download de Brugse programmabrochure. - Erfgoedcel Brugge

1
zaterdag 30 april en zondag 1 mei 2011
WWW.ERFGOEDCELBRUGGE.BE
Bruggespraak EXTRA EDITIE
www.erfgoedcelbrugge.be
BRUGGE

Beste
Bruggeling en Brugge-liefhebber,
Beste
vrienden,
Op zaterdag 30 april en zondag 1 mei vieren we de elfde editie van Erfgoeddag, dé feestdag voor ons cultureel erfgoed.
Het thema dit jaar is ‘armoe troef’.
Ondanks haar rijke geschiedenis heeft ook Brugge heel wat armoede gekend. Achter de typische Brugse gevels of in kleine
straatjes schuilt vaak een verhaal van armoede en strijd. Archieven, musea, erfgoedverenigingen en andere organisaties
illustreren op Erfgoeddag dat armoede een gegeven van alle tijden is, ook in Brugge. Ga mee op stap langs godshuizen,
luister naar verhalen van mensen in tijden van nood, leer meer over dispenningen en armentafels of ontdek welke rol Karel
de Goede, priester Fonteyne of Juan Luis Vives speelden in de armoedebestrijding in Brugge. Dit en nog veel meer ontdek je
via het ruime aanbod aan gratis wandelingen, rondleidingen, voordrachten, workshops en tentoonstellingen.
Ook vandaag doet Brugge heel veel inspanningen voor mensen die in armoede leven. Het OCMW, verenigingen waar armen
het woord nemen en welzijnsschakels zijn hierbij cruciale partners. Het verheugt ons te zien dat op Erfgoeddag ook met deze
organisaties wordt samengewerkt. Het beiaardconcert met een gelegenheidskoor, rappen op teksten van Gezelle of het
filmpje ‘Het leven zoals het was/is’ zijn hier mooie resultaten van. Ga zeker eens kijken naar deze initiatieven op Erfgoeddag.
Tenslotte een welgemeende dankjewel aan alle deelnemende erfgoedorganisaties, de Erfgoedcel Brugge en de vele
vrijwilligers, om van deze Erfgoeddag opnieuw een geslaagd erfgoedevenement te maken.
Patrick Moenaert, Burgemeester
Yves Roose, Schepen voor Cultuur en Onderwijs
Honderden organisaties, waaronder musea, archieven, heemkundige kringen, erfgoedbibliotheken, erfgoedcellen, maar ook
amateurkunstenaars, cultuurdiensten én verenigingen waar armen het woord nemen, reiken u op Erfgoeddag 2011 een inzicht in
het verleden aan. Dit jaar staan we stil bij de oorzaken en de gevolgen van armoede. Laat ons daarbij niet vergeten dat ons huidige
welvaartsniveau voor de meeste mensen een zeer recent gegeven is. En tot op vandaag slagen we er helaas nog niet in om iedereen
van deze welvaart te laten genieten. Het siert de erfgoedsector en alle andere deelnemers die met cultureel erfgoed bezig zijn, dat zij
hun kennis en vaardigheden zo oprecht, spontaan en talrijk op Erfgoeddag met u willen delen. Dat maakt van Erfgoeddag opnieuw een
warm en verrassend gebeuren.
Erfgoeddag: voor de duur van één dag focussen het publiek, de media, de vele organisaties en mensen die het evenement
mogelijk maken, zich volop op een thema dat in ons cultureel erfgoed vervat zit. Uiteenlopende (kunst)voorwerpen,
archiefstukken, verhalen, liederen en zoveel meer getuigen over diverse aspecten van armoede, vroeger en nu. De
gebundelde kracht van dit gebeuren zal opnieuw heel duidelijk maken dat het erfgoed dat wij zo koesteren een spiegel is
van het reilen en zeilen van onze samenleving. Dat maakt van cultureel erfgoed net zo’n prikkelend, en in diversiteit haast
eindeloos terrein.
Deze editie van Erfgoeddag biedt ons volop stof tot nadenken en plaatst het publieke debat over oorzaken van, gevolgen en
remedies voor armoede, in een verhelderend historisch kader.
Graag tot op Erfgoeddag!
Joke Schauvliege
Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur
2

Zaterdag 30 april en zondag 1 mei 2011
37 GRATIS activiteiten in Brugge
Thema: Armoe troef
Erfgoeddag is een grote feestdag om ons rijke erfgoed
in de kijker te zetten. Daar willen we iedereen van laten
proeven. Maak je keuze uit het grote aanbod:
Wandelingen, rondleidingen of een fietstocht
Evocaties, concert- of filmvoorstellingen
Lezingen, (panel)gesprekken of workshops
Tentoonstellingen
Centraal infopunt (Burg)
Wat is Erfgoeddag? Aan
welke activiteiten kan je
deelnemen? Kan ik mij nog
inschrijven voor een wandeling
of erfgoedmenu? Welke
tentoonstellingen lopen
er rond het thema ‘armoe
troef’? Het antwoord op
deze vragen geven we je graag in het
centraal infopunt op de Burg in Brugge. Welzijnszorg
West-Vlaanderen laat je er ook kennismaken met zijn
werking rond armoede en uitsluiting in Vlaanderen.
Zaterdag 30 april tussen 14.00 en 17.00 uur
Zondag 1 mei tussen 10.00 en 18.00 uur
Infonummer: 050 44 50 48
BRUGGE
WWW.ERFGOEDCELBRUGGE.BE
WWW.ERFGOEDCELBRUGGE.BE
BRUGGE
BRUGGE
DEF campagnebeeld.indd 1 25/02/11 10:12 Praktische
WWW.ERFGOEDCELBRUGGE.BE
informatie
Erfgoedmenu's - bestemming onbekend!
Kan je niet goed kiezen uit het grote aanbod? Of wil je je
gewoon laten verrassen? Kies dan voor een ‘erfgoedmenu
– bestemming onbekend’. Een gids neemt je mee naar
minstens twee erfgoeddagactiviteiten en vertelt je heel wat
weetjes over armoedebestrijding in Brugge.
Reken op ongeveer 3 uur voor deelname aan een menu.
Reservatie verplicht!
Menu 1: vertrek om 10.00 uur - te voet
Menu 2: vertrek om 13.30 uur - te voet
Menu 3: vertrek om 10.00 uur - per fiets
Menu 4: vertrek om 13.30 uur - per fiets
3
Laat je filmen op Erfgoeddag!
Ben je een gepassioneerd
erfgoedliefhebber en staat
Erfgoeddag elk jaar met stip in
jouw agenda? Of neem je straks
voor de eerste keer deel aan
Erfgoeddag in Brugge en ben je
niet schuw voor de camera? Dan
zoeken we jou misschien wel!
Gezinnen, een groepje vrienden
(jong en oud) of koppels die
samen met een reporter hun
favoriete Erfgoeddagactiviteiten
in Brugge willen beleven,
kunnen zich kandidaat stellen.
Een cameraman volgt jullie de
ganse dag. Het resultaat wordt
een heus promotiefilmpje.
Word jij onze hoofdrolspeler?
Stel je kandidaat met een korte motivatie en de samenstelling
van de familie of vriendengroep waarmee je wil meewerken.
Reageren kan via info@erfgoedcelbrugge.be of per brief aan
Erfgoedcel Brugge, Pakhuizen, Komvest 45, 8000 Brugge
vóór 20 april!
nog vragen?
Info en reservatIe
Erfgoedcel Brugge
t 050 44 50 48 of mail info@erfgoedcelbrugge.be
Of surf naar www.erfgoedcelbrugge.be

Stefaan Lambrecht
Jan D’hondt
WWW.ERFGOEDCELBRUGGE.BE
BRUGGE
Armoede is van alle tijden. Ook in een stad als
Brugge met een rijke geschiedenis is armoede
harde realiteit. Achter de typische Brugse
gevels of in kleine straatjes schuilt vaak een
verhaal van armoede en strijd. We vroegen
archivaris Jan D’hondt (Stadsarchief Brugge)
welke initiatieven tegen armoedebestrijding
vroeger genomen werden. Stafmedewerker
algemeen beleid OCMW Brugge Stefaan
Lambrecht geeft zijn kijk op armoede vandaag.
ARMOEDE DOORHEEN DE
EEUWEN
Bedelaars en armoedzaaiers in een
bloeiende middeleeuwse stad
Al in de middeleeuwen had Brugge een
uitgebreid maar versnipperd sociaal netwerk.
In de vele gasthuizen en hospitalen, met
het Sint-Janshospitaal op kop, vonden
niet enkel pelgrims, passanten en zieken
tijdelijk onderdak, maar ook heel wat armen.
Ook de ambachten droegen hun steentje
bij. De meesten van hen beschikten over
godshuizen waar oude en behoeftige leden
hun laatste levensjaren konden doorbrengen.
Ook gegoede poorters stichtten godshuizen
omwille van hun zielenheil. Daarvan zijn
er vandaag nog meer dan veertig in het
straatbeeld terug te vinden.
4
arme weeskinderen konden sinds de 16e eeuw terecht in de Bogardenschool (jongens)
in de Katelijnestraat en de Elisabethschool (meisjes) in de Ezelstraat. Voor de hulp aan
huis stonden de zeven parochiale armentafels of -dissen in, beheerd door dismeesters.
Het lenigen van de nood – in geld of in natura – vond plaats achteraan in de kerk. Ook het
pandjeshuis of de Berg van Barmhartigheid aan de Langerei zorgde meestal voor slechts een
tijdelijke en onvoldoende oplossing. Uit bovenstaande valt een grote versnippering op, wat
uiteraard niet zorgde voor een efficiënte en adequate armenzorg.
Hervorming van de armenzorg -
vives: De subventione pauperum
Reeds in 1526 schreef de Spaans-Brugse humanist
Juan Luis Vives een baanbrekend traktaat over de
armenzorg. Daarin stelde hij een hervorming voor
waarbij de overheid een actief en centraliserend
beleid diende te voeren. Zijn geschrift kreeg
internationale weerklank, maar zou pas op het eind
van de ‘verlichte’ 18e eeuw toepassing krijgen. In
1776 werd de Jointe of Algemene Armenkamer
ingericht. Die kreeg evenwel heel wat tegenwind
van de dissen van de rijkere parochies.

voorlopers van het oCmW
Pas bij de aanvang van de lange 19e eeuw (1794-1914) werkten de Franse overheersers een
nieuw ‘staatsmodel’ uit met het Bureel van Weldadigheid en het Bureau der Burgerlijke
godshuizen. Daarnaast kreeg Brugge in 1805 in het voormalige Magdalenatuchthuis een
bedelaarswerkhuis. De volledige 19e eeuw was Brugge een arme stad (let wel, niet de
armste!) in het ‘arm Vlaanderen’. Dieptepunt waren de jaren 1840 met een grote economische
crisis. Misoogsten in de landbouw en epidemieën van cholera en tyfus maakten dat 44% van de
Brugse bevolking van de ‘openbare onderstand’ leefde.
Daarnaast bleef het aandeel van de privéliefdadigheid
groot. Er waren de vele kant-
en huishoudscholen, de adel en burgerij
verenigden zich in bijvoorbeeld het katholieke
Genootschap van de Heilige Vincentius of
het liberale ‘Werk van de Schamele Arme’.
Tenslotte was er ook nog de zelfhulp in
de vorm van ambachtsmutualiteiten of
onderstandsmaatschappijen. In 1907 telde
Brugge nog 62 dergelijke verenigingen.
Een ander triest cijfer
illustreert de armoedige
woonomstandigheden:
in 1901 telde Brugge nog
meer dan veertig forten of
arbeidersbeluiken.
In 1925 werd met de Commissie voor Openbare Onderstand, de voorloper van het OCMW, het
stedelijk sociaal beleid op moderne leest geschoeid. Ondertussen nam ook de welvaart toe en
werd de sociale zekerheid uitgebouwd.
5
EEN jAAR NA HET EUROPEES jAAR
TEGEN ARMOEDE…
armoede in Brugge?
Vorig jaar was het Europees Jaar van de Bestrijding van de Armoede. Toch moeten we op
vandaag echter vaststellen dat een grote groep mensen, ondanks alle hulpverlening, nog
steeds door de mazen van het sociale opvangnet valt.
Brugge is een mooie, gezellige stad om in te leven en te wonen. Maar
dit heeft letterlijk en figuurlijk ook zijn prijs. Verborgen achter de
gevels, proberen sommige mensen nog steeds te “overleven” in plaats
van te leven… Na het betalen van de huur, de energie en noodzakelijke
kosten, blijft er van een laag inkomen immers niet veel meer over.
Een cijfer plakken op het aantal mensen dat in armoede leeft, is zeer
moeilijk. Maar studies wijzen uit dat ongeveer 10% van de Vlaamse
bevolking tot de groep met een armoederisico (op basis van hun netto-inkomen) behoort. Een
aanzienlijke groep dus!
armoede is meer dan een tekort aan geld…
Mensen die in armoede leven, geven echter aan dat het tekort aan inkomen vaak niet het
ergste is, maar wel het gevoel dat ze overal uitgesloten worden.
We leven immers in een maatschappij waar “erbij horen” ook een beetje moet gekocht
worden: een computer met internet, een digitale televisie met de nodige abonnementen, een
lidmaatschap van de sportclub… Het wordt als de normaalste zaak van de wereld beschouwd.
En wie niet meer mee kan, die wordt vaak scheef bekeken…
armoede krijgt een stem…
Gelukkig krijgen mensen die in armoede leven, mede dank zij de verschillende verenigingen
die armen samenbrengen en/of ondersteunen, langzamerhand een stem. Ook in onze stad!
Eind vorig jaar werd zelfs een dialoog georganiseerd tussen mensen die in armoede leven en
beleidsverantwoordelijken van de stad en het OCMW.
Luisterend naar het doorleefde verhaal en de problemen van armen, kwamen alle partijen
tot nieuwe inzichten. Er werden ook engagementen genomen om samen te zoeken naar
mogelijke oplossingen voor deze problemen. Een belangrijke eerste stap om verder werk te
maken van de strijd tegen armoede, ook in Brugge…
Informatie over de verenigingen waar armen het woord nemen, vind je op:
www.vlaams-netwerk-armoede.be.
1Tip: Meer weten over de werking van het OCMW in Brugge?
Bezoek tentoonstelling 32 in de Blindekenskapel of surf naar www.ocmw-brugge.be

WANDELING,
RONDLEIDING OF
FIETSTOCHT MET GIDS
Reserveren of niet?
Voor deze activiteiten
(nummers 1 tot 9) is slechts
een beperkt aantal plaatsen
beschikbaar. Reservatie
is daarom verplicht. De
inschrijvingen starten op 15 april.
Je kan reserveren elke werkdag
tussen 9.00 en 17.00 uur via
tel 050 44 50 48 of via mail op
info@erfgoedcelbrugge.be.
Je inschrijving per mail is pas
definitief na ontvangst van
bevestiging. Op 29 april worden de
inschrijvingen afgesloten. Vanaf dan
kan je enkel nog reserveren via het
centraal infopunt op de Burg tijdens
Erfgoeddag (als er nog plaatsen vrij
zijn). Meld je ca. 15 minuten voor
aanvang aan het startpunt aan.
Gezocht: een dak boven mijn hoofd! 1 Wandeling
Maak kennis met het Brugge van
de rijke burgers, van prinsen en
koninginnen, maar ook dat van het
arme volk. De fiere torens van de
stad kijken neer op hun armoedige
huisjes, waar achter elke gevel een
(triest) verhaal schuilt. Ga mee op
ontdekkingstocht langs de Brugse
huizen van armoede. Wandel langs
gods- en gasthuizen, langs ‘forten’
en het Rasphuis en luister naar het
verhaal van de mensen die er vroeger
woonden en werkten. Armoe is
absoluut troef op deze wandeling, die
onthult wat anders liefst verborgen
blijft!
Organisatie: Koninklijke Gidsenbond van
Brugge en West-Vlaanderen vzw
Wanneer: 30 april om 14.00 en
15.00 uur, 1 mei om 10.00, 11.00,
13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur
start: Infotent Erfgoeddag (Burg)
Duur: ca. 2 uur
Langs witte gevels en verborgen tuinen
2
Wandeling 3
Rijen witgekalkte huisjes zijn een
typisch fenomeen in de Brugse
binnenstad. Het zijn godshuizen,
kleine huisjes die het stadsbeeld
bepalen en die eeuwenlang een aparte
plaats innamen in de armenzorg.
De 47 overgebleven godshuizen zijn
vandaag echte curiosa geworden,
met sfeervolle binnentuintjes waar
je heerlijk tot rust kunt komen. Een
gids neemt je mee langs de mooiste
godshuizen van de stad en vertelt je
verhalen over het ontstaan ervan,
maar ook over de armoede en de
leefomstandigheden van de bewoners.
Kleine godshuisjes, maar een grote
schat voor Brugge!
Organisatie: West-Vlaamse Gidsenkring
Brugge
Wanneer: 30 april om 14.30 uur,
1 mei om 10.00 en 14.30 uur
start: Infotent Erfgoeddag (Burg)
Duur: ca. 2 uur
6
Verzet tegen armoede in Brugge
Wandeling 4 Zij-straten
Wandeling
Wil je graag meer te weten
komen over Bruggelingen die een
belangrijke bijdrage leverden tot
de sociale rechtvaardigheid in de
stad? Schrijf je dan zeker in voor
deze ‘armenwandeling’, waarbij een
gids je meeneemt van de Burg naar
het vroegere Sint-Annakwartier.
Onderweg ontmoet je Brugse
sleutelfiguren die in de loop van de
geschiedenis een stem hadden in
de strijd tegen de armoede: Karel
de Goede, Vives, Fonteyne, een
kantwerkster, De Foere, Achiel Van
Acker, … Ze nemen elk ruim de tijd
om je in een ‘fort’, een godshuis, een
kantschool of in een kerk hun verhaal
te vertellen.
Organisatie: S-wan i.s.m. Latijns-Amerika
comité, Yot vzw, Bruggemuseum en
Kantklosclub Ver-Assebroek
Wanneer: 1 mei om 14.00, 14.20,
14.40, 15.00 uur
start: Infotent Erfgoeddag (Burg)
Duur: ca. 2 uur
1Tip: Neem ook deel aan
activiteiten 20, 24, 30 of 31.
De wandeling Zij-straten neemt je mee
voor een boeiende zoektocht naar de
Brugse vrouw en haar positie in het
Brugge van de 19e en 20e eeuw. De
focus ligt op de erbarmelijke arbeids-
en leefomstandigheden van de vele
Brugse kantwerksters en op de Sint-
Annawijk, in die periode een van de
armste volksbuurten van Brugge.
Organisatie: Bruggemuseum - Volkskunde
i.s.m Diversiteitsdienst Brugge, West-
Vlaamse Gidsenkring Brugge, Koninklijke
Gidsenbond Brugge en West-Vlaanderen
Wanneer: 1 mei om 9.30, 10.30,
13.30 en 14.30 uur
start: Infotent Erfgoeddag (Burg)
Duur: ca. 2 uur
1Tip: Bezoek ook
tentoonstelling 31.

Brugge: arm, maar rijk aan cultuur?
5
Wandeling 6
Brugge heeft een rijk kunstverleden,
maar was het er voor kunstenaars
altijd ‘rozengeur en maneschijn’?
Ondanks haar rijke culturele verleden
kenden kunstenaars in Brugge ook
armoede. Waar konden verarmde,
eenzame kunstenaarszielen terecht?
En op welke sociale instellingen
konden ze terugvallen? Vanuit hun
oogpunt voert de wandeling langs
‘armendissen’, godshuizen, de
‘jointe’ en de C.O.O. (Commissie voor
Openbare Onderstand).
Onderweg ga je na of een kunstenaar
zich in zijn werk door armoede liet
inspireren. En of in een stad, ondanks
de armoede, toch een rijke cultuur kan
leven. De wandeling eindigt met een
culturele versnapering!
Organisatie: Bruges Art Route
Wanneer: 1 mei om 10.00,
13.00 en 15.00 uur
start: Infotent Erfgoeddag (Burg)
Duur: ca. 2.30 uur
Van sociale woonwijk tot fel gegeerde
woningen
Wandeling
Vanuit het buurtcentrum ‘De Dijk’
wandel je langs de Blankenbergse
Steenweg tot aan de Tuinwijk in
deelgemeente Sint-Pieters. Onderweg
passeer je Viaene Center, bij velen nog
altijd gekend als papierfabriek Viaene.
De Tuinwijk (1923) was Brugges
eerste sociale woonwijk, ontworpen
naar Engels model. De woningen,
oorspronkelijk bedoeld voor
kroostrijke gezinnen, zijn nu nog altijd
fel in trek.
Een wijkbewoner vertelt honderduit
over het leven in de Tuinwijk: van de
armoede tijdens de oorlogsjaren, maar
ook over het vertier tijdens de kermis.
Een getuigenis uit eerste hand!
Organisatie: Buurtcentrum De Dijk i.s.m.
diverse buurtbewoners
Wanneer: 1 mei om 14.00 en om
15.00 uur
start: Buurtcentrum De Dijk
Duur: ca. 1 uur
1Tip: Bezoek ook tentoonstelling 33.
Armoe te gast
7
Zit je op de goede plaats?
rondleiding 8 rondleiding 9
In de 12e eeuw was Brugge een stad
in volle expansie. De vele passanten,
pelgrims en reizigers konden er in het
Sint-Janshospitaal terecht voor eten
en een bed. Het hospitaal zette zijn
poorten bovendien open voor arme en
behoeftige Bruggelingen en later ook
voor zieken.
In de monumentale ziekenzaal,
omringd door tientallen gebruiksvoorwerpen
en kunstobjecten, vertelt
een gids je meer over hoe die opvang
in de middeleeuwen verliep. Zo kom
je bijvoorbeeld te weten wat een
arme man mocht verwachten eens
de hospitaalzusters zich over hem
ontfermden.
Organisatie: Hospitaalmuseum -
Memling in Sint-Jan
Wanneer: 1 mei om 11.00, 13.00,
15.00 en 16.00 uur
Waar: Hospitaalmuseum -
Memling in Sint-Jan
Duur: ca. 90 minuten
1Tip: Ga ook naar lezing 19.
7
Cultuur voor iedereen? Niet zo in de
19e eeuw! Een gids neemt je mee terug
naar de Stadsschouwburg van die
tijd, de eeuw van grandeur en de rijke
burgerij. Samen kruip je in de huid
van een 19e-eeuwse 'volksmensch'
of in die van een gegoede burger. Je
ontdekt al snel hoe beide ‘klassen’ er
cultuur beleefden. Hoe ze van elkaar
gescheiden werden en welke plaats
in de schouwburg voor elk van hen
gereserveerd werd.
Luister naar hun verhalen en
neem een kijkje voor en achter de
schermen van een typisch 19e-eeuws
theaterhuis.
Organisatie: Cultuurcentrum Brugge
Wanneer: 1 mei om 10.00, 11.00,
13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur
Waar: Stadsschouwburg
Duur: ca. 1 uur
Iedereen onder dak!
fietstocht
Sinds de middeleeuwen bouwde men
in de stad godshuizen om minder
gegoede Bruggelingen een waardige
huisvesting te geven. Deze traditie
van sociale woningbouw werd in de
20e eeuw zowel binnen als buiten de
stadskern verdergezet. Een fietstocht
voert je van hartje Brugge tot in de
Tuinwijk van Sint-Pieters en de sociale
wijk Sint-Jozef. Onderweg krijg je
het verhaal van de sociale, maar ook
politieke en economische motieven
die aan de basis van de uitbouw
van deze wijken liggen. Fiets mee
langs deze historische sites met een
architecturaal én sociaal boeiend
verhaal.
Organisatie: Dienst Monumentenzorg Stad
Brugge
Wanneer: 30 april om 14.00,
1 mei om 10.30 en 14.30 uur
start: Infotent Erfgoeddag (Burg)
Duur: ca. 3 uur, ca. 18 km
1Tip: Bezoek ook tentoonstelling 33.
ERFGOEDDAG Q WANDELING, RONDLEIDING OF FIETSTOCHT MET GIDS

CONCERT,
EVOCATIE OF
(FILM)VOORSTELLING
Pintje drink en andere liedjes 10 Concert
Arm of rijk, iedereen houdt van
muziek! Voor veel mensen echter
was beiaardmuziek lange tijd een
van de weinige mogelijkheden om
muziek te beluisteren. Uit 18e-eeuwse
dagboeken leren we dat in de stad
soms al vanaf 7 uur ’s morgens op de
beiaard werd gespeeld. De beiaard
was dan ook het instrument bij uitstek
voor het (arme) volk.
Een gelegenheidskoor liet zich voor
deze Erfgoeddag inspireren door het
thema armoede. Onder begeleiding
van de beiaard brengen ze (Brugse)
volksliedjes met vaak pittige teksten
en nodigen iedereen uit om mee te
zingen. Smeer alvast je stembanden!
Organisatie: Beiaard Brugge i.s.m.
Netwerk vrijetijdsparticipatie,
curieus West-Vlaanderen, Wieder vzw
Wanneer: 1 mei om 14.00
en 16.00 uur
Waar: Binnenkoer Hallen (Markt)
Duur: ca. 30 minuten
Gezelle in de RAPte
11
Concert 12
Het werk van Guido Gezelle (1830-
1899) is een ware remedie tegen
taalarmoede. De dichter verzamelde
zijn leven lang zo’n 150.000 woorden
uit oude boeken en uit de gesproken
volkstaal. Hij noteerde ze en gebruikte
ze later in zijn gedichten en artikels.
Dat Gezelles teksten vandaag nog
altijd inspireren, bewijzen een
aantal aankomende MC’s. Ze gingen
‘rappenderwijs’ met Gezelles
taalrijkdom aan de slag. Het resultaat
kun je op Erfgoeddag beluisteren in het
vernieuwde Bruggemuseum - Gezelle.
Organisatie: Bruggemuseum - Gezelle i.s.m.
curieus, Netwerk vrijetijdsparticipatie
Wanneer: 1 mei om 14.00 en 15.30 uur
Waar: Bruggemuseum - Gezelle
Duur: ca. 30 minuten
1Tip: Het Gezellemuseum
heropent op zaterdag 30 april en
is tussen 13.30 en 17.00 uur gratis
toegankelijk. Er zijn die dag ook
allerlei activiteiten. Ook op zondag
1 mei tussen 10.00 en 18.00 uur kan
je het vernieuwde museum gratis
bezoeken.
8
Herinneringen - Kinderjaren Achiel
Van Acker
evocatie
‘Ik werd geboren in 1898. In het
Klaverstraatje. Gelegen in een arme
buurt. Mijn vader was mandenvlechter,
mijn moeder zorgde voor haar 12
kinderen. Ik hielp op mijn zesde al
mee met vader en mocht tot mijn elfde
naar school gaan. We kenden honger.
We kenden misère. En toch waren we
gelukkig. Een kindertijd om nooit te
vergeten.’
Jochen Balbaert, die je zeker kent van
op tv, leest voor uit het schitterende
boek 'Herinneringen' van Achiel Van
Acker. Hij neemt je mee naar het
Brugge van het begin van de vorige
eeuw en vertelt vol passie en humor
over hoe het leven van de gewone
man in de ‘straatjes’ écht was. Een
aanrader!
Organisatie: Erfgoedcel Brugge en Openbare
Bibliotheek Brugge
Wanneer: 1 mei om 15 uur
Waar: Openbare Bibliotheek Brugge
Duur: ca. 45 minuten
1Tip: Bezoek ook tentoonstelling 28.
Zoudt gij de goedheid niet
13 hebben in onzen nood?
evocatie
In verhalen over armoede zit altijd een
schreeuw om hulp en troost. Voor deze
Erfgoeddag gingen we daar in het rijke
OCMW-archief naar op zoek en combineerden
de aangrijpende verhalen
met oude foto’s uit het Stadsarchief.
De combinatie van tekst en beeld geeft
je een bijzonder goed idee hoe het was
om in de 19e en 20e eeuw in Brugge in
armoede te moeten leven.
Je kunt doorlopend de multimediapresentatie
bekijken, maar misschien
kom je ook graag live luisteren.
Acteurs kruipen in de huid van deze
19e eeuwse Bruggelingen en voeren je
mee naar hun armzalige leefwereld.
Een vertoning om stil van te worden!
Organisatie: OCMW-Archief en Kunstpatrimonium
Brugge, Stadsarchief Brugge en
Erfgoedcel Brugge
Wanneer: 1 mei om 10.30,
14.30 en 16.00 uur
Waar: Stadsarchief Brugge
Duur: ca. 30 minuten
1Tip: Bezoek ook
tentoonstellingen 25 en 32.

Kanttekeningen: een strijd
14 tegen armoede en uitbuiting
evocatie
We keren terug naar 1886. Aan het
woord is de Brusselse socioloog Guillaume
Degreef. Hij klaagt de wantoestanden
en misbruiken in de kantnijverheid
aan. Een toenmalige Brugse
schepen reageert hierop en verdedigt
de kantnijverheid, die voor de stad en
haar inwoners uiteraard een belangrijke
bron van werkgelegenheid was.
We maken de overgang naar vandaag.
Aan het woord is een Aziatische arbeidster.
Ze vertelt dat er nog niet veel
veranderd is in de kledingindustrie.
Organisatie: Bruggemuseum - Volkskunde
i.s.m. Schone Kleren Campagne
Wanneer: 1 mei om 11.00, 12.00,
15.00 en 16.00 uur
Waar: Bruggemuseum - Volkskunde
Duur: ca. 30 minuten
1Tip: Bezoek ook tentoonstelling 31.
Zonder ondertitels
15
voorstelling 16
Is dialect een vorm van taalarmoede of
draagt het eerder bij tot onze taalrijkdom?
Twaalf West-Vlaamse jongeren
onderzochten het fenomeen. Ze maken
gebruik van muziek, film, theater,
dans, stand-up comedy en ook van
poëzie om te tonen wat het West-
Vlaamse dialect voor hen betekent.
Na een intensieve workshopweek,
onder begeleiding van kunstenaars,
presenteren deze jongeren op Erfgoeddag
hun creaties. Welke richting
het uitgaat, blijft voorlopig nog een
verrassing. Eén ding staat vast: zij
krijgen een podium op de Red Rock
Rally, wat garant staat voor een jong
én enthousiast publiek.
Organisatie: Erfgoedcel Brugge i.s.m. Red
Rock Rally, De Veerman, Erfgoedcellen CO7,
TERF, Kortrijk, Provincie West-Vlaanderen,
Variaties vzw
Wanneer: 1 mei vanaf 13.00 uur
Waar: Astridpark (Kiosk)
Het leven zoals het was/is
filmvoorstelling
Vanaf het moment dat je het Bruggemuseum
- Volkskunde binnenstapt,
borrelen er gelijk heel wat verhalen bij
je op. Arm of rijk, iedereen herinnert
zich zijn schooltijd, zijn lievelingssnoepjes
en de kleren die hij moest
dragen.
De afgelopen maanden werd het
Bruggemuseum - Volkskunde het
werkterrein voor enkele volslagen
nieuwelingen in de filmkunst. Ze lieten
zich inspireren door de museumvoorwerpen
en haakten er hun eigen verhalen
aan vast. Camera? Klaar? Actie!
Organisatie: Bruggemuseum – Volkskunde
i.s.m. curieus Brugge en Netwerk
Vrijetijdsparticipatie
Wanneer: 1 mei doorlopend tussen
10.00 en 18.00 uur
Waar: Bruggemuseum - Volkskunde
9
Foto: Guido Gezelle
1Tip: activiteit 11
ERFGOEDDAG Q ConCert, evoCatIe of (fILm)voorsteLLIng

LEZING,
(PANEL)GESPREK,
WORKSHOP
Geitenmannen, verenigt u! 17
Madame est servie
Brugge: arm in arm
Lezing 18 Lezing 19 Lezing 20
Zo’n eeuw geleden ontstond in Vlaanderen
een levendige 'geitenbeweging'.
Vooral in Oost- en West-Vlaanderen
werden toen erg veel 'geitenbonden'
opgericht, die de particuliere kweek
van melkgeiten bevorderden. Een
geit was immers goedkoop, makkelijk
te houden en ideaal om mensen van
‘lageren stand’ aan melk en kaas te
helpen. Niet voor niets noemde men
de geit ‘de koe van de armen’.
Frans Vandenhende van het Steunpunt
Levend Erfgoed brengt een verrassend
verhaal over geiten en mensen.
Organisatie: Mendop vzw en Steunpunt
Levend Erfgoed vzw
Wanneer: 30 april om 20.00 uur
Waar: De Zeven Torentjes
Duur: ca. 90 minuten
Journaliste en auteur Diane De Keyzer
is geboeid door de geschiedenis van
gewone mensen en dingen. In haar
boek ‘Madame est servie’ heeft ze
het over de wereld van ‘upstairs/
downstairs’. ‘Downstairs’ verwijst in
dit geval naar de duizenden mannen
en vrouwen die hun brood verdienden
in dienst van de kasteelheer of bij rijke
dames.
Dikwijls was het armoe troef! Dat en
veel meer kom je te weten tijdens deze
boeiende aperitieflezing.
Organisatie: Openbare Bibliotheek Brugge
Wanneer: 1 mei om 11.00 uur
Waar: Openbare Bibliotheek
Brugge
Duur: ca. 1 uur
10
Op Erfgoeddag zoeken we uit
hoe de stad Brugge omging met
armoedebestrijding. In navolging van
een pauselijk concilie uit 567 richtten
ook de Brugse beleidsmakers immers
een aantal instellingen op waar armen
en behoeftigen terecht konden.
Wie zich interesseert voor de
geschiedenis van de kleine man krijgt
tijdens deze lezing een antwoord
op een aantal pertinente vragen.
Wat was de taak van bedelorden en
waartoe dienden passantenhuizen
en hospitalen? Hoe loste men het
probleem van vondelingen, bedelaars
en melaatsen op? Wie woonde
in ‘forten’ en godshuizen? Wat
waren de ‘jointe’ en de ‘bergen van
barmhartigheid’?
Organisatie: West-Vlaamse Gidsenkring
Brugge en Hospitaalmuseum – Memling in
Sint-Jan
Wanneer: 1 mei om 10.00 en 14.30 uur
Waar: Dormter Hospitaalmuseum
– Memling in Sint-Jan
Duur: 90 minuten
1Tip: Neem ook deel aan
wandeling 1, 2 of 3.
Bijbelse geldindrukken
Lezing/ gesprek
Yot presenteert in de pastorie van de
Magdalenakerk de Bijbelse visie op
geld en rijkdom. Rijkdom wordt in de
Bijbel niet misprezen en wie arm is,
wordt er zalig genoemd. Hoe valt dat te
rijmen?
Na het bekijken van het filmfragment
over het Laatste Oordeel uit Andrei
Tarkovsky's 'Andrei Roeblev', vragen
we ons af wat het verschil in visie is
met Hendrik Herregouts’ schilderij ‘Het
Laatste Oordeel’ dat vandaag in de St.-
Annakerk hangt.
Deze twee spirituele invalshoeken rond
armoede zijn zeker je aandacht waard.
Organisatie: Yot vzw
Wanneer: 1 mei tussen 14.00 en
17.00 uur
Waar: Pastorie Magdalenakerk
1Tip: Neem ook deel aan activiteit 24.

De gelofte van armoede 21
Arm ding!
Rijke handen
Panelgesprek 22 Workshop 23 Workshop 24
Kloosterlingen leggen religieuze
geloften af. Het zijn publieke
geloften van armoede, zuiverheid en
gehoorzaamheid. Maar wat houdt
zo’n gelofte van armoede precies in?
Is dat anno 2011 anders dan vijftig
jaar geleden? En zijn er verschillen
tussen de verschillende ordes en
congregaties?
Doenja Van Belleghem, adjunctperschef
van het Bisdom Brugge en
auteur van diverse publicaties rond
religieus leven, gaat hierover in gesprek
met verschillende kloosterlingen.
Zuster Christa Tant (zusters Maricolen
Brugge), zuster Mary Aline (Engels
Klooster Brugge), zuster Caritas Van
Houdt (Sint-Trudoabdij Male) en pater
Alexis Werbrouck (Sint-Andriesabdij
Zevenkerken) vertellen wat die gelofte
concreet voor hen betekent en hoe het
hun leven tekent, zowel spiritueel als
materieel.
Organisatie: Bisdom Brugge, Erfgoedcel
Brugge en diverse religieuze ordes
Wanneer: 1 mei om 14.30 uur
Waar: Sint-Andriesabdij
Zevenkerken (Gregoriuszaal)
Duur: ca. 1 uur
Met eenvoudige materialen en dingen
die niemand meer nodig heeft of naar
omkijkt, maak jij vandaag iets heel
verrassends! Je kunt in het museum
ook ontdekken welke leuke dingen
kinderen uit de Derde Wereld maken
met afvalmaterialen.
Ben je tussen 6 en 12 jaar? Kom dan
met ons meeknutselen!
Organisatie: Memling in Sint-Jan –
Hospitaalmuseum
Wanneer: 1 mei tussen 13.00 en
17.00 uur
Waar: Hospitaalmuseum -
Memling in Sint-Jan
Samen gaan we op zoek naar hoe je
vroeger met handwerk aan de armoede
kon ontsnappen. Je leert kantklossen
zoals de arme weesmeisjes uit de Sint-
Elisabethschool, je probeert netten te
breien zoals de armen in het Rasphuis
of je naait leuke hebbedingen voor de
‘Missienaaikringen’. Kom langs in de
vroegere Kantschool en ontdek er je
creatieve talenten!
Organisatie: tapis plein vzw i.s.m.
Kantcentrum Brugge, Bruggemuseum -
Volkskunde
Wanneer: 1 mei tussen 10.00 en
18.00 uur
Waar: Oude Kantschool
1Tip: Bezoek ook tentoonstelling 31.
11
Een afdruk met indruk
Workshop
Kunst is dé manier om op
een symbolische manier een
maatschappelijk fenomeen als
armoede uit te drukken. Dat kun je
tijdens deze activiteit ook zelf ervaren!
Allemaal samen maken we een
monumentaal kunstwerk, geïnspireerd
op de Action Painting van de
Amerikaanse kunstenaar Jackson
Pollock. Met het werk willen we het
belang duidelijk maken van een sociaal
netwerk bij armoedebestrijding.
Iedereen, jong of oud, rijk of arm kan
door zijn voetafdruk op het canvas te
zetten ook visueel deel uitmaken van dit
netwerk. Leuk voor het hele gezin!
Organisatie: Yot vzw
Wanneer: 1 mei tussen 14.00 en
18.00 uur
Waar: Heilige Magdalenakerk
1Tip: Neem ook deel aan activiteit 20.
Foto: Speeltrommel Beiaard
1Tip: activiteit 10
ERFGOEDDAG Q LeZIng, (PaneL)gesPreK, WorKsHoP

TENTOONSTELLING
alle tentoonstellingen zijn gratis
en doorlopend open tussen 10.00
en 18.00 uur op zondag 1 mei,
tenzij anders vermeld. Sommige
tentoonstellingen kan je ook al op
zaterdag 30 april bezoeken tussen
14.00 en 17.00 uur.
Door uwen hulp eenige troost 25 te mogen vinden
tentoonstelling
Armoede was, zeker tot in het begin
van vorige eeuw, niet weg te denken
uit onze maatschappij. Gelukkig
hielpen heel wat initiatieven de
ergste nood te verlichten. Officieel
kon je terecht bij het ‘Bureel van
Weldadigheid’, maar ook particuliere
liefdadigheidsverenigingen sprongen
bij. Interessant waren ook de
‘onderstandsmaatschappijen’ voor
onderlinge bijstand, opgericht door
de lagere klassen zelf. In de Brugse
archieven bleven hierover meer dan
genoeg documenten bewaard voor een
boeiende tentoonstelling. Ontdek er
hoe de verschillende initiatieven naast
en tegenover elkaar geplaatst kunnen
worden.
Organisatie: Stadsarchief Brugge en OCMW-
Archief en Kunstpatrimonium Brugge
Deze tentoonstelling loopt nog tot en met
31 mei.
extra: rondleidingen om het uur
Waar: Stadsarchief Brugge
1Tip: Ga ook luisteren naar
evocatie 13.
Zwarte sneeuw en rode rozen - 26 verhalen van armoede en strijd
tentoonstelling
Vraag je jezelf ook af hoe het was om
vroeger in armoede te leven? Enkele
krasse tachtigers vertellen hoe zij
dat in hun jonge jaren aan den lijve
ondervonden. En hoe ze zich daar
met woord en daad tegen verzetten,
al dan niet met de hulp van sociale
bewegingen. Foto- en filmmateriaal
zet hun ontroerende, maar soms ook
grappige verhalen kracht bij.
Luister ook naar de getuigenissen van
mensen die het vandaag bijzonder
moeilijk hebben om de eindjes aan
elkaar te blijven knopen.
Ben je daarna nieuwsgierig naar de
ontstaansgeschiedenis van de sociale
zekerheid? Neem dan zeker ook de tijd
voor het tweede luik van deze expo.
Organisatie: curieus West-Vlaanderen, Van
Acker Stichting, Amsab/ISG i.s.m. Animo, Joetz,
Linx+, Magik, S-Plus en Welzijnsschakels. Met
de steun van de Provincie West-Vlaanderen, de
Nationale Loterij, Faro en de erfgoedcellen van
Brugge, CO7, Kortrijk en TERF.
Deze tentoonstelling loopt nog tot en met
8 mei.
extra: ook op 30 april tussen 14.00
en 17.00 uur
Waar: Provinciaal Hof
12
Kunt ge niet lezen? 27
tentoonstelling 28
De bib zoomt in op 18e- en 19e-eeuwse
boeken die bij de 'gewone' man
circuleerden. Almanakken,
heiligenlevens, ridderromans en
sprookjes waren toen de absolute
bestsellers. Veel arme mensen
hadden echter niet het geld om ze
te kopen en ook lezen was voor de
meesten een probleem. Wie het
wilde leren, kreeg een kans op de
zondagsschool tijdens de catechese.
In de tweede helft van de 19e eeuw
werden er in Brugge gelukkig ook
volksbibliotheken opgericht, waardoor
iedereen zich eindelijk een boek kon
permitteren. De ontleende boeken
werden meestal voorgelezen op
bijeenkomsten en in familieverband.
Daarnaast biedt de bib je een speciaal
krantje aan met oude krantenknipsels
rond armoede.
Organisatie: Openbare Bibliotheek Brugge
Deze tentoonstelling loopt nog tot 25 mei.
Waar: Openbare Bibliotheek
Brugge
Kommer en kwel in het archief
tentoonstelling
Archieven zijn vaak de stille getuigen
van een schreeuw om hulp. Van
mensen die in ‘armenbrieven’ om
eten en onderwijs voor hun kinderen
vroegen. Of van weduwen, wezen en
bejaarden die tijdelijke hulp kregen
van de ‘armendissen’, maar er soms
als huisslaaf uitbesteed werden.
Kom meer te weten over de
beteugeling van bedelarij, over
de verplichte tewerkstelling als
buffer tegen armoede en over de
voedsel- en kledingbedeling aan
oorlogsvluchtelingen. En (her)ontdek
de sociale bevlogenheid van Achiel
Van Acker in zijn briefwisseling en een
ruime verzameling krantenknipsels en
andere documentatie.
Organisatie: Rijksarchief Brugge
Waar: Algemeen Rijksarchief en
Rijksarchief in de Provinciën -
Rijksarchief Brugge
1Tip: Ga ook luisteren naar
evocatie 12.

Ze kwamen uit West-Vlaanderen… 29 De migratie naar Brussel
tentoonstelling
Tijdens het Interbellum zochten
duizenden West-Vlamingen hun
geluk in Brussel. Aangetrokken door
de bloeiende handel en industrie,
probeerden ze in de hoofdstad een
nieuw leven op te bouwen. Ze kregen
daarbij hulp van streekgenoten die
eerder dezelfde stap zetten. Die
belangrijke band met het ‘thuisland’
onderhielden ze ook in verenigingen
als ‘De Bond der West-Vlamingen’.
De leden gingen samen op uitstap
en er werd gefeest. Toch was ook de
Vlaamse Strijd nooit veraf.
De tentoonstelling doet je die periode
tussen de twee wereldoorlogen
herbeleven met beeld en muziek.
Schuif je mee aan de feesttafel?
Organisatie: Provinciale Bibliotheek en
Documentatiecentrum West-Vlaanderen
i.s.m. Archief en Museum voor het Vlaamse
leven te Brussel
Deze tentoonstelling loopt nog tot en met
4 juni.
Waar: Provinciale Bibliotheek en
Documentatiecentrum
West-Vlaanderen
Aan tafel: armenzorg in de kerk 30 tentoonstelling 31 Kanttekeningen
tentoonstelling
Rijke Bruggelingen zorgden op
verschillende manieren voor hun
behoeftige stadsgenoten. Zo was er
de armenzorg, een sterk door de Kerk
gepromote vorm van naastenliefde.
Elke parochie had, meestal achter in
de kerk, een distafel of –bank, waar de
armen na de mis voedsel, steenkool of
kleding konden afhalen. De Sint-Annakerk
is de enige Brugse kerk waar je
nog zo’n ‘armendis’ kunt zien.
Soms kregen de armen ook een
dispenning die ze konden inruilen bij
een lokale ambachtsman. Door een
verwijzing op de penning naar de
parochie wist hij wie voor zijn diensten
zou betalen. Ontdek nu dit unieke
betaalmiddel!
Organisatie: Sint-Annakerk i.s.m. Consulent
Religieus Erfgoed Stad Brugge, Vlaamse
Vereniging voor Familiekunde - Afdeling
Brugge, Koninklijke Vereniging Numismatica
Brugge en het Vrije
Deze tentoonstelling loopt nog tot en met
5 juni.
extra: ook op 30 april tussen 14.00
en 17.00 uur. Op zondag 1 mei
enkel in de namiddag open tussen
14.00 en 17.00 uur
Waar: Sint-Annakerk
Het in kant gehulde luxeleventje
van dames van stand stond in schril
contrast met dat van hen die met
kantklossen probeerden te overleven.
Duizenden Brugse meisjes en vrouwen
uit lagere sociale klassen verdienden
er een centje mee bij. Ze maakten hun
unieke handwerkjes meestal thuis, in
erbarmelijke omstandigheden. Hoewel
tussenpersonen de meeste winst
opstreken, bezorgde het schamele
loon de kantwerksters en hun
gezinnen toch een levensnoodzakelijk
inkomen.
Zelfs vandaag komen in de
kledingindustrie nog altijd sociale
mistoestanden voor. Ben jij ook
benieuwd naar de overeenkomsten
tussen vroeger en nu?
Organisatie: Bruggemuseum – Volkskunde
i.s.m. Schone Kleren Campagne
Waar: Bruggemuseum -
Volkskunde
1Tip: Neem ook deel aan
activiteiten 3, 4 of 14.
13
Een nieuw recept voor 32 ‘den disch’
tentoonstelling
In de historische kapel van het
godshuis Onze-Lieve-Vrouw van
Blindekens vormt armenzorg de
rode draad. Je maakt er kennis met
de intrigerende geschiedenis van de
openbare dienstverlening in Brugge.
Tegelijk kom je er alles te weten over
de nieuwste initiatieven van het OCMW.
Een mooie kijk op erfgoed en de
realiteit van vandaag!
Organisatie: OCMW Brugge
extra: ook op 30 april tussen 14.00
en 17.00 uur
Waar: Blindekenskapel
1Tip: Neem ook deel aan
activiteiten 13 en 25.
Wonen en werken in de Tuinwijk 33 tentoonstelling met
multimediapresentatie
De Tuinwijk was de eerste sociale
woonwijk van deelgemeente Sint-
Pieters. Ze dateert van 1923 en werd
ontworpen volgens het concept van
een typisch Engelse tuinwijk. Tussen
1920 en 1980 werkten heel wat wijkbewoners
als arbeider in de aanpalende
papierfabriek Viaene. De sluiting van
de fabriek betekende voor veel gezinnen
dan ook een sociaal drama.
De tentoonstelling toont plannen uit
1923 van het oorspronkelijke ontwerp
van de wijk. Foto’s en multimedia geven
een impressie van wonen en werken in
de Tuinwijk. Luister vooral ook naar de
verhalen van bewoners over hun leven
in de wijk, vroeger en nu.
Organisatie: Buurtcentrum De Dijk i.s.m.
diverse bewoners van de Tuinwijk, oudwerknemers
en -directie van papierfabriek
Viaene, Brugse Maatschappij voor Huisvesting
Deze tentoonstelling loopt nog tot en met
11 mei.
extra: ook op 30 april tussen
14.00 en 17.00 uur
Waar: Buurtcentrum De Dijk
1Tip: Neem ook deel aan activiteit
6 of 9.
ERFGOEDDAG Q tentoonsteLLIng

TENTOONSTELLING
alle tentoonstellingen zijn gratis
en doorlopend open tussen 10.00
en 18.00 uur op zondag 1 mei,
tenzij anders vermeld. Sommige
tentoonstellingen kan je ook al op
zaterdag 30 april bezoeken tussen
14.00 en 17.00 uur.
Leven in beluiken 34
tentoonstelling 35
Ook Brugge kende in de 19e eeuw
een (bescheiden) industrialisatie. Dat
zorgde voor een plotse toeloop van
het platteland, wat leidde tot enorme
woningnood. Opportunisten met
centen én een ruime binnenplaats,
bouwden in de stad daarom piepkleine
woningen zonder comfort. Zo onstonden
beluiken of ‘fortjes’, zoals men
ze in Brugge noemt. Eén waterput en
slechts enkele toiletten voor het hele
fort, in combinatie met overbevolking
en slechte hygiëne … Dat is vragen om
problemen!
Sprekende foto’s en extra documentatie
geven je een goed beeld van het
erbarmelijke, opeengepakte leven in
een 19e-eeuws beluik.
Organisatie: Koninklijke Heemkundige Kring
Maurits Van Coppenolle
extra: ook op 30 april tussen 13.30
en 18.00 uur. Op zondag 1 mei open
tussen 10.00 en 12.00 en tussen
13.00 en 18.00 uur.
Waar: De Zorge
De geit: koe der armen
tentoonstelling
Een eeuw geleden werden geiten volop
ingezet bij de armoedebestrijding.
Een geit was immers goedkoop,
makkelijk te houden en ideaal om
mensen van ‘lageren stand’ aan
melk en kaas te helpen. Een boek
uit 1917 propageerde geitenmelk
als ‘het goedkoopste, gezondste en
volledigste volksvoedsel’. Tussen
1890 en 1930 ontstond vooral in
Oost- en West-Vlaanderen zelfs een
echte ‘geitenbeweging’, met tientallen
‘kweekmaatschappijen’.
We presenteren de geit als mekkerend
erfgoed in authentieke documenten,
oude foto's, bijzondere objecten en
curiosa. En natuurlijk zijn er ook echte
geiten én hun lammetjes!
Organisatie: Mendop vzw i.s.m. Steunpunt
Levend Erfgoed vzw, Vlaamse Geiten &
Schapen Bond vzw, Groendienst Stad Brugge
extra: ook op 30 april tussen
14.00 en 18.00 uur.
Waar: De Zeven Torentjes
1Tip: Ga ook naar lezing 17.
14
Van geitenbond tot spaarkas: 36 Dudzele in armoede
tentoonstelling
Wie denkt dat Dudzele altijd al een
welvarend polderdorp was, heeft het
grondig mis. Nog tijdens en tussen
de twee wereldoorlogen heerste
er grote armoede in het dorp en
waren er dagelijks soepbedelingen
voor de verarmde bevolking. Maar,
zoals je in het museum kunt zien,
was er toen gelukkig ook solidariteit
onder de mensen. Wie financieel
beter af was, stichtte een van de
Dudzeelse spaarkassen of zette een
hulporganisatie op zoals de Geiten- of
de Varkensbond.
Kom zeker langs en ontdek samen met
een gids foto’s, diploma’s, liedboekjes
en andere getuigen over armoede in
polderdorp Dudzele.
Organisatie: Heemkring Dudzele vzw
Waar: De Groene Tente
Armen in de Bijbel aan het woord 37 tentoonstelling
Aandacht voor de armen of ‘armgemaakten’
is zeker een rode draad in
de Bijbel. Verrassend is wel dat deze
eeuwenoude teksten nog altijd actueel
zijn. Speciaal voor Erfgoeddag maakte
het Bijbelhuis daarom een aangepaste
route: Armen in de Bijbel aan
het woord. Tijdens een interactieve
zoektocht met een audiogids, ontdek
je langs een speciale 'armenroute' zelf
de actualiteit in de verhalen.
De archivaris van de Abdij van Zevenkerken
haalt bovendien zijn mooiste
Bijbelboeken uit de kast en selecteert
heel wat passages waarin armoe troef
is. Deze kleine expo sluit mooi aan bij
je zoektocht in het Bijbelhuis.
Organisatie: Bijbelhuis Zevenkerken i.s.m.
Archief Abdij Zevenkerken
Waar: Bijbelhuis Zevenkerken
1Tip: Ga ook naar panelgesprek 21.

www.pk-projects.be
gezocht: armoe troef
gevonden op
> www.beeldbankbrugge.be
Fort De Prutteling in de Ropeerdstraat, 1912. Foto Stadsarchief Brugge – Watteyne Alfons sr.
Nieuwsgierig naar het Brugse verleden? Surf naar www.beeldbankbrugge.be en bekijk meer dan 40.000 beelden in dit digitale album.
Uren kijk- en zoekplezier gegarandeerd! Armoe troef als nieuw thema in de kijker op www.beeldbankbrugge.be > vanaf 20 april
www.beeldbankbrugge.be is een initiatief van Erfgoedcel Brugge i.s.m. Stadsarchief Brugge, de dienst Monumentenzorg en diverse privécollecties.

ZIN IN MEER ERFGOED?
Aflaatbrief op perkament, 1354 (Archief OCMW Fonds OLV Ter Potterie, K.A.P.2)
Erfgoed leeft! Erfgoeddag preview
dinsdag 26 april - 19.30 tot 22.00 uur
Laat je verrassen en ontdek – vijf dagen voor de grote
massa – wat Erfgoeddag in petto heeft. Wat je in avantpremière
te zien krijgt, houden we geheim. We bezoeken
exclusief enkele erfgoeddagactiviteiten achter de
schermen. Afspraak op de Markt in Brugge om 19.30
uur. Kostprijs: 4 euro.
Opgelet: reservatie verplicht via t 050 33 01 12
of regio.brugge@vormingplus.be -
www.vormingplus.be/brugge
Surf naar www.erfgoedcelbrugge.be en registreer
je op de digitale nieuwsbrief. Onder de rubriek
nieuws/agenda op de website vind je een handig
overzicht van alle erfgoedactiviteiten in Brugge en
de omliggende gemeenten.
16
Open Monumentendag, 23ste editie op
zondag 11 september 2011 met als thema ‘conflict'.
Meer info op www.openmonumenten.be.

Historische Bronnen Brugge
Blader online door prachtige Brugse documenten en boeken
Maak kennis met unieke
documenten en boeken uit de
rijke Brugse erfgoedcollecties op
www.historischebronnenbrugge.be.
Oosters Album
Album, 18e/19e eeuw
Brugge, Prentenkabinet Musea Brugge,
Inventarisnummer 0000.GRO3119.II.
Verantwoordelijke Uitgever: Johan Coens, Stadssecretaris, Burg 12, 8000 Brugge
© Foto: Musea Brugge
Week van de Amateurkunsten
Dienst Cultuur presenteert
Week van de Amateurkunsten 2011
dé springplank voor Amateurkunstenaars
• 22 en 23 april 2011: Openingsweekend
Tal van optredens, vrij podium en een openluchtactiviteit
waar de toevallig voorbijganger meegesleurd
wordt in het kunstgebeuren.
• KunstTogen (22 april tot en met 1 mei 2011)
In samenwerking met de Brugse Ho.Re.Ca, stellen
amateurkunstenaars hun werken tentoon in verschillende
horecazaken.
En zo veel meer.
Meer informatie?
Vraag het officieel programmaboekje aan bij de dienst
Cultuur via dienst.cultuur@brugge.be of kom gerust
eens langs!
Red Rock Rally
17
Astridpark Brugge
Red Rock Rally
1 mei 2011
gratis festival
22.04
——
01.05
——
2011
week van de
amateurkunsten
WWW. .be
verantwoordelijke uitgever: Luk Verschueren
Forum voor Amateurkunsten vzw
Abrahamstraat 13, 9000 Gent
grafisch ontwerp: www.janenrandoald.be
WAK11_A2.indd 1 31/01/11 15:30

De Burg is het kloppend hart van de Erfgoeddag in Brugge.
De activiteiten op de andere locaties vind je aangeduid op het stadsplan.
Infotent Erfgoeddag
1, 2, 3, 4, 5, 9
Burg, 8000 Brugge
alle bussen richting Centrum,
halte Markt
Algemeen Rijksarchief
en Rijksarchief
in de Provinciën
28
Rijksarchief Brugge, Poortersloge
Academiestraat 18, 8000 Brugge
bus 4 en 14, halte Jan Van
Eyckplein
Bijbelhuis
37
Zevenkerken 4, 8200 Brugge
(Sint-Andries)
belbus 79 (opgelet: reservatie
verplicht, min. 2 uur op
voorhand op tel 059 56 52 56)
Blindekenskapel
32
Kreupelenstraat, 8000 Brugge
alle bussen richting Centrum,
halte ‘t Zand
Bruggemuseum - Gezelle
11
Rolweg 64, 8000 Brugge
bus 6 en 16, halte Kruispoort
Bruggemuseum -
Volkskunde
14, 16, 31
Balstraat 43, 8000 Brugge
bus 6 en 16, halte Coupure
Buurtcentrum De Dijk
6, 33
Blankenbergse Steenweg 221,
8000 Brugge (Sint-Pieters)
bus 3, halte Sint-Pieterskerk
De Groene Tente
36
Amaat Vynckestraat -
dreef naar de sportvelden,
8380 Brugge (Dudzele)
bus 41 en 42, halte Dudzele dorp
De Zeven Torentjes
17, 35
Canadaring 41, 8310 Brugge
(Assebroek)
bus 2, halte Zeventorentjes
De Zorge
34
Moerkerkse Steenweg 194,
8310 Brugge (Sint-Kruis)
bus 6, 10 en 16, halte Sint-
Kruiskerk
Hallen (binnenkoer)
10
Markt, 8000 Brugge
alle bussen richting Centrum,
halte Markt
Heilige Magdalenakerk
24
Schaarstraat 3, 8000 Brugge
bus 1 en 11, halte
Magdalenakerk
18
Hospitaalmuseum -
Memling in Sint-Jan
7, 19, 22
Mariastraat 38, 8000 Brugge
alle bussen richting Centrum,
halte Sint-Salvatorskerk
Openbare Bibliotheek
Brugge
12, 18, 27
Hoofdbibliotheek Biekorf
Kuipersstraat 3, 8000 Brugge
alle bussen richting Centrum,
halte Markt
Oude Kantschool
23
Balstraat 14, 8000 Brugge
bus 6 en 16, halte Coupure
Pastorie Magdalenakerk
20
Stalijzerstraat 19, 8000 Brugge
bus 1 en 11, halte
Magdalenakerk
Provinciaal Hof
26
Markt 3, 8000 Brugge
alle bussen richting Centrum,
halte Markt
Provinciale Bibliotheek
en Documentatiecentrum
West-Vlaanderen
29
Tolhuis
Jan van Eyckplein 1, 8000 Brugge
bus 4 en 14, halte Jan Van
Eyckplein
Red Rock Rally
15
Astridpark (Kiosk), 8000 Brugge
bus 1 en 11, halte
Magdalenakerk
Sint-Annakerk
30
Sint-Annaplein, 8000 Brugge
bus 4 en 14, halte Gouden
Handstraat
Sint-Andriesabdij
Zevenkerken
21
Zevenkerken 4, 8200 Brugge
De Lijn:
Stadsarchief Brugge
13, 25
Burg 11A, 8000 Brugge
alle bussen richting Centrum,
halte Markt
Stadsschouwburg
8
Vlamingstraat 29, 8000 Brugge
alle bussen richting Centrum,
halte Markt
geheel toegankelijk
voor rolstoelgebruikers
gedeeltelijk toegankelijk
voor rolstoelgebruikers
niet toegankelijk voor
rolstoelgebruikers
Deze activiteit is ook leuk
voor kinderen.
alle bussen vertrekken aan
het station in Brugge

Abdij van Zevenkerken
21, 37
© Johan Mahieu / Toerisme Brugge
6
33
Buurtcentrum De Dijk
32
12, 18, 27
7, 19, 22
8
10
29
26
28
De Groene Tente
15
20 24
30
De Zeven Torentjes
17, 35
23
36
14, 16, 31
19
11
34
De Zorge
Bereikbaarheid
Maak gebruik van het openbaar vervoer op Erfgoeddag.
NMBS
Koop een weekendbiljet en kom met de trein naar Brugge. Met
het NMBS-Weekendbiljet geniet je tijdens de weekends een
korting van 50% op je heen-en-terugreis in 1ste of 2de klas. Meer info aan
de loketten in elk station of op www.nmbs.be.
De Lijn
Met de speciale dagpas van De Lijn reis je op zondag 1 mei
onbeperkt met tram en bus. Vraag ernaar bij je chauffeur en
voor maar 2,50 euro brengt De Lijn je overal naartoe. Meer
info op www.delijn.be of bel De Lijn Info op 070 220 200.
Kom je met de wagen?
Parkeer op een randparking of P&R terrein en neem van daar de bus.
Meer info op www.brugge.be/mobiliteit.
CENTRAAL INFOPUNT
1-5
9
13, 25

I N H O U D
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Johan Coens, Stadssecretaris, Burg 12, 8000 Brugge
ONTWERP CAMPAGNEBEELD Wendy Guns (Gramma) – Brugse invulling: Keppie & Keppie
ONTWERP EN DRUK BROCHURE Graphic Design die Keure
FOTO’S deelnemende organisaties, Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel,
Fotografische Dienst Stad Brugge, Musea Brugge, Philip Vanoutrive, www.beeldbankbrugge.be
TEKSTREDACTIE ACTIVITEITEN C-Ing
AUTEURS deelnemende organisaties, Erfgoedcel Brugge, Jan d’Hondt, Stefaan Lambrecht
COöRDINATIE ERFGOEDDAG BRUGGE Stad Brugge - Erfgoedcel Brugge (Musea Brugge)
Wettelijk Depot: D/2011/0546/1
Recycled Paper Deze brochure werd gedrukt op gestreken, 100% gerecycleerd milieuvriendelijk papier.
2 InLeIDIng Burgemeester en sCHePen / voorWoorD mInIster van CuLtuur
3 CentraaL InfoPunt / erfgoeDmenu's
4 armoe troef
6 WanDeLIng, ronD LeIDIng of fIetstoCHt met gIDs
8 ConCert, evoCatIe of (fILm)voorsteLLIng
10 LeZIng, (PaneL)gesPreK, WorKsHoP
12 tentoonsteLLIng
16 ZIn In meer erfgoeD? / erfgoeD Leeft! erfgoeDDag PrevIeW
17 WeeK van De amateurKunsten / reD roCK raLLy
18 LoCatIes
20 InHouDstafeL & CoLofon
C J P