download hier dit nummer van de Grauwe Gors in PDF formaat

tekent dat er van de hoeveelheid Patrijzen
van voor de Tweede Wereldoorlog nog één
procent over is.
Hoe heeft het zover kunnen komen?
Het voorkomen van de Patrijs hangt onder
andere samen met de grondsoort, gewassen
die er worden verbouwd, hoeveelheid
gebruikte mest/kunstmest, grootte van de
akkers, voedsel het jaar rond voor de oude
vogels, voldoende voedsel in de vorm van
insecten voor de jonge vogels, mate van
gebruik van bestrijdingsmiddelen, extensief/intensief
bewerken van het land, jacht,
dekking in het veld, functieverandering van
landerijen, weersgesteldheid in het voorjaar
en predatie.
Zandgrond als in de Woldstreek bleek, voor
de tijd van de drainages en ruilverkavelingen,
erg geschikt voor de Patrijs. Vanwege
de toen nog aanwezige natte/slechte plekken
en de weinige bemesting had het gewas
een open structuur. Hiervan profiteerden
akkervogels als Patrijs en Veldleeuwerik.
De gewassen die werden verbouwd zijn van
Patrijs-gunstig gedegradeerd naar Patrijsongunstig.
Rogge en haver hebben plaats
moeten maken voor tarwe en aardappelen.
Het betreft hoofdzakelijk wintertarwe en
het is bekend dat akkervogels tijdens de
winter volop voedsel konden vinden op ongeploegde
stoppelvelden van zomertarwe.
De laatste decennia verslechterde de situatie
de grauwe gors 2007–3 123
nog verder door de teelt van snijmaïs.
Na de ruilverkaveling waren in één keer
alle onverharde zandpaden, kruidenrijke
bermen en slootkanten verdwenen. Voor
de verkaveling had iedere boer in de Woldstreek
zijn eigen opstrekkende heerd met
daarbij over bijna de volle lengte een zandpad
en een sloot. De overwegend smalle
kavels liepen tot aan het Schildmeer in het
noorden en naar het zuiden tot bijna aan
het riviertje de Siepe. De percelen waren gemiddeld
2,1 hectare groot, ze varieerden van
1,2 hectare bij de kleinste tot 2,4 hectare bij
de grootste bedrijven. Na de ruilverkaveling
waren ze vergroot tot zo’n tien hectare en
perceelsgrenzen in de vorm van slootjes en
dergelijke zijn bijna overal verdwenen. Voor
de Patrijs zijn het stukken land van 100
hectare en meer. Grote graafmachines waren
in de jaren zestig bezig op het land van
Van Niejenhuis, het laatste koppel Patrijzen
met kuikens zocht dekking in onze tuin
aan de Spithofslaan. De Duitsers hebben
er een mooi woord voor: Flurbereinigung.
Het jaar daarop geen nieuw leven meer,
bijna tweeduizend jaar voor niets. Waren er
vroeger blokken van 1000 hectare zonder
doorgaande wegen, na de verkaveling was
dat teruggebracht tot zo’n 300 hectare met
alle nadelige gevolgen van dien voor akkervogels.
Als gezegd, chemische bestrijdingsmiddelen
zijn fataal voor akkervogels. De herbiciden
zorgden er voor dat de onmisbare akker-
Figuur 5. Incidentele
waarnemingen van Patrijzen
in de gemeente Slochteren
2003-2007.