Reizen - Activity International

Beurs van
Berlage
Damrak 243
Amsterdam
bijzondere
reizen
zaterdag 5 januari 2013
dit is een commerciële bijlage bij deze krant
Amsterdamse
vakantiebeurs
voor bijzondere
reizen
—
5 & 6 januari 2013
Beurs van Berlage
Amsterdamse
en
Antwerpse
Vakantiebeurs
voor
Bijzondere
Reizen
Antwerpse
vakantiebeurs
voor bijzondere
reizen
----------
19 & 20 januari 2013
Waagnatie Antwerpen
Waagnatie
Rijnkaai 150
Antwerpen

2 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen
‘Reizen is te vergelijken
met een liefdesrelatie’
Interview Boudewijn Richel over
de tweede Amsterdamse Vakantiebeurs
voor Bijzondere Reizen
Wenneke Savenije
Achterliggende gedachte is
een omgeving te scheppen
waar het consumptieve massatoerisme
niet langer de toon aangeeft.
De deelnemende reisorganisaties
kiezen unaniem voor kwaliteit,
originaliteit en een scherpe identiteit.
Als gespecialiseerde ‘direct
sellers’ stellen ze zelf hun bijzondere
reizen samen in landen waarmee ze
een persoonlijke band onderhouden.
Deze snel groeiende nieuwe
branche brengt het reizen weer
terug tot menselijke proporties. Een
gesprek met initiatiefnemer Boudewijn
Richel, directeur van uitgeverij
Byblos in Amsterdam.
Wat verstaat u onder bijzondere reizen?
‘Veel mensen kiezen hun vakantiebestemming
uit gewoonte. Ze
willen het tegenovergestelde ervaren
van wat ze normaal doen: niets
doen, consumeren en lui op het
strand liggen. Ze laten zich lekker
verwennen in het buitenland, waar
het altijd warmer en goedkoper is.
Ze nemen het ervan, want ze hebben
het hele jaar al meer dan genoeg
rond geraasd. Het massatoerisme
richt zich op het verlangen van
hardwerkende mensen naar welverdiende
rust. Daar is op zich zelf
niets mis mee, maar de reisorganisaties
op onze beurs willen méér.
Ze wijken af van de norm en bieden
actieve vakanties aan die het leven
verrijken. Het aanbod is enorm
gevarieerd, van dure safari’s tot
aan spotgoedkope kloostertochten
van De Wandelmaat. Er is duidelijk
sprake van een nieuwe branche. In
een jaar tijd zijn er in het Nederlandstalige
gebied maar liefst drie
nieuwe organisaties ontstaan. De
eerste is de VVKR, Vereniging van
Kleinschalige Reisorganisaties,
die nu al ruim honderd leden heeft
De tweede is het GGTO, een nieuw
garantiefonds voor kleinere reisorganisaties.
En het derde initiatief is
de Vakantiebeurs voor Bijzondere
Reizen in Amsterdam en nu ook in
Antwerpen . Amsterdam was vorig
jaar al een enorm succes was en is nu
dus uitgebreid met de eerste Antwerpse
Vakantiebeurs voor Bijzondere
Reizen.’
In hoeverre leveren de deelnemers aan
uw beurzen iets nieuws?
‘Een bijzondere organisatie als Go
Local maakt het de reiziger mogelijk
om te eten en slapen in de hutjes
van afgelegen dorpjes in Ecuador .
Be More geeft reizigers de kans hun
reis door Azië of Afrika te combineren
met vrijwilligerswerk. Ook zijn
er prachtige Safaris die onbekend
gebied ontsluiten.Veel aanbieders
werken met bouwstenen, die het
de individuele reiziger mogelijk
maken zijn eigen unieke reisroute
samen te stellen. De trajecten zijn
vaak avontuurlijk en bedacht door
mensen die een persoonlijke band
hebben met het betreffende gebied.
Daardoor worden clichés doorbroken
en kom je minder snel in een
toeristenfuik terecht. Er worden
routes uitgestippeld en bestemmingen
toegankelijk gemaakt die je zelf
niet zo gemakkelijk kan vinden.
Wat is volgens u de ideale instelling om
te reizen?
‘Reizen is te vergelijken met een
liefdesrelatie. In zoverre dat je dat je
een partner of dat andere land nooit
helemaal in je macht krijgt. Zodra
je dat gaat proberen gaat het al mis.
De beste instelling om te reizen is
alles wat vreemd is aan een ander
land proberen te respecteren, ook al
zul je het misschien nooit helemaal
kunnen begrijpen en waarderen.
Als je alleen maar gaat klagen over
de vuile lakens in Bhutan is dat even
desastreus als teveel zeuren over
de vieze sokken van je partner. Wie
avontuurlijke reizen wil maken
moet zich niet teveel storen aan
kleine ongemakken. De kunst is je
over te geven aan de identiteit van
een land, door het met open mind tegemoet
te treden en intuïtief aan te
voelen. Dat blijft altijd spanningsgeladen
en wordt nooit stabiel. Juist
daardoor kan er een verfrissende
wind door je heen waaien. En dat is
nu precies het idee achter de reizen
die worden aangeboden op de Vakantiebeurs
voor Bijzondere Reizen.
Ze zijn niet alleen bedoeld om te
consumeren, ze proberen een interactie
tot stand te brengen tussen
de reiziger en het land dat hij gaat
verkennen.’
Hoe breek je als reiziger uit je vaste
patronen?
‘Omdat je op plekken komt waar
je mobieltje niet meer werkt en het
internet is uitgevallen, ontstaat er
ineens ruimte voor nieuwe ervaringen.
Al wandelend komt je weer echt
in contact met de natuur. Je komt
in aanraking met de niet-westerse
cultuur van een land, met een ander
gevoel voor schoonheid, met andere
stijlen en smaken. Je leeft een tijdje
in het ritme van de lokale bevolking
en ontdekt dan dat je de wereld ook
anders kan zien. Wanneer je altijd
met dezelfde mensen omgaat, hetzelfde
werk doet, hetzelfde eten naar
binnen werkt en dezelfde reizen
maakt, zul je ook altijd in hetzelfde
Vandaag 5 en morgen 6 januari 2013 vindt in de Beurs
van Berlage in Amsterdam de tweede editie plaats
van de Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen, die
voorziet in de groeiende behoefte van het publiek aan
individuele reizen naar bijzondere bestemmingen .
Na het gebleken succes van de eerste editie van deze
beurs vorig jaar , wordt twee weken later nu ook De
Antwerpse Vakantiebeurs voor Bijzondere reizen
ten doop gehouden op Zaterdag 19 en zondag 20
januari in de Waagnatie aan de Schelde in Antwerpen.
ritme blijven denken. Soms heb
je uitzonderlijk mooie of juist onaangename
ervaringen nodig om
weer wakker geschud te worden.
Verre landen kunnen soms flink
tegen je te keer gaan of je zelfs tot
wanhoop brengen, maar dat houdt
je wel levendig en flexibel. Dan ga je
naar huis met méér dan een bruin
gezicht. Je komt terug met heldere
ogen en een verruimde geest, omdat
je unieke dingen hebt beleefd.’
Voor informatie over de
Amsterdamse Vakantiebeurs
voor Bijzondere Reizen:
www.vakantiebeursamsterdam.nl
Voor informatie over de Antwerpse
Vakantiebeurs voor Bijzondere
Reizen:
www.vakantiebeursantwerpen.be
Voor Byblos Reizen:
www.byblosreizen.nl
Tickets voor een van de beurzen kunt
u bestellen bij:
Wat is er uniek aan het aanbod op deze
beurs?
Op deze nieuwe vakantiebeurs
voor bijzondere reizen staan organisaties
die niet makkelijk op
internet en elders te vinden zijn. Ze
beschikken over gespecialiseerde
kennis die betrekking heeft op een
bepaald gebied of op een bepaalde
wijze van reizen. Er komen stands
met mensen uit o.a. Turkmenistan,
Armenië en Ecuador, die over kennis
beschikken die nooit en te nimmer
op Internet terug te vinden is.
Er staan geen tussenpersonen of
wederverkopers op de Beurs. Ook
hebben veel deelnemers een speciale
beursaanbieding, die u alleen op
deze twee dagen kunt boeken, niet
er voor en niet erna. Soms zijn dit
extra kortingen ,maar veel deelnmers
hebben ook een speciale reis
voor de beurs samengesteld. De
Beurs van Berlage heeft zijn keukens
extra bemand en biedt zogenaamde
wereldmaaltijden aan, dus alle zinnen
worden geprikkeld.
Hoe slagen deze organisaties erin reizen
relatief goedkoop te houden?
Onze eigen organisatie Byblosreizen
bijvoorbeeld biedt individuele
reizen naar andere bestemmingen
over de hele wereld. We leveren
‘worldtours en , ‘worldtours budget’
. Het gaat om uitgekiende
reistrajecten, met veel details, die
mensen samen, alleen of met hun
vrienden kunnen boeken. De prijzen
variëren van heel goedkoop tot
iets duurder. Het verschil zit vaak in
kleine dingen. Wanneer je de landrover
deels vervangt door openbaar
vervoer of af en toe hotels inwisselt
voor een tent, kan dat al enorm in
geld schelen. Zo kan je voor de helft
van het gebruikelijke tarief gorilla’s
gaan kijken in Oeganda, een waanzinnig
leuke ervaring.’
Onze specialiteit is Tibet. Geen
gemakkelijk land, maar een reis van
Kathmandu over Tibet en met de
hoogste trein ter wereld naar Beiing
is iets wat je nooit meer vergeet.
U noemt zichzelf een boeddhist. Heeft
dat invloed op uw reizen?
‘Zelf ben ik er als boeddhist heilig
van overtuigd dat iedere actie
een reactie oproept. In tijden van
agressie en terreur zijn politieke
oplossingen alleen allang niet meer
effectief. De crises, overal oorlogen,
bussen met Westerse piloten die
de lucht in geblazen worden, het
is allemaal typerend voor de situatie
waarin we ons bevinden. We
leven in een tijd waarin destructieve
krachten het winnen van humane
waarden als medemenselijkheid,
tolerantie en gevoel voor schoonheid
en daar wordt je niet vrolijk
van. Het is belangrijk dat je mensen
de mogelijkheid biedt om zelf een
handeling te verrichten. Alleen
maar passief consumeren maakt
mensen ‘machteloos’ en ongelukkig.
Het is belangrijk positieve signalen
af te geven. Om die reden heb ik een
nieuw project bedacht, Walking
for Peace, een evenement dat bedoeld
is als een positieve DAAD in
donkere tijden. Het gaat om een
relatief goedkope reis van zo’n zeventien
dagen, waarbij alle deelnemers
in Tibet drie rituele cirkelwandelingen
( KORAS) zullen maken
rondom Mount Kailash en Lhasa. De
transformatie tijdens dit ‘oerlopen’
van het bewustzijn is het centrale
thema van deze Kora-reizen. Het is
natuurlijk ook een romantisch idee
om rondwandelingen als een daad te
zien. Maar zonder romantiek bestaat
er volgens mij geen geslaagde
reis.’ Op De Beurs geven we hier
meer info over.
Over de geboorte
van een boek
Carolijn Visser
Ida van Mastrigt op de Pampa.
We waren aangekomen
in Tres Arroyos, mijn
bestemming. ‘Café La
Perla, El Club Italiano, Farmarcia
Verkuyl’ las ik in een flits. Die apotheek
moest eigendom zijn van
één van de families die hier samen
de Nederlandse kolonie vormden
waarover ik gehoord had en die ik
nu wilde bezoeken. Vanuit Buenos
Aires had ik gebeld met de Nederlandse
honorair consul van Tres
Arroyos, Ida van Mastrigt. Zij zou
mij een rondleiding geven.
Na een paar uur slapen in Parque
Hotel kwam ze me halen. Ida van
Mastrigt sprak met doorrookte
stem, had bloedrood gelakte nagels
en liep op hoge hakken. Niet het
type vrouw dat ik verwacht had
als vertegenwoordigster van gereformeerden
op de pampa. In haar
glimmend gepoetste auto reed ze
ons naar een wit gepleisterde kerk
in art nouveau stijl aan de Plaza
Espana. De consul stak een filtersigaret
in een pijpje op. ‘Toen ik hier
als tienjarig kind kwam wonen, in
1950,’ begon ze, ‘stond het hier elke
zondag ochtend vol met geparkeerde
paardenwagens. In die tijd
woonden vrijwel alle Nederlanders
nog op de boerderij. Sommigen
waren met hun karren uren onderweg
geweest.’
We vervolgden onze tocht naar
de rand van de stad waar een tiental
immense zilveren silo’s het felle Argentijnse
zonlicht weerspiegelden.
‘Dit is allemaal bij elkaar gespaard
door de leden van de Nederlandse
landbouwcoöperatie Alfa die al
bestaat sinds 1939,’ lichtte Ida van
Mastrigt toe. ‘Mijn zoon Jaap is
tegenwoordig penningmeester.’
Een vrachtwagen met graan werd
juist door een grote slurf leeggezo-
In de bus waande ik me aan boord van een schip op zee. Deinend bewogen we
over een zwarte oceaan. De hele nacht staarde ik naar de sterrenhemel die de
pampa overkoepelde. In de vroege ochtend bereikten we wat eerst een eiland
leek: verlichte straten, een uitgestorven plein, een grote kerk, winkels.
Een van de
Nederlandse
immigranten
met een deel van
haar achterkleinkinderen
op het Argentijnse
strand.
Een van de
Nederlandse
immigranten
met een deel van
haar achterkleinkinderen
op het Argentijnse
strand.
Argentijnse avonden
gen. ‘Lossen, laden en opslag wordt
allemaal door een computer geregeld,’
zei de consul trots.
Weer terug in het stadje en
geparkeerd voor het hek van ‘El
Colegio Holandés’ raakte mijn
gids even overmand door emoties.
‘Toen mijn zusje en ik hier in het
internaat kwamen, waren we min
of meer verweesd. Onze moeder
was dood, dachten we. Onze vader
woonde in Buenos Aires hier
vijfhonderd kilometer vandaan.
Gelukkig werden we geweldig opgevangen
door Meester Slebos, de
hoofdonderwijzer. De jaren op het
internaat waren de mooiste jaren
van mijn leven.’ In het weekend
werden de zusjes van Mastrigt
vaak uitgenodigd door een van de
Nederlandse boerenfamilies. Van
’s morgens vroeg tot ’s avonds laat
speelden ze buiten op het erf, stoeiden
met de honden en reden paard.
De boerenvrouwen zagen er op toe
dat ze veel melk dronken en puchero
aten, stoofvlees, want ze vonden
de meisjes maar schrieltjes.
De klaslokalen konden we niet
bekijken, het was zomervakantie,
de poort van de school zat op slot.
We reden naar het huis van Ida van
mastrigt en dronken koffie in haar
ommuurde tuin waar een mini Hollandse
molen op het gazon prijkte.
Mijn gastvrouw onderschepte mijn
kritische blik en zei: ‘In Nederland
wil je zoiets misschien niet eens
voor je verdriet in je tuin, maar als
je zo lang weg bent als ik, ga je dat
mooi vinden.’
Ze ging naar binnen en kwam
terug met een grote tas vol brieven,
schriften en papieren. De geschiedenis
van haar familie was tot in
detail gedocumenteerd. Ik mocht
de tas meenemen naar mijn hotel
om te bekijken of er iets van mijn
gading bij was.
Als eerste las ik de stapel brieven
waar Ida me speciaal op had gewezen.
Ze waren geschreven door haar
vader Rinus toen hij gedurende
de jaren 1937 en 1938 in zijn eentje
naar het toenmalige ‘Ons Indië’
fietste om daar werk te zoeken.
‘Houd allen moed, het gaat me
goed. Vandaag tot Keulen,’ schreef
hij in de eerste brief aan zijn ouders
in Rotterdamse Zwartjanstraat. Ik
volgde zijn spoor naar Oostenrijk,
Boedapest, Belgrado en Istanboel.
Op de hooglanden van Anatolië
werd hij belaagd door sneeuwstormen
en woeste honden, maar in
Bagdad was hij weer de gast van de
genereuze familie Paszook. Verder
ging het, naar Basra, dan dwars
door India, door het oerwoud van
Birma en via Thailand en Maleisië
tot Singapore. Daar ontmoette hij
een dominee die een baan voor hem
wist in Batavia.
In die Indische hoofdstad was hij
ook getrouwd, wist ik al van Ida van
Mastrigt en waren zij en haar zusje
geboren. Toen kwam de Tweede
Wereldoorlog en de Jappenkampen.
Na al dat leed hield het huwelijk
geen stand, Ida’s ouders waren
gescheiden. Rinus kreeg de voogdij
en nam zijn twee dochters mee naar
Argentinië.
Om half tien de volgende ochtend,
het was zondag, stond er
een heel gezelschap verzameld
voor de Nederlandse kerk aan de
Plaza Espana. Lange mannen en
vrouwen, velen van hen blond,
maar hun levendige mimiek en
handgebaren waren onmiskenbaar
Argentijns. Enkele ouderen
spraken Nederlands. ‘Geleerd van
Meester Slebos,’ vertelde een van
de bruinverbrande aanwezigen. Ze
heetten Van Strien, Groenenberg,
Griffioen, of Prinzen. Al gauw valt
de naam Dirk Zijlstra. Hij kwam als
tienjarige in 1889 vanuit het Friese
Dokkumer Nieuwe Zijlen aan
boord van stoomschip de Leerdam
met zijn ouders naar Argentinië.
De familie was neergestreken op
de pampa. Later trouwde Dirk met
Adelaida Pluis, uit het Groningse
Usquert, die met hetzelfde schip De
Leerdam had gereisd. Zij waren de
eerste Nederlanders in het gebied
en kregen achttien kinderen . De
Nederlandse Kolonie was daarmee
gesticht.
De verhalen werden onderbroken
door orgelmuziek, we haastten
ons naar binnen. Die zondag was
Ida van Mastrigt de organist. Na
de dienst stelde zij voor naar het
strand te gaan. Ruim een uur lang
snelden we tussen zonnebloem- en
soja velden door.
Colofon
Mijn gids wees waar in de verte
zich Nederlandse boerderijen verscholen
achter aangeplant Eucalyptusbos.
Daar de hoeve ‘Luctor
et Emergo’ van de Zeeuwse van
Striens, daar ‘Ora et Labora’ van
de Groenenbergen. De pampa
stokte, we doorkruisten een duinlandschap
en stonden stil voor de
aanstormende Atlantische oceaan.
Ida van Mastrigt voerde me mee
naar het terras van strandtent Barlovento
dat uitzicht bood over de
branding en het strand dat zich eindeloos
naar beide kanten leek uit te
strekken. ‘Wat vind je ervan?’ vroeg
ze. Ik beantwoordde een andere
vraag dan die ze stelde. ‘Ik zie een
boek voor me,’ zei ik , ‘over jou en
je zusje, de fietstocht van je vader
naar Indië. Over Dirk Zijlstra en de
Nederlandse kolonie. Alles moet
erin. Ook dit strand.’ De consul stak
een sigaret op en knikte alsof ze
niet anders had verwacht.
Dit is een commerciële bijlage bij deze krant waarvan
de inhoud niet onder verantwoordelijkheid valt van de
redactie.
Productie: nrc media
Vormgeving: Gijs Sierman
Accountmanager: Hugo Oudejans
T: 020-7553494
E: h.oudejans@nrc.nl
i.s.m Amsterdamse Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen
www.vakantiebeursamsterdam.nl
nrc media›
bijzondere reizen · Zaterdag 5 januari 2013 · 3

4 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen
De oude wegen
oude De
advertentie
Advertentie 1/4 (1)
Habari-adv-NRC-2013.indd 1 16-12-12 20:49
advertentie
Robert Macfarlane
Zoals zoveel mensen loop
ik graag op oude paden:
ze verleiden me ertoe
vooruit, omhoog en nog
verder te kijken. Mijn
verbeelding wordt ernaartoe
gezogen, en algauw volgen
mijn voeten. Ik vind de
geschiedenis van die paden
boeiend, de gedachte aan
ontelbare voeten van eerdere
wandelaars die ze in de
bodem hebben uitgesleten en
de talloze verhalen over het
ontstaan ervan.
‘
Altijd en overal lopen mensen, die de aarde dooraderen
met zichtbare en onzichtbare paden, symmetrische
of meanderende,’ schreef de Schotse dichter Thomas
A. Clark. Zodra die paden je beginnen op te vallen zie je inderdaad
dat de meeste landschappen ermee ‘dooraderd’ zijn
en dat ze het hedendaagse netwerk van asfalt- en betonwegen
schaduwen. Afhankelijk van functie en streek hebben oude
wegen uiteenlopende namen. In Engeland vind je holle wegen,
plattelandsweggetjes, driften, voorden en kerkenpaden.
In de delen van Noordwest-Schotland waar Gaelic wordt gesproken
heb je clachan en rathad – paden met steenmannetjes
erlangs en herderspaadjes – die buurtschap met graasgrond
verbinden en het ene dal met het andere. Spanje beschikt niet
alleen over een uitgebreid stelsel van nog altijd begaanbare
cañada (veepaden), maar telt ook duizenden kilometers Camino
de Santiago: pelgrimsroutes die naar het heiligdom in
Santiago de Compostela leiden. In Nederland bestaan dodenen
spokenwegen, die samenkomen op middeleeuwse begraafplaatsen.
En in het fjordenlandschap van het noordwesten
van Noorwegen fungeren gletsjers al eeuwenlang als verbindingsroutes
tussen afgelegen dorpen; het zijn ‘ijspaden’ die
ondanks alle eraan verbonden gevaren vaak veiliger zijn dan
een tocht over zee.
Vijf jaar geleden begaf ik me te voet op deze oude paden
omdat ik ze wilde gebruiken als een vanzelfsprekende manier
van voortbewegen en als middel om mijn weg te vinden. Uiteindelijk
heb ik er meer dan duizend mijl op afgelegd, en ze
hebben me naar bijzondere plaatsen gevoerd en met bijzondere
mensen in contact gebracht. Ik begon op de oude krijtpaden
van Zuid-Engeland, die als witte linten door het groene
landschap slingeren en waarschijnlijk zoʼn vijfduizend jaar
geleden, ten tijde van het neolithicum, zijn ontstaan. Ik liep
op met steenmannetjes gemarkeerde pachterspaden op de
Buiten-Hebriden, die over hei, turf en veenmoeras gaan en na
een regenbui (en op de Buiten-Hebriden vallen er heel wat)
soms zo zacht worden dat er je kilometers blootsvoets op kunt
lopen. Ik voer over de al duizenden jaren bevaren ‘zeewegen’
van de Noord-Atlantische Oceaan, liep over fel betwiste publieke
voetpaden langs de wadibeddingen op de Palestijnse
Westoever en volgde pelgrimsroutes in Spanje en het Chinese
deel van de Himalaya.
Soms wandelde ik alleen, maar meestal liep ik in gezelschap,
want op paden kom je vanzelfsprekend mensen tegen
en gaat het er gemoedelijk aan toe. Ik maakte kennis met cartografen,
archeologen, dichters, bedevaartgangers, mystici,
natuurbeschermers, beeldhouwers, mensen die al hun hele
leven zwierven en dagjesmensen die eropuit trokken om voor
hun plezier een paar kilometer te lopen. In Spanje maakte ik
een tocht samen met kunstenaar Miguel Angel Blanco, die zo
uit een kort verhaal van Jorge Luis Borges lijkt te zijn weggelopen
en een wonderlijke ʻwoudbibliotheekʼ bezit: een almaar
uitdijend verslag van de duizenden voettochten die hij overal
ter wereld maakt. Ik dronk gin met een soort Schotse sjamaan
en sliep in Sichuan nabij de heilige berg de Gongga, bij een
winterse kou van min twintig die aan mijn botten knaagde. In
de loop van mijn omzwervingen begon ik te beseffen dat wandelen
voor veel mensen nog altijd een manier is om zichzelf en
hun plaats in de wereld te leren kennen.
Het verband tussen wandelen, denken en zelfinzicht is
zeker al zo oud als de Romantiek. ‘Ik kan alleen maar denken
als ik wandel,’ schreef Jean-Jacques Rousseau in zijn
Bekentenissen. ‘Zodra ik stilsta denk ik niet meer: mijn hoofd
beweegt zich uitsluitend tegelijk met mijn voeten.’ Filosoof
Søren Kierkegaard mijmerde dat de geest waarschijnlijk optimaal
functioneert bij een wandeltempo van vijf kilometer
per uur en schreef zoʼn honderdvijftig jaar geleden in zijn
bijzondere reizen · Zaterdag 5 januari 2013 · 5
»Only those thoughts
which come from walking
have any value«
Friedrich Nietzsche
dagboek dat hij tijdens een omzwerving door Kopenhagen
‘zo door ideeën overweldigd’ raakte dat hij ‘bijna niet verder
kon’. Nietzsche was op de hem typerende manier stellig over
wandelen – ‘Alleen gedachten die tijdens het wandelen bij je
opkomen zijn van waarde’ – en de Amerikaanse dichter Wallace
Stevens liet zich er al net zo typerend weifelachtig over
uit: ‘Misschien / hangt de waarheid af van een wandeling rond
een meer.’
Tegenwoordig spreekt het vanzelf dat wandelen en denken
nauw verwant zijn. Toch moet dat idee met enige scepsis
worden bekeken, zeker wanneer het tot algemeenheid wordt
verheven. Want hoewel wandelen soms een mysterieuze
handlanger is van het denken kan het er ook de vijand van
zijn, en wel een met een verlammende uitwerking. Hebt u ooit
een écht lange wandeling gemaakt? Zo ja, dan weet u dat de
ontberingen van het langeafstandswandelen nagenoeg alle
basale hersenfuncties lamleggen. Als ik dik dertig kilometer
op een dag heb gelopen valt me vaak op dat ik niet nadenk,
maar juist op het hersenloze af geen gedachten heb en als een
baby alleen maar losse woordjes kan uitbrengen of telkens
dezelfde beelden in mijn ‘schedelbioscoop’ voorbij zie trekken,
zoals langeafstandswandelaar John Hillaby het zo mooi
formuleert. Als ik me al op iets kan concentreren, dan zijn
het mijn stramme heupen of de blaren die zich op mijn hielen
vormen.
Toch blijf ik het een boeiende gedachte vinden dat we
anders denken dan anders wanneer we wandelen. Virginia
Woolf zwierf over de witte paden van de Engelse Downs om
haar geest leeg te maken voor het schrijven; bekend is haar
uitspraak dat bepaalde landschappen ‘bespiegelend’ zijn. De
uitwerking die wandelen op ons gestel heeft is algemeen bekend:
een ‘korte, stevige wandeling is goed voor de conditie’,
houdt de gewrichten soepel en zorgt voor een rustige ademhaling.
Minder bekend – want moeilijker om over te praten
– is de uitwerking van wandelen op de gemoedstoestand: de
oogst van mooie dingen, onverwachte gebeurtenissen, herinneringen,
inzichten en eenvoudige genoegens die zich tijdens
het wandelen kunnen aandienen.
Misschien is de meest gedenkwaardige wandeling die ik
op oude wegen heb gemaakt tegelijk ook de kortste. Niet ver
van Liverpool hebben de getijden voetafdrukken in het hard
geworden slib voor de kust blootgelegd, vijfduizend zomers
geleden gemaakt door een man en een vrouw uit het mesolithicum
die naast elkaar over het strand liepen. Ik volgde hun
voetsporen op een koude februaridag, met heldere regenbogen
aan de hemel en krijsende meeuwen in de wind. Ik liep
stap na stap met deze onbekende eerdere wandelaars op; hun
route was mysterieus en markant vastgelegd in de vorm van
hun voetsporen.
William Wordsworth, de dichter, schreef dat voetpaden
naar ‘de uithoeken van het land’ voeren. Dat idee, dat oude
wegen onze landschappen ín lopen in plaats van er alleen
maar doorheen, spreekt me aan. Ze zijn een middel om de
geologie, de archeologie en de natuurlijke geschiedenis ervan
te leren kennen. Maar wie over een oeroud pad loopt keert niet
alleen terug naar het verleden. Hij maakt ook contact met het
heden. Want wat is meer van dit ogenblik dan een regenboog
en meeuwengekrijs?
Vertaling: Nico Groen
boek
Robert Macfarlane, De oude wegen, uitgeverij De Bezige Bij,
isbn 9789023473138, prijs € 24,90

6 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen
Samen op stap naar
de mooiste bestemmingen
Ga mee met de beste reisleiders
Het andere
Andalusië
Noorwegen
Zuid-China
• Chengdu en Hongkong
• Stenen Woud
• Boottocht over de Li
• Dali en Lijiang
v.a.
• Granada, Córdoba en Sevilla
• Almeria, Cádiz en Jerez
• Alpujarras, Rio Tinto en Cabo de Gata N.P.
v.a.
• Oslo, Trondheim en Bergen
• Atlantic Ocean Road en Trollstigen
• Boottocht Geirangerfjord
• Treinrit met Flåmbaan
v.a.
15 dagen
1398
12 dagen
1898
20 dagen
2998
Dalmatië
West-Canada
en Amerika
• Adembenemende Rocky Mountains
• Jasper, Banff en Yellowstone N.P.
• Vancouver, Portland en Seattle
Birma
advertentie
• Bezoek Trogir, Split en Dubrovnik
• Natuurschoon in nationaal park Krka
• Excursie Elafiti-eilanden
• Botanische tuinen van Trsteno
• Yangon, Bagan en Mandalay
• De legendarische Golden Rock
• Boottocht over het Meer van Inle
• Dagtrekking naar bergdorpjes
Deze SRC-cultuurvakanties zijn inclusief: • vlucht • vervoer ter plaatse • luchthaven belastingen en heffi ngen
• verblijf in een 2-persoonskamer o.b.v. HP/VP • compleet excursieprogramma • deskundige Nederlands sprekende reisleider
Vakantiebeurs voor bijzondere reizen
src-cultuurvakanties.nl 050 – 3 123 123
v.a.
16 dagen
18 dagen
2849
Suriname
16 dagen
v.a.
• Monumentaal Paramaribo 2098
• Stone Island en Brownsberg
• Jodensavanna en Overbridge
• Kennismaking met inheemse culturen
Madagaskar
16 dagen
v.a.
• Ranomafana en Isalo N.P. 2998
• Avondwandeling Andasibe N.P.
• Bijzondere treinrit met lokale bevolking
• Tocht per authentieke vissersboot
Bezoek ons ook op de Vakantiebeurs voor bijzondere reizen in Amsterdam op 5 en 6 januari 2013
v.a.
v.a.
8 dagen
1298
3449
Oezbekistan
• Authentiek Khiva
• Werelderfgoed in Bukhara en
Shakhrisabz
• Wereldberoemd Samarkand
v.a.
12 dagen
1598
Nachttrein Tbilisi-Jerevan
De grens tussen Georgië en Armenië
Er lag een Perzische, rode loper op de gang bij
de couchettes maar die was overtrokken met
een vaalgroene katoenen doek, vermoedelijk
ter bescherming van het tapijt.
Aan het einde van de gang zat een dikke
Armeniër. Hij riep: ‘Wat moet je hier? ‘Toilet’,
gebaarde ik en liep eigenwijs door. Hij vervolgde
mijn uitstapje argwanend. Het station
gleed langzaam voorbij. De trein had zich
net in beweging gezet. ‘Niet bij het station
plassen’, gebaarde de Armeniër en ik knikte
begrijpend. Het was al donker en nog enige
tijd zag ik de lichtjes van de stad maar dan
was het voorbij.
Donkere mannen met zwarte, leren jassen
zonder mouwen reisden met deze trein. De
meeste rookten onafgebroken in het gangpad
en dat zouden zij urenlang volhouden totdat
ze tegen twaalf uur naar bed gingen.
De conducteur kwam en legde uit dat ik bij
de grens om 12.00 uur ’s nachts de trein moest
verlaten om mijn paspoort en visa te laten
controleren. Ik knikte braaf. ‘Ik vertrouw die
conducteur niet’, zei de Amerikaan die ook in
mijn couchette zat en hij begon verwoed alle
belangrijke spullen onder zijn hoofdkussen
te leggen. Ik vond het vreemd dat de Amerikaan
nu al zeker wist dat de conducteur een
dief was. We waren nog geen half uur onderweg.
Ik besloot mijn belangrijkste spullen
in een handtas te stoppen en deze tas zou ik
dan meedragen als we ’s nachts op controle
moesten. In het geval de trein door zou rijden
zou ik nog een portemonnaie en boeken bij
me hebben. Mijn rugzak zou ik laten liggen
en ik nam er zelfs al enigszins afscheid van,
terwijl ik de achterdochtige Amerikaan
bekeek. ‘Weet je dat deze trein er tien keer
zolang overdoet als het vliegtuig? We zitten
in een uitzonderingssituatie’, zei hij. Hij wees
vrij op twintig sinaasappeldozen die boven
onze hoofden stonden. ‘Wat zou daarin zitten,
smokkelwaar?’ Ik herinnerde mij Paul
Theroux die in de Pantagonie-Express een
conducteur onder druk had gezet door hem
te wijzen op de meegesmokkelde dozen. Ik
vroeg mij af of dit een veilige strategie zou
zijn maar twijfelde. Ik legde het probleem
naast mij neer en was tevreden in deze
vrouwloze trein. De coupe had goudkleurige
gordijntjes en nette bedden. De conducteur
kwam met een pak lakens en glimlachte
vriendelijk. De trein klom omhoog de bergen
in richting Armenië en de avond bracht mij
kinderlijke gevoelens. Ik pakte een boek maar
was te opgewonden om te lezen en bleef naar
buiten kijken naar de sneeuwnacht. Het was
opkomende maan en ik bleef maar kijken
naar die blauwe nacht en de voorbijglijdende
sneeuwlandschappen. Volledig op mijn
gemak zei ik tegen de Amerikaan: ‘Laten we
tegen bedtijd die dozen onderzoeken, puur
voor het avontuur, maar we moeten wachten
totdat de conducteur slaapt’. De Amerikaan
knikte schichtig maar dit ontging mij op dat
moment. Ik hoorde wel zijn jufferachtige,
waarschuwende toon maar die drong pas
later tot mij door. Ik was gelukkig in deze
trein. De Amerikaan was homoseksueel
evenals mijn broer en daarbij had ik mij altijd
volledig op mijn gemak geweten. Ik voelde
mij de desperado van deze trein. De trein reed
zo langzaam dat ik bedacht hoe je op deze
trein kon springen zoals in Amerikaanse
cowboy films. Na enige uren stopte de trein.
Er kwamen verschillende controleurs onze
paspoorten bekijken, ook een stevige man die
meer op een uitsmijter van een zware nachtclub
leek maar ik zag goedmoedigheid in zijn
ogen. Het was allemaal teveel voor de Amerikaan.
‘Laten wij zodra wij de grens naderen
samen naar buiten gaan dan staan we sterker’,
stelde hij voor. ‘Het is voor jou levensgevaarlijk
als je alleen op het perron loopt met
deze smokkelaars. Je moet zo snel mogelijk
weer naar de trein terug. Ik geef je een advies:
je gaat slechts 1 kantoor binnen en de rest
weiger je’. De Amerikaan nam al zijn bagage
mee. ‘Wat denk je van deze zakjes?’, vroeg ik
hem. Ik liet allerlei zakjes Noord-Europese
gedroogde theekruiden zien die ik vaak
meebracht op reis. Ik hield van de geur van
gedroogde planten. Ik was een vrouw met een
neus. De Amerikaan keek mij geschrokken
aan: ‘Je lijkt wel een drugshandelaar’, zei hij.
‘Stop dat weg onder in je rugzak. Straks wil-
Munda de la Mar
len ze met drugshonden testen, die honden
moeten dan nog van Tbilisi komen en als het
tegenzit moet je de nacht bij de douane op dat
verlaten grensstation doorbrengen.’
Toen de Amerikaan later op het perron te
haastig terugliep naar de trein alsof hij iets te
verbergen had, of ieder ogenblik verwachtte
om in zijn benen geschoten te worden, pas
toen vroeg ik mij af of deze Amerikaan tot
het zeldzame type mens behoorde dat ongeluk
brengt.
Vlak voor het inslapen had de Amerikaan
gewaarschuwd: ‘Ga vannacht niet naar het
toilet. Het treinpersoneel bezuipt zich in het
kamertje hiernaast. Een verkrachting ligt
op de loer’. Hij sloot de deur en viel in slaap.
Ik protesteerde zwakjes en mompelde dat
ik nooit gehoord had van verkrachtingen
in treinen. Toen ik enige uren later wakker
werd moest ik hoognodig plassen. Ik pakte
een plastic flesje en zette mijzelf in de positie
om in het donker in het kleine gaatje van het
flesje te plassen. Plotseling werd ik woedend
op de slapende Amerikaan: hij had mij bang
gemaakt met zijn rare verhalen. Ik maakte
hem wakker en zei dat hij mij maar moest
begeleiden naar het toilet. Na enige argumenten
over en weer liep de Amerikaan de
couchette uit in zijn onderbroek . De conducteurs
zagen het en lachten. ‘Niet in je onderbroek’,
riep ik toen ik de lachende gezichten
zag. De Amerikaan was beledigd en zei: ‘Ik
blijf hier op de uitkijk staan. Zo gevaarlijk is
het nu ook weer niet in de trein’.
De trein kroop vooruit, vaak stopte hij
en bleef lang staan, alsof hij net als ik liever
wilde luisteren naar de onduidelijke geluiden
van de wind die de het opstuivende sneeuw
voortjoeg. Zo nu en dan passeerden wij de
verlaten stations van besneeuwde bergdorpen
en daar stond dan een eenzame man in
donkerblauw uniform met gouden knopen
en een roodblauwe pet klaar om het signaal
te geven: een grote bak licht in de handen.
De trein leek het sein te krijgen dat het door
mocht rijden. En de trein reed dan nog langzamer
alsof hij de man in de verlaten winternacht
eerbetoon wilde bewijzen voor zijn
betrouwbare, archaïsche aanwezigheid. Het
leken Russische poppetjes die mannen die
daar stonden in het ijzig witte sneeuwlandschap.
Later vroeg ik mij af of ik ze echt had
PRIVÉ-THEATER MET LICHTSHOW
bijzondere reizen · Zaterdag 5 januari 2013 · 7
advertentie
Advertentie 1/4 (3)
gezien of dat ik erover gedroomd had. Met
een klein zaklampje las ik in die nacht mijn
aantekeningen over Michelango”s merkwaardige
verslag over Armenië. Na een uitgebreide
beschrijving van de berg Taurus openbaart
Michelangelo zijn visioen dat eeuwen
later waarheid werd:
‘Want de laatste dagen heb ik zoveel moeilijkheden,
angsten, gevaren en verliezen moeten
doorstaan, en bovendien nog het ongeluk van
de mensen hier moeten aanzien, dat ik jaloers
was op de doden’. Vervolgens beschrijft hij de
verschillende natuurrampen die hem overkomen
zoals een sneeuwstorm, een watervloed
en een brand en hij beschrijft dat hij met de
overlevenden en een paar geiten in een kerk
verzamelt. ‘Nu kent u de toestand en al deze plagen
zijn niets, vergeleken met die welk ons voor de
naaste toekomst zijn voorspeld.’ (Michelangelo.
Fragmenten over Armenië).
Het moderne Armenië toont een ander
gezicht: De aankomst in Jerevan bij het ochtendkrieken
was zilverhelder, overal druppelde
water van de smeltende sneeuw. Ik had het
gevoel dat ik alleen uitstapte en liep door een
lege, witte stationshal met marmeren zuilen.
Een taxichauffeur stond klaar om mij naar
mijn gastgezin te brengen in de universiteitsbuurt
op een heuvel in Jerevan. Ik zou deze
dagen een nieuwe generatie frisse studenten
en jonge ondernemers ontmoetten.
Alles wat je nodig hebt voor een prachtige reis of vakantie vind je
buiten. Met reizen over de hele wereld is SNP dé specialist op het
gebied van actieve en duurzame natuurreizen. Zelf ontdekken wat
SNP Natuurreizen jou te bieden heeft? Kijk op snp.nl
Alles wat je nodig hebt voor een prachtige reis of vakantie vind je
buiten. Met reizen over de hele wereld is SNP dé specialist op het
gebied van actieve en duurzame natuurreizen. Zelf ontdekken wat
SNP Natuurreizen jou te bieden heeft? Kijk op snp.nl

8 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen
Tosca Niterink & Anita Janssen
“We gaan naar de Amish!”
advertentie
Legendarisch Tel Aviv,
Waardig Jeruzalem.
Een bruisende metropool aan de Middellandse Zee,
Artistieke straten,
Architectuur,
Wereldklasse in gastronomie.
Ontmoetingen met oude culturen,
Bijzondere bezienswaardigheden,
Een prachtige natuur met o.a. de Dode Zee.
Op maat gemaakt • Themareizen • Fly & Drive • En meer
Stand 145, Beurs van Berlage, Amsterdam
Neem deze advertentie mee en betaal geen boekingskosten!
De Innerstate voert ons al twee dagen door de eindeloze donkere
dichte wouden van Connecticut en Pennsylvania. Bij dertig word het
te pijnlijk en houden we op aangereden herten te tellen.
Laten we de ware werkelijkheid niet uit het oog verliezen” zegt
Annie (mijn dans- en wandelpartner). Terwijl ze haar Chinese
telraam wegstopt en nog eenmaal in herinnering brengen wat we
hier ook weer kwamen doen! “We gaan naar de Amish!”
advertentie
INDIVIDUELE MAATWERKREIZEN
Reizen met Thika Travel
betekent vooral ervaren en
beleven. Kiezen voor iets
speciaals, kleinschalig en
exclusief. Thika Travel bestaat
inmiddels 25 jaar en
is nog steeds een onafhankelijke
reisorganisatie.
Natuurbehoud en duurzaamheid
stromen vanaf
het allereerste begin door
onze aderen. Voor de Thika
reiziger is de manier van
reizen net zo belangrijk als
de bestemming. We richten
ons op de individueel ingestelde
reiziger die iets bijzonders
wil meemaken en
geen tijd heeft of de kennis
ontbeert om dat zelf grondig
voor te bereiden.
Laat u inspireren op
www.thikatravel.com
bijzondere reizen naar bijzondere bestemmingen
Wie we het thuis ook vertelden, iedereen
riep vol bewondering en ongeloof;
“Zo zo, tut tut!” en meestal
ook nog: “Nou nou! The Amish! Hoe krijg je
dat voor elkaar!” Alsof je wil binnen dringen
in Guantánamo Bay. Het is echter doodsimpel,
ze leven gewoon in huizen, tussen gewone
mensen en er staat geen hek omheen. Uit
mijn ooghoeken zie ik Annie duimbewegen
over het vettige raampje van haar google-ofoon.
“Er leven ongeveer een miljoen Amish
in Noord Amerika”, leest ze op heldere frigide
natuurfilm-toon. “De grootste gemeenschap,
‘old order Amish’ (die met de met de rare kleren
en de koetsjes), zit in Lancaster country,
Pennsylvania en we zijn er bijna! ”
Zodra we de snelweg verlaten en Lancaster
Country insteken verandert het landschap.
Rollen we door zacht glooiend heuvelland
met weilanden waarin koeien grazen afgewisseld
met eindeloze maisvelden, en zo nu
en dan passeren we een enorme withouten
boerderij met donkerrode schuren en een
paar torenhoge zilver glanzende graansilo’s
ernaast, die je in de verte al tegemoet blinken.
We zitten in het decor van Witness (Harrisson
Ford bij de Amish). Alleen, waar zijn de
figuranten? Het schijnt dat ze schuw zijn en
niet op de foto willen, fluistert Annie, je moet
geduld hebben en stilletjes afwachten, net
als Jacques Cousteau, maar dan boven water.
Gespannen kijken we uit naar een strooien
hoed, kapje of koetsje.
“Annie”, roep ik “Daar! Een waslijn met
kleren uit het toneelmuseum en een folklore
vrouw erbij met een kapje! Maak foto’s snel!”
“Nee, daar een koetsje! Met [ze begint bijna
te huilen van geluk] een strooien hoed met
Chriet Titulaer baard op de bok.” “Haal ze
in”, commandeert ze kwijlend, “dan fotografeer
ik stiekem uit het raam!” “Nee Annie”,
roep ik, “die moet je hebben” “Nog een wijf
hangend uit een autoraam dat stiekem ons
koetsje fotografeert!” Er dendert een bus met
senioren toeristen voorbij.
“Ik voel een soort Volendam aankomen”, piep
ik, “laten we hier blijven hier is het nog leuk.”
We rijden toevallig net door het godverlaten
gehucht White Horse en stoppen voor de
White Horse Inn, ‘a friendly place to meet
friendly people since 1740’.
Binnen is het smoezelig en duister. Zeker
100 jaar niks aan verspijkerd. We gaan zitten
aan een plakkerig tafeltje bij een raam dat
uitziet over de ‘straatweg’. De 18e en de 21e
eeuw rollen broederlijk voorbij, koetsjes,
auto’s, geen fietsen (te modern) steppen mag
wel voor jong en oud. Het blijkt dat ze boven
de keuken nog een muffe kamer verhuren
ook. Een scheve houten kraakvloer (waar
Amerikaanse boeren-keuken-dampen door
omhoog wolken) en een gammele mahonietwijfelaar.
De veranda staat op instorten en
ziet wijds uit over het boerenbuiten, glooiende
velden strekken zich uit tot aan de horizon.
In de voorgrond een bouwvallige boerenbe-
drijf. Flapoor jongetjes en meisjes met smoezelige
soepjurken rennen blootsvoets door de
modder en de koeienstront tussen de schuren
en stallen. We twijfelen geen moment, dit
heeft God zo bedoeld, deze kamer is voor ons,
we doen vandaag niks meer, alleen naar de
stilte kijken!
Dan een enorme klap en glasgerinkel…
Waar ze vandaan komen is ons een raadsel,
maar Amish zijn net echte mensen.
Van alle kanten zien we strooien hoeden en
schorten aankomen wapperen. In een dorp
waar nooit iets gebeurt, gebeurt iets, dat is
duidelijk. Saartje jurken en Chriet Titulaer
baarden met blauwe hemden en bretels staan
opgewonden in groepjes te praten vlakbij
bij de elektriciteitspaal waar zich een auto
ingeboord heeft. We zien zwaailichten en een
Amish met brandweerhelm (nooit vermoed
dat het bestond) is bezig het wrak open te
knippen.
De sensatie is zo groot, dat we niet direct
opvallen. “Did you see it happen?”, vraagt een
oudere vrouw met een verlegen meisje tussen
haar rokken. “Nee, we zijn hier net.” “O jullie
zijn niet van hier, waar komen jullie vandaan?”
Dan roept ze: “Jacob, Rachel, Mary-
Ann Rose! Moet je nu eens horen! Deze dames
komen helemaal uit Europa!”
Even later staat iedereen om ons heen, alsof
wij een ongeluk hebben gehad. “Wat een
enorm toeval!! Er gebeurt hier namelijk nooit
wat en nu twee dingen tegelijk, dat ongeluk
en toeristen!” “Er komen hier nooit toeristen,
er is hier niks!”
Alle toeristen gaan naar Kitchen Cattle Village.
There are shops were you can buy real Amish
stuff like soap and candles! “Zaten zij in de
auto?” vraagt een jonge moeder met een baby
op de arm. “Nee, ze komen uit Holland” (net
zoiets als een ongeluk hebben). “Ik heb familie
wonen in Zwitserland, ze komen wel eens
hier, ik zou ze graag ook eens opzoeken, maar
dat gaat niet, we mogen niet vliegen.” “Waarom
mag zoiets niet?” “Het past niet bij onze
eenvoudige leefwijze, in de ban raken van
hebzucht, materialisme, maakt onze gemeenschap
kapot. Als je je geluk daarin gaat
zoeken zit je op een dwaalspoor.” “Ben je gelukkig?”
“O ja”, zegt ze uit de grond van haar
hart. Ze streelt haar kleindochter’s haar en
kijkt er jaloers makend gelukkig bij. “Wijzen
jullie alle moderniteiten af, U draagt bijvoorbeeld
wel een vari-focus bril.” “Ja dat mag.”
Kitchen Ketttle Village blijkt een kinderachtig
namaak Amish straatje, waar dubbeldikke
Amerikanen (op beatle muzak) zich met
zuurstoftanks op de rug doorheen sleepvoeten
. Achter de gevels zitten souvenirs winkels
en fastfood filialen verstopt...
We sleepvoeten zelf nog eventjes tijdens
een avondwandeling door de omgeving en
we passeren dorpjes met de naam ‘Eden’,
‘Paradise’ en ‘Bird in Hand’. Het landschap is
adembenemend schilderachtig. We bellen
advertentie
Laat Laat je aanraken je aanraken
door door de Woestijn… de Woestijn…
stand 114
'Be fair', ontwikkel mee op reis
Toerisme kan veel kansen bieden
voor economische ontwikkeling in
armere landen. Kleinschalig
duurzaam toerisme is dé manier en
steeds toegankelijker. In kleine
gemeenschappen worden mensen
opgeleid om toeristen te
ontvangen, ze creëren een warm
welkom in hun homestays.
Steeds meer reizigers ontdekken
dit authentieke ‘community based’
of ‘eco’ toerisme. Ze kiezen bewust
voor een andere manier van reizen,
dicht op de huid van de lokale bevolking,
weg van de gebaande
paden.
Nieuw en duurzaam
Fair2.travel is bijna uniek met dit
soort rondreizen, vanuit een
stichting zonder winstoogmerk.
Sinds 2012 kunnen groepen en
individuen met Fair2 naar landen
in West-Afrika, stuk voor stuk
nauwelijks ontdekte pareltjes.
Met een reis via Fair2 stimuleren
reizigers duurzame ontwikkeling
en dragen zelfs tijdens de reis een
concreet steentje bij.
Kortom, kiezen voor Fair2 is een
keuze, niet alleen voor jezelf.
Lees meer op www.fair2.travel.
bijzondere reizen · Zaterdag 5 januari 2013 · 9
50/50
aan bij een boerderij met een bordje ‘home
made rootbeer’. Vanachter een hek krijgen
we een fles aangereikt door een schuchtere
vrouw met vier dito peuters aan haar rokken.
Ze staren allemaal naar Annie’s gelakte
teennagels. Het ziet er niet naar uit dat ze
ooit achter dat hek vandaan komen. “O, logeren
jullie in White Horse,” ze heeft er van
gehoord, en hoewel het hooguit 5 kilometer
verderop ligt is ze er nooit geweest.Terug in
White Horse nog even een sigaretje op het
gammele balkon. De hemel kleurt dertig
tinten roze en paars boven de doodstille
velden. In de verte verdwijnen twee strooien
hoeden op een ploeg met vier paarden ervoor
in de schemeravond.
Dan een oorverdovend gepiep en gekraak...
Annie heeft zich op het mahonie houten bed
laten vallen.
mvg
anita en tosca
advertentie
Beursactie!
€50 korting voor jou
€50 extra voor hen *
boek
Tosca Niterink, Klimmen naar Kruishoogte,
uitgeverij Thomas Rap, isbn 9789400403116,
€ 17,90
vof Wildwife Adventures
Tosca Niterink & Anita Janssen
wildwifeadventures: wildwifeadventures.nl
rooiereporter: twitter.com/rooiereporter
toscaniterink: twitter.com/toscaniterink
facebook: facebook.com/tosca.niterink
Ga jij
fairder
op reis?
.travel

10 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen
Met openbaar vervoer de halve wereld rond
advertentie
Puur
natuur
zie www.askja.nl of bel 026 352 93 90
durendale
militair historische reizen
De invasiestranden in Normandië, Waterloo en de Last Post
in Ieper zijn vaak wel bekend. Maar weet u dat er nog veel
meer militaire geschiedenis te bezoeken is? Met Durendale
Reizen Advertentie bezoekt u de plaatsen waar 1/4 geschiedenis (8) is gemaakt.
Wij beperken ons niet tot een rondje monumenten en musea.
Onze professionele gidsen helpen u verband te leggen tussen
terrein, militair verloop en historische betekenis en brengen
daarmee de geschiedenis voor u tot leven.
Wij reizen met eigen personenbusjes waardoor er meer tijd is
voor bezichtigingen. Ook maatwerk is mogelijk.
Get in touch with History
www.durendale.nl | telefoon 06-13618832
beursaanbieding!
Bij het boeken van een meerdaagse reis
een gratis dagtocht naar keuze! Alleen
geldig op 5 en 6 januari op de stand
van Durendale (nummer 135) op de
Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen.
Lenny Valstar is
auteur van het boek
Reizen, ja maar dan
een beetje anders.
Zij besloot op
gevorderde leeftijd
met bijzonder reizen
te starten en is nu
77, maar u kunt haar
zo nog in Brazzaville
tegenkomen.
advertentie
Lenny A. Valstar, Spanje
Eens, heel lang geleden, werd ik op een morgen
wakker en ik begreep ineens wat ik voor
de rest van mijn leven wilde gaan doen en dat
was reizen.
Reizen, maar dan iets anders: Met openbaar
vervoer naar verre landen, kost niet veel, je
blijft alert en dat was wat ik wilde. Alleen de
moeilijkheden waar ik voor kwam te staan
waren haast niet te overbruggen maar waar
een wil is, is een weg, dus ik ging ervoor.
Mijn eerste reizen gingen naar landen in
het verre Centraal Azië, ze waren stuk voor
stuk fantastisch, reizen ging heel gemakkelijk,
het mooiste land dat ik heb bezocht was
Iran. De mensen, cultuur en bezienswaardigheden
waren onovertreffelijk.
De mooiste trip die ik maakte was over
de Karakoram High Way van Pakistan naar
China.
Afrika heeft mijn hart gestolen, zijn bevolking,
savannes, bergen, natuurparken en
zandvlaktes zijn haast niet te beschrijven,
soms denk in een andere wereld te zijn. Al die
verschillende landen met allemaal verschillende
culturen maken je, als je ze verlaat, de
belofte om weer terug te komen. Wij, in het
westen hebben alles maar delen niets met
een ander, in Afrika hebben ze haast niets
maar delen alles met jou.
Ik schaamde me soms om blank te zijn, ik
voelde me erg schuldig als ik een kind ergens
op afgelegen plek zag staan dat alleen een
glas schoon water wil hebben omdat hij dorst
had, hij al dagen uit vervuilde rivieren en
plassen moest drinken omdat er niets anders
was, een helder glas water zag hij dan ook als
een geschenk uit de hemel. Wanneer krijgen
we eens de saamhorigheid om daar eens een
eind aan te maken?
Mijn boek gaat ook over dingen die ik heb
mee gemaakt in bussen, aan grenzen, die me
op een één of andere altijd moesten hebben
en de gevechten tegen corruptie waaraan ik
nooit aan toegegeven heb.
... ik ben in Mongolië en wil deze keer eens
iets anders dan anderen doen, ik wil met een
kameel, hond en een kar een poosje door dit
land trekken. Oh ja, ik weet wat u denk: Moet
dat ook nog? Ja, dat moest ook nog. Ik ben aan
het winkelen gegaan maar wat ik wilde ging
al helemaal niet, een kameel moet werken
in de zomer en hond was er niet, alleen een
paard en kar dat was alles wat ik kon krijgen,
dus heb ik die maar genomen.
Na onderhandelingen met de nomaden
kan ik het stel morgen komen ophalen. Het
paard wat ik kreeg was middengroot, bruin
van kleur en ik noemde hem Jezus omdat hij
dezelfde blik in zijn ogen had als Jezus aan
het kruis, zo van: Wat heb ik misdaan om met
jou mee te moeten!
De kar die ik kreeg was plat met onderin
een grote lade voor mijn spullen. Ik was van
plan om door een landschap te trekken waar
genoeg gras was voor Jezus, om zijn buik
eens lekker vol te kunnen vreten.
Het reizen met openbaar vervoer in Centraal
Azië en Afrika is niet voor iedereen
geschikt, het is afzien, geen luxe bussen met
airco, geen reisleider , je bent helemaal op je
zelf aangewezen. Veel lange-afstandbussen
die b.v. 350 km afleggen in 15 tot 20 uur, of
langer, is niet voor iedereen.
... gelukkig overleef ik deze reis weer, ik zie
eruit als een beest, ben zo grijs als een ezel en
bekaf. Buiten moet ik nog één veldslag ver-
overen voor het verkrijgen van mijn rugzak
en het is altijd weer een gok of hij er nog inzit
na ongeveer 50 stops, maar... ineens daar is
hij, ik kan hem haast niet herkennen, gisteren
was hij nog blauw maar nu is hij veranderd
naar donker grijs! Het zweet staat me
op mijn voorhoofd en ik denk aan een koude
douche, een zacht bed, meer hoef ik niet en
terwijl ik zo aan het dagdromen ben, staat er
ineens een tandloze oude man naast me die
vraagt: ‘Taxi madam?’ Echt, op dat moment
kon ik de man wel zoenen!
Ook de nodige inentingen zijn anders dan
als je gaat op een andere manier. Doordat
je met openbaar vervoer gaat is de inenting
voor mmeningitis heel belangrijk, je komt
veel met andere mensen in aanraking en dat
kan soms eigenaardige gevolgen hebben voor
je gezondheid, ook tetanus, tyfus en cholera
heb ik in mijn gele kaart staan. Voor malaria
zijn er een paar preparaten die goed zijn maar
niet op lange termijn, ik neem liever Malarone.
Er bestaat niets wat de garantie geeft
dat je malaria niet zou kunnen krijgen. Veel
flessen water drinken en zouttabletten slikken
helpt heel veel om uitdrogingen tegen te
gaan.
Op een dag kwam mijn vriend, van de Malinké
stam uit de Ivoor Kust, mij vertellen dat
hij een brommer gehuurd had omdat hij mij
de omgeving van Bobo-Dioulasso wilde laten
zien. Nu ja, ik stond al nergens meer van te
kijken dus dit moest dan ook maar! De volgende
morgen stond hij al voor de deur met
een prachtige vuurrode Zundapp… De man
had een glimlach van oor tot oor en hij wees
me direct naar de buddy waar ik kon plaats
nemen!
Intussen kregen we veel bekijks van mensen
in de straat: dit was nieuw, een man in
stamkledij en een Westerse blonde vrouw samen
op de brommer… Mijn vriend had namelijk
zijn outfit aan, een wijde wapperende jas
en een vierkante muts met kwasten eraan, op
zijn hoofd. Ik had een blauwe geblokte blouse
met een paarse Turkse wijde broek aan!
We gingen op pad, weggetjes in en weggetjes
uit, dwars over kruispunten, tegen
verkeer in, door achtertuintjes en over grasvelden.
Ik hield hem en mijn hart vast, ik had
nog nooit op een brommer gezeten en we
reden veel te snel. Al onze kleren wapperden
achter ons aan en ik kon haast niets meer
zien van al die kwasten die ik in mijn gezicht
kreeg. Overal waar we voorbij kwamen stonden
mensen met open monden naar ons te
staren, het was voor hun een heel eigenaardig
gezicht om te zien wat er op die snelrijdende
brommer zat!
Toen we op een kruispunt kwamen waar
een politieagent het verkeer stond te regelen,
zwaaide mijn vriend naar de agent, en de
agent zwaaide nog terug ook…
Na enkele uren jakkeren door de stad, stopte
hij de motor en liet hem uitlopen totdat het
voertuig tot stilstand kwam, toen ik vroeg
waarom hij zo snel reed en de motor uit liet
lopen, kreeg ik te horen dat hij helemaal niet
kon remmen omdat er geen rem op zat. Na
dit allemaal aangehoord te hebben nam ik de
bus terug naar mijn hotel! De volgende morgen
kwam hij toch weer met een brommer
aan, een gifgroene die goed was, en ditmaal
hebben we inderdaad de omgeving van Bobo
heerlijk kunnen verkennen.
Reizen verandert de mens van hart en ziel
en je kunt er nog jaren over napraten en andere
mensen aanmoedigen.
Als je gaat dan wens ik je een goede reis toe,
geniet van alles wat je doet, zorg goed voor
jezelf en misschien, heel misschien komen
wij elkaar nog wel eens tegen in Isfahan,
Brazzaville, Agadez of Lutjebroek!!
boek
Lenny Valstar, Reizen, ja maar dan een
beetje anders, uitgeverij Free Musketeers,
isbn 9789048425433, € 17,95, in de boekhandel,
of te bestellen bij:
www.freemusketeers.nl
De specialist in exclusieve groepsreizen
Kleine groepen — Academische reis leiding — Aangenaam tempo — Uitstekende hotels
Labrys Reizen
Advertentie 1/4 (9)
Een kleine greep uit ons reisaanbod 2013
20-30 maart 2013 | 11 dg Jordanië
o.l.v. drs. Theo van de Laar
5-16 april 2013 | 12 dg Japan – Samurai i.s.m. Wereldmuseum
o.l.v. drs. Bas Verberk
13-28 april 2013 | 16 dg India – Sikkim, Darjeeling en Kalimpong
o.l.v. dr. Rieki Rubinstein-Crins
26 april-5 mei 2013 | 10 dg Italië – Rondom Rafaël
o.l.v. Bert Steensma
28 april-5 mei 2013 | 8 dg Villa’s & tuinen in Latium en Rome
o.l.v. drs. Erik Jan Bakker
28 april-8 mei 2013 | 11 dg De Balkan
o.l.v. drs. Ruud Peeten en prof. dr. Kenneth Morrison
28 april-13 mei 2013 | 16 dg China – De Zijderoute
o.l.v. prof. dr. Paul van der Velde
3-13 mei 2013 | 11 dg Bulgarije
o.l.v. drs. Daniël Koster
15-25 mei 2013 | 11 dg Sicilië
o.l.v. drs. Hein L. van Dolen
6-13 juni 2013 | 8 dg Zuid- en Centraal-Schotland
o.l.v. drs. Roos Fokkema
024 3822110• info@labrysreizen.nl• www.labrysreizen.nl
adv. NRC 120 x 184 mm_Opmaak 1 14-12-12 09:10 Pagina 1
advertentie
16-daagse
compleet
verzorgde
rondreis
De Tsarengoud
Nostalgie tijdens een legendarische treinreis
De Trans Siberische Spoorlijn is een van de meest fascinerende treintrajecten op aarde.
De nostalgische Tsarengoud maakt de reis nog interessanter en comfortabeler. De trein is
speciaal gereserveerd om de nostalgie van de tsarentijd te doen herleven. Enkele rijtuigen
zijn in klassieke stijl uitgevoerd. U volgt de mooiste route van Moskou naar Beijing of
andersom en bezoekt de steden: Moskou, Kazan, Jekaterinenburg, Novosibirsk, Irkutsk
(langs het Baikalmeer), Ulaanbaatar en Beijing. In deze steden stapt u uit om excursies te
maken. Alle excursies zijn inbegrepen en vrijwel alle maaltijden zijn inclusief.
Cruise op wielen
Landarrangement vanaf € 3.549,-
Het programma en de vertrekdata vindt
u op www.tiaratours.nl/reis/
tsarengoud_moskou_beijing
Een individuele reis met de Trans Siberië
Express boekt u vanaf € 599,-
Dé specialist in de Trans Siberië
Express en niet-alledaagse reizen
naar Oost-Europa en Azië.
Tiara Tours
Charles Petitweg 35 A10, 4827 HJ Breda
T 076 565 28 79, E info@tiaratours.nl
F 076 560 26 30, I tiaratours.nl
bijzondere reizen · Zaterdag 5 januari 2013 · 11
advertentie
UNIEK!
Bij vertrek op 20 juli 2013 met
Nederlandssprekende reisbegeleiding!
Boek De Tsarengoud op de
Amsterdamse Vakantiebeurs
en ontvang de visa t.w.v.
€ 235,- GRATIS!

12 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen
Met oog voor
de wereld
Djoser Junior
Groepsrondreizen
voor gezinnen
advertentie
DJOSER
Rondreizen
Actieve groepsrondreizen
wereldwijd
BROCHURE?
Wandel & Fiets
Wandel- en etsreizen
wereldwijd
WWW.DJOSER.NL of
071-512 64 00
-2013-
NRC 266x398 ADV 3 CARTOUCHE OMSLAGEN.indd 1 12/17/12 2:11 PM