft niet één afspraak gemist, hij was
duidelijk en coöperatief.”
Tugrulhan: “Het was goed. Ze konden
mij helpen, ze gaven goeie adviezen.
In onze buurt zit nog zo’n jongen, die
kwam ook hier. Ik heb hem gezegd:
wees eerlijk en open, vertel je problemen.
Dan kunnen ze je helpen.”
inloop, daar kun je een begin maken met
de wensen. Het is een voorrecht om
dit te doen. Je bent natuurlijk maar een
radartje in het leven van deze jongeren.
Maar soms kun je iemand op het juiste
moment de goeie kant opsturen. Je kunt
toch een verschil maken. Dat geeft veel
voldoening.”

“Door te luisteren naar
cliënten verbeter je de
kwaliteit van jeugdzorg”
“Participatie is belangrijk voor een cliënt”, zegt Kitty Jurrius. “Het
gevoel dat er naar je geluisterd wordt, en dat je de regie houdt over
je eigen probleem. Want ook als je hulp zoekt betekent dat niet dat
je hulpeloos bent. En de jeugdzorg verbetert haar kwaliteit door te
luisteren naar de cliënt.”
Kitty werkt voor Stichting Alexander,
een niet-commercieel landelijk instituut
voor jongerenparticipatie en actiegericht
jongerenonderzoek. “Wij willen
antwoord geven op de vraag: wat vindt
de cliënt ervan?” legt Kitty uit. “Dat
doen we door de cliënt, de jongere en
de ouders, bij de opzet en de uitvoering
van het onderzoek te betrekken. Wij
faciliteren bijvoorbeeld onderzoeks-
teams van jongeren. Daarbij zijn het de
jongeren zelf die het onderzoek doen
en verslag uitbrengen.”
Verbeterfoto
Bij jongeren en ouders bestaat een
grote behoefte om invloed uit te
oefenen, vertelt Kitty. “Dan gaat het
vaak om ogenschijnlijk simpele dingen.
Hoe ziet een locatie eruit? Wat voor
veerkracht blz 6-7
Je zoekt
hulp, maar
bent niet
hulpeloos
‘‘Als je het laat bij af en toe een
tevredenheidonderzoek neem
je de cliënt niet serieus”
materialen worden gebruikt? Hoe is
de bejegening? Worden de afspraken
nagekomen? Al die dingen zijn van grote
invloed op de ervaring die iemand heeft
met een hulporganisatie. Wij werken
bijvoorbeeld bij een crisisopvang met de
‘verbeterfoto’: iedereen die binnenkomt
mag foto’s maken van de opvang, die
inplakken, en erbij schrijven wat ze er
van vonden. Eens per drie weken wordt
dat besproken. Nieuwe mensen die binnenkomen
zien het en vullen het weer
aan. Dat is een hele concrete manier
van participatie.”
Veranderingen
Kitty stelt vast dat er de laatste jaren
veel is veranderd. “De jeugdzorg heeft
de afgelopen vijf, tien jaar een grote
ontwikkeling doorgemaakt. De vraag
van de cliënt staat steeds meer centraal.
Allemaal ontwikkelingen waar we heel
blij mee moeten zijn. Maar de regie uit
handen geven, is voor sommigen in de
jeugdzorg nog een beetje eng. De cliënt
is niet langer machteloos. Je ziet hier en
Kitty Jurrius is sociaal
cultureel wetenschapper
en zet zich op meerdere
gebieden in voor
jongerenparticipatie in
onderzoek. De afgelopen
jaren combineerde ze
haar werk bij Stichting
Alexander met een promotieonderzoek
naar de
kwaliteit van participatief
jongerenonderzoek
de kracht
van activiteiten
Er bestaat een toenemende
behoefte aan
de inzet van activiteiten
bij hulpverleningstrajecten.
Niet alleen voor de ‘leuk’.
De kinderen mochten werken aan een
echte schildersezel. Jesse (5 jaar) vertelt
dat hij een schilderij over voetbal heeft
gemaakt. De kleuren vond hij het allermooist.
Ook Selina (5 jaar) is nog steeds
enthousiast: “De juf zette een CD op
van K3 en toen mochten we eerst met
één kwast deppen, en daarna zelfs met
twee kwasten. We stonden gewoon te
dansen met de kwasten, en het is heel
mooi geworden met blauw en roze.”
daar hulpverleners en organisaties die
daarmee worstelen, op zoek naar een
nieuwe balans. Jarabee heeft de zaken
trouwens goed op orde, zij zijn al behoorlijk
ver met cliëntenparticipatie. Als
er nieuwe dingen spelen op dat gebied
steken zij ook altijd de vinger op dat ze
wel mee willen werken.”
Vragenlijstmoe
Onderzoek doen is één ding, iets doen
met de resultaten is een tweede. Kitty:
“Soms gebeurt er niks met de uitslag
van een onderzoek, of je ziet het niet.
Dat komt nog veel voor, ook al gaat
dat onbewust. Dan gebeuren er wel
dingen, maar wordt het niet teruggekoppeld.
Mensen zijn daardoor een beetje
vragenlijstmoe. Sommige organisaties
volstaan met een tevredenheidonderzoek
eens in de zoveel tijd. Als je het
daarbij laat neem je de cliënten ook
niet echt serieus. Organisaties zouden
Schilderen voor De Rietpluim
Kinderen geven kleur aan nieuwbouw
Dagbehandeling De Rietpluim in Almelo is na de zomervakantie verhuisd
naar een nieuw gebouwd pand aan het Speenkruidpad. De groepsleiding
wilde de kinderen zelf betrekken bij de aankleding. Carla Leussink, pedagogisch
medewerker: “Eerder hadden kinderen al meegedaan aan een schilderklas
onder leiding van schilderes Maria van der Meer. Dat was een groot
succes. Samen hebben we besloten om dit voor de nieuwbouw nog een keer
te doen met de kinderen uit de groepen Libelle, Vlinder (Jarabee) en Madelief
(Mozaiek). Dat was heel erg leuk. De kinderen zijn heel enthousiast, gedreven
en actief bezig geweest.”
Na afloop is Maria van der Meer met
de kinderen langs de schilderijen gelopen
en mocht iedereen wat vertellen
over zijn of haar werkstuk. Alle schilderijen
hebben een fraaie zilverkleurige
lijst gekregen. De kinderen mogen zelf in
het pand op zoek naar een plekje waar
hun schilderij het mooist uitkomt. De
trots op het resultaat delen ze met de
groepsleiding!
blijvend capaciteit moeten vrijmaken
om participatie op meerdere fronten te
realiseren.” Kitty blijft positief gestemd:
“Ik ben optimistisch over de drive bij
medewerkers om zich in te blijven zetten
voor participatie. Over de wil en de
kunde van jongeren en ouders om met
eyeopeners te komen. Dat kan gaan om
grote dingen, maar ook om iets kleins
en concreets als het ontbreken van een
kledinghaakje in de douche.”
“Wat vindt
de cliënt
ervan?’’
‘‘We stonden
gewoon te
dansen met
de kwasten’’