KANSENKAART: PMD & SORTEREN KANSENKAART ...

KANSENKAART: PMD & SORTEREN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
WEL NIET
P = PLASTIC FLESSEN EN FLACONS
• plastic fl essen van water, frisdrank,…
• plastic fl acons van detergent, shampoo,
bad- of doucheschuim
M = METALEN VERPAKKINGEN
• metalen blikjes van frisdranken,…
• conservenblikjes
• aluminium schoteltjes en bakjes
• metalen deksels en schroefdoppen
• metalen dozen en bussen
• spuitbussen van voedingswaren of cosmetica
D = DRANKKARTONS
• drankkartons van fruitsap, melk
KANSENKAART: DUURZAAM TOERISME
Alle andere plastic verpakkingen en voorwerpen
die geen fl es of fl acon zijn:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
yoghurtbekers en -potjes
boter- en margarinevlootjes
allerlei plastieken potjes
plastiekfolie
aluminiumfolie
verpakkingen van giftige of gevaarlijke producten
(insecticiden, onkruidverdelger...)
injectienaalden
spuitbussen van verf, oplosmiddelen of pesticiden
plastieken zakjes
Neem de trein of de bus voor korte en middellange afstanden. Het vliegtuig en de auto stoten veel
CO2 uit en dragen bij tot de opwarming van de aarde.
Via bv compenCO2 (www.compenco2.be) kan je je uitstoot compenseren als je ver weg gaat en het
vliegtuig neemt. Je doet een bijdrage op basis van hoeveel ton CO2 je uitgestoten hebt. De organisatie
investeert de bijdrage in projecten die uitstoot ter plekke in Afrika, Azië en Latijns-Amerika
verminderen of vermijden dat ontwikkeling niet tot méér CO2-uitstoot leidt.
Op www.taxistop.be en www.hitchhikers.org kan je terecht voor het carpoolen naar verre bestemmingen,
maar ook bvb van Brussel naar Amsterdam als chauffeur of medereiziger.
Kies voor een lokaal gerund hotel. Ze zijn vaak kleinschaliger en maken gebruik van lokale producten
en materialen.
Zet het licht en de airco uit als je niet op je hotelkamer bent.
Veel landen hebben te kampen met waterschaarste. Neem een douche in plaats van een bad.
Vraag in het hotel om je handdoeken maar om de twee dagen te vervangen. Thuis gebruik je toch
ook niet elke dag een nieuwe handdoek?
Overnacht ook eens bij de mensen thuis: zo kom je echt in contact met de lokale bevolking, leer je
hoe zij leven en ga je naar huis met unieke ervaringen en bijzondere herinneringen die je leven lang
bijblijven.
Koop dagelijkse spullen bij lokale winkeltjes in plaats van in de hotellobby. Het is goedkoper en je
steunt de lokale economie.
Verwen jezelf met verse vruchtensappen die in veel tropische landen overal verkrijgbaar zijn. Je steunt
er de lokale industrie mee. Frisdranken worden meestal ingevlogen, waardoor zorgen voor meer
CO2-uitstoot. De plaatselijke bevolking wordt er ook maar weinig mee gesteund. De winsten vloeien
naar de aandeelhouders van die multinaitonale producenten.
Meert tips vind je op www.fairtourism.nl

KANSENKAART: BIODIVERSITEIT
Biodiversiteit is de samentrekking van de woorden “biologische” en “diversiteit”. Diversiteit betekent verscheidenheid.
Biodiversiteit is dus de verscheidenheid van alle levende wezens: dieren, planten, zwammen
en micro-organismen.
Er zijn verschillende soorten biodiversiteit
o Het geheel van alle soorten: bv. alle soorten vogels, vlinders, orchideeën, bacteriën...;
o De variatie aan genen in planten, dieren, zwammen en micro-organismen. Zo zijn poedels, dalmatiërs
en golden retrievers allemaal honden, maar door de genetische variatie binnen de soort hond zien ze er
heel anders uit.
o Alle levensgemeenschappen en ecosystemen die op aarde bestaan. Bijvoorbeeld tropische bossen,
woestijnen, moerassen, koraalriffen... ook het platteland en de stedelijke omgeving rekenen we hierbij.
Biodiversiteit biedt ons een brede waaier aan producten zoals voedsel, energiebronnen, traditionele en
moderne geneesmiddelen... Daarnaast verstrekt biodiversiteit ook een groot aantal diensten, zoals het
fi lteren van water, het aanmaken van zuurstof, het vruchtbaar maken van de bodem, het verminderen
van het broeikaseffect, het bestuiven van fruitbomen…
Door kwistig om te springen met wat de biodiversiteit brengen we onszelf in problemen. De biodiversiteit
wordt bedreigt door verschillende zaken:
• Vernietiging van de natuur.
• Bodem, lucht en waterverontreiniging.
• Ontspanning en vrijetijdsbesteding.
• De verandering van het klimaat.
• …
KANSENKAART: B-DAGTRIPS
In een B-dagtrip worden de trein, het aanvullend vervoer en de ingang in één ticket gecombineerd. Het is
voordelig en praktisch, want je krijgt een korting en hoeft niet meer aan de kassa aan te schuiven. Als je
met een groep op stap gaat die groter is dan 20 personen krijg je er nog een extra korting boven op. Je
moet wel reserveren via de website van de NMBS. Daarenboven zorg je niet voor extra CO2-uitstoot en
hoef je niet in de fi le te staan.
•
•
•
•
•
•
•
•
Er zijn verschillende categorieën B-dagtrips:
Dieren- en natuurparken
Tentoonstellingen
Wetenschap en leerrijke ontdekkingen
Sport en ontspanning
Festivals/concerten
Op ontdekking in de steden
Pretparken
Deze B-dagtrips zijn het ganse jaar geldig. Er zijn ook speciale B-dagtrips die enkel in tijdens de vakantieperiodes
uitgegeven worden:
• Het biljet ‘Een dag aan zee’
• Het biljet ‘Een dag in de Ardennen’
Je treinticket is dan de helft goedkoper.

KANSKAART: OPWARMING VAN DE AARDE
Bepaalde gassen (waterdamp, CO2, methaan,ozon,…) in onze atmosfeer zorgen ervoor dat de temperatuur van
het aardoppervlak hoger ligt. Zonder deze gassen zou de warmte ontsnappen en zou het op aarde gemiddeld
20°C kouder zijn. Dit betekent ook dat hoe hoger de concentratie aan broeikasgassen is, hoe meer de warmte
wordt vastgehouden met als gevolg dat de aarde opwarmt.
Zonder broeikaseffect kunnen we niet leven. Met te veel dreigen we te stikken. Het evenwicht tussen die twee
dreigt te verdwijnen door oa. de verbranding van fossiele brandstoffen zoals kolen, olie en aardgas waardoor het
natuurlijke percentage CO2 stijgt.
Concreet: Deze stijging laat een CO2-mantel rondom de aarde ontstaan, die de zonnewarmte moeilijker laat
ontsnappen, waardoor de temperaturen stijgen wat leidt tot de opwarming van de aarde. De stijging van het
CO2-gehalte is de grootste oorzaak van de klimaatverandering.
1: zonnestraling komt de atmosfeer binnen
2: zonne-energie wordt door het aardoppervlak omgezet in warmte...
3: de hitte wordt gedeeltelijk teruggekaatst in de atmosfeer
4: een deel van de teruggekaatste hitte wordt tegengehouden door broeikasgassen
Wat kan jij zelf doen om de opwarming tegen te gaan?
• Gebruik zoveel mogelijk het openbaar vervoer. Gebruik voor korte afstanden de fi ets of ga te voet.
• Vervang gloeilampen door spaarlampen
• Schakel het scherm van je computer uit als je even een pauze neemt.
• Eet af en toe vegetarisch. Veeteelt vraagt veel grond, water en energie en draagt oa. bij tot ontbossing.
• Neem een korte douche in plaats van een bad, zo bespaar je een pak energie en water.
• Laat de kraan niet lopen als je afwast, laat gewoon de gootsteen vollopen.
• Spoel de vaat niet af. Zet hem meteen in de vaatwasser. Zet de machine pas op als die vol is en gebruik
milieuvriendelijke afwasproducten.
Meer tips en informatie vind je op www.thebigask.be
KANSKAART: DE LIJN
Gebruik de bijlage ‘centrumplan Antwerpen’ om het antwoord op de vraag te vinden.

KANSKAART: ENERGIEZUINIG KOKEN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kook met het deksel op de pot.
Met een snelkookpan kook je sneller en bespaar je 40 tot 70 procent energie. Ook is je eten
smaakvoller en bevat het meer vitamines.
Zet een elektrische, gietijzeren kookplaat eerder uit. De platen blijven nog zes minuten lang warm
om het eten te laten koken.
De elektrische waterkoker is ideaal voor kleine hoeveelheden water (een halve liter of minder). Als je
meer water nodig hebt, gebruik je best het fornuis.
Wanneer je etenswaren uit de diepvries wil ontdooien, gebruik dan de koelkast.
Het koffi ezetapparaat is relatief gezien een grote stroomvreter. Een koffi ezetapparaat wordt maar 62
uur per jaar gebruikt om koffi e te zetten en 344 uur om de koffi e warm te houden. Gebruik voor het
warm houden van de koffi e een thermoskan.
Let op de afkomst van groenten en fruit, kies zo veel mogelijk voor inlandse producten. Ongeveer
30% van wat over de weg wordt getransporteerd is voedsel en levert een belangrijke bijdrage tot de
uitstoot van CO2 en dus de opwarming van de aarde.
Koop groenten en fruit van het seizoen en uit de eigen streek. Je bespaart energie: minder vervoer,
stoken van serres, aandrijven van koeling,… Zo wordt er minder CO2 uitgestoten. Bovendien hebben
deze groenten en fruit meer voedingswaarde en meer smaak.
Als je dan toch producten van een verre bestemming koopt, kies dan voor producten van eerlijke
handel. In de Oxfam Wereldwinkel en ook in de supermarkt vind je een ruim aanbod.
Koop producten in grootverpakkingen.
Koop je voedsel bij lokale handelaars in plaats van in de supermarkt. Dankzij deze kortere productieketen
betaal je een correcte prijs en krijgt de boer meer geld voor zijn waar.
KANSKAART ENERGIEVERBRUIK
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sluit toestellen zonder schakelaar (zoals kruimeldief, elektrische tandenborstel) aan op schakelstopcontacten
om sluimerverbruik te voorkomen.
Zet de verwarming een half uur voor het slapen gaan in nachtstand.
Zet de temperatuur van de verwarming 1 °C lager in de winter of zet uw verwarmingsketel op zomerstand
in de zomer.
Doe het licht uit als je een kamer verlaat.
Vervang vijf klassieke gloeilampen door spaarlampen.
Doof de rode controlelampjes die dag en nacht branden. Ze kunnen tot 10% van het elektriciteitsverbruik
uitmaken.
Volgende toestellen verbruiken enorm veel in sluimerstand. Schakel ze volledig uit of haal ze uit het
stopcontact als je ze niet gebruikt: computer en randtoestellen, koffi ezet, gsm-lader, nachtlampje,
kruimeldief, radio, schotelantenne, televisie, decoder, video, dvd-speler en recorder, wekkerradio, ...
Daglicht is gratis. Aarzel niet om kunstlicht te vermijden als er nog voldoende daglicht binnenvalt.
Een droge kamer vraagt minder energie om op te warmen. Elke dag het raam van je slaapkamer 10
minuten openzetten vervest de lucht volledig.
Door radiators te bedekken – bijvoorbeeld om een handdoek te drogen – verspil je energie.

KANSKAART: SEIZOENSGROENTEN EN -FRUIT
X = verse groenten of fruit - = groenten of fruit om te bewaren (bijvoorbeeld appels)
jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec
Aardbei x x x
Appels - - - - x x x - -
Appelsien x x x x x x
Druiven x x x
Kersen x x x
Kiwi x x x x x
Peren - - x x x x x - -
Perzik x x x x
Nectarine x x
Mandarijn x x x x
Asperge x x x
Sla x x x x x x x x
Bloemkool x x x x x x x
Boon x x x
Broccoli x x x x x
Champignon x x x x x x x x x x x x
Komkommer x x x x x
Prei x x x x x x x x x x x
Rode Kool - - - - x x x x x -
Spinazie x x x x x x x x
Spruiten x x x x x x x
Tomaten x x x x
Wortel - - - - - - x x x
KANSKAART: ZUINIG RIJDEN
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rij gelijkmatig en volg de verkeersstroom.
Verander ook niet onnodig van rijstrook.
Vermijd volgas optrekken en plots afremmen.
Matig je snelheid. Onderzoek toont aan dat een sportieve rijstijl geen (in de stad) of bijna geen (buiten
de stad) tijdswinst oplevert vergeleken met een rustige rijstijl. De ideale snelheid voor het laagste
verbruik ligt tussen 80 en 90 km/u in de hoogste versnelling.
Schakel tijdig over naar een hogere versnelling en rij niet met een te hoog toerental.
Wanneer je moet afremmen en de wagen laat uitbollen, doe dit dan zonder te ontkoppelen.
Een koude motor verbruikt bijna 2 maal zoveel brandstof als een warmgedraaide motor. Laat voor
korte ritten de auto staan.
Bij het parkeren kan jij je auto best parkeren in de juiste rijrichting waarin je de volgende keer weer
zal wegrijden, zo vermijd je onnodig manoeuvreren met een koude motor.
Zet je motor af wanneer je langer dan een minuut moet wachten en de omstandigheden het toelaten.
Een goed onderhouden wagen verbruikt minder brandstof.
Halfgeopende zijruiten geven gemiddeld 5% extra brandstofverbruik. Je laat beter de ramen dicht en
gebruikt de ventilatie. Alle elektrische accessoires (achterruitverwarming, mistlampen…) verbruiken
extra energie. Gebruik ze enkel wanneer het nodig is. Airconditioning kan 15% tot 25% meerverbruik
opleveren.
Alle extra gewicht brengt extra brandstofverbruik met zich mee.
Zorg ervoor dat je vooraf je weg uitstippelt zodat je geen nodeloze omwegen moet rijden. Vermijd
rijden door de stad: het verbruik is er dubbel zo hoog als op de snelweg.
Meer info vind je op www.emis.vito.be/autoverbruik

KANSKAART: WATER BESPAREN
De aarde is een blauwe planeet: 70% van de aardoppervlak wordt namelijk bedekt met water. Water
genoeg toch?
Helaas niet, 97% daarvan is zoutwater. Dan heb je nog eens 2% dat ijs is. Dus zitten we nog aan 1%
zoet water. Maar ook dat water kunnen we niet allemaal gebruiken omdat er we er niet aan kunnen, omdat
het sterk vervuild is, … uiteindelijk kunnen we 0,003% van al het water op de wereld gebruiken om te
drinken.
Des te belangrijk dat we zuinig omgaan met water. Enkele tips om water te besparen:
• Het reservoir van de toilet verkleinen door er een voorwerp in te leggen.
• Als je kraan lekt, repareer ze dan. Zo’n 35000 liter water loopt gewoon weg per jaar, dat is ongeveer
€50.
• Als je een tuin of koer hebt, zet dan een regenton. Hiermee kan je je auto wassen, poetsen, …
• Laat kranen niet lopen terwijl je je inzeept onder de douche of je tanden poetst.
• Gebruik bij het wassen van de auto liever een paar emmers en/of een gieter dan een tuinslang.
• Neem geen bad maar een douche. Een bad laten vollopen vraagt algauw 100 tot 150 liter drinkwater.
Daarmee kan je drie keer douchen. Monteer een spaardouchekop.
• Koop minder poetsproducten en koop biologisch afbreekbare producten (bv. ecover). De winkelrekken
staan vol met de meest uiteenlopende producten, maar met een beperkt aantal basisproducten
kom je er ook.
KANSKAART: COMPOSTEREN
Door zelf te composteren, bespaar je afval en maak je zelf een nieuw en nuttig product. Het kost je ook
weinig inspanningen.
Wat mag wel en niet bij je compost?
Aardappelschillen
Schillen van citrus- of andere vruchten
Groenteresten
Eierschalen
Doppen van noten
Theebladeren en –zakjes
Koffi edik en –fi lters
Papier van keukenrol
Kleine hoeveelheden etensresten
Mest van kleine huisdieren (bv. cavia)
Verwelkte snijbloemen en kamerplanten
Versnipperd snoeihout
Haagscheersel
Zaagmeel en schaafkrullen
Gemaaid gras
Bladeren en onkruid
Resten uit groente- en siertuin
Composteerbaar Niet composteerbaar
Timmerhout
Grof ongesnipperd snoeihout
Beenderen en dierlijk afval
Wegwerpluiers
Aarde en zand
Saus, vet en olie
Stof uit de stofzuiger
As van de open haard
Houtskool
Kunststof
IJzer, metaal en blik
Kattenbakvulling
Uitwerpselen van honden en katten
Zin gekregen om zelf te composteren? Meer info vind je op www.vlaco.be onder infomateriaal. In sommige
gemeentes, is er een compostmeester die je al de do’s en don’ts van het composteren kan meegeven.