18-06-2010 / Lezing in Grevenbicht over Maas geschiedenis

2010
18-06-2010 / Lezing in Grevenbicht over Maasgeschiedenis
Op donderdag 8 juli zal dr. Toon Bosch, universitair hoofddocent aan de faculteit Cultuurwetenschappen
van de Open Universiteit Heerlen een lezing verzorgen over de acties voor het bevaarbaar maken
van de Maas in de provincie Limburg tijdens de jaren 1839-1925. Deze door HV Bicht en LGOG Kring
DWM georganiseerde lezing zal plaatsvinden in zaal Aurora (Raadhuisstraat 10 te Grevenbicht), aanvangen
om 19.30 uur en is voor iedereen toegankelijk.
Voorafgaand aan de lezing is er gelegenheid om onder deskundige leiding van Jean Knoors de Maas
ter plekke te bekijken. Dit uitstapje, vanaf zaal Aurora, start om 18.45 uur.
Vanaf de integratie van Limburg in de Nederlandse natiestaat vormde het bevaarbaar maken van de
Maas een moeilijke kwestie. In de loop van de negentiende eeuw voegde de Maaskwestie zich bij
andere grieven van de Limburgers tegen het Hollandse staatsgezag. In zijn lezing gaat Toon Bosch in
op de specifieke problematiek van de Maas, de acties die in Limburg plaatsvonden voor het bevaarbaar
maken van deze rivier en de respons van de nationale overheid. Was de reactie van de overheid
te verklaren uit onverschilligheid ten opzichte van de verre provincie of lag de zaak gecompliceerder?
En welke oplossingen kwamen er uiteindelijk uit de bus?
04-06-2010 / Studiezaal 9 juni gesloten
Woensdag 9 juni zijn wij gesloten omdat die dag de studiezaal in gebruik is als stemlokaal.
04-06-2010 / Open Dag Heemkundemuseum Etzenrade
Op zondag 13 juni a.s. organiseert de Vereniging Historie Schinnen wederom een Open Dag. Vanaf
11.00 u. - 16.00 u. bent u van harte welkom in ons museum “Etzenraderhoeve” Etzenrade 1 te
Etzenrade-Jabeek. In het museum worden talrijke landbouw- en ambachtswerktuigen en gebruiksartikelen
die in deze regio in de periode 1850-1950 gebruikt werden tentoongesteld. Voor de prijs
van € 1,50 kunt u tevens genieten van een heerlijke kop koffie/thee met knapkoek. Verder staat er
een stand met Limburgse streekproducten er er is een imker aanwezig die uitleg geeft over bijen en
honing.
29-05-2010 / Storing bij zoeken in archieven
Bij de laatste update van gisteren vrijdag 28 mei is er een technische storing opgetreden, waardoor
de Collectie Getuigenverslagen Bevrijding en WO II en de Collectie Grondtransacties helaas niet zijn te
raadplegen !
Onze excuses voor het ongemak !
25-05-2010 / Presentatie project Getuigenverslagen Bevrijding en WO II
Vrijdag 18 september 2009 was de dag waarop de meesten van de 8 voormalige gemeenten, die
thans deel uitmaken van de huidige Gemeente Sittard-Geleen, 65 jaar geleden werden bevrijd. Het
was tevens de startdatum van het Project "Getuigenverslagen".
Door het houden van vele interviews door de heren Frits Breukers en Ron Tillemans werden herinneringen
aan de bevrijding en de bezettingsjaren van inwoners uit de verschillende stadsdelen vastge-

legd. Bij gelegenheid van 65 jaar Bevrijding van Nederland droeg Burgemeester Sjraar Cox de interviews
onlangs op 28 april 2010 over aan het Stadsarchief.
De presentatie van de neerslag van het project is gehouden in een bijeenkomst met alle betrokkenen
en genodigden op 26 mei 2010 in het Stadsarchief te Born tijdens de jaarlijkse "Maaltijd van de Geschiedenis".
20-05-2010 / Lezing over celibaatvraagstuk in de jaren 1963-1972
Op donderdag 27 mei verzorgt de cultuurhistoricus Chris Dols (1985) uit Susteren een lezing over het
celibaatvraagstuk in de katholieke kerk tijdens de roerige jaren 1963-1972. In 2009 studeerde de
spreker cum laude af aan de Radboud Universiteit Nijmegen op dit onderwerp. De lezing, georganiseerd
door LGOG Kring De Westelijke Mijnstreek, zal plaats vinden in ’t Guliks Hoes, Ophoven 1 te
Sittard, en vangt aan om 19.30 uur.
De sixties
De jaren zestig maakten een einde aan heel wat vanzelfsprekendheden. De toegenomen welvaart en
de groeiende sociale mobiliteit, in Nederland gestimuleerd door studiefinanciering en Mammoetwet,
schudden bestaande maatschappelijke verhoudingen door elkaar. Het belang van deze veranderingen
mag niet worden onderschat. “De openheid waarmee we tegenwoordig over seks praten, de egalitaire
manier waarop kinderen met hun ouders omgaan, de democratisering van ooit onaantastbare gezagsverhoudingen
op school, werk en universiteit, de alomtegenwoordigheid van popmuziek, dit alles en
nog veel meer valt terug te voeren tot de jaren zestig”, schreef de historicus Hans Righart dan ook.
Veranderingen gingen niet aan de katholieke kerk voorbij. Het katholieke geloof en de katholieke cultuur
in hun traditionele verschijningsvormen spraken tijdens de sixties minder mensen aan dan voorheen.
Verscheidene kerkgebouwen gingen onder de sloophamer. ‘Katholiek’ groeide uit tot een
schimpwoord, waarmee een protestgeneratie de in haar ogen vrijheidsbeperkende opvattingen van de
kerk aan de kaak stelde. Wat jongeren daarentegen wél verbond, was het ideaal van een humanere
wereld, vrij van autoriteit en taboe.
Gods volk onderweg
In 1959 kondigde paus Johannes XXIII een algemeen concilie aan, dat de geschiedenisboeken inging
als het Tweede Vaticaans Concilie. Aggiornamento, het bij de tijd brengen van de kerk: dát was volgens
de paus één van de voornaamste doelstellingen van Vaticanum II. Tussen 1956 en 1962 had de
paus het Nederlandse bisschoppencollege vernieuwd met enkele bisschoppen die als gematigdprogressief
mogen worden beschouwd. De pauselijke roep om de kerk weer bij de tijd te brengen,
vond vooral bij de nieuwe bisschoppen weerklank. Aartsbisschop Alfrink had zijn conservatisme van de
jaren vijftig voorzichtig bijgesteld. Met hem in de voorhoede ontpopte het bisschoppencollectief zich
tot pleitbezorger voor kerkelijke vernieuwing. Nadrukkelijk propageerden de Nederlandse bisschoppen
het dynamisch, conciliair begrip ‘Gods volk onderweg’ en de elementaire erkenning van openheid.
Daarmee was ruimte geschapen voor fundamentele, en vaak ook controversiële discussies.
Verplichte koppeling
Het celibaat was tijdens de jaren 1960 in katholieke kringen onderwerp van vele twistgesprekken. De
felle en soms niets ontziende discussies over de vraag of de verplichte koppeling tussen ambt en celibaat
nog wel ‘bij de tijd’ was, werden in Limburg aangezwengeld. “Wanneer er binnen de Kerk één
delicate kwestie is waarover men het liefst binnenskamers fluistert, maar die toch van hoogst actueel
belang is, dan is het de celibaatskwestie”, schreef de Maastrichtse zielzorger Jan Brouwers in 1963. Hij
was van mening dat het fluisteren afgelopen moest zijn en vroeg publiekelijk aandacht voor de verplichte
koppeling tussen ambt en celibaat. De pennenvrucht van Brouwers bracht een stroom van
reacties teweeg; het was een katalysator van de celibaatdiscussies in Nederland. Journalist Michel van
der Plas schreef naar aanleiding van de publicatie, die gretig aftrek vond: “Het probleem [het celibaat]
is als een wond in het lichaam van de Kerk. Voordat men haar genezen kan moet men haar kennen.
De hier besproken brochure draagt bij dat de wond niet bedekt wordt”. Niet veel later roerden J.
Fraats en M. Schlijper zich, beiden priesters uit Geleen. Op 1 februari 1964 publiceerden zij een
spraakmakend artikel in De Nieuwe Linie. Het tweetal onderzocht de bewijskracht van de argumenten

waarop in de katholieke kerk de binding van priesterschap met celibaat was gefundeerd. De bisschop
van Roermond, Petrus Moors, schoot volgens de berichtgeving in de kranten van zijn zetel en stelde
Fraats en Schlijper ervan in kennis dat zij voortaan aan hun bisschop toestemming moesten vragen
om artikelen te publiceren. Daarbij zal hebben meegespeeld dat de pers niet alleen passief de celibaatcrisis
weerspiegelde, maar er ook actief invloed op uitoefende.
Zeldzame filmfragmenten
In zijn lezing laat cultuurhistoricus Chris Dols aan de hand van gevarieerd bronmateriaal de discussies
rond het celibaatvraagstuk (1963-1972) weer tot leven komen. Hij zal zeldzame filmfragmenten vertonen
van het Pastoraal Concilie van de Nederlandse Kerkprovincie. Tijdens dit beraad traden bisschoppen,
priesters en leken met elkaar in discussie over de vraag hoe het verder moest met de katholieke
kerk. Natuurlijk kwam ook het celibaat ter sprake.
De lezing van Chris Dols voor de Kring De Westelijke Mijnstreek van het LGOG vindt op donderdag 27
mei plaats in ’t Guliks Hoes, Ophoven 1 te Sittard, en vangt aan om 19.30u. Van niet LGOG-leden
wordt een vrijwillige bijdrage van 2 euro gevraagd.
19-05-2010 / Woensdagmiddag 26 mei studiezaal gesloten
Woensdag 26 mei is de studiezaal na 12.00 uur gesloten. Deze ruimte wordt dan ingericht voor de
Maaltijd van de geschiedenis.
29-04-2010 / Lezing: Geleen in de Tweede Wereldoorlog
Heemkundevereniging Geleen nodigt u van harte uit voor een lezing met powerpoint-presentatie door
Walter Buskens over Geleen in de Tweede Wereldoorlog. De avond wordt samen met Biblionova georganiseerd
in het kader van Meimaand – Cultuurmaand en is voor iedereen gratis toegankelijk. De
lezing zal worden gehouden op maandag 10 mei, aanvang 20.00 uur, in Biblionova, Herenhof 1 te
Geleen.
Op 10 mei is het precies 70 jaar geleden dat de Duitsers ons land binnen vielen. In de lezing met powerpoint-presentatie,
die door Walter Buskens wordt gegeven, wordt een zo compleet mogelijk overzicht
gegeven van wat dat voor Geleen betekende. Zo wordt er ingegaan op de voorbodes van de
inval door de Duitsers, de inval zelf, het bombardement op 5 oktober 1942 en de bevrijding. Maar niet
alleen deze zaken komen aan bod maar ook de andere bommen die tijdens de oorlogsjaren op Geleen
vielen, het in brand schieten van de gasketel en de vele sociale aspecten die de bezetting met zich
mee brachten krijgen de aandacht.
Na de grote belangstelling voor de lezing over de Tweede Wereldoorlog, die in oktober 2009 ook in
Biblionova werd gehouden, is besloten om het deze keer nog uitgebreider te doen en interessanter te
maken. Het is een avondvullend programma geworden met vele fotos die tot nu toe nog niet bekend
waren.
21-04-2010 / Dubbellezing over het multitalent Toon Hermans
LGOG Kring De Westelijke Mijnstreek heeft, in samenwerking met Museum het Domein, een lezing
over het multitalent Toon Hermans georganiseerd. Tessa Reijnders (medeorganisator van de tentoonstelling
Typisch Toon) neemt de humor voor haar rekening; Bart Jan de Graaf (medewerker Museum
Het Domein) zal spreken over de schilderkunst van Toon Hermans. De dubbellezing op donderdag 29
april zal om 19.30 uur aanvangen en is voor iedereen toegankelijk. Na de voordrachten kan de tentoonstelling
‘Typisch Toon’ gratis worden bezocht.

De humor van Toon Hermans
Toons humor is in hoge mate geworteld in zijn jeugd, in de tradities en gebruiken die horen bij het
katholieke geloof en in Sittard met haar stadsfiguren, jaarmarkt en circus met hun typische sfeer en
artiesten. Naast deze inspiratiebronnen werd Toon ook bezield door grootheden als Frank Sinatra,
Oleg Popov en Buziau. Toons carrière nam een vlucht met zijn imitatie van de clown Buziau. Met zijn
imitatie won hij het Cabaret der Onbekenden en kreeg hij de kans om auditie te doen bij Alex Wunnik,
de toenmalige directeur van Carré. Zijn grote observatie- en imitatievermogen stelde hem later in zijn
carrière in staat om met slechts één attribuut, bijvoorbeeld een gek hoedje, een persoonlijkheid te
creëren waarmee hij het publiek onbedaarlijk aan het lachen kon krijgen. Ook met zijn sjaele zeiver
(ouwehoeren), met het praten over niets, zoals de stoel van zijn zuster, kon hij een wereld oproepen
waarmee hij het publiek minutenlang in zijn ban hield. Toon werd dikwijls bestempeld als volkshumorist
en clown. Hij had geen grote pretenties en was niet politiek geëngageerd. Hij wilde dat het theater
een behaaglijk plek was waar mensen naar toe gingen voor een gezellige avond met vrienden en
familie. Zijn bijzondere manier van theater maken maakte hem geliefd bij het grote publiek, een liefde
die tot op de dag van vandaag nog steeds bestaat. Toons humor is tijdloos omdat hij spreekt over de
kleine dingen van het leven waarmee iedereen zich kan identificeren.
De schilder Toon Hermans
Een goed bewaard geheim is het niet meer, na drie schilderijboeken, twee drukbezochte tentoonstellingen
en twee zeer geslaagde veilingen. Toch trad Toon Hermans met zijn schilderkunst nauwelijks
naar buiten. De omslagen van zijn vele gedichtenbundeltjes en dagboeken werden er weliswaar regelmatig
mee geïllustreerd, maar dat was doorgaans op aandringen van de uitgever. Het schilderen
was overigens niet zozeer geheim als wel privé. Het was een van de weinige bezigheden die helemaal
van hem waren. Het schilderen was voor hem pure ontspanning, hoewel hij na uren worstelen met
verf en terpentijn drijfnat was van het zweet en onder de verfspatten zat. Ontspanning en ontlading
zoals bij het sporten. Op de schilderijen van Toon is de privéwereld zichtbaar in de onderwerpen. Hier
geen publiek, geen toeschouwers, geen menigtes. Toon is er zelf de toeschouwer. Van zijn ouders,
van Rietje en de kinderen. Van prachtige bossen bloemen op een tafeltje bij een open raam met wat
fruit erbij. En verder van eindeloos veel onbevolkte landschappen met bomen, een molen, een paar
boerderijen. Geen mensen, of misschien een enkel klein anoniem figuurtje dat verloren gaat in het
landschap. In de lezing wordt Toons schilderkunst toegelicht en in een context geplaatst aan de hand
van de schilderijen zelf (op powerpoint).
12-04-2010 / Lezing: Geleen, vroeger en nu
Op donderdag 22 april, na de algemene ledenvergadering van de Heemkundevereniging Geleen, verzorgt
Walter Buskens een lezing onder de titel: Geleen, vroeger en nu. Vergadering en lezing zullen
plaatsvinden in de HVG-lokaliteiten, Groenseykerstraat 30a te Geleen. Aanvang: 20.00 uur.
Onder de titel Geleen, vroeger en nu kunt u weer een groot aantal oude fotos van alle delen van Geleen
bekijken. Ook een aantal bekende personen komt daarbij aan bod. Veel van de fotos zijn uniek
en nog nooit getoond en uiteraard worden ze voorzien van een deskundige toelichting door Walter
Buskens, die al ruim 40 jaar ansichtkaarten van Geleen verzamelt. Bovendien wordt in veel gevallen
de oude situatie met de huidige toestand vergeleken. Voor de liefhebbers is dit een unieke, eenmalige
mogelijkheid om het oude Geleen nog eens aan zich voorbij te laten gaan.
Aanvang lezing ca. 20.45 uur. Ook voor niet leden gratis toegankelijk.
23-03-2010 / Lezing over Glas-in-loodkunst in de regio
Kunsthistorica dr. Anette Jansen-Winkeln zal op donderdag 25 maart in Beek een lezing verzorgen
over de glasschilderkunst in het grensgebied Limburg / Rijnland en hierbij specifiek inzoomen op de
glasschilderkunst in Beek.

De glas-in-loodkunst kende in de 19de en 20ste eeuw in het grensgebied Limburg / Rijnland een uitzonderlijk
sterke verbreiding en was van zeer hoge kwaliteit. De kunstwerken vormen een wezenlijk
bestanddeel van het culturele erfgoed van de regio tussen Maas en Rijn. De lezing wordt gezamenlijk
georganiseerd door Heemkunde Vereniging Beek en Kring de Westelijke Mijnstreek van het LGOG en
is voor iedereen toegankelijk. Van niet leden wordt een vrijwillige bijdrage gevraagd van 2 euro. De
voordracht zal worden gehouden in Café Benelux, Maastrichterlaan 7 te Beek, en zal om 19.30 uur
aanvangen.
16-03-2010 / Artikel uit Nieuwsbrief 24 van DE REE Archiefsystemen Groningen
Stadsarchief Sittard-Geleen werkt aan Fundament voor Erfgoedportaal
Voor de ambitieuze, maar realistische plannen van het Stadsarchief Sittard-Geleen om een erfgoedportaal
te realiseren voor het gebied rond Sittard-Geleen was een stevige basis nodig. Daartoe is in
samenwerking met DE REE archiefsystemen een project gedefinieerd: "Fundament voor het Erfgoedportaal".
Dit project heeft als doel de organisatie bekend te maken met het archiefbeheersysteem
MAIS-Flexis en alle bestaande toegangen te digitaliseren. Een van de stuwende krachten in dit project
is applicatiebeheerder Math Heerschop. Lees hier zijn ervaringen en mogelijke oplossingen.

Nieuw inzicht en de nodige creativiteit in het gebruik en toepassing van MAIS-Flexis en MAIS-Internet
brengen snel en mooi resultaat bij Stadsarchief Sittard-Geleen
Genealogische bronnen:
De digitalisering van documenten neemt snel toe en wij hebben daar ook aan meegedaan door o.a.
de registers van de Burgerlijke stand, Bevolkingsregisters en Kadasterregisters van onze 8 voormalige
gemeenten te laten scannen. Maar dan komt de vraag: hoe vindt de bezoeker op een snelle manier de
verschillende soorten bronnen. Niet zo eenvoudig, zeker niet als deze seriematige registers zijn beschreven
in enkelvoudige beschrijvingen en verzamelbeschrijvingen met deelbeschrijvingen eronder
en opgenomen zijn in de gebruikelijke inventarissen, onderverdeeld in de betreffende tijdsblokken.
Na interne discussie binnen het Stadsarchief Sittard-Geleen en overleg hierover met consultants van
DE REE archiefsystemen is besloten aparte archiefeenheidsoorten aan te maken voor Genealogische
bron, Kadasterbron en Notariële bron en daarmee te gaan experimenteren om te zien of dat zou voldoen
aan het gewenste resultaat. Door er een aparte zoekingang van te maken met mogelijkheden
om eenvoudig en uitgebreid te zoeken, sorteren en filteren is dit nieuwe resultaat ontstaan. Als test
zijn er een paar gedigitaliseerde registers gekoppeld en omdat wij ook o.a. bladerbare PDF-bestanden
hebben laten maken, kunnen we op deze wijze een mooie presentatie bieden om in de registers te
kunnen bladeren en zoeken via MAIS-Internet.
Het raamwerk is nu klaar en het koppelen met de digitale registers is heel eenvoudig en tevens blijft
de mogelijkheid in een volgende stap de gegevens uit de akten zelf nog daaraan te koppelen.
Kranten en tijdschriften:
Enkele jaren geleden hebben we een serie oude plaatselijke dagbladen uit de periode 1862-1895 en
ca.140 jaargangen van de religieuze tijdschriften het Maandschrift / Blauwe Boekje uit de periode
1869-2006 en diverse jaargangen van de Sittarder Maria Almanak en Maria Zomer laten scannen en
OCR-en, deels in het kader van Metamorfoze. Er is destijds al eens een poging ondernomen deze
bronnen op internet te ontsluiten, maar het resultaat ervan was te omslachtig en bewerkelijk en niet
naar wens.
In het verlengde van bovengenoemde oplossing (Genealogische bronnen) hebben we nu ook een
experiment gedaan met de archiefeenheidsoort Tijdschrift en Krant. We hebben de inrichting ervan
aangepast en de digitale bestanden eraan gekoppeld en voor beiden ook een aparte zoekingang Krantencollectie
en Blauwe Boekje gemaakt met mogelijkheden om eenvoudig en uitgebreid te zoeken, te
sorteren en te filteren.
Het resultaat ervan was dat er binnen een week tijd een bijzondere serie oude kranten en tijdschriften
op MAIS-Internet stond die per editie of jaargang te raadplegen zijn en fulltext doorzoekbaar.
Het is voor de plaatselijke historici, genealogen en andere geïnteresseerden uit onze regio een welkome
en waardevolle aanvulling als beschikbaar bronmateriaal.
De mogelijkheden worden nog onderzocht of de huidige PDF-zoekmogelijkheid per editie of jaargang
ook nog kan worden toegepast op de gehele collectie, zodat er een “krantenzoekmachine” ontstaat.
Dan brengt deze oplossing nog meer voldoening!
Zegelcollectie:
Op vergelijkbare wijze is een start gemaakt met de ontsluiting van ons Zegelboek. Zo is er binnen zeer
korte tijd met gebruikmaking van nieuwe archiefeenheidsoorten met aparte zoekingangen een mooi
resultaat bereikt!
In de komende maand zullen de volgende deelprojecten worden afgerond:
- Conversie van alle overige bestaande archieftoegangen en magazijnlijsten.
- Uitbreiding van de beeldbank met ca. 50.000 reeds gescande foto’s.
- Het bouwen van een nieuwe website.
Math Heerschop, Applicatiebeheerder MAIS-Flexis, Stadsarchief Sittard-Geleen
Born-Sittard, 25 februari 2010
[Deze tekst is overgenomen uit Nieuwsbrief 24 van DE REE Archiefsystemen.]

16-03-2010 / 10.195 afbeeldingen toegevoegd aan nieuwe Beeldbank
Onze huisfotograaf, Janny Houben gaat al jaren op pad om gebeurtenissen en veranderingen in Sittard-Geleen
en omgeving vast te leggen. Het resultaat van 2006 tot en met 2009, 10.195 afbeeldingen,
zijn nu te zien op onze nieuwe Beeldbank.
Zoeken: ===>> Ga naar Zoeken in archieven links boven ===>> Vervolgens naar Zoek in alles
===>> en dan naar de zoekingang Beeldbank
11-03-2010 / Jaarboek Historie Schinnen verschenen
Het jaarboek Historiek 2009 van de Vereniging Historie Schinnen is verschenen. Het jaarboek bevat de
navolgende artikelen: Honderd jaar bakkerij Extra; Oirsbeeks vastelaovendslied 1936; Pater Alfons
Cuypers op expeditie; Leen- en laathoven en hun goederen in Schinnen; Maria van Altijddurende Bijstand,
een bijzondere "sleutel" uit Amstenrade; de oudste miskelk van de parochie St. Dionysius
Schinnen; MFC "Het Patronaat"; Os Mariakapel in Thull en het conserveren van varkensvlees in vroeger
jaren.
Bent u nog geen abonnee en u wilt in het bezit komen van het jaarboek Historiek 2009, stuur dan een
e-mail met uw naam en adresgegevens naar wil.knarren@historie-schinnen.nl of bel 046-
4433367, na 19.00 uur.
04-03-2010 / Unieke Zegelcollectie thans ook compleet en te bewonderen.
Deze collectie is thans ook compleet en toegevoegd als aparte zoekingang.
Deze bijzondere collectie bestaande uit ca. 1600 lakzegels en stempels is begin 2002 verkregen via
Museum het Domein.
In de loop van 2004 heeft onze vrijwilliger Theo Siegmund uit Maastricht alle zegels gefotografeerd,
bewerkt en globaal beschreven met naam, plaats en datering (indien bekend) en er dit fraaie Zegelboek
van ontworpen.
Er zit een inhoudsopgave bij die als PDF-bestand fulltext doorzoekbaar is op naam en plaats en dit
werkt ook op alle afzonderlijke pagina’s, maar nog niet over alle pagina’s als totaal ! Helaas is er in de
inhoudsopgave geen verwijzing naar de betreffende pagina opgenomen, maar zijn er wel groepen
aangemaakt en daarbinnen zijn deze zegels alfabetisch op naam terug te vinden!
Via de mogelijkheden van uitgebreid zoeken, sorteren en filteren is de collectie te raadplegen.
Wij wensen u veel kijkgenot !
Zoeken: ===>> Ga naar Zoeken in archieven links boven ===>> Vervolgens naar Zoeken in alles
===>> en dan naar de zoekingang Zegels
04-03-2010 / Testfase Grondtransacties Gemeente Sittard uit de periode 1930-1960
Deze zeer grote collectie is voorlopig als testfase met aparte zoekingang toegevoegd en is de start van
een nieuw project en zal de komende tijd nog aangepast en regelmatig aangevuld worden!
Via de mogelijkheden van uitgebreid zoeken, sorteren en filteren is de collectie te raadplegen!
Zoeken: ===>> Ga naar Zoeken in archieven links boven ===>> Vervolgens naar Zoeken in alles
===>> en dan naar de zoekingang Grondtransacties

24-02-2010 / Woensdag 3 maart studiezaal gesloten
Woensdag 3 maart is de studiezaal gesloten. Deze ruimte doet dan dienst als stemlokaal voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Onze excuses voor het ongemak.
24-02-2010 / Tijdschrift Maria Zomer uit de periode 1883-1906 ook toegevoegd
Het tijdschrift de Maria Zomer van de Aartsbroederschap O.L. Vrouw van het Heilig Hart, Basiliek Sittard
met o.a. diverse mooie oude fotos uit die tijd is vanaf vandaag ook aan de aparte zoekingang van
het Blauwe Boekje toegevoegd.
Het tijdschrift de Sittarder Maria Almanak uit de periode 1908-1943 is nog in bewerking en zal z.s.m.
worden toegevoegd. De uitgave 1936/1937 is wel al beschikbaar.
Wij wensen u veel kijk- en leesplezier en veel zoekresultaten bij uw speurwerk!
Zoeken in Maria Zomer: ===>
Ga naar: Zoeken in archieven linksboven, vervolgens: Zoek in alles en dan naar Blauwe Boekje.
Voor een korte uitleg zie het icoontje info in de linker bovenhoek op de betreffende pagina Blauwe
Boekje.
21-02-2010 / Blauwe Boekje Aartsbroederschap O.L. Vrouw v.h. H. Hart, Basiliek
Ja, U leest het goed!
Vanaf vandaag is ook de complete serie van de Maandschriften en Het Blauwe Boekje uit de periode
1869 - 2006 te raadplegen en zelfs fulltext te doorzoeken per hele jaargang en later in de 2 maandelijkse
nummers 1-6 per jaargang.
Wij zijn zeer verheugd ook deze unieke en waardevolle collectie op deze wijze beschikbaar te kunnen
stellen voor onderzoek!
Wij wensen u veel kijk- en leesplezier en veel zoekresultaten bij uw speurwerk!
Zoeken in Blauwe Boekje: ===>
Ga naar: Zoeken in archieven linksboven, vervolgens: Zoek in alles en dan naar Blauwe Boekje.
Voor een korte uitleg zie het icoontje info in de linker bovenhoek op de betreffende pagina.
16-02-2010 / Oud nieuws vanaf 1862 uit Sittard & Omstreken vanaf nu weer actueel !
Ja, U leest het goed en wij zijn zeer verheugd onze unieke en waardevolle collectie oude dag- en
weekbladen van Sittard & Omstreken op deze wijze beschikbaar te kunnen stellen om te raadplegen
en per uitgavenummer zelfs fulltext te kunnen doorzoeken.
Het betreft de week- en advertentiebladen voor Sittard & Omstreken:
- Mercurius, verschijnend op zaterdag over de periode 1862-1871.
- Sittardse Courant, verschijnend op zaterdag over de periode 1869-1870.
- Katholieke Limburger, verschijnend op zaterdag over de periode 1872-1895.

Deze kranten zijn ook als origineel en tevens op microfiche beschikbaar om geraadpleegd te kunnen
worden in onze studiezaal. Via de reader-printer kunnen hiervan afdrukken gemaakt worden, maar de
kwaliteit daarvan is helaas niet altijd even goed.
Maar deze kranten zijn inmiddels gescand en zijn van een veel betere kwaliteit en met behulp van
OCR-techniek is het zelfs mogelijk ze per uitgave, meestal bestaande uit pagina 1-4, fulltext te kunnen
doorzoeken op naam of onderwerp. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat het resultaat op de zoekvraag
niet voor de volle 100% is gegarandeerd, maar slechts voor 90%, omdat niet alle soorten letters
en lettertypen duidelijk worden herkend.
Dus wilt u gegevens zoeken over uw voorouders, verenigingsnieuws, plaatselijk nieuws, advertenties
van allerlei aard etc. uit Sittard en onze regio, zoek dan in het betreffende jaar of periode die voor u
interessant is en bekijk de resultaten ! Wanneer het resultaat op uw eerste zoekvraag negatief is kunt
U het meestal nog eens proberen met een gedeelte van de naam of onderwerp en mogelijk is er dan
wel resultaat!
Wij wensen u veel kijk- en leesplezier en veel zoekresultaten bij uw speurwerk!
Zoeken in krantencollectie: ===>
Ga naar zoeken in archieven linksboven, vervolgens zoek in alles en dan naar Krantencollectie.
Voor een korte uitleg zie het icoontje info in de linker bovenhoek op de betreffende pagina Krantencollectie.
12-02-2010 / Sluiting i.v.m. Carnaval
In verband met carnaval is de studiezaal maandag 15 en dinsdag 16 februari gesloten.
02-02-2010 / Lezing: over Maaslandse dialecten
Voor de Pater Sangers Kring Maaseik verzorgt Dr. Rob Belemans op woensdag 24 februari om 20.00
uur in De Beurs, Markt 7 te Maaseik een lezing onder de titel: Maaslandse dialecten tussen taalpolitiek
en erfgoedbeleid (Over de Interlimburg-mythe, de realiteit van een gespleten kus en de voordelen van
de Maas als grens). De toegangsprijs voor niet leden is 3 euro.
Limburgers: één volk door externe historische omstandigheden verdeeld over twee Europese landen?
Het Limburgs: de sappige, kleurrijke en zangerige eigen taal van het bronsgroen eikenhout, waarin de
bewoners van de beide Maaszijden “zich verstaan”? De Grensmaas: de blauw-groene band die de
beide gelijknamige provincies vanouds verbindt? Zijn dit gewoon feiten of zijn het romantische clichés
of strategische uitingen van een provincialistische profileringspolitiek? Koesteren de beide Limburgen
via de strategie van het “samen apart zijn” niet vooral elk hun Calimero-imago in eigen land? De talige
realiteit in de regio’s die zich sinds de herdenking van hun “175 jarige scheiding” als Oost- en West-
Limburg benoemen, rechtvaardigt het stellen van dergelijke vragen alleszins. Zowel inzake hun taalpolitieke
statuut als met betrekking tot hun maatschappelijke rol en aanzien, zijn er immers diepgaande
verschillen tussen de vanouds gebruikte spreektalen (aka‘dialecten’) in de beide Limburgen; verschillen
die bovendien de voorbije decennia zeker niet kleiner geworden zijn.
Is dat een vaststelling die alleen voor de talige situatie opgaat of kan de taal in deze misschien als één
onderdeel van een algemenere tendens gezien worden? Neemt de Interlimburgse verbondenheid dan
in het algemeen af? Of was die groot-Limburgse gedachte eigenlijk altijd al een regionaalpolitieke
mythe, die na 175 jaar dringend toe was aan een officieel kussymbool om ze in stand te kunnen houden?
Maaslanders kunnen zich, wonend langs een grens die geen scheidslijn genoemd mag worden,
door deze vragen extra aangesproken voelen. Meer dan alle andere Limburgers zijn zij misschien ook
op zoek naar een toekomstgerichte manier om met hun postmoderne gelaagde culturele identiteit om
te gaan.

In zijn lezing “Maaslandse dialecten tussen taalpolitiek en erfgoedbeleid” gaat dr. Rob Belemans,
stafmedewerker van FARO, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed en zelf als Maaslander grootgebracht,
op zoek naar antwoorden op bovenstaande vragen, die alles van doen hebben met het
spanningsveld tussen regionale, provinciale, Vlaamse, Belgisch/Nederlandse en Europese identiteit. Hij
doet dat op basis van zijn in 2009 gepubliceerde doctoraal proefschrift over de onevenwichtige en
historisch beladen manier waarop we in ons taalgebied omgaan met het verschijnsel taaldiversiteit.
01-02-2010 / Lezing over: de landweer en Graetheide
Het bestuur van de Heemkundevereniging Geleen nodigt u van harte uit voor een lezing door Guus
Peters over de landweer en Graetheide. Wanneer: dinsdag 9 februari vanaf 20.00 uur Locatie: Lokaliteit
Heemkundevereniging Geleen, Groenseykerstraat 30A, Geleen.
Guus Peters is streekhistoricus en verbonden als gids en bestuurslid aan het Streekmuseum de Schippers-beurs
te Elsloo. Hij is als streekhistoricus met name actief in de dorpen binnen de gemeente
Stein en het aan-grenzend Maasdal.
Over de lezing het volgende ter inleiding:
‘De landweer en Graetheide’
betreft de historische en landschappelijke samenhang en achtergrond van de landweren en de Graetheide.
Hoewel de nadruk ligt op het gebied dat zich uitstrekt van Elsloo t/m Nattenhoven, geeft het
gebruikte historisch kaartmateriaal en uitleg ook inzicht in de ontwikkeling van de landweren, heide,
wegen en aanpalende dorpen in het hele omringend gebied van de Graetheide.
01-02-2010 / Lezing: emeritus hoogleraar Fik Meijer
Dat onze streek zo rijk bedeeld is met Romeinse vondsten, is een gevolg van het Romeins Imperialisme.
Over dit onderwerp zal Fik Meijer (1942), de in binnen- en buitenland bekende emeritus hoogleraar
Oude Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, een voordracht houden voor De Kring De
Westelijke Mijnstreek van het Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap. De lezing vindt
plaats op dinsdag 23 februari om 19.30 uur in het Guliks Hoes (Ophoven 1 te Sittard) en is voor iedereen
toegankelijk. Van niet leden wordt een vrijwillige bijdrage gevraagd van 2 euro.
Het staat in bijna alle geschiedenisboeken vermeld: op 21 april 753 v. Chr. werd aan de oever van de
Tiber een kleine nederzetting gesticht, die de naam Rome kreeg. Dat was op zich niet zo’n bijzondere
gebeurtenis, er verrezen in die tijd in Italië wel meer stadjes. Wat niemand toen vermoedde, werd
later werkelijkheid. De stichting van Rome was het begin van een lange expansiegeschiedenis, waarin
de Romeinen zich met geweld een weg hebben gebaand naar de wereldheerschappij. Literaire auteurs
roepen het beeld op van onverschrokken soldaten die het ene na het andere land veroverden en er
vervolgens heer en meester waren. Imposante monumenten leggen getuigenis af van de zelfverheerlijking
van machtige heersers die hun prestaties voor het nageslacht wilden vastleggen. De Romeinen
waren trots op hun rijk, dat gestaag groeide en zich rond het begin van onze jaartelling uitstrekte van
de Atlantische Oceaan in het westen, de Rijn en de Donau in het noorden, de Eufraat in het oosten tot
de Sahara in het zuiden. Ze noemden hun rijk imperium, een term die is afgeleid van het Latijnse
werkwoord imperare, dat ‘heersen’ betekent, en gaven daarmee aan dat ze in hun rijk konden doen
en laten wat ze wilden.
In mijn lezing over het Romeinse imperialisme wil ik laten zien wat de Romeinen, en dan vooral de
senatoriale elite, die het initiatief nam om oorlogen te voeren, heeft bewogen om steeds opnieuw
geldverslindende militaire expedities uit te rusten, ook toen de negatieve gevolgen van de Romeinse
expansie voor de samenlevingen in Italië zichtbaar waren geworden. Werden ze bij toeval in steeds
grotere conflicten betrokken omdat ze werden uitgedaagd door gevaarlijke tegenstanders of hadden

de beleidsmakers een plan dat naar de wereldheerschappij leidde? Speciale aandacht besteed ik aan
de materiële en immateriële beloningen die de Romeinen kregen voor hun inspanningen.
Aanvankelijk veroverden de Romeinen alleen gebied in de mediterrane wereld, maar in de eerste
eeuw v.Chr. strekten zij hun handen ook uit naar het noorden. De veroveringen van Caesar in Gallië
vormen het bewijs dat de tijden veranderd waren en dat ze ook gebied wilden bezitten waarover ze
zich eerder denigrerend hadden uitgelaten. Omdat Caesar zelf verslag heeft gedaan van de gevechtshandelingen
beschikken we over een uniek document. Maar het blijft natuurlijk de vraag of Caesar
objectief verslag heeft gedaan van de strijd tegen zijn belangrijkste Gallische tegenstander, Vercingetorix,
of hem op een bepaalde manier heeft afgeschilderd om zijn eigen imago op te poetsen.
Toen de republiek had plaats gemaakt voor het principaat, waren veroveringen niet meer vanzelfsprekend.
Sommige keizers dachten in de geest van de republikeinse generaals nog wel aan vergroting
van het Romeinse grondgebied en aan persoonlijke roem en eer, andere zagen van veroveringen af
en beperkten zich tot een bescherming van de rijksgrenzen. Was dat een weloverwogen keuze of
werd deze beslissing ingegeven door de omstandigheden? Interessant is bovendien de vraag of de
Romeinen er in de eerste twee eeuwen van de keizertijd in zijn geslaagd al die overwonnenen definitief
voor zich te winnen. Of bleef het rijk een verzameling losse gewesten zonder samenhang en zonder
echte banden met Rome? Het antwoord is niet eenvoudig te geven, omdat er zowel aanwijzingen
zijn dat Romeinen en inwoners van de provincies in harmonie met elkaar hebben geleefd, als tekenen
van een sluimerend verzet dat regelmatig de kop opstak en tot massale opstanden leidde.
14-01-2010 / Lezing over de Molukse gemeenschap
In samenwerking met Biblionova, Sittards Verleden, het Stadsarchief Sittard-Geleen organiseert Museum
Het Domein op donderdag 21 januari een lezing over de Molukse gemeenschap. De voordracht in
Museum Het Domein zal om 19.30 aanvangen en is voor iedereen vrij toegankelijk.
De lezing is bedoeld als voorproefje voor een grote tentoonstelling over de Molukse Gemeenschap in
2011, waaraan de reeds genoemde organisaties zullen deelnemen.
Tijdens deze lezing zal Dominee Pelletimu aan het woord zijn. Hij zal spreken over de bijzondere band
tussen de Molukken en Nederland. De trouw van de Molukkers ten opzichte van de Nederlanders,
waarvan hun hulp tijdens de opbouw en pacificatie van Indonesië getuigd. Hij zal ook de veranderingen
voor de Molukkers door het uitroepen van de Republiek der Zuid-Molukken in beeld brengen.
Door deze ontwikkelingen kwamen de Molukkers uiteindelijk tijdelijk als KNIL soldaten naar Nederland.
Ze zouden slechts drie maanden in Nederland blijven, inmiddels zijn we 58 jaar verder. Tot slot
zal de Dominee de ontwikkeling van de Molukse Gemeenschap in Nederland laten zien. De eerste
generaties Molukkers kenden hun teleurstellingen, hun verlangens om terug te keren, hun verdriet en
hun woede. Ondanks dat, beseften ze ook dat ze hier in Nederland woonden en werkten en dus ook
hier proberen hun toekomst op te bouwen.
12-01-2010 / Lezing Hans Renes
De bekende historisch-geograaf dr. Hans Renes, verbonden aan de universiteit van Utrecht, verzorgt
op donderdag 28 januari een voordracht over de geschiedenis van het landschap in Limburg en het
moderne landschapsbeheer. Deze door LGOG Kring De Westelijke Mijnstreek georganiseerde lezing zal
plaats vinden in het Guliks Hoes en aanvangen om 19.30 uur. De lezing is voor iedereen toegankelijk.
Van niet leden wordt een vrijwillige bijdrage gevraagd van 2 euro.
Coriovallum, Botinachs, Schaveymont, Hasnidi, Grueles, Sancte Marien Rod, Helsen, Villara: deze kleine
selectie van plaatsnamen met een Romeinse, Merovingische, Frankische, en laatmiddeleeuwse
oorsprong geeft een impressie van de historische gelaagdheid van het Zuidlimburgse landschap. Generaties
mensen hebben dit gebied in een eeuwenlang samenspel met de natuurlijke gegevenheden
omgevormd tot een rijk cultuurlandschap, dat uniek is in Nederland. In dit cultuurlandschap hebben

de bewoners de geschiedenis geschreven van hun dagelijks leven. De historische gelaagdheid van het
Zuidlimburgse landschap is niet alleen van belang voor de historische geïnteresseerden, ook de belevingswaarde
voor de bewoners en de recreatief toeristische aantrekkelijkheid van Zuid-Limburg worden
er in belangrijke mate door bepaald. Verkavelingspatronen, ontsluitingsstructuren, bebouwing en
begroeiing van graften en heggen in onderlinge samenhang vormen hiervoor belangrijke aangrijpingspunten.
De toenemende bodemerosie en wateroverlast door verandering en verdwijning van
deze elementen laat zien dat het veronachtzamen van de historische dimensie in Zuid-Limburg niet
zonder gevolgen blijft. Inzicht in het verleden is voor het vormgeven van de toekomst, zoals dat in
streekplannen gebeurt, een belangrijke voorwaarde. Dit schreef oud Commissaris der Koningin in de
provincie Limburg dr. J. Kremers ter inleiding van het in 1988 verschenen boek ‘De geschiedenis van
het Zuidlimburgse cultuurlandschap’. De auteur van dit werk zal in zijn voordracht niet alleen ingaan
op de geschiedenis van het landschap in Limburg, met de nadruk op Zuid-Limburg, maar ook op het
moderne beheer van het historische landschap.
11-01-2010 / Woensdag 13 januari studiezaal gesloten
Woensdag 13 januari is de studiezaal gesloten. De medewerkers volgen die dag een cursus.
06-01-2010 / Archeologie dag in Museum Het Domein
Op zaterdag 30 januari 2010 is er een Regiodag Archeologie in Museum Het Domein in Sittard. Organisatie:
Archeologische Vereniging Limburg (AVL), Museum Het Domein en Werkgroep Archeologie
Sittard (WAS). De toegang is gratis. In verband met het aantal plaatsen dient men zich vooraf aan te
melden bij J.P. de Warrimont: 043-3645461(buiten werktijd) of j.p.warrimont@wxs.nl
Het programma ziet er als volgt uit:
10.00 - 10.10 uur. Ontvangst door Kitty Jansen/Conservator Het Domein.
10.10 - 10.45 uur. Resultaten archeologisch onderzoek Rodapark/Kloosterkwartier, door Marion
Aarts/Archeoloog Gemeente Sittard. De grootschalige binnenstadsplannen voor het centrum van Sittard
brengen grondverzet van grote omvang en diepte met zich mee, zoals de Oda-parking en de
Kloosterkwartier-parking. Alle werkzaamheden worden archeologisch begeleid. De werkzaamheden
hebben tot nieuwe inzichten geleid in de wordingsgeschiedenis van het landschap rond Sittard en de
rol die van de mens in dit landschap. In de lezing zal M. Aarts de voorlopige stand van het archeologisch
onderzoek presenteren. Daarbij wordt ingegaan op de wordingsgeschiedenis van het landschap,
met daarin vondsten uit het Neolithicum, de Metaaltijden, de Romeinse tijd en de Middeleeuwen.
10.45 - 11.20 uur. Een veldbrandoven in hartje Sittard, door Ries van Doorn/WAS. In Sittard zijn op
de binnenplaats van museum het Domein de bouwwerkzaamheden voor het nieuwe gemeentearchief
nog in volle gang. Tijdens het archeologisch onderzoek voorafgaand aan het uitschachten van de
voorziene archiefruimte worden in juni 2009 resten van een oude veldbrandoven gevonden. Ries van
Doorn zal aan de hand van een presentatie vondsten en vondstomstandigheden toelichten. Tevens
komen de historische aspecten van het steenbakken met veldbrandovens aan de orde.
11.20 - 11.50 uur. Pauze met koffie en vlaai.
11.50 - 12.25 uur. De Graetheide is Great! - provinciaal archeologisch aandachtsgebied Graetheide,
door Ivo van Wijk/Archol. Om de kloof te dichten tussen enerzijds de landschapsarcheologie en anderzijds
de archeologische praktijk van versplinterd onderzoek, is de Graetheide als provinciaal aandachtsgebied
aangewezen. De aandachtsgebieden zijn representatieve en relatief gave delen van de
verschillende Limburgse cultuurlandschappen met een groot potentieel aan archeologische waarden.
Ze zijn optimaal geschikt voor gebiedsgericht onderzoek met een landschapsarcheologische vraagstelling.
De Graetheide heeft een hoge verwachting voor de aanwezigheid van nederzettingen en grafvelden
van de Lineair Bandkeramische cultuur en andere archeologische perioden van middenneolithicum

tot late middeleeuwen in dit relatief gave lössgebied tussen Sittard, Geleen, Stein en Born. Samen met
de Faculteit Archeologie van de universiteit Leiden voert Archol gedurende twee jaar een oppervlaktekartering
in dit gebied uit om meer inzicht te krijgen in de bewoningsgeschiedenis van de Graetheide.
12.25 - 13.00 uur. Synthese opgraving Holtum-Noord: IJzertijd/laat-Romeins/Middeleeuwen, door
Annette Wagner/Archeo Media. Tijdens de aanleg van de N296 als ontsluitingsweg van het bedrijventerrein
Holtum–Noord is grootschalig archeologisch onderzoek verricht. Hierbij zijn nederzettingssporen
uit de vroege ijzertijd, de laat–Romeinse tijd en de volle en late middeleeuwen aangetroffen Vooral
de sporen uit de laat–Romeinse tijd waren bijzonder omdat uit deze periode in Nederland nog betrekkelijk
weinig vindplaatsen bekend zijn. De vondst van een haardvuur met daarin nog gave blokken
hout doet vermoeden dat de laat–Romeinse nederzetting halsoverkop is verlaten. De lezing zal ingaan
op de bewoningsgeschiedenis ter plaatse in relatie tot het toenmalige dynamische landschap.
Na afloop kan men gratis het Museum bezoeken.

2009
30-12-2009 / Vakwerkbouw
Vakwerkbouw is zeldzaam geworden, maar voor Zuid-Limburg nog steeds karakteristiek.
Coen Eggen, voormalig museumconservator, tentoonstellingsmaker, bouw- en cultuurhistoricus houdt
een presentatie over deze typische bouwstijl, waarin hij onder andere ingaat op de geschiedenis, de
constructie en de ontwikkeling van de vakwerkbouw in onze provincie. Georganiseerd in het kader van
de Limburgweek, die gesubsidieerd wordt door de provincie Limburg.
Wanneer: 27 januari 2010, aanvang 19.30 uur, einde 21.30 uur
Waar: BiblioNova Sittard, Broeksittarderweg 1, 6137 BH Sittard
Kosten: gratis voor zowel leden als niet-leden
Aanmelden kan telefonisch: 046-4510303, of via mail: klantenservice@biblionova.nl.
17-12-2009 / Minisymposium druk bezocht
Maandag 14 december waren ruim zeventig mensen aanwezig bij het minisymposium, dat het Stads-
en Regioarchief jaarlijks in samenwerking met de Federatie Historie Sittard-Geleen-Born organiseert.
Voorafgaand aan het symposium was er de uitreiking van de stoffelijke blijk van waardering, het zilveren
ezelsoortje aan de Zwentibolddichter(es) van 2009: Yvonne Hensgens.
Irma Lommen hield daarna een aandachtig en geboeid gehoor
aan hun stoel gekluisterd met een powerpointpresentatie over de
emigratie naar de Verenigde Staten van Amerika in de tweede
helft van de negentiende eeuw. De historische filmbeelden uit de
jaren dertig gaven een extra demensie aan haar voordracht. Na de
pauze werd de focus gericht op recentere gebeurtenissen en wel
de immigratie vanuit Hongarije en Polen vanuit de communistische
gebieden in de jaren vijftig en tachtig. De families Németh en
Renckens-Bankowska gaven een intiem kijkje in hun gevoelsleven
voor wat betreft hun relatie met deze landen, hetgeen door de
aanwezigen hogelijk werd gewaardeerd.
16-12-2009 / Dienstverlening gewaardeerd met een 7,8
Maandag 14 december zijn op een studiedag in Haarlem de resultaten bekend gemaakt van de Kwaliteitsmonitor
Dienstverlening Archieven 2009. Het Stadsarchief scoorde, gelijk aan het landelijk gemiddelde,
een 7,8.
De respondenten van de enquête, die van 21 september tot 30 oktober plaatsvond, noemden als sterke
punten de vriendelijkheid en de vakkundigheid van het studiezaalpersoneel. De waardering van de
webpagina lag in het algemeen iets onder het landelijk gemiddelde. De groep respondenten verschilde
op een aantal punten, zo was het percentage laaggeschoolden het dubbele van het landelijk gemiddelde
en het aantal vrouwen dat de vragenlijst heeft ingevuld lag beduidend onder het landelijk gemiddelde.

15-12-2009 / Gewijzigde openingstijden i.v.m. feestdagen
De studiezaal is 24 en 31 december gesloten in verband met de viering van respectievelijk kerst en
oudejaarsdag. Tussen kerst en oudejaarsdag, 28-30 december, is de studiezaal gewoon geopend.
09-12-2009 / Openstelling van de wandelroute ‘Zicht op Romeins Bicht’
Zaterdag 12 december 2009 wordt het jubileumjaar van de Heemkundevereniging ‘Bicht´ officieel
afgesloten met de openstelling van de wandelroute ‘Zicht op Romeins Bicht’.
De afsluiting van het jubeljaar met als thema ‘Zicht op Romeins Bicht’ betekent niet, dat daarmee het
Romeinse verleden van Grevenbicht en Obbicht volledig in beeld is gebracht. Integendeel, eens te
meer is gebleken dat vondsten, zoals de putrand, de Jupiterbeelden, de gouden muntschat, op en
rond “de Kempen” gedaan, slechts enkele, maar zeer belangrijke, stukjes zijn van de grote “Romeinse
puzzel”, waarvan de ontbrekende deeltjes in de naaste toekomst moeten worden gezocht. Daarmee
gehoor gevend aan de oproep van provinciaal archeoloog dr. W. Goossens, al in 1924 gedaan: “Herhaaldelijk
zijn reeds pogingen aangewend… om er opgravingen te verrichten… doch de geldmiddelen
ontbreken. Een aanvrage om Rijkssubsidie heeft nog geen succes gehad. Het is te hopen, dat de Regeering
de groote beteekenis van het onderzoek der Romeinsche resten te Grevenbicht en omgeving
zal inzien en…geldelijk zal ondersteunen”. De Heemkundevereniging “Bicht” zal zich blijven inzetten
om de ontbrekende puzzelstukjes op te sporen om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van het
Romeinse verleden van “Bicht”.
Tegen die achtergrond nodigen wij U graag uit aanwezig te zijn bij openstelling van de wandelroute
‘Zicht op Romeins Bicht’, die binnen het Voucherproject tot stand is gekomen.
Programma
Het programma van de afsluiting van het jubileumjaar en de openstelling van de wandelroute ‘Zicht
op Romeins Bicht’ ziet er als volgt uit:
18.45 uur: Ontvangst genodigden bij de Romeinse putrand, hoek Boulevard-Schoolstraat. 19.00
uur: Welkomstwoord door de voorzitter van de Heem-kundevereniging ‘Bicht’. 19.15 uur: Toespraak
door Wethouder Pieter Meekels, gevolgd door de onthulling van het tweede infozuiltje Aan de Greune
Paol. 19.30 uur: Afsluiting onthullingsbijeenkomst, waarna korte wan-deling naar Brasserie ‘Ónger de
Kestaanjeleboum’. 19.40 uur: Ontvangst met koffie en vlaai. 20.25 uur: Afsluiting officieel gedeelte
van de avond. 20.30 uur: Voortzetting met een bijeenkomst voor de leden van de Heemkundevereniging
‘Bicht’ en hun partners, o.m. met de huldiging van 4 jubilarissen: Chrit Deuss, Hub. Kitzen, Chrit
Pernot en Hermi Smeets. 22.00 uur: Afsluiting ledenavond.
03-12-2009 / Symposium over emigratie en immigratie
Op maandag 14 december zal in samenwerking met de Federatie Historie Sittard-Geleen-Born het
jaarlijkse minisymposium worden georganiseerd. Centraal zullen staan: de verkiezing van de Zwentibolddichter
2009, Landverhuizers uit de Westelijke Mijnstreek 1850-1900 en immigranten in Limburg.
Het symposium in de studiezaal zal duren van 19.30 uur tot ongeveer 21.45 uur.
Zoals inmiddels traditie, zal tijdens het symposium tevens de presentatie plaatsvinden van de nieuwe
Monografie uit het Land van Sittard, met de titel ‘Landverhuizers uit de Westelijke Mijnstreek 1850-
1900’. Dit boek is geschreven door Irma Lommen-Salden, die al vele jaren lang onderzoek heeft gedaan
naar met name de emigranten naar de VS van Amerika.
Bijzonder is dit jaar dat aan het begin van het minisymposium aandacht zal zijn voor de verkiezing van
de Zwentibolddichter Dit is een initiatief van het Historisch Jaarboek voor het Land van Zwentibold. De
titel Zwentibolddichter wordt dit jaar voor het eerst toegekend, en wel aan Yvonne Hensgens. Over
het hoe en waarom horen we meer deze avond.

In lijn met de presentatie van de monografie is het thema van het minisymposium dit jaar migratie.
Vóór de pauze zal Irma Lommen een tip van de sluier oplichten van wat ze in haar boek heeft beschreven.
Boeiende feiten met betrekking tot mensen die wellicht dichtbij of verder weg tot uw eigen
familie behoren, zullen aldus de revue passeren. Aan het einde van haar lezing zal het boek formeel
gepresenteerd worden, waarna in de pauze genoten kan worden van een drankje.
Ná de pauze wordt de andere kant van de medaille belicht. Hoe is het nu om vanuit elders naar Nederland
en specifieker naar Limburg te komen? Enkele mensen zijn bereid gevonden om hun ervaringen
hieromtrent met ons te delen. Het zijn Zosja Bankowska Renckens en haar dochter Karolina, en
Gàbor Neméth en zijn zoon Kris. Zosja is in de jaren tachtig in Polen getrouwd met een Nederlander
en met hem naar Nederland getrokken. Haar dochter Karolina studeert nu geschiedenis aan de Fontys
hogeschool te Sittard. Gàbor is in de jaren vijftig, kort na de opstand in Hongarije naar Nederland
gekomen en trouwde hier. In 1965 werd hij Nederlander. Zijn zoon Kris studeerde ook geschiedenis
aan de Fontys-hogeschool te Sittard. Hij is bij velen bekend als nieuwslezer en aldus een van de ‘gezichten’
van de omroep L1. We gaan van vader en zoon en moeder en dochter horen hoe het was om
hierheen te komen, wat hen dreef en hoe Pools of Hongaars ze nog zijn. Van de kinderen horen we of
zij nu ook nog Pools of Hongaars spreken, koken, zingen en denken of dat ze eerder Limburger én/of
Nederlander zijn…
Aansluitend zal er gelegenheid zijn voor discussie. Het minisymposium, dat als ieder jaar onder leiding
zal staan van voormalig rijksarchivaris Jo Jamar.
Ik mag u, mede namens de federatie en de stichtingen ‘Monografieën’ én ‘Historisch Jaarboek’ van
harte uitnodigen!
Peer Boselie Stads en Regio archivaris Sittard-Geleen
03-12-2009 / Dertigste jaarboek gepresenteerd
In een Sonderveranstaltung van de Anton-Heinen-
Volkshochschule van de Kreis Heinsberg is zaterdag
28 november in de nieuwe raadszaal van de gemeente
Selfkant te Tudderen het dertigste Historisch Jaarboek
voor het Land van Zwentibold gepresenteerd.
Aanleiding om voor deze locatie te kiezen was het feit
dat het jubileum van het jaarboek samenvalt met
twee jubilea op die plaats: de gemeente Selfkant bestaat
veertig jaar en zestig jaar geleden werd dit gebied
als Drostambt Tudderen bij Nederland gevoegd.
Dat laatste feit wordt uitvoerig gememoreerd in het
openingsartikel van het Historistisch Jaarboek, geschreven door Stads- en Regioarchivaris Peer Boselie.
Burgemeester Herbert Corsten bracht in zijn welkomstwoord naar voren dat de onderlinge verbondenheid
veel verder teruggaat dan die veertien jaren dat de Selfkant Nederlands gebied was. Zij was
er al vanaf de tijd van koning Zwentibold en het is pas sinds 1815, dat door dit gebied een grens is
getrokken.
Hoofdspreker op de bijeenkomst was de voormalig Gemeindedirektor van de Selfkant, de heer Josef
Laumen. Als ambtenaar van de Kreis is hij betrokken geweest in de gebeurtenissen rond het Drostambt
Tudderen. Hij verhaalde van het verzet tegen de overdracht aan Nederland en de inspanningen
om die weer ongedaan te maken.
Naast het Drostambt schenkt de extra dikke dertigste uitgave van het Historisch Jaarboek aandacht
aan:
• de plaatselijke benamingen Lindenheuvel, Leeuwerik en Paardestraat (Lei Limpens);

• de strijd van de Hoofdbank Beek tegen aan de Duitse Orde verleende vrijdom van belastingen
(Jacques Aussems);
• pestepidemieën in Sittard en omgeving (Louis Broekmeulen)
• Sittard in 1911, het jaar waarin het plattelandsstadje reageert op het binnendringende socialistische
gevaar (Piet Meijers)
• Bestuurders tijdens de tweede wereldoorlog: de situatie in Limburg en de houding van de
burgemeesters in onze streek (Paul Bronzwaer)
• gedichten van de Zwentibolddichter 2009 (Yvonne Hensgens)
• de eerste vijfendertig jaren van de in 1955 gestarte Volksuniversiteit Geleen (Jessy Arendsen)
• de teerteien rokken uit de collectie van Museum Het Domein (Kitty Jansen-Rompen)
• de in Grevenbicht herplaatste Romeinse putrand (Jean Knoors en Miel Jaspers)
Archeologische verslagen van Ries van Doorn over vondsten in Sittard en omgeving en van Wim Hendrix
over Stein en omgeving en de kroniek van gebeurtenissen in 2006 en 2007 completeren de jubileumuitgave,
die momenteel onder de abonnees wordt verspreid en in de betere boekwinkel te koop
ligt. Mocht u abonnee willen worden, neem dan contact op met penningmeester Cor Mathijssen, tel.
046-4519324 of via mail: lvz-pen@home.nl.
27-11-2009 / 833 affiches te bewonderen
We zijn er trots op het eerste gedeelte van de collectie affiches, 833 stuks, van de Drukkerij Kleinjans
& Oberndorff te kunnen presenteren op onze webpagina. Van liefst 21 plaatsen in de regio zijn er
affiches te zien betreffende evenementen, voetbal, muziek, toneel, politiek en nog veel meer. Het is
een eerste stap op weg naar uitbouw en verbetering van onze webpagina die de komende maanden
zal plaats vinden. Kijk verder: in zoeken in archieven; zoek in alles; affiches.
25-11-2009 / Voortgang bouw archiefbewaarplaats
De huisfotograaf van het Stadsarchief, Janny Houben, maakte 19 november bijgevoegde opnamen die
tonen hoe de muur tussen de tuin van Museum het Domein en de Begijnenhofstraat opnieuw wordt
opgetrokken en de basis wordt gelegd voor de verrijdbare stellingen in het nieuwe archiefdepot.

23-11-2009 / Lezing over geschiedenis DSM
Op donderdag 26 november zal prof.dr. Ernst Homburg een lezing verzorgen onder de titel: Van Vetkool
naar Zoetstof, DSM, een kat met zeven levens. De lezing, die georganiseerd is door HV Geleen en
Kring DWM van LGOG, is vrij toegankelijk. De voordracht zal plaatsvinden in de Kluis te Geleen en
vangt om 20.00 uur aan.
Prof.dr. Ernst Homburg is sinds september 1993 verbonden aan de Faculteit Cultuurwetenschappen
van de Universiteit Maastricht, vanaf 2002 als bijzonder hoogleraar wetenschap- en techniekgeschiedenis.
Hij was redacteur van de 13-delige serie Geschiedenis van de Techniek in Nederland (1990-
2003). In 2004 publiceerde hij een boek over de geschiedenis van DSM Agro (kunstmest).
Van Vetkool naar Zoetstof DSM, een kat met zeven levens
Reseach tussen vetkool naar zoetstof, zo heette een boek dat in 2000 over de geschiedenis van de
research bij DSM verscheen. Het is een mooie titel, niet alleen vanwege dat vet en dat zoet, maar
vooral omdat het in een notendop de enorme omschakeling laat zien van het kolenbedrijf Staatsmijnen
naar de geavanceerde chemische producent op het gebied van de levenswetenschappen en
hoogwaardige materialen, die DSM nu is.
Die omschakeling heeft zich in een aantal etappes voltrokken. Startend bij de eerste mijnzetel in 1902,
passeren achtereenvolgens de revue: de cokesovens (1917), de bouw van de eerste kunstmestfabriek
(1929), de productie van de nylongrondstof caprolactam (jaren ’50), de steeds grootschaliger productie
van plastics en de mijnsluiting (jaren ’60), de geleidelijke uitbouw richting biomedische producten
(vanaf 1980), culminerend in de aankoop van Gist-brocades (1998) en de vitamine-activiteiten van
Roche (2003), en in de afstoten van de plastics activiteiten aan Sabic (2002). Steeds zal daarbij de
vraag gesteld worden naar wat bleef en wat veranderde en, vooral, naar de redenen die aan het oppakken
en afstoten van activiteiten ten grondslag lagen. Vaak ging het niet zozeer om de ‘druk der
omstandigheden’, maar om duidelijke bedrijfspolitieke en –strategische keuzes.

06-11-2009 / Deksel op de bouwput
Op 4 november werd het nieuwe depot van het Stadsarchief van een plafond voorzien. Deze operatie
maakte de binnenstad voor een moment minder goed bereikbaar.

04-11-2009 / Bokkenrijderssymposium en expositie in Geleen
Heemkunde vereniging Geleen organiseert op zaterdag 21 november een bokkenrijderssymposium in
het gebouw van de vereniging, Theater Karroessèl, Groenseijkserstraat 30a te Geleen. Hiervoor zijn
een aantal deskundige sprekers uitgenodigd, die ieder één van de vele facetten van het fenomeen
bokkenrijders zullen belichten. De aanvang van het programma is om 10.00 uur. In dezelfde localiteit
wordt een expositie over de Bokkenrijders ingericht, die ook op zondag 22 november van 13.00 tot
17.00 uur te bezichtigen is tijdens de open dag van de vereniging.
Steeds meer mensen blijken geïnteresseerd te zijn in de historie van de zgn. bokkenrijders, die in de
18e eeuw de omgeving van de huidige Euregio onveilig maakten. In totaal zijn dit zeven groepen geweest.
Er zijn echter maar weinig historische onderwerpen, die zoveel verschillende opvattingen hebben
verwekt als die over de bokkenrijders. Daarom is het onderwerp ook buitengewoon interessant.
De Heemkundevereniging Geleen, die 30 jaar bestaat, organiseert samen met het welbekende Bokkenrijdersgenootschap
een symposium over dit onderwerp. Hiervoor zijn een aantal deskundige sprekers
uitgenodigd, die ieder één van de vele facetten zullen belichten en de toehoorders van interessante
informatie zullen voorzien.
- Jo Corstjens (historicus en auteur) zal de zeven Bokkenrijdersgroepen belichten en nader ingaan
op de rol van drossaard Clerx.
- Ad Hoogenboom (amateur-historicus) geeft een nadere toelichting op de Geleense Bokkenrijders.
- Mr. Th. J.van Rensch, (rechtshistoricus van het RHCL te Maastricht) zal ingaan op alternatieve
invalshoeken over dit onderwerp. -Francois van Gehuchten (auteur en bokkenrijdersdeskundige)
geeft een toelichting over welke lessen wij kunnen trekken uit het onderzoek naar Bokkenrijders.
- Peer Boselie, hoofd van het Stads- en regio-archief Sittard-Geleen heeft als onderwerp: De
bokkenrijders, een Euregionale bedreiging of kans? Uiteraard is er ook gelegenheid voor vragen
en discussie.
- Tussendoor zijn er een aantal muzikale intermezzo’s en die zullen worden ingevuld door enkele
leden van de bekende groep Carboon. Zij zullen een aantal liedjes van hun eerder uitgebrachte
cd “Bokkeriejers” ten gehore brengen.
Rondleiding en Open Dag Tijdens de lunch zal May Quadflieg het “Bokkenrijderslied” ten gehore brengen.
Na de lunch wordt er rondleiding gehouden door Lutterade en Oud-Geleen waar een aantal
plaatsen wordt bezocht die herinneren aan de Bokkenrijderstijd.
Het symposium wordt gehouden op zaterdag 21 november in het gebouw van de Heemkundevereniging
Geleen/Theater Karroessèl, Groenseijkserstraat 30a, 6161 GG Geleen. (volg de bruine borden
Heemkundever. Geleen). In dezelfde localiteit wordt een expositie over de Bokkenrijders ingericht, die
ook op zondag 22 november van 13.00 tot 17.00 uur te bezichtigen is tijdens de open dag van de
vereniging. De aanvang van het programma is om 10.00 uur. Vanaf 9.30 uur is ontvangst met koffie
en vla. Deelname kost slechts € 7,50, waarbij vla en 2 keer koffie is inbegrepen. Informatie vindt u
ook op www.bokkenrijders.com en www.heemkunde-geleen.nl.
30-10-2009 / Beeldverslag OAD 2009
Voor een beeldverslag van de zeer geslaagde Open Archieven Dag 2009.

19-10-2009 / Nieuw licht op de oudste geschiedenis van Sittard
Marion Aarts, archeoloog van Sittard-Geleen, presenteert op donderdag 22 oktober tijdens een lezing
voor het LGOG Kring DWM de voorlopige resultaten van het archeologisch onderzoek dat is uitgevoerd
voor de projecten Odaparking en de ondergrondse parkeergarage van het Kloosterkwartier. De resultaten
van het onderzoek werpen een nieuw licht op de oudste geschiedenis van Sittard. De lezing die
om 19.30 uur van start gaat in het Guliks Hoes is voor iedereen vrij toegankelijk.
19-10-2009 / Met de Lemborgh naar Oud-Urmond
Heemkunde vereniging de Lemborgh bezoekt op zondag 15 november Oud-Urmond. Voor deelname
aan deze excursie.
Wij nodigen u uit om deel te nemen aan een bijzonder interessant bezoek aan Oud-Urmond op zondag
15 november onder leiding van Jean Knoors.
Het programma ziet er uit als volgt:
13.30 uur: Bijeenkomst aan de sporthal/bibliotheek, Raadhuisstraat 64 Urmond (Gelegenheid tot parkeren)
13.40 uur: Begin wandeling
14.30 uur: Koffie en vlaai op een uniek plekje in Oud-Urmond.
15.00 uur: Vervolg wandeling.
ca 15.45 uur: Afsluiting van de wandeling.
Voor de koffie en vlaai vragen we u een bijdrage van € 3,50, te betalen tijdens de koffiepauze.

Aanmelden voor deze excursie is verplicht en is mogelijk van 1 tot 8 november bij: Marijke Geilen
Telefoon: 046-4520182 e-mail: marijke.geilen@home.nl per post: Heerlenerweg 44 6132CN Sittard
Bestuur heemkunde vereniging De Lemborgh
12-10-2009 / Open Archieven Dag en uw verhaal over de oorlog
Tijdens de Open Archieven Dag op zaterdag 17 oktober, aanvang 11 uur, heeft u de gelegenheid om
uw verhaal over de oorlog te laten vastleggen.
Door het verstrijken van de jaren kunnen steeds minder mensen uit eigen ervaring vertellen hoe zij de
oorlogsjaren en de bevrijding hebben beleefd. Hun persoonlijke verhalen, die de gebeurtenissen extra
kleur geven, dreigen daardoor langzaam van het toneel te verdwijnen. Om te voorkomen dat deze
persoonlijke verhalen verloren gaan, worden ze vastgelegd. Een enthousiaste groep vrijwilligers vanuit
de dodenherdenkingscomités binnen de gemeente Sittard-Geleen, ondersteund door het stadsarchief,
is met dictafoons op pad om getuigenverslagen op te nemen. Opvallend is hoe gedetailleerd mensen
zich nog de gebeurtenissen uit die periode kunnen herinneren, zelfs na 65 jaar. Het ooggetuigenproject
loopt door tot de landelijke herdenking op 5 mei 2010. Dan worden de naar verwachting vele
tientallen opnames aangeboden aan de burgemeester en vervolgens aan het stadsarchief, waar ze
zullen worden bewaard voor jongere generaties.
Tijdens de Open Archieven Dag heeft u de gelegenheid om in contact te komen met de mensen achter
het ooggetuigenproject en uw verhaal te laten vastleggen.
07-10-2009 / Open Archieven Dag, 17 oktober
Het thema van de Open Archieven Dag 2009 is ‘oorlog & vrede’. Rondom dit thema is een gevarieerd
programma samengesteld. Wethouder Berry van Rijswijk opent om 11.00 uur de dag. Er zijn rondleidingen
door het archiefdepot, aansprekende archiefbescheiden worden tentoongesteld, er zijn veel
fotos en films te zien en er worden 6 lezingen verzorgd die betrekking hebben op het thema.
Zes lezingen
Aansluitend aan de opening zal Stadsarchivaris Peer Boselie spreken over de vervolging van joden in
Born in 1309. Geschiedenis docent Jo Beckers zal vanaf 11.45 uur een voordracht verzorgen over de
inkwartiering van soldaten in het Sittard van 1636. Om 12.30 uur start plaatsvervangend Stadsarchivaris
Peter Schulpen een lezing die de verwoesting van Sittard (1677) in breder historisch perspectief
plaatst. Gidi Verheijen, schrijver van de prachtige uitgave ‘het Radiotoestel in de Tweede Wereldoorlog’
zal vanaf 13.30 uur spreken over dit thema en daarbij inzoomen op de situatie in de Westelijke
Mijnstreek. De historicus Markus Conen verzorgt vanaf 14.30 uur een voordracht over het drostambt
Tüdderen dat na de Tweede Wereldoorlog aan Nederland werd toegevoegd.
07-10-2009 / Fietsen en wandelen in de week van de geschiedenis
Van 17 oktober tot 25 oktober vindt de week van de geschiedenis plaats. Het thema van de week is
‘oorlog & vrede’. De vereniging ‘Sittards Verleden’ heeft in dit kader een fiets en een wandeltocht uitgezet.
Met de fiets op oorlogspad
In het kader van de Week van de Geschiedenis (17 t/m 25 oktober 2009) biedt de Vereniging ‘Sittards
Verleden’ een fietstocht en een wandeling aan:
‘Met de fiets op oorlogspad’, een fietstocht langs monumenten van oorlog en vrede in en rond de
gemeente Sittard-Geleen. De tocht is ca. 40 km lang en kan op eigen gelegenheid gereden worden.
De fietstocht begint bij het oorlogsmonument op de Markt in Sittard en gaat vervolgens de grens over,

ichting Selfkant. Zestig jaar geleden werd dit gebied door Nederland geannexeerd waardoor oorlog
en vrede aan beide zijden van de grens heel anders werden ervaren. De route vervolgt langs het
Franse Kerkhof bij Limbricht via Born naar Geleen waar op diverse plaatsen herinneringen aan de
Tweede Wereldoorlog te zien zijn. Via Munstergeleen gaat de route vervolgens langs enkele gedenkwaardige
plekken terug naar Sittard.
‘Een wandeling door de schootsvelden en over de wallen van de vestingstad Sittard’ met een bezoek
aan het interieur van Fort Sanderbout, zowel op zaterdag 24 als op zondag 25 oktober, vertrek om
14.00 uur vanaf Museum Het Domein. Sittard bezit een omwalling die nog voor driekwart intact is. De
wandeling begint waar de oorspronkelijke vestingwerken het meest herkenbaar zijn en gaat via de
oudste volkstuinen van Nederland, door en langs een aantal kloostertuinen over de wal naar het
stadsdeel, waar de omwalling verdwenen is. Tijdens de wandeling zal ook het interieur van Fort Sanderbout
bezichtigd worden. Deze wandeling kan ook op eigen gelegenheid gelopen worden (zonder
interieur Fort Sanderbout). Via www.historiesittard-geleen-born.nl/vsv zijn de routebeschrijvingen
te downloaden op prikbord’.
14-09-2009 / Lezing 1940-1945: Bestuurders tussen hamer en aambeeld
In het kader van 65 jarige bevrijding van de regio De Westelijke Mijnstreek nodigen we u van harte
uit voor een lezing over het lokaal bestuur tijdens de bezettingstijd 1940-1944. Spreker zal zijn dr.
Paul Bronzwaer, die in mei 2009 op dit onderwerp is gepromoveerd. Wanneer: vrijdag 18 september
van 19:30 tot 21:30 uur. Locatie: Stadsarchief Sittard-Geleen, Kasteelhof 3 te Born. Over de lezing het
volgende ter inleiding:
In de lezing behandelt de spreker, in drie delen, de problematiek waar de bestuurders na de Duitse
inval in mei 1940 op landelijk, provinciaal en lokaal niveau mee werden geconfronteerd. De regering
had bestuurders en bestuursambtenaren als aanwijzing gegeven dat zij in geval van een vijandelijke
bezetting hun post niet mochten verlaten. Dit om chaos en ontwrichting bij de bevolking te voorkomen.
Deze problematiek speelde op alle bestuursniveaus.
Spreker zal uit de doeken doen hoe de bestuursverhoudingen op nationaal niveau waren. Enerzijds
was er het Duitse bezettingsbestuur dat vanaf het begin duidelijk maakte dat het de dienst uitmaakte.
Het vaardigde verordeningen uit, die de Nederlandse bestuursambtenaren dienden uit te voeren. De
Nederlandse regering was naar Engeland uitgeweken en de hoogste ambtenaren van de departementen
– de secretarissen-generaal – waren de hoogste Nederlandse bestuurders. Hoe ontwikkelde zich
de verhouding tussen rijksambtenaren en bezetter?
Het tweede deel van de lezing behandelt het bestuur op provinciaal niveau. De vaderlandsgetrouwe
en anti-Duitsgezinde Commissaris der Koningin in Limburg, ‘gouverneur’ Van Sonsbeeck, werd op een
schandelijke wijze abrupt ontslagen in februari 1941 en nog diezelfde dag opgevolgd door de felle
nationaal-socialist Max graaf de Marchant et d’Ansembourg. Tevens had de hoogste Duitse gezagsdrager,
rijkscommissaris Seyss-Inquart, al in juli 1940 een speciale gevolmachtigde voor de provincie
Limburg aangesteld, die controle moest uitoefenen op provincie- en gemeentebesturen. Toen
d’Ansembourg eenmaal was aangetreden, was het hek van de dam en ging de nazificering van het
bestuur van Limburg versneld in haar werk.
In het derde deel van zijn lezing gaat de spreker uitvoerig in op de gedrags- en handelwijze van de
burgemeesters in de Westelijke Mijnstreek. Naar aanleiding van een bepaalde antidemocratische bestuursmaatregel
van de rijkscommissaris nam een aantal van hen ontslag, terwijl anderen zeer welbewust
aanbleven om ‘te redden wat er nog te redden viel’. Dat leidde tot zeer merkwaardige situaties.
Degenen die ontslag namen, werden door NSB-ers opgevolgd.
Tot slot zal de spreker een aantal conclusies trekken.

14-09-2009 / Tentoonstelling WO2 in Beeld
Van 14 t/m 30 september is de door het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie samengestelde
reizende tentoonstelling WO2 in Beeld tijdens de kantooruren te zien zijn in de studiezaal van
het Stadsarchief Sittard-Geleen. De tentoonstelling laat een gevarieerde, representatieve selectie van
foto’s en affiches uit deze periode zien. Via een speciale PC kan de Beeldbank WO2 worden geraadpleegd.
De tentoonstelling is gratis toegankelijk.
04-09-2009 / Openstellingen OMD Sittard-Geleen
Tijdens de Open Monumenten dagen, 12 en 13 september, zijn er binnen de gemeente Sittard-Geleen
diverse monumenten te bezichtigen en staan er verschillende activiteiten op het programma.
Openstellingen Open Monumenten Dagen 12 en 13 september 2009
Born - Het Kasteelpark (Kasteelpark 38, Born) is geopend op 12 september van 10.00 tot 18.00 uur
en is deze dag gratis toegankelijk. In het dierenpark is het multimediale tijdvenster van kasteel Born
te bekijken. Op 13 september is het kasteelpark eveneens geopend, maar tegen betaling. - De voormalige
tiendschuur van kasteel Born (Kasteelhof 3, Born) is geopend 12 september van 14.00 tot
17.00 uur. Het gebouw doet tegenwoordig dienst als studiezaal van het Stadsarchief. Om 15.00 uur
voeren Gegam Soghomonyan en Ruud Horrichs het cabaretstuk PISCIS op. De uitvoering wordt om
20.00 uur herhaald. De zeventiende-eeuwse ruïne van Kasteel Born kan zowel vanuit het kasteelpark
als vanaf de binnenplaats van de kasteelhoeve bekeken worden.
Geleen - Het lokaal van de Heemkunde Vereniging Geleen (Groenseykersstraat 30a, Geleen) is op 12
september geopend van 10.00 tot 16.00 uur. Te bezichtigen is de expositie: De bevrijding Zuid-
Limburg. - H.H. Marcellinus en Petruskerk (Leursstraat 1, Geleen) is geopend op 13 september van
11.00 tot 17.00 uur. Te bewonderen zijn de kunstschatten van de kerk en er bestaat de mogelijk om
onder begeleiding de toren te bezichtigen.
Grevenbicht - De Protestantse kerk (Heilige Kruisstraat 30, Grevenbicht) is geopend 12 september
van 11.00 tot 17.00 uur. Er is een kleine expositie van bijzondere voorwerpen van de Protestantse
Kerk, waaronder het avondmaalszilver.
Limbricht - Kasteel Limbricht (Allee 1, Limbricht) is geopend 13 september van 13.00 tot 17.00 uur.
Tegen een vergoeding van € 1,50 voor volwassen en € 1,00 voor kinderen verzorgen deskundige gidsen
op geregelde tijden rondleidingen door het gebouw, dat bij hoge uitzondering toegankelijk is. -
Het Salvius Kerkje (Allee 1, Limbricht) is geopend 13 september van 11.00 tot 17.00 uur. Ter plaatse
geeft een gids toelichting op de bouwgeschiedenis van het kerkje en zijn middeleeuwse gewelfschilderingen.
- Kasteel Grasbroek (Bornerweg 33, Limbricht) is geopend 13 september van 13.00 tot 17.00
uur. Natuurmonumenten organiseert een wandeltocht vanaf kasteel Grasbroek naar kasteel(park)
Born.
Munstergeleen - Pater Karelkapel en hoeve (Pater Karelweg 1, Munstergeleen) is geopend 12 en 13
september.
Schipperskerk - De voormalige Schipperskerk is geopend 12 september van 10.00 tot 17.00 uur en
13 september van 10.00 tot 15.00 uur. In het gebouw, dat tegenwoordig een culturele bestemming
heeft als centrum voor bloemsierkunst en kleinkunstactiviteiten, is o.a. het glas-in-lood raamwerk te
bewonderen.
Sittard - STADSLAB (Leyenbroekerweg 105a, Sittard) is geopend 13 september van 13.00 tot 17.00
uur. - Ophovener Molen (Molenweg 56, Sittard) is geopend 12 en13 september van 14.00 tot 17.00
uur. In het gebouw is een kunstexpositie en er is te zien hoe de watermolen groene stroom opwekt. -
Pomphuisje Sittard (Bergerweg 29, Sittard ) is geopend 12 en 13 september van 14.00 tot 17.00 uur.
In het restauratieatelier zijn diverse presentaties. Dit jaar wordt speciaal aandacht geschonken aan de
restauratie van de Rothemer molen, waaraan het bedrijf momenteel werkt. - H. Hart kerk van Overhoven,
(Geldersestraat 37, Sittard) is geopend 12 september van 10.00 tot 16.00 uur en 13 septem-

er van 12.30 tot 17.00 uur. De pas gerestaureerde kerk is te bezichtigen. - Verder zijn als ieder jaar
op beide dagen de meeste van de historische kerken in de binnenstad van Sittard open. Hierbij zijn de
oudste koorbanken van Nederland in de grote kerk, de unieke lambrisering in de Michielskerk en Nederlands
eerste basiliek aan de Oude Markt zeker hoogtepunten. - Museum het Domein (Kapittelstraat
6, Sittard) is in het kader van de open monumenten dagen 12 en 13 september gratis te bezoeken.
04-09-2009 / Uitgave prentbriefkaarten Sittard-Geleen
Het thema van de Open Monumentendagen 2009 op zaterdag 12 en zondag 13 september is Op de
kaart. Het Open Monumentendag comité van Sittard-Geleen heeft ingespeeld op dit thema door een
set van 30 prentbriefkaarten van de oude kernen van de gemeente Sittard-Geleen (her) uit te geven.
Als van een oude kern geen oude prentbriefkaart met plaatsvermelding voorhanden was is ervoor
gekozen om een nieuwe kaart te ontwerpen. Drie prentbriefkaarten zijn getekend door de winnaars
van de in de maanden juli/augustus georganiseerde tekenwedstrijd Sittard-Geleen op de kaart.
De set van 30 prentbriefkaarten is al vanaf 7 september te koop bij de lokale boekhandelaren, de VVV
locaties in Sittard en Geleen, de studiezaal van het Stadsarchief Sittard-Geleen te Born en bij Museum
Het Domein in Sittard voor maar 2 euro.
In een begeleidend boekwerkje, dat in het kader van Open Monumenten Dag gratis ter beschikking
wordt gesteld is nadere informatie te vinden over de prentbriefkaarten. Op 12 en 13 september zijn
kaarten en brochure ook te verkrijgen bij de verschillende monumenten die deze dag hun deuren
opstellen voor bezoekers.
28-08-2009 / ‘Laagste punt’ ondergrondse archiefbewaarplaats bereikt
In de tuin van Museum het Domein wordt een geheel ondergrondse archiefbewaarplaats voor het
Regionaal Historisch Centrum gerealiseerd. De bouw is goed op dreef. Vanaf volgende week zullen de
voorbereidingen starten voor het storten van het beton van de keldervloer. Dat betekent dat het
‘diepste punt’ is bereikt.
"In de afgelopen maanden is er vanzelfsprekend voor zowel omwonenden als voor Museum Het Domein
in mindere of meerdere mate overlast geweest. We zijn dan ook blij te kunnen melden dat het
ergste achter de rug lijkt. We willen dat feit niet zomaar voorbij laten gaan”, aldus wethouder Berry
van Rijswijk (Cultuur). Op maandag 31 augustus om 13.30 uur vindt er daarom een kort feestelijk
moment plaats om het bereiken van het ‘diepste punt’ te vieren.
De bewaarplaats komt onder de grond te liggen en zal na de bouw niet meer zichtbaar zijn. De tuin
van Museum Het Domein wordt dan ook weer in oude staat hersteld. In de archiefbewaarplaats worden
de archieven van de (voorgangers van) de gemeenten Sittard-Geleen, Stein, Beek en Schinnen
bewaard. In de bewaarplaats zullen moderne technieken zorgen voor een eeuwenlang veilig behoud
van het materiaal, volgens de eisen van de archiefwet. Er zal ruimte zijn voor ongeveer 5 strekkende
kilometer archiefmateriaal, waarvan de oudste (perkamenten) archivalia dateren uit de 13e eeuw.
25-08-2009 / Theresia Spanjaard overleden
Juffrouw Theresia Spanjaard, ‘Peettante’ van het Stadsarchief Sittard-Geleen is overleden. Geboren op
6 december 1913 aan de Rijksweg Noord aan de rand van het landelijke Overhoven, dat op het punt
stond zich te gaan ontwikkelen tot de Sittardse woon- en industriewijk die het nu is, was Juffrouw
Spanjaard al jong betrokken bij deze gemeenschap in beweging.
Als lid van het Jeugdkoor De Wielewalen zong ze geld bij elkaar voor de bouw van de H. Hartkerk. Ze
bleef betrokken bij de parochie, ook toen ze ging studeren voor onderwijzeres en na het behalen van
haar diploma in 1934 elders aan de slag ging. Haar hartenwens om in Overhoven les te mogen geven

ging in 1941 in vervulling. Juffrouw was een eretitel voor Theresia, een bijna adellijke, nobele levensplicht.
Decennia lang heeft ze de jeugd van Overhoven geïnspireerd het beste uit zichzelf te halen.
Velen zullen met genoegen terugdenken aan haar aandacht en oprechte belangstelling voor hun persoonlijke
belevenissen.
Als Wielewaal kwam Theresia in nauw contact met Pater Jac. Schreurs.
Er groeide een band, die niet meer verbroken zou worden. Niet toen de
pater in 1937 van zijn parochiële activiteiten werd vrijgesteld om zich
geheel aan het schrijven en dichten te wijden en hij Overhoven verliet.
Zelfs niet toen hij in 1966 overleed. Theresia was zijn particuliere secretaresse,
zijn chauffeur, maar bovenal zijn klankbord. Zij was lid van zijn
familie en welkome gast in de kring van zijn kunstvrienden. Zij was de
aangewezen persoon om zijn literaire nalatenschap te beheren. Zij liet
de dichter voortleven in een biografie en door postuum in eigen beheer
gedichtenbundels uit te geven. Voor de illustraties kon zij een beroep
doen op Charles Eijck. Maar er zou ook een standbeeld komen in Overhoven,
gepaard gaande met een grote tentoonstelling. Haar herinneringen
aan de Parochie Overhoven stelde ze in 1972 al op schrift en in
2005 verscheen er een heruitgave van haar "Rode Boekje": 50 Jaar M.S.C. Overhoven 1922-1972.
Theresia besefte dat de nalatenschap moest blijven voortbestaan voor de gemeenschap en niet in
particuliere handen kon blijven. Zij droeg deze over aan het Stadsarchief Sittard-Geleen, maar dit
betekende niet het einde van haar zorg ervoor. Zij nam het archief als instelling gewoon op in haar
zorg. Het is om die reden dat Stadsarchivaris Peer Boselie haar bij haar negentigste verjaardag, 6
december 2003, de Eretitel ‘Peettante van het Stadsarchief’ verleende, welke zij zeer serieus opnam.
Haar sterke persoonlijkheid moest de laatste jaren steeds meer prijsgeven aan haar slijtend lichaam,
maar haar geest bleef helder. Ze overleed maandag 24 augustus 2009. Het Stadsarchief zal haar in
warme herinnering houden.
25-08-2009 / Lemborgh naar Sint Gerlach
Op zondag 6 september 2009 brengt Heemkundevereniging Lemborgh een bezoek aan de Sint Gerlach
kerk en haar schatkamer in Valkenburg-Houthem. De rondleiding begint om 14.00 u. en zal 1,5 à
2 uur duren. Aansluitend staat de koffie en vlaai gereed in Château St. Gerlach. (adres: Joseph Corneli
Allée 1, 6301 KK Valkenburg aan de Geul) Eventueel is er nog gelegenheid voor een wandeling door
de beeldentuin.
De kerk heeft een prachtige website (http://www.st-gerlach.nl/) en vermeldt o.a.:
“Na een restauratie van 12,5 jaar, is onze achttiende-eeuwse kerk weer in volle glorie te bezichtigen.
Deze kerk is een van de weinige originele barokkerken in Nederland en behoort tot de top 100 monumenten
van Nederland. Wie dit kerkgebouw betreedt, wordt overweldigd door illusionistische wand-
en gewelfschilderingen in barokstijl, een unicum in Nederland. Ze zijn in frescotechniek uitgevoerd
door de uit Regensburg (Beieren) afkomstige schilder Johann Adam Schöpff en vertellen het levensverhaal
van Gerlach, die in de twaalfde eeuw op deze plek woonde. Gerlach was een ridder, die zijn
harnas verruilde voor het boetekleed en als kluizenaar in een holle eikeboom ging wonen. Hij stelde
zijn leven in dienst van gebed en prediking. Al kort na zijn overlijden werd hij als heilige vereerd en in
1201 werd bij zijn graf een klooster gesticht. Er werden wonderen aan hem toegeschreven, zodat
Houthem zich ontwikkelde tot een in de verre omstreken bekend bedevaartsoord. Tot op de dag van
vandaag, bezoeken pelgrims Gerlachs tombe, onder andere om er geneeskrachtig zand op te rapen
ter bescherming van have en goed. “
De kosten voor deelname aan deze activiteit bedragen € 3,50 p.p. voor leden en € 7,50 voor nietleden
Aanmelden kan tot 23 augustus 2009 bij Els Hendriks, ofwel telefonisch 046-4514844 of via
mail: fjahendriks@home.nl

31-07-2009 / Bouw archiefbewaarplaats goed op schema
Omdat de huidige archiefbewaarplaatsen niet meer aan de wettelijk norm voldoen en te weinig capaciteit
herbergen, stemde het college op 11 november 2008 in met de bouw van een nieuwe archiefbewaarplaats.
Acht maanden verder ligt de bouw van het depot in de binnentuin van het Museum Het
Domein goed op schema. De raad keurde in februari 2009 het budget voor de bouw goed. Voor aanvang
van en tijdens de bouwwerkzaamheden heeft op geregelde tijden overleg plaatsgevonden met
de omwonenden. Op 5 maart werd de bouwvergunning verleend, op 1 april werd het bouwterrein
ingericht en op 1 mei startte het archeologisch onderzoek dat tijdens de graafwerkzaamheden plaats
vond. Voor de bouwvak werden de scheidingswanden versterkt (zie foto). Na de bouwvakvakantie
wordt begonnen met het storten van beton.
09-07-2009 / Tekenwedstrijd: 'Sittard-Geleen op de kaart'
Open Monumentendag 2009, dit jaar op 12 september, heeft als thema ‘Op de kaart’. Het comité
Open Monumentendag Sittard-Geleen speelt in op dit thema door oude prentbriefkaarten van de kernen
van de gemeente opnieuw uit te geven. Belangstelling voor monumenten kan niet vroeg genoeg
beginnen. Om de jeugd de ogen te openen voor het cultureel erfgoed is een tekenwedstrijd georganiseerd.
Uit de inzendingen zullen er twee worden geselecteerd om in de vorm van een prentbriefkaart
in druk te verschijnen; de makers worden beloond met een cadeaubon van 50 euro.

Het comité Open Monumentendag Sittard-Geleen heeft besloten in het kader van het landelijke thema
‘op de kaart’ prentbriefkaarten met oude stads- en dorpsgezichten van de kernen binnen de gemeente
opnieuw uit te geven. Een begeleidend boekje zal de kaarten nader toelichten. Twee prentbriefkaarten
zullen worden vervaardigd van inzendingen van de tekenwedstrijd.
Tekenwedstrijd
De wedstrijdvoorwaarden zijn:
- De tekenwedstrijd richt zich op de twee leeftijdsgroepen: tot 11 jaar en van 11 tot en met 18 jaar.
- De tekening moet verband houden met een monument of monumenten binnen de gemeente Sittard-
Geleen.
- De maximale grootte van de tekening is A4. Bedenk dat de tekening misschien gedrukt zal worden in
prentbriefkaartformaat: 10 x 15 centimeter.
- Vermeld bij de tekening je naam, adres, telefoonnummer, e-mail en leeftijd.
- Lever de tekening vóór zaterdag 8 augustus in bij de receptie van het gemeentehuis in Sittard, Geleen
of Born of bij het VVV kantoor te Sittard onder vermelding van ‘comité Open Monumentendag
Sittard-Geleen’.
- Eind augustus krijgen de prijswinnaars een uitnodiging om op 4 september hun cadeaubon van 50
euro in ontvangst te nemen tijdens een feestelijke bijeenkomst in het gemeentehuis te Geleen.
Voor nadere informatie mail peter.schulpen@sittard-geleen.nl
16-06-2009 / Lezing oud burgemeester Jacques Tonnaer
Oud burgemeester van Sittard Jacques Tonnaer verzorgt op donderdag 25 juni voor Kring De Westelijke
Mijnstreek van LGOG een lezing over partijpolitieke ontwikkelingen in Nederland en Limburg tijdens
de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. De lezing sluit aan bij de tentoonstelling ‘Onderstroom
1. Want er komen andere tijden …’, die op 13 juni in Museum Het Domein van start is gegaan.
Deze expositie vertelt het verhaal van de jaren zestig in de Westelijke Mijnstreek. De lezing die om
19:30 uur begint in het Domein is voor iedereen vrij toegankelijk. Aansluitend aan de lezing kan de
genoemde tentoonstelling gratis worden bezichtigd.
De in 1932 geboren Jacques Tonnaer was lid van de K.V.P. tot aan het ontstaan van de P.P.R. (Politieke
Partij Radicalen) in het voorjaar van 1968. Hij was mede-oprichter en later voorzitter van deze
nieuwe partij. In 1975 werd hij de eerste progressieve burgemeester van Sittard.

In zijn voordracht zal de spreker in hoofdlijnen schetsen hoe de vooroorlogse verhoudingen zich na
1945 herstelden, er vervolgens tot midden jaren zestig sprake was van stabiele politieke verhoudingen
waarna een periode volgde van grote politieke veranderingen. Als ooggetuige van en deelnemer aan
de partijpolitieke ontwikkelingen in de jaren zestig en zeventig zal Jacques Tonnaer ons ook een kijkje
geven in de politieke keuken van die tijd.
15-06-2009 / Opendag museum Etzenraderhoeve te Schinnen
Op zondag 28 juni a.s. organiseert de Vereniging Historie Schinnen wederom een Open Dag. U bent
van 11:00 tot 16:00 uur van harte welkom in het museum “Etzenraderhoeve” Etzenrade 1 te Etzenrade-Jabeek.
In het museum Etzenraderhoeve worden talrijke landbouw- en ambachtswerktuigen en
gebruiksartikelen die in deze regio in de periode 1850-1950 gebruikt werden tentoongesteld. Voor de
prijs van € 1,00 kunt u tevens genieten van een heerlijke kop koffie/thee met knapkoek.
03-06-2009 / Met Lemborgh naar Brussel
Heemkunde Vereniging de Lemborgh gaat op zaterdag 13 juni naar Brussel. Belangstellenden kunnen
zich nog aanmelden.
Het programma ziet er als volgt uit:
08.00 uur Vertrek vanaf het Burg. Coonenplein te Limbricht. ±09.45 uur Aankomst in Brussel; 10.00 –
12.30 uur Art Nouveau-tocht per bus door Brussel o.l.v. deskundige gids; vanaf ± 12.30 uur Vrij te
besteden middag. In de bus ontvangt u nog een plattegrond van Brussel met daarop aangegeven een
aantal interessante bezienswaardigheden van de stad.
U kunt ook zelf informatie over Brussel vinden via www.ebru.be
Exact 17.45 uur Vertrek richting Limbricht vanaf Centraal Station ± 19.30 uur Aankomst in Limbricht.
We vragen u om uw aanmelding voor deelname zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk voor 10 juni te
doen. Dit kan:
- schriftelijk met behulp van onderstaand strookje. U kunt het strookje sturen naar : Mevr. Els Hendriks,
Bentinckstr. 15, 6141 BA Limbricht via e-mail: fjahendriks@home.nl met vermelding van
adres en telefoonnummer van elke deelnemer
- telefonisch bij Mevr. Els Hendriks onder nr. 046 – 4514844 na 18.00 uur.
Bij meer dan 49 aanmeldingen geldt de volgorde van aanmelding.
Deelname kost voor leden € 25,= en voor niet leden € 30,=. Wij vragen u dit bedrag z.s.m. over te
maken op rekeningnummer 5856307 t.n.v. Heemkundevereniging “de Lemborgh” te Limbricht o.v.v.
excursie 13 juni Brussel.
Wij adviseren u om te zorgen voor degelijk schoeisel gezien de bestrating in Brussel.
Op 2 juni a.s. opent een nieuw museum in Brussel zijn deuren: Magritte-museum. U kunt informatie
vinden en eventueel al tickets bestellen via: www.musee-magritte-museum.be of telefonisch
003225083333.
De wetgeving schrijft ons voor u mede te delen dat deelname aan excursies van de Heemkundevereniging
“de Lemborgh” altijd op eigen risico geschiedt.
Met vriendelijke groet,
Het bestuur

03-06-2009 / Stadsarchief 8 en 9 juni gesloten
Het Stadsarchief is maandag 8 en dinsdag 9 juni gesloten in verband met respectievelijk een lokale
feestdag en de personeelsdag van de gemeente Sittard-Geleen.
03-06-2009 / Met Veldeke en LGOG naar Düsseldorf
De Sittardse Veldeke Kring en de LGOG Kring De Westelijke Mijnstreek gaan 12 juni naar Dusseldorf.
Belangstellenden kunnen zich nog aanmelden.
De Sittardse Veldeke Kring en Kring De Westelijke Mijnstreek van LGOG gaan op 12 juni op excursie
naar de voormalige Rijksstad Kaiserswerth en de Altstadt van Düsseldorf. Op beide plekken zal de
voorzitter van Sittardse Veldeke Kring, Jean Knoors, geleide rondwandelingen verzorgen. Deelnemers
aan de excursie zullen nog tijd hebben om zelfstandig de Köningsallee, de beroemde flaneer- en winkelboulevard
in hartje Düsseldorf, te bezoeken. De deelnamekosten voor deze excursie bedragen voor
LGOG- en Veldekeleden 30,00 euro en voor niet leden 33,00 euro. Naast de rondleidingen is bij dit
bedrag inbegrepen de reis per luxe bus en ‘Kaffee mit Kuchen’ bij aankomst. De bus zal vertrekken
om 8:00 uur in de Mgr. Claessensstraat, nabij de schouwburg van Sittard. Thuiskomst zal omstreeks
19:30 uur zijn. Voor nadere inlichtingen of aanmelding bel de heer Ger Quadakkers 046-4519337 of
mail quadakkers@hetnet.nl
28-05-2009 / Boekpresentatie op zaterdag 30 mei
Zaterdag 30 mei is het zover. Het boek ‘400 jaar protestantse gemeente in Sittard’ zal gepresenteerd
worden. Het boek is een product van samenwerking tussen de protestantse gemeente, het Stadsarchief
Sittard-Geleen en de vereniging Sittards Verleden en zal mede uitgegeven worden door de stichting
Charles Beltjens, die daarmee maar liefst hun tachtigste publicatie het licht laat zien.
Het boek is geschreven door vier auteurs. Jan Schrader belicht het wat verdere verleden, waarna Harie
Bronnenberg aan de hand van geïnterviewde kernfiguren de laatste zestig jaren belicht. Willy de
Koning probeert vervolgens met de jeugd in de toekomst te kijken. Roel Molemaker tenslotte belicht
een belangrijk stuk protestants erfgoed, de geschiedenis van de kerkmuziek. Het boek is voorzien van
vele tientallen foto’s, waarvan een aantal in kleur.
De presentatie zal plaatsvinden in Museum Het Domein ’s middags om 15 uur. In museum Het Domein
is nog tot en met 1 juni de tentoonstelling ‘EigenWijs, 400 jaar protestantisme in Sittard-Geleen’
te zien. Deze expositie is in samenwerking met de protestantse gemeenten Sittard, Grevenbicht, en
Geleen-Beek-Urmond, het Stadsarchief Sittard-Geleen en de vereniging Sittards Verleden gemaakt.
Gedurende de expositie is het boek nog te verkrijgen voor de intekenprijs van 15 euro. Daarna zal het
in de boekhandel verkrijgbaar zijn.
18-05-2009 / Lezing over: Protestantisme in Sittard in de 16de en 17de eeuw
Docent klassieke talen en kerkhistoricus A.M.P.P. (Guus) Janssen verzorgt op donderdag 4 juni een
lezing over het protestantisme in Sittard in de zestiende en zeventiende eeuw. Deze door Kring De
Westelijke Mijnstreek van LGOG georganiseerde lezing, in het protestants kerkje in de Gruizenstraat,
begint om 19:30 uur en is voor iedereen vrij toegankelijk.
Dit najaar kan de Sittardse protestantse gemeente het feit herdenken dat men 400 jaar geleden voor
het eerst als zelfstandige gemeente in het openbaar godsdienstoefeningen heeft gehouden met een
eigen predikant. Van 1609 tot 1672 moesten de protestanten nog een felle strijd leveren om deze
godsdienstuitoefening ook van staatswege erkend te krijgen. Tijdens de voordracht zullen we ingaan
op het ontstaan van het protestantisme in de regio Sittard, tachtig jaar eerder, en de rol van adellijke

families hierbij. Een tweede aandachtspunt is de rol van vluchtelingen bij het ontstaan van protestantse
gemeenschappen in de tweede helft van de zestiende eeuw. Uiteraard komt ook de strijd voor
erkenning tussen 1609 en 1672 aan de orde. Deze aspecten van het protestantisme in onze regio
worden vooral belicht vanuit de resultaten van onderzoek in de afgelopen twintig jaar, onder meer in
niet-protestantse bronnen. Door dit onderzoek zijn enkele traditionele zienswijzen op losse schroeven
komen te staan, zoals met betrekking tot de rol van pastoor Paulus Chimarrhaeus en het verhaal van
de brouwerij als schuilkerk.
12-05-2009 / Lezing over kerkvisitaties
Voor de Heemkundevereniging Geleen, verzorgt Guus Janssen op 12 mei een lezing over “Kerkvisitaties
vóór de Franse Tijd”. Aanvang 20.00 uur. Locatie: Heemkundevereniging. Geleen, Groenseijkerstraat
30 A te Geleen.
De spreker zal daarbij uitleggen, hoe de parochies van onze ge-meente vroeger tot twee verschillende
bisdommen hebben behoord en welke gevolgen dit had voor het godsdienstige leven ter plaatse. De
parochies werden met enige regelmaat bezocht en gecontroleerd door de kerkelijke overheid. Van
deze visitaties zijn rapporten bewaard die interessante gegevens bevatten over de plaatselijke toestanden.
Deze rapporten worden op dit moment ontsloten, waarbij de vertalingen interessant materiaal
opleveren voor verder toekomstig historisch onderzoek.
De inleider alsmede het onderwerp rechtvaardigen dus de verwachting dat het een boeiende en interessante
avond zal worden. Wij hopen velen op dinsdag 12 mei aanstaande in de lokaliteit van de
Heemkundevereniging Geleen te mogen begroeten.
De toegang is gratis. Zoals gebruikelijk is de lezing ook voor belangstellende niet-leden toegankelijk.
Met vriendelijke groeten, G.L.J. Oldenbeuving
Voorzitter Werkgroep Lezingen en Excursies
12-05-2009 / excursie HVGeleen naar de Kempen
Heemkundevereniging Geleen organiseert op zaterdag 6 juni een excursie naar de Belgische Kempen,
in de buurt van Eersel. Vertrektijd: 07:30 uur Parkeerplaats Albert Heyn Geleen. Terugkomst: ca 19.00
uur.
Het programma ziet er als volgt uit:
09.00 uur: Ontvangst in Gasthof de Kaasboerin te Eersel met 2 kopjes koffie/thee en ovenvers gebakken
koek. Daarna vertrekken we voor een bezoek aan een moderne koffiebranderij waar we getuige
zijn van het verbrandingsproces, dit alles onder leiding van een deskundige gids. Uiteraard een proeverij
en een halve kilo koffie gratis.
12.00 uur: Genieten we van een 3 gangen menu, bestaande uit een voorgerecht, hoofdgerecht en
een dessert. Daarna gaan we een bezoek brengen aan een zeer moderne en groot groente- en graszodenbedrijf.
Dit bedrijf is toonaangevend en produceert graszoden voor sportvelden over de hele
wereld. Daarnaast is het gespecialiseerd in het kweken van groenten en aardappelen. Hier ontvangt u
een verrassingspakket. Tevens verkoop van hun producten. We sluiten de dag af met een mooie tocht
langs de abdij van Tongerlo en Kasterlee.
18.00 uur: Vertrek van uit Eersel naar Geleen, waar we ca. 19.30 uur weer arriveren.
Kosten voor leden en partner: 46,=. Niet leden: 50,=
Algemene voorwaarden:

- Inschrijven kan pas na de jaarvergadering 2009.
- Inschrijving geldt pas NA ontvangst inschrijfformulier en betaling.
- Min. aantal personen 45, Max 50 en Vol = Vol.
- Er wordt eventueel een reservelijst aangelegd.
- Annuleren kan TOT 3 WEKEN voor vertrekdatum. Daarna is terugave NIET meer mogelijk.
- De leden van de Heemkunde vereniging en hun partner hebben voorrang bij inschrijving. Niet leden
kunnen daarna pas reageren.
Nadere informatie Jan Willems Eijkmanstraat 10 6164 HC Geleen. Tel: 046 4740436.
07-04-2009 / Jaarvergadering en lezing Heemkundevereniging Geleen
Op donderdag 23 april houdt Heemkundevereniging Geleen haar Algemene Ledenvergadering in de
HVG-lokaliteiten, Groenseykerstraat 30a te Geleen, aanvang 20.00 uur. Aansluitend is er een lezing
over de cokesbereiding door Staatsmijnen door Sjef Maas.
AGENDA
1. Opening en mededelingen door de voorzitter.
2. Verslag Algemene Ledenvergadering van 24 april 2008. Ligt bij de ingang van de zaal.
3. Jaarverslag over 2008. Ligt bij de ingang van de zaal.
4. Financieel jaarverslag 2008. Ligt bij de ingang van de zaal.
5. Verslag van de kascommissie over financieel overzicht 2008.
6. Benoeming nieuwe kascommissie.
7. Bestuurssamenstelling: Volgens de statuten treden dit jaar de heren Ger Oldenbeuving, Jan Willems
en John Bus-kens af. Zij stellen zich herkiesbaar voor een nieuwe periode.
8. Rondvraag.
9. Uitroeping “Lid van het jaar 2008”.
Sluiting, waarna pauze.
Na de pauze:
Dhr. Sjef Maas verzorgt de rest van de avond met een diapresentatie. Thema: Cokesbereiding
door Staatsmijnen.
In zijn presentatie roept Sjef Maas eerst nog even de particuliere mijnen in de Zuid-Limburgse Mijnstreek
in herinnering. Vervolgens laat hij enige voorbeelden van een paar karakteristieke woningen,
gebouwd voor mijnwerkers, zien. Vorig jaar (2008) hebben twee markante complexen van mijnwerkerswoningen,
namelijk: LAURADORP (Ubach over Worm, gemeente Landgraaf) en BEERSDAL (gemeente
Heerlen) van het Ministerie van VROM het predikaat BESCHERMD STADS- EN DORPSGEZICHT
gekregen. Sjef Maas omlijst zijn presentatie verder met enkele historische en monumentale relicten
die in de (Eu)regio de herinnering aan het mijnbouwverleden in stand houden.
Hij laat zijn diapresentatie voorafgaan door een korte Inleiding (van circa tien minuten). Daarin zal hij,
naast de beleving van het mijnverleden in en door de gemeente Sittard-Geleen, eveneens ingaan op
de huidige energiesituatie en de rol die steenkool daarbij speelt.
Hierna is er nog een gezellig samenzijn in het Kaffeeke.
Gaarne zien wij u dan ook op onze Algemene Ledenvergadering van 23 april a.s. verschijnen.
De stukken bij punt 2, 3 en 4 kunnen na vaststelling op verzoek worden toegezonden.
Met vriendelijke groet,
HEEMKUNDEVERENIGING GELEEN
Walter Lennertz – voorzitter
John Buskens – secretaris

06-04-2009 / Lezing: ziekenhuiszorg in de Westelijke Mijnstreek, 1908 – 2008
Op donderdag 16 april zal dr. Hans Veldman in het Guliks Hoes (Ophoven 1, te Sittard) een lezing
verzorgen over de ziekenhuiszorg in onze regio. Deze door LGOG Kring De Westelijke Mijnstreek georganiseerde
voordracht, die voor iedereen vrij toegankelijk is, begint om 19.30 uur.
Hans Veldman is de auteur van de begin 2009 verschenen tweedelige studie Een ziekenhuisonderneming
in de twintigste eeuw. Over de lezing over dit onderwerp het volgende ter inleiding.
In 1908 werd het Sittardse hospitaaltje van de Franse Dochters van de Goddelijke Voorzienigheid in
gebruikgenomen en zo’n honderd jaar later, begin 2009, werd het hypermoderne Orbis Medisch Centrum
geopend. De ontwikkeling van de ziekenhuiszorg in de Westelijke Mijnstreek werd bepaald door
krachtige persoonlijkheden, gemeentelijke ambities, regionale economische ontwikkelingen en bemoeienissen
van het rijk. Tijdens de lezing komen vragen aan bod als: - waarom kwamen de Franse
zusters aan het begin van de vorige eeuw naar Sittard en waarom gingen zij zich juist met ziekenzorg
bezighouden; - waarom leed de gemeente Sittard halverwege de jaren twintig een enorme financiële
strop aan mislukte ziekenhuisplannen; - hoe komt het dat het ziekenhuis in Sittard in de arme jaren
dertig baadde in het geld, terwijl andere ziekenhuizen de broekriem moesten aanhalen; - hoe kon het
dat tegen alle adviezen van deskundigen in, Geleen in 1962 kans zag een eigen ziekenhuis te openen;
- waarom dwong de rijksoverheid al tien jaar later een fusie af tussen de twee ziekenhuisorganisaties
en - waarom verliep de integratie decennia lang zo moeizaam? Het is een bewogen geschiedenis met
vele tot nu toe nooit vertelde verhalen.
31-03-2009 / Tentoonstelling restauratie middeleeuwse gewelfschilderingen
Paaszondag zal de burgemeester van Sittard-Geleen de heer drs. G.J.M. Cox de tentoonstelling openen
over de restauratie van de gewelfschilderingen in het koor van het Oude Salviuskerkje van Limbricht.
Vijfentwintig jaar geleden werd de restauratie voltooid van de gewelfschilderingen in het oude Salviuskerkje
te Limbricht. Dit feit was aanleiding voor de Stichting Oude Salviuskerk Limbricht om een
manifestatie te organiseren met als doel het kerkje nog eens extra onder de aandacht te brengen. De
festiviteiten zijn van start gegaan in 2008 en in april van dit jaar staat een tentoonstelling op het programma.
De tentoonstelling
In teksten en beelden wordt de middeleeuwse schilder weer tot leven gewekt. Deze Keulse schilder
kwam rond 1290 naar Limbricht om de gewelven van het kerkje te beschilderen. Van hem weten we
bijna niets, maar aan de hand van bronnenonderzoek en verhalen van “kenners” is zijn “dagboek”en
levensbeschrijving te lezen. De beelden vertellen het verhaal en de teksten zijn ondersteunend. Ook
wordt het verhaal van de restauratie door Evert Schoonekamp in beeld gebracht. Heel bijzonder is het
feit dat de restaurateur heel intensief heeft samengewerkt met de samenstellers van de tentoonstelling.
Naast zijn bijdrage in uniek foto- en beeldmateriaal heeft hij ook de gebruikte materialen en gereedschappen
ter beschikking gesteld.
De filmpremière
Tijdens de restauratie begin jaren 80 werd door enkele leden van de smalfilmclub uit Landgraaf een
film gemaakt. Deze film was jarenlang onvindbaar maar is onlangs weer opgedoken. Dankzij het Film
en Video Archief van het Limburgs Museum is de film voor het eerst te bewonderen tijdens de tentoonstelling.
De film geeft een mooi beeld van de werkzaamheden die vijfentwintig jaar geleden
plaatsvonden.
Wat is verder nog te zien
Naast de teksten en beelden van de schilder en restauratie wordt ook aandacht besteed aan de gebruikte
materialen, gereedschappen en technieken. Deze kostbare pigmenten en bladgoud zijn beschikbaar
gesteld door het Restauratie Atelier Limburg en voor het eerst samengebracht in een overzichtstentoonstelling.
Leerlingen van het DaCapo College hebben middeleeuwse gereedschappen en

het kalkpakket gereconstrueerd waar de schilderingen bijna 700 jaar onder verborgen waren. Ook
hebben zij het onderwerp van de schildering opnieuw vorm gegeven in hun beeldtaal en met hulpmiddelen
anno 2009.
De openingstijden
De officiële openingshandeling wordt verricht door de burgemeester van Sittard-Geleen. Deze openingsbijeenkomst
voor genodigden en pers vindt plaats op Paaszondag 12 april om 14.00 uur.
25-03-2009 / Tirbalg excursie 23 mei
De Stichting Oude Salviuskerk Limbricht, samen met de Amici Salvii, organiseren bij gelegenheid van
het feit dat het vijfentwintig jaar is geleden dat de restauratie van de gewelfschilderingen in het koor
van het oude Salviuskerkje werd voltooid een manifestatie onder de naam T I R B A L G. Een van de
volgende onderdelen van de manifestatie is een excursie langs belangrijke locaties op zaterdag 23 mei
Wij nodigen u hierbij uit deel te nemen aan deze interessante excursie die uiteraard is gericht op alles
wat met restauratie en restaureren verband heeft. Het programma ziet er als volgt uit:
9.15 Vertrek vanaf het Burgm. Coonenplein te Limbricht; 10.00 – 12.00 Bezoek aan het Restauratieatelier
Limburg te Maastricht; 12.30 Lunch te Rekem (niet inbegrepen); 14.00 – 15.00 Bezoek Petruskerk
te Rekem; 15.45 - 16.45 Bezoek Nikolauskirche te Millen; 17.00 Afsluiting met koffie en vlaai te
Millen (inbegrepen). Thuis ca. 18.15
U kunt zich telefonisch of per e-mail aanmelden bij: Ton Killian: 046 4515908 killian@planet.nl of
Guus Janssen: 046 4523424 amppjanssen@hetnet.nl Bij aanmelding aantal en namen van deelnemers
doorgeven. Kosten bedragen € 12.50, Amici Salvii betalen € 10,00 Dit bedrag vooraf, gelijktijdig
met aanmelding, te voldoen door overschrijving op RABO 14.76.41.365 t.n.v. penningmeester
Stng. Oude Salviuskerk. Daar deelname aan deze excursie gelimiteerd is, zullen inschrijvingen behandeld
worden in volgorde van binnenkomst.
Aanmelding sluit op 5 april.
16-03-2009 / Drie historische voordrachten op 19 maart
Op Sint Joepdag, donderdag 19 maart, worden in het Hervormd kerkje in de Gruizenstraat drie lezing
gehouden over historische onderwerpen.
Om 10.30 uur begint Peer Boselie, Stadsarchivaris van Sittard-Geleen, met een voordracht over het
ontstaan van de St. Joepmarkt. Regiohistoricus Guus Janssen zal vanaf 12.00 uur spreken over het
protestantisme in onze contreien vóór 400 jaar en ook een beetje over wat er 400 jaar geleden en
daarna gebeurd is. Plaatsvervangend Stadsarchivaris Peter Schulpen verzorgt vanaf 14.00 uur een
lezing onder de titel: ‘Wie ’t awd Sjtadhoes en Klein Venetië verdwene oet Zitterd’.
10-03-2009 / Stadsarchief 19 maart gesloten
Tijdens de St.Joep jaarmarkt op donderdag 19 maart as. zal het Stadsarchief net als alle gemeentelijke
instellingen van Sittard-Geleen gesloten zijn.
20-02-2009 / Studiezaal gesloten
I.v.m. carnaval is de studiezaal 23 en 24 februari gesloten. Woensdag 25 februari staan we weer voor
u klaar.

20-02-2009 / 14 maart, symposium over restauratie
Vijfentwintig jaar geleden werd de restauratie van de gewelfschilderingen in het koor van het Oude
Salviuskerkje voltooid. Bij die gelegenheid organiseert de Stichting Oude Salviuskerk Limbricht, samen
met de Amici Salvii, een manifestatie onder de naam T I R B A L G. In het kader hiervan is er op zaterdag
14 maart 2009 een symposium over restauratie.
Programma: 10.30-11.00 uur: voorburcht kasteel ontvangst gasten met koffie en vlaai 11.00-11.15
uur: introductie op het thema van het symposium. 11.15-11.45 uur: voordracht 1: Anne van Grevenstein-Kruse
hoogleraar Praktijk van conservering en restauratie UvA De restauratie van interieurensembles
met als voorbeeld Limbricht. 12.00-12.30 uur: voordracht 2: Markus Meuffels bouwkundige
Restauratie van stucreliëfs en de oude zuidwand van de Nikolauskirche van Millen (D) 12.45-13.45
uur: lunch, aansluitend korte wandeling naar Salviuskerkje. 13.45-14.45 uur: voordracht 3 (in het
kerkje): Evert Schoonekamp, restaurateur van de gewelfschilderingen, geeft terugblik en toelichting
op zijn werk en beantwoordt vragen. 15.00-15.30 uur: voordracht 4: Guy Borghoms, classicus en museumgids
in Rekem De Sint-Pieterskerk te Rekem (B); van grafelijke kerk naar museumkerk 15.45-
16.25 uur: voordracht 5: Paul le Blanc, voormalig directeur van de Stichting Kerkelijk Kunstbezit Nederland
Het Tirbalg-mysterie; een verhaal over een verrassende ontdekking, een bijzondere restauratie,
een optimale zorg en de ontmaskering van een geheimzinnige maker 16.30- 18.00 uur: “aangeklede”
borrel.
Deelname aan het symposium kost € 20,-- Hierbij zijn inbegrepen: de ontvangst met koffie en vlaai,
de lunch en de “aangeklede” borrel. Wie wenst deel te nemen dient vóór 10 maart een bedrag van
Euro 20,-- over te maken op RABO-rekening 14.76.41.365 t.n.v. penningmeester Stichting Oude Salviuskerk
Limbricht onder vermelding van Symposium en de naam van de deelnemer(s); bovendien
dient men zich aan te melden bij Guus Janssen amppjanssen@hetnet.nl of Ton Killian 0464515908
of killian@planet.nl
11-02-2009 / Lezing: Heeft Nederland een middeleeuws verleden?
Tijdens de eerstkomende LGOG-lezing op 19 februari stelt prof.dr. Peter Raedts, hoogleraar middeleeuwse
geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen, de uitdagende vraag ‘Heeft Nederland
een middeleeuws verleden?’ De voordracht in ’t Guliks Hoes (Ophoven 1) zal om 19.30 uur beginnen
en is voor iedereen gratis toegankelijk.
‘Heeft Nederland een middeleeuws verleden?’ Vreemde vraag, denkt u misschien, want juist onze
provincie is bijzonder rijk aan middeleeuwse kunstschatten. De Sittardse kunsthistoricus prof. dr.
Timmers (1907-1996) betoogde zelfs dat de eerste Gouden Eeuw van de Nederlanden zich in de middeleeuwen
in het Maasgebied heeft afgespeeld. Hier was tussen 1100 en 1225 de Romaanse kunst tot
volle wasdom gekomen. De rijkdom van de beeldhouwkunst, de architectuur, de edelsmeedkunst, de
letterkunde en boekverluchting van die periode is in onze streek sindsdien niet meer geëvenaard.
De Nederlander lijkt bijna geen weet te hebben van deze rijkdom. Dit is merkwaardig, want vrijwel
alle Europese landen en volkeren ontlenen hun nationale trots en identiteit aan hun middeleeuws verleden.
Vlaanderens identiteit wordt nog altijd bepaald door de herinnering aan de bloei van de lakenhandel
in Gent en Brugge vanaf de twaalfde eeuw, aan de triomf over Frankrijk in de Guldensporenslag
in 1302 en aan de beroemde opstand van Jacob van Artevelde in Gent in 1345. Maar in Nederland
lijkt het middeleeuws verleden geen rol te spelen in de bepaling van de nationale identiteit. Het
zijn veeleer de Opstand tegen Spanje, de Gouden Eeuw en natuurlijk de Tweede Wereldoorlog die
Nederlanders bewust gemaakt hebben van de karaktertrekken waarmee zij zich onderscheiden van
andere naties. Sleutelwoorden daarin zijn: vrijheidszin en tolerantie, soberheid en koopmansgeest.
In de lezing wordt ingegaan op de vraag waarom het middeleeuws verleden zo weinig ter sprake
komt als wij het hebben over Nederland en zijn verleden. Is het omdat de Republiek der Zeven Provinciën
- waar Limburg overigens nooit bij heeft gehoord! - pas ontstaan is in de zestiende eeuw? Of
liggen de oorzaken dieper? Betoogd zal worden dat de herinnering aan het middeleeuws verleden

geen eenheid schiep, maar verdeeldheid, en dat het middeleeuws verleden dus onbruikbaar was om
alle stromingen en gezindten in Nederland met elkaar te verenigen en verzoenen. In de middeleeuwen
waren de bewoners van onze landen katholiek: voor de katholieken in de negentiende en twintigste
eeuw een reden van trots, voor de protestanten in diezelfde tijd een reden om zich zo weinig mogelijk
met deze duistere periode bezig te houden. Het was niet mogelijk een nationaal verhaal over de middeleeuwen
te vertellen waarin alle Nederlanders zich konden vinden. Een noemer waarin alle Nederlanders
zich werkelijk konden vinden, kon beter gezocht worden in de zeventiende eeuw, de periode
dat Nederland een eiland van tolerantie was binnen Europa, en in de Tweede Wereldoorlog, toen alle
Nederlanders zich er scherp van bewust werden wat een kostbare gave de vrijheid was. Wat ons van
de middeleeuwen in Nederland rest zijn prachtige kerken en een enkel kasteel, maar een verhaal over
Nederland als natie hoort daar niet bij.
Spreker en lezing
Peter Raedts studeerde Middeleeuwse Geschiedenis en Middeleeuwse Filosofie in Utrecht en vervolgens
Theologie in Amsterdam. In 1984 promoveerde hij aan de universiteit van Oxford. In 1994 werd
hij benoemd tot hoogleraar Middeleeuwse Geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen, eerst
in deeltijd en sinds 2001 voltijds. Raedts is gespecialiseerd in de geschiedenis van het christendom en
de intellectuele geschiedenis van de middeleeuwen. Op het ogenblik legt hij de laatste hand aan een
boek over de verbeelding van de middeleeuwen in latere tijden.
28-01-2009 / Cursus lokale geschiedschrijving
Ongetwijfeld spelen velen wel eens met de gedachte om een kwestie uit het verleden nader uit te
pluizen en/of op schrift te stellen, maar werpt onwetendheid over hoe zo iets aan te pakken een
drempel op om de eerste stap te zetten. Om hen over de drempel te helpen stappen organiseert het
Stadsarchief Sittard-Geleen een korte cursus lokale/regionale geschiedschrijving.
De cursus is praktijkgericht, maar omvat in twee dagdelen ook een theoretisch deel. In een eerste
lesmiddag wordt bijvoorbeeld ingegaan op het denken over geschiedenis en het nut van (lokale) geschiedbeoefening.
In de tweede les zal een aantal (lokale) geschiedschrijvers de revue passeren.
Voorbeelden van hun werken kunnen helpen bij de keuze van een eigen stijl. In het praktische deel
van deze twee lesmiddagen staan literatuur en archiefonderzoek in het Stadsarchief van Sittard-
Geleen centraal. Tijdens een derde lesdag staat literatuur en archiefonderzoek in Maastricht centraal.
In de ochtend wordt tijdens een bezoek aan het Centre Céramique kennis gemaakt met het kroonjuweel
van de bibliotheek van Maastricht: de collectie Limburgensia. In de middag staat een rondleiding
door het archiefdepot van het Historisch Centrum Limburg op het programma en een introductieles:
onderzoek in het provinciaal archief. Aan het begin van de cursus bakent elke deelnemer een onderwerp
af waarnaar hij of zij onderzoek wil doen en over wil publiceren. Voor persoonlijke begeleiding
van het onderzoek en de verwerking ervan in een artikel is een aantal data gereserveerd. Een en ander
moet uitmonden in een bijdrage in een van de vele historische tijdschriften of jaarboeken die onze
regio rijk is.
Planning en aanmelding
De cursussen zijn gepland op de vrijdagmiddagen van 6 en 13 maart en op vrijdag 20 maart. Gereserveerd
voor persoonlijke begeleiding zijn de data 27 maart, 3 en 17 april. Op 24 april wordt de cursus
afgesloten. De cursus zal worden gegeven in de studiezaal van het Stadsarchief Sittard-Geleen te Born
(Kasteelhof 1). Voorkennis minimaal mulo-/havoniveau.
Er is plaats voor maximaal 15 deelnemers. De kosten bedragen 50 euro exclusief de reiskosten naar
Maastricht. Geïnteresseerden kunnen nadere informatie aanvragen en/of zich melden bij plaatsvervangend
Stadsarchivaris Peter Schulpen tel. 046-4778439 of mail peter.schulpen@sittardgeleen.nl.

08-01-2009 / Lezing over hertog Carl Theodor (1724-1799)
Plv. Stadsarchivaris, Peter Schulpen, zal op 29 januari een lezing verzorgen over de vorst die het
langst over Sittard, Born en omliggende plaatsen heeft geregeerd, keurvorst Carl Theodor, 1724-1799.
Lokatie: Guliks Hoes (Ophoven 1 Sittard). Aanvang: 19:30 uur Toegang is gratis.
Carl Theodor (Karl Philip Theodor Emanuel), uit het adellijk geslacht van de Wittelsbacher, werd geboren
op 11 december 1724 op het kasteel Drogenbusch bij Brussel. De geboorte van Carl Theodor leek
in het toenmalige Europa nauwelijks van enige politieke betekenis. Carl Theodor had immers alleen
het vooruitzicht op de erfenis van het markizaat Bergen Op Zoom. Tijdens zijn leven verwierf hij echter
zeggen-schap over een groot landencomplex, het derde grootste in het Duitse Rijk. Ook het hertogdom
Gulik maakte hier deel van uit. Liefst 52 jaar, van 1742 tot 1794, was hij de hoogste wereldlijke
gezagsdrager voor de inwoners van Sittard, Born en omliggende plaatsen
In de lezing zal worden geschetst hoe de diverse landen Carl Theodor toevielen, hoe hij zich lang
staande wist te houden zonder behoorlijk leger en welk beleid hij voorstond.
07-01-2009 / Lezing, Geleense Karnaval goeroe
De heer Jean Meijntz uit Geleen, de bekende Geleense Karnaval goeroe en Karnaval hobby historicus
zal op DINSDAG 27 JANUARI een voordracht houden met als thema: Karnaval. Lokatie: Heemkundevereniging
Geleen, Groenseijkerstraat 30 A te Geleen. Aanvang 20.00 uur.
De inleider verstrekte ons daartoe de volgende gegevens: Aan de hand van het schilderij van Pieter
Breughel; “de strijd tussen Vastenavond en Vasten” gaat hij terug in de tijd van de Karnaval geschiedenis.
Immers dit schilderij werd geschilderd in 1559 en het origineel hangt nu in het “Kunsthistorisch
Museum” in Wenen. Maar ook ieder ander zich respecterend Museum, zeer zeker de Karnaval Musea,
hebben een kopie van dit schilderij in huis, en laten zo de bezoeker(s) kennis maken met de Vastenavond.
Het begrip Karnaval vinden wij pas terug in de achttiende Eeuw. Het schilderij van Breughel
bestaat uit twee gedeelten: het linker gedeelte beschrijft de “vette dikke Vastenavond”, het rechter
gedeelte - als tegenhanger en oppositie - de Kerk in de vorm van de “magere vrouw Vasten”. Juist
door alle figuren op het doek te ontleden, hetgeen Meijntz doet mede door hulp van lichtbeelden, kan
men tot de vaststelling komen dat er vroeger - in de Middeleeuwen - al Vastenavond vieringen waren
die wij nu nog tegenkomen. Zo is ook een stuk geschiedenis van onze huidige Karnaval uit te leggen!!
Dat zou de uitkomst moeten zijn van deze lezing; terug in de tijd van de Vastenavond vieringen.
De inleider alsmede het onderwerp rechtvaardigen dus de verwachting dat het een boeiende en interes-sante
avond zal worden. Wij hopen velen op dinsdag 27 januari aanstaande in de lokaliteit van de
Heemkundevereniging Geleen te mogen begroeten.
De toegang is gratis. Zoals gebruikelijk is de lezing ook voor belangstellende niet-leden toegankelijk.
Met vriendelijke groeten,
G.L.J.Oldenbeuving, Voorzitter Werkgroep Lezingen en Excursies
De volgende lezingen:
Donderdag 26 maart 2009: de heer Jan Smeets uit Einighausen houdt een lezing over Pinkpop
Donderdag 23 april 2009 (Jaarvergadering): de heer Sjef Maas uit Geleen, houdt een dialezing over de
Cokesbereiding door Staatsmijnen.

2008
18-12-2008 / Bronverwijzingen Collectie Habets online
De ‘Collectie Habets’ bevat toegangen op familienaam op de oude archieven van Houthem, Klimmen,
Meerssen, Oud-Valkenburg, Schin op Geul, Strucht, Ulestraten en Valkenburg in de Landen van Overmaas,
en op veel archieven van zuidlimburgse notarissen, aanwezig in het Regionaal Historisch Centrum
Limburg en in Rijckheyt.
De collectie bestaat uit 5 klappers met ruim 1.200 pagina's gegevens, tussen 1990 en 2002 ten behoeve
van stamboom onderzoek verzameld door de heren J. Habets uit Nuth en L. Habets uit Hoensbroek.
Daarvan zijn 1.133 pagina’s onlangs als PDF gedigitaliseerd door het Stadsarchief Sittard-
Geleen, dat de klappers beheert.
Het bestand bevat gegevens van veel families en plaatsen in Zuid-Limburg over de periode circa 1560
tot 1900, met verwijzingen naar de dossier- en aktenummers.
De toegangen zijn op familienaam en op enkele algemene onderwerpen (hoven, kastelen, kerken en
diversen), met vermelding van voornamen en vaak partners, kinderen, woonplaatsen en/of andere
details. Soms zitten er ook stukjes stamboom tussen met gegevens uit de kerkregisters.
Eugene Dubois is bereid gevonden de scans van de Collectie Habets op zijn website ‘Genealogie in
Limburg’ te plaatsen, waar ze voor iedereen vrij te raadplegen zijn:
http://genealogie-limburg.net/index.php/articles/3003
Voor de verdere inhoud van de vermelde akten raadplege men zelf de originelen in de betreffende
archieven te Maastricht en Heerlen.
17-12-2008 / lezingencyclus rond het thema restauratie
De Stichting Oude Salviuskerk Limbricht, samen met de Amici Salvii, organiseren bij gelegenheid van
het feit dat het vijfentwintig jaar is geleden dat de restauratie van de gewelfschilderingen in het koor
van het oude Salviuskerkje werd voltooid een manifestatie onder de naam: TIRBALG.
Op 23 november hebben de organiserende verenigingen 'Tirbalg' geopend in middeleeuwse sfeer met
een passend concert met declamatie.
Het volgende onderdeel van de manifestatie is een lezingencyclus rond het thema restauratie.
Wij nodigen u hierbij uit voor deze interessante lezingencyclus, welke verzorgd zal worden door medewerkers
van SRAL Maastricht (Stichting Restauratieateliers Limburg).
Het programma ziet er als volgt uit:
13 januari: Arnold Truyen: "Van boomstam tot beeld: materialen en technieken van middeleeuwse
gepolychromeerde sculptuur"
27 januari: René Hoppenbrouwers: "Materialen en technieken van de vroege schildertechniek"
10 februari: Angelique Friedrichs: "Restauratie van muurschilderingen: case studies in Limburg"
17 februari: René Hoppenbrouwers: "Restauratie ethiek: de grenzen van het restaureren"
De avonden beginnen steeds om 19.30 en vinden plaats in het auditorium van Trevianum Scholengroep
Sittard, ingang Havikstraat te Sittard.

Schrijft u in voor de gehele cyclus van 4 lezingen dan betaalt u hiervoor €. 12,50 (Amici €. 7,50)
U kunt ook voor losse lezingen inschrijven, in dat geval vragen wij u €. 4,-- (Amici € 2,50) per avond.
Koffie in de pauze is inclusief. Af te rekenen op de 1e avond, dan wel op de afzonderlijk te bezoeken
avond.
U kunt zich telefonisch of per e-mail aanmelden bij: Ton Killian: 046 4515908 killian@planet.nl of
Guus Janssen: 046 4523424 amppjanssen@hetnet.nl
Om enig inzicht te krijgen in de deelname is het wenselijk dat u zich tijdig als belangstellende meldt,
daar het deelnemersaantal beperkt is.
TIRBALG wordt mede mogelijk gemaakt door: de Provincie Limburg; Elektor International Media BV te
Limbricht; Kasteel Limbricht te Limbricht; Laudy bouw en ontwikkeling te Sittard; Rabobank te Sittard-
Geleen; Schildersbedrijf Heyligers te Limbricht; SRAL te Maastricht; Zandstra metaalbewerking te Geleen;
Da Capo College te Sittard; Trevianum scholengroep te Sittard en alle vrijwilligers van de Amici
Salvii .
15-12-2008 / Jaarboek 2008 Historie Schinnen
Van de Vereniging Historie Schinnen zijn zowel het jaarboek Historiek 2008 als de Kroniek 2006 verschenen.
Het jaarboek bevat de navolgende artikelen: lijst der koningen van de schutterij St. Gertrudis Amstenrade,
gedicht over de bewoners van Hegge, onverwacht bezoek in 1923 van H.M. Koningin Moeder
Emma aan kasteel Amstenrade, Roos Simon de eerste juf van Hummeloord, wie God bemint is nimmer
blind, rivaliteit tussen de "Muus" of "Muskes" en de "Musketiers", Harmonie "De Nederlanden"
gaat voor het eerst in haar bestaan op concours, turbulente raadsverkiezing in 1917 en wil de echte
vader optsaan.
In de "Kroniek" wordt een chronologisch fotoverslag van gebeurtenissen uit de gemeente in het desbetreffende
jaar weergegeven. Vanaf de jaargang 2005 verzorgt de vereniging onder eindverantwoordelijkheid
van de gemeente deze uitgave. Tevens hebben we zolang de voorraad strekt nog exemplaren
van de jaargangen 2001 t/m 2004.
Bent u nog geen abonnee en u wilt in het bezit komen van het jaarboek Historiek 2008 en/of de Kroniek
2001 t/m 2006, stuur dan een e-mail met uw naam en adresgegevens naar
wil.knarren@historie-schinnen.nl of bel 046-4433367, na 19.00 u.
Het jaarboek Historiek kost € 12,00, de Kroniek 2006 € 2,00 en de jaargangen 2001 t/m 2005 € 1,50
per exemplaar. (excl. verzendkosten).
Bij de aankoop van 5 of meer jaarboeken Historiek (t/m 2005) kosten deze € 5,00 per stuk.
Wilt u verzekerd zijn dat u ieder jaar beide publicaties krijgt thuis bezorgd, neem dan een abonnement.
09-12-2008 / Tentoonstelling De Levende Kerststal
Op zaterdag 13 december van 17:00 tot 21:00 uur en zondag 14 december van 14:00 tot 20:00 uur is
in het Gemeenschapshuis te Nieuwstadt (Millenerstraat 4), de door de Heemkunde Vereniging Nieuwstadt
ingerichte tentoonstelling 'De levende kerststal door de jaren heen' te bezichtigen.
De tentoonstelling is ingericht op verzoek van de Stichting Tiba, de organisator van de 5 jaar geleden
opnieuw opgestarte Levende Kerststal. De tentoonstelling heeft dezelfde openingsuren als de ook dit
jaar weer georganiseerde Levende Kerststal. Hierdoor is het mogelijk om een bezoek aan de Levende
Kerststal te combineren met een bezoek aan de tentoonstelling over het verleden van de Levende
Kerststal.

De tentoonstelling omvat veel foto’s, krantenknipsels, gebruikte kleding en dergelijke met betrekking
tot de levende kerststal zoals die vanaf 1971 werd georganiseerd door de Instuif Baracou.
Een speciaal onderdeel van de tentoonstelling vormt de doorlopende vertoning van een film over de
levende kerststallen uit de periode van 1971 tot en met 1983. In beeld komen zowel de kerststal als
de vele medewerkers in het verleden.
09-12-2008 / Minisymposium: vierhonderd jaar protestantse gemeente in Sittard
Op dinsdag 16 december 2008 organiseren het Stadsarchief Sittard-Geleen en de Federatie Historie
Sittard-Geleen-Born in samenwerking met de Protestantse Gemeente Sittard het minisymposium ‘Vierhonderd
jaar protestantse gemeente in Sittard’. Op deze avond zal tevens de monografie ‘Het Lagerhebebuch
van 1717’ worden gepresenteerd door de auteurs Martin Pfeifer en Theo Jöris. Locatie:
Johanneskerk, Mgr. Vranckenstraat 9, Sittard. Aanvang: 19.45 uur – einde ca 21.45 uur.
Na een welkomstwoord door gastheer Sietse van der Sluis, voorzitter van de kerkeraad, en Peer Boselie,
stadsarchivaris, zal de heer Wim Hoogstraten een voordracht houden over Oprichting van de hervormde
gemeente voor Sittard en omgeving in 1609
In de pauze krijgt u koffie/thee en vlaai aangeboden.
Na de pauze presenteren Martin Pfeifer en Theo Jöris het resultaat van hun onderzoek naar Sporen
van protestanten in archivalische bronnen
Vervolgens bieden de auteurs deel 18 van de Monografieën uit het Land van Sittard: Het Lagerhebebuch
van 1717 aan aan de protestantse gemeenschap.
Naar verwachting zal het programma omstreeks 21.45 uur worden afgesloten.
Wij heten u van harte welkom!! Stadsarchief Sittard-Geleen, Federatie Historie Sittard-Geleen-Born,
Protestantse Gemeente Sittard en Stichting Monografieën uit het Land van Sittard
De avond is gratis toegankelijk, maar wel graag aanmelden via: info.stadsarchief@sittardgeleen.nl
of tel. 046-4778451.
03-12-2008 / Sluiting studiezaal i.v.m feestdagen
De studiezaal is i.v.m. de feestdagen gesloten van woensdag 24 december t/m 1 januari 2009. Maandag
5 januari staan we weer, vanaf 11.00 uur, voor u klaar.
13-11-2008 / Openingsmanifestatie Tirbalg in het Salviuskerkje van Limbricht
Vijfentwintig jaar geleden werd de restauratie van de plafondschilderingen in het oude Salviuskerkje
van Limbricht voltooid. Tijdens de openingsmanifestatie van dit jubilieum op zondag 23 november
zullen Yvonne Nijsten en Tjeu Zeijen optreden in het Salviuskerkje van Limbricht. Aanvang 15 uur.
De plafondschilderingen in het oude Salviuskerkje van zijn de oudste schilderingencyclus van Nederland,
die dateert van rond 1300. Het jubileum van de restauratie wordt gevierd met een jaarprogramma
onder de titel Tirbalg, een geheimzinnige naam die vermeld staat op een van de schilderingen.
Naast een culturele openings- en slotmanifestatie zijn gepland: een lezingencyclus over restauratie,
een grensoverschrijdend symposium over dit thema, een expositie, een excursie en een tweetal
publicaties.
De openingsceremonie van jubileumjaar op zondag 23 november in het oude Salviuskerkje gaat gepaard
met een optreden van Yvonne Nijsten, sopraan en Tjeu Zeijen, piano en orgel. Ze verzorgen
een liederenprogramma dat in het teken staat van de Maria-cyclus in het kerkje. De muziek wordt
afgewisseld met middeleeuwse teksten uit de tijd waarin deze cyclus werd vervaardigd.

Yvonne Nijsten studeerde solozang aan het Maastrichtse Conservatorium en slaagde in 1993 aan het
Amsterdamse Sweelinck Conservatorium voor het staatsexamen Solozang B.
Tjeu Zeijen studeerde aan het conservatorium Maastricht piano en orgel. In 1979 behaalde hij de Prix
d'Excellence voor orgel. Hij concerteert geregeld in binnen- en buitenland; met name maakte hij tournees
in Spanje, Estland, Duitsland en de voormalige Sovjet-Unie. Beiden maakten concertreizen in o.a.
Finland, Frankrijk en Spanje.
10-11-2008 / Culturele wandeling door het oude Beek
Op zondag 23 november a.s. organiseert de Heemkundevereniging Beek een culturele wandeling door
Beek, het oudste dorp van Nederland.
Tijdens deze wandeling kunnen de wandelaars een bezoek brengen aan de oude raadszaal van de
gemeente Beek en de Sint-Martinuskerk. Bekende plekken voor de Beekenaren, maar deskundige
gidsen zullen de deelnemers verrassen met nieuwe en interessante verhalen over beide gebouwen. De
wandeling voert ook langs een aantal plaatsen waar de afgelopen jaren belangrijke opgravingen zijn
gedaan uit de periode dat de Bandkeramiekers in Beek woonden ( ± 5300 jaar voor Christus).
Iedereen kan deelnemen aan deze wandeling, want de tocht is geschikt voor jong en oud. De afstand
bedraagt ongeveer 8 kilometer. Inschrijven voor deze wandeling kan op zondag 23 november tussen
11.00 en 14.00 uur in het Woonzorgcentrum Franciscus Om de Toren (Maastrichterlaan) te Beek. Het
inschrijfgeld €5,00 per persoon is inclusief rondleiding door de gidsen en een hapje na afloop van de
wandeling. Voor kinderen tot en met twaalf jaar bedraagt de deelnameprijs € 3,50.
10-11-2008 / Lezing over katholieke drankbestrijdingscultuur in Limburg
Op 27 november zal Chris Dols een lezing verzorgen voor de Kring De Westelijke Mijnstreek van het
Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG). Tijdens de lezing zal hij een panorama
schetsen van de katholieke drankbestrijdingscultuur in Limburg. Met behulp van veel verschillende
soorten bronnenmateriaal brengt hij deze cultuur weer tot leven. De lezing, die zal plaatsvinden in het
Guliks Hoes, aanvang 19.30 uur, is voor iedereen gratis toegankelijk.
Alcoholmisbruik zorgde in de negentiende en twintigste eeuw voor heel wat sociale ellende. De fles
betekende voor veel arbeiders een vlucht uit hun gereguleerde bestaan. Een gebrek aan goede
leefomstandigheden en voorzieningen op het gebied van cultuur en ontspanning dreef de arbeider
weg van huis, naar de kroeg. Niet zelden gaven arbeiders een aanzienlijk deel van het weekloon uit
aan drankconsumptie. Hun vrouwen en kinderen werden dientengevolge in leed en ellende ondergedompeld.
Drankmisbruik leidde er wel vaker toe dat mannen hun gezin aan de bedelstaf brachten. Het
beeld van vrouwen die hun mannen na gedane arbeid aan de poorten opvingen, staat anno 2008
velen nog op het netvlies gebrand. Een voormalige medewerker van een bakkerij uit Kerkrade memoreerde
in 1999: ‘Zaterdag werd het loon uitbetaald na de laatste dienst. Het was de mijnstreek. Ik ken
nog de vrouwen van gezicht die bij het hek stonden om hun man op te vangen. Dan deden ze snel
boodschappen van het geld. Zo voorkwamen ze gelijk dat hun man meteen het café indook, al zouden
ze dat nooit zeggen. Dat was ook het moment dat wij snel aan huis kwamen om de schulden te verrekenen.
Als je er niet gauw genoeg bij was, hadden ze het geld al weer uitgegeven en leefden ze
weer een week op de pof’.
Socialisten, liberalen, en protestanten, elk ontwikkelden ze in de loop van de negentiende eeuw wel
een eigen beweging die de strijd aanbond met het alcoholisme. ‘Moderne drankbestrijders’ zagen in
donkenschap niet langer een individueel maar een maatschappelijk probleem, dat vroeg om een
maatschappelijke oplossing. Wetenschappelijke bestudering van het alcoholisme, strijd voor wettelijke
maatregelen en vorming van drankweerorganisaties kwamen tot ontwikkeling. Ook katholieken wisten
vanaf het einde van de negentiende eeuw een groot offensief tegen het alcoholisme op touw te zetten.
Spin in het web van de katholieke drankbestrijding was de nationale koepelorganisatie Sobriëtas,
die de drankbestrijders in 1899 oprichtten. In Limburg, waar vooral gevochten werd tegen het zogeheten
‘bieralcoholisme’, werden duizenden katholieken lid van Sobriëtas. Zij bezochten lezingen en

congressen, lazen tijdschriften en almanakken, speelden toneelstukken, liepen mee in processies en
optochten en namen deel aan andere grote anti-alcoholische manifestaties, om zo Koning Alcohol van
zijn troon te stoten.
Dols (Nijmegen 1985) volgt de Onderzoeksmaster Historische Wetenschappen aan de Radboud Universiteit
Nijmegen, met als specialisatie de negentiende- en twintigste-eeuwse geschiedenis van het
Nederlands katholicisme. Bijvakken volgt hij in 2008-2009 aan de Universiteit van Amsterdam en de
University of Dundee. Over de katholieke drankweer publiceerde hij het boek De geesel der eeuw
(Zaltbommel 2007) en enige artikelen in vaktijdschriften.
Deze LGOG-activiteit is gekoppeld aan de boekpresentatie van het nieuwe boek van Chris Dols over de
katholieke drankbestrijding, getiteld Koning Alcohol (Zaltbommel 2008). De boekpresentatie zal
plaatsvinden op maandag 15 december, om 20.00u, in het Forum van de Trevianum Scholengroep.Gelet
op de voorbereiding van de boekpresentatie wordt u, indien u deze boekpresentatie bijwoont,
beleefd verzocht om in te schrijven vóór 1 december 2008 via
koningalcohol2008@gmail.com. De geesel der eeuw en Koning Alcohol, twee fraai uitgegeven
boeken die een fascinerende zicht bieden op het rijke roomse leven, zijn verkrijgbaar via de grotere
boekhandels, het internet (www.bol.com) en de uitgever Aprilis (www.aprilis.nl/bestellen).
28-10-2008 / Lezing: Pierre Bakkes
Op donderdag 6 november organiseert Heemkunde Vereniging Geleen een lezing waarin de vraag
centraal staat: 'Waat haet de Vastelaovendj veur ’t Limburgs opgeleverd?' Spreker zal zijn de oud
taalfunctionaris van de Provincie Limburg: Pierre Bakkes. De lezing zal plaatsvinden in het verenigingsgebouw
aan de Groenseijkerstraat 30A te Geleen en aanvangen om 20.00 uur.
De inleider verstrekte ons de volgende gegevens:
Dees laezing zal gehaie waere in ’t plat Mofert (in ’t Nederlands: Montfort) door gans Limburg op
wuuert det good verstange!
Vastelaovendj wuuert altied inne volkstaal gevierd. Det huuert sjienbaar bie de wer-reld op zienne
kop! Vreuger vierdje me de vastelaovendj gans anges es noe. Wie? Det gaontj g’r zeen en huuere. V’r
gaon nao waat nag vanne aaj meneer van viere in oos taal is blieve hange. In oze moderne Vastelaovendj
(dae veural oet Kölle kump) is de taal hieël veur-naam.De vastelaovesvereiniginge doon häör
uterste bes óm prima taalprestaties te kriege: bie de plaatselike vastelaovesleedjes. L1 hulp daobie op
provinciaal niveau. Dao zeen kónkoerse veure jeug en veur volwassene. Höbbe v’r noe echte gooj
vaste-laovesleedjes? Veer gaon die leedjes op teks bekieke. V’r zólle d’r ’n deil keure. bie de prinsespreuke.
V’r gaon kieken of die toet ech taalspel leie; bie de vastelaovesgezètte. Wie staon die drop?
Welke hoeagtepuntje zeen d’r? Daonaeve zuut me det de vastelaovesvereiniginge allerlei bezónjer
activteite bedinken en die jaor op joar weer oetveure: Bacchus verzoepe, de heks verbrenne, de geit
mit gesirikde udder oplaote. Waat blief daovan hange?
De inleider alsmede het onderwerp rechtvaardigen dus de verwachting dat het een boeiende en interes-sante
avond zal worden. Wij hopen velen op donderdag 6 november aanstaande in de lokaliteit
van de Heemkundevereniging Geleen te mogen begroeten.
De toegang is gratis. Zoals gebruikelijk is de lezing ook voor belangstellende niet-leden toegankelijk.
20-10-2008 / Lezing over Frans Kerkhof te Limbricht
LGOG kring De Westelijke Mijnstreek en heemkundevereniging De Lemborgh organiseren op donderdag
23 oktober een lezing over ‘het Frans Kerkhof’ te Limbricht. Hier werden in 1813/1814 bijna 700
soldaten van Napoleon begraven. Sprekers zullen zijn de stads- en regioarchivaris, Peer Boselie en de
gemeentelijk archeoloog van Sittard-Geleen, Marion Aarts. De heer Boselie zal verhalen over de zoektocht
naar de geschiedenis van het Frans kerkhof in de verschillende papierenarchieven. Mevrouw

Aarts doet verslag van de zoektocht in het bodemarchief om het massagraf bloot te leggen. De lezing,
die om 19.30 uur in het Oude Salviuskerkje te Limbricht begint, is voor iedereen vrij toegankelijk.
Peer Boselie ontdekte een aantal jaren geleden in het Sittards bestuursarchief een ooggetuigenverslag
van de schokkende gebeurtenissen die zich in 1813-1814 afspeelden in en rond kasteel Limbricht.
Daar was na de slag bij Leipzig, waarbij de Franse keizer Napoleon verpletterend werd verslagen,
gedurende enkele maanden een noodlazaret van het Franse leger actief. Naar schatting 10.000 soldaten
passeerden er volgens de archivalische bronnen en bijna 700 van hen stierven er, náást vele tientallen
burgers uit Limbricht. Het onderzoek naar mondelinge en schriftelijke bronnen laat zich lezen als
een spannend verhaal, waarbij menig verrassing zich voordoet…
De mogelijke locatie van het Frans kerkhof stelde Marion Aarts en andere archeologen voor heel wat
vragen. De opnames voor de serie “Ontdek het verleden” waren een uitgelezen kans om deze te beantwoorden.
Het vaststellen van de ligging van de site, waarvan een toponiem bekend is, leek in eerste
instantie voor weinig problemen te zullen zorgen. Toch bleek de speurtocht naar het Frans Kerkhof
in de praktijk een stuk lastiger dan gedacht. In haar bijdrage zal Marion Aarts ingegaan op de algemene
methoden en technieken die archeologen ten dienste staan bij het traceren van vindplaatsen.
Daarna zal de keuze van de technieken, de toepassing en de resultaten in het ‘zoekgebied’ van het
Frans Kerkhof worden toegelicht. Met name op de rol van de ‘groundtracer’ techniek zal uitgebreid
worden ingegaan. Omdat de zoektocht nog niet heeft geleid tot het vinden van het Franse Kerkhof,
zullen alle resultaten van alle onderzoeken tijdens de lezing worden gepresenteerd, en zal het wellicht
mogelijk zijn om in samenspraak met het aanwezige publiek tot een succesvolle strategie voor een
nieuwe speurtocht te komen!
10-10-2008 / Zaterdag 18 oktober open archievendag
Het Stadsarchief Sittard-Geleen heeft voor Open Archievendag een aantrekkelijk programma samengesteld,
afgestemd op het thema van De Week van de Geschiedenis. Op zaterdag 18 oktober
staan verhalen, in woord en beeld, uit onze eigen regio centraal.
In het gevarieerde programma is plek ingeruimd voor rondleidingen door de schatkamer van de
regionale geschiedenis, voor vertoning van oude filmbeelden uit de regio en wordt stilgestaan bij
verhalen achter archiefstukken en boeken.
De Open Archievendag vindt plaats op zaterdag 18 oktober van 11.00 tot 16.00 uur. Alle activiteiten
van onderstaand programma zijn vrij toegankelijk.
Programma
Verhalen in bewegende beelden
11.00 Dat Bescheyt van den Graet
11.30 Grevenbicht anno 1957
12.30 Herdenking bevrijding Geleen 1984
13.30 Met de amateur op stap. Opname van de Geleense filmclub uit 1935
14.00 Haven en sluizen van Born
14.30 Obbicht anno 1968
15.30 De waterprocessie
Verhalen achter archiefstukken en boeken
11.20 – 11.35
Het oudste archiefstuk van de regio. Korte lezing over de Vrouwe van Sittard en begijnen.
12.00 – 12.15
Ooggetuigenverslag van een ramp. Korte lezing over ‘het Frans Kerkhof’ te Limbricht.
13.20 – 13.35
Het ‘zoekgeraakt’ manuscript van een Ereburger. Korte lezing over het verdwenen en ruim dertig
jaar later teruggevonden manuscript ‘Terugblik’ van de Sittardse schrijver Felix Rutten.
14.20 – 14.35
Cahier de Poésies. Korte voordracht over de man achter de dichter Charles Beltjens.

15.20 – 15.35
Een Geleens meetboek. Korte lezing over de restauratie van het Geleense meetboek van Bollen
Verhalen in de schatkamer van de regio
Rondleidingen door het archiefdepot
11.15-11.45; 12.15-12.45; 13.15-13.45; 14.15-14.45; 15.15-15.45
01-10-2008 / lezing over Geleenbeek
Heemkundevereniging Geleen organiseert op maandag 13 oktober een lezing over de Geleenbeek.
Lokatie: Groenseijkerstraat 30 A te Geleen. Aanvang 20.00 uur. Spreker is Hans Schutte.
De inleider verstrekte ons de volgende gegevens:
De bedoeling is een “portret “ te schetsen van de hele beek, van de oorsprong bij Benzenrade tot de
monding in de Maas(plassen) bij Stevensweert ruim 40 kilometer naar het Noorden. De oorspronkelijke
Romeinse naam Glana betekende “heldere beek”. Die helderheid ging verloren bij de komst van de
moderne industrie en dichte bevolking. Het natuurlijke karakter ging verloren door de beek recht te
trekken en tot een met betonnen beschoeiing bekleed kanaal. De laatste jaren wordt met succes gewerkt
aan de verbetering van de waterkwaliteit. Op sommige plaatsen mag de beek weer vrij meanderen
(eigen bochten verzinnen); waar dat niet mag is gezorgd voor “voorgeschreven” bochten. De
afschuwelijke betonnen beschoeiingen zijn vrijwel overal verdwenen. In de lezing beelden van het
zeer afwisselende landschap langs de rivier, voor verdwenen en nog aanwezige watermolens en kastelen.
Extra aandacht voor Geleen (inclusief de onzichtbaar geworden Keutelbeek) en voor Geleens
wederhelft in de gemeente: Sittard.
De inleider alsmede het onderwerp rechtvaardigen dus de verwachting dat het een boeiende en interessante
avond zal worden. Wij hopen velen op maandag 13 oktober aanstaande in de lokaliteit van
de Heemkundevereniging Geleen te mogen begroeten.
De toegang is gratis. Zoals gebruikelijk is de lezing ook voor belangstellende niet-leden toegankelijk.
15-09-2008 / Lezing over migratie Marokkanen naar Nederland
In het kader van de tentoonstelling Focus Marokko, die tot 19 oktober te zien is in Museum het Domein,
organiseert Kring DWM van LGOG in samenwerking met het Domein op donderdag 25 september
een lezing over de geschiedenis van de migratie van Marokkanen naar Nederland. Spreker zal zijn
Bouchaib Saadane.
Bouchaib Saadane kwam in 1970 naar Nederland. Hij werkte meer dan 34 jaar bij NedCar in Born,
waarvan 8 jaar als voorzitter van de ondernemingsraad en de laatste 10 jaar als een van de productiemanagers
van deze onderneming. Hij is voorzitter van het bestuur van de Moskee Sittard, voorzitter
van Limburgse Islamitische Raad, vicevoorzitter van Provinciaal Platform Minderheden en waarnemend
voorzitter Samenwerkingsverband Marokkanen in Nederland. Over zijn lezing, die om 19.30 uur
begint en voor iedereen gratis toegankelijk is, het volgende ter inleiding:
De geschiedenis van de migratie van de Marokkanen naar Nederland
In de voordracht zal worden geschetst hoe de Marokkanen Nederland binnenkwamen als gastarbeiders,
later werden ingedeeld bij de minderheden en de laatste jaren het etiket allochtonen opgeplakt
kregen. Zal het volgende predikaat gewoon ‘Nederlandse burgers’ zijn? In de inleiding zal o.a. ingegaan
worden op:
· de werving Marokkaanse migranten;
· welke Marokkaanse migranten naar Nederland kwamen;
· de ontvangst van de migranten door Nederland;
· het gevoerde migratiebeleid in Nederland en de gevolgen daarvan voor de migranten.

Na afloop van de lezing die ongeveer 1 uur duurt is er gelegenheid de tentoonstelling: Focus Marokko
te bezoeken. Deze tentoonstelling zoomt in op de Marokkaanse samenleving, o.a. op haar kunst, ambacht
en handwerk.
10-09-2008 / Week van de Geschiedenis
Het Stadsarchief biedt u een vooruitblik op de Week van de Geschiedenis, 12-19 oktober a.s., die in
het teken zal staan van Verhalen.
Programma Week van de Geschiedenis in Sittard-Geleen
(onder voorbehoud van wijzigingen)
zondag 12 oktober
Kasteel Limbricht Opening Week van de Geschiedenis
Veldeke Sittard presenteert Limburgs eige, met verhalen en troubadoursmuziek
Vanuit Kasteel Limbricht Middeleeuwse wandelingen en fietstochten
14:00-16:30 u. Ned. Hervormde kerk Gruizenstraat Sittard kerk met verhalen opengesteld
Diverse kerken openstelling: kerken met verhalen
16:00-19:00 u. Kasteel Limbricht Halloween/heksenparty/kinderdiner. Kosten € 27,50, met reductie €
13,50
19:00 Stadsschouwburg Sittard voorstelling "Dag monster" door Het Laagland. Entree € 11,00
ma t/m zat 10:00-18:00 u. Boekhandel Krings Sittard Een wandeling met sagen en legenden
ma t/m do 9:00-17:00 u. Stadsarchief tentoonstelling Documenten met een Verhaal
maandag 13 oktober
14:00 u. Museum Het Domein Wandelingen/ volksverhalen op lokatie gepresenteerd door vereniging
Sittards Verleden
19:00 u. Stadsschouwburg Sittard voorstelling "Dag monster" door het Laagland. Entree € 11,00
dinsdag 14 oktober
14:30-17:00 u. BiblioNova Sittard Lezing over de mijnen door Sjef Maas met muziek van Carboon
Entree € 7,50, met reductie € 6,50
woensdag 15 oktober
Museum Het Domein Marokkaanse verhalen en theeceremonie
donderdag 16 oktober
10:30-13:00 u. Ned. Hervormde kerk Gruizenstraat Sittard openstelling kerk met verhalen
14:30-17:00 u. BiblioNova Geleen Guus Urlings in gesprek met oud mijnwerkers van Marokkaanse
afkomst
vrijdag 17 oktober
14:00 u. Museum Het Domein Wandelingen/ volksverhalen op lokatie gepresenteerd door vereniging
Sittards Verleden
zaterdag 18 oktober
diverse kerken openstelling kerken met verhalen
11.00-16.00 u. Stadsarchief Open archievendag, verhalen rond schatten
14:00 u. Geraniumstraat Geleen PDA wandeling Mijngeschiedenis gepresenteerd door Stadsarchief en
Federatie Historie Sittard-Geleen-Born
zondag 19 oktober
diverse kerken openstelling kerken met verhalen
14:00-16:30 u. Ned. Hervormde kerk Gruizenstraat openstelling kerk met verhalen
14:30 u. Museum Het Domein Slotmanifestatie: Muziek en andere noten

07-09-2008 / Open monumenten
Op zaterdag 13 en zondag 14 september vindt weer de Open Monumentendag plaats. Dit jaar is het
thema: Sporen. In de gemeente Sittard-Geleen zijn die dagen vele monumenten voor bezoekers
opengesteld.
Hier volgt een overzicht:
Born
* Stadsarchief – kasteel Born: zondag 14-17 uur: enkele maquettes en bekijken kasteelruïne. Sporen
van de 17e eeuwse landmeter Jan Bollen uit Geleen. Bij goed weer in de ruïne uitleg over aanwezige
bouwsporen.
* Kasteelpark / dierenpark: via coupon 50 cent korting (max 4 personen) en gratis speurtocht dierensporen.
Tijdvenster over historie kasteel is nieuwe attractie!
Limbricht
* kasteel open op zondag 10-17 uur; iedere 20 minuten rondleiding. Op het hele uur speciale
jeugdrondleiding. Vol is vol!!!
* kerkje Limbricht open zondag 11-17 uur
Geleen
* Heemkundevereniging Geleen (Groenseykerstraat): open op zaterdag 11-17 uur.
* kerk Oud-Geleen: open zaterdag en zondag van 11-17 uur (o.a. sporen van Eligius- en Antoniusdevotie)
*Biesenhof: terras en brasserie open zaterdag en zondag vanaf 10 uur. Winkel open vanaf 13.30 uur.
Munstergeleen
* Kapel heilige pater Karel Houben open zaterdag en zondag van 8.30 – 18.00 uur.
Sittard
* museum Het Domein: open op zaterdag en zondag 11-17 uur. Op de historische afdeling zijn sporen
zichtbaar van bandkeramiek tot nu…
* Basiliek: zaterdag van 9-17 uur. Zondag waarschijnlijk van 14-17 uur.
* Sint Michielskerk Markt: zaterdag van 9-17uur. Zondag waarschijnlijk van 14-17 uur.
* Sint Petruskerk: zaterdag van 9-17 uur. Zondag waarschijnlijk van 14-17 uur.
* Hervormd kerkje Gruizenstraat: open zaterdag van 11-17 uur
* Protestants kerkhof (anno 1611), gelegen aan parkeerplaats Steenweg: zaterdag en zondag hele
dag open
* kapel Agnetenberg (Plakstraat): zaterdag en zondag van 12-16 uur
* Ophovenerhof: zondag terras op binnenplaats open van 11-17 uur
* Ophovenermolen zaterdag en zondag van 14-17 uur. Tentoonstelling over de historie van de molen
en de molen draait.
* Pomphuisje Wielders (Bergerweg) thema: sporen van water. Over watermonsters, grachten en watermolens.
Rondleidingen door pomphuis, informatie over restauratie, watermolens, sluizen. etc.
* Stadbroekermolen: open zondag 13.30 – 19.00uur
Maar: eigenlijk is de hele gemeente één grote schatkamer als het gaat om sporen. Stel zelf uw route
samen. Een voorbeeld? Oude mijngeschiedenis: Het Julianakanaal, de sluis bij Born, de wijken Sanderbout
en Lindenheuvel, de oude loonhal in Geleen, Barbarabeeld en andere monumenten, en dan is
er nog zoveel meer te zien..! Kom en zie voor uzelf…
Sporen in Kasteelpark Born…
In het Kasteelpark is sinds kort het Tijdsvenster geopend, dat het verhaal van het kasteel en zijn bewoners
vertelt. U kunt speuren naar de geschiedenis van het kasteel en de adellijke families die er
woonden. Het Tijdvenster toont u afbeeldingen, maar ook virtuele reconstructies van het kasteel en
enkele interieurs. In het park valt er nog meer te speuren: ook dieren laten sporen achter.
Let op: Op zaterdag 13 september is het kasteelpark helemaal gratis!!

20-08-2008 / Helikoptervlucht Janny Houben
Al eerder heeft onze huisfotograaf Janny Houben laten blijken geen middel onbeproefd te laten om
een hoog niveau in zijn opnames te bereiken. Een bloemlezing van zijn bevlogen werk is gepubliceerd
in het Historisch Jaarboek voor het Land van Zwentibold in 2006. Toen zondag 20 juli j.l. zich de gelegenheid
aandiende om vanaf kasteel Limbricht een helikoptervlucht te maken boven de streek, kon
Janny die niet verstek laten gaan.
Hieronder een kleine selectie uit de oogst.
Als de heli opstijgt, ontvouwt zich het eerste fraaie plaatje: het kasteelcomplex van Limbricht, rechts
het dorp en aan de horizon de westelijke skyline van Sittard.
Van grote hoogte het dorp Nieuwstadt en daarboven automobielfabriek NedCar.

De kasteelhof in Born, waar het Stadsarchief is gevestigd, wordt van nabij op de korrel genomen.
Snijpunt van de Rijksweg Noord in Sittard (gedeeltelijk het oude tracé) en de spoorbaan. Achter het
spoor het Industriepark Noord en rechts ervoor de nieuwbouwwijk Hoogveld.

Zeker in de lucht vliegt de tijd om. Eigenlijk al veel te snel staat onze hoogvlieger weer met beide
benen op de grond; de camera waarin hij de kostbare beelden gevangen heeft, in een stevige greep.
28-07-2008 / TV-documentaire spit naar Frans Kerkhof in Limbricht
In de documentaire Expeditie Limburg: 'Ontdek het verleden', die in het winterseizoen 2008 - 2009 op
L1 te zien zal zijn, gaat een groep professionele archeologen, landschapsdeskundigen, historici en
antropologen een bepaalde -historisch gezien- interessante en beloftevolle plek in Limburg exploreren.
Van 28 tot en met 30 juli aanstaande zal het team van Expeditie Limburg: ‘Ontdek het verleden’ neerstrijken
in Limbricht.
Op dinsdag 29 juli hebben belangstellenden de mogelijkheid om tussen 17.00-19.00 uur de opgraving
te bezoeken en toelichting te krijgen van de aanwezige archeologen.
In een akker, enkele honderden meters verwijderd van kasteel Limbricht, liggen waarschijnlijk de
resten van 687 Napoleontische soldaten. Dit 'Frans kerkhof' is circa 500 meter verwijderd van het
kasteel Limbricht. De vindplaats is bereikbaar via de Henschenveldweg.
Culturele Biografie Limburg
De documentaire maakt deel uit van de Culturele Biografie Limburg, een initiatief van Provinciale Staten.
Met de Culturele Biografie wordt beoogd om in samenwerking met burgers, instellingen en gemeenten
het grote verhaal over wat er met de Limburgers is gebeurd zichtbaar te maken. Voor meer
informatie over de Culturele Biografie Limburg en Expeditie Limburg inclusief de andere opgravingslocaties
en data, zie: www.verhalenvanlimburg.nl.
Het verhaal van het Frans Kerkhof te Limbricht
In oktober 1813 leed Napoleons ‘Grande Armée’ een zware nederlaag bij Leipzig. Zijn bijna 200.000
soldaten tellende leger was niet opgewassen tegen het geallieerde leger dat uit meer dan 300.000
soldaten bestond. Wat volgde was een chaotische terugtrekking vanuit Duitsland naar Frankrijk. In
kasteel Limbricht, dat op de route van de terugtocht lag, werd inderhaast een veldhospitaal ingericht
voor zieke en gewonde soldaten. “In het archief kwam ik enkele jaren geleden enkele documenten
tegen waaruit bleek dat zich in Limbricht in die dagen een ware tragedie heeft afgespeeld”, licht
stadsarchivaris Peer Boselie toe. “Volgens een ooggetuigenverslag zouden er in minder dan twee
maanden tijd 687 soldaten zijn overleden aan een ´besmettelijke koorts´. Dat zijn er gemiddeld 13
per dag!”.
Eén van de hoofdpersonen in dit verhaal is de 19-jarige François Heijnen uit Stein, die in 1813 als
´conscrit´ was opgeroepen om dienst te nemen in het Franse leger. Uit het overlijdensregister van de
voormalige gemeente Limbricht blijkt dat hij één van de slachtoffers was. Hij overleed dus, terwijl hij

nog maar luttele kilometers van huis was. In de documentaire zullen de levenswandel en de militaire
carrière van deze François Heijnen verder worden uitgediept. Samen met zijn onfortuinlijke collega’s
werd Heijnen waarschijnlijk begraven in een massagraf, enkele honderden meters verwijderd van
kasteel Limbricht. In de volksmond staat de plek bekend als het ‘Frans kerkhof’. Het perceel is tegenwoordig
in gebruik als akker.“Het archeologisch onderzoek moet uitwijzen of de vermoedelijke plek
ook de echte plek is waar de soldaten begraven zijn”, aldus stadsarcheologe Marion Aarts. “Daarnaast
ben ik ook benieuwd naar de conditie van de skeletten. Die kunnen nog mooi gaaf in de grond liggen,
maar ook inmiddels vervallen zijn tot een papperige substantie”.
23-06-2008 / Archieven voormalige gemeenten Amstenrade, Oirsbeek en Schinnen
De gemeente Schinnen heeft de archieven van de voormalige gemeenten Amstenrade, Oirsbeek en
Schinnen (vóór 1982) overgedragen aan het Stadsarchief Sittard-Geleen in Born.
De archiefbewaarplaats van Schinnen voldoet niet meer aan de eisen die de wet daaraan stelt. Door
het beheer in handen te geven van het Stadsarchief Sittard-Geleen wordt het bovendien geïnteresseerden
gemakkelijker gemaakt om deze archieven te raadplegen. In de studiezaal kan iedereen de
stukken onder toezicht inzien.
Er geldt enige restrictie voor stukken van 75 jaar en jonger die persoonlijke gegevens bevatten. Om
de privacy van nog levende personen te beschermen kan inzage hiervan worden geweigerd of schriftelijke
toestemming van de stadsarchivaris nodig zijn.
Ook de gemeenten Stein en Beek hebben inmiddels hun openbare archieven in beheer overgedragen
aan het Stadsarchief Sittard-Geleen in Born. Het is hierdoor uitgegroeid tot een waar centrum van de
regionale geschiedenis.
23-06-2008 / Een moment voor een Joods monument in Geleen
Geen bevolkingsgroep in Nederland heeft zoveel geleden als de joodse inwoners van ons land. Onze
huidige gemeente was geen uitzondering. Sterker nog, ze werd uitzonderlijk zwaar getroffen. In Sittard
is bijna de hele joodse bevolking uitgemoord door de Nazi’s. De joden maakten slechts ongeveer
één procent uit van de bevolking, maar meer dan de helft van het totale aantal slachtoffers van de
oorlog! In Geleen werd de bevolking ernstig getroffen door het bombardement van 5 oktober 1942. Er
vielen ruim 80 doden te betreuren. Enkele maanden ervóór echter was Geleen al zeer zwaar getroffen,
omdat toen de joden werden weggevoerd. Hieronder een fragment van het verslag dat Gelener
Rie op den Camp op 25 augustus van dat jaar in zijn dagboek noteerde.
‘Het was indrukwekkend wat vanmiddag op de Markt plaatsvond. Gepakt en gezakt kwamen de joden
aan. Ze droegen van alles mee, in dekens gewikkeld. Ze zagen er uit als vluchtelingen, zoals men die
soms op foto's ziet. Velen hadden gehuild. Sommigen toonden zich flink en kalm. Honderden mensen
stonden te kijken. Overal stonden moffen tussen de mensen in, om hun gesprekken af te luisteren. Ik
hoorde een Duitse soldaat zeggen: "Arme Menschen, wir müssen uns schämen, dass wir zu so eines
Volk gehören". (Arme mensen, we moesten ons schamen dat wij tot zo’n volk behoren). Dit getuigt
ervan, dat er ook onder de Duitsers mensen zijn die gevoel hebben. Sommige toeschouwers stonden
de tranen in de ogen. Om half vijf kwam een autobus, waarmee de joden werden weggereden naar
Maastricht. Hun bagage (voor iedere persoon ca. 25 kg) werd op vrachtwagens geladen. Allemaal
hadden ze hun haar moeten laten knippen. Er waren oude zowel als jonge mensen bij, zelfs een kind
van 7 maanden. Toen de bus vertrok, werden de joden door de honderdkoppige menigte nagewuifd.
De SA-mannen in uniform deden niets... In Sittard zou een meisje dat een door een jood vergeten
pakket voor deze had opgehaald, meegenomen zijn. In Maastricht, zo zegt men, werden reeds de
kinderen aan de ouders ontnomen. Een 19-jarige zoon van Cohen uit Lutterade is gevlucht. Men vertelt
dat hij zich verdronken heeft. In Beek zijn ook twee joden ontvlucht. Ook deze zouden zelfmoord
gepleegd hebben. Door de Duitsers zijn hier uit Geleen o.a. meegenomen: onze vroegere buren,
mijnheer en mevrouw Winter met hun kinderen van 4 en 2 1/2 jaar, mijnheer en mevrouw Winterscheidt,
mijnheer en mevrouw Meyer, mijnheer en mevrouw Cohen met twee dochters van ongeveer
13 en 9 jaar en twee dochters van familie Baum (ongeveer 18 jaar).’ Uit: De Tweede Wereldoorlog in
en rond Geleen - Dagboek van een Geleense jongen" door Rie Op den Camp (2003) Van de tientallen

urgers van Geleen die door de nazi’s werden gedeporteerd vanwege hun Joodse afkomst zijn er 37
nooit teruggekeerd.
Een initiatiefgroep wil nu hun namen vereeuwigen op een herdenkingsmonument in Geleen en een
boekje samenstellen over deze vroegere medeburgers. In het boekje willen men niet alleen aan de
omgekomenen maar ook aan de overlevenden aandacht besteden. Het Stadsarchief Sittard-Geleen
helpt van harte mee om alle mogelijke informatie over de Joodse gemeenschap van Geleen te verzamelen.
Oproep om hulp! Onderzoek doen naar een zo goed als verdwenen bevolkingsgroep is uitermate
moeilijk. Er zijn natuurlijk de archieven van de gemeente Geleen, maar daarin is slechts sporadisch
materiaal te vinden. Daarbij is dit materiaal ‘ambtelijk’ materiaal wat relatief weinig zegt over de mensen
erachter. Wíe waren de joden van Geleen, hóe leefden ze, wie waren hun vrienden? Het is allemaal
erg moeilijk om achter deze gegevens te komen… Daarom doen de initiatiefgroep en het Stadsarchief
hierbij een oproep aan inwoners (en voormalige inwoners) van Geleen om oude foto's, brieven,
herinneringen en ander materiaal aan te dragen bij het Stadsarchief van Sittard-Geleen. Ook
kopieën of scans zijn natuurlijk van harte welkom als u geen originelen wil sturen. Bijgaand is een lijst
van de Geleense slachtoffers.
Wij verzoeken u uw informatie te sturen aan: Stadsarchief Sittard-Geleen: Postbus 18, 6130 AA Sittard,
of aan: info.stadsarchief@sittard-geleen.nl
Alvast van harte dank! Peer Boselie, stadsarchivaris
Gedeporteerde en niet meer teruggekeerde Joden uit Geleen:
(Naam/Voornamen/Geboren/Overleden)
1 Freimark-Adler Hermine 12-12-1876 Urspringen (D) 14-05-1943 Sobibor
2 Baum Max 04-06-1907 Bauchem (D) 31-03-1944 Auschwitz
3 Cohen-Ten Brink Esthella Carolina 05-06-1904 Ootmarsum 31-08-1942 Auschwitz
4 Meyer-Cahn Jeanette (Jetta) 18-12-1859 Leutesdorf (D) 10-05-1943 Westerbork
5 Claessens Albert 19-04-1905 Obbicht 30-04-1943 Midden-Europa
6 Cohen Frieda 11-07-1924 Vaals 31-08-1942 Auschwitz
7 Cohen Henny 30-10-1925 Vaals 26-09-1942 Auschwitz
8 Cohen Josephine 09-07-1930 Geleen 31-08-1942 Auschwitz
9 Cohen Simon 01-05-1889 Midwolda 31-08-1942 Auschwitz
10 Freimark Ernst 12-08-1936 Frankfurt (D) 31-08-1942 Auschwitz
11 Freimark Friedrich 27-10-1902 Marktheidenfeld (D) 30-04-1943 Midden-Europa
12 Freimark Kurt 21-12-1939 Heerlen 31-08-1942 Auschwitz
13 Levy-Goldschmidt Irene 15-02-1907 Rheda (D) 30-11-1943 Auschwitz
14 Goldschmidt Josef 24-10-1867 Rheda (D) 28-05-1943 Sobibor
15 Levi-Harf Rosalie 27-10-1880 Mönchengladbach (D) 28-05-1943 Sobibor
16 May-Jacobsohn Klara 14-05-1871 Neckarbischofsheim (D) 14-05-1943 Sobibor
17 Meyer-Kaufmann Berta 03-01-1912 Köln (D) 31-08-1942 Auschwitz
18 Kaufmann Margard 10-11-1928 Gronau (D) 03-09-1943 Auschwitz
19 Kaufmann Richard 30-06-1886 Moers (D) 03-09-1943 Auschwitz
20 Heimberg-Klestadt Bertha 28-12-1891 Büren / Minden (D) 25-01-1943 Auschwitz
21 Claessens-Krzanowska Ajga 17-03-1909 Zawiercie (Polen) 31-08-1942 Auschwitz
22 Lebenstein Ida 16-05-1888 Ochtrup (D) 28-05-1943 Sobibor
23 Levy Arnold 27-05-1880 Wuppertal-Elberfeld (D) 28-05-1943 Sobibor
24 Levy Hans Erich 22-03-1911 Düsseldorf (D) 31-03-1944 Polen
25 Löwenfels Luise 05-07-1915 Trabelsdorf (D) 30-09-1942 Auschwitz
26 Freimark-May Gertruda 16-02-1902 Niedermendig (D) 31-08-1942 Auschwitz
27 Winter-May Irma Johanna 30-08-1908 Niedermendig (D) 31-08-1942 Auschwitz
28 Goldsteen-Mendel Carolina 06-07-1880 Tetz (D) 22-10-1943 Auschwitz
29 Meyer Max 23-01-1900 Remagen-Oberwinter (D) 30-04-1943 Midden-Europa
30 Roer Helene 14-09-1921 Zülpich (D) 31-08-1942 Auschwitz
31 Roer Ilse 20-02-1925 Zülpich (D) 31-08-1942 Auschwitz
32 Baum-Salmagne Sophia 12-06-1867 Eilendorf (D) 16-11-1943 Bergen-Belzen
33 Willner Paul Siegfried 05-06-1902 Aachen (D) 30-04-1943 Midden-Europa

34 Winter Gustav 01-11-1897 Korschenbroich (D) 30-04-1943 Midden-Europa
35 Kaufmann-Zilversmit Adele 07-12-1890 Gronau (D) 03-09-1943 Auschwitz
36 Goldsteen Frederik 09-07-1918 Rheydt (D) 15-08-1942 Auschwitz
37 Goldschmidt-Jacob Frieda 19-02-1869 Rheda-Wiedenbrück (D) 07-10-1943 Maastricht
09-06-2008 / Open Dag Heemkundemuseum Etzenrade
Open Dag Heemkundemuseum Etzenrade Op zondag 29 juni a.s. organiseert de Ver. Historie Schinnen
wederom een Open Dag. Vanaf 11.00 u. - 16.00 u. bent u van harte welkom in ons museum “Etzenraderhoeve”
Etzenrade 1 te Etzenrade-Jabeek.
In het museum worden talrijke landbouwwerktuigen, ambachtswerktuigen en gebruiksartikelen die in
deze regio in de periode 1850-1950 gebruikt werden tentoongesteld. Voor de prijs van € 1,00 kunt u
tevens genieten van een heerlijke kop koffie/thee met knapkoek.
Zie ook: http://www.historie-schinnen.nl/images/Streekmuseum Etzenrade/index.html
17-04-2008 / 24 april lezing mgr. Gijsen
Het bestuur van Kring De Westelijke Mijnstreek van het LGOG nodigt u van harte uit voor de lezing
van mgr. dr. J.M. Gijsen over ‘Joannes Augustinus Paredis (1795-1886), bisschop van Roermond en
het Limburg van zijn tijd’.
Mgr.dr. J.M. Gijsen, geboren in het Noord-Brabantse Oeffelt (1932), studeerde na zijn priesterwijding
M.O. geschiedenis in Tilburg en theologie met als hoofdvak kerkgeschiedenis aan de universiteit van
Bonn. In Bonn promoveerde hij op een proefschrift over de Rolducse abt Nicolaas Heyendal. Na zijn
studie doceerde mgr. dr. Gijsen geschiedenis aan het gymnasium Rolduc en het bisschoppelijk college
te Echt, kerkgeschiedenis aan het grootseminarie Roermond en het grootseminarie Rolduc en culuur-
en geestesgeschiedenis aan de Academie voor Bouwkunst te Maastricht. In de jaren 1960-1972 publiceerde
hij over diverse historische onderwerpen en werkte hij mee aan verschillende encyclopedieën
en biografische woordenboeken.
Over de lezing, die op donderdag 24 april om 20:00 uur begint in ’t Guliks Hoes, Ophoven 1 te Sittard
en voor iedereen gratis toegankelijk is, zond de spreker ons het volgende ter inleiding:
Joannes Augustinus Paredis (1795-1886), bisschop van Roermond en het Limburg van
zijn tijd
Tot het begin van de negentiende eeuw vormde het huidige Nederlands-Limburg noch staatkundig,
noch sociaal-economisch, noch kerkelijk een eenheid. Zelfs naar taal en cultuur was de verscheidenheid
binnen het gebied groot. De Franse tijd (1795-1814) maakte weliswaar een einde aan vele structuren,
wetten en gewoonten en schiep ook nieuwe, die voor heel het Maasland golden, maar het was
het Koninkrijk der Nederlanden, dat het kader ging vormen, waarbinnen Limburg – aanvankelijk ‘groot
Limburg’, maar sinds 1839 het noordelijk en oostelijk deel hiervan – zijn eigenheid en saamhorigheid
verwierf.
In dit proces speelde de bisschop van Roermond, Joannes Augustinus Paredis (1795-1886) een belangrijke
rol. Hij wist, voortbouwend op het baanbrekend werk van Cornelis R.A. van Bommel (1790-
1852), bisschop van Luik, de katholieke Kerk in Limburg haar gestalte, haar geest en haar invloed te
geven, die haar bepalend deed worden voor heel het gewest. Vanzelfsprekend was dit niet. Paredis
moest optornen tegen een tijdgeest, die niet gunstig was voor het gelovige denken en leven. Maar hij
toonde zich de juiste leider van zijn Kerk. Bovendien kon hij beschikken over een aantal bekwame en
loyale medewerkers. Ook werkten – zeker in de tweede helft van de eeuw – maatschappelijke en
politieke ontwikkelingen in Nederland en de omringende landen in zijn voordeel.
Met vriendelijke groet Peter Schulpen, voorzitter Mart Bohnen, secretaris

17-04-2008 / Stadsarchief gesloten ivm feestdagen
In verband met nationale, christelijke en lokale feestdagen is het Stadsarchief 30 april en 1, 2, 5, 12,
19, 20 mei gesloten.
03-04-2008 / Informatie avond HV Geleen, 14 april
De Heemkundevereniging Geleen biedt vele mogelijkheden voor historisch onderzoek. Om iedere belangstellende
daarmee kennis te laten maken organiseert HVGeleen een informatie-avond. Deze zal
plaats vinden op maandag 14 april van 19.30 tot 22.00 uur in onze lokaliteiten aan de Groenseijkerstraat
30a in Geleen. (nabij theater Karroessel).
Ons bereikt steeds meer de vraag, hoe men een historisch onderzoek kan beginnen en verder kan
aanpakken of op een andere manier actief bezig kan zijn met heemkunde. Zoals u wellicht weet biedt
de Heemkundevereniging Geleen daar vele mogelijkheden voor en om iedere belangstellende daarmee
kennis te laten maken organiseren wij een informatieavond. Deze zal plaats vinden op maandag
14 april van 19.30 tot 22.00 uur in onze lokaliteiten aan de Groenseijkerstraat 30a in Geleen. (nabij
theater Karroessel). Hier kunt u kennis maken met de werkgroepen, maar kunt u ook informatie vinden
over bijvoorbeeld stamboomonderzoek met behulp van computerprogramma’s. De heemkundevereniging
beschikt over een groot aantal informatiebronnen. Zo zijn er ook een groot aantal eigen
computerbestanden die in de loop der jaren zijn samengesteld met gegevens over de geschiedenis
van Geleen. Te denken valt daarbij aan 19e eeuwse krantenartikelen, Limburgse genealogische gegevens,
strafzaken, notarisarchieven, gemeentearchieven enz. Ook kan men gegevens putten uit de
uitgebreide eigen bibliotheek en verzameling bidprentjes. Ook het omvangrijke fotoarchief is voor
velen een welkome bron van gegevens. In ons archief bevinden zich ook allerlei andere geschriften en
voorwerpen. Het is beslist niet nodig om kennis van geschiedkundige zaken te hebben, om aan de
slag te gaan met deze interessante hobby. Er zijn altijd mensen die u wegwijs kunnen maken en die u
kunnen voorzien van tips. Bovendien hebben wij goede contacten met het stadsarchief Sittard-Geleen.
Deze avond wordt dan ook in overleg met hen georganiseerd. Dankzij de medewerking met dit archief
kunnen wij deze avond een aantal unieke zaken laten zien. Zo zijn er twee meetboeken van Jan Bollen
uit 1676 ter inzage, die onlangs gerestaureerd zijn. Vele tientallen jaren lang waren deze boeken verdwenen
en onlangs zijn ze weer gevonden en aan het archief ter beschikking gesteld. Het belooft een
interessante avond te worden, waarop men ook met andere liefhebbers en bestuursleden van gedachten
kan wisselen over de locale historie, dialect en oude gebruiken. U bent dan ook van harte welkom!
John Buskens,
Secretaris HV Geleen
25-03-2008 / Lezing over verleden en toekomst Kloosterkwartier
Het bestuur van Kring De Westelijke Mijnstreek van het LGOG en de firma Laudy Bouw & Ontwikkeling
organiseren op donderdag 27 maart aanstaande een lezing over verleden en toekomst van het Kloosterkwartier
aan de Oude Markt te Sittard. De voordracht wordt verzorgd door Peter Schulpen, Plaatsvervangend
Stadsarchivaris van de gemeente Sittard-Geleen, en ir. Olaf Senden, adjunct-directeur
Ontwikkeling bij Laudy Bouw & Ontwikkeling. De lezing die om 20:00 uur begint in het kloostercomplex
aan de Oude Markt te Sittard (ingang: poort links van de St. Michielskerk) is voor iedereen gratis
toegankelijk.
Het Kloosterkwartier aan de Oude Markt te Sittard, waarvan de restauratie en verbouwing dit jaar van
start gaan, kent twee lieux de mémoire (herinneringsplekken) bij uitstek: het voormalige Ursulinenklooster
en het voormalige Dominicanenklooster. Het idee van lieux de mémoire als ankerplaatsen
voor de ontwikkeling van historisch besef werd eind jaren zeventig geïntroduceerd door de Franse
historicus Pierre Nora. Het idee heeft zich sindsdien over andere landen verspreidt. De Provincie Limburg
wil de komende jaren op haar grondgebied ook een aantal ‘plekken van herinnering’ zichtbaar

maken. Het Ursulinenklooster en het Dominicanenklooster aan de Oude Markt te Sittard zijn bij uitstek
ankerplaatsen voor de ontwikkeling van plaatselijk historisch besef.
In 1843 vestigden de zusters ursulinen zich in het zeventiende eeuwse Huis op de Berg aan de Oude
Markt. Zij startte hier een opvoedingsinstituut voor jonge meisjes uit Sittard en omgeving. Na hun
opleiding hier moesten de ‘jonge juffrouwen met genoegzame kundigheden begaafd’ zijn om in de
‘hogere kringen van het burgerleven te treden’. De zusters zorgde niet alleen voor voorgezet onderwijs
maar ook voor lager onderwijs, een bewaarschool en zelfs een naai-, brie en stopschool. De ursulinen
hebben door hun onderwijs gedurende meer dan honderd jaar een grote rol gespeeld op het
gebied van vrouwenemancipatie in de regio. Zo stonden zij aan de basis van de MMS en speelden het
in 1949 klaar om een erkend gymnasium te realiseren waardoor wetenschappelijk onderwijs voor
meisjes uit Sittard en de regio mogelijk werd. Verder werden vanuit hun klooster aan de Oude Markt
o.a. kloosters gesticht in London, Batavia en Zuid-Afrika. De plaats waar ze zich midden negentiende
eeuw vestigden in Sittard kent een bebouwingsgeschiedenis die teruggaat tot de elfde eeuw. In het
zeventiende eeuwse Dominicanenklooster zijn door de eeuwen heen ook onderwijsinstituten gevestigd
geweest, zoals het Collegium Albertinum (1632-1797) en het Aloysiuscollege (1851-1900). Beide instellingen
genoten grote vermaardheid. Deze plaats aan de Oude Markt kent een bebouwingsgeschiedenis
die teruggaat tot de dertiende eeuw. In de voordracht over het verleden van het Kloosterkwartier
aan de Oude Markt zal de duizendjarige geschiedenis worden geschetst aan de hand van deels
nooit eerder vertoond beeldmateriaal.
LAUDY Bouw & Ontwikkeling is sinds juni 2006 eigenaar van het Dominicanen- en Ursulinenklooster in
de binnenstad van Sittard. Het ensemble van zeven rijksmonumenten dat in ca. 350 jaar is ontstaan
en door tal van instanties is gebruikt, krijgt nu in zijn geheel een herbestemming. Tijdens de lezing zal
Olaf Senden uitleggen hoe Laudy Bouw & Ontwikkeling omgaat met de historische waarde van het
complex en zijn voormalige gebruikers en hoe dit tot uiting komt in de toekomstplannen. Respect voor
het verleden wordt omgebogen naar kracht voor de toekomst.
11-03-2008 / 19 maart gesloten
Tijdens de St. Joep jaarmarkt op woensdag 19 maart as. zal het Stadsarchief net als alle gemeentelijke
instellingen van Sittard-Geleen gesloten zijn.
21-02-2008 / Hoogleraar houdt lezing voor LGOG Kring De Westelijke Mijnstreek
Prof.dr. Koen Ottenheym, hoogleraar architectuurgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht, verzorgt
voor Kring De Westelijke Mijnstreek van het LGOG op donderdag 28 februari aanstaande een lezing
met als titel: ‘De katholieke zijde van de Gouden Eeuw; 17de-eeuwse kerkelijke architectuur in de
Zuidelijke Nederlanden’.
In de lezing zal onder andere worden ingegaan op de vraag waarom de monumentale 17de- eeuwse
Augustijnerkerk aan de Maas in Maastricht en de St.-Michiel op de Markt te Sittard buitenbeentjes zijn
in de Nederlandse architectuurgeschiedenis maar wel heel goed passen in de ontwikkeling van de
architectuur van de Zuidelijke Nederlanden, zoals die te zien is in bijvoorbeeld Antwerpen en Brussel.
Bij de beantwoording van de vraag naar de herkomst van de architectonische stijl van de St.-
Michielskerk verwees de Sittardse kunsthistoricus prof.dr. Timmers veertig jaar geleden naar buitenlandse
invloed. Belangrijke buitenlandse invloed kon volgens de kunsthistorische opvattingen in Timmers’
tijd uitsluitend in Italië of desnoods in Frankrijk gevonden worden. Naar hedendaagse inzichten,
die Koen Ottenheym in zijn voordracht uit de doeken zal doen, werd daarbij een belangrijk aspect
over het hoofd gezien.
De lezing die om 20:00 uur in ´t Guliks Hoes. Ophoven 1 te Sittard begint, is voor iedereen gratis
toegankelijk.

21-01-2008 / sluiting i.v.m. carnavalsdagen
Op de carnavalsdagen maandag 4 en dinsdag 5 februari en Aswoensdag 6 februari is de studiezaal
van het Stadsarchief gesloten.
21-01-2008 / lezing over canon van de vaderlandse geschiedenis
Kring De Westelijke Mijnstreek van LGOG organiseert op donderdag 31 januari aanstaande een lezing
over ‘De weg naar de canon van de vaderlandse geschiedenis’.
Deze voordracht wordt verzorgd door drs. Marie-Jes Boonekamp-Wingen. Mevrouw Boonekamp was
vijfendertig jaar werkzaam in het voortgezet onderwijs, met name in Maastricht, als docent geschiedenis
en maatschappijleer. Ze was lid van de commissie De Rooy, één van commissies die het ministerie
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) adviseerde bij de herstructurering van het geschiedenisonderwijs.
In de voordracht wordt allereerst ingegaan op maatschappelijke ontwikkelingen binnen het geschiedenisonderwijs.
Deze ontwikkelingen leidden ertoe dat verschillende adviescommissies zich sedert het
midden van de jaren negentig in opdracht van het ministerie van OCW hebben gebogen over de herstructurering
van het onderwijs in de geschiedenis. Eén van deze commissies, de commissie Van Oostrom,
publiceerde in 2006 in dit verband de canon van Nederland. Deze canon bevat vijftig hoogtepunten
(vensters) uit de vaderlandse geschiedenis. Met ingang van augustus 2008 zijn deze vijftig vensters
verplichte leerstof voor zowel het basisonderwijs als de onderbouw van het voortgezet onderwijs.
Tijdens de lezing komt vervolgens de vraag aan de orde of de invoering van deze canon nog
voldoende ruimte biedt om binnen het onderwijs aandacht te schenken aan regionale/Limburgse geschiedenis.
De lezing die om 20:00 uur begint in ‘t Guliks Hoes, Ophoven 1 te Sittard, is voor iedereen gratis toegankelijk.
08-01-2008 / Stadsarchief Sittard-Geleen weer vaker open
Met ingang van 21 januari 2008 is de studiezaal open van maandag t/m donderdag van 9.00 tot 17.00
uur. Met de verruiming van de openingstijden komt het Stadsarchief tegemoet aan het verzoek van
zijn bezoekers.
Sinds 13 augustus 2007 deelt het Stadsarchief Sittard-Geleen zijn ruimte met de Stadswinkel Born.
Omdat verwacht werd dat de aanloop naar de Stadswinkel ernstige (geluids)overlast met zich mee
zou brengen voor de bezoekers van het Stadsarchief, is toentertijd besloten de ruimte afwisselend te
gebruiken. De studiezaal was hierdoor van dinsdag t/m vrijdag alleen in de middag geopend.
Verschillende bezoekers van het Stadsarchief en ook de historische verenigingen hebben laten weten
dat zij de beperking van de openingstijden hinderlijker vinden dan de eventuele overlast. Hierom zijn
de openingstijden van het Stadsarchief nu weer teruggebracht naar de oude situatie: hele dagen geopend
van maandag t/m donderdag en op vrijdag gesloten.
In de ochtenduren kunnen bezoekers van de studiezaal enige overlast ervaren van het publiek in de
Stadswinkel.

2007
19-12-2007 / Sluiting studiezaal i.v.m. feestdagen
De studiezaal is i.v.m. de feestdagen gesloten van vrijdagmiddag 21 december t/m 1 januari 2008.
Vrijdagmiddag 4 januari is de studiezaal gesloten i.v.m. de gemeentelijke nieuwjaarsbijeenkomst. De
studiezaal is i.v.m. de feestdagen gesloten van vrijdagmiddag 21 december t/m 1 januari 2008. Vrijdagmiddag
4 januari is de studiezaal gesloten i.v.m. de gemeentelijke nieuwjaarsbijeenkomst.
Wij wensen u fijne feestdagen en een voorspoedig 2008.
19-12-2007 / Nieuwe leges in 2008
Op 12 december heeft de gemeenteraad de legesverordening voor 2008 vastgesteld. Hierdoor zijn de
tarieven voor de dienstverlening in de studiezaal op enkele punten gewijzigd. De belangrijkste wijzigingen
met ingang van 01-01-2008:
Fotokopie A-4, per afdruk: € 0,15
Fotokopie A-3, per afdruk: € 0,20
Afdruk uit geautomatiseerd systeem, per afdruk: € 0,20
Microficheprint, zelfbediening, formaat A4, per afdruk: € 0,25
Microficheprint door archiefmedewerker gemaakt, per afdruk: € 0,35
Het complete overzicht is met ingang van 2 januari te lezen op onze webpagina, onder: archiefbezoek,
studiezaal, leges.
18-12-2007 / studiezaal vrijdag 21 december gesloten
I.v.m. kerstviering is de studiezaal vrijdag 21 december gesloten.
13-12-2007 / Symposium en boekpresentatie
Op dinsdag 18 december 2007 organiseert het Stadsarchief Sittard-Geleen en de Federatie Historie
Sittard-Geleen-Born het symposium ‘Schuivende panelen’ en zal de boekpresentatie plaatsvinden van
de monografie van Peer Boselie: ‘Deelt de deken de lakens uit?’ Locatie: Stadsarchief Sittard-Geleen,
Kasteelhof 3 te Born. Aanvang: 20.00 uur – einde ca 22.00 uur.
Minisymposium ‘Schuivende panelen’
en
Boekpresentatie Monografie 17 ‘Deelt de deken de lakens uit?’
Onder de titel Schuivende panelen zal deze avond de periode 1800-1848 nader worden bekeken. In
deze periode wisselde het huidige Limburg meerdere malen van landsheer en ook kerkelijk waren er
vele ontwikkelingen.
Om 20.00 uur zal plaatsvervangend stads- en regioarchivaris Peter Schulpen een lezing verzorgen
onder de titel: Van het licht van de rede naar God is mijn verlichting.
Om 20.20 zal euregionaal historicus Guus Janssen een inleiding houden met de titel: Bisdommen in
beweging 1800-1850.

Om ca 20.45 zal Monografie 17 ‘Deelt de deken de lakens uit?’ waarin auteur Peer Boselie, stads- en
regioarchivaris van Sittard-Geleen, ingaat op de rol en invloed van de Sittardse deken Vrancken in de
jaren 1838-1847, aan de huidige deken van Sittard, Mgr. Wilbert van Rens, worden aangeboden.
Na een pauze met daarin koffie/thee en vlaai zal Peer Boselie kort ingaan op een aantal wetenswaardige
aspecten van de ‘periode Vrancken’, waarna een korte discussie rondom de gehouden referaten
kan plaatsvinden.
Naar verwachting zal het programma om 22.00 uur worden afgesloten.
Wij heten u van harte welkom!!
Stadsarchief Sittard-Geleen, Federatie Historie Sittard-Geleen-Born, Stichting Monografieën uit het
Land van Sittard
De avond is gratis toegankelijk maar wel graag aanmelden via: info.stadsarchief@sittardgeleen.nl
- tel. 046-4778451.
12-12-2007 / Presentatie Historisch Jaarboek voor het Land van Zwentibold
Op donderdag 29 november vond de presentatie plaats van de 28ste uitgave van het Historisch Jaarboek
voor het Land van Zwentibold in het gemeentehuis van Stein. De historische periodiek van onze
regio telt dit jaar 16 bijdragen, o.a. een artikel van A.M.P.P. Janssen over 'De Jezuïtenmissie van Millen
en Sittard (1636-1646)', een artikel over 'Cokesbereiding door Staatsmijnen' van de hand van Sjef
Maas en een bijdrage 'Born in beelden' van Jacques Bijlmakers, Hub Lemmens en Jan Schrader.
06-12-2007 / Bestuursarchief gemeente Geleen (1921-1988) in bewerking
In het kader van het verbetervoorstel ‘Archiefdepot en achterstanden’ van de gemeente Sittard-
Geleen gaat het project ‘Inventarisatie en bewerking van het bestuursarchief van de voormalige gemeente
Geleen 1921-1988’ in december van start.

In het kader van het verbetervoorstel ‘Archiefdepot en achterstanden’ van de gemeente Sittard-
Geleen gaat het project ‘Inventarisatie en bewerking van het bestuursarchief van de voormalige gemeente
Geleen 1921-1988’ in december van start. Het project van inventarisatie en bewerking van het
archief, bestaande uit selectie, vernietiging, beschrijving en materiële verzorging is uitbesteed. De
bewerking die 8 maanden in beslag zal nemen vindt plaats in Sittard. Gedurende deze maanden van
bewerking is het archief niet raadpleegbaar voor onderzoek. Door deze inventarisatie zullen archiefbescheiden
van de voormalige gemeente Geleen beter toegankelijk worden voor historisch onderzoek.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met plv. Stadsarchivaris Peter Schulpen (tel. 046-
4778439 / peter.schulpen@sittard-geleen.nl)
14-11-2007 / Presentatie 'De kleine geschiedenis van Limburg in 25 dagen
Donderdag 30 oktober vond in het Stadsarchief onder grote belangstelling de presentatie plaats van
'De kleine geschiedenis van Limburg in 25 dagen'. Deze 25-delige reeks handzame boekjes over de
geschiedenis van Limburg is bedoeld voor een breed publiek. Naast de aan een dag verbonden
specifieke historische gebeurtenis wordt in elk deel ook een periode en een thema beschreven. De
25 deeltjes samen vormen een uniek naslagwerk over de Limburgse geschiedenis.
Gouverneur Frissen ontving het eerste exemplaar van deel één uit handen van Douwe de Graaf,
directeur van het Regionaal Historisch Centrum Limburg. Voor meer informatie zie:
www.dekleinegeschiedenisvanlimburg.nl.

19-10-2007 / Voorouders en familiegeschiedenis
Bij BiblioNova Geleen wordt op woensdag 24 oktober een lezing gegeven over genealogie door de
heer A.S.M. Patelski, genealoog. Vanuit zijn ruime ervaring zal hij u vertellen hoe u het beste te werk
kunt gaan tijdens een zoektocht naar uw voorouders. De heer Patelski verzorgt ook cursussen over
genealogie. De lezing begint om 19.30 uur en zal rond 21.30 uur afgelopen zijn. Deelname bedraagt
voor leden € 4,00 en voor niet-leden € 5,00, inclusief koffie of thee. Als u ook intekent op de tweede
lezing over genealogie: “Voorouders opsporen vanachter de pc” door dhr. Cees Heystek op maandag
19 november, dan zijn de totale kosten voor beide lezingen voor leden € 6,00 en voor niet-leden €
8,00. Genealogie is een populaire hobby. Archieven en internetsites worden volop bezocht door enthousiastelingen,
die op zoek zijn naar hun voorouders. Nieuwsgierigheid naar de eigen komaf is de
drijfveer; een zo volledig mogelijke familiestamboom het resultaat. Wie ook een stamboomonderzoek
wil starten, loopt aan tegen een overvloed aan mogelijkheden, sites en adressen. Een goed onderzoek
begint daarom met een degelijke oriëntatie. De juiste voorlichting vooraf kan beginnersfouten en
startproblemen voorkomen. En dat scheelt tijd. Wilt u weten waar te beginnen en waar u op moet
letten, hoe u op de snelste manier kunt zoeken en hoe de gegevens te verwerken, meldt u dan aan
voor deze boeiende lezing. Inschrijven kan via beleefbibliotheek op de website www.biblionova.nl,
via de klantenservice van bibliotheek Geleen of telefonisch via 046-4742182 BiblioNova Geleen – Herenhof
1 – 6162 EB Geleen.
19-10-2007 / Een huiselijke open dag
Door beperking van de ruimte tot één zaal, waarvan de helft was ingericht voor het houden van presentaties
en lezingen, kreeg de Open Archievendag van het Stadsarchief in Born afgelopen zaterdag
een knus en huiselijk karakter, dat goed paste bij het landelijke thema Wonen.
De huiselijke sfeer werd nog eens versterkt door de op de achtergrond aanwezige warme baritonstem
van de jonggestorven baanbrekende Limburgse troubadour Jo Erens. Bij de opening van de dag heb-

en zijn neef en nicht namens de familie hun archief en verzameling betreffende de zanger overgedragen
aan de Gemeente Sittard-Geleen door symbolisch een gouden 78-toeren plaat te overhandigen
aan wethouder Berry van Rijswijk.
In zijn openingswoord memoreerde wethouder Van Rijswijk de culturele waarde van het Stadsarchief
voor de wijde, zelfs grensoverschrijdende omgeving en zei zich sterk te zullen maken voor een samensmelting
van Stadsarchief en historisch museum tot een (eu)regionaal historisch centrum dat
gelokaliseerd moet worden in het historische centrum van de gemeente.
In de studiezaal uitgestalde documenten lieten de rijkdom zien van het overgedragen archief van Jo
Erens; een ander deel gaf een beeld van archiefstukken die op Wonen betrekking hebben. Voor genealogen
was een aparte tafel ingericht en in een hoekje konden unieke geluidsopnamen van Jo Erens
worden beluisterd. In het andere deel van de zaal vonden onder grote belangstelling voordrachten
plaats over de achitect Jos Wielders; woon- en wantoestanden honderd jaar geleden, en de sanering
van de Sittardse binnenstad 1936-1971. Meer dan 250 bezoekers hebben genoten van de open dag
van het Stadsarchief Sittard-Geleen.

19-10-2007 / dinsdag 30 oktober symposium in Stadsarchief
LGOG Kring De Westelijke Mijnstreek organiseert op dinsdag 30 oktober aanstaande in samenwerking
met het Stadsarchief Sittard-Geleen een klein symposium voor Kees Schutgens als blijk van waardering
voor de bijna tien jaar dat hij kring voorzitter was.
LGOG Kring De Westelijke Mijnstreek organiseert op dinsdag 30 oktober aanstaande in samenwerking
met het Stadsarchief Sittard-Geleen een klein symposium voor Kees Schutgens als blijk van waardering
voor de bijna tien jaar dat hij kring voorzitter was. Kees kijkt met genoegen terug op deze periode
en stelt het zeer op prijs U op deze avond te kunnen begroeten.
De eerste van de drie sprekers is Guus Janssen, docent klassieke talen en (kerk)historicus, met een
voordracht over 'Luik en de Maasgouw'. Régis de la Haye, theoloog, archivaris en docent kerk- en
kunstgeschiedenis, spreekt over 'Het onnut van geschiedenis en wijsbegeerte'. Tot slot verzorgt Wiel
Kusters, hoogleraar Algemene en Nederlandse letterkunde en dichter, een lezing met als titel 'Een
dichter uit Mosanje. Pierre Kemp 1886-1967'.
Het symposium vindt plaats in de studiezaal van het Stadsarchief Sittard-Geleen te Born, Kasteelhof 1,
aanvang 20:00 uur. De toegang is gratis.

De sprekers zonden ons het volgende ter inleiding:
Luik en de Maasgouw - Guus Janssen
De stad Luik heeft door de eeuwen heen een grote rol gespeeld voor de Limburgse Maasvallei. Dat de
betekenis van het Luikse bisdom voor onze gewesten tot 1840 onmiskenbaar is, wordt geïllustreerd
aan de hand van twee voorbeelden: een object en archiefmateriaal. Een kelk verbindt de Luikse kerk
Sainte Croix met de Grevenbichtse Kruiskapel en oude documenten wekken een pastoor van Bracht bij
Belfeld opnieuw tot leven.
Het onnut van geschiedenis en wijsbegeerte - Régis de la Haye
Hoe komt iemand die toch iets meer dan gemiddeld begaafd is, er toe, naast een studie geschiedenis
- die op zich al nergens toe leidt, hooguit om de wereld van nu iets beter te begrijpen, en dat heeft
verder toch geen nut en leidt nergens toe -, ook nog wijsbegeerte te gaan studeren; ook zo'n studie
die, zo lijkt het in onze hedendaagse wereld, eerder thuis hoort in het rayon der middeleeuwse of
laatromantische curiosa, beoefend door enkele wereldvreemde zonderlingen, een studie zonder enig
maatschappelijk nut?
Een dichter uit Mosanje. Pierre Kemp 1886-1967 - Wiel Kusters
In mijn voordracht zal ik ingaan op de vraag, wat het kan betekenen als men Pierre Kemp een 'Limburgse'
of een 'Nederlandse' dichter noemt. En hoe Kemp - de P.C. Hooftprijswinnaar uit Maastricht -
zichzelf in de dichtkunst situeerde. Wat was zijn culturele zelfbeeld?
02-10-2007 / Programma Open Dag Stadsarchief
Op zaterdag 13 oktober as. houdt het Stadsarchief als opstap naar de Week van de Geschiedenis van
11.00 uur ’s morgens tot 16.00 uur ’s middags Open Dag. Uit de verzamelingen die het archief beheert,
worden stukken gepresenteerd die aansluiten op het landelijke thema 'Wonen in Nederland'. Er
zullen ook drie lezingen zijn, van Peter Vossen, Peter Schulpen en Peer Boselie op dit terrein. Daarnaast
zal de meest recente aanwinst worden getoond, het archief van de beroemde veel te jong gestorven
Troubadour Jo (Jochem) Erens.
Open archievendag 2007, 13 oktober Thema: wonen in Nederland
Activiteiten Stadsarchief Sittard-Geleen, in samenwerking met de Federatie Historie Sittard-Geleen-
Born en de historische afdeling van Museum Het Domein.
Plaats: Kasteelhof 1, 6121 XK, Born
Tijdstip: 11.00 uur tot 16.00 uur
In het Stadsarchief Sittard-Geleen worden momenteel de archieven beheerd van de gemeente Sittard-
Geleen en haar voorgangers en van de gemeenten Stein en Beek en hun voorgangers. Het archief van
de gemeente Schinnen en haar voorgangers zal in januari 2008 worden overgedragen. Het stadsarchief
is gevestigd in de monumentale voorburcht van kasteel Born, gelegen aan de Kasteelhof aldaar
naast het bekende dierenpark Born.
Er zullen op 13 oktober een aantal activiteiten plaatsvinden, die vaak te maken hebben met wonen in
de twintigste eeuw. Er zullen onder andere drie lezingen zijn, van Peter Vossen, Peter Schulpen en
Peer Boselie op dit terrein. Daarnaast zal de meest recente aanwinst worden getoond, het archief van
de beroemde te jong gestorven ‘troubadour’ Jo Erens!
11 uur; Opening door de presentatie van het archief van Jo Erens.
Lezing Peter Vossen: 11.30 uur Onder de titel ‘Jos Wielders, een locale architect van nationale allure’
zal door Wielders-specialist Peter Vossen een rijk geïllustreerde lezing worden gehouden. Hierin komt
de grote betekenis van de Sittardse architect Jos Wielders (1883-1949) aan bod aan de hand van een
tour d'horizon langs zijn werken (woonhuizen, villa's, scholen, kerken en andere gebouwen), in de
context van de landelijke bouwstijlontwikkelingen in de eerste helft van de twintigste eeuw.

Lezing Peer Boselie: 13.00 uur Onder de titel ‘Een wereld van verschil! woontoestanden en wantoestanden
honderd jaar geleden’ geeft Peer Boselie, stadsarchivaris van Sittard-Geleen aan de hand van
een powerpointpresentatie en een aantal originele archiefstukken een blik in de zorgelijke toestanden
die er heersten in het eerste kwart van de twintigste eeuw in wat zich toen ontwikkelde tot de Westelijke
Mijnstreek.
Lezing Peter Schulpen: 14.30 uur Onder de titel ‘Wie ’t awd Sjtadhoes en Klein Venetië verdwene oet
Zitterd’ verzorgt Peter Schulpen, plv. Stadsarchivaris van Sittard-Geleen, een lezing over de geschiedenis
van de sanering van de Sittardse binnenstad tijdens de jaren 1936-1971.
* Aansluitend bij het thema zullen in de studiezaal een aantal archiefstukken worden getoond die te
maken hebben met wonen door de eeuwen heen, waarbij het thema wederopbouw (na WO II) een
belangrijke rol zal spelen
* Op één van de computers is de website ‘het claustrum ontsloten’
http://www.historiesittard.nl/kapittel/ actief, waarin al sinds 2003 de culturele biografie van
een deel van de Sittardse binnenstad, deels zelfs in 3-D, wordt ontsloten. Deze site werd en wordt
gevuld door een unieke samenwerking van professionals en vrijwilligers en was in 2003 binnen Nederland
een nationaal pilotproject op het terrein van de woongeschiedenis.
* In september werd door de erfgenamen van de beroemde troubadour Jo Erens, die in 1955 zeer
jong stierf in bruikleen gegeven. Op deze dag zal in een vitrine een deel van het materiaal getoond
worden, waaronder ook zijn gouden (78-toeren)plaat. Ook zal beeldmateriaal en geluidsmateriaal van
hem te zien en te horen zijn.
* Verder kan in de studiezaal worden kennisgemaakt met Limburgs meest uitgebreide beeldbank en
de vrijwilligers die haar vullen én zijn mensen aanwezig die informatie geven over hoe een goede
stamboom kan worden uitgezocht.
* Er is dit jaar géén rondleiding door de archiefbewaarplaats. Informatie: Peer.Boselie@Sittardgeleen.nl
/ 06-51569533.
12-09-2007 / Geslaagde Open Monumentendagen
In de kasteelhoeve in Born gaf burgemeester Sjraar Cox van Sittard-Geleen zaterdagochtend 8 september
j.l. het startschot voor de Open Monumentendagen.
Vooraf overhandigde Harry Strijkers hem namens de schrijvers het begeleidende boekwerkje over het
thema Monumenten van de Twintigste Eeuw. In het kader van dit thema waren inwoners van de gemeente
gevraagd uit een aantal moderne gebouwen de mooiste en de lelijkste te kiezen. De overtuigende
winnaar in de categorie mooi, het kantoorgebouw van Sabic, siert de omslag van het monumentenboekje;
eveneens overtuigend favoriet in de andere categorie was het naburige, nog steeds
niet afgebouwde Fortunastadion. Onder de respondenten waren prijzen verloot, die burgemeester Cox
aan de gelukkigen overreikte.
Enige duizenden mensen hebben dit weekend de opengestelde monumenten bezocht. Het monumentenboekje
vond gretig aftrek. Belangstellenden die niet in de gelegenheid waren de Open Monumentendagen
van Sittard-Geleen te bezoeken, kunnen zo lang de voorraad strekt, een gratis exemplaar
afhalen aan de balie van het Stadsarchief.

10-09-2007 / Twee vrijdagen gesloten
Vanwege personeelsactiviteiten zal het Stadsarchief gesloten zijn op vrijdag 21 september en vrijdag
28 september a.s.
05-09-2007 / Open Monumentendagen 8 en 9 september
Zaterdag 8 en zondag 9 september zijn de Open Monumentendagen. In de gemeente Sittard-Geleen
zijn de volgende activiteiten gepland:
8 september 14.00 uur:
Wandeling met Peter Vossen langs panden van Jos Wielders (en enkele tijdgenoten).
Tijdens deze wandeling zullen we aan de hand van een aantal villa's die de Sittardse architect Jos
Wielders (1883-1949) heeft ontworpen, zien dat hij een brede visie had en zich alle stijlrichtingen van
zijn tijd heeft eigen gemaakt. Hij heeft dat op een zodanige wijze gedaan dat we van deze locale architect
mogen zeggen dat hij van nationale allure is geweest.
We zullen ook stilstaan bij enkele ontwerpen van zijn tijdgenoten.
Vertrek bij kapelletje aan de Wieër in Sittard (nabij voormalig Bisschoppelijk College).

Opengestelde monumenten
Pomphuisje Wielders Sittard, Bergerweg 29 Sittard
(tentoonstelling: Industriële uurwerken uit de 20e eeuw, zie hieronder) Open (za./zo. 12-17 uur)
Ophovenermolen, Molenweg 56 in Ophoven
(Exposities en draaiend waterrad om “blauwe” stroom op te wekken) Open (za/zo. 12-17 uur)
St.-Augustinusschool Geleen (gebouw HV Geleen) Open zaterdag en zondag
Kapel Gemmaklooster Sittard Open
Ici paris XL (vroegere Boekhuis/Twentse Bank) Sittard Open (zaterdag) winkel
Winkel Kleikamp Sittard Open (zaterdag) winkel
Engels kerkhof Ophoven Openbaar
Mariniersmonument Sittard Openbaar
Oorlogsmonument Bloemenmarkt Lindenheuvel Openbaar
Oorlogsmonument Lutterade Openbaar
Kazemat Leyenbroek (alleen buitenzijde) Openbaar
Kazemat Biessenhof (alleen buitenzijde) Openbaar
Sluis Born Openbaar
Mauritspark Geleen Openbaar
“Galfettigebouw” Nieuwe Markt Geleen Open (zaterdag) winkel
Café Onder de Boompjes Oud-Geleen Open (zaterdag en zondag)
Patronaat/ friture Obbicht Open (zaterdag en zondag)
Haven Born Openbaar
Kanaalbrug Obbicht Openbaar
Kerk van Schipperskerk Open (zaterdag en zondag)
Oorlogsmonumenten Obbicht Openbaar
Oorlogsmonument sluis Born Openbaar
Gemeentehuis/stadsarchief Born Open (zaterdag tot 13 uur)
In de meeste gevallen zullen de bezoektijden van 11 tot 5 uur zijn. In Born en Geleen is 9 september
een koopzondag.
Tentoonstelling Industriële Uurwerken uit de 20e Eeuw
Het Waterpompstation (Pomphuisje) aan de Bergerweg te Sittard is op 8 en 9 September 2007 van de
zolder tot in de bron te bezichtigen tussen 12.00 uur en 17.00 uur. Dit jaar is in het Pomphuisje TIJD
gekozen als thema voor de Open Monumentendagen. In het hele Pomphuisje worden INDUSTRIËLE
UURWERKEN, zoals moederklokken, nevenuurwerken en schakelklokken, uit de 20ste eeuw tentoongesteld.
Ook zal er de fietsroute van Pomphuisje, Ophovenermolen, Stadbroekermolen (geprint op een
A4) verkrijgbaar zijn voor geïnteresseerden.
Een speciale tentoonstelling laat zien dat het restauratiebedrijf B.A.T. 20 jaar bestaat… en het museum
alweer 5 jaar is opengesteld voor het publiek!!!
Het worden feestelijke monumentendagen op het pomphuisje en u bent van harte uitgenodigd!
15-08-2007 / Nieuwe openingstijden
Stadsarchief Sittard-Geleen deelt ruimte met stadswinkel Born.
Het gemeentebestuur van Sittad-Geleen heeft besloten de stadswinkel in Born ingaande 6 augustus te
verplaatsen naar de huidige studiezaal van het Stadsarchief. Stadswinkel en Stadsarchief maken nu
afwisselend van deze ruimte gebruik. Wanneer de stadswinkel geopend is (dinsdag t/m vrijdag 9.00-
12.00 uur), is het Stadsarchief voor het publiek gesloten.
Met ingang van maandag 13 augustus is de studiezaal van het Stadsarchief opengesteld:
op maandag van 9.00 tot 17.00 uur
dinsdag t/m vrijdag van 13.00 tot 17.00 uur

12-06-2007 / LGOG lezing over Romeins Trier
Donderdag 21 juni organiseert Kring De Westelijke Mijnstreek van LGOG een lezing over Romeins
Trier. Spreker zal zijn A.M.P.P. (Guus) Janssen.
Lezing over Romeins Trier Als opmaat voor een excursie naar Trier waar de grote Constantijn tentoonstelling
zal worden bezocht organiseren de Sittardse Veldeke-Kring en de Kring De Westelijke
Mijnstreek van LGOG op donderdag 21 juni in ’t Guliks Hoes (Ophoven 1 te Sittard) een lezing over
het Romeins Trier. Spreker zal zijn drs. A.M.P.P. (Guus) Janssen. Onder keizer Augustus werd de nederzetting
der Treveri, gelegen bij een doorwaadbare plaats in de belangrijke stroom van de Moezel,
verheven tot Colonia (15 v.Chr.). Trier was een belangrijke plaats op een kruispunt van wegen in het
achterland achter de Limes, de Romeinse verdedigingslinie langs de Rijn. In 275 werd Trier echter
geplunderd door de Alamannen. Korte tijd daarna keerde de rust weer. Trier werd de zetel van de
Caesar (onderkeizer) van het westen: Constantius Chlorus, de vader van Constantijn de Grote. Vanaf
306 tot 324 resideerde Constantijn in Trier, hierna werd Constantinopel (Istanbul) zijn nieuwe hoofdstad.
Het doek viel voor Trier, toen in 401 de Romeinen hun troepen terugtrokken van de Rijn. Continuïteit
in bewoning werd echter gegarandeerd door het feit dat Trier inmiddels bisschopszetel geworden
was. De lezing die om 20.00 uur begint in het Guliks Hoes (Ophoven 1) is voor iedereen gratis
toegankelijk. Bij dhr. Quadakkers (tel. 046-4519337) kunnen ook niet leden zich aanmelden voor de
excursie op zaterdag 23 juni naar de grote cultuurhistorische tentoonstelling Constantijn de Grote.
24-05-2007 / Stadsarchief 4 en 5 juni gesloten
Maandag 4 juni en dinsdag 5 juni zijn bij de gemeente Sittard-Geleen dienstvrije dagen. Bijgevolg is
dan ook de studiezaal van het Stadsarchief Sittard-Geleen gesloten.
15-05-2007 / LGOG Lezing must voor genealogen
Donderdag 31 mei organiseert het LGOG Kring Sittard een lezing onder de titel 'Soldaten van Napoleon'.
Deze lezing is een must voor genealogen.
LGOG Lezing: Soldaten van Napoleon. LGOG Kring Sittard organiseert op donderdag 31 mei, in ’t Guliks
Hoes (Ophoven 1) een lezing onder de titel: ‘Soldaten van Napoleon’. Spreker zal zijn de bekende
streekhistoricus Jean Coenen. In 1794 werd het zuiden van de huidige provincie Limburg door Franse
troepen veroverd en bezet. De lezing ‘Soldaten van Napoleon’ gaat over de dienstplicht die hier door
de Fransen in 1798 werd ingevoerd. Met een officieel woord werd de dienstplicht aangeduid als militaire
conscriptie. In de voordracht wordt de nadruk gelegd op archiefbescheiden die betrekking hebben
op de conscriptie en die momenteel bewaard worden in het Rijksarchief te Maastricht (RHCL).
Waar mogelijk zullen namen en voorbeelden van soldaten uit Sittard en Geleen worden genoemd. De
loopbaan van een aantal soldaten zal worden nagegaan. Daarbij worden ook gegevens gebruikt die
gevonden werden in de archieven van de landmacht in Vincennes bij Parijs. De lezing geeft voor genealogen
aan waar zij moeten zoeken naar hun voorouders of familieleden die in de tijd van Napoleon
meegingen naar Spanje, Polen of Rusland. Aan het einde van de lezing worden de lotgevallen van een
soldaat, later officier, gevolgd in Maastricht, Spanje, Portugal, Polen en Oost-Duitsland. Een afstammeling
van deze militair volgde in diens voetsporen de hele route. U krijgt daarbij opnamen te zien
van de huidige situatie in die streken. De lezing die om 20.00 uur begint in het Guliks Hoes (Ophoven
1) is voor iedereen gratis toegankelijk. Voorafgaand aan de lezing vindt van 19.00 tot 19.30 uur de
algemene ledenvergadering plaats. Op de agenda staan onder andere: bestuurs- en naamswijziging
van de Kring. Met vriendelijke groet, Peter Schulpen secr. LGOG Kring Sittard Tel. werk: 046-4778439
privé: 046-4514244.
20-04-2007 / Studiezaal 15 mei vanaf 15.00 gesloten
I.v.m. de organisatie van de maaltijd van de geschiedenis 'Zalig! Eten met Sittard-Geleense heiligen
...' is de studiezaal op 15 mei vanaf 15.00 uur gesloten.

16-04-2007 / Zalig! Eten met Sittard-Geleense heiligen...
Op 15 mei vanaf 16.45 uur zal in het Stadsarchief Sittard-Geleen, gevestigd in de Tiendschuur van het
kasteel Born de derde ‘Maaltijd van de Geschiedenis’ plaatsvinden. Onderbroken door een zalig hapje
en drankje worden een tweetal lezingen gehouden waarin dit jaar enkele Sittard-Geleense heiligen de
revue passeren.
In Sittard-Geleen kan men een groot , ja in onze contreien zelfs uniek aantal mensen vinden die meer
dan gewone gelovigen waren. De moeizame weg naar zalig- en zelfs heiligverklaring (die overigens
zoals het spreekwoord zegt, altijd via Rome leidt) zal worden geschetst aan de hand van mensen als
Maria Teresa Tauscher, deken Tijssen en pater Andreas Prévot. Natuurlijk zal pater Karel Houben, die
enkele weken later zal worden heiligverklaard, niet ontbreken.
Zalig! Eten met Sittard-Geleense heiligen…
3e Maaltijd van de Geschiedenis
plaats: Stadsarchief Sittard-Geleen
dinsdag 15 mei 2007
tijd: 16.45 – 19.00 uur
De maaltijd wordt georganiseerd door de Federatie Historie Sittard-Geleen-Born samen met het stadsarchief
Sittard-Geleen.
Sprekers zullen zijn:
Antoine Jacobs, wetenschappelijk onderzoeker verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen:
Zalig, hoe werkt dat?
Peer Boselie, stadsarchivaris van Sittard-Geleen:
Pater Karel, de man met de genezende handen: het verbindingsstreepje in Sittard-Geleen?
Wenst U deel te nemen aan deze bijzondere maaltijd, waarin in ontspannen sfeer onze geschiedenis
in een ander licht kan worden gezien, dan kan dat. U bent van harte uitgenodigd!
U kunt onderstaande bon opsturen (stadsarchief Sittard-Geleen, postbus 18, 6130 AA te Sittard),
faxen (0031(0)46-4778481) of mailen (info.stadsarchief@sittard-geleen.nl).
Maak tegelijkertijd 20 Euro over ten name van Federatie Historie Sittard-Geleen-Born te Sittard o.v.v.
Maaltijd van de Geschiedenis op rekeningnr. 1123.47.452 t.n.v.Federatie Historie Sittard-Geleen-Born
te Sittard.
(Doe het snel, want er is helaas slechts beperkt plaats!)
Inschrijven kan tot uiterlijk 6 mei!!
Let op: Inschrijving verplicht tot betaling! Restitutie is niet mogelijk, er kan wel een plaatsvervanger
komen die avond.
16-04-2007 / Lezing ‘Prof. Timmers en zijn geesteskinderen
De LGOG Kring Sittard organiseert op donderdag 26 april, in Museum Het Domein (Kapittelstraat 6 te
Sittard), de lezing ‘Prof. Timmers en zijn geesteskinderen: De Meester van Elsloo en Jan van Steffeswert’.
De honderdste geboortedag van de kunsthistoricus prof. dr. J.J.M. Timmers is dit jaar de aanleiding
voor de organisatie van een aantal aan hem gerelateerde activiteiten. Zo is op 10 maart jl. in Museum
het Domein de tentoonstelling Oog in Oog met prof. Timmers van start gegaan.
In de lezing wordt de speurtocht van Timmers gevolgd naar de Meester van Elsloo en Jan van Steffeswert.
Op zijn fundamenten konden beide meesters in de periode na Timmers door verder onderzoek
en tentoonstellingen uitgroeien tot de prominente kunstenaars van tegenwoordig. Spreker zal

zijn de kunsthistoricus drs. Peter te Poel, conservator Oude kunst van het Bonnefantenmuseum Maastricht.
De lezing die om 20.00 uur begint is voor iedereen gratis toegankelijk.
Met vriendelijke groet,
Peter Schulpen
secr. LGOG Kring Sittard
Tel. werk: 046-4778439
privé: 046-4514244
28-03-2007 / LGOG Lezing over sanering Sittardse binnenstad
Op 29 maart verzorgt plaatsvervangend Stadsarchivaris van Sittard-Geleen, Peter Schulpen, een lezing
over de sanering van de Sittardse binnenstad waarbij de sloop van het Stadhuis op de Markt voor de
bouw van het complex van Vroom & Dreesmann en de verdwijning van ‘Klein Venetië centraal staan.
Lokatie: Guliks Hoes (Ophoven 1, Sittard) Aanvang: 20.00 uur De lezing is voor iedereen vrij toegankelijk.
Op 29 maart verzorgt plaatsvervangend Stadsarchivaris van Sittard-Geleen, Peter Schulpen, een lezing
over de sanering van de Sittardse binnenstad waarbij de sloop van het Stadhuis op de Markt voor de
bouw van het complex van Vroom & Dreesmann en de verdwijning van ‘Klein Venetië centraal staan.
Lokatie: Guliks Hoes (Ophoven 1, Sittard) Aanvang: 20.00 uur De lezing is voor iedereen vrij toegankelijk.
09-03-2007 / Studiezaal 19 maart gesloten
I.v.m. met verplicht ADV-verlof, op St. Joep, is de studiezaal maandag 19 maart gesloten.
02-03-2007 / Studiezaal gesloten
In verband met de verkiezingen voor de Provinciale Staten is de studiezaal woensdag 7 maart gesloten.
06-02-2007 / Studiezaal gesloten
I.v.m. carnaval is de studiezaal van 19 t/m 21 februari gesloten. Donderdag 22 februari staan wij weer
voor u klaar.
10-01-2007 / LGOG lezing over sanering Sittardse binnenstad
Op 29 maart verzorgt plaatsvervangend Stadsarchivaris van Sittard-Geleen, Peter Schulpen, een lezing
over de sanering van de Sittardse binnenstad waarbij de sloop van het Stadhuis op de Markt voor de
bouw van het complex van Vroom & Dreesmann en de verdwijning van ‘Klein Venetië centraal staan.
03-01-2007 / Studiezaal donderdagmiddag 4 januari gesloten
Donderdagmiddag 4 januari is onze studiezaal gesloten vanaf 13.00 uur in verband met de gemeentelijke
Nieuwjaarsbijeenkomst. Ook wij wensen U een Voorspoedig en Gezond 2007!!

2006
18-12-2006 / Openstelling tussen Kerst en Nieuwjaar
De studiezaal van het Stadsarchief is tussen Kerst en Nieuwjaar (27 en 28 december) geopend.
18-12-2006 / “WEGGOOIEN OF BEWAREN?”
Op dinsdagavond 19 december 2006 vanaf 20.00 uur houden de Federatie Historie Sittard-Geleen-
Born en het Stadsarchief Sittard-Geleen in de studiezaal van het Stadsarchief een minisymposium over
het opbouwen, het beheer en de presentatie van historische collecties, een item waar velen van ons
direct of indirect mee te maken hebben.
Na een welkomstwoord door Luck Brouns, voorzitter van de Federatie, zal stadsarchivaris Peer Boselie
de twee sprekers inleiden die vanuit hun specifieke achtergrond het onderwerp van dit minisymposium
op een tot nadenken stemmende wijze zullen belichten.
De twee sprekers zijn:
- Agnes Vugts, provinciaal museumcoördinator Limburg, en
- Bart de Keyser, stadsarchivaris van Hasselt.
Na een korte pauze met koffie en vlaai zal een forumdiscussie plaatsvinden waarin over en naar aanleiding
van de geponeerde stellingen van gedachten kan worden gewisseld onder leiding van Jo Jamar,
voormalig gemeentearchivaris en directeur Thermenmuseum te Heerlen en oud-rijksarchivaris
Limburg en Utrecht.
Daarna wordt u gelegenheid geboden voor informele contacten.
U bent van harte uitgenodigd voor dit minisymposium!
U kunt u aanmelden bij info.stadsarchief@sittard-geleen.nl of tel. 046-47 78 451 (studiezaal
Stadsarchief).
11-12-2006 / 13 december: Studiezaal gesloten
In verband met de gemeentelijke informatiemarkt over de Wet Maatschappelijke Ondersteuning is de
studiezaal woensdag 13 december gesloten voor archiefbezoekers.
11-12-2006 / Minitentoonstelling Toon Hermans
Vrijdag 8 december heeft burgemeester Cox van Sittard-Geleen op informele wijze een minitentoonstelling
rondom de aanstaande 90e geboortedag van Toon Hermans in de studiezaal van het Stadsarchief
Sittard-Geleen (in het voormalige gemeentehuis van Born), geopend.
Zaterdag 16 en zondag 17 december zal landelijk en plaatselijk aandacht zijn voor het feit dat op 17
december 1916 'Toon' als Antoine, Gerard, Theodore Hermans in Sittard werd geboren. Door de t.v.uitzendingen
van zijn onemanshows verwierf deze Sittardse zoon grote faam en populariteit en gaf hij
zijn geboortestad grote naamsbekendheid.

04-12-2006 / 27ste Historisch Jaarboek gepresenteerd
Vrijdag 1 december is in de voormalige raadszaal, tegenwoordig in gebruik als trouwzaal, in het gemeentehuis
van Beek het 27ste Historisch Jaarboek voor het Land van Zwentibold aangeboden aan
burgemeester Armand Cremers.
Burgemeester Cremers heeft het 27ste Jaarboek overreikt gekregen door de voorzitter van het stichtingsbestuur,
tevens redactie, Ger Heilkens

In zijn dankwoord zei burgemeester Cremers verbaasd te zijn dat de presentatie nog nooit eerder in
Beek heeft plaatsgevonden. Daar nu nog slechts vier gemeenten het grondgebied van het Land van
Zwentibold bestrijken, bood hij aan om eens in de vier jaar gastheer te zijn. Het nachtwachtgilde De
Baeker Kleppermen luisterde de plechtige en geanimeerde bijeenkomst met gezangen op.
Het fraai vormgegeven jaarboek bevat artikelen over: maasschepen rond 1600 (Broekmeulen); de
lotgevallen van twee bidstoelen uit het College St.-Louis in Sittard (Lindeijer); kerkvisitaties in Beek
(Janssen); de ontwikkeling van het huidige centrumplan Geleen (Rijnboutt); historische vragen rond
de naam Limbricht (Van Luyn); werkloosheid en werkloos zijn in Sittard 1929-1939 (Dols); de op 1
september 1944 door geallieerden in brand geschoten gashouder te Geleen en het in 2003 ter plekke
opgerichte monument (Maas); de betrokkenheid van Prof. Dr. J.J.M. Timmers in de strijd om het behoud
van de binnenstad van Sittard gedurende de jaren 1936-1971 (Schulpen); en de belevenissen
van twee Sittardse zoeaven 1860-1870 (Engelen). De archeologie komt aan bod in een drietal verslagen:
werkzaamheden en vondsten van de Werkgroep Archeologie Sittard in 2005 (Van Doorn); oudheidkundig
onderzoek te Stein en omgeving in 2005 (Hendrix); en de archeologische kroniek van de
gemeente Sittard-Geleen 2004 (Aarts). Aan de in september overleden bronnenontsluiter Jan Oremus
is een in memoriam gewijd (Janssen), die wordt gevolgd door de kroniek over het jaar 2004 (Schrader).
Op vernieuwende wijze schenkt het jaarboek aandacht aan beeld en poëzie. In Panorama’s van een
Dubbelstad presenteert het Stadsarchief een selectie uit de eigentijdse fotodocumentatie (Houben/Schrader).
In het artikel Een Vlucht over Overmaze legt Jacques Aussems aan de hand van passages
over de 15de eeuw verantwoording af van zijn literair experiment om in gedichten in de stijl van
de tijd de geschiedenis van de Landen van Valkenburg te beschrijven. Het is een illustratie bij dit artikel,
die de omslag van het jaarboek siert.
Het jaarboek is voor € 16,50 verkrijgbaar in de boekhandels Deeder en Krings in Sittard. Een abonnement
op het jaarboek kost slechts € 14,50, eventueel vermeerderd met kosten van toezending buiten
de regio. Aanmelden als abonnee kan via een e-mail met uw adresgegevens aan de penningmeester
op het adres: lvz-pen@home.nl
Dankwoord van burgemeester Cremers; op de achtergrond De Baeker Kleppermen

Onze stadsarchivaris in geanimeerd gesprek met de gemeentesecretaris van Beek, Ron de Louw, en
burgemeester Cremers
20-11-2006 / Veertig jaar Maasketen Jan van Eyck
Op zaterdag 18 november vierde de Maasketen Jan van Eyck haar veertigjarig jubileum met een symposium
in het stadsarchief Sittard-Geleen.
De activiteiten van de Maasketen zijn gericht op het versterken van de culturele band tussen de Limburgen
aan weerszijden van de Maas. Verbondenheid was het Leitmotiv van het symposium, dat geleid
werd door dagvoorzitter stadsarchivaris Peer Boselie. Er was ruimte voor een terugblik door mede-oprichter
Ger Wagemans. Voorts vond een interessante discussie plaats tussen de heer Leon Frissen,
gouverneur van Nederlands Limburg, en de heer Sylvain Sleypen, gedeputeerde van o.a. toerisme
van Belgisch Limburg, onder leiding van Jo Jamar, voormalig rijksarchivaris in Limburg. De discussie
ging met name over de mogelijkheden die Europa onze grensregio biedt en de moeilijkheden die
centrale landsoverheden op dit terrein opwerpen.
Willy Claes, voormalig minister en vice-premier van België en oud secretaris generaal van de NAVO,
schetste een beeld van de wereld in het huidige tijdsgewricht en de rol die Europa hierin moet spelen.
Cruciaal is in zijn ogen de voorbeeldfunctie van de grensregio's; de beide Limburgen hebben op dit
terrein een belangrijke rol als ijkpunten voor de totale samenwerking.
Tenslotte bood Guus Janssen als hoofdredacteur de eerste exemplaren aan van de tweede uitgave
van Maasband, de door de Maasketen uitgegeven serie boeken met opstellen en artikelen op het gebied
van grensoverschrijdende geschiedschrijving.
Bijgaand enkele foto's van deze zeer geslaagde dag.

De voorzitter met leden van het eerste uur
Voorzitter Jean Knoors reikt van de Kanunnik Coenenprijs uit aan Pierre Bakkes

Uit handen van Guus Janssen ontvangt Willy Claes een van de eerste exemplaren van Maasband 2
Dagvoorzitter Peer Boselie kondigt de discussie aan tussen gedeputeerde Sylvain Sleypen en gouverneur
Leon Frissen onder leiding van Jo Jamar

16-11-2006 / LGOG lezing over Hub. Leufkens
In het kader van de tentoonstelling ‘Hub. Leufkens (1894-1962) een ondernemend fotograaf en filmer’,
die op 4 november in Museum Het Domein van start is gegaan, organiseert de Kring Sittard van
LGOG i.s.m. Museum Het Domein op donderdag 23 november een lezing over Hub. Leufkens.
Voorafgaand kan gratis de tentoonstelling worden bezocht. Aansluitend aan de lezing wordt in het
Filmhuis Het Domein een documentaire getoond onder de titel ‘Bronsgroen en anders zwart'. Limburg
in films van Hub. Leufkens en tijdgenoten’.
De lezing wordt gegeven door Leentje Mostert. Zij verzorgde de publicatie die verscheen bij gelegenheid
van de thans lopende Leufkens tentoonstellingen: in het Glaspaleis te Heerlen, Museum Het Domein
in Sittard en het Limburgs Museum te Venlo.
Leufkens had als fotograaf en filmer niet alleen oog voor het pittoreske en katholieke Limburg, maar
ook voor de esthetiek van moderne, industriële onderwerpen. Hij speelde handig in op ontwikkelingen
in zijn omgeving, zoals de opkomende industrie en werkte in opdracht van verschillende bedrijven. Zo
maakte hij fotoreportages van de bovengrondse en ondergrondse activiteiten in de steenkoolindustrie.
Ook de Kerk deed meermaals beroep op zijn diensten. Door prentbriefkaarten uit te geven en VVVfolders
te ontwerpen kon Leufkens eveneens een graantje meepikken van het bloeiende toerisme.
Leufkens was een ondernemend kunstenaar die een belangrijke rol speelde in de beeldvorming van de
provincie Limburg tussen 1920 en 1960. Zijn werk is niet alleen interessant vanuit cultuurhistorisch
oogpunt, ook op esthetisch vlak is zijn oeuvre heel bijzonder.

De film ‘Bronsgroen en anders zwart’, die aansluitend aan de lezing zal worden getoond, is o.a. samengesteld
uit een film die Leufkens maakte bijgelegenheid van de viering van het vijftigjarig bestaan
van de Staatsmijnen (1952) en de kleurenfilm ‘Zuid-Limburg, land van orchidee en nachtegaal’.
Vanaf 18.30 kan de tentoonstelling gratis worden bezocht. De lezing die om 19.00 uur in Museum Het
Domein (Kapittelstraat 6, Sittard) begint is eveneens voor iedereen gratis toegankelijk. De aanvangstijd
van de film is 20.30 uur. Bezoekers van de lezing betalen die avond slechts 4 euro toegang voor
het Filmhuis.
07-11-2006 / Studiezaal 22 november gesloten
In verband met de Tweede Kamerverkiezingen is de studiezaal woensdag 22 november gesloten.
06-11-2006 / Studiedag over devotie O.L. Vrouwe v.h. H. Hart geslaagd
Op vrijdag 3 november is in het klooster Agnetenberg een studiedag gehouden over het ontstaan van
de devotie tot Onze Lieve Vrouwe van het Heilig Hart en hoe deze zich in Sittard op een opzienbarende
wijze ontwikkeld heeft. Vanwege deze devotie bouwde men alhier aan de Oude Markt een unieke
kerk, die in 1883 tot Nederlands eerste basiliek werd verheven, en richtte men een Aartsbroederschap
op, die met zijn vele miljoenen leden binnen enkele tientallen jaren een van Europa's grootste broederschappen
ooit werd.
Nog steeds ontvangen de leden van de Aartsbroederschap enkele malen per jaar het Blauwe Boekje,
dat voor het eerst in 1869 verscheen en daarmee het oudste nog bestaande religieuze tijdschrift van
Nederland is. Het historisch archief van de broederschap is bij het Stadsarchief in bewaring. De deelnemers
aan de studiedag genoten van een bijzonder leerzame dag.
19-10-2006 / Foto-impressie Open Archievendag
De belangstelling voor de Open Archievendag op 14 oktober was weer groot en heeft meer dan 250
bezoekers naar Born getrokken, waar o.a. een groot aantal archiefschatten, foto’s en oude filmbeelden
waren te zien m.b.t. het thema Geloof en Bijgeloof. Ook de gehouden lezingen en rondleidingen
werden goed bezocht.

13-10-2006 / Donderdag 26 oktober LGOG lezing over Kasteel Amstenrade
Het LGOG Kring Sittard organiseert op donderdag 26 oktober, in 't Guliks Hoes (Ophoven 1 te Sittard),
een lezing over: Kasteel Amstenrade.
Het LGOG Kring Sittard organiseert op donderdag 26 oktober, in ’t Guliks Hoes (Ophoven 1 te Sittard),
een lezing over: Kasteel Amstenrade.
Aan het einde van de 18de eeuw etaleerden welgestelde Luikse families hun rijkdom naar de nieuwste
mode, waarbij Parijs in architectuur, schilderkunst en kunstnijverheid de toon zette. Luikse families
betrokken in deze jaren verschillende kastelen in wat nu Zuid-Limburg heet. De Luikse bankier Nicolaas
Willems (1721/22-1788) kocht het graafschap 'Amstenrade-Geleen' en ook de kastelen met die
naam. Willems liet het oude kasteel Amstenrade slopen en in Luiks classicistische stijl herbouwen naar
ontwerp van de Luikse architect Barthélemy Digneffe. Het interieur werd door Nicolaas Willems ingericht
in de neoclassicistische mode. Hij overleed ongehuwd in 1788, toen er slechts twee van de geplande
drie vleugels gereed waren. Jean-Baptiste De Marchand et d'Ansembourg die het huis in 1806
erfde, begon met de aanleg van een ‘jardin anglais’ en vanaf 1808 met een nieuwe inrichting in kasteel
Amstenrade, grotendeels empire. Jean-Baptiste volgde secuur de nieuwste mode. Zowel Willems
als Jean-Baptiste haalden 'artisans' uit het Luikse land, vaklieden gespecialiseerd in hout, marmer,
stuc of verf.
Spreekster Anne Rose Orbons (1969) is in 1996 afgestudeerd bij prof.dr. C.W. Fock aan de Rijksuniversiteit
Leiden, faculteit Kunstgeschiedenis & Archeologie, met als onderwerp Kasteel Amstenrade,
Bouw- en interieurgeschiedenis. Sinds het einde van haar studie is zij werkzaam als conservator in
kasteel Hoensbroek en verantwoordelijk voor het gebouw, de collectie en de herinrichting van dit kasteel.
De lezing die om 20.00 uur begint is voor iedereen gratis toegankelijk.
Met vriendelijke groet
Peter Schulpen
secr. LGOG Kring Sittard
Tel. werk: 046-4778439
privé: 046-4514244

12-10-2006 / zaterdag 14 oktober Open Archievendag Sittard-Geleen!
thema: Geloof en Bijgeloof
Wist u dat het oudste archiefstuk van Sittard-Geleen van en over vrouwen gaat? Het is de toestemming
door de vrouwe van Sittard, Jutta van Ravensberg voor de stichting van het begijnhof in Sittard...
Wilt u het zien?
Altijd al eens het manuscript van het 'Dagboek van een Herdershond' willen lezen? Benieuwd naar
oude filmbeelden van de waterprocessie in Born of krombroodrapen in Sittard? Oude foto's van de
Kluis in Geleen? Geïnteresseerd in de doopinschrijving van Toon Hermans?
Of wilde u altijd al eens echte pauselijke perkamenten (met loden zegels!), een 18e eeuwse Koran,
een joodse, in het Hebreeuws geschreven huwelijksakte van dichtbij bekijken of een boek van vóór de
uitvinding van de boekdrukkunst zien? Of misschien toch nog liever de oorkonden en onderscheidingen
die verzetsheld-bisschop van Helsinki mgr Cobben heeft ontvangen? Wellicht zegt de ledenlijst
van de aartsbroederschap u wat: meer dan 10 miljoen leden in 1900!! Of houdt u meer van bijgeloof?
Dan is een manuscript over de bokkenrijders misschien iets voor u?
In al deze gevallen moet u 14 oktober, tussen 11 en 16 uur naar het stadsarchief Sittard-Geleen, (gevestigd
in het voormalige gemeentehuis van Born) komen. Daar zijn al deze zaken, die normaal in de
archiefkluis (een soort bunker) liggen, voor één dag naar boven gehaald. En naast deze zaken nog
veel meer!
Maar dat is niet alles. Deze dag zullen de oude filmpjes die in het archief bewaard worden, ook daadwerkelijk
doorlopend vertoond worden; er worden rondleidingen gegeven door de kluis; er zullen bidprentjes
te zien zijn; de beeldbank met tienduizenden foto's kan worden geraadpleegd; u kunt stamboomonderzoek
doen en er zullen een aantal korte lezingen worden gehouden door de kerkhistorici
Antoine Jacobs, Guus Janssen en Peer Boselie om 12, 13, 14 en 15 uur. Een voorproefje van bijvoorbeeld
oude foto's kunt u al krijgen door in het menu in de linkerkolom te klikken op de knop Beeldbank
online.

De lezingen zullen gaan over:
* Atelier Kastelijn en Kühnen te Sittard door Antoine Jacobs (12 uur)
* Boerenbedevaarten in het Land van Zwentibold door Antoine Jacobs (12.15 uur)
* Protestantisme (o.a. Hervormde Gemeente Sittard) door Guus Janssen (13 uur)
* Deken Vrancken en zijn tijd door Peer Boselie (13.15 uur)
* Kapittel en broederschappen door Guus Janssen (14 uur)
* (Magisch-)Religieuze recepten uit Geleense archieven door Peer Boselie (14.15 uur)
* Visitaties van parochies (o.a. Grevenbicht in 18e eeuw) door Guus Janssen (15 uur)
Het stadsarchief is normaal open van maandag t/m donderdag van 9 tot 17 uur.
Het stadsarchief bevindt zich in het voormalige gemeentehuis van Born, Kasteelhof 1 aldaar. Ingang
aan achterzijde (tussen dierenpark en gemeentehuis, brug richting ruïne), laatste vleugel.
26-09-2006 / Limburgse genealogische prijs 2007 - Inzendtermijn verlengd
De voorbereidingscommissie van de Limburgse Genealogische Contactdag 2007 heeft afgelopen week
besloten om de aanmeldingstermijn/inzendtermijn voor de Limburgse Genealogische Prijs 2007 te
verlengen tot 1 januari 2007.
13-09-2006 / LGOG lezing over Victor de Stuers (1843-1916)
Het LGOG Kring Sittard organiseert op donderdag 28 september, in ’t Guliks Hoes (Ophoven 1 te Sittard),
een lezing over: Victor de Stuers en Maastricht. Spreker zal zijn dr. Jos Perry.
Victor de Stuers (1843-1916), een geboren Maastrichtenaar, staat bekend als kampioen van de monumentenzorg
in Nederland. Een kwart eeuw lang (1875-1901) was hij werkzaam op het departement
van Binnenlandse Zaken als chef Kunsten en Wetenschappen. In 1901 werd hij lid van de Tweede
Kamer. Hij bleef Kamerlid tot zijn dood in 1916. Den Haag was bijgevolg de plaats waar een groot
deel van zijn werk en leven zich afspeelde.
Toch bleven de banden met zijn geboortestad hecht. Maastricht heeft het nodige bijgedragen aan De
Stuers’ vorming. Omgekeerd heeft diezelfde De Stuers, doorgaans in nauwe samenwerking met zijn
vriend en geestverwant de architect Pierre Cuypers (1827-1921), mede zijn stempel gedrukt op het
uiterlijk van de stad. In zijn lezing ‘De stad herzien – Victor de Stuers en Maastricht’ zal deze wisselwerking
worden belicht.
Jos Perry is historicus en verbonden aan de Faculteit der Cultuurwetenschappen van de Universiteit
Maastricht, van hem verscheen in 2004 het boek ‘Ons fatsoen als natie – Victor de Stuers 1843-1916’.
De lezing die om 20.00 uur begint is voor iedereen gratis toegankelijk.
12-09-2006 / in memoriam Jan Oremus
Zaterdag 2 september is toch nog onverwacht op 87-jarige leeftijd overleden drs. Jan Oremus. Vanaf
zijn pensionering begin jaren tachtig was hij gedurende twintig jaar lang gedreven actief als vrijwilliger
binnen het stadsarchief. Vele in het oude gothische schrift geschreven archiefstukken zijn door
hem voor een breed publiek toegankelijk gemaakt. Wij gedenken hem in onze gedachten en zullen
hem in de toekomst nog vaak tegenkomen in zijn nagelaten werk.

12-09-2006 / Open Monumentendagen 2006 weer geslaagd!
Op zaterdag en zondag 9 en 10 september 2006 vonden weer duizenden mensen hun weg naar de
diverse opengestelde monumenten in Sittard-Geleen. Het startsein werd gegeven in het voormalig
café Bertha Franssen in Oud-Geleen, nu het kantoor van IDHW-informatica, door middel van de aanbieding
van boekje Open Monumentendag door de heer Driessen van IDHW-informatica aan wethouder
B. van Rijswijk.
29-08-2006 / Op 9 en 10 september is het weer Open Monumentendag
Ook dit jaar zijn er weer diverse panden (van ca 11-ca 16uur) te bezichtigen, van buiten, en sommigen
ook van binnen. Het jaarlijkse Open Monumentendagboekje is de 9e en 10e gratis te verkrijgen
bij o.a. VVV (za) , museum Het Domein, Stadsarchief (zo) en diverse opengestelde panden.
Lijst opengestelde panden Open Monumentendag Sittard-Geleen:
let op: niet alle panden zijn van binnen te bezichtigen! openingstijden variëren. Zie hiervoor het op 9
en 10 september te verkrijgen boekje met inlegvel! de meeste panden zijn tussen 10 en 16 uur te
bezoeken, een enkele keer tussen 12 en 16 uur.
Het Domein (za/zo) (ook tentoonstelling kastelen en zondag middeleeuwse ambachtenmarkt)
Biesenhof Geleen (zaterdag/zondag)
Bergerhof Sittard(binnenplaats)(za/zo)
Huize Holtum (deels) (za/zo)
kasteel Limbricht (zo)
Kasteel Grasbroek (tuin en kelders)(za/zo)
kasteel Obbicht (park) (za/zo)
kasteel Wolfrath Holtum (deels) (za/zo)
kasteelruine Born / Stadsarchief (zo)
Ophovenerhof Sittard (binnenplaats) (zo)
zaal Philharmonie Sittard (za/zo)
Stadbroekermolen Sittard (za/zo)
voormalig cafe Bertha Franssen Geleen (za/zo)
pomhuisje Wielders Bergerweg Sittard (za/zo)
Dominikanerklooster, Oude Markt 1 te Sittard (mooie 17e eeuwse gestucadoorde plafonds) (za)
Stein werkt dit jaar deels samen met Sittard-Geleen. Daar zijn ook de bierbrouwerij en de kasteelruine
te bezoeken. In het Domein en het Stadsarchief zijn consumptiebonnen te verkrijgen die op enkele
plekken (o.a. Ophovenerhof, bierbrouwerij Stein en kasteel Grasbroek) kunnen worden besteed.
11-08-2006 / Limburgse genealogische prijs 2007
In 1998 werd voor het eerst de Limburgse Genealogische Prijs uitgereikt, voor de beste genealogische
studie in Limburg. De prijs was ingesteld door de NGV afdelingen Zuid-Limburg en Overkwartier van
Gelre, ter gelegenheid van 25 jaar Nederlandse Genealogische Vereniging in Limburg.
In 1998 werd voor het eerst de Limburgse Genealogische Prijs uitgereikt, voor de beste genealogische
studie in Limburg. De prijs was ingesteld door de NGV afdelingen Zuid-Limburg en Overkwartier van
Gelre, ter gelegenheid van 25 jaar Nederlandse Genealogische Vereniging in Limburg.
Op de negende Limburgse Genealogische Contactdag, die op 4 maart 2007 in de Oranjerie te Roermond
wordt gehouden, zal voor de tweede maal de Limburgse Genealogische Prijs worden uitgereikt.
De voorbereidingscommissie bestaat nu uit vertegenwoordigers van de Sectie Genealogie van het
LGOG en de NGV afdelingen Zuid-Limburg en Kempen- en Peelland.
De prijs is bedoeld als honorering voor de beste genealogische studie van de afgelopen periode, en de
organisatie hoopt hiermee tevens de hoeveelheid en kwaliteit van genealogische publicaties in Limburg
te stimuleren. Aan de prijs zijn een oorkonde en een geldbedrag verbonden, ter beschikking
gesteld door de organisatie en sponsoren. De beoordeling van de ingezonden werken ligt in handen

van een deskundige jury bestaande uit genealogen, historici en redacteuren, te weten de heren: drs.
A.M.P.P. Janssen uit Sittard, die voor de tweede keer als voorzitter optreedt, drs. J.C.G.W. Coenen uit
Maasbracht, D.J.J. Lauwers uit Sittard, W. Nolten uit Heerlen, J.H. Strijkers uit Sittard, en drs. J.H.H.
Verstraelen uit Weert.
Inzendingen kunnen tot 1 oktober a.s. worden ingediend bij het secretariaat van de commissie:
Limburgse Genealogische Prijs, p/a Stadsarchief Sittard-Geleen, Postbus 18, 6130 AA Sittard.
Voor nadere inlichtingen kunt U terecht bij de commissievoorzitter: René Vroomen, Mussenstraat 7,
6101 CR Echt, telefoon 0475-483404, e-mail rjpmvroomenecht@hetnet.nl; en bij de secretaris:
Wil Brassé, p/a Stadsarchief Sittard-Geleen, Postbus 18, 6130 AA Sittard bezoekadres Kasteelhof 1,
Born, telefoon 046-4778451, e-mail wil.brasse@sittard-geleen.nl
Reglement van deelname:
1. Het in te zenden artikel of boek dient een genealogisch-historisch onderwerp te behandelen, en dit
onderwerp moet voornamelijk gelokaliseerd zijn in de Nederlandse provincie Limburg. De jury zal aan
deze voorwaarden een ruime interpretatie geven, maar een verbinding met de genealogie en de provincie
Limburg moet duidelijk te onderkennen zijn.
2. De studie moet gebaseerd zijn op eigen onderzoek, voorzien van een notenapparaat en bronvermeldingen,
en een omvang hebben van tenminste 20 pagina's A4, illustraties meegerekend.
3. De ingezonden artikelen en boeken moeten zijn verschenen na 1 februari 1998.
4. De artikelen en boeken dienen uiterlijk op 1 oktober 2006 in tweevoud te zijn ingediend bij de
commissie Limburgse Genealogische Prijs 2007.
5. Als inzendingen worden geaccepteerd: a. studies verschenen in een tijdschrift of in boekvorm. b.
speciaal voor deze prijsvraag geschreven studies; deze dienen getypt of geprint op A4-formaat ingeleverd
te worden.
6. Zowel leden van de Nederlandse Genealogische Vereniging en de Sectie Genealogie van het LGOG
als niet-leden kunnen als (co-)auteur(s) één of meer studies inzenden voor deze prijs.
7. De studies moeten in de Nederlandse taal zijn geschreven.
8. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.
9. Na de bekendmaking van de uitslag ontvangen de inzenders hun werk terug.
31-07-2006 / Studiezaal gesloten
7 augustus t/m 11 augustus is de studiezaal van het Stadsarchief Sittard-Geleen gesloten i.v.m. activiteiten
van kindervakantiewerk Born.
08-06-2006 / Stadsarchief gesloten tijdens de kermis
Het Stadsarchief Sittard-Geleen is maandag 12 juni en dinsdag 13 juni gesloten i.v.m. de kermis in
Geleen.

07-06-2006 / Vernieuwde Beeldbank als jubileumcadeau
Bij gelegenheid van de viering van het 25-jarig overheidsjubileum van Stadsarchivaris Peer Boselie,
hadden het personeel en de vrijwilligers van het Stadsarchief het genoegen hem tijdens zijn receptie
op 2 juni 2006 te verrassen met de presentatie van de fors uitgebreide beeldbank online, welke tot
stand is gekomen in nauwe samenwerking met het Roermondse Mediabedrijf X-CAGO.
Op dit moment staan er ongeveer 24.000 afbeeldingen online en kunt U hier zoeken naar oude afbeeldingen
uit de acht voormalige gemeenten en hun kerkdorpen en wijken, maar ook naar de recente
afbeeldingen van allerlei projecten, gebeurtenissen en evenementen uit onze huidige gemeente
Sittard-Geleen. Ook is er beeldmateriaal te vinden uit de regio en het grensgebied.
Wij wensen U alvast veel kijkgenot.
31-05-2006 / Historisch archief Stein naar stadsarchief Sittard-Geleen
Al enige jaren wordt onderzocht hoe de gemeenten in de Westelijke Mijnstreek kunnen samenwerken
op het gebied archiefbeheer. Het beheer van de historische archieven kan worden geoptimaliseerd
door de archieven van de gemeenten Beek, Stein en Schinnen onder te brengen in het stadsarchief
van Sittard-Geleen.
Stein zal over enkele maanden als eerste regiogemeente alle archieven van vóór 1982 daadwerkelijk
overbrengen naar Sittard-Geleen. Burgemeester Barske van Stein en wethouder Guyt van Sittard-
Geleen tekenden hiervoor op 29 mei jl. een officiële dienstverleningsovereenkomst.
Voor de gemeente Stein is deze vorm van archivering goedkoper dan zélf alle faciliteiten te bieden op
dit terrein. Voor het stadsarchief Sittard-Geleen is het een logische volgende stap in de ontwikkeling
tot regionaal historisch centrum.

Burgemeester Barske (rechts) en wethouder Guyt (links) tekenen de dienstverleningsoevreenkomst
24-05-2006 / Wandeling door Nieuwstadt op 8 juni as.
De Kring Sittard van het LGOG en Heemkunde Vereniging Nieuwstadt organiseren op donderdag 8
juni een wandeling langs herkenningspunten van Nieuwstadts stedelijk verleden.
Gids zal zijn de voorzitter van de Heemkunde Vereniging, Piet van Hoof. Al meer dan tien jaar onderzoekt
hij het stedelijk verleden en de bewoningsgeschiedenis van Nieuwstadt. Als niet autochtoon
Nieuwstadtenaar heeft hij een bijzondere kijk op het stedelijk verleden.
De rondleiding gaat om 19.30 uur van start op de Markt in Nieuwstadt. De wandeling wordt afgesloten
in het jeugdhonk achter het gemeenschapshuis van Nieuwstadt, waar nog enige verduidelijkende
toelichting zal worden gegeven. Hier zal ook worden ingegaan op eventuele vragen. Iedereen kan
gratis deelnemen.
18-04-2006 / Lezing over Sittardse zouaven
Het LGOG Kring Sittard organiseert op donderdag 27 april, in ’t Guliks Hoes (Ophoven 1 te Sittard),
een lezing over: ‘Sittardse Zouaven 1860-1870’. Spreker zal zijn de historicus Jos Engelen.
Sittardse soldaten in leger van de Paus
In de periode 1860-1870 kende Sittard enige zonen die streden in een nu totaal vergeten oorlog. Jongemannen,
met bekende Sittardse namen als Beurskens, Niesten, Schrijen, Könings, Laudy en Lindemans,
verlieten hun familie en veilig bestaan omwille van hun overtuiging en geloof. Alles lieten ze
achter als antwoord op de oproep van de paus Pius IX om dienst te nemen in een recent opgericht
pauselijk leger, dat het opnam tegen de troepen van koning Victor Emanuel II en vooral tegen Garibaldi,
die met zijn Roodhemden de pauselijke staat en zelfs Rome bedreigde en de paus uit Rome

wilde verdrijven. Zonder ervaring in de krijgsdienst en aanvankelijk met primitieve wapens was dat
een hachelijke onderneming, waarvan de afloop hoogst onzeker was. Deze strijd mag dan in het grote
epos van de Italiaanse eenheidsbeweging van minder betekenis zijn geweest, maar voor de geschiedenis
van de Kerk en de zouaven zelf is hij van grote invloed geweest.
De lezing die om 20.00 uur begint is voor iedereen gratis toegankelijk.
05-04-2006 / Digitale beeldbestanden verdubbeld in 2005
In 2005 is hard doorgewerkt aan de digitalisering van beeldbestanden. Over de toename van de digitale
beeldcollecties en -bestanden, verbetering van apparatuur en mogelijkheden leest u alles in het
jaarverslag van het project Fotodigitalisering onder de knop Fotodigitalisatie in het menu Beeld en
Geluid.
15-03-2006 / Beperkte openingstijden studiezaal
Op maandag 20 maart zal het stadsarchief net als de andere gemeentelijke instellingen gesloten
zijn vanwege de St. Joep jaarmarkt.
Op dinsdag 28 maart zal de studiezaal eerder sluiten in verband met de voorbereidingen voor de
Maaltijd van de Geschiedenis (zie hieronder). U kunt er dan tot 15.00 uur terecht.
13-03-2006 / De biografie van het landschap
Het Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap Kring Sittard en de Archeologische Vereniging
Limburg organiseren op donderdag 23 maart een lezing over ‘de biografie van het Landschap’.
Spreker zal zijn bijzonder hoogleraar Erfgoed van Stad en Land aan de Vrije Universiteit te Amsterdam,
Jan Kolen. De lezing begint om 20.00 uur in ’t Guliks Hoes, Ophoven 1 te Sittard, en is voor
iedereen gratis toegankelijk.
De heer Kolen zal ingaan op het gegeven dat de afgelopen jaren veel is veranderd in de manier waarop
archeologen, historisch-geografen, bouwhistorici en historici het landschap bestuderen.
Het ‘nieuwe’ landschapsonderzoek wordt met name gekenmerkt door wat de Franse historici de ‘longue
durée’ noemen: de lange lijnen door de ontwikkelings-geschiedenis van landschappen, vanuit de
prehistorie tot de eenentwintigste eeuw.
Daarnaast is er in het historische onderzoek van landschappen meer aandacht voor de mentaliteitsgeschiedenis:
hoe hebben mensen plekken in hun omgeving ervaren, hoe hebben hun religieuze opvattingen
een plaats gekregen in de ingerichte ruimte, en hoe hebben ze hun cultuur en ‘identiteit’ uitgedrukt
in het landschap?
Los van nieuwe thema’s en vragen in het onderzoek zijn er ook ontwikkelingen in het cultuurhistorisch
beleid. Om waardevolle landschappen, stadsgezichten en gebouwen te behouden of juist een nieuwe
plaats te geven in ruimtelijke en culturele ontwikkelingen, is het nodig om uit te gaan van samenhangende
verhalen over het verleden die ook aanspreken bij het brede publiek.
In beide ontwikkelingen –onderzoek en beleid- is de ‘biografie van het landschap’ een bruikbare benadering
gebleken. Inmiddels heeft de biografische benadering zich een stevige plaats verworven in het
landschapsonderzoek. Maar ook in het cultuurbeleid komen we haar tegen. Zo is er inmiddels een
‘Culturele Biografie van Maastricht’ en zijn er in Zuid-Nederland nieuwe cultuurhistorische projecten
met een vergelijkbaar profiel in de maak.
In de lezing van Jan Kolen zal de landschapsbiografie worden uitgelegd aan de hand van (Limburgse)
voorbeelden uit het wetenschappelijke landschapsonderzoek en het cultuurhistorisch beleid.

07-03-2006 / Stadsarchief doet boekje open over Sanderbout
In het kader van het samenwerkingsproject 'Sanderbout, een Sittardse volkswijk' geeft het Stadsarchief
een boekje uit met getuigenissen van bewoners over hun wijk. Aanbieding van het eerste exemplaar
vindt plaats in de Augustinusschool in Sanderbout op dinsdag 28 maart vanaf 20.00 uur.
Sanderbout, een open boek?
Het afgelopen jaar is in intensieve samenwerking van medewerkers van het Stadsarchief, van museum
Het Domein, de werkgroep Mondelinge Historie van de vereniging Sittards Verleden en bewoners
van de wijk Sanderbout het project ‘Sanderbout, een Sittardse volkswijk’ van de grond gekomen.
De bedoeling van het project is dat de bewoners de geschiedenis van hun wijk vertellen en presenteren
vanuit hun eigen belevingswereld.
De werkgroep Mondelinge Historie interviewde een groot aantal huidige en gewezen wijkbewoners.
De geïnterviewden werd gevraagd enige kenmerkende voorwerpen of foto’s ter beschikking te stellen
voor een tentoonstelling in museum Het Domein.
De grote tentoonstelling kreeg een voorproefje in de Barbarazaal in Sanderbout, waar in juni gedurende
twee weken voorwerpen met hun verhaal in vitrines te bewonderen waren. Bewoners werden
aangespoord met hun eigen verhaal en voorwerpen te komen en medewerkers van het Stadsarchief
waren er dagelijks aanwezig om de aangeboden foto’s en documenten in te scannen.
Voor de tentoonstelling ‘In de schijnwerpers’ die in Het Domein te bezichtigen was van 24 september
tot 29 januari, kon rijkelijk uit het beschikbare materiaal worden geput. En het resultaat mocht er
wezen: een open doek. Van mond tot mond werd het bijzondere karakter van deze expositie rondverteld.
Twee ministers, Zalm en Pechtold, onderbraken zelfs tijdens hun werkbezoeken aan Zuid-
Limburg hun drukke programma om hier een kijkje te kunnen nemen.
Van begin af aan was duidelijk dat het verzamelde materiaal na de expositie niet zonder meer in archiefdozen
zou belanden. Er werd afgesproken dat er een voor de bewoners van Sanderbout gratis
boekje zou verschijnen en er wordt ook gedacht over een DVD met het beeldmateriaal.
Het boekje wordt uitgegeven door het Stadsarchief en zal 28 maart verschijnen. De eerste exemplaren
zullen ’s avonds vanaf acht uur in Sanderbout in de Augustinusschool worden uitgereikt. Het boekje
bevat 124 pagina’s en heeft als titel gekregen ‘Sanderbout, beleving van een Sittardse volkswijk’.
Redacteur en samensteller Jan Schrader heeft uit de interviews uitspraken en verhalen van bewoners
gegroepeerd rondom thema’s als Wonen, Wijkgevoel, Middenstand, School, Maatschappelijk Werk,
Vrije Tijd en Verenigingen.
De, meestal relativerende, ontboezemingen bouwen een levensecht beeld op van heden en verleden
van een wijk met een sterke eigen identiteit. Er wordt geen blad voor de mond genomen; de waarheid
mag verteld worden. Zelfs in ellende en tegenspoed is de Sanderbouter trots op zijn ‘dorp’.
Voorwoorden van wethouder (?) Theo Hanssen en directeur van woonmaatschappij Zo Wonen Frans
van Velzen en een inleiding van Peter Boudewijn completeren de uitgave. Voor de illustraties is gretig
gebruik gemaakt van ter beschikking gestelde familiealbums.
Na verschijnen zal ‘Sanderbout, beleving van een Sittardse volkswijk’ voor belangstellende niet-
Sanderboutenaren in de boekhandels te Sittard verkrijgbaar zijn.
06-03-2006 / Tweede Maaltijd van de Geschiedenis
De verleden jaar gehouden Maaltijd van de Geschiedenis smaakte naar meer. Dinsdag 28 maart as. is
het weer zover. Vanaf half vijf in de namiddag kan worden aangeschoven in de studiezaal van het
Stadsarchief. Naast de inwendige zal ook de innerlijke mens worden gesterkt met lezingen over de
devotie tot Onze Lieve Vrouw van het Heilig Hart en hoe deze in Sittard gestalte heeft gekregen in de
basiliek aan de Oude Markt.
De maaltijd duurt tot ongeveer 19.00 uur. Inschrijven is verplicht.

Maaltijd van de Geschiedenis
plaats: Stadsarchief Sittard-Geleen
dinsdag 28 maart 2006
tijd: 16.30 – 19.00 uur
Op 28 maart zal in het Stadsarchief Sittard-Geleen, gevestigd in de tiendschuur van het kasteel Born,
de tweede ‘Maaltijd van de Geschiedenis’ plaatsvinden.
Tijdens een hapje en drankje worden een viertal korte lezingen gehouden, waarin dit jaar Nederlands
eerste tot basiliek verheven kerk centraal staat: de basiliek van Onze Lieve Vrouwe van het Heilig
Hart, gelegen aan de Oude Markt te Sittard.
Rondom de devotie tot Onze Lieve Vrouwe van het Heilig Hart, de basiliek, het Mariapark en de aartsbroederschap
zal in de jaren 2006-2008 een breed gedragen internationaal project plaatsvinden, dat
op deze avond een informele start zal kennen.
De maaltijd wordt mede georganiseerd door de Federatie Historie Sittard-Geleen-Born.
Sprekers zullen zijn:
Antoine Jacobs, wetenschappelijk onderzoeker verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen:
Deken Frans Xavier Rutten, onvermoeid ijveraar voor de cultus van O.L. Vrouw van het H. Hart
Guus Janssen, classicus en cultuurhistoricus:
DEVOTIE OP SCHRIFT, enkele markante epigrafische getuigenissen in de Sittardse Basiliek
Wolfgang Cortjaens, freelance bouw- en kunsthistoricus:
De basiliek te Sittard, een neogotisch ‘Gesamtkunstwerk’
Peer Boselie, stadsarchivaris van Sittard-Geleen:
Een wereldwijd web van devotie: de digitalisering van het 'Blauwe Boekje’
Wenst U deel te nemen aan deze bijzondere maaltijd, waarin in ontspannen sfeer onze geschiedenis
in een ander licht kan worden gezien, dan kan dat. U bent van harte uitgenodigd!
Kopieer onderstaand formulier en mail het ingevuld naar info.stadsarchief@sittard-geleen.nl. Doe
het snel, want er is helaas slechts beperkt plaats!
Maak tegelijkertijd € 20,- over op rekeningnr. 1123.47.452 ten name van Federatie Historie Sittard-
Geleen-Born te Sittard o.v.v. Maaltijd van de Geschiedenis.
Inschrijven kan tot uiterlijk 16 maart!!
Let op: Inschrijving verplicht tot betaling! Restitutie is niet mogelijk, er kan wel een plaatsvervanger
komen die avond...
03-03-2006 / Studiezaal gesloten op dinsdag 7 maart i.v.m. gebruik als stemlokaal
Onze studiezaal zal a.s. dinsdag 7 maart in gebruik zijn als stemlokaal voor de Gemeenteraadsverkiezingen.
Vanwege te verwachten overlast voor de studiezaalbezoekers is besloten de studiezaal die dag
te sluiten.
24-02-2006 / Sluiting i.v.m. carnaval
Op de carnavalsdagen maandag 27 en dinsdag 28 februari as. is het Stadsarchief net als alle gemeentelijke
instellingen gesloten. De Aswoensdag 1 maart zal nodig zijn om de studiezaal weer gebruiksklaar
te maken. U kunt ons dan niet bezoeken, maar er is wel communicatie op afstand mogelijk.

24-02-2006 / Afbeeldingen glasdia’s OLS Limbricht 1964
De 34 afbeeldingen van de glasdia’s van het Oud Limburgs Schuttersfeest te Limbricht uit 1964 vormen
slechts een klein deel van de bijna 22.000 opnamen van de acht voormalige gemeenten en de
huidige gemeente Sittard-Geleen, die de afgelopen jaren door medewerkers en vrijwilligers van het
Stadsarchief zijn gefotografeerd of gescand, beschreven en thans geschikt worden gemaakt voor
plaatsing op de beeldbank. De beeldbank telt nu ca 2.900 opnamen. Hier ziet u alvast een voorproefje!

15-02-2006 / Introductie in het Limburgse schutterswezen
Op donderdag 23 februari as. zal historicus drs. Luc Wolters voor het LGOG, kring Sittard, een voordracht
houden over het Limburgse schutterswezen. Aanvang 20.00 uur in 't Guliks Hoes, Ophoven 1
te Sittard.

Dit is dé kans om met het schutterswezen kennis te maken of uw kennis daarover uit te breiden. U
bent van harte welkom.
Aan de leden van de Kring Sittard en overige belangstellenden
Geachte dames en heren,
Van harte nodigen wij u uit voor een lezing over het Limburgs schutterswezen, op donderdag 23 februari,
in ’t Guliks Hoes (Ophoven 1 te Sittard). Nadruk bij deze rijk geïllustreerde voordracht zal liggen
op schutterijen in de gemeente Sittard-Geleen.
Spreker zal zijn de historicus Luc Wolters, redacteur van het Limburgs Schutterstijdschrift en conservator
van het Limburgs Schutterij Museum te Steyl. Tijdens de pauze zullen afbeeldingen te zien zijn
van het OLS van 1964 in Limbricht. Over de lezing, die om 20.00 uur aanvangt, en voor iedereen vrij
toegankelijk is, zond drs. Wolters ons het volgende ter inleiding:
Het Limburgs schutterswezen een algemene introductie
Een Limburgs cultuurgoed bij uitstek vormen de vele schutterijen in de provincie. Het zijn verenigingen
met een rijke traditie en dikwijls van hoge ouderdom. Ook in Sittard-Geleen speelden en spelen
de schutterijen een belangrijke rol in het verenigingsleven.
Tradities die tot op de dag van vandaag bestaan zijn o.a.: het vogelschieten en het begeleiden van
processies. De organisatie van het schutterswezen komt aan bod, de bonden en de federatie. Maar
ook in het kort wat er gebeurt tijdens een schuttersfeest. De samenstelling van de schutterij wordt
besproken alsmede de betekenis van militaire rangen en de functies van bielemannen en marketentsters,
koningsparen en keizers met de zilveren schilden. Bovendien wordt het Limburgse schutterswezen
vergeleken met de gilden elders in Nederland en de schutterijen internationaal.
De lezing draagt een historisch karakter, waarbij vragen aan bod komen als: Hoe zijn schutterijen
ontstaan? Hoe is het schutterswezen historisch gegroeid? Hoe verliep deze ontwikkeling in de steden
en op het platteland en wat kunnen we daarvan lokaal, bijvoorbeeld in Sittard en Grevenbicht, herkennen?
Wat waren in vroegere eeuwen de taken en bezigheden van de schutterijen?
De lezing wordt ondersteund met beeldmateriaal, historisch en actueel, waarbij de nadruk zal liggen
op het schutterswezen in de gemeente Sittard-Geleen. Per slot van rekening werd hier het eerste
Limburgse schuttersfeest gehouden in 1857.
Hartelijk gegroet
Kees Schutgens, voorzitter,
Peter Schulpen, secretaris

2005
19-12-2005 / Minisymposium verplaatst!
Het minisymposium op maandag 19 december kan door omstandigheden niet plaatsvinden in het
Stadsarchief in Born. Het is verplaatst naar het oude Salviuskerkje in Limbricht, gelegen aan de
Allee. De aanvangstijd blijft dezelfde.
19-12-2005 / Nieuw jaar, nieuwe tarieven
Ingaande 1 januari as. heeft de gemeente Sittard-Geleen nieuwe legestarieven vastgesteld. De kosten
van diensten van het Stadsarchief in het nieuwe jaar vindt U in het menu onder de kop Archiefbezoek,
Studiezaal.
14-12-2005 / Openingstijden rond de feestdagen
Tussen Kerst en Nieuwjaar is het archief op dinsdag, woensdag en donderdag 27 t/m 29 december op
de gebruikelijke tijd, 9.00 - 17.00 uur, open voor bezoekers.
Dinsdag 3 januari is in verband met een Nieuwjaarsbijeenkomst van het gemeentepersoneel de
openstelling beperkt tot 9.00-14.00 uur.
13-12-2005 / Mini-Symposium Zorg voor Cultureel Erfgoed
Op maandag 19 december van 20.15-22.00 uur is er in samenwerking met de ‘federatie historie Sittard-Geleen-Born’
in het Stadsarchief Sittard-Geleen een minisymposium over de zorg vóór en de zorg
óm het culturele erfgoed van de gemeente Sittard-Geleen en de regio.
Vanuit diverse invalshoeken zullen vier sprekers ieder kort (10 à 15 minuten) ingaan op het thema
‘Zorg voor het Culturele Erfgoed’, waarbij iedere spreker vanuit zijn/haar specifieke achtergrond duidelijke
en soms prikkelende stellingen poneert waarna hierover in een korte forumdiscussie vervolgens
van gedachten kan worden gewisseld.
De vier invalshoeken zijn:
archivistisch/bibliothecair (drs. Dennis Schouten, Projectmanager Metamorfoze en Geheugen van
Nederland bij de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag)
monumentaal (ir. Rob Brouwers, architect bij architectenbureau Satijn+ te Born)
museaal (Jac. Dehing, directeur Buro Aangepaste Techniek te Sittard)
toeristisch/recreatief (Anya Niewierra, directeur VVV Zuid-Limburg te Valkenburg)
Het minisymposium zal plaatsvinden onder leiding van Jo Jamar (voormalig gemeentearchivaris en -
directeur thermenmuseum te Heerlen en oud-rijksarchivaris Maastricht en Utrecht)
U bent van harte uitgenodigd!
U kunt zich aanmelden via info.stadsarchief@sittard-geleen.nl of tel 046-4778451 (studiezaal
stadsarchief).

10-11-2005 / Filmverslag Open Archievendag Sittard-Geleen 2005
Streekomroep START zal in de periode 17 t/m 23 november a.s. doorlopend een filmverslag doen van
de Open Archievendag 2005.
10-11-2005 / Open Dag: minder druk, maar toch heel geslaagd
De Open Dag van het Stadsarchief trok afgelopen zaterdag 5 november zo’n 250 bezoekers. Dat waren
er ruim honderd minder dan vorig jaar, toen het wel héél erg druk was. Nu konden de bezoekers
op hun gemak tentoongestelde en geprojecteerde affiches bekijken en kennis nemen van het project
beelddigitalisering.
De geluidloze films uit de vijftiger en zestiger jaren over de bewoners van de diverse woonkernen
ontlokten menig commentaar.
Elk uur ging een flinke groep belangstellenden onder begeleiding van de stadsarchivaris of zijn plaatsvervanger
op ontdekkingstocht naar de schatten van het archiefdepot. En ervaren en beginnende
genealogen hadden volop gelegenheid hun kennis te verrijken. Om 16.00 uur konden bezoekers en
medewerkers terugzien op een geslaagde dag.

28-10-2005 / Programma Open Dag Stadsarchief
Op zaterdag 5 november a.s. houdt het Stadsarchief ter afsluiting van de Week van de Geschiedenis
van 11.00 uur ’s morgens tot 16.00 uur ’s middags Open Dag.
Uit de verzamelingen die het archief beheert, worden stukken gepresenteerd die aansluiten op het
thema Buren van de landelijke Archievendag die op 29 oktober heeft plaatsgevonden.
Onze gemeente kent vele buurtschappen en woongemeenschappen die elkaars buren zijn. Daarom
wordt van een zo groot mogelijke verscheidenheid van woonkernen in allerlei vormen documentatie
gepresenteerd.
Affiches
Met enige trots presenteren wij de onlangs verworven collectie affiches van drukkerij Kleinjans en
Oberndorff uit de periode van pakweg 1930 tot 1960. In de studiezaal zullen enkele in origineel te
bewonderen zijn; een grotere selectie geeft, geprojecteerd op een groot scherm, een beeld van de
rijkdom aan cultuurevenementen in de verschillende dorpen, wijken en buurtschappen.
Films
In de Grachtzaal belicht een filmprogramma het leven in de verschillende stadsdelen.
11.15 - 12.05 uur Beelden van Born anno 1957
12.15 - 13.00 uur Obbicht anno 1968
13.15 - 14.15 uur Grevenbicht anno 1962
14.30 - 15.00 uur Filmbeelden van Geleen
(o.m. onthulling Wilhelminamonument, afgraven steenberg Maurits; Oranjefeest 1958)
15.00 - 16.00 uur Sittard in de zestiger jaren
(o.a.: bouw wijk Vrangendael; overkluizing Keutelbeek; voetbalwedstrijden Sittardia-Feyenoord en
Sittardia-Velox; carnavalsoptocht 1965; Sint Joep Markt; krombroodrapen, afbraak Stadhuis; sleetjerijden
in de Kollenberg; bezoek Koningin Juliana)
Demonstratie digitaliseringsproject
Vooral met hulp van vrijwilligers is het archief druk doende om zijn verzamelingen foto’s, dia’s en ander
beeldmateriaal met de bijbehorende documentatie in één groot computerbestand onder te brengen
en raadpleegbaar te maken. In de studiezaal en op de overloop tonen vrijwilligers de verschillende
stadia in het proces: scannen, invoeren en raadplegen.
Genealogie
Wie op zoek is naar zijn voorouders (of die van de buren) heeft in de studiezaal allerlei bronnen en
hulpmiddelen tot zijn beschikking. Onze medewerkers staan klaar om u erin wegwijs te maken. In het
bijzonder is er een presentatie van de bidprentjescollectie.
Rondleiding in het depot
Bij voldoende belangstelling zal op gezette tijden een groep van maximaal 15 bezoekers middels een
rondleiding in het depot een indruk kunnen krijgen van de hoeveelheid daar aanwezige stukken en de
omstandigheden waaronder zij bewaard worden. Men kan zich ter plaatse in de studiezaal voor de
rondleiding inschrijven.
De ingang van het Stadsarchief bevindt zich achteraan de binnenplaats van het Kasteel Born, te bereiken
via de brug aan de zijde van de Parkweg.
Tot ziens op de Open Dag van het Stadsarchief!

14-10-2005 / Sittard-Geleen schuift Archievendag een week op
Op zaterdag 29 oktober vindt de Landelijke Archievendag plaats. In het gehele land zetten op die dag
archiefinstellingen hun deuren wijd open en organiseren zij activiteiten voor een breed publiek. Door
omstandigheden moeten de deuren van het Stadsarchief Sittard-Geleen die dag gesloten blijven. Dat
wil niet zeggen dat het Stadsarchief het gebeuren aan zich voorbij laat gaan. In plaats van aan het
begin van de Week van de Geschiedenis stelt het aan het einde ervan zijn deuren open op zaterdag
5 november aanstaande. Eenieder is dan welkom op het Stadsarchief aan de Kasteelhof in Born.
Het programma van de dag zal volgende week bekend worden gemaakt.
12-09-2005 / Open Monumentendagen groot succes
Ruim 4.000 personen brachten afgelopen weekend een bezoek aan de opengestelde monumenten in
Sittard-Geleen. De fraaie, 56 pagina’s dikke gratis brochure, verzorgd door het gemeentelijk comité
Open Monumentendag, vond gretig aftrek. In het kader van het landelijke thema ‘Aspecten van religieus
leven’ staan hierin de plaatselijke religieuze monumenten beschreven.
Een klein religieus monument, het wegkruis bij Lahrhof te Sittard is onlangs in oude glorie hersteld
door het plaatsen van een nieuw bronzen corpus, een artistieke impressie van het half vergane houten
Christusbeeld. Onder grote belangstelling vond zaterdag de inzegening van dit corpus plaats, een
serene plechtigheid in een landelijk gebleven omgeving.
De op 11 augustus 1955 opgerichte Stichting Kasteel Limbricht had dit weekend uitgekozen om haar
bestaansjubileum te vieren. De stichting beheert het door haar gerestaureerde kasteel met bijgebouwen
en het aangrenzende monumentale St. Salviuskerkje. Op de binnenplaats van de kasteelhoeve
werden de Monumentendagen zaterdag de officieel geopend. Die middag werden daar restauratietechnieken
gedemonstreerd. Op zondag was de stichting gastvrouw van een Heemkundemarkt. In het
hierna waarschijnlijk voor een lange tijd niet meer te bezichtigen kasteel presenteerden zich de verschillende
verenigingen uit de gemeente die zich met historie en het behoud van het cultureel erfgoed
bezig houden.
Bij een jubileum hoort een cadeau. De jubilerende stichting had de hand weten te leggen op een nog
onbekend oud boekje uit de beginjaren van de Broederschap van den H. Doodstrijd, welke verbonden
was aan het St. Salviuskerkje. Van het boekje, gedrukt ‘tot Maestricht bij Lambert Bertus’ vermoedelijk
rond 1698, heeft de stichting een facsimile uitgegeven, met een inleiding – gezien de plaats in de
uitgave was de betiteling uitleiding wellicht toepasselijker geweest – van A.M.P.P. Janssen. Tijdens de
presentatie op zondag bood de stichting het origineel aan aan de gemeente en werd het kleinood aan
het Stadsarchief in bewaring gegeven.
09-09-2005 / Archiefstukken weer bereikbaar
Door een blokkade in het slot van de kluisdeur van het archiefdepot in Born waren de historische archieven
de afgelopen week niet bereikbaar. Vandaag is het euvel hersteld. Vanaf maandag kunnen
weer stukken ter inzage worden aangevraagd.
06-09-2005 / Aanvragen archiefstukken tijdelijk niet mogelijk
U wordt vast niet meer gechoqueerd door gebroken bovenleidingen, seinstoringen, kantelende
vrachtwagens en neerstortende vliegtuigen. Aan deze ongemakken van de moderne samenleving
voegen wij er – met weinig genoegen – nog een toe: de geblokkeerde kluisdeur van het archiefdepot
op de locatie Born. De fabrikant zal pas aanstaande vrijdag 9 september het euvel herstellen. Tot die
tijd zijn de in dit depot opgeslagen stukken onbereikbaar. In de studiezaal blijven de fotokopieën van
kerkregisters, microfiches en andere documentatie te raadplegen.
Sorry voor het ongemak.

02-08-2005 / Nieuw: Genealogie
Sinds kort is de rubriek Genealogie van onze webpagina gevuld met een Toelichting en een functionaliteit
Zoeken.
De Toelichting geeft aan welke bronnen een genealoog in het Stadsarchief kan aanboren, tips voor
on-line genealogisch onderzoek, en eindigt met een lijst van alle genealogische bronnen die in de
studiezaal kunnen worden geraadpleegd.
De functionaliteit Zoeken levert een meer uitgebreide beschrijving van de bronnen uit deze lijst.
21-06-2005 / Wisseltentoonstelling Hilde Möhring
Op de overloop boven de studiezaal heeft grafisch kunstenaar Hilde Möhring een wisseltentoonstelling
van haar werken ingericht. De eerste serie toont fotografische opnamen van de omgeving van Valjevo
(Servië) in de winter van 1989. Hilde ondersteunt het Stadsarchief als vrijwilligster.

17-06-2005 / Studiezaal weer open
De onvoorziene verbouwingswerkzaamheden die ons afgelopen donderdag noopten tot sluiting van de
studiezaal zijn zo goed als afgerond. Ingaande maandag 20 juni as. bent u weer van harte welkom.
16-06-2005 / Tijdelijke sluiting studiezaal
Wegens onvoorziene verbouwingswerkzaamheden is de studiezaal vanaf heden 16 juni tot nader order
gesloten. Wij vragen uw begrip voor dit ongemak.
13-05-2005 / Studiezaal gesloten op 23 en 24 mei
Op maandag 23 en dinsdag 24 mei zijn alle gemeentelijke kantoren van Sittard-Geleen gesloten. Dit
geldt ook voor de deur van onze studiezaal.
22-03-2005 / Meetboeken en Federatie: met recht aanwinsten!
In de studiezaal van het stadsarchief Sittard-Geleen werd woensdag 2 maart de Federatie Historie
Sittard-Geleen-Born opgericht. De federatie kan gezien worden als opvolger van de Stichting Historie
Sittard die een koepelfunctie vervulde in het gebied van de voormalige gemeente Sittard. De Stichting
Historie Sittard nam geruime tijd geleden het initiatief om de verenigingen en stichtingen in de fusiegemeente
Sittard-Geleen-Born die actief zijn op het gebied van heemkunde en historie, onder te
brengen in een federatie. De participerende lidorganisaties behouden hierin hun volledige zelfstandigheid.
Een maandenlang overleg tussen de Stichting Historie Sittard en de Heemkundeverenigingen
“Bicht” en “Geleen”, als representanten van de drie grote stadsdelen, is aan het besluit tot samenwerking
in een federatie voorafgegaan.

Oude gemeentegrenzen
Voorafgaande aan de officiële oprichtingsvergadering beklemtoonde wethouder Theo Hanssen, portefeuillehouder
Cultuur, het grote belang van de zorg voor en waakzaamheid over het cultuurhistorisch
erfgoed binnen de gemeente. Hij prees in dit verband de probleemloze samenwerking over de oude
gemeentegrenzen heen. Op veel andere terreinen bestaan nog weerstanden om de jonge stad tot een
eenheid te smeden. Om de band tussen de lidorganisaties van de FHSGB te symboliseren bood de
voorzitter van de Stichting Historie Sittard, Guus Janssen, de wethouder drie vroeg-achttiende-eeuwse
originele meetboeken aan van Sittard, Geleen en de vroegere Maasgemeenten, opgemaakt door de
bekende landmeters Bollen. De duidelijk verraste wethouder stelde de kostbare boeken onder grote
dank meteen ter hand van stadsarchivaris Peer Boselie.
Gemeentebrede aanpak
Het besluit tot oprichting van de gemeentebrede Federatie Historie Sittard-Geleen-Born (FHSGB) mag
een historisch besluit worden genoemd. Op een enkele uitzondering na zullen alle verenigingen en
stichtingen op heemkundig en historisch gebied nauw gaan samenwerken. De federatie zal de lidorganisaties
bij hun activiteiten facilitaire ondersteuning bieden en de gezamenlijke belangen van de
lidverenigingen behartigen. De nieuwe federatie stelt zich ten doel de lidorganisaties van dienst te zijn
door het scheppen van voorwaarden voor en het stimuleren en ondersteunen van historisch onderzoek
in de breedste zin van het woord, het bekend maken van de resultaten van dat onderzoek en het
instandhouden en het verder ontwikkelen van het cultureel erfgoed binnen de gemeente. Het federatiebestuur
gaat voorstellen ontwikkelen over de wijze waarop zij die doelstellingen denkt te verwezenlijken.
Ook zal de federatie met de lidorganisaties overleg voeren over gezamenlijke beleidszaken.
Verder wil de federatie een effectief samenwerkingsverband realiseren met de gemeente Sittard-
Geleen en gemeentelijke diensten op het gebied van archief, historische museale collectie, archeologie
en monumentenzorg.
Breed verankerde federatie
Dat de FHSGB in een behoefte voorziet mag blijken uit het feit, dat nagenoeg alle verengingen en
stichtingen op het gebied van de historie en de heemkunde binnen de gemeente deel uitmaken van
de koepelorganisatie. Dat zijn niet minder dan achttien organisaties, in alfabetische volgorde: de
Heemkundeverenigingen “Bicht”, “De Lemborgh” en “Geleen”, de kring Sittard van het LGOG, de Professor
Timmersstichting, de stichtingen “Charles Beltjens”, “Cultuurhistorie Born”, “Ecrevissecomité
Obbicht”, “Historie Sittard”, “Historisch Jaarboek Land van Zwentibold”, “Jacob Kritzraedt”, “Kasteel
Limbricht”, “Monografieën uit het Land van Sittard”, “Monumenten Ophoven”, “Oude Salviuskerk”
Limbricht, de vereniging “Sittard Verleden” en de beide Veldekekringen “Zitterd” en “Gelaen e.o.”.
Daarbij moet worden aangetekend, dat de Stichting Historie Sittard, na afhandeling van haar financiële
verplichtingen, ophoudt te bestaan. Haar taken worden dan geheel overgenomen door de FHSGB.
Het federatiebestuur bestaat uit vijf leden, te weten, de heren Luck Brouns (voorzitter), Peter Vossen
(secretaris), Jan Jeurissen (penningmeester), Guus Janssen en Chrit Pernot (leden).
21-02-2005 / 22 maart: Maaltijd van de Geschiedenis
Op 22 maart zal in België weer de ‘Nacht van de Geschiedenis’ plaatsvinden met activiteiten op 230
plaatsen verspreid in het land en op één plek daarbuiten. Het Stadsarchief Sittard-Geleen verzorgt
tussen 17.00 en 19.15 een 'Maaltijd van de Geschiedenis'.
In 2005 bestaat België 175 jaar. Ook de regio rond Sittard-Geleen werd in 1830 onderdeel van het
Koninkrijk België en zou dat staatsrechtelijk tot 1840 blijven. De terugkeer naar het Koninkrijk der
Nederlanden was niet de keus van de bevolking. In het hart van velen leefde België door...
In het kader van het jubileum wil het Stadsarchief Sittard-Geleen uiting geven aan de historische verbondenheid
door deelname aan de Vlaamse Nacht van de Geschiedenis. Op initiatief van het Stadsarchief
Sittard-Geleen wordt een maaltijd van de geschiedenis gehouden. Tijdens een hapje en drankje
worden een viertal korte lezingen gehouden waarin de relatie tussen ‘het Land van Zwentibold’ en de
Belgische buren centraal staat. Het initiatief wordt van harte ondersteund door de in de grensregio

actieve Maasketen Jan van Eyck én de kersverse Federatie Historie Sittard-Geleen-Born, waarbij bijna
twintig historische verenigingen en stichtingen uit de gemeente Sittard-Geleen zijn aangesloten.
Sprekers zullen zijn: Jan-Willem Bertens, voormalig lid van het Europees Parlement, Peer Boselie,
stadsarchivaris van Sittard-Geleen, Guus Janssen, lid (voorlopig) bestuur federatie Historie Sittard-
Geleen-Born en Jean Knoors, voorzitter van Maasketen Jan van Eyck.
Neem deel aan deze bijzondere maaltijd, waarin in ontspannen sfeer onze eigen geschiedenis in een
ander licht kan worden gezien. Stuur (Stadsarchief Sittard-Geleen, postbus 18, 6130 AA te Sittard),
fax (0031(0)46-4778481) of mail (info.stadsarchief@sittard-geleen.nl) onderstaande bon. Doe
het snel, want er is helaas slechts beperkt plaats! Maak tegelijkertijd 20 Euro over ten name van
Maasketen Jan van Eyck te Grevenbicht (NL), c.q. Leut (B) o.v.v. Maaltijd van de Geschiedenis:
voor Nederland: bankrekeningnr. 11.41.86.200;
voor België: KBC Maasmechelen nr. 454-6060891-12, Maasketen Jan van Eyck, Genieskensstraat 151,
3630 Leut.
Inschrijven kan tot uiterlijk 15 maart!!
Let op: Inschrijving verplicht tot betaling! Restitutie is niet mogelijk; er mag wel een plaatsvervanger
komen...
03-02-2005 / Carnaval
Tijdens de carnavalsdagen maandag 7 en dinsdag 8 februari zijn alle gemeentelijke diensten gesloten.
Het Stadsarchief maakt geen uitzondering op deze regel. Op woensdag 9 februari bent u weer welkom
in de studiezaal.
24-01-2005 / Jo Erens herdacht
Vrijdag 21 januari was het vijftig jaar geleden dat de veelbelovende Sittardse troubadour Jo Erens op
jonge leeftijd overleed. Ter herdenking zijn documenten over zijn leven tentoongesteld in de vitrinekast
in de studiezaal.
Levensbericht
Jochem Erens (Sittard 1928 - Amersfoort 1955)
Toen burgemeester Coenders van Sittard in 1952 zijn zilveren ambtsjubileum vierde, had er op de
markt een defilé plaats waaraan nagenoeg alle verenigingen en organisaties deelnamen. In zijn dankwoord
vanaf het bordes van het oude stadhuis zei Coenders, dat hij allen wilde bedanken met een
lied, dat gezongen zou worden door 'deze Zittesje sjnaak'. Hij deed een stap opzij en daar verscheen
een onopvallende jongeman die achter de microfoon plaatsnam. Even later klonk via de geluidsinstallatie
de prachtige bariton van Jochem Erens, die zichzelf op de gitaar begeleidde: 'Dao, wo ich gebaore
bèn, woo mien auwesj hoes nog sjteit...' Velen waren verrast, niet alleen door het fraaie stemgeluid,
maar ook door de aansprekende eenvoudige tekst. Onder de duizenden die het Sittardse marktplein
bevolkten bevond zich Sjef Claessen, directeur van de regionale omroep van de BRT in Hasselt.
Hij liet de nog nagenoeg onbekende zanger naar zijn radiostudio komen en een aantal van zijn liedjes
op de band vastleggen. Radio-uitzendingen van de BRT en later de ROZ zorgden voor de rest: een
Limburgse troubadour was geboren. Jochem Erens, die alleen bekend was bij bezoekers van de carnavalszittingen
van de Marotte, werd een veelgevraagd artiest. Zijn populariteit steeg nog door zijn
optredens tijdens de Anjeravonden waarvan samenvattingen weer via de radio werden uitgezonden.
Zijn zangtalent bleef ook niet onopgemerkt bij beoefenaars van klassieke muziek. Nadat hij een tijdje
bij de Maastrichtse musicus en componist Matti Niël in de leer geweest was, ging hij zich verder bekwamen
aan het Koninklijk Conservatorium in Amsterdam. Hier wist hij de Prijs van de Nederlandse
Operastichting te behalen. Hij kreeg een rol in de opera Don Giovanni van Mozart en in Genève kreeg
hij een eervolle vermelding voor zijn vertolking van een cantate van Bach. Toch zijn het niet deze
klassieke wapenfeiten die hem zijn roem hebben bezorgd, al zou hij op den duur wellicht ook in het

klassieke genre zijn sporen hebben verdiend. Helaas, hij heeft daarvoor nooit de kans gekregen. Hij
overleed 26 jaar oud in Amersfoort, waar hij gedurende zijn studie aan het conservatorium in Amsterdam
logeerde bij zijn getrouwde zus. Een hersenbloeding werd hem fataal. Zijn dood schokte de Sittardse
gemeenschap en velen daarbuiten. De belangstelling voor zijn begrafenis was dan ook overweldigend.
Jochem Erens was onmiskenbaar de eerste, echte Limburgse troubadour. Door velen nagevolgd,
maar nimmer geëvenaard.
Bron: Ach Lieve Tijd, deel 11
18-01-2005 / Nieuwe ingang studiezaal
Vanaf 17 januari is onze studiezaal rechtstreeks bereikbaar vanaf de binnenplaats van het kasteel
(waar ook parkeergelegenheid is). U kunt aanbellen bij de rechtse glazen poort, waarna de deur zal
worden geopend. De ingang zal met een bord worden aangegeven.

2004
31-12-2004 / Openingstijden rond de Kerstdagen
Rond de Kerst is de openstelling van de studiezaal gewijzigd.
Op donderdag 23 december en maandag 27 december is de studiezaal gesloten. Tussen Kerst en
Nieuwjaar zijn wij geopend op dinsdag 28 december tot en met donderdag 30 december.
Wij wensen U Fijne Feestdagen.
13-12-2004 / Stadsarchief krijgt een 8,15
Donderdag 9 december zijn op een studiedag in Apeldoorn de resultaten bekend gemaakt van de
DIVA Kwaliteitsmonitor Dienstverlening Archieven 2004. Stadsarchief Sittard-Geleen scoort daarin
bovengemiddeld met een 8,15.
De respondenten van de enquête, die van 13 september tot 13 oktober plaatsvond, noemden als sterke
punten de deskundigheid en hulpvaardigheid van het studiezaalpersoneel en de snelle afhandeling
van schriftelijke vragen. Als verbeterpunten werden gezien de vindbaarheid van relevante stukken,
herkenbaarheid van het personeel, levertijd van reproducties en afhandeling van telefonische contacten.
De waardering voor bovenstaande punten wijkt over het algemeen niet veel af van het landelijk
gemiddelde. De groep respondenten verschilt wel sterk: een hoger percentage (82,5 %) had het
Stadsarchief in de laatste zes maanden bezocht; het percentage laaggeschoolden is het dubbele van
het landelijk gemiddelde en het aandeel hooggeschoolden (landelijk bijna 50 %) is navenant kleiner.
Het aantal vrouwen dat de vragenlijst heeft ingevuld, is beduidend onder het landelijk gemiddelde.
Ten opzichte van de rest van het land is hier meer belangstelling voor historische onderwerpen en
minder voor genealogie.
08-12-2004 / Zilveren Jaarboek
Op vrijdag 3 december 2004 was het Stadsarchief gastheer bij de presentatie van het 25ste Historisch
Jaarboek voor het Land van Zwentibold, die vanwege het zilveren jubileum een extra feestelijk karakter
had.
Rond half vijf heette stadsarchivaris Peer Boselie de talrijk toegestroomde genodigden hartelijk welkom,
waarna hij het woord gaf aan Dr. Jan Theunisse, voorzitter van de redactie van het jaarboek.
Deze schilderde ontwikkelingen in de plaatselijke geschiedschrijving en roemde de rol van het Stadsarchief
in het toegankelijker maken van weinig geraadpleegde archiefbronnen. En passant kondigde
hij het vertrek aan van de twee medeoprichters die nog deel uitmaakten van de redactie, hijzelf en
Tam Jonkergouw. Oud-redacteur van het eerste uur Drs. Nico van Loenen bood het jubilerende jaarboek
een gelukwens in dichtvorm aan. Hoofdgerecht was een causerie van Prof. Dr. Peter Nissen, ook
oud-redacteur, over regionaal historisch onderzoek en het identiteitsbesef van mensen. Door haar
gedetailleerdheid, betoogde hij, levert de regionale geschiedschrijving enerzijds een waardevolle bijdrage
aan de integraliteit van de algemene historie; anderzijds voedt zij de behoefte aan een eigen
identiteit in de globaliserende samenleving.
Het eerste exemplaar van de jubileumeditie werd aangeboden aan Els Vleeshouwers-Lousberg, weduwe
van de op 1 januari overleden secretaris, die jarenlang de drijvende kracht van het jaarboek is
geweest en in deze aflevering waardig wordt gememoreerd. Een volgend (eerste?) exemplaar werd
namens het gemeentebestuur van Sittard-Geleen en de gemeentebesturen van de overige binnen het
aandachtsveld vallende plaatsen in ontvangst genomen door wethouder drs. Theo Hanssen. In zijn
dankwoord wees hij op het belang van een goede samenwerking tussen overheid en particulier initiatief,
die vruchten zoals een historisch jaarboek kan voortbrengen.

Daarmee was een eind gekomen aan het officiële gedeelte dat muzikaal werd omlijst door leerlingen
van het Trevianum College onder leiding van de heer Karsten, en was het tijd voor een hapje en een
drankje. Ondertussen vond het jaarboek gretig aftrek onder de aanwezigen.
30-10-2004 / Beeldbank
Oude krantencollectie, zegelcollectie, beschrijvingen foto's.
Helaas is het vandaag nog niet gelukt deze 2 collecties aan de beeldbank toe te voegen. Dit zal zo
spoedig mogelijk gebeuren.
Bij controle is gebleken dat een aantal beschrijvingen niet in overeenstem-ming is met de daaraan
gekoppelde foto's.
Bij grotere series zoals Carnaval (Vastelaovend), St. Rosa e.a. dienen nog nadere detailbeschrijvingen
gemaakt te worden.
Wij wensen U toch al veel kijkgenot!
30-10-2004 / Beeldbank
Bestelling reproducties. De mogelijkheid om bestellingen te plaatsen is nog niet actief en zal in de loop
van volgende week geactiveerd worden.
27-10-2004 / Open Archievendag
Iedereen heeft een eigen archief. U bewaart diploma's, bankafschriften, het koopcontract van uw
huis, brieven van oma, foto's van familie en vrienden en tekeningen van de kinderen. Ook de overheid
bewaart archieven. Daarnaast zijn er archieven van kerken, bedrijven, verenigingen, families en personen
en worden foto's, kranten, affiches, grammofoonplaten, films, dvd's en nog veel meer bewaard.
En dit is allemaal gratis te raadplegen in een archief.
In het stadsarchief vindt u informatie over uw eigen geschiedenis, over uw familie en over uw woonomgeving.
Het archief beheert de archiefstukken waarmee we ons een beeld kunnen vormen van ons
verleden. Archieven zijn het geheugen van onze samenleving! In heel Nederland zullen op 30 oktober
overheidsarchieven hun schatkamers openen.
Schatkamers? Jazeker! Hoewel het zeker niet allemaal goud is wat blinkt, is er in archieven anno 2004
weinig stoffigs meer te herkennen?
In Sittard-Geleen zullen in het stadsarchief, dat zich bevindt in de voorburcht van de romantische
ruïne van kasteel Born aan de achterzijde van het bekende dierenpark, op deze dag (van 10.00 tot
16.00 uur) allerlei activiteiten zijn:
Een belangrijk punt op de open archievendag is de digitale dienstverlening. Zo is er de presentatie van
de nieuwe webpagina waarmee onze archiefschatten beter toegankelijk worden. Deze zal om 11 uur
in werking worden gesteld door burgemeester Wim Dijkstra (www.stadsarchief-sittardgeleen.nl).
Vanaf nu is het mogelijk om on-line het archievenoverzicht te raadplegen en ruim 40
toegangen op de archieven in het stadsarchief te doorzoeken. En dat 'full-text', dat wil zeggen dat u
ieder woord dat in de inventaris is gebruikt kunt vinden! Binnenkort kunt u on-line bestellingen plaatsen
voor duizenden foto's, de krant van uw geboortedatum of dat interessante archiefstuk betreffende
uw overgrootvader.
Een van de medewerkers zal gedurende de dag u wegwijs maken in het raadplegen en zoeken in het
archievenoverzicht en de daaraan gekoppelde inventarissen.
Maar er is meer!

Een kleine expositie met topstukken zal worden ingericht uit ongeveer zeshonderd jaar geschiedenis,
met topstukken uit de collecties prenten, tekeningen en kaarten, oude zegels en stempels, de eerste
revue van Toon Hermans, een gouden kruis van een Russische(!) krijgsgevangene. Daarnaast religie:
variërend van Christenen en Joden tot de Islam, in de vorm van een perkamenten eeuwenoude Koran.
Er zullen ook maatschappelijk schokkende zaken te zien zijn, over kindersterfte en misstanden op
woninggebied honderd jaar geleden. Ook is een kleine expositie over archiefstukken rondom oorlog en
bevrijding, het tweede thema van de dag. Deze verwijst tevens naar de interessante tentoonstelling in
museum 'Het Domein' waarin overigens ook veel materiaal uit het stadsarchief te zien is.
Ook zullen er maquettes van kasteel Born en enkele andere gebouwen uit Born te zien zijn.
Natuurlijk worden er rondleidingen gegeven. In het depot, niet voor niets afgesloten met een dikke
deur, veilig voor water en vuur, wordt aan de hand van een aantal originele archiefstukken 'het verhaal
van de stad' vertelt.
In de studiezaal kan men zelf of onder begeleiding onderzoek doen naar de eigen of andermans
stamboom, via het innovatieve digitale zoeksysteem Gendawin of gewoon in de registers. Of wat
denkt u van de krant van uw geboortedatum opzoeken en printen?
Men kan er zien hoe er aan digitaal fotobeheer wordt gedaan, waarvoor men zelf ook vrijwilliger
kan worden! Er is een demonstratie van de unieke zegelcollectie te zien, welke geheel digitaal
ontsloten is. Voorbeelden van transcripties (het vertalen van oud schrift naar hedendaags) zijn te
bewonderen.
En natuurlijk: heeft u thuis een archiefstuk waarvan u denkt: dit is bijzonder!? Neem het dan mee
naar kasteel Born op 30 oktober. We zullen het bekijken en kunnen u wellicht helpen met onze kennis?.U
helpt ons meteen met het completer schrijven van de geschiedenis van uw en onze stad!
26-10-2004 / Open Archievendag/Website
Bij gelegenheid van Open Archievendag op 30 oktober 2004 wordt de nieuwe Web-pagina van het
Stadsarchief officieel in gebruik genomen, waarbij om 11.00 uur in de studiezaal de openingshandeling
verricht zal worden door Burgemeester W. Dijkstra.
Nieuwe Web-pagina:
De bestaande Web-pagina is aangepast aan een aantal nieuwe ontwikkelingen en is verder in een
nieuw jasje gestoken.
Wat is er nieuw?
Archiefbeheer/Archievenoverzicht:
Eind vorig jaar heeft het Stadsarchief besloten ook te gaan participeren in www.archieven.nl, en het
archiefbeheerssysteem MAIS-Flexis te gaan gebruiken.
Sinds enkele maanden is het alfabetisch en systematisch Archievenoverzicht reeds te raadplegen,
hetgeen U een totaaloverzicht biedt van alle archieven en collecties die het Stadsarchief in beheer
heeft. Wij willen U er wel op attenderen dat het nog niet volledig en volmaakt is en dat het waar nodig
nog aangevuld en vervolmaakt zal worden met nadere thans nog ontbrekende gegevens zoals
omvang, aanduiding periode, raadpleegbaarheid, openbaarheid e.d.
Een 40-tal inventarissen is sinds half september j.l. geconverteerd en reeds gekoppeld aan het archievenoverzicht,
zodat deze thans voor U raadpleegbaar zijn en ze op elk willekeurig woord, trefwoord of
naam doorzocht kunnen worden. Er is een apart zoekscherm waarin U met Uw vragen terecht kunt. Al
onze bestaande analoge inventarissen en toegangen zullen nog moeten worden gedigitaliseerd. En
alle nog beschikbare digitale inventarissen en toegangen zullen de komende maanden worden geconverteerd
en toegevoegd aan het archievenoverzicht, zodat deze ook volledig raadpleegbaar worden.

Verder zal het nieuwe archiefbeheerssysteem Mais-flexis de komende jaren gebruikt worden om de
nog niet toegankelijke archieven en collecties te inventariseren. Deze nog te bewerken bestanden zijn
overigens wel al in het archievenoverzicht opgenomen.
Beeldbank-online met bestelshop:
Vandaag wordt er ook een start gemaakt met onze beeldbank, waarbij voorlopig de volgende collecties
te bewonderen en te raadplegen zijn, waarbij tevens de mogelijkheid bestaat hiervan kwalitatief
goede reproducties te bestellen tegen de daarvoor geldende tarieven.
- Glasplatencollectie J. Wilms, de bekende Sittardse fotograaf (ca. 2.400 stuks uit de periode 1895-
1950).
- Fotoalbum Oud Sittard uit 1932.
- Gemeentewapens met bijbehorende oorkonden van de 8 voormalige gemeenten.
Oude kranten:
Mercurius 1862-1871
Sittardsche Courant 1869-1870
Katholieke Limburger 1872-1895
Het betreft een serie van onze oudste weekbladen voor Sittard en omgeving, verschijnend op zaterdag.
Deze zijn thans door middel van OCR-techniek volledig doorzoekbaar op naam, onderwerp of
ieder willekeurig woord. Het resultaat is verbluffend!
Zegelcollectie, welke uniek genoemd mag worden van totaal 2095 stuks die nu net gereed is en onderverdeeld
is in 9 afdelingen bestaande uit Adel, Vorsten, Overheid/instellingen, Gemeenten, Clerus,
Civiel, Diversen, Contrazegels en Scapuliermedailles.
Overige activiteiten Open Archievendag:
Voor de overige activiteiten, zoals expositie met topstukken, rondleidingen, genealogisch onderzoek,
digitaal fotobeheer en transcriptiewerkzaamheden wordt verwezen naar de aparte uitnodiging van 13
oktober jl.
Openingstijd en bereikbaarheid Studiezaal:
De openingstijd op deze opendag is van 10.00-16.00 uur.
Alleen kunt U het Stadsarchief vandaag helaas niet bereiken via de hoofdingang, maar via de achteringang,
bereikbaar via de nieuwe parkeerplaats naast het gebouw en dan de brug over de gracht naar
de binnenplaats van de Kasteelhoeve.
U bent van harte welkom !!!
25-10-2004 / Collectie Beltjens
Steeds minder Nederlanders beheersen nog de Franse taal. Dat was vroeger wel anders! Hogere kringen
onderscheidden zich van het gewone werkvolk door in het Frans te converseren.
De Limburger Charles Beltjens sprak de Franse taal tijdens zijn middelbare schooltijd. Dat er op school
verplicht Frans gesproken werd, zal hem niet zwaar gevallen zijn. Vader en moeder hadden vele
Waalse familieleden; waarschijnlijk werd thuis ook Frans gesproken.
Na Beltjens' dood bleef alleen zijn geboortestad Sittard hem herinneren. Meerdere comités probeerden
zijn werk te verzamelen en opnieuw uit te geven. Dat werk bestaat uit nooit uitgegeven handschriften,
in kleine oplage gedrukte werkjes en gepubliceerde gedichten uit tijdschriften en kranten. Deze gedichten
samen met geschriften over de dichter en zijn werk vormen de collectie Charles Beltjens in het
Stadsarchief Sittard-Geleen.
De topstukken van deze collectie zijn online te raadplegen op de website van
www.geheugenvannederland.nl.