De Nieuwe Band, een idealistisch én modern bedrijf - Brandnetel

In het West-Groningse dorp Marum
staat het bedrijfspand van de De Nieuwe
Band, groothandel in biologische levensmiddelen.
De coöperatie zonder winstoogmerk
is sinds haar oprichting 23
jaar geleden uitgegroeid tot de op één
na grootste grossier in natuurvoeding in
Nederland. Allard ten Dam vertelt hoe
De Nieuwe Band idealisme koppelt aan
economisch succes.
De Nieuwe
Band, een idealistisch
én modern bedrijf
1985
De buitenkant van het pand
doet anders vermoeden,
maar eenmaal binnen treffen
we een efficiënt, groot en
modern bedrijf aan. Allard ten
Dam: “23 Jaar geleden deden we
alles zelf. Kruiden wegen, inpakken,
bij de boeren langs, afnemers beleveren.”
Hij moet zijn stem verheffen
omdat achter hem een ingenieuze
machine ratelt die, aangedreven
door een meterslange ketting, een
lade naar beneden transporteert met
kleine zakjes basilicum. Een magazijnmedewerker
drukt op de toets en
de lade wordt weer ingeslikt en naar
boven gehesen om plaats te maken
voor een lade lippenpommade’s. Zo
zet hij de bestellingen van kleine
producten klaar. Deze machine is
één van de vele moderne snufjes die
in deze vierduizend vierkante meters
staan opgesteld. De recente verbouwing
heeft het pand twee maal zo
groot gemaakt. Het is nu alweer tot
aan de nok toe gevuld met levensmiddelen.
“En 99 % is biologisch,”
benadrukt Allard ten Dam trots. Hij
H a n d e l e n af z e t
Jos van Duinen
was erbij toen De Nieuwe Band 23
jaar geleden werd opgericht. Allard
vormt nog steeds, samen met André
Teeuwen en Ria van Engen, de driekoppige
directie van De Nieuwe
Band.
Coöperatie zonder winstoogmerk
Allard ten Dam geeft toe dat de buitenkant
van het pas verbouwde pand
te wensen overlaat. “Het geld was
op,” verontschuldigt hij zich. Het is
een kwestie van prioriteiten stellen,
de binnenkant is veel belangrijker.
Dat uit zich ook in de bedrijfsvoering
van De Nieuwe Band. Sobere etiketten,
een duidelijke keuze voor biologische
producten en een lage prijsstelling.
Geen auto’s van de zaak op de
parkeerplaats. Geen glimmende folders
of een receptioniste. Afnemers
kunnen, wanneer zij het grootste deel
van hun goederen bij De Nieuwe
Band bestellen, lid van de coöperatie
worden en profiteren zo mee van de
winstdeling. Allard: “Wij werken
zonder winstoogmerk. Met de winst
EKOLAND 3-2005 31

32
investeren we in bestaande of nieuwe
biologische initiatieven. De winst
wordt in eerste instantie uitgekeerd
aan de leden van de coöperatie, voornamelijk
winkeliers en werknemers.
Zo is het winstsaldo op papier telkens
nul. Vervolgens wordt dat geld door
de leden ‘teruggeleend’ aan ons. Wij
investeren er weer mee.” Op deze manier
hoopt De Nieuw Band de sociale
en biologische balans wereldwijd te
verstevigen. Hét uitgangspunt dat 23
jaar geleden als prominent in de statuten
werd omschreven, en dat de
Groningers nog steeds heilig is.
Een Nieuwe Band
Het begon allemaal met de ‘Sutelkoffe’
(Fries voor een trekschip met
koopwaren), één van de toenmalige
zeven ecologische verdeelcentra.
Winkeliers, producenten en werknemers
van De Sutelkoffe, waaronder
huidige Nieuwe Band directeur An-
“Gezonde
landbouwgrond
en een
menselijke
manier van
handelen
moeten hand
in hand
gaan.”
dré Teeuwen, waren niet gelukkig
met de activiteiten van de eigenaar.
Zij startten in 1982 voorbereidingen
om tot een coöperatie te komen. Na
een jaar gaat de Sutelkoffe failliet en
wordt op een bomvolle bijeenkomst
besloten een eigen regionaal en coöperatief
verdeelcentrum op te richten.
Een schuur in Tolbert en na twee
weken een loods in Leek huisvesten
dan als eerste De Nieuwe Band. Allard:
“De naam was snel gekozen. Je
had destijds De Nieuwe Lelie en De
Groene Band, twee groothandels die
na het faillissement van de Sutelkoffe
de noordelijke winkels wilden beleveren.
En wij vormden een nieuwe
band van winkeliers, producenten en
werknemers die mens- en milieuvriendelijk
wilden werken. Winkeliers
zorgden voor het beginkapitaal,
en daarnaast kregen we steun van
producenten als de Impulsbakkerij,
kaasmaker Cuperus, Drie Sterren,
Chateau Prodor, De Morgenstond,
De Keerkring, De Halm en Machandel.
Er ontstond een nieuwe manier
van samenwerken, een coöperatie
zonder winstoogmerk.”
Het kantoor in 1988 en nu
Stormachtige groei
Al gauw bleek dat een totaalassortiment
niet haalbaar was. De groentehandel
werd afgestoten naar De Zaaister,
het brood en de zuivel bleven nog
even. In 1985 stopte De Nieuwe
Band met het leveren van granen aan
de toenmalige Impulsbakkerij in Pieterburen.
Daarmee kwam een einde
aan de directe afname van boeren.
Twee jaar later verhuisde de Nieuwe
Band naar Marum. Nog een jaar later
gingen zes andere verdeelcentra in
Nederland failliet, en kreeg De Nieuwe
Band te maken met een stormachtige
groei van de omzet en van het leveringsgebied.
In 1991 verhuisde de
groothandel naar de huidige locatie in
Marum.
Behalve een idealistische club werd De
Nieuwe Band ook een commercieel
bedrijf. Allard: “Tot begin jaren negentig
verdiende iedereen hier evenveel,
namelijk 1,4 keer het minimumloon.
Langzamerhand veranderde het
inzicht dat verantwoordelijkheden en
EKOLAND 3-2005

Het magazijn nu en in 1983
inzet betaald mogen worden. Dat is
nodig om mensen met kwaliteiten aan
te trekken en bij ons te houden.” Behalve
45 medewerkers in Marum werken
er momenteel 20 inpakkers in de
sociale werkplaats in Leek.
De omzet is in 23 jaar gestegen van
omgerekend 800 duizend Euro in haar
eerste jaar naar 9,5 miljoen Euro in
2004, bijna twaalf keer zo veel. In vergelijking
met vijf jaar geleden verdubbelde
De Nieuwe Band haar omzet.
“Een prettig gegeven voor onze boeren,
en als we daarmee een rol kunnen
spelen in het tegenwicht tegen multinationals,
heel erg graag.”
Eerlijke waar
Allard weet hoe het komt dat het zo
goed gaat met zijn bedrijf: “Door te
kiezen voor kwaliteit, openheid en
door met een bescheiden marge te werken,
is onze groei in verhouding tot die
van de markt fors te noemen. Blijkbaar
slaat onze formule aan.” De Nieuwe
Band is zich in de loop der jaren, op
een pakje zeewier na, exclusief op biologische
producten gaan richten. Al-
lard vindt dat zij dat als groothandel,
die pretendeert mens- en milieuvriendelijk
te werken, verplicht zijn tegenover
de boeren. “In 1994 kwam het
grote keerpunt. Enkele honderden
niet-biologische producten hebben we
geschrapt. Ook commercieel blijkt dat
te werken. Toen we de niet-biologische
notenpasta’s saneerden zijn we meer
dan twee keer zoveel biologische notenpasta’s
gaan verkopen. Het besluit
paste dus niet alleen beter binnen onze
eigen ideologie, het bracht ook nog
eens meer geld op.”
Behalve biologisch moet het product
ook ‘eerlijke waar’ zijn, benadrukt
Allard. “Gezonde landbouwgrond en
een menselijke manier van handelen
moeten hand in hand gaan. Een voorbeeld
is de teelt in de Amazone. Wanneer
er bossen gekapt worden om op
die plek biologische landbouw of veeteelt
te plegen, ben je in onze ogen
verkeerd bezig. Zulke dingen gebeuren
ook dichter bij huis, met biologische
melk bijvoorbeeld. De prijzen
zakken door het stunten van de supermarkten,
waardoor de boeren on-
“Door te kiezen
voor
kwaliteit,
openheid en
een bescheiden
marge is
onze groei in
verhouding tot
die van de
markt fors.”
der de prijs moeten gaan verkopen.
Biologische melk komt dan in gangbare
kaas terecht.”
Sociale balans
Voor nog meer duidelijkheid naar de
consument start De Nieuwe Band op
korte termijn op haar internetsite met
‘de sociale balans’. De achtergrond
van de producten binnen haar assortiment
wordt hiermee zichtbaar. De
groothandel wil de producenten onder
andere vragen hoe de prijs van
hun producten is opgebouwd. Allard:
“Aan die bereidheid hechten wij veel
belang. We geven zelf ook dat inzicht.
We willen de consument duidelijkheid
verschaffen over de achtergronden,
de werkwijze, kwaliteit, sociale
werkomstandigheden en de zorg voor
het milieu van onszelf en onze leveranciers.
Consumenten hebben het
recht om te weten waarom we voor
een bepaalde leverancier kiezen.”
EKOLAND 3-2005 33