SHNI Nieuwsbrief 22, gepubliceerd februari 2009 - Stichting Het ...

tuinkamer die in 1923 door
de architecten Baanders werd
ontworpen, zitten inbouwkasten
met zowel dichte deuren,
als - middels een roedeverdeling
- met glas gevulde deuren.
De noordelijke wand bevat
een schouw geflankeerd door
twee gebrandschilderde glasin-loodpanelen.
De balklaag,
opgebouwd uit enigszins bol
geschaafde balken, wordt ondersteund
door karakteristieke
pilaren. Op de tweede etage
bevindt zich de fraaie achterkamer.
Bij binnenkomst springt de
middels een erker uitgebouwde,
fraaie raampartij met zicht op
de achtertuin, direct in het oog.
Hier zit een vensterbank in de
ware zin des woord, met daarop
een kussen. Een ander opvallend
element in deze ruimte is de
schouwpartij. Deze bestaat uit
schoon metselwerk en wordt aan
weerszijden geflankeerd door
twee vaste gestoffeerde banken.
Door het geringe formaat oogt
deze kamer erg knus. Het ‘cassetteplafond’
bestaat uit gepleisterde
middenvelden omringd
door balken, die op hun beurt
weer worden ondersteund door
consoles.
Bij de bouw van de woning zijn
in het gehele pand centrale verwarming
en verlichting aangebracht,
hetgeen op dat moment
vooruitstrevend was. Opmerkelijk
is dat het zogenaamde open
centrale verwarmingscircuit
met authentieke radiatoren en
bijbehorende kranen nog altijd
in gebruik is. Ook zijn er nog
enkele authentieke lichtschakelaars
en wandcontactdozen.
Bijzonder is het communicatiesysteem
tussen de oostelijke zijingang
en de hoofdslaapkamer.
Hoewel dit ogenschijnlijk nog
intact is, functioneert het op dit
moment helaas niet.
Bij de racm is de buitenzijde
van het pand bekend, maar het
karakteristieke interieur daarentegen
niet. Reden daarvoor
is waarschijnlijk - zoals ook
elders het geval - dat de vorige
bewoners geen interesse hadden
in de status van rijksmonument
en daarom de medewerkers van
het zogeheten Monumenten
Selectie Project (msp) geen
toegang hebben verleend.
Gezien de kwaliteiten van het
interieur met alle nog aanwezige
aard- en nagelvaste elementen
en technische installaties, het
gave exterieur, en de som van
beide, zou een plaats in het
rijksmonumentenregister voor
deze burgemeesterswoning
gerechtvaardigd zijn.
Harrie scHuit, interieursPeciaList
monumentenwacHt noorD-BraBant
Lopend onderzoek: Nederlandse witwerkers
In de gildetijd duidde de term ‘witwerkers’ op looiers van schapenvellen, op smeden die met blank
metaal werkten, op mandenvlechters die geschilde wilgentenen verwerkten, evenals op hen die beschilderde
naaldhouten meubels maakten. Hans Piena, hoofdconservator van het Nederlands Openluchtmuseum,
is sinds 2004 o.l.v. prof.dr. Willemijn Fock bezig aan een promotieonderzoek naar de laatste
categorie. Halverwege 2012 zal het onderzoek worden afgerond. De witwerkers, vooral te vinden in de
wat grotere steden in het westen van Nederland, lijken in aanvang (1625-1675) eenvoudige gebruiksvoorwerpen
te hebben gemaakt: rattenvallen, vogelkooien, houten emmers, etc. Vanuit die positie zijn
zij in toenemende mate ook meubels gaan maken, maar waarschijnlijk hebben ze weinig of geen inte-
rieur timmerwerk verricht. Wel is in het Nederlandse interieur zeker ook het traditionele witwerkers
houtimitatie-werk toegepast, bestaande uit een krijtgrond, een bindmiddelloze pigmentsaus waarmee
de nerf werd geïmiteerd, en een bruine vernis ter afsluiting. Echter, zeer weinig van de voorwerpen die
we tegenwoordig nog aantreffen is origineel. De beschildering is vrijwel zonder uitzondering overschilderd,
en in ergere gevallen geloogd. Daarnaast is er een groot aantal vervalsingen geproduceerd, met
name in de periode tussen 1900 en 1950 toen rijke buitenlandse toeristen en daarmee ook antiquairs,
evenals de volkenkundige musea een grote belangstelling voor beschilderd meubilair hadden.
Gedurende een door het Rijksmuseum en icn georganiseerde masterclass in november 2008 zijn zeven
witwerkersmeubels tot op het bot geanalyseerd. Bij een van deze meubels is toen aangetoond dat het
vervaardigd is slechts kort voordat het door een museum op een veiling werd aangekocht.
Heeft u een beschilderd naaldhouten meubel? Info: H.Piena@oPenLucHtmuseum.nL
5
Nummer 22 • februari 2009